Skulestruktur i Luster kommune rapport frå fase 1 i ...luster.custompublish.com/getfile.php/3818681.1686...Forfattar(ar): Kjetil Lie, Audun Thorstensen, Sondre Groven og Helge Støren

Skulestruktur i Luster kommune –

rapport frå fase 1 i grunnlagsarbeidet for

ein skulebruksplan

KJETIL LIE, AUDUN THORSTENSEN, SONDRE GROVEN og HELGE STØREN

TF-notat nr. 17/2017

Skulestruktur i Luster kommune – rapport frå fase 1 2

Tittel: Skulestruktur i Luster kommune – rapport frå fase 1 i grunnlagsarbeidet for ein skulebruksplan

TF -notat nr: 17/2017

Forfattar(ar): Kjetil Lie, Audun Thorstensen, Sondre Groven og Helge Støren

Dato: 04.04.2017

ISBN: 978-82-336-0045-7

ISSN: 1891-053X

Pris: 150,- (Kan lastast ned gratis frå www.telemarksforsking.no)

F ramsidefoto: iStock

Prosjekt: Luster kommune – skulebruksplan

Prosjektnr.: 20170300

Prosjektleiar: Kjetil Lie

Oppdragsgjevar: Luster kommune

Spørsmål om dette notatet kan rettast til:

Telemarksforsking

Postboks 4

3833 Bø i Telemark

Tlf: +47 35 06 15 00

www.telemarksforsking.no

Resymé:

I utgreiinga frå fase 1 i dette oppdraget er det utført analyser og gjort vurderingar knytt til økonomi, drift og kapasitet ved skulane

i Luster kommune. Utvikling av elevtal og folketal i kommunen er skildra, det er gjennomført ei kompetansekartlegging for alle

skulane, og det er lagt fram eit mellombels oversyn over moglege endringstiltak knytt til strukturen.

Kj etil Lie er utdanna samfunnsøkonom (cand.oceon) og bedriftsøkonom. Han har vore tilsett

som forskar ved Telemarksforsking sidan 1995, og frå 2004 som fagområdeleiar og koordinator

på kommunefeltet ved instituttet. Han har kommunal økonomi og organisering som særskilt arbeidsfelt.

Audun Thorstensen er utdanna statsvitar og har vore tilsett ved Telemarksforsking sidan 2007.

Han arbeider spesielt med forskingsprosjekt innan kommunal økonomi, med statistiske analysar

og bruk av KOSTRA-data som spesialfelt.

Helge Støren er utdanna cand.polit med hovudfag i pedagogikk. Han har m.a. vore skulesjef og

oppvekstsjef i to kommunar gjennom ei årrekke – og er no hyra inn av Telemarksforsking til å

vera vår dedikerte ressurs på oppvekstområdet.

Sondre Groven er utdanna statsvitar og har vore tilsett ved Telemarksforsking sidan 2015. Han

har ved Telemarksforsking spesielt arbeidd med kommunestruktur-utgreiingar, men også vore

mykje involvert i arbeid med drifts- og organisasjonsgjennomgang for fleire enkeltkommunar.

3 Skulestruktur i Luster kommune – rapport frå fase 1

Føreord

Telemarksforsking har på oppdrag frå Luster kommune gjennomført ei utgreiing av skulestrukturen i

kommunen. Notatet frå det me kan kalla fase ein i oppdraget, skal gje grunnlag for oppdragsgjevar å avgren-

se kva for alternative strukturar som skal utgreiast vidare (i del to). Denne rapporteringa frå fase ein gjev

elles kommunen høve til å rette opp misforståingar og feil i talmaterialet.

Kjetil Lie frå Telemarksforsking er prosjektansvarleg hos oppdragstakar. Audun Thorstensen, Sondre Gro-

ven og Helge Støren er med som prosjektmedarbeidarar. Sistnemnte er han som har stått bak mesteparten

av utgreiingsarbeidet.

Vår kontaktperson hos oppdragsgjevar er kommunalsjef Knut Åge Teigen, som vi vil takke for mykje godt

samarbeid. Elles har fleire andre i kommunen gjeve opplysningar og grunnlagsmateriale. Vi vil takke for

god kommunikasjon undervegs.

Denne delen av utgreiingsarbeidet er gjennomført i perioden medio februar-primo april 2017.

Bø i Telemark, 4. april 2017

Kjetil Lie

Oppdragsansvarleg


Innhald

Samandrag................................ ................................ ................................ ............................. 8

1. Innleiing ................................ ................................ ................................ ....................... 10

1.1 Bakgrunn og mandat.............................................................................................................................. 10

1.1.1 Metodisk tilnærming............................................................................................................... 10

1.1.2 Datainnsamling ........................................................................................................................ 11

2. Samanlikning av ressursbruk mellom kommunar................................ ................................ ... 12

2.1 Delkostnadar ........................................................................................................................................... 15

3. Økonomiske rammevilkår ................................ ................................ ................................ 21

4. Endringar i folketalet og talet på elevar ................................ ................................ ................ 22

4.1 Folketalsframskrivingar for Luster kommune .................................................................................... 22

4.2 Netto tilflytting og fordeling på skulane ............................................................................................... 30

4.3 Korleis vert kommunen sine utgifter påverka av den framtidige demografiske utviklinga? ........ 32

5. Organisering og økonomi ................................ ................................ ................................ . 35

5.1 Innleiing ................................................................................................................................................... 35

5.2 Kostnadsstruktur og einingskostnadar med dagens struktur og kapasitetsnytting ......................... 35

5.2.1 Fordeling av totalkostnad per skule ...................................................................................... 39

5.2.2 Undervisningsrelaterte kostnadar justert for spesialundervisning .................................... 40

5.2.3 Andre undervisningsrelaterte kostnadar .............................................................................. 40

5.2.4 Andre driftskostnadar............................................................................................................. 41

5.2.5 Bygningsmessige kostnadar per elev..................................................................................... 42

6. Organisering og kapasitet................................ ................................ ................................ .. 43

6.1 Klassar og klassedelingar ....................................................................................................................... 43

6.2 Heimeklasserom..................................................................................................................................... 44

6.3 Spesialrom ............................................................................................................................................... 44

6.4 Arealnormar i praksis ............................................................................................................................ 45

6.4.1 Vanlege klasserom på 60 m2

.................................................................................................. 47

6.4.2 Større klasserom...................................................................................................................... 48


6.5 Kapasitet i skulane i Luster kommune ................................................................................................ 49

6.5.1 Gaupne skule ........................................................................................................................... 49

6.5.2 Hafslo barne og ungdomsskule ............................................................................................. 50

6.5.3 Indre Hafslo oppvekstsenter ................................................................................................. 50

6.5.4 Jostedal oppvekstsenter .......................................................................................................... 51

6.5.5 Luster oppvekstsenter............................................................................................................. 51

6.5.6 Luster ungdomsskule .............................................................................................................. 52

6.5.7 Skjolden oppvekstsenter ........................................................................................................ 52

6.5.8 Solvorn oppveks tsenter .......................................................................................................... 53

6.5.9 Veitastrond skule ..................................................................................................................... 53

6.6 Samandrag ............................................................................................................................................... 54

7. Rammevilkår og kvalitet ................................ ................................ ................................ ... 55

7.1 Innleiing ................................................................................................................................................... 55

7.2 Kan vi måle kvalitet? .............................................................................................................................. 55

7.3 Kvalitet i små og store skular ................................................................................................................ 55

7.4 Kvalitet i små og store klassar ............................................................................................................... 57

7.5 Lærarkompetanse................................................................................................................................... 58

7.6 Lærarkompetansen i Luster kommune .............................................................................................. 59

7.7 Spesialrom og høgt u tdanna lærarar .................................................................................................... 65

7.8 Konklusjon .............................................................................................................................................. 66

8. Lokalsamfunn og skuletilbod................................ ................................ ............................. 67

8.1 Innleiing ................................................................................................................................................... 67

9. Vurdering av strukturar ................................ ................................ ................................ .... 68

9.1 Innleiing ................................................................................................................................................... 68

9.2 Romslege bygningar kostar.................................................................................................................... 69

9.3 To tilnærmingar ...................................................................................................................................... 69

9.4 Endring i talet på barneskular............................................................................................................... 70

9.4.1 Elevane frå Solvorn til Hafslo................................................................................................ 70

9.4.2 Elevane frå Veitastrond til Hafslo ......................................................................................... 71


9.4.3 Elevane frå Solvorn og Veitastrond til Hafslo ..................................................................... 72

9.4.4 Elevane frå Indre Hafslo til Gaupne .................................................................................... 73

9.4.5 Slå saman Luster og Skjolden ............................................................................................... 74

9.4.6 Elevane ved Luster oppvekstsenter til Skjolden og Gaupne............................................ 75

9.4.7 Elevar frå Indre Hafslo til Gaupne og frå Luster til Gaupne og Skjolden ...................... 77

9.4.8 Elevar frå Jostedal oppvekstsenter til Gaupne .................................................................... 77

10. Tabellar................................ ................................ ................................ ........................ 79

11. Figurar ................................................................ ................................ ......................... 80

Referansar ................................ ................................ ................................ ........................... 82


Samandrag

Luster kommune vil vurdere strukturen i sitt grunnskuletilbod. Utgiftene til grunnskulen i Luster kommune

ligg om lag 23 millionar kroner over landsgjennomsnittet for like mange elevar.

Dei store meirkostnadane kan ein grovt dele inn slik:

Mange og små skular: Ca. 14 millionar kroner

Mykje spesialundervisning: Ca. 8 millionar kroner

Inventar, utstyr og liknande: Ca. 1 million kroner

Om lag 60 % av meirutgiftene har med andre ord bakgrunn i at kommunen har ein spreidd busetnad og

skulestruktur. Dette gir mange små skular med små klassar og mange skuleanlegg. Med 9 skular til under

700 elevar skil Luster seg ut frå andre om lag like store kommunar. Luster har gjennomsnittleg 73 elevar

per skule. Det er 1/3 av gjennomsnittleg elevtal for landet og halvparten av elevtalet for KOSTRA-gruppe

12 og for kommunane med mellom 600 og 700 elevar.

Det er om lag 8 elevar per lærarårsverk til undervisning i Luster. Talet er fallande. I landet er det om lag 12

elevar per lærarårsverk. Viss Luster skulle ha same lærartettleik som landet, kunne ein klart seg med om lag

2/3 av lærarane.

I Luster er det 90 undervisningstimar per elev, når ein deler alle underviste timer med talet på elevar. Det

er ein halv gong meir enn timetalet for landet. Til spesialundervisning er det 28 timar per elev, mot 14 timar

i gjennomsnitt for landet.

Prognosen for framtidig elevtal viser reduksjon med om lag 5 % til om lag 630 elevar frå 2022. Fødselstala

ligg til vanleg mellom 50 og 60, slik at netto tilflytting bidrar monaleg. Det er tilflytting både før og etter sku-

lestart, slik at det går om lag 100 fleire elevar i skulane i Luster enn kva fødselstala skulle tilseie.

Færre elevar i grunnskulen vil påverke rammetilskotet frå staten med ein forventa nedgang på om lag 3,8

millionar kroner for åra 2017-2020.

Når ein samanliknar utgiftene til grunnskuleopplæring, er det vanleg å utelate kostnadar til spesialundervis-

ning. I Luster er desse utgiftene per elev om lag dei same i fulldelte og fådelte skular. Vi tar heller ikkje med

utgifter til skyss i samanlikninga. Vi finn at kostnadane for ein elevtime er minst i dei fulldelte skulane;

Gaupne skule, Luster ungdomsskule og Hafslo barne- og ungdomsskule. Kostnadane er størst i dei minste

fådelte skulane – Veitastrond, Jostedal og Solvorn.

Alle skulane har plass til fleire elevar. Størst ledig kapasitet har Hafslo barne- og ungdomsskule. Dinest

kjem Luster oppvekstsenter, Skjolden oppvekstsenter og Gaupne skule.

Rektorane og kommunalsjefen har rapportert lærarane sin kompetanse og bruken av lærarane i ulike fag.

Denne informasjonen set me opp mot føresegnene om lærarkompetanse som no gradvis får verknad i

grunnskulen. I norsk, engelsk og matematikk ønskjer ein at lærarane skal ha 60 studiepoeng for ungdoms-

trinnet og 30 studiepoeng for barnetrinnet. I Luster manglar det mest i matematikk (særleg for ungdoms-

trinnet) og engelsk (særleg for barnetrinnet). Dei minste skulane har størst manglar.

Reduksjon i talet på skular vil kunne gje innsparingar. Styringsgruppa skal ta stilling til kva for alternativ vi

skal sjå nærare på. I utrekningane våre tek vi omsyn til kostnadar knytt til


Administrasjon

Lærarløn

Skuleskyss

Drift av eksisterande skulelokale

Utgifter ved å utvide skulelokale

I dette fyrste notatet er det rekna på desse sju moglege strukturendringane, der me òg har oppgjeve kva ein

vil kunne spare på årsbasis.

Elevane frå Solvorn til Hafslo: Mellom 1,4 og 1,7 millionar kroner.

Elevane frå Veitastrond til Hafslo: Mellom 0,8 og 1,2 millionar kroner.

Elevane frå Indre Hafslo til Gaupne: Mellom 1 og 1,5 millionar kroner.

Elevane frå Luster til Skjolden: Mellom 1,9 og 2,5 millionar kroner.

Elvane frå Skjolden til Luster: Mellom 1,3 og 1,9 millionar kroner.

Dele elevane frå Luster mellom Skjolden og Gaupne: Mellom 1,7 og 2,3 millionar kroner.

Elevane frå Jostedal til Gaupne: Mellom 1 og 1,5 millionar kroner.


1. Innleiing

1.1 Bakgrunn og mandat

Luster kommunestyre gjorde i sak 110/2016 vedtak om å utgreie skulestrukturen.

Kommunen har lagt opp ein prosess for vurderinga av skulestrukturen i samband med «ein total gjennomgang

av organisasjonen Luster kommune». I vedtaket står det at «skulestrukturen må vere ein særskild del av denne

gjennomgangen. Ein må ha ein fagleg/pedagogisk vurdering av alle endringsframlegg. Ein må også sjå kva hand-

lingsrom ein har i høve til eksisterande bygningsmasse. Det må vera utgreiingar som synleggjer netto innsparing

med alle framlegg. Ein må også ha fokus på belastningar for borna i høve til reiseveg og trygg skuleveg. Som ein

del av utgreiinga må ein også sjå på kva betydning skulen har for bygdene. Ein må synleggjere kva som er skule-

faglege-/pedagogiske vurderingar og kva som er «distriktspolitiske» vurderingar.»

Luster kommune har ei parallell vurdering av den kommunale organisasjonen og av skulestrukturen, delt på to

oppdragstakarar/eksterne utgreiingsmiljø.

Utgreiinga av skulestrukturen er organisert i to steg. I kommunen sitt konkurransedokument for oppdraget står

det at ein vil ha «…ein rapport som vurderer dagens skulestruktur med omsyn til det pedagogiske, økonomiske

og samfunnsmessige opp mot viktige utviklingstrekk i kommune og samfunn (del 1). Utgreiinga skal vidare vur-

dere dei mest aktuelle endringane i skulestruktur i kommunen. Eventuelle konsekvensar for barnehagetilbodet

skal òg drøftast (del 2).»

Oppdragstakar legg med dette tidleg i april fram eit notat frå del 1, etter samråd med kommunen sin kontakt-

person og styringsgruppe. Dette notatet vil seinare vere basis for utgreiinga frå heile prosjektet, med nærare

analysar av valde strukturalternativ. Den avsluttande utgreiinga vil også ta for seg konsekvensar for bygdene og

barnehagane.

1.1.1 Metodisk tilnærming

Telemarksforsking har hatt både ei kvalitativ og kvantitativ tilnærming. Vi har innhenta verbale omtaler, gått

gjennom skuleanlegga og hatt samtaler med skuleleiarane. Vi har gjort analyser av KOSTRA-data, bruka

GSI og kommunen sine eigne budsjett- og rekneskapstal. Prosjektteamet har gått gjennom alt skriftleg mate-

riale som er sendt over frå kommunen.

Ved kapasitetsvurderingane av skulene er det brukt kjente arealnormer på 2,0-2,5 m2

per elev/vaksen i hei-

meklasseromma og 6 m2

per lærar i arbeidsrom/møterom. Det er tatt utgangspunkt i kjente elevtal og tal på

barn under 6 år. Vidare er det gjort ei vurdering av tilgangen til spesialrom.

I kompetansevurderingane er det tatt utgangspunkt i lærarane si utdanning (studiepoeng) i dei ulike faga dei

underviser i og kor mange timar dei underviser i desse faga. Registreringa av desse opplysningane er gjort av

kommunen (kommunalsjef og rektorar).

I kapitlet som omhandlar skulen og lokalsamfunnet – og som vil bli teke inn i den avsluttande rapporte-

ringa, vil vi sjå på skulen sin funksjon i lokalsamfunnet og samfunnsmessige konsekvensar av nedlegging. Vi

vil ta utgangspunkt i fokusgruppeintervju med representantar frå FAU og bygdelag i alle skulekretsane. Ut-

vala sin storleik vil ikkje gje oss eit fullstendig bilete av kva skulen betyr for lokalsamfunnet. Men ved bruk

av kvalitative metodar tek vi for oss små utval som ikkje til vanleg er representative for ein større populasjon


(Askheim og Grenness 2008). Kvalitative metodar er derimot egna til å få ei djupare innsikt enn det som ein

kan observere og måle. Det har vore viktig for oss i denne samanhengen.

1.1.2 Datainnsamling

Telemarksforsking starta prosjektet med å foreta ein gjennomgang av offentleg tilgjengeleg dokumentasjon,

data og informasjon. Vidare er det blitt gjennomført synfaringar i Luster. I for- og etterkant av dette har

kommunen sendt eit omfangsrikt datamateriale til Telemarksforsking.

I samband med synfaringar i Luster har det også vore samtaler og møter med kommunalsjefen og rektorane

ved skulane/oppvekstsentra.

Våre analyser er basert på det talmateriale og dei skildringane av verksemda som vi har fått frå kommunen

sine representantar. Vi har ikkje freista å verifisere materialet enkeltvis, men føreset at det er kvalitetssikra

før det er komme oss i hende. Vi har brukt det materialet vi har fått tilsendt om kommunen sitt arbeid med

kvalitetsutvikling i skulen og dokumentering av dette arbeidet.


2. Samanlikning av ressursbruk

mellom kommunar

Luster har fem grunnskular og fire oppvekstsenter med 1–7-skular. Med eit elevtal på mindre enn 700 gir

dette få elevar per skule i gjennomsnitt. Vi ser at gjennomsnittleg elevtal er større i KOSTRA-gruppe12, i

fylket, i landet og i dei tre samanlikningskommunane Kvinnherad, Sogndal og Stryn. Tre skular i Luster

ville gitt eit gjennomsnitt omtrent som for landet, mens fire elle fem skular ville gitt eit gjennomsnitt omtrent

som i KOSTRA-gruppe 12.

Figur 1 Gjennomsnittleg elevtal per skule. Kjelde: KOSTRA

Det er vanleg at små skular er dyrare i drift per elev enn store skular. Vi kjem tilbake til dette for dei ein-

skilde skulane i Luster i eit seinare kapittel. Figuren under viser at Luster kommune har større driftsutgifter

til grunnskulesektoren enn samanlikningsgrunnlaget. Viss utgiftene var på landsgjennomsnittet, ville ein

kunne spare om lag 23 millionar kroner årleg, mens utgifter som i KOSTRA-gruppe 12 ville gitt ei innspa-

ring på om lag 12 millionar kroner.

73

146

229

0

50

100

150

200

250

Elevar per kommunal skule

2013

2014

2015


Figur 2 Korrigerte brutto driftsutgifter til grunnskulesektor (funksjonane 202, 215, 222, 223), per elev, konsern. Kjelde: KOSTRA

Verdien av ei samanlikning mellom kommunar, slik som i figuren over, er avgrensa av at det både i fylket

og landet er små og store kommunar, kommunar med ulik økonomisk evne og kommunar med ulik struk-

tur. Inndelinga i KOSTRA-grupper vil i stor grad ta omsyn til økonomi og storleik. Gruppe 12 omfattar

mellomstore kommunar med middels bundne kostnadar per innbyggar og høge frie disponible inntekter.

Vi kan også redusere verknaden av kommunestorleiken ved å sjå på struktur og kostnadar i kommunar

med om lag like mange elevar som Luster. I 2015 var det 20 kommunar i landet med elevtal frå 600 til 699.

Figuren under viser kor mange skular desse kommunane hadde. I gjennomsnitt var det 4,5 skular i desse

kommunane. Luster hadde 9 skular. I gjennomsnitt var elevtalet per skule ca. 145. Dette er nær det same

som for KOSTRA-gruppe 12 og det doble av gjennomsnittet i Luster.

Figur 3 Fordeling av kommunar med 600-699 elevar (2015) etter talet på kommunale skular. Kjelde: GSI. Utrekning frå

Telemarksforsking.

150965

132555115559

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

160000

Driftsutgifter til grunnskulesektor

2013

2014

2015

0

1

4

5

7

2

0 0

1

0

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Tal på skular i kommunar med 600-699 elevar i 2015


Kostnadane per elev i desse 20 kommunane varierte mykje. Gjennomsnittleg elevkostnad var ca. kr 129

000, noko lågare enn for KOSTRA-gruppe 12 og ca. kr 22 000 lågare enn i Luster. Figuren under viser ein

tendens til at elevkostnaden aukar med talet på skular. Vi finn Luster lengst til høgre på figuren. Elevkost-

naden i Luster er omlag 50 % høgare enn i kommunen med to skular. Figuren over viser også at det er nok-

re kommunar med fem og seks skular som har om lag same elevkostnad som Luster. Tendenslina tyder på

at ein kunne vente enda høgare kostnadar i Luster med så mange som ni skular.

Figur 4 Gjennomsnittleg elevkostnad (kr) i kommunar med 600-699 elevar (2015) etter talet på kommunale skular.

Kjelde: GSI. Utrekning frå Telemarksforsking.

I dette utvalet har kommunar med få skular større skular enn kommunar med mange skular. Det vil difor

vere ein tilsvarande samanheng mellom elevkostnaden og skulestorleiken, slik den neste figuren viser. Vi

finn Luster lengst til venstre på figuren. Også her ser vi at det er kommunar med omlag det doble elevtalet

per skule, men like store elevkostnadar som Luster. Like viktig er det å legge merke til den store spreiinga i

elevkostnadar blant kommunar med 100 til 150 elevar i gjennomsnitt per skule. I denne samanlikninga ligg

Luster over trendlina.

80000

90000

100000

110000

120000

130000

140000

150000

160000

170000

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Elevkostnad og tal på skular i kommunar med 600-699 elevar


Figur 5 Gjennomsnittleg elevkostnad (kr) i kommunar med 600-699 elevar (2015) etter gjennomsnittleg skulestorleik.

Kjelde: GSI. Utrekning Telemarksforsking.

2.1 Delkostnadar

Kommunane sine kostnadar med grunnskuletilbodet har ei rekke delkostnadar. Vi skal kort sjå på korleis

delkostnadane per elev i Luster kommune ligg, samanlikna med KOSTRA-gruppa, Sogn og Fjordane, lan-

det og dei utvalde samanlikningskommunane.

Mange skular i ein kommune gir ofte større areal per elev. Dette gir igjen til vanleg større kostnadar. Figu-

ren under viser at brutto driftsutgifter i Luster per elev er på nesten 22 000 kr per år. Dette er relativt høgt.

Viss utgiftene var på landsgjennomsnittet, ville ein kunne spare om lag 2 millionar kroner årleg, mens utgif-

ter på eit nivå som i KOSTRA-gruppe 12 ville gitt ei innsparing på om lag 1 million kroner.

Figur 6 Korrigerte brutto driftsutgifter til skulelokale (222) per elev, konsern. Kjelde: KOSTRA.

80000

90000

100000

110000

120000

130000

140000

150000

160000

0 50 100 150 200 250 300 350

Elevkostnad og gjennomsnittleg skulestorleik

2166620158

18031

0

5000

10000

15000

20000

25000

Driftsutgifter til skulelokaler

2013

2014

2015


Kommunar eig til vanleg skulelokala. Det mest vanlege unnataket er lokale til kroppsøving/symjing. Vi ser

at Luster har hatt store leigeutgifter. Desse blei redusert ved kjøp av lokale for tidlegare vidaregåande skule.

Figur 7 Leige av lokale og grunn (222), per elev, konsern. Kjelde: KOSTRA.

Med mange skular skulle ein vente korte avstandar til skulen og at få elevar treng å bruke skyss til skulen. Vi

finn likevel at om lag 44 % av elevane i Luster får tilbod om skyss. Dette er fleire enn i samanlikningsgrunn-

laget og skuldast farlege skulevegar.

Figur 8 Prosentdel elevar i grunnskulen som får tilbod om skuleskyss. Kjelde: KOSTRA.

Figuren under viser at utgiftene til skyss for elevane som får tilbod om dette, er forholdsvis låge. Det heng

saman med at mange av elevane har korte reiser til skulen.

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

Leige av lokale og grunn

2013

2014

2015

43,8

05

101520253035404550

Prosentdel elevar med skuleskyss

2013

2014

2015


Figur 9 Korrigerte brutto driftsutgifter til skuleskyss (223), per elev som får skuleskyss, konsern. Kjelde: KOSTRA.

Med mange skysselevar, men under middels kostnadar per elev, blir gjennomsnittskostnaden for alle eleva-

ne i kommunen blant de høgaste i samanlikningsgrunnlaget. Dette gir meirkostnadar på om lag kr 650 000

samanlikna med landet og om lag kr 170 000 samanlikna med KOSTRA-gruppe 12.

Figur 10 Netto driftsutgifter til skuleskyss (223), per innbygger 6-15 år, konsern. Kjelde: KOSTRA.

Utgifter til undervisningsmateriell, inventar og utstyr er forholdsvis små, samanlikna med utgifter til lokale

og lønn. Figurane under viser at Luster ligg høgt også på desse områda. Samanlikna med KOSTRA-gruppe

12, Sogn og Fjordane eller landet ligg utgiftene i Luster årleg på ein halv til ein heil million kroner over.

Samanlikna med Sogndal og Stryn er meirutgiftene langt mindre. Kvinnherad ligg over Luster på utgifter til

inventar og utstyr, men under på undervisningsmateriell.

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

Utgifter til skuleskyss per skysselev

2013

2014

2015

30512793

2077

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

Utgifter til skuleskyss per elev

2013

2014

2015


Figur 11 Driftsutgifter til undervisningsmateriell (202), per elev, konsern. Kjelde: KOSTRA.

Figur 12 Driftsutgifter til inventar og utstyr (202), per elev, konsern. Kjelde KOSTRA.

Utgifter til løn er den største delen av budsjettet for ein skule. Dei fleste tilsette er lærarar, og det meste av

tida går til undervisning. Viss skulane har små klassar eller grupper, blir det få elevar per lærarårsverk og

store kostnadar for kommunen. Figuren under viser at Luster har langt færre elevar per lærarårsverk enn

samanlikningskommunane. Viss talet på elevar per lærarårsverk var på landsgjennomsnittet, ville ein kunne

klart seg med om lag 2/3 av lærarane.

2137

17111429

0

500

1000

1500

2000

2500

Utgifter til undervisningsmateriell

2013

2014

2015

2046

1208974

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

Utgifter til inventar og utstyr

2013

2014

2015


Figur 13 Elevar per lærarårsverk til undervisning. Kjelde: Skuleporten, Udir.

Viss ein dividerer talet på undervisningstimar som lærarane gir i løpet av eit år, med talet på elevar, finn ein

eit gjennomsnittleg undervisningstimetal per elev. Dette er eit anna mål for lærartettleiken. Vi ser at Luster

har om lag 50 % høgare lærartettleik enn gjennomsnittet for landet.

Figur 14 Undervisningstimer totalt per elev og år. Kjelde: Skuleporten, Udir.

Undervisningstimane kan vere ordinær undervisning og timar til spesialundervisning og særskilt språkopp-

læring etter enkeltvedtak. Figuren under viser at Luster har mange timar til ordinær undervisning. Dette

skuldast truleg i stor grad strukturen med mange små skular. Men vi ser også at ein har mange timar til spe-

sialundervisning, om lag det doble av kva ein finn elles. Det går med om lag 26 årsverk til spesialundervis-

ning og særskilt språkopplæring. Ei halvering ville gitt ei innsparing på om lag 8 millionar kroner.

0

2

4

6

8

10

12

14

12/13 13/14 14/15 15/16 16/17

Elevar per lærarårsverk til undervisning

Luster

Kvinherad

Sogndal

Stryn

Sogn og Fjordane

Landet

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

12/13 13/14 14/15 15/16 16/17

Undervisningstimer totalt per elev

Luster

Kvinherad

Sogndal

Stryn

Sogn og Fjordane

Landet


Figur 15 Årstimar per elev 2016/17. Kjelde GSI. Rekning TF

Utgifter til løn er også knytt til assistentar. Dei er ikkje så mange som lærarane. Figuren under viser at Lus-

ter har om lag like mange elevar per assistentårsverk som samanlikningskommunane med unntak av Stryn.

Figur 16 Elevar per assistentårsverk i undervisning. Kjelde: Skuleporten Udir.

28

1614

18

15 13

0102030405060708090

100

Årstimar per elev 2016/17

Spesialundervisning perelev

Ordinær undervisningper elev

0

50

100

150

200

250

12/13 13/14 14/15 15/16 16/17

Elevar per assistentårsverk i undervisning

Luster

Kvinherad

Sogndal

Stryn

Sogn og Fjordane

Landet


3. Økonomiske rammevilkår

Dette kapitlet vil inngå i del/rapport 2 til utgreiingsarbeidet, og referere spesielt til tidlegare analyser frå Te-

lemarksforsking samt resultat frå KS konsulent si pågåande utgreiing.


4. Endringar i folketalet og talet på

elevar

Under presenterer vi framskrivingar av folketalet for Luster kommune. Vi finn det naturleg også å sjå på

historiske utviklingstrekk som grunnlag for å tolke framlagte framskrivingar. Med tanke på kapasitet innan-

for grunnskulen er det naturlegvis utviklinga i talet på 6-15-åringer som vi gir spesiell merksemd.

4.1 Folketalsframskrivingar for Luster kommune

Siste folketalsframskriving frå SSB blei publisert i juni 2016 og er basert på registrert folketal 1. januar 2016.

Kommunevise tal er tilgjengelege fram til 2040. SSBs mellomalternativ (MMMM), som står for mellomni-

vået for fruktbarheit, levealder, innanlands mobilitet og netto innvandring, kan vere det mest realistiske al-

ternativet.

Frå 2000 til 2015 har Luster hatt vekst i folketalet på 2,3 prosent, eller 115 personar. Sogn og Fjordane har

hatt vekst på 1,5 prosent, mens det på landsbasis har vore vekst på 15,3 prosent.

Figur 17 Folketalsutvikling 2000-2030, indeksert slik at nivået i 2000=100. Kilde: SSB.

Frå 2016 til 2030 legg mellomalternativet til grunn ein vekst i Luster på 245 personar eller 4,8 prosent. Det-

te er om lag som for Sogn og Fjordane, men langt mindre enn for landet (13,5 %).

9095

100105110115120125130135

Folketalsutvikling og prognose

Luster Prognose Luster

Sogn og Fjordane Prognose Sogn og Fjordane

Landet Prognose landet


Figur 18 Folketalsutvikling 2016-2030, indeksert slik at nivået i 2016=100. Kilde: SSB

Når det gjeld samansetninga av innbyggarane, ser ein at Luster for tida har ein noko større del i grunnskule-

alder enn det vi finn i fylket og landet.

Tabell 1 Prosentandel av innbyggartalet i ulike aldersgrupper 1.1.2016. Kilde: SSB.

Lus ter Sogn og Fjordane Hele landet

0-5 år 6,9 6,7 7,1

6-15 år 13,0 12,8 12,0

16-19 år 5,5 5,7 5,0

20-66 år 56,9 58,3 61,5

67 år og eldre 17,8 16,5 14,3

Folketalspyramiden under illustrerer situasjonen. Det er færre barn under grunnskulealder og vaksne i re-

produktiv alder enn barn i skulealder.

90

95

100

105

110

115

Prognose for vekst fram mot 2030

Luster Sogn og Fjordane Landet


Figur 19 Folketalspyramide for Luster. Kjelde: SSB

SSB har utarbeidd ei prognose for talet på barn i grunnskulealder fram mot 2040. Ut frå denne prognosa

skal ein vente rundt 5 % færre elevar i 2040 enn i 2016.

Figur 20 Prognose for talet på barn i grunnskulealder fram mot 2040. Kjelde: SSB

Prognosene byggjer på føresetnader, mellom anna om fødselshyppigheit og flytting til og frå kommunen. Vi

skal se nærare på dette. Elevtalet i grunnskulen er sett saman av ti årstrinn. Eit elevtal på 630 gir dermed

gjennomsnittleg 63 elevar per trinn. Figuren under viser at dette er høgare enn fødselstalet dei fleste åra.

590

600

610

620

630

640

650

660

670

20

16

20

17

20

18

20

19

20

20

20

21

20

22

20

23

20

24

20

25

20

26

20

27

20

28

20

29

20

30

20

31

20

32

20

33

20

34

20

35

20

36

20

37

20

38

20

39

20

40

Prognose for elevtal fram mot 2040


Figur 21 Fødselstal i Luster kommune. Kjelde: SSB

Figuren under viser at mens elevtalet i Luster fram mot 2008 låg litt under det ein kunne vente ut frå

fødselstala, har det sidan vore større elevtal enn det fødselstala tilseier. Det har dermed vore netto tilflytting

av barn. No har Luster om lag 100 fleire elevar enn talet på barn som er fødd i kommunen, gjennomsnittleg

10 på trinnet. Prognosene tyder på at denne store netto tilflyttinga vil bli litt mindre.

Figur 22 Oversikt over fødselstal, elevtal og prognose for talet på barn i grunnskulealder i Luster kommune. Kjelde:

SSB

Vi ser at elevtala i Luster har vore på veg nedover dei siste åra, og at prognosen er ei fortsatt minking.

Korleis slår dette ut i dei mange skulane? Under viser vi figurar med utviklinga av elevtal for kvar skule med

barnetrinn. Figurane har også med tallet på fyrsteklassingar.

Dei to skulane med ungdomstrinn blir presentert om lag på same måte. For ungdomstrinnet tar vi summen

av førsteklassingar ved barneskulane som soknar til denne ungdomsskulen. I tillegg brukar vi kjende elevtal

på barnetrinnet til å gje ei framskriving for elevtalet ved skulen dei neste åra.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Fødselstal

500

550

600

650

700

750

Elevtalsutvikling

Elevtal etter fødselstal Historiske elevtal

Prognose for elevtal


Figur 23 Elevtal og fødselstal ved Gaupne skule frå 2007 til 2016. Kjelde: SSB og GSI.

Elevgrunnlaget gir ein fulldelt skule med bare unntaksvise klassedelingar. I 2016 hadde skulen 145 elevar.

Kjende barnetal gir 120 barn i 2022. Medrekna forventa flytting blir talet ca. 136.

Figur 24 Elevtal og fødselstal for barnetrinnet ved Hafslo skule frå 2007 til 2016. Kjelde: SSB og GSI.

Elevgrunnlaget gir ein fulldelt skule med bare unntaksvise klassedelingar. I 2016 hadde skulen 143 elevar.

Kjende barnetal gir 137 barn i 2022. Medrekna forventa flytting blir talet ca. 150.

0

20

40

60

80

100

120

140

160

07 08 09 10 11 12 13 14 15 16

Elevtalsutvikling ved Gaupne skule

Elevtal

1. klasse

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

07 08 09 10 11 12 13 14 15 16

Elevtalsutvikling ved barnetrinnet i Hafslo skule

Elevtall

1. klasse


Figur 25 Elevtal og fødselstal ved Indre Hafslo oppvekstsenter frå 2007 til 2016. Kjelde: SSB og GSI.

Elevgrunnlaget gir ein fådelt skule med til vanleg tre klassar. I 2016 hadde skulen 38 elevar. Kjende barnetal

gir 38 barn i 2022. Medrekna forventa flytting blir talet ca. 43.

Figur 26 Elevtal og fødselstal ved Jostedal oppvekstsenter frå 2007 til 2016. Kjelde: SSB og GSI.



0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

07 08 09 10 11 12 13 14 15 16

Elevtalsutvikling ved Indre Hafslo oppvekstsenter

Elevtall

1. klasse

0

5

10

15

20

25

30

35

40

07 08 09 10 11 12 13 14 15 16

Elevtalsutvikling ved Jostedal oppvekstsenter

Elevtall

1. klasse


Figur 27 Elevtal og fødselstal ved Luster oppvekstsenter frå 2007 til 2016. Kjelde: SSB og GSI.

Elevgrunnlaget gir ein fådelt skule med fire klassar fram til 2011. Frå 2012 er det til vanleg tre klassar. I

2016 hadde skulen 41 elevar. Kjende barnetal gir 34 barn i 2022. Medrekna forventa flytting blir talet ca.

38.

Figur 28 Elevtal og fødselstal ved Skjolden oppvekstsenter frå 2007 til 2016. Kjelde: SSB og GSI.



0

10

20

30

40

50

60

70

07 08 09 10 11 12 13 14 15 16

Elevtalsutvikling ved Luster oppvekstsenter

Elevtall

1. klasse

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

07 08 09 10 11 12 13 14 15 16

Elevtalsutvikling ved Skjolden oppvekstsenter

Elevtall

1. klasse


Figur 29 Elevtal og fødselstal ved Solvorn oppvekstsenter frå 2007 til 2016. Kjelde: SSB og GSI.



Figur 30 Elevtal og fødselstal ved Veitastrond skule frå 2007 til 2016. Kjelde: SSB og GSI

Elevgrunnlaget gir ein fådelt skule med til vanleg ei klasse. I 2016 hadde skulen 7 elevar. Kjende barnetal gir

14 barn i 2022. Medrekna forventa flytting blir talet ca. 15.

0

5

10

15

20

25

30

35

07 08 09 10 11 12 13 14 15 16

Elevtalsutvikling ved Solvorn oppvekstsenter

Elevtall

1. klasse

0

2

4

6

8

10

12

07 08 09 10 11 12 13 14 15 16

Elevtalsutvikling ved Veitastrond skule

Elevtall

1. klasse


Figur 31 Elevtal og fødselstal ved ungdomstrinnet i Hafslo skule frå 2007 til 2016 og elevframskriving etter talet på ele-

var på barnetrinna for skular som rekrutterer til Hafslo. Kjelde: SSB og GSI.

Elevgrunnlaget gir ein fulldelt skule med bare unntaksvise klassedelingar.

Figur 32 Elevtal og fødselstal ved Luster ungdomsskule frå 2007 til 2016 og elevframskriving etter talet på elevar på

barnetrinna for skular som rekrutterer til Luster ungdomsskule. Kjelde: SSB og GSI.

Elevgrunnlaget gir ein fulldelt skule med to parallellar og bare unntaksvis tre klassar på trinnet.

4.2 Netto tilflytting og fordeling på skulane

Tabellen under baserer seg på årskulla 2000-2010 og viser forskjellen på fødselstal og elevtal i første klasse

etter ca. 6 år. I hovudsak er flytting til/frå krinsen grunnen til endringar i tala. Dei minste krinsane har så få

elevar at ein av personvernomsyn må slå fleire skulekrinsar og år saman før ein kan offentleggjere statistik-

ken. Vi har valt å gruppere dei fådelte skulane delvis samla og delvis etter «avstand» frå sentralskulane

0

20

40

60

80

100

07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

Elevtalsutvikling ved ungdomstrinnet i Hafslo skule

Elevtall 1. klasse Elevtalsframskriving

0

20

40

60

80

100

120

140

160

07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

Elevtallsutvikling ved Luster ungdomsskule

Elevtall 1. klasse Elevtalsframskriving


Gaupne og Hafslo. Tabellen viser at flyttetendensen i dei einskilde områda er etablert før barna byrjar i

skulen. Tilveksten i årskulla er forbausande proporsjonal med fødselstala i krinsane.

For heile kommunen er det ingen tendens til vekst i fødselstala, men variasjonen mellom åra er stor, med

eit gjennomsnitt på 56. Netto tilflytting fram mot 1. klasse har ein aukande tendens, med eit gjennomsnitt på

1,2 per årskull per år.

Fødselstala for Gaupne viser svak stigning, store variasjonar og eit gjennomsnitt på 16 barn. Krinsen har om

lag ein tredel av tilflyttinga.

Fødselstala for Hafslo viser svak stigning, store variasjonar og eit gjennomsnitt på 18 barn. Krinsen har om

lag ein tredel av tilflyttinga.

Fødselstala for dei fådelte krinsane viser svak nedgang, store variasjonar og eit gjennomsnitt på 21 barn.

Desse krinsane har om lag ein tredel av tilflyttinga – flest i gruppa av dei tre indre krinsane; Indre Hafslo,

Luster og Solvorn.

Tabell 2 Utrekna årleg til-/fråflytting i krinsane basert på årskulla fødd 2001-20010. Kjelde: SSB/Luster kommune. Utrekning frå Telemarksforsking

Gj.snittleg fødselstal 2001-2016

Gj.snittleg elevtal i fyrste klasse 2007-2016

Gj.snittleg auke i barnetal per årskull 2001-2010

Årleg gj.snittleg auke

Gaupne 16 18 2,4 0,4

Hafslo 18 20 2,4 0,4

Jostedal, Skjolden og Veitastrond

8 9 0,9 0,15

Indre Hafslo, Luster og Solvorn

13 14 1,7 0,28

Fådelte skular 21 23 2,6 0,4

Luster kommune 56 62 7,2 1,2

Når elevene går i grunnskulen, kan vi bruke tal på skulekrinsnivå. I tabellen under ser vi at veksten i elevtala

har fordelt seg noko annleis enn veksten i førskulealderen. Ved å gå inn på elevtalsutviklinga i barneskulane

dei siste ti åra ser vi litt mindre netto tilflytting for kommunen samla og relativt størst netto tilflytting til dei

fådelte skulane, særleg Skjolden.


Tabell 3 Til/fråflytting av elevar i barneskulen 2007-2016.

Til/ f r a f lytting År leg gjennomsnittleg tilveks t per å r skull

Gaupne skule 15 0,34

Hafslo barne- og ungdomsskule 9 0,20

Indre Hafslo oppvekstsenter 7 0,16

Jostedal oppvekstsenter 3 0,07

Luster oppvekstsenter 4 0,09

Skjolden oppvekstsenter 11 0,25

Solvorn oppvekstsenter 0 0

Veitastrond skule -1 -0,02

Sum 48 1,09

4.3 Korleis vert kommunen sine utgifter påverka av den framtidige

demografiske utviklinga?

Kommunane har ansvar for mellom anna barnehagar, grunnskule og pleie- og omsorgstenester. Dette er

tenester som i hovudsak er retta mot bestemte aldersgrupper, og der utgiftene vert påverka bl.a. av den de-

mografiske utviklinga.

Teknisk berekningsutval for kommunal økonomi (TBU) estimerer demografikostnaden i 2017 til 2,5 mrd.

kr. Meirutgiftene kan i hovudsak føre til barn og unge i grunnskulealder og til dei eldre aldersgruppene.

Utvalet har også oppdatert anslaget for 2016 basert på endelege befolkningstal per 1.1.2016. Anslaget for

2016 er nå 1,7 mrd. kr. Anslaga er basert på uendra standard, dekningsgrad og effektivitet i tenesteytinga, og

er eit utrykk for kva det vil koste kommunesektoren å byggje ut tenestetilbodet for å halde tritt med folke-

talsutviklinga.

Vi har berekna kor store meir-/mindreutgifter Luster kommune kan få som følgje av folketalsutviklinga. Vi

har basert oss på same satsar og metodikk som TBU brukar i «makroberekningane» til bruk i kommune-

opplegget. Mens TBU berre har anslått demografikostnadar for 2016 og 2017, har vi også sett på kostnada-

ne i perioden fram mot 2020. TBU presiserer at ein må betrakte berekningane som grove anslag. Vi vil

understreke at dei usikre tala også vil auke når vi ser på fleire år framover i tid. Vi tek elles utgangspunkt i

hovudalternativet («4M») frå dei siste folketalsframskrivingane til SSB (som ble publisert 21. juni 2016).

Frå 2016 til 2020 anslår SSB («4M») ein vekst i folketalet for Luster på rundt 2 prosent. Det er betydeleg

variasjon i anslått endring innan dei ulike aldersgruppene.

I aldersgruppa 67-79 år er det anslått ein vekst på ca. 11 prosent, mens det i aldersgruppa 90 år og eldre er

anslått ein nedgang på ca. 14 prosent.


Tabell 4 Befolkningsframskrivingar («4M»), Luster kommune 2016-2020. Kilde: SSB («4M»)

2016 2017 2018 2019 2020

0-5 år 350 357 363 370 369

6-15 år 662 648 649 645 636

16-66 år 3 175 3 213 3 224 3 223 3 235

67-79 år 584 594 608 627 647

80-89 år 235 233 237 231 240

90 år og eldre 87 84 80 75 75

Totalt 5 093 5 129 5 161 5 171 5 202

Tabell 5 Befolkningsframskrivingar («4M»), Luster kommune 2016-2020.

2016 2017 2018 2019 2020

0-5 år 100 102 104 106 105

6-15 år 100 98 98 97 96

16-66 år 100 101 102 102 102

67-79 år 100 102 104 107 111

80-89 år 100 99 101 98 102

90 år og eldre 100 97 92 86 86

Totalt 100 101 101 102 102


Tabell 6 Berekna meir-/mindreutgifter 2017-2020 knytt til den demografiske utviklinga. Luster kommune. Faste mill.

2016-kr. Kilde: SSB/TBU/berekningar Telemarksforsking

2017 2018 2019 2020 2017-2020

0-5 år 2,2 1,0 1,1 -0,2 4,0

6-15 år -2,0 0,1 -0,6 -1,3 -3,8

16-66 år 0,7 0,1 -0,1 0,2 1,0

67-79 år 0,5 0,7 1,0 1,1 3,3

80-89 år -0,3 0,7 -1,0 1,5 0,9

90 år og eldre -1,3 -1,7 -2,2 0,0 -5,2

Sum -0,3 0,9 -1,8 1,2 0,1

I perioden 2017-2020 anslår vi at Luster kommune får auka demografikostnadar på om lag 0,1 mill. kr.

Fleire barn i aldersgruppa 0-5 år trekk isolert sett i retning av auka utgifter til barnehage, mens færre barn og

unge i aldersgruppa 6-15 år trekk i retning av reduserte utgifter til grunnskule. Fleire eldre i aldersgruppene

67-79 år og 80-89 år bidrar isolert sett til auka utgifter til pleie- og omsorgstenestene, mens færre eldre i

aldersgruppa 90 år og eldre trekk i motsett retning.

Figur 33 Berekna meir-/mindreutgifter 2017-2020. Luster kommune. Akkumulert. Faste mill. 2016 kr. Kilde:

SSB/TBU/berekningar Telemarksforsking

4,0

-3,8

1,0

3,3

0,9

-5,2

0,1

-6,0

-4,0

-2,0

0,0

2,0

4,0

6,0

2017-20


5. Organisering og økonomi

5.1 Innleiing

Det er tre barnehagar, fem oppvekstsenter med barneskule og barnehage, to barneskular, ein ungdomssku-

le og ein kombinert skule i Luster kommune. Tabell 7 gjer ein oversikt over alle skulane, inkludert kva for

barneskular som rekrutterer elevar til ungdomsskulane. Luster kommune er organisert som ein tre-nivå

kommune, det vil si at rektorane er direkte lagt under ein kommunalsjef for oppvekst som inngår i råd-

mannen si leiargruppe.

Tabell 7 Oversikt over barne- og ungdomsskular i Luster kommune.

Skular med barnetrinn Skular med ungdomstrinn

Gaupne skule

Indre Hafslo oppvekstsenter

Jostedal oppvekstsenter

Luster oppvekstsenter

Skjolden oppvekstsenter

Luster ungdomsskule

Hafslo barne- og ungdomsskule

Solvorn oppvekstsenter

Veitastrond skule

Hafslo barne- og ungdomsskule

Utgifter til undervisning er avhengig av fleire faktorar. Dei viktigaste er talet på klassar og talet på elevar. I

tillegg har ofte nyare og eldre skulebygg ulike kostnadar til drift- og vedlikehald (og finanskostnadar). Tabel-

len underviser ein oversikt over talet på elevar ved skulane i Luster.

Tabell 8 Talet på elevar skulene i Luster 2016-2017. Kjelde: GSI.

Skule Elevtal (2015-2016) Elevtal (2016-2017)

1 Gaupne skule (1-7) 135 145

2 Hafslo barne- og ungdomsskule (1-10) 219 212

3 Indre Hafslo oppvekstsenter (1-7) 40 38

4 Jostedal oppvekstsenter (1-7) 26 28

5 Luster oppvekstsenter (1-7) 44 41

6 Luster ungdomsskule (8-10) 131 131

7 Skjolden oppvekstsenter(1-7) 37 37

8 Solvorn oppvekstsenter (1-7) 19 22

9 Veitastrond skule (1-7) 7 7

5.2 Kostnadsstruktur og einingskostnadar med dagens struktur og

kapasitetsnytting

Vi har gått gjennom ressursbruken, ressursfordelinga og forbruket på dei ulike skulane i Luster. Hovudmå-

let med denne delen av oppdraget har vore å finne fram til relevante einingskostnadar per elev..


Vårt arbeid baserer seg på eit talmateriale som er send frå kommunen:

• Rekneskapsdata for kvar skule for 2015 og 2016

• Oversikt over stillingsstorleik for reinhaldarar og vaktmeistarar

• Plantekningar for kvar skule

Vi har gått inn i kommunen sine rekneskapsdata og kopla desse med elevtalet for å sjå kva det kostar å gje

undervisningstilbod til ein einskild elev på dei ni skulane i kommunen.

I våre analyser har vi gjort denne inndelinga av dei ulike komponentane i kostnadsanalysen:

• Undervisningsrelaterte kostnadar. Dette er dei direkte lønnsrelaterte kostnadane til skuledrifta

som er ført på KOSTRA-funksjon 202 Grunnskule. Til dømes ligg løn og lønsrelaterte kostnadar

til lærarane her.

• Undervisningsrelaterte kostnadar justert for spesialundervisning. Denne posten er henta frå dei

same data som punktet over, men her er det trekt ut ressursar til spesialundervisning. Desse kost-

nadane er trekt ut fordi få elevar kan gje svært store forskjellar i kostnadar i små skular, noko som

gir eit lite reelt bilete over kva det kostar å drive den einskilde skulen. Kostnadane til spesialunder-

visning er uvanleg store i Luster. Det er grunn til å tru at desse kostnadane vil følgje elevane om dei

bytter skule.

• Andre undervisningsrelaterte kostnadar er kostnadar til undervisningsmateriell mv. knytt til

KOSTRA-funksjon 202 Grunnskule, til dømes lærebøker.

• Andre driftskostnadar er ein samlepost av andre kostnadar, som ikkje passar i dei andre kategoria-

ne, som til dømes kostnadar knytt til kontorhald, reisekostnadar, kurs osb.

• Bygningsmessige kostnadar er fordelt per elev. Desse kostnadane inkluderer kostnadar til vedlike-

hald, reinhald osb. som er ført på KOSTRA-funksjon 222 Skulelokale.

Med desse justeringane reknar vi ut ein einingskostnad per elev ved dei ulike skulane.

Det er ulikt timetal for elevane på dei ulike årstrinna. Difor har vi tatt utgangspunkt i timetalet på det ein-

skilde årstrinn på og sett på kor mykje det kostar å gje ein time undervisning til ein elev ved den einskilde

skulen. Dette nemner vi timekostnad (kostnad per elev per time). Denne vil vere nyttig for å seie noko m

kva for skular, som relativt sett, er dyrast å drive for kommunen.

I tabellen under har vi presentert eit samandrag av einingskostnadane.


Tabell 9 Samandrag einingskostnadar i Luster.

Gaupne Hafslo Indre

Hafslo Jostedal Luster opp. Luster ung. Skjolden Solvorn Veitastrond

Talet pål elevar 140 216 39 27 43 131 37 20 7

Undervisningsrelaterte kostnadar per elev

justert for spesialundervisning 60 564 73 668 89 942 117 497 96 482 74 993 91 173 104 962 165 804

Andre undervisningsrelaterte kostnadar per elev

2 847 2 258 1 162 3 169 6 127 2 144 1 336 2 406 1 305

Andre driftskostnadar per elev 4 351 3,777 8 488 5 139 2 312 7 221 6 832 13 900 10 983

Bygningsmessige kostnadar per elev 2 260 3 491 2 556 4 108 5 878 4 132 3 583 6 962 13 487

Sum kostnad per elev justert for spesialun-dervisning

70 022 83 195 102 148 129 913 110 798 88 490 102 924 128 230 191 579

Timekostnad (kostnad per elev per time) 94 103 135 176 149 101 135 168 256


Tabellen over viser at einingskostnadane (per elev) er svært forskjellige frå skule til skule. For undervis-

ningsrelaterte kostnadar er kostnadane for spesialundervisning og språkopplæring for minoritetsspråklege

trekt frå. Den neste figuren tyder på at behovet for spesialundervisning ikkje er vesentleg ulikt mellom fådel-

te og fulldelte skular i Luster kommune. Kostnadsbilete vert ikkje vesentleg endra om kostnadane ved spe-

sialundervisning vert trekt frå. Dette kan styrke oppfatninga om at behovet for spesialundervisning i stor

grad er knytt til eleven og i noko mindre grad til organiseringa av opplæringa i små eller stor klassar. Ei anna

sak er at timetalet til spesialundervisning er større på ungdomstrinnet enn på barnetrinnet. Denne forskjel-

len er likevel mindre i Luster enn for heile landet.

Figur 34 Fordeling av årstimar per elev i små og store barneskular. Kjelde GSI. Utrekning: Telemarksforsking.

Kostnadane per elev er i hovudsak knytt til lønskostnadar. Lærarløn er viktigast. Dermed blir det dyrt med

små klassar eller grupper. Ofte er det dei små skulane som har dei minste klassene, sjølv om fleire årstrinn

kan gå i same klasse. Ein kan måle effektiviteten i organiseringa av undervisninga ved å dividere kostnadane

med å drive ein skule med talet på elevar. No har ikkje alle elevar like lang skuleveke. Ein kan ta omsyn

også til dette ved å dividere med talet på timar elever har på ulike steg kvart år. Figuren under viser eit sa-

manheng som er vanleg i kommunar med små og store skular.

67,0

38,8

14,2

13,5

24,7

25,5

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

Fådelt barneskule Fulldelt barneskule

Timefordeling i små og store barneskular

Spesialundervisning

Delingstimer

Minstetimetall


Figur 35 Timekostnad per elev. Kjelde: Kostra. Berekning Telemarksforsking.

Figuren over tyder på at ein kan spare om lag 50 kr per time per elev i fådelte skular ved å la elevane gå i

fulldelte skular. Dette svarar til om lag kr 35 000-40 000 per elev i året.

5.2.1 Fordeling av totalkostnad per skule

I denne delen ser vi på korleis den totale ressursbruken per skule er fordelt mellom undervisningsrelaterte

kostnadar, andre undervisningsrelaterte kostnadar, andre driftskostnadar og bygningsmessige kostnadar.

Figur 36 Fordeling av kostnadar for kvar skule 2016. Kjelde: Kommunerekneskapen

Tabellen over viser korleis ressursane er fordelt internt på den einskilde skule.

0

50

100

150

200

250

300

0 50 100 150 200 250

Timekostnad og elevtal

0 %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %

100 %

Fordeling av kostnadene

Bygningsmessigekostnader

Andre driftskostnader

Andreundervisningsrelatertekostnader

Undervisningsrelatertekostnader justert forspesialundervisning


5.2.2 Undervisningsrelaterte kostnadar justert for spesialundervisning

Når vi har sett på dei undervisningsrelaterte kostnadane per elev, eksklusiv ressursar til spesialundervisning,

har vi trekt ut ressursane brukt til dette nettopp for å gjere tala samanliknbare mellom skulane.

Figur 37 Undervisningsrelaterte kostnadar justert for spesialundervisning på dei ulike skulane 2016. Kjelde: Kommu-

nerekneskapen.

På dei undervisningsrelaterte kostnadane ser vi at det er store skilnader i ressursbruken mellom dei ulike

skulane. Sidan undervisningsrelaterte kostnadar tel for nesten 80 % av den totale ressursbruken ved skula-

ne, vil store forskjellar på denne komponenten også føre til store skilnader i totalkostnadane. Det kan vere

fleire årsaker til forskjellane i kostnadar, men lærartettleik har stor innverknad på kostnadene til undervis-

ning. Det er difor naturleg at skulane med få elevar, og dermed små klassar, har dei høgaste einingskostna-

dane her.

5.2.3 Andre undervisningsrelaterte kostnadar

Vi har klassifisert undervisningsmateriell mv. under posten andre undervisningsrelaterte kostnadar. På dette

området skulle ein anta at ressursbruken i større grad var uavhengig av skulestorleik, sjølv om ein nok i no-

kon grad må vente eit visst innslag av stordriftsfordelar på dette området.

020 00040 00060 00080 000

100 000120 000140 000160 000180 000

Undervisningsrelaterte kostnader justert for spesialundervisning


Figur 38 Andre undervisningsrelaterte kostnadar justert for spesialundervisning på dei ulike skulane 2016. Kjelde:

Kommunerekneskapen

Det er relativt store forskjellar mellom skulane også på dette området. Dei tre fulldelte skulane ligg på om

lag same nivå. Tre av dei små skulane ligg under gjennomsnittet, og tre av dei ligg over.

5.2.4 Andre driftskostnadar

Med andre driftskostnadar meiner vi kostnadar til administrasjon, kontorhald og diverse mindre innkjøp

som vert plassert på denne grupperinga. Innanfor visse grenser er det å vente at total ressursbruk på andre

driftskostnadar i større grad vil vere faste kostnadar, og i noka grad uavhengig av elevtal. Difor er det natur-

leg at for dei minste skulane vil andre driftskostnadar per elev vere noko større enn for dei største skulane.

Figur 39 Andre driftskostnadar per elev på de ulike skulane 2016. Kjelde: Kommunerekneskapen

0

1 000

2 000

3 000

4 000

5 000

6 000

7 000

Andre undervisningsrelaterte kostnader

0

2 000

4 000

6 000

8 000

10 000

12 000

14 000

16 000

Andre driftskostnader


5.2.5 Bygningsmessige kostnadar per elev

Bygningsmessige kostnadar dekkjer kostnadar til vaktmester, reinhald, vedlikehald, straumen og fyringsutgif-

ter osb. 1 Kapitalutgifter er ikkje med.

Figur 40 Bygningsmessige kostander per elev på dei ulike skulane 2016. Kjelde: Kommunerekneskapen

Som det går fram av grafen over, er det relativt store forskjeller på de bygningsmessige kostnadane. Etter dei

undervisningsrelaterte kostnadane er dei bygningsmessige kostnadane den andre store kostnadskomponen-

ten på fordeling av totalkostnadane ved skuledrifta.

1 a) Stillingane som vaktmeister og reinhaldar ved Solvorn oppvekstsenter og Skjolden oppvekst-

senter er ikkje delt opp i skule og barnehage. Vi har derfor gjort ein deling i same forhold ved dei

andre oppvekstsentra.

b) Jostedal skule og barnehage: Nyttar gymsal og svømmebasseng i Jostedal samfunnshus, kostnad

til vaktmeistar og reinhald er ikkje tatt med til dette.

c) Skjolden skule og barnehage: Nyttar gymsal og bading i Fjordstova. Fjordstova får kommunalt

tilskot. I det kommunale tilskotet er det avtale om at skulen og barnehagen kan nytte gymsal og

svømmebasseng utan betaling.

0

10 000

20 000

30 000

40 000

50 000

60 000

Bygningsmessige kostnader


6. Organisering og kapasitet

Kommunen skal oppfylle retten til grunnskuleopplæring for alle som er busett i kommunen (Opplærings lova §

13-1). Kommunen står forholdsvis fritt i organiseringa av skulesektoren ved sjølv å kunne bestemme talet på

skular og kor dei skal vere.

Ein må planlegge kvar skule slik at den kan ta inn alle elevane som soknar dit. Sjølv i store skular kan det vere

betydelege variasjonar i talet på elevar på kvart årstrinn. På barnetrinnet vil ein (to) klassar kunne romme 28

(56) elevar. Viss ein planlegg for to fulle parallellar, kan det difor vere fint å ha nokon «ekstra» klasserom til å

dekkje opp ei tredje klasse på einskilde trinn. Elles vil ein måtte planlegge for eit gjennomsnittleg elevtal mindre

enn 28 og 56 på trinnet, til dømes 23 og 45.

Luster kommune har åtte skular med barnetrinn og to skular med ungdomstrinn. Seks av skulane har elevtal til

å vere fådelte, dvs. at det kan gå fleire årstrinn i same klasse. Vi skal i dette kapitlet vurdere kva for kapasitet

skulane har. I samband med dette vil vi vurdere om skulane kan ta imot fleire elevar.

Kapasitet i ein skulebygning blir her brukt som eit uttrykk for kor mange elevar skulen kan romme. Til grunn

for vurderingane ligg det ein del føresetnader som følgjer norsk og skandinavisk skuletradisjon. Dette er både

skrivne og uskrivne normer. I andre land vil ein legge andre normer til grunn, og som regel finne plass til langt

fleire elevar i tilsvarande bygg.

6.1 Klassar og klassedelingar

Før 2003 hadde opplæringslova reglar for klassestorleikane. Det var høve til å ha maksimalt 30 elevar i klas-

sar med elevar frå same årskull på ungdomstrinnet. På barnetrinnet var grensa sett til 28. Med to årstrinn i

klassen kunne ein ha 24 elevar, og med tre årstrinn i klassen kunne ein ha 18 elevar.

Ein del kommunar og skular hadde som ei forsøksordning organisert elevane annleis. Dette kunne gje ein

meir effektiv måte å bruke tildelte lærartimar på. Reglane for klassedeling ble oppheva i 2003. § 8-2 i opp-

læringslova regulerer klasseinndelinga.

§ 8-2. Organisering av elevane i klassar eller basisgrupper

I opplæringa skal elevane delast i klassar eller basisgrupper som skal vareta deira behov for sosialt

tilhør. For delar av opplæringa kan elevane delast i andre grupper etter behov. Til vanleg skal or-

ganiseringa ikkje skje etter fagleg nivå, kjønn eller etnisk tilhør. Klassane, basisgruppene og grup-

pene må ikkje vere større enn det som er pedagogisk og tryggleiksmessig forsvarleg.

Klassen eller basisgruppa skal ha ein eller fleire lærarar (kontaktlærarar) som har særleg ansvar for

dei praktiske, administrative og sosialpedagogiske gjeremåla som gjeld klassen eller basisgruppa og

dei elevane som er der, mellom anna kontakten med heimen.

For å unngå at bortfallet av klassedelingsreglar skulle føre til trongare rammer for undervisninga, gjorde

Stortinget (18. juni 2003) også følgjande vedtak.

Stortinget ber Regjeringen gjennom tilsynsordningen påse at oppheving av delingstallet ikke b lir

brukt som et sparetiltak. Klassedelingstallet skal ligge til grunn som minstenivå for ressurstildeling

også etter at bestemmelsen om klassedelingstall er opphevet.


Stortinget ber Regjeringen i den annonserte stortingsmelding på grunnlag av Kvalitetsutvalgets inn-

stilling å vurdere ulike modeller for ressurstildeling til skulene.

Dette vedtaket inneber at skulane må berekne eit minimum lærartimetal ved å ta utgangspunkt i dei gamle

klassedelingsreglane. For kvar klasse etter tradisjonell inndeling skal ein berekne eit minimum tal på lærar-

timar lik talet på undervisningstimar for klassa. Naudsynte delingstimar og timar til spesialundervisning kjem

i tillegg.

Både i fådelte skular og i fulldelte skular vil «dei gamle» klassedelingsreglane tilseie ein relativt stor variasjon

i talet på elevar i klassane. Dei nye reglane gjer høvetil ei utjamning av talet på elevar i klassene innan kvar

enkelt skule ved å sette klassene saman av elever frå fleire årstrinn, sjølv i fulldelte skular.

6.2 Heimeklasserom

Utan at det formelt er krav om det, baserer vi oss til vanleg i Noreg på at kvar klasse eller basisgruppe har

eit heimeklasserom der ein har den delen av opplæringa kor ikkje spesialrom er naudsynt. I tillegg til hei-

meklasserom er det vanleg med grupperom for å gi anledning til å dele klassane i nokre aktivitetar og der-

med variere arbeidsformene ut over det ein kan gjere i heimeklasserommet. Innanfor denne ordninga er

det likevel ikkje uvanleg at ei klasse «låner» ei annan klasse sitt heimeklasserom, viss dette er ledig, og ein

har behov for fleire gruppedelingar enn det tilgjengelege grupperom tillèt.

Dei fysiske rammene dannar eitt av grunnlaga for organiseringa av skulen i klassar og grupper. Når kom-

munen skal byggje eller renovere skular, er det fornuftig å leggje til grunn ei arealnorm per elev og lærar i

klasseromma. Miljø og helse i skulen - Veileder til forskrift om miljørettet helsevern i barnehager og skular

mv. utgitt av Statens helsetilsyn i 2014, sett eit minimum på 2 m2

per elev. I vegleiaren står det på s. 18 og s

19:

Grunnskulen

Når ei klasse/elevgruppe disponerer tilleggsarealer (grupperom, formidlingsrom eller andre rom) i

nærheten av klasserommet/hovedrommet, må klasserommet/hovedrommet planlegges etter en

arealnorm på min 2 m2

pr. elev. Så lenge inneklimaet er tilfredsstillende og aktiviteten er tilpasset,

kan elevtallet i enkeltrom (som f.eks. formidlingsrom og auditorier) gjerne vere høyere enn nomen

på 2 m2

pr. elev tilsier. Dersom klassen/elevgruppen ikke disponerer tilleggsarealer i nærheten til

klasserommet/hovedrommet, bør arealet vere større, helst opp mot 2,5 m2

pr elev. Areal for ansat-

te kommer i tillegg til arealnormen i avsnittet over.

Luster kommune har ikkje vedteke nokon eigen arealnorm for sine skular. Med bakgrunn i norma på 2 m2

-

2,5 m2

per elev og tilsett kan ein for kvar enkelt skule utarbeide ein tabell for vanlege klasserom. Denne

viser øvre grense for talet på elevar. Spesialrom og separate grupperom held ein utanom. I kapittel 6.4, vil vi

sjå på kva for normer andre kommunar legg til grunn.

6.3 Spesialrom

Opplæringslova seier spesielt at elevane skal ha tilgang til skulebibliotek, anten i eigen skule eller så nær at

det kan brukast aktivt i opplæringa. Ein del skular har også innreia rom for IKT, som kan ein kan bruke i ei

rekke fag. Bruken av «fagrom» eller spesialrom er ikkje direkte pålagt eller heimla i regelverket. Det har

tradisjonelt vore vanleg med spesialrom i faga mat og helse, kunst og handverk, kroppsøving, musikk og

naturfag. Spesialrom gjer både plass til eigne utstyrssamlingar og til aktivitetar som vanlege klasserom ikkje


har plass til eller ikkje er innreia for. Det er av pedagogiske grunnar ønskjeleg at undervisninga i dei nemn-

de faga skjer i spesialrom, sjølv om det nok ikkje er uvanleg å gjennomgå teoristoff i klasserommet. Deling i

grupper på maksimalt 15 (16) elevar er i mange situasjonar naudsynt både av omsyn til tryggleik og for å

kunne gje tilstrekkeleg lærarstøtte. Under er det vist ein planleggingsmal for vurdering av behov for spesial-

rom for skular med barnetrinn.

Tabell 10 Planleggingsmal for spesialrom ved skule med barnetrinn.

Barnetrinn

Utnyttelses-

grad 80 %

Timer per

uke 18

Fag Uketimer

Andel deling

(% av timene)

Uketimer en

parallell

Antall rom en

parallell

Uketimer to

paralleller

Antall rom to

paralleller

Uketimer tre

paralleller

Antall rom tre

paralleller

Naturfag 8,63 0 % 9 1 18 1 27 2

Kunst og

Håndverk 12,55 50 % 19 2 38 3 57 4

Mat og helse 3 100 % 6 1 12 1 18 1

Musikk 7,5 0 % 8 1 16 1 24 2

Kroppsøving 12,58 0 % 13 1 26 2 39 3

Tabellen over legger inn følgjande vilkår:

1. Klassane delast ikkje i naturfagstimane.

2. Klassane delast i halvparten av timane i kunst og handverk.

3. Klassane delast i alle timane i mat og helse.

4. Klassane delast ikkje i musikk.

5. Klassen delast ikkje i kroppsøvingstimane. Symjeopplæring skjer utanfor skulen.

6. Timeplanen er lagt slik at spesialromma vert nytta i inntil 80 % av skuleveka (18 timar).

Dette er vilkår som ein kan endre av praktiske og pedagogiske grunnar.

6.4 Arealnormar i praksis

Dei færraste kommunar har generelle normar for utforminga av skulane sine. Dette skuldast at små og mel-

lomstore kommunar relativt sjeldan byggjer nytt. Ved ombyggingar tilpassar ein skulebygningen så godt ein

kan, utan at å stille like strenge krav til arealeffektivitet som ved nybygg.

Kunnskapsløftet sin generelle del gjer ingen spesifikke tilvisingar om korleis ein skal innreie skulane for at

dei skal fremje læring. I Læringsplakaten står det rett nok at skulen skal

fremme tilpassa opplæring og varierte arbeidsmåtar

sikre at det fysiske og psykososiale arbeids- og læringsmiljøet fremmar helse, trivsel og læring

Desse punkta tilseier at ein ikkje bør velje de snauaste arealnormene som vegleiaren spesifiserer (2 m2

per

elev/tilsett).

Det er ved å sjå på nye skulebygg at ein kan få eit bilete på korleis ein vurderer arealnormar og -behov i

praksis. Dei siste generasjonane har eksperimentert med opne skular (ikkje deleveggar mellom «klasse-

romma») og baseskular (heimeklasseromma vert oppløyst og arbeidsarealet vert delt inn etter arbeidsform).

Dette i seg sjølv gjer ikkje nye arealnormar.

Dei fleste små og middels store kommunane bygger, som nemnd, nye skular så sjeldan at dei til vanleg ikkje

utviklar standardar for planlegging av nye skulebygg. Men viss vi går til store kommunar, kan vi finne slike

normer.


Bergen kommune reviderte sin skulebruksplan i 2010 og deretter i 2016. Planen frå 2010 avløyste ein plan

frå 2006.

Figuren under er eit klipp frå skulebruksplanen i Bergen frå 2010. Vi ser her at ein skil mellom nettoareal

og bruttoareal. Forskjellen kan liggje på ca. 30 %. Kroppsøvingsareal er ikkje teke med.

Figur 41 Tabell fra skulebruksplan for Bergen 2011-2024.

Til planen frå 2016 er arealnorma gitt i form av ein meir spesifisert tabell.

Figur 42 Del av tabell fra Arealstandarder og kravspesifikasjoner for skuleanlegg. Justerte standardbeskrivelser Bergen kommunen 2016

Vi ser at utanom idrettsareal ligg arealnormene (netto) for nybygg i Bergen på ca. 10 m2

per elev. Ein må

leggje på ca. 30 % for å finne bruttoarealet. Desse normene tek utgangspunkt i kor mange elevar skulane

vert bygde for. I små kommunar vil kapasiteten normalt ligge over elevtalet til ei kvar tid.


Også Oslo har eit spesifisert standardprogram for sine skuleanlegg. Ved å gå inn i teikningane finn ein desse

normane.

2,5 m2

for kvar elev når ein reknar med klasserom og grupperom

Ein lærar per 11 elevar. Kvar lærar utløyser 4 m2

til individuell arbeidsplass og 2 m2

til

team/møterom.

Ei avdeling for 60 elevar kan da sjå slik ut:

Figur 43 Eksempel 1 på utforming av heimeområde for 60 elevar i Oslo (Standardprogram for nye grunnskular i Oslo).

Vi ser at det er nøyaktig 2,5 m2

for kvar elev, når ein ikkje reknar med torg/gate på ca. 40 m2

. Ein alternativ

måte å organisere eit like stort areal på finn vi i figuren under. Her kan ein ha arbeidsareal på høvesvis 70

m2

og 80 m2

, eller ein kan dele opp arealet i mindre einingar.

Figur 44 Eksempel 2 på utforming av heimeområde for 60 elevar i Oslo (Standardprogram for nye grunnskular i Oslo).

6.4.1 Vanlege klasserom på 60 m2

På store skular har ein tidlegare brukt klasserom på ca. 60 m2

. Etter ein norm på 2,5 m2

skal desse romma

kunne ha inntil 24 elevar/tilsette. Med to tilsette (lærar og assistent) vil elevtalet dermed bli maksimalt 22.


For barnetrinnet er 28 det tradisjonelle delingstalet. Ei stor barneskuleklasse vil difor ikkje ha plass i eit van-

leg klasserom.

Skular kan leggje klasseromma direkte til andre arbeidsareal, slik at elevene kan spreie seg over eit større

areal når arbeidsformene tilseier dette. Utsnittet av teikningane for Skjolden oppvekstsenter gjer eit døme

på klasserom som ligg inntil eit fellesareal som ein også kan bruke i arbeidet med fag.

Figur 45 Utsnitt av planteikningane for Skjolden oppvekstsenter.

6.4.2 Større klasserom

I nye skular er det ofte større klasserom enn 60 m2

, slik at ulike aktivitetar kan få plass i same rom. Utsnittet

for teikningane frå Luster ungdomsskule gjer eit døme på dette, med klasserom på ca. 70 m2

. Her er det

også direkte tilgang til «prosjektareal» og kort veg til grupperom.


Figur 46 Utsnitt av teikningane for Luster ungdomsskule.

6.5 Kapasitet i skulane i Luster kommune

I skildringa av kapasiteten i den einskilde skulen nemner vi først kortfatta kor mange elevar skulen har hatt dei

siste åra. Dette er grunnlaget for vurderinga av om skulen kan romme fleire elevar. Berekning av kapasitet må

bygge på skjønn. Til grunn ligger klassedelingsreglar og arealnormar per elev. Men elevtalet vil variere frå kull

til kull. Ein må bruke skjønn når det gjeld gjennomsnittleg elevtal per årskull, basert på talet på klassedelingar

skulen kan gje plass til. Ein må også bruke skjønn når ein vurderer om eit rom både kan vere heimeklasserom

og spesialrom.

6.5.1 Gaupne skule

Gaupne skule er ein fulldelt barneskule. Dei siste fem åra har elevtalet gjennomsnittleg vore ca. 132, eller

ca. 19 elevar per årstrinn. Elevtalet har vore aukande. Dette tilseier at ein må vente ei klasse for de fleste av

årstrinna. Skuleåret 2016-2017 har 22 elevar skuleskyss.

Klasserom

Skulen har 9 klasserom. Det eine er i bruk som SFO-base. Fire av klasseromma er tilknytt grupperom og

kan ta store klassar opp til 30 elevar, medan dei andre klasserom kan ta om lag 22 elevar. Skulen kan tole

to klassedelingar (meir enn 28 elevar på same trinn). Sidan det er ein naturleg variasjon i storleiken av års-

kulla, bør gjennomsnittet liggje på om lag 25. Dette tilseier eit samla elevtal på ca. 175.

Spesialrom

Gaupne skule har to spesialrom for kunst og handverk og heimkunnskapsrom. Skulen manglar musikkrom

og naturfagrom. Til kroppsøving har ein både ein gymsal, Gaupne idrettshall og Lustrabadet.


Kontorarbeidsplassar

Dagens bygningar gjev med ein norm på 6 m2

per lærar plass til ca. 7 lærarar. Skulen har om lag 15 lærar-

årsverk. Ei disponering av grupperom eller klasserom til lærarkontor kan gå ut over talet på elevar.

Samla vurdering

Gaupne skule vil kunne romme ca. 175 elevar. Elevtalet for 2016/2017 var 145.

6.5.2 Hafslo barne og ungdomsskule

Hafslo barne og ungdomsskule er ein fulldelt barne- og ungdomsskule. Dei siste fem åra har elevtalet gjen-

nomsnittleg vore ca. 150 på barnetrinnet og 73 på ungdomstrinnet, eller ca. 21 og 24 elevar per årstrinn.

Klassetalet på barnetrinnet har vore frå sju til ni. På ungdomstrinnet har det vore stabilt tre klassar, men det

vil venteleg bli fire klassar frå 2018. Elevtalet har vore svakt fallande. Dette tilseier at ein må vente ei klasse

for dei fleste av årstrinna, men ha rom for to-tre delingar. Skuleåret 2016-2017 har 91 elevar skuleskyss.

Klasserom

Skulen har 14 klasserom. SFO-base er ikkje medrekna. Ytterlegare eit areal (Hauk) kan bli eit klasserom

med grupperom. Seks av klasseromma kan ta store klassar opp til 30 elevar, medan dei andre klasseromma

kan ta om lag 21 elevar. Skulen kan tole fire klassedelingar (meir enn 28/30 elevar på same trinn). Sidan det

er ein naturleg variasjon i storleiken på årskulla, bør gjennomsnittet liggje på om lag 25 og 30. Dette tilseier

eit samla elevtal på ca. 265.

Spesialrom

Hafslo barne og ungdomsskule har tre spesialrom for kunst og handverk, eitt musikkrom, eitt naturfagrom,

eit skulekjøkken og ein stor sal for kroppsøving. Dette er tilstrekkeleg.


Dagens bygningar gjev med ei norm på 6 m2


årsverk.

Samla vurdering

Hafslo barne- og ungdomsskule vil kunne romme ca. 265 elevar. Elevtalet for 2016/2017 var 212.

6.5.3 Indre Hafslo oppvekstsenter

Skulen i Indre Hafslo oppvekstsenter er ein fådelt barneskule. Dei siste fem åra har elevtalet gjennomsnitt-

leg vore ca. 43, eller ca. 6 elevar per årstrinn. Elevtalet har vore minkande. Klassetalet har vore tre, noko

som truleg vil halde fram. Skuleåret 2016-2017 har 19 elevar skuleskyss.

Klasserom

Skulen har tre klasserom som ligg inntil eit stort allrom. Dette kan ein også bruke som klasserom. Aleine

kan klasseromma ha frå 17 til 22 elevar, men når ein reknar med allrommet vil elevtalet kunne vere over 20

i alle romma. Slik sett kunne skulen ha romma minst 60 elevar. Deling i tre klassar avgrensar elevtalet til ca.

50. Fleire elevar ville raskt gje ei firedeling.


Spesialrom

Indre Hafslo oppvekstsenter har spesialrom for kunst og handverk, heimkunnskap og kroppsøving.



per lærar plass til ca. 6 lærarar. Skulen har om lag 5 lærarårs-

verk.

Samla vurdering

Indre Hafslo oppvekstsenter vil kunne romme ca. 50 elevar. Elevtalet for 2016/2017 var 38.

6.5.4 Jostedal oppvekstsenter

Skulen i Jostedal oppvekstsenter er ein fådelt barneskule. Dei siste fem åra har elevtalet gjennomsnittleg

vore ca. 27, eller ca. 4 elevar per årstrinn. Elevtalet har vore stabilt. Klassetalet har til vanleg vore tre, noko


Klasserom

Skulen har tre klasserom som kvar kan ta 22 elevar. Slik sett kunne skulen ha romma minst 65 elevar.

Deling i tre klassar avgrensar elevtalet til ca. 50. Fleire elevar vil raskt gje ei firedeling.

Spesialrom

Jostedal oppvekstsenter har spesialrom for kunst og handverk, samt heimkunnskap. Jostedal nyttar gymsa-

len og bassenget i samfunnshuset.




verk. Ei disponering av eit halvt klasserom til lærarkontor kan gå ut over talet på elevar.

Samla vurdering

Jostedal oppvekstsenter vil kunne romme ca. 50 elevar. Elevtalet for 2016/2017 var 28.

6.5.5 Luster oppvekstsenter

Skulen i Luster oppvekstsenter er ein fådelt barneskule. Dei siste fem åra har elevtalet gjennomsnittleg vore

ca. 47, eller ca. 7 elevar per årstrinn. Elevtalet har vore minkande. Klassetalet har gått frå fire til tre, noko


Klasserom

Skulen har seks klasserom. Det minste er på ca. 34 m2

, mens dei to største har areal på ca. 75 m2

, medrekna

grupperom. Klasseroma kan ha frå 11 til 28 elevar. Slik sett kunne skulen ha fem-seks klassar med i under-

kant av 100 elevar. Eit gjennomsnitt på 12 elevar på trinnet ville gje ca. 85 elevar for skulen.

Spesialrom

Luster oppvekstsenter har spesialrom for kunst og handverk, heimkunnskap og kroppsøving.





verk.

Samla vurdering

Luster oppvekstsenter vil kunne romme ca. 85 elevar. Elevtalet for 2016/2017 var 41.

6.5.6 Luster ungdomsskule

Luster ungdomsskule er ein fulldelt ungdomsskule. Dei siste fem åra har elevtalet gjennomsnittleg vore 129,

eller 43 elevar per årstrinn. Elevtalet har vore stabilt. Klassetalet har til vanleg vore seks. Unntaksvis vil det

kunne vere fem eller sju. Skuleåret 2016-2017 har 76 elevar skuleskyss.

Klasserom

Skulen har seks klasserom. Dei er på ca. 70 m2

. Klasseromma ligg inntil eit store «prosjektareal». Klasse-

romma kan difor ha 30 elevar. Slik sett kunne skulen ha tre årstrinn kvar med 60 elevar. Årskulla varierer i

storleiken, slik at gjennomsnittet bør vere om lag 52 for å unngå å få tre klassar på årstrinnet for ofte. Eit

gjennomsnitt på 52 elevar på trinnet ville gje ca. 156 elevar for skulen.

Spesialrom

Luster ungdomsskule har to spesialrom for kunst og handverk, for heimkunnskap og naturfag. Til kropps-

øving har ein Gaupne idrettshall og Lustrabadet. Skulen nyttar musikkrommet i det gamle yrkesskulebygget.




årsverk.

Samla vurdering

Luster oppvekstsenter vil kunne romme ca. 156 elevar. Elevtalet for 2016/2017 var 131.

6.5.7 Skjolden oppvekstsenter

Skulen i Skjolden oppvekstsenter er ein fådelt barneskule. Dei siste fem åra har elevtalet gjennomsnittleg

vore ca. 37, eller ca. 5 elevar per årstrinn. Elevtalet har vore stabilt, men talet på førskulebarn tilseier ein

reduksjon ned mot om lag 30. Klassetalet har vore tre, noko som truleg vil halde fram. Skuleåret 2016-2017

har 12 elevar skuleskyss.

Klasserom

Skulen har tre klasserom. Det minste er på ca. 58 m2

. Klasseromma ligg inntil eit stort allrom. Slik sett kun-

ne skulen ha romma minst 65 elevar. Bruk av musikkrommet til heimeklasserom gje høve til eit gjennom-

snittleg elevtal på 10. Det gir ca. 70 elevar fordelt på fire klassar.


Spesialrom

Skjolden oppvekstsenter har spesialrom for kunst og handverk, heimkunnskap og musikk. Skulen har gym-

nastikk og symjeundervisning i Fjordstova.




verk.

Samla vurdering

Skjolden oppvekstsenter vil kunne romme ca. 70 elevar. Elevtalet for 2016/2017 var 37.

6.5.8 Solvorn oppvekstsenter

Skulen i Solvorn oppvekstsenter er ein fådelt barneskule. Dei siste fem åra har elevtalet gjennomsnittleg

vore ca. 20, eller ca. 3 elevar per årstrinn. Elevtalet har vore stabilt. Klassetalet har vore to, men det skal lite

til før det blir ei tredeling. Skuleåret 2016-2017 har 3 elevar skuleskyss.

Klasserom

Skulen har tre klasserom på ca. 27 m2

, 42 m2

og 43 m2

. Slik sett kunne skulen ha romma minst 37 elevar.

Deling i to klassar avgrensar elevtalet til ca. 25. Ei tredeling kan gje plass til ca. 30 elevar.

Spesialrom

Solvorn oppvekstsenter har spesialrom for kunst og handverk og kroppsøving.


Dagens bygningar har ikkje rom for lærarkontor. Bruk av det minste klasserommet gjev plass til fire lærarar

med ei norm på 6 m2

per lærar. Skulen har om lag 3 lærarårsverk.

Samla vurdering

Solvorn oppvekstsenter vil kunne romme ca. 30 elevar. Elevtalet for 2016/2017 var 22.

6.5.9 Veitastrond skule

Veitastrond skule er ein fådelt barneskule. Dei siste fem åra har elevtalet gjennomsnittleg vore ca. 5, eller

ca. 1 elev per årstrinn. Det er ein klasse på skulen, men talet på førskulebarn tilseier opp mot 15 elevar og

to klassar. Skuleåret 2016-2017 har ingen elevar skuleskyss.

Klasserom

Skulen har to klasserom på ca. 53 m2

og 55 m2

. Slik sett kunne skulen ha romma minst 50 elevar.

Spesialrom

Veitastrond skule har spesialrom for kunst og handverk, heimkunnskap og kroppsøving.





verk.

Samla vurdering

Veitastrond skule vil kunne romme ca. 50 elevar. Elevtalet for 2016/2017 var 7.

6.6 Samandrag

Gjennomgangen av bygningane til dei ni skulane syner at alle skulane har kapasitet til å ta imot fleire elevar.

Tabell 11 Kapasitet og skuleskyss samla

Elevtal

2016/17

Kapasitet Ledig

kapasitet

Elevar med

sku leskyss

Elevar u tan

sku leskyss

Gaupne skule 145 175 30 22 123

Hafslo barne- og ungdomsskule 212 265 53 91 128

Indre Hafslo oppvekstsenter 38 50 12 19 19

Jostedal oppvekstsenter 28 50 22 26 2

Luster oppvekstsenter 41 85 44 30 11

Luster ungdomsskule 131 156 25 76 55

Skjolden oppvekstsenter 37 70 33 12 25

Solvorn oppvekstsenter 22 30 8 3 19

Veitastrond skule 7 30 23 0 7

Luster kommune 661 811 250 279 389


7. Rammevilkår og kvalitet

7.1 Innleiing

Den årlege tilstandsrapporten for grunnskulen i Luster kommune går på ein grundig måte gjennom lærings-

resultat, utfordringar og tiltak. Resultata både på nasjonale prøver og eksamen ligg nær snittet for landet og

for Sogn og Fjordane.

Meir enn tidlegare legg ein i Noreg no vekt på lærarane sine føresetnader for å gi fagleg god undervisning.

Det er komme nye forventningar til omfanget av lærarane si faglege utdanning. Det er først og fremst innan

kompetansekartlegging denne utgreiinga vil kunne gi eit bidrag, i tillegg til det kommunen sjølv har lagt fram

i tilstandsrapportane.

Vi startar med å sjå på kvalitetsomgrepet og ser nærare på spørsmålet om små skular til vanleg har bet-

re/dårlegare læringsresultat enn store. Så ser vi på kva for fagkompetanse elevane møter. Ein måler gjerne

kompetanse i utdanningslengde. Tilbodet til elevane vil både vere avhengig av den fagkompetansen læraren

har i faga, og praktisk kompetanse, dugleiken til å organisere og formidle. Det siste er det vanskeleg å måle.

7.2 Kan vi måle kvalitet?

Kvalitet i skulen er eit omdiskutert omgrep. Eit forsøk på ei avklaring ligg i NOU 2002: 10, Førsteklasses fra

første klasse. Læringsutbyttet i vid forstand står sentralt i kvalitetsvurderinga. Nemninga ein brukar på dette

er resultatkvalitet som i prinsippet skal omfatte både kunnskapar, dugleikar og haldningar. Mest merksemd

er knytt til dei nasjonale prøvene i lesing, engelsk og rekning, men i stadig større grad har ein lagt vekt på

gjennomføringsgraden for vidaregåande opplæring.

Prosesskvalitet er ei nemning for kjenneteikn ved arbeidet i skulen, innhaldet i opplæringa , undervisingsme-

todar, bruk av lærarane sin kompetanse og sjølve læringsmiljøet. I nokon grad blir dette målt gjennom sent-

ralt organiserte brukarundersøkingar (elevar, foreldre og lærarar).

Til dei ytre rammer for skulens verksemd har ein samlenemninga struktur. Strukturkvaliteten tar for seg dei

formelle rammene knytt til lover, forskrifter og planar, men også økonomi, personaltettleik, lærarane sin

kompetanse, elevtalet og samansetjing av klassane og fysiske rammer som bygningar og utstyr.

7.3 Kvalitet i små og store skular

Når ein ønskjer å vurdere om små skular har betre eller dårlegare kvalitet enn dei store, vil ein ha monalege

metodiske problem. Viktigast er kanskje at

små skular til vanleg ligg i eit anna miljø enn dei store skulane

små skular har langt færre elevar per lærarårsverk enn dei store

Miljøet omfattar både næringsgrunnlaget i området og foreldra sin bakgrunn. Næringslivet og arbeidslivet vil

påverke kva type utdanning ein har nytte av i lokalsamfunnet og dermed motivasjonen for læring. Foreldra

sin sosioøkonomiske status er ein viktig indikator for dei individuelle læringsresultata blant elevane.


Det er gjort få samanliknande studiar av små og store skular. Det kan vere fleire grunnar til det, m. a. at

skulane rekrutterer frå ulike miljø og at ein i Noreg har ein ressurstildelingsnøkkel som gir større innsats per

elev ved små enn ved store skular. I Noreg har vi ingen forsøk med å redusere lærartettleiken i små, gjerne

fådelte, skular til det som er vanleg i dei store skulane. Ville dei små skulane ha like gode læringsresultat

med dei same kostnadane per elev som i dei store skulane?

Nokre forsøk på samanlikningar er gjort både i Noreg og i andre land. Desse tyder på at storleiken på sku-

len ikkje er avgjerande for resultatkvaliteten.

Det er gjort nokre samanfatningar av forsking på kvaliteten i små og store skular. Ein slik er gjort av Tone

H. Sollien i Asplan Viak (Sollien: 2008). I artikkelen som baserer seg på både norsk og internasjonal

forsking, finn Sollien få haldepunkt for at det generelt er kvalitetsskilnader med omsyn til læringsresultat

eller sosialt miljø. Sollien si oppsummering tok både med seg fagleg utbytte, sosial kompetanse, motivasjon,

elevmedverking, tilpassa opplæring, samarbeid med heimane og samarbeid med lokalsamfunnet. Opp-

summeringa var slik:

Elevenes faglige utbytte

Forskningen viser at det er noe forskningsmessig belegg for å si at det faglige utbyttet øker med

skulestørrelse. Det er imidlertid ikke grunnlag for å si at størrelse i seg selv og alene skaper økt fag-

lig utbytte for elevene.

Elevenes sosiale kompetanse (mobbing, trivsel etc.)

Det finnes ikke forskningsmessig belegg av betydning for å si at skulestørrelse har betydning for

læringsmiljø og elevenes sosiale kompetanse.

Elevenes motivasjon for læring

Det finnes ikke forskningsmessig belegg for å si at skulestørrelse har betydning for elevenes moti-

vasjon for læring.

Elevmedvirkning

Det finnes ikke forskningsmessig belegg for å si at skulestørrelse har betydning for mulighetene for

elevmedvirkning i skulen.

Tilpasset opplæring og like muligheter

Forskningen gir noe støtte for at mindre skular kan vere bedre for visse elevgrupper. Igjen er det

viktig å huske på at ”mindre skular” i internasjonal forskning er atskillig større enn hva man i No-

reg definerer som mindre skular. Det er lite eller ingen forskning på tilpasset opplæring og skule-

størrelse, med unntak av forskning som ser på muligheten for å bruke lokalsamfunnet som læ-

ringsarena (se nedenunder). Denne forskningen er særlig opptatt av den positive rollen de små

bygdeskulene (ofte skular med under 50 elever) kan spille i bygdesamfunn samt muligheten eleve-

ne får til sosial læring gjennom bruk av aldersblandede grupper i fådelte skular.

Samarbeid med hjemmene

Det finnes ingen forskning eller tilgjengelige nasjonale data som sier noe om sammenhengen mel-

lom skulestørrelse og samarbeid skule-hjem.

Samarbeid med lokalsamfunnet

Det finnes noe forskningsmessig belegg for å si at små bygdeskular gir noe bedre muligheter for

godt samspill mellom skule og lokalsamfunn og for å integrere lokalsamfunnet i skulens læringsak-

tiviteter. Den norske forskningen på dette området har imidlertid i stor grad omhandlet skular un-

der 50 elever.

Ut frå dette konkluderer Sollien med at andre faktorar i skulen sine rammer og skulen si verksemd har

meir å seie for kvaliteten i skulen enn storleiken på skulane. Uavhengig av valt skulestorleik er kvalitet og

kvalitetsutvikling i skulen avhengig av at ein arbeider med forhold som ein frå forskinga veit har verknad på

kvaliteten i skulen.


Ein seinare statistisk undersøking (Leuven og Rønning 2011) tar utgangspunkt i standpunktkarakterane og

eksamenskarakterane for ungdomsskuleelevane som avslutta grunnskulen i 2002 og 2003. Resultata frå

skular med to eller tre trinn i klassen (små skular) blir samanlikna med fulldelte, noko større, skular. I ma-

terialet kan Leuven og Rønning finne ein positiv effekt av å gå i klasse med eldre elevar, men også at denne

effekten i nokon grad blir redusert av ein negativ effekt ved å gå i klasse med yngre elevar. Samla sett er

likevel resultatet positivt. Først og fremst gjeld dette for jentene.

Undersøkingar i andre land er ofte lite relevante for norske tilhøve. Ein kan forklare dette både med at res-

surstildelinga er svært ulik frå land til land, og at tilgangen på kvalifiserte lærarar er ulik. Vi kan likevel ha

noko å lære ved å sjå nærare på land i Europa som har skular som liknar mest på dei norske. Dette gjelder

først og fremst Norden og dei britiske øyane. Høgskulen i Nesna ga i 2005 ut ein artikkelserie i samarbeid

med Interskola, ein organisasjon som gjennom årlege konferansar utvekslar kunnskap om arbeidet i små

skular, i fyrste rekke i Europa. (Sigsworth og Solstad (red): 2005). Vi referer kort frå den delen av artiklane

som omtalte læringsutbytte.

Ingrid Sørlin, Sverige, refererer til ei undersøking gjort av Skolverket i Sverige. Denne under-

søkinga konkluderer med at skulestorleiken ikkje har nokon verknad på elevresultata. Heller ikkje

når det gjaldt mobbing og haldning til skulen, ble det funnet store forskjellar.

Catherin Mulryan-Kyne, Irland, refererer til eit par mindre undersøkingar i Irland med omsyn til

læringsresultat i engelsk, irsk og matematikk. Det blei ikkje funne signifikante forskjellar mellom

elevar i fådelte og fulldelte skular.

Uljas Syväniemi, Finland, viser ikkje til noen spesiell undersøking når hun seier at læringsutbyttet

er like godt i små som i store skular, mens dei små skulane kan vere betre enn dei store når det

gjeld sosial læring.

Tony Rule, England, seier at det ikkje er funne bevis for trua på at store skular har eit betre læ-

ringsutbytte enn dei små. Han nemner eksempel på små skular som har fått utmerkingar for sin

kvalitet.

Karl Jan Solstad, Noreg, refererer til undersøkingar i Noreg frå 70-talet fram til nyare tid. Ingen av

undersøkingane fann nokon systematisk samanheng mellom skulestorleik og resultat. Når det gjeld

sosial læring, er det resultat som tyder på fordeler med fådelte skular.

Runar Sigthorsson og Thora Bjørk Jonsdottir, Island, seier at det ikkje finnes undersøkingar som

viser forskjell på utbytte i små og store skular på Island.

Ut frå dei refererte undersøkingane synes ikkje skulestorleik å ha vesentleg verknad for kva for læringsutbyt-

te elevane får.

7.4 Kvalitet i små og store klassar

Små skular har ofte små klassar, men ein kan òg velje å bruke små klassar i store skular. På heimesida til

Utdanningsdirektoratet vart det den 24. juni 2013 lagt ut ein artikkel under overskrifta Sprikende funn i

forskning på lærertetthet. Ein innleier med å seie at eksisterande forsking på redusert klassestorleik gir

blanda resultat, og at effekten ofte er liten. Ein har ikkje funne at lærartettleiken påverkar resultatet på de

nasjonale prøvene. Men det er grunn til å tru at redusert klassestorleik, eller auka lærartettleik, kan vere

gunstig for einskilde elevgrupper. Positive funn av samsvar mellom redusert klassestorleik og resultat kan

vere knytt til «trekk ved elevane», delvis også avhengig av lærarane. Ein refererer til at ulike internasjonale

studiar har funne at effekten av redusert klassestorleik er avhengig av


• at elevane i utgangspunktet er skulesvake

• at elevane har låg sosioøkonomisk bakgrunn

• at foreldra til elevane har høg inntekt

• etnisk bakgrunn hos elevane

I artikkelen viser ein òg til at ein større oppsummerande studie (Hattie: 2009) fann at lærartettleiken har

liten effekt samanlikna med andre faktorar som påverkar skuleresultata til elevane.

Men små klassar kan ha andre positive følgjer. Lærarane står friare i organiseringa av opplæringa og får

dessutan betre arbeidstilhøve. Viss dette utvida handlingsrommet ikkje blir bruka til å leggje om undervis-

ninga, vil ikkje elevane sitt læringsutbytte bli betre.

7.5 Lærarkompetanse

Det er allment akseptert at lærarane sin faglege og praktiske kompetanse er ein viktig faktor for gode læ-

ringsresultat i skulen. Det blir ofte referert til SØF-rapport nr. 01/08 (Falch og Naper: 2008). Forskarane

hadde ikkje data som ga direkte kopling mellom den einskilde læraren og eleven, slik at ein på den einskil-

de skulen kunne sjå at godt utdanna lærarar førte til gode resultat hos elevane. I staden måtte ein ty til delen

av lærarane med lektorkompetanse eller «adjunkt med opprykk» i den einskilde skulen. Dette gir naturleg-

vis ikkje same direkte informasjon om det kunnskapsnivået som elevane møter, sidan ikkje alle dei andre

lærarane på skulane hadde tilsvarande utdanningsnivå. Likevel ga undersøkinga resultat som viser saman-

heng mellom personalet sitt utdanningsnivå og elevane sine læringsresultat.

Kva for fagkompetanse bør lærarane i grunnskulen ha?

Det er ønskeleg med både god pedagogisk utdanning og kompetanse i dei faga ein underviser i. Staten har

gjennom ulike tiltak forsøkt å styrke lærarane sitt faglege nivå. Eitt tiltak har vore å setje minimumskrav til

karakterar frå vidaregåande skule ved opptak til lærarutdanninga.

Eit anna tiltak er endring av lærarstudiet, slik at studentane skal spreie seg på færre skulefag. Det er no obli-

gatorisk med 30 studiepoeng både i norsk og matematikk i grunnskulelærarutdanninga for 1.-7. trinn. I til-

legg kan ein lærarstudent ta ytterlegare to til fire undervisingsfag, slik at ein kan ha seks skulefag, kvar med

30 studiepoeng. Lærarstudentane kan også velje færre fag, viss nokre av faga byggast til 60 studiepoeng. I

grunnskulelærarutdanninga for 4.-10. trinn er ingen bestemte skulefag obligatoriske, men ein skal ta minst

to fag med 60 studiepoeng. Dei siste 60 studiepoenga kan ein leggje i anten eitt eller to fag. (Forskrift om

rammeplan for grunnskulelærarutdanningane for 1.-7. trinn og 5.-10. trinn)

Også gjennom opplæringslova har ein skjerpa krava til lærarane si utdanning. I fleire år har det vore eit til-

setjingskrav om at nyutdanna lærarar som skal undervise i norsk, matematikk eller engelsk på ungdomstrin-

net, skal ha minst 60 studiepoeng i faget. Loven er nyleg endra slik at ein frå 2014 vil skilje mellom krav ved

tilsetjing (§ 10-1) og krav til utdanning for å undervise i einskilde fag (§ 10-2). Dette inneber ei skjerping av

kompetansekrava. I tilknyting til denne lova er det nå vedtatt ei forskrift som går nærare inn på fagkrava for

undervising i dei einskilde faga.


I opplæringslova står det følgjande:

§ 10-1. Krav om kompetanse ved tilsetjing av undervisningspersonell

Den som skal tilsetjast i undervisningsstilling i grunnskulen og i den vidaregåande skulen, skal ha re-

levant fagleg og pedagogisk kompetanse. Departementet gir nærmare forskrifter om krav til utdan-

ning og praksis for den som skal tilsetjast i undervisningsstillingar på ulike årstrinn og i ulike skule-

slag.

§ 10-2. Krav om relevant kompetanse i undervisningsfag

Tilsette som skal undervise, må ha relevant kompetanse i dei faga dei skal undervise i.

Departementet gir nærmare forskrifter om krav til relevant kompetanse for dei som skal undervise

på ulike årstrinn og i ulike skuleslag. Departementet kan i forskrift også fastsetje at det ikkje skal stil-

last krav om relevant kompetanse i einskilde fag.

Krav om relevant kompetanse i undervisningsfag gjeld ikkje for den som er mellombels tilsett etter §

10-6 eller etter arbeidsmiljølova, eller den som er tilsett på vilkår etter § 10-6a. Fram til 1. august

2025 har den som har fullført allmennlærarutdanninga, og den som før 1. januar 2014 oppfylte kra-

va for tilsetjing i undervisningsstilling, dispensasjon frå krav som er gitt i medhald av andre ledd.

Skuleeigar kan, så langt det er nødvendig, fråvike kravet om relevant kompetanse i undervisningsfag i

tilfelle der skulen ikkje har nok kvalifisert undervisningspersonale i faget. Det må takast stilling til

dette for kvart skuleår.

I forskrifta skil ein mellom barnetrinn og ungdomstrinn. For barnetrinnet skal ein krevje minst 30 relevante

studiepoeng for å undervise i norsk, engelsk og i matematikk. For dei andre faga er det ikkje slike krav.

På ungdomstrinnet er krava langt strengare. For å undervise i norsk, engelsk og matematikk skal ein ha

minst 60 relevante studiepoeng. I dei andre faga er kravet 30 relevante studiepoeng. Det er likevel gjort unn-

tak for valfaga, arbeidslivsfag og faget utdanningsval.

7.6 Lærarkompetansen i Luster kommune

Opplæringslova § 10-1 sett krav til relevant kompetanse for fast tilsetjing. Korleis er så situasjonen i skulane

i Luster kommune? Figuren under viser at Luster ligg høgt med omsyn til lærarar med godkjent utdanning.

Stort sett har alle lærarane den kompetanse som ein krev for fast tilsetjing.


Figur 47 Prosentdel timar gitt av lærar med godkjent utdanning. Kjelde: UDIR/Skuleporten

Sjølv om lærarane har den naudsynte kompetansen til å få ei tilsetjing, er det ikkje sjølvsagt at elevane møter

lærarar med ønskjeleg fagbakgrunn i dei einskilde skulefaga. Vi har sett nærare på kva for fagleg bakgrunn

lærarane har frå sin eiga utdanning.

Rektorane registrerte lærarane si utdanning og talet på undervisningstimar i dei ulike faga i februar 2017.

Registreringa viser i kva grad elevane møter den fagkompetansen som ein no forventar i grunnskulen.

Den grafiske framstillinga i figurane under viser for dei ulike faga kor stor del av undervisningstimane som

vert utført av lærarar med ulik formell kompetanse.

Raudt markerer delen som har liten eller ingen formell utdanning i faget.

Gult indikerer at lærarane har ein viss formell kompetanse i faget, men ikkje fullt ut 30 studiepo-

eng (mindre enn eit halvt år).

Grønt indikerer at lærarane har formell kompetanse,

o lysgrøn farge indikerer minst eit halvt års utdanning innanfor faget (minst 30 studiepo-

eng).

o mørkegrøn farge indikerer minst eitt års utdanning innanfor faget (minst 60 studiepoeng).

Rektorane har skilt mellom undervisning på 1.-7. trinn og 8.-10. trinn. For heile kommunen viser vi for-

delingane i figurane under.

88

90

92

94

96

98

100

102

12/13 13/14 14/15 15/16 16/17

Ak

seti

tte

lProsentdel timar gitt av lærar med

godkjent utdanning

Luster

Kvinherad

Sogndal

Stryn

Sogn og Fjordane

Landet


Figur 48 Fagkompetansen til lærarane (studiepoeng) på ungdomstrinnet i Luster kommune ut frå kor mange undervis-ningstimar den einskilde lærar gir. Kjelde: Rektorane i Luster.

Vi ser at det er lærarar med minst 60 studiepoeng i omlag halvparten av matematikktimane. Situasjonen er

noko betre i engelsk og norsk. I naturfag og tysk har alle lærarane minst 30 studiepoeng i faget. I dei andre

faga manglar det mykje på å nå den ønskte kompetansen hos lærarane.

Figurane under viser at dei to skulane med ungdomstrinn møter utdanningsnormene noko ulikt. Båe sku-

lane manglar noko på å ha lærarar med 60 studiepoeng i alle timane i norsk, matematikk og engelsk. Hafslo

ligg dårlegast til i matematikk. Båe skulane har den ønskte kompetansen i naturfag, Luster ungdomsskule til

overmål. I samfunnsfag manglar 30-40 % av undervisninga den ønskte kompetansen på båe skulane. I

KRLE, musikk og kunst og handverk er kompetansemangelen størst ved Luster ungdomsskule, medan det

er omvendt for kroppsøving og mat og helse, kor elevane møter lærarar med minst 30 studiepoeng i færrast

timar på ungdomstrinnet ved Hafslo barne- og ungdomsskule.

0 %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %

100 %

Fagkompetansen til lærarane på ungdomstrinnet i Luster kommune

0 - 14

15 - 29

30 - 59

Minst 60


Figur 49 Fagkompetansen til lærarane (studiepoeng) på ungdomstrinnet i Hafslo barne- og ungdomsskule ut frå kor

mange undervisningstimar den einskilde lærar gir. Kjelde: Rektor.

Figur 50 Fagkompetansen til lærarane (studiepoeng) på Luster ungdomsskule ut frå kor mange undervisningstimar den

einskilde lærar gir. Kjelde: Rektor.

0 %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %

100 %

Fagkompetansen til lærarane på ungdomstrinnet i Hafslo

0 - 14

15 - 29

30 - 59

Minst 60

0 %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %

100 %

Fagkompetansen til lærarane på Luster ungdomsskule

0 - 14

15 - 29

30 - 59

Minst 60


Barnetrinnet i Luster består av to fulldelte skular og seks fådelte. Figuren under viser at om lag 60 % av ti-

mane i norsk, engelsk og matematikk er gjerne av lærarar med minst 30 studiepoeng i faget.

Figur 51 Fagkompetansen til lærarane (studiepoeng) på barnetrinnet i Luster ut frå kor mange undervisningstimar den

einskilde lærar gir. Kjelde: Rektorane i Luster.

Det er relativt få lærarar i dei fådelte skulane. Vi viser difor fagkompetansen som elevane møter for alle

desse skulane samla. I norsk, engelsk og matematikk er det om lag 50 % av timane i norsk, engelsk og ma-

tematikk som er gjevne av lærarar med minst 30 studiepoeng i faget. På barnetrinnet i Hafslo skule er det

om lag 60 %. I Gaupne skule er det langt fleire timar som stettar kravet. Nokre av dei fådelte skulane mang-

lar den ønska kompetansen blant lærarane i engelsk. I norsk og matematikk kan det vere for få med slik

kompetanse. Den viktigaste grunnen til manglande fagdekning er at skulane vel å ha same lærar i mange fag

i klassen i staden for å bruke lærarar med best fagleg utdanning.

0 %

10 %

20 %

30 %

40 %

50 %

60 %

70 %

80 %

90 %

100 %

Fagkompetansen til lærarane på barnetrinnet i Luster

0 - 14

15 - 29

30 - 59

Minst 60


Figur 52 Fagkompetansen til lærarane (studiepoeng) på dei fådelte skulane i Luster ut frå kor mange undervisningstimar den einskilde lærar gir. Kjelde: Rektorane i Luster.

På barnetrinnet i Hafslo har dei mange nok lærarar med 30 studiepoeng i norsk, matematikk og engelsk.

Klasselærarsystemet hindrar god fagdekning.

Figur 53 Fagkompetansen til lærarane (studiepoeng) på barnetrinnet ved Hafslo barne- og ungdomsskule ut frå kor

mange undervisningstimar den einskilde lærar gir. Kjelde: Rektor.

Gaupne skule har den beste dekninga av lærarar med minst 30 studiepoeng i norsk, matematikk og engelsk.

Også ved denne skulen kjem klasselærarsystemet i vegen for ei betre fagdekning. Samla sett ser vi at større

0 %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %

100 %

Fagkompetansen til lærarane på dei fådelte skulane i Luster

0 - 14

15 - 29

30 - 59

Minst 60

0 %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %

100 %

Fagkompetansen til lærarane på barnetrinnet i Hafslo

0 - 14

15 - 29

30 - 59

Minst 60


skular dekker kompetansekrava betre enn mindre skular. Men det er stor skilnad mellom dei fådelte skula-

ne.

Figur 54 Fagkompetansen til lærarane (studiepoeng) på barnetrinnet ved Gaupne skule ut frå kor mange undervisnings-

timar den einskilde lærar gir. Kjelde: Rektor.

7.7 Spesialrom og høgt utdanna lærarar

Rammene elevane møter i opplæringa er tida som vert stilt til disposisjon, lærarane sin kompetanse og mil-

jøet opplæringa skjer i. Tidsrammene er stort sett bestemt på nasjonalt hald. Den formelle kompetansen til

lærarane er synleggjort over. Korleis lærarane brukar sin kompetanse vil vere avhengig av god tilgang på

læremiddel. I den samanheng kjem spesialromma inn. Det kan sjå ut til at ein i Noreg i seinare år har lagt

liten vekt på samspelet mellom lærarar som har spesialisert seg i eit fag (med minst 60 studiepoeng) og til-

gang på praktiske hjelpemiddel. For ein generasjon sidan hadde dei fleste skulane «samlingsstyrarar» som

bygde opp og haldt fagsamlingane på eit tilstrekkeleg fagleg nivå. I tillegg til å vere praktiske i dobbelt tyding

kan spesialromma ha ein verknad gjennom å signalisere til elevane og lærarane kva for fag som er viktige og

kva desse faga inneheld av tradisjonar og utfordringar.

Alle skulane i Luster ser ut til å ha god tilgang til egne skulebibliotek. Dette er eit satsingsområde i kommu-

nen. Biblioteka er både nyttige i leseopplæringa og i annan faglege samanhengar, men vert likevel ikkje rek-

na som spesialrom.

Skulane i Luster har ulik tilgang til spesialrom og kompetanse.

Alle skulane har gymnastikksal eller tilgang på tilfredsstillande kroppsøvingsareal. Elevane har

uvanleg god tilgang til basseng for symjeopplæring.

Alle skulane med unntak av Jostedal oppvekstsenter og Veitastrond skule har lærarar med minst

60 studiepoeng i faget.

0 %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %

100 %

Fagkompetansen til lærarane på barnetrinnet ved Gaupne skule

0 - 14

15 - 29

30 - 59

Minst 60


Alle skular unntatt Skjolden oppvekstsenter har spesialrom for kunst og handverk.

Gaupne skule, Luster ungdomsskule og Hafslo barne- og ungdomsskule har lærarar med minst 60

studiepoeng i faget.

Alle skular har skulekjøkken eller tilfredsstillande tilgang til kjøkken for opplæring i mat og helse .

Luster ungdomsskule, Hafslo barne- og ungdomsskule og Skjolden oppvekstsenter har lærarar

med minst 60 studiepoeng i faget.

Hafslo barne- og ungdomsskule, Luster ungdomsskule og Skjolden oppvekstsenter har mu-

sikkrom eller tilgang på slikt.

Luster oppvekstsenter, Luster ungdomsskule, Hafslo barne- og ungdomsskule og Skjolden opp-

vekstsenter har lærarar med minst 60 studiepoeng i faget.

Hafslo barne- og ungdomsskule og Luster ungdomsskule har naturfagrom.

Gaupne skule Hafslo barne- og ungdomsskule og Luster ungdomsskule har lærarar med minst 60

studiepoeng i faget.

Der kor ein både har spesialrom og lærarar med minst 60 studiepoeng fagbakgrunn i faget, er det særleg

gode føresetnader for å opparbeide eit fagmiljø ved skulen. Ikkje alle skulane nyttar «fagspesialistane» til

undervisning i det faget som han eller ho har særleg grundig utdanning i. Det kan vere ulike grunnar til det-

te, men også på dette området kan ein sjå ein moglegheit for vidare arbeid med kvaliteten i desse faga.

7.8 Konklusjon

Det er i ungdomsskulane at elevane i flest timar møter lærarar med god utdanning i faget. Samanlikna med

ein del andre skuler som har blitt kartlagt, er situasjonen ganske bra i Luster. Likevel er det eit stykkje att til

at ein tilfredsstiller dei ideelle krava om minst 60 studiepoeng i norsk, engelsk og matematikk og 30 studie-

poeng i de fleste andre faga. Formelt er ikkje dette nødvendigvis feil, sidan også lærarar med eldre utdan-

ning er godkjende til å undervise desse faga uavhengig av fagbakgrunn.

Også på barnetrinnet møter elevane god fagkompetanse i mange timar, ikkje berre i norsk, engelsk og ma-

tematikk, men også i andre fag. Det er likevel framleis ein stor del av lærarane i norsk, engelsk og matema-

tikk som manglar det ønska utdanningsnivået på minst 30 studiepoeng. Det er verd å merke seg at det er

skilnader mellom små og store skular. Slik forskjell finn ein også for spesialrom og lærarar med minst 60

studiepoeng i faga.


8. Lokalsamfunn og skuletilbod

8.1 Innleiing

Heile kapittel 8 vil inngå i del/rapport 2 til utgreiingsarbeidet.


9. Vurdering av strukturar

9.1 Innleiing

Gjennom vurderinga av dei økonomiske, organisatoriske, pedagogiske og samfunnsmessige sidene ved

grunnskuledrifta har viktige forhold blitt trekt fram. I Luster kommune har vi ikkje funne døme på skular

som gjennom sine læringsresultat, lærarane sin kompetanse eller bygningsmessige manglar viser at dei bør

leggjast ned. Når vi no skal peike på moglege endringar i strukturen, er det på sin plass å minne om at det

viktigaste arbeidet i skulen «gjerast i klasserommet» i eit samspel mellom elevane og lærarane. Trygg trans-

port til skulen, funksjonelle og sunne bygningar, velutdanna lærarar og tilstrekkeleg med utstyr og læremid-

del er viktige rammer for opplæringa. Motivasjon, metodar og arbeid er avgjerande for læringa. Rammene

skal gjere det mogleg å arbeide metodisk og motivert.

Dette gjer ikkje organisering og økonomiske val uviktig. Men vi spør her etter effektivitet på eit overordna

plan. Effektivitet kan ein definere som forholdet mellom resultat og innsatsfaktorar. Viss ein spør om endra

skulestruktur kan gi ei meir effektiv drift av grunnskulesektoren, kan ein forme om dette spørsmålet noko.

Kan vi få dei same resultata med ein redusert innsats, eller kan vi med ein gitt innsats få betre resultat?

I kapittel 5 ser vi at einingskostnadane er minst i dei store skulane. Det kostar mindre å gi eit skuletilbod til

ein elev i ein stor skule enn i ein liten skule. I kapittel 7 konkluderer vi med at storleiken på skulen ikkje er

avgjerande for elevane sitt læringsutbytte. Da står spørsmålet att om ein på nokon praktisk god måte kan gå

over til færre og større skular, eller om dette ha andre konsekvensar som ein ikkje ønskjer.

Luster kommune har to ungdomstrinnkrinsar. Innanfor kvar ungdomstrinnkrins er det fleire barneskular,

tre i Hafslo krins og fem i Luster krins. Vurderinga av moglege strukturendringar baserer seg på opplysingar

på barneskulekrinsnivå. Dette tyder indirekte at vi ikkje vurderer om ein bør kunne overføre ein av barne-

skulekrinsane til ein annan ungdomsskulekrins eller berre ha éin skule med ungdomstrinn.

I kapittel 5 ser vi at einingskostnadane for store barneskular i Luster kommune er lågare enn for små, men

at kostnadane ser ut til å flate ut når skulane får ein storleik på 150 elevar. Dette heng i hovudsak saman

med at lærartettleiken blir redusert når elevtalet aukar. Meir generelt kan vi seie at gjennomsnittleg klasse-

storleik blir større når elevtalet aukar. Dei undervisningsrelaterte kostnadane, som utgjer ca. 75-80 %, er i

hovudsak avhengig av talet på klassar. Store skular vil difor generelt ha mindre kostnadar per elev enn små

skular.

Skulebygga er med på å danne rammer for undervisinga. I kapittel 5 ser vi ein tendens til at dei små barne-

skulane har større bygningsmessige kostnadar per elev enn dei store. Det kompliserer at ein del av skulane

har mykje ledig kapasitet.

I kapittel 7 ser vi at dei store skulane er best utstyrt med spesialrom.

I kapittel 7 ser vi også at ungdomsskulane har best tilgang til lærarar med utdanning i faga dei underviser i.

Det er skilnad mellom små, middels store og store barneskular når det gjeld dette.


9.2 Romslege bygningar kostar

Vi har ikkje gjort vurderingar av den bygningsmessige kvaliteten på skulane. Skulebygga har ulik alder, og

dei er i ulike fasar av slitasje og fornying. Det betyr at både kapitalkostnadar og teknisk kvalitet vil variere

mykje frå skule til skule.

Vurderinga av skulane sin kapasitet i kapittel 6 viser ein overkapasitet på ca. 25-30 %. I desse tala er det

rekna med at skulane må ha ein moglegheit til å ta vare på svingande elevtal som gjer at klassane sjeldan vil

vere fylt opp. Tar vi omsyn til ein usikkerhet i vurderingane på 10 %, finn vi at Luster kommune kunne ha

ca. 160 fleire elevar enn no.

Med eit gitt elevtal kan ein redusere kostnadane til skulebygg ved tre ulike tiltak:

1. Reduserte investeringar og driftsutgifter per kvadratmeter

2. Auka levetid for skulebygg

3. Færre kvadratmeter per elev

Reduserte utgifter per kvadratmeter knyt seg både til investeringskostnadar og driftskostnadar. I nokon grad

vil desse trekke i ulike retningar, sidan låge driftskostnadar kan vere avhengig av høg kvalitet i tekniske løy-

singar. I planlegging av nye skulebygg vil ein måtte ta omsyn til kryssande interesser. God plass i klasserom

og trafikkareal er eit gode, men kostnadane ved god plass vil indirekte gå ut over ressursar til utstyr og til å

løne eit tilstrekkeleg personale. Bygningsmessige kostnadar vil dessutan vere bundne i ei årrekkje, også om

ein ikkje har behov for alle lokala.

I denne samanhengen er det gjerne spørsmål om å redusere areala, slik at det ikkje vert for mange kvad-

ratmeter per elev. Det viser seg ofte vanskeleg å stenge av delar av ein skule. Reduksjon skjer oftast ved at

eit skulebygg vert teke ut av bruk.

9.3 To tilnærmingar

Vi legg opp til to tilnærmingar til ein vurdering av innsparingar ved å redusere talet på skular i Luster kom-

mune; ein «skuleadministrativ» vurdering og ein vurdering basert på einingskostnadar. For begge reknemå-

tane må ein ta med meirutgiftene for skuleskyss.

I kapittel 5 viser vi korleis vi reknar ut einingskostnadar i skulane. Einingskostnaden er fordelt på undervis-

ningsrelaterte kostnadar, driftskostnadar og bygningsmessige kostnadar. I dei undervisningsrelaterte kostna-

dane har vi trekt frå spesialundervisning.

Her vil vi kort forklare grunnlaget for den administrative tilnærminga.

I Luster kommune varierer administrasjonsressursen til rektor meir enn kva dei tradisjonelle ut-

rekningane skulle tilseie. Dette kan ha historiske årsakar. I vurderinga av kva ein kan spare ved å

slå to eller fleire skular saman er det tatt utgangspunkt i tradisjonelle vurderingar.

Det er ingen generelle normer for utrekning av sekretærressursen i grunnskulen. I Luster har

Gaupne skule 20 % sekretær og både Luster ungdomsskule og Hafslo barne- og ungdomsskule 50

%. Vi går ut frå at det endringar i skulestrukturen ikkje fører til endringar av sekretærtrongen.

Utanom delingstimar og spesialundervisning kan ein generelt rekne med 1,2–1,3 lærarårsverk til

kvar klasse på barnetrinnet og noko meir på ungdomstrinnet. Reduksjon av talet på klassar ved

samanslåing av skular gir likevel ikkje alltid fullt ut denne reduksjonen i personalet. Vi legg inn eit

noko auka trong for delingstimar som følgje av større klassar.


Det er ikkje utrekna endringar i trong for spesialundervisning eller for assistentar. Vi går ut frå at

dette følgjer elevane, uavhengig av skulestorleiken.

Forventa gjennomsnittleg klassestorleik varierer med elevtalet i skulen. I denne samanheng er sær-

leg overgangen frå ein til to klassar på trinnet av interesse. Når gjennomsnittleg elevtal per årstrinn

ligg omkring delingstalet på 28, vil forventa gjennomsnittleg klassestørrelse vere ca. 19, fordi ein

del årstrinn vil ha klassedeling. For gjennomsnittleg årskull er like over eller under 28, vil forventa

gjennomsnittleg klassestørrelse vere ca. 20 eller 21. For skular med mellom 175 og 225 reknar vi

difor med 20 elevar per klasse som forventa gjennomsnitt.

I vurderinga av arealbehov tar vi utgangspunkt i 11 m2

per elev. Vi reknar at kvar ny kvadratmeter

årleg kostar kr 2 000 i utgifter til drift og kapitalkostnadar.

9.4 Endring i talet på barneskular

Formannskapet i Luster skal som styringsgruppe velje alternativ som det skal arbeidast vidare med. Under

er det gitt døme på strukturendringar.

9.4.1 Elevane frå Solvorn til Hafslo

Administrativ tilnærming

Solvorn oppvekstsenter har ein todelt barneskule. Med elevane frå Solvorn og Hafslo barne- og ungdoms-

skule blir det ca. 165 elevar på barnetrinnet eller ca. 23 elevar per årstrinn. Til vanleg vil dette gi åtte klassar.

Dette har Hafslo plass til. Klassetalet vil nokre år auke med ein.

Tabell 12 Flytte elevane ved Solvorn oppvekstsenter til Hafslo. Endringar i årsverk.

Flytte elevane ved Solvorn

oppvekstsenter til Hafslo Årsverk

Lønnskostnad (i

heile 1000-kr)

Økonomisk

verknad (i heile

1000-kr)

Rektor -0.3 774 -232

Lærar -1.6 631 -1010

Sum -1.9 -1242

Tabellen over tilseier ein reduksjon med til saman ca. 1,9 årsverk og ein forventa årleg innsparing på ca. 1

242 tusen kroner.

Ein kan redusere bygningsmessige kostnadar ved å la skulebygget på Solvorn stå ubrukt. Innsparinga vil vere

avhengig av om andre kan overta ansvaret for bygget. Dei bygningsmessige kostnadane i 2016 var ca. 541

000 kr for skulen ved Solvorn oppvekstsenter.

Ein må rekne med større utgifter til skyss. Viss elevane på Solvorn skal reise til Hafslo, vil ca. 3 elevar få

lengre reise, og vi får 19 nye skysselevar.


Tabell 13 Flytte elevane ved Solvorn oppvekstsenter til Hafslo. Endra skysskostnadar


oppvekstsenter til Hafslo Tal på elevar

Auka

skysskostnad (kr)

Økonomisk

verknad (i heile

1000-kr)

Gamle skysselevar 3 1140 3

Nye skysselevar 19 6840 130

Sum 22 133

Tabellen under viser dei største økonomiske endringane ved å overføre elevane frå Solvorn til Hafslo. .

Tabell 14 Flytte elevane ved Solvorn oppvekstsenter til Hafslo. Samla verknad.


oppvekstsenter til Hafslo (1000-kr)

Personalkostnader -1241

Bygningsmessige kostnader -541

Skysskostander 133

Sum -1649

Tilnærming ved bruk av einingskostnadar

Ein vurdering på grunnlag av einingskostnadar ved dei to skulane kan skje ved å la dei ca. 22 elevar ha same

kostnadar som elevane ved Hafslo barne- og ungdoms skule. Med ein differanse på ca. kr 52 800 ville det gi

ei innsparing på ca. 1 162 000 kroner. (Vi har då ikkje tatt med at einingskostnadane kan bli mindre med

fleire elevar.) I dette ligg ikkje auka skyssutgifter, så innsparinga ville vere ca. kr 1 029 000 kroner.

Samanstilling av vurderingane

Dei to reknemåtane gir ikkje same resultat. Grunnen til dette er at elevane frå Solvorn til vanleg kan gå inn i

klassane på Hafslo og difor ikkje gi vesentleg kostnadsauke. Einingskostnadane for skulen vil da bli om lag

10-15 % lågare enn samanlikningsgrunnlaget. Det ville gi ca. 1,4 millionar i innsparing. Innsparinga ved å

flytte elevane frå Solvorn til Hafslo kan reknast til mellom 1,4 og 1,7 millionar kroner.

9.4.2 Elevane frå Veitastrond til Hafslo


Veitastrond skule er ein udelt barneskule. Med elevane frå Veitastrond, Solvorn og Hafslo barne- og ung-

domsskule blir det ca. 172 elevar på barnetrinnet eller ca. 24 elevar per årstrinn. Til vanleg vil dette gi åtte

eller ni klassar. Dette har Hafslo plass til. Klassetalet vil nokre år auke med ein.

Tabell 15 Flytte elevane ved Veitastrond skule til Hafslo. Endringar i årsverk

Flytte elevane ved

Veitastrond skule til

Hafslo Årsverk

Lønnskostnad (i

heile 1000-kr)

Økonomisk

verknad (i heile

1000-kr)

Rektor -0.3 774 -232

Lærar -0.9 631 -568

Sum -1.2 -800


Tabellen over tilseier ein reduksjon med til saman ca. 1,2 årsverk og ein forventa årleg innsparing på ca.

800 tusen kroner.

Ein kan redusere bygningsmessige kostnadar ved å la skulebygget på Veitastrond stå ubrukt. Innsparinga vil

vere avhengig av om andre kan overta ansvaret for bygget. Dei bygningsmessige kostnadane i 2016 var ca.

484 000 kr for skulen.

Ein må rekne med større utgifter til skyss. Viss elevane på Veitastrond skal reise til Hafslo, vil vi få 7 nye

skysselevar.

Tabell 16 Flytte elevane ved Veitastrond skule til Hafslo. Endra skysskostnadar.

Flytte elevane ved

Veitastrond skule til

Hafslo Tal på elevar

Auka

skysskostnad (kr)

Økonomisk

verknad (i heile

1000-kr)

Gamle skysselevar 0 0


Sum 7 114

Tabellen under viser dei største økonomiske endringane ved å overføre elevane frå Solvorn til Hafslo.

Tabell 17 Flytte elevane ved Veitastrond skule til Hafslo. Samla verknad

Flytte elevane ved Veitastrond

skule til Hafslo (1000-kr)



Skysskostander 114

Sum -1170


Ei vurdering på grunnlag av einingskostnadar ved dei to skulane kan skje ved å la de 7 elevane ha same

kostnadar som elevane ved Hafslo barne- og ungdomsskule. Med ein differanse på ca. kr 138 200 ville det

gi ei innsparing på ca. 968 000 kroner. I dette ligg ikkje auka skyssutgifter, så innsparinga ville vere ca. kr

874 000 kroner.


Dei to reknemåtane gir nær same resultat. Ved å flytte elevane frå Veitastrond til Hafslo skule vil ein kunne

spare mellom 0,8 og 1,2 millionar kroner.

9.4.3 Elevane frå Solvorn og Veitastrond til Hafslo

Dette alternativet tek for seg dei to tiltaka utgreidd over.

For elevane frå Indre Solvorn kan ein spare mellom 1,4 og 1,7 millionar kroner, og for Veitastrond-elevane

kan ein spare mellom 0,8 og 1,2 millionar kroner. Samla innsparing ligg dermed på mellom 2,2 og 2,9 mil-

lionar kroner


9.4.4 Elevane frå Indre Hafslo til Gaupne


Indre Hafslo oppvekstsenter har ein tredelt barneskule. Med elevane frå Indre Hafslo ved Gaupne skule

blir det ca. 180 elevar eller ca. 25 elevar per årstrinn. Til vanleg vil dette gi åtte eller ni klassar. Dette er like

i overkant av kapasiteten til Gaupne skule. Med ein reduksjon i elevtalet til om lag 170 vil til vanleg Gaupne

skule ha åtte klassar. Fødselstal og tidlegare flytting tilseier at ein kan vente ca. 180 elevar.

Tabell 28 Slå saman Indre Hafslo med Gaupne. Skuleadministrativ vurdering.

Tabell 18 Elevar frå Indre Hafslo til Gaupne. Endringar i årsverk.

Elevar frå Indre Hafslo til

Gaupne Årsverk

Lønnskostnad (i

heile 1000-kr)

Økonomisk

verknad (i heile

1000-kr)

Rektor -0.3 kr 774 -232

Lærar -1.6 kr 631 -1010

Sum -1.9 -1242


242 tusen kroner.

Ein kan redusere bygningsmessige kostnadar ved å la skulebygget på Indre Hafslo stå ubrukt. Innsparinga

vil vere avhengig av om andre kan overta ansvaret for bygget. Dei bygningsmessige kostnadane i 2016 var ca.

557 000 kr for skulen ved Indre Hafslo oppvekstsenter.

Ein må rekne med større utgifter til skyss. Viss elevane i Indre Hafslo skal reise til Gaupne, vil ca. 19 elevar

få lengre reise og vi får 19 nye skysselevar.

Tabell 19 Elevar frå Indre Hafslo til Gaupne. Endra skysskostnadar


Gaupne Tal på elevar

Auka

skysskostnad (kr)

Økonomisk

verknad (i heile

1000-kr)



Sum 38 152

Tabellen under viser dei største økonomiske endringane ved å overføre elevane frå Indre Hafslo til Gaup-

ne.

Tabell 20 Elevar frå Indre Hafslo til Gaupne. Samla verknad.


Gaupne (1000-kr)



Skysskostander 152

Sum -1647



Ei vurdering på grunnlag av einingskostnadar ved dei to skulane kan skje ved å la dei ca. 38 elevane ha same

kostnadar som elevane ved Gaupne skule. (Vi har då ikkje tatt med at einingskostnadane kan bli mindre

med fleire elevar.) Med ein differanse på ca. kr 35 700 ville det gi ei innsparing på ca. 1 356 000 kroner. I

dette ligg ikkje auka skyssutgifter, så innsparinga ville vere ca. kr 1 204 000 kroner.


Viss det kjem elevar frå andre skular, må ein truleg utvide Gaupne skule. Med ein norm på 11 m2

per elev

og kostnadar på kr 2 000 per m2

, vil 38 elevar gi bygningsmessige kostnadar på inntil kr 836 000. Det ser ut

til å vere plass til de første ca. 30 elevane. Ein kan dermed rekne bygningsmessige kostnadar til ca. kr 176

000.

Innsparinga ved å flytte elevane frå Indre Hafslo til Gaupne kan reknast til mellom 1 og 1,5 millionar kro-

ner. Det er då rekna med utbygging med eit klasserom Gaupne skule.

9.4.5 Slå saman Luster og Skjolden


Både Luster oppvekstsenter og Skjolden oppvekstsenter har tredelte barneskular med til saman under 80

elevar eller ca. 11 elevar per årstrinn. Til vanleg vil dette gi fem klassar. Dette er omtrent lik kapasiteten til

Luster oppvekstsenter men i meste laget for Skjolden. Med ein reduksjon i elevtalet til rundt 70 vil til vanleg

Skjolden ha plass (firedeling). Fødselstal og tidlegare flytting tilseier at ein kan vente tre klassar i Luster opp-

vekstsenter og to til tre klassar i Skjolden oppvekstsenter. Som éin skule ville dette til vanleg gi fire klassar.

Tabell 21 Slå saman Luster og Skjolden. Endringar i årsverk.

Slå saman Luster og

Skjolden Årsverk

Lønnskostnad (i

heile 1000-kr)

Økonomisk

verknad (i heile

1000-kr)

Rektor -0.3 774 -232

Lærar -1.3 631 -820

Sum -1.6 -1052


052 tusen kroner.

Ein kan redusere bygningsmessige kostnadar ved å la det eine skulebygget stå ubrukt. Innsparinga vil vere

avhengig av om andre kan overta ansvaret for bygget. Dei bygningsmessige kostnadane i 2015 var ca. 1 221

000 kr for skulen ved Luster oppvekstsenter og ca. kr 588 000 for skulen ved Skjolden oppvekstsenter.

Ein må rekne med større utgifter til skyss. Viss elevane ved Luster skal reise til Skjolden, vil ca. 30 elevar få

lengre reise og vi får 11 nye skysselevar. Viss elevane ved Skjolden skal reise til Luster vil ca. 12 elevar få

lengre reise og vi får 25 nye skysselevar.


Tabell 22 Slå saman Luster og Skjolden. Endra skysskostnadar, 1.

Elevar frå Luster til

Skjolden Tal på elevar

Auka

skysskostnad (kr)

Økonomisk

verknad (i heile

1000-kr)



Sum 41 141

Tabell 23 Slå saman Luster og Skjolden. Endra skysskostnadar, 2.

Elevar frå Skjolden til

Luster Tal på elevar

Auka

skysskostnad (kr)

Økonomisk

verknad (i heile

1000)



Sum 37 213

Tabellen under viser dei største økonomiske endringane ved å slå saman skulane ved Luster oppvekstsenter

og Skjolden oppvekstsenter.

Tabell 24 Slå saman Luster og Skjolden. Samla verknad.

Slå saman Luster og Skjolden

Skule på Skjolden

(1000-kr)

Skule i Luster

(1000-kr)

Personalkostnader -1052 -1052

Bygningsmessige kostnader -1221 -588

Skysskostander 141 213

Sum -2132 -1427


Ein vurdering på grunnlag av einingskostnadar ved dei to skulane er vanskeleg sidan også den nye skulen vil

vere liten og fådelt. Å redusere kostnadane for Luster-elevane til Skjolden-nivå ville gi ei innsparing på ca. kr

600 000, når også auka skysskostnadar er rekna med. Ein får med dette talet ikkje inn endringar av einings-

kostnaden som følgje av at skulen blir større. Talet er difor for lågt.


Ved å samle elevane frå Luster og Skjolden på Skjolden kan ein spare mellom 1,9 og 2,5 millionar kroner.

Ved å samle elevane frå Luster og Skjolden i Luster vil ein kunne spare mellom 1,3 og 1,9 millionar kroner.

9.4.6 Elevane ved Luster oppvekstsenter til Skjolden og Gaupne


Luster oppvekstsenter har om lag 40 elevar. Ved ei deling mellom Skjolden og Gaupne reknar vi med at ca.

20 elevar går til kvar av desse skulane. Skjolden oppvekstsenter får ein til vanleg firedelt barneskule med til

saman om lag 50-60 elevar, eller ca. 7-8 elevar per årstrinn. Skulen har rom til dette. Gaupne skule får om


lag 160 elevar, eller ca. 23 elevar per årstrinn, til vanleg fordelt på åtte klassar. Samla blir det ein reduksjon

på ei klasse.

Tabell 28 Slå saman Luster og Skjolden. Skuleadministrativ vurdering.

Tabell 25 Elevane frå Luster til Skjolden og Gaupne. Endringar i årsverk.

Elevane frå Luster til

Skjolden og Gaupne Årsverk

Lønnskostnad (i

heile 1000-kr)

Økonomisk

verknad (i heile

1000-kr)

Rektor -0.3 774 -232

Lærar -1.8 631 -1136

Sum -2.1 -1368

Tabellen 28 tilseier ei reduksjon med til saman ca. 2,1 årsverk og ein forventa årleg innsparing på ca. 1 368

tusen kroner.

Ein kan redusere bygningsmessige kostnadar ved å la de eine skulebygget stå ubrukt. Innsparinga vil vere

avhengig av om andre kan overta ansvaret for bygget. Dei bygningsmessige kostnadane i 2015 var ca. 1 221

000 kr for skulen ved Luster oppvekstsenter.

Ein må rekne med større utgifter til skyss. Ca. 30 elevar får lengre reise, og vi får 11 nye skysselevar.

Tabell 26 Elevane frå Luster til Skjolden og Gaupne. Endra skysskostnadar.

Elevane frå Luster til

Skjolden og Gaupne Tal på elevar

Auka

skysskostnad (kr)

Økonomisk

verknad (i heile

1000-kr)




Sum 41 150

Tabellen under viser dei største økonomiske endringane ved å fordele elevane ved Luster oppvekstsenter

på Skjolden oppvekstsenter og Gaupne skule.

Tabell 27 Elevane frå Luster til Skjolden og Gaupne. Samla verknad.

Elevane frå Luster til Skjolden

og Gaupne (1000-kr)



Skysskostander 150

Sum -2439


Ein vurdering på grunnlag av einingskostnadar ved dei to skulane er vanskeleg sidan skulen ved Skjolden

oppvekstsenter fortsatt vil vere liten og fådelt. Å redusere kostnadane for halvparten av Luster-elevane til

Skjolden-nivå og halvparten til nivået i Gaupne ville gi ei innsparing på ca. 1,3 millionar kroner, når auka

skysskostnadar er rekna med. (Vi har då ikkje tatt med at einingskostnadane kan bli mindre med fleire ele-

var.)



Viss det kjem elevar frå Solvorn, må ein truleg utvide Gaupne skule. Med ein norm på 11 m2

per elev og

kostnadar på kr 2 000 per m2

, vil 20 elevar gi bygningsmessige kostnadar på kr 440 000.

Innsparinga blir i så fall ca. 2,0 millionar kroner. Dei to reknemåtane gir ikkje same resultat. Bruk av

einingskostnadar utan å ta omsyn til at skulane blir større, gir ei for låg innsparing. Ved å dele elevane frå

Luster oppvekstsenter på Skjolden og Gaupne kan ein spare mellom 1,7 og 2,3 millionar kroner.

9.4.7 Elevar frå Indre Hafslo til Gaupne og frå Luster til Gaupne og Skjol-

den

Dette alternativet tek for seg to av tiltaka som er utgreidd over. I dette alternativet må Gaupne skule få ei

utviding for ca. 28 elevar eller ca. 310 m2

. Dette gir kostnadar på ca. kr 616 000.

For elevane frå Indre Hafslo kan ein spare mellom 1 og 1,5 millionar kroner, og for Luster-elevane kan ein

spare mellom 1,7 og 2,3 millionar kroner. Samla innsparing ligg dermed på mellom 2,7 og 3,8 millionar

kroner.

9.4.8 Elevar frå Jostedal oppvekstsenter til Gaupne


Jostedal oppvekstsenter har ein tredelt barneskule, på grensa til ein todeling. Elevtalet er mellom 25 og 30.

Med elevane frå Jostedal ved Gaupne skule blir det ca. 170 elevar eller ca. 24 elevar per årstrinn. Til vanleg

vil dette gi ni klassar. Dette er like i overkant av kapasiteten til Gaupne skule. Viss anten elevar frå Indre

Hafslo eller Luster går til Gaupne, vil elevar frå Jostedal føre til at ein må bygge ut ca. 300 m2

. Dei 28 eleva-

ne vil i gjennomsnitt utløyse ca. 1,4 klassedelingar med 1,4 færre klassar som resultat.

Tabell 28 Elevane frå Jostedal til Gaupne. Endringar i årsverk

Elevane frå Jostedal til

Gaupne Årsverk

Lønnskostnad (i

heile 1000-kr)

Økonomisk

verknad (i heile

1000-kr)

Rektor -0.3 774 -232

Lærar -2.3 631 -1451

Sum -2.6 -1683

Tabellen 28 tilseier ein reduksjon med til saman ca. 2,6 årsverk og ein forventa årleg innsparing på ca. 1

683 tusen kroner.

Ein kan redusere bygningsmessige kostnadar ved å la skulebygget i Jostedal stå ubrukt. Innsparinga vil vere

avhengig av om andre kan overta ansvaret for bygget. Dei bygningsmessige kostnadane i 2016 var ca. 568

000 kr for skulen ved Jostedal oppvekstsenter.

Ein må rekne med større utgifter til skyss. Viss elevane i Jostedal skal reise til Gaupne, vil ca. 26 elevar få

lengre reise og vi får 2 nye skysselevar.


Tabell 29 Elevane frå Jostedal til Gaupne. Endra skysskostnadar.

Elevane frå Jostedal til

Gaupne Tal på elevar

Auka

skysskostnad (kr)

Økonomisk

verknad (i heile

1000-kr)



Sum 28 277

Tabellen under viser dei største økonomiske endringane ved sende elevane ved Jostedal oppvekstsenter til

Gaupne skule.

Tabell 30 Elevane frå Jostedal til Gaupne. Samla verknad.

Elevane frå Jostedal til Gaupne (1000-kr)



Skysskostander 277

Sum -1974


Ein vurdering på grunnlag av einingskostnadar ved de to skulane kan skje ved å la de ca. 28 elevar ha same

kostnadar som elevane ved Gaupne skule. Med ein differanse på ca. kr 67 600 ville det gi ei innsparing på

ca. 1 894 000 kroner. . (Vi har då ikkje tatt med at einingskostnadane kan bli mindre med fleire elevar.)I

dette ligg ikkje auka skyssutgifter, så innsparinga ville vere ca. kr 1 517 000 kroner.


Ein må rekna med at elevane frå Jostedal fører til ein utbygging av Gaupne skule. Med ein norm på 11 m2

per elev og kostnadar på kr 2 000 per m2

, vil 28 elevar gi bygningsmessige kostnadar på inntil kr 616 000.

Innsparinga ved å flytte elevane frå Jostedal til Gaupne kan reknast til mellom 1 og 1,5 millionar kroner.


10. Tabellar

Tabell 1 Prosentandel av befolkningen i ulike aldersgrupper 1.1.2016. Kilde: SSB. ........................................ 23 Tabell 2 Berekna årleg til-/fråflytting i krinsane basert på årskulla født 2001-20010. Kjelde: SSB(Luster

kommune. Utrekning: TF .......................................................................................................................................... 31 Tabell 3 Til/fråflytting av elevar i barneskulen 2007-2016. ................................................................................... 32 Tabell 4 Befolkningsframskrivingar («4M»), Luster kommune 2016-2020. Kilde: SSB («4M») ..................... 33 Tabell 5 Befolkningsframskrivingar («4M»), Luster kommune 2016-2020. ....................................................... 33 Tabell 6 Berekna meir-/mindreutgifter 2017-2020 knytt til den demografiske utviklinga. Luster kommune.

Faste mill. 2016-kr. Kilde: SSB/TBU/berekningar TF .......................................................................................... 34 Tabell 7 Oversikt over barne- og ungdomsskular i Luster kommune. ................................................................ 35 Tabell 8 Talet på elevar skulene i Luster 2016-2017. Kjelde: GSI. ..................................................................... 35 Tabell 9 Sammendrag enhetskostnadar i Luster..................................................................................................... 37 Tabell 10 Planleggingsmal for spesialrom ved skule med barnetrinn.................................................................. 45 Tabell 11 Kapasitet og skuleskyss samla .................................................................................................................. 54 Tabell 12 Flytte elevane ved Solvorn oppveks tsenter til Hafslo. Endringar i årsverk. ...................................... 70 Tabell 13 Flytte elevane ved Solvorn oppveks tsenter til Hafslo. Endra skyss kostnadar ................................... 71 Tabell 14 Flytte elevane ved Solvorn oppveks tsenter til Hafslo. Samla verknad. .............................................. 71 Tabell 15 Flytte elevane ved Veitastrond skule til Hafslo. Endringar i årsverk .................................................. 71 Tabell 16 Flytte elevane ved Veitastrond skule til Hafslo. Endra skysskostnadar.............................................. 72 Tabell 17 Flytte elevane ved Veitastrond skule til Hafslo. Samla verknad .......................................................... 72 Tabell 18 Elevar frå Indre Hafslo til Gaupne. Endringar i årsverk. ..................................................................... 73 Tabell 19 Elevar frå Indre Hafslo til Gaupne. Endra skyss kostnadar ................................................................. 73 Tabell 20 Elevar frå Indre Hafslo til Gaupne. Samla verknad. ............................................................................ 73 Tabell 21 Slå saman Luster og Skjolden. Endringar i årsverk. ............................................................................. 74 Tabell 22 Slå saman Luster og Skjolden. Endra skysskostnadar, 1...................................................................... 75 Tabell 23 Slå saman Luster og Skjolden. Endra skysskostnadar, 2...................................................................... 75 Tabell 24 Slå saman Luster og Skjolden. Samla verknad. ..................................................................................... 75 Tabell 25 Elevane frå Luster til Skjolden og Gaupne. Endringar i årsverk. ........................................................ 76 Tabell 26 Elevane frå Luster til Skjolden og Gaupne. Endra skysskostnadar. ................................................... 76 Tabell 27 Elevane frå Luster til Skjolden og Gaupne. Samla verknad. ............................................................... 76 Tabell 28 Elevane frå Jostedal til Gaupne. Endringar i årsverk ............................................................................ 77 Tabell 29 Elevane frå Jostedal til Gaupne. Endra skyss kostnadar. ...................................................................... 78 Tabell 30 Elevane frå Jostedal til Gaupne. Samla verknad. .................................................................................. 78


11. Figurar

Figur 1 Gjennomsnittleg elevtal per skule. Kjelde: KOSTRA .............................................................................. 12 Figur 2 Korrigerte brutto driftsutgifter til grunnskulesektor (202, 215, 222, 223), per elev, konsern. Kjelde:

KOSTRA ...................................................................................................................................................................... 13 Figur 3 Fordeling av kommunar med 600-699 elevar (2015) etter talet på kommunale skular. Kjelde: GSI.

Berekning TF. .............................................................................................................................................................. 13 Figur 4 Gjennomsnittleg elevkostnad (kr) i kommunar med 600-699 elevar (2015) etter talet på kommunale

skular. Kjelde: GSI. Berekning TF. .......................................................................................................................... 14 Figur 5 Gjennomsnittleg elevkostnad (kr) i kommunar med 600-699 elevar (2015) etter gjennomsnittleg

skulestorleik. Kjelde: GSI. Berekning TF. ............................................................................................................... 15 Figur 6 Korrigerte brutto driftsutgifter til skulelokale (222) per elev, konsern. Kjelde: KOSTRA. ................ 15 Figur 7 Leige av lokale og grunn (222), per elev, konsern. Kjelde: KOSTRA. .................................................. 16 Figur 8 Prosentdel elevar i grunnskulen som får tilbod om skuleskyss. Kjelde: KOSTRA. ............................ 16 Figur 9 Korrigerte brutto driftsutgifter til skuleskyss (223), per elev som får skuleskyss, konsern. Kjelde:

KOSTRA. ..................................................................................................................................................................... 17 Figur 10 Netto drif tsutgifter til skuleskyss (223), per innbygger 6-15 år, konsern. Kjelde: KOSTRA. ........... 17 Figur 11 Driftsutgif ter til undervisningsmateriell (202), per elev, konsern. Kjelde: KOSTRA. ....................... 18 Figur 12 Driftsutgif ter til inventar og utstyr (202), per elev, konsern. Kjelde KOSTRA. .................................. 18 Figur 13 Elevar per lærarårsverk til undervisning. Kjelde: Skuleporten, Udir. .................................................. 19 Figur 14 Undervisningstimer totalt per elev og år. Kjelde: Skuleporten, Udir. .................................................. 19 Figur 15 Årstimar per elev 2016/17. Kjelde GSI. Rekning TF ............................................................................. 20 Figur 16 Elevar per assistentårsverk i undervisning. Kjelde: Skuleporten Udir. ................................................ 20 Figur 17 Befolkningsutvikling 2000-2030, indeksert slik at nivået i 2000=100. Kilde: SSB. ............................ 22 Figur 18 Befolkningsutvikling 2016-2030, indeksert slik at nivået i 2016=100. Kilde: SSB ............................. 23 Figur 19 Befolkningspyramide for Luster. Kjelde: SSB ......................................................................................... 24 Figur 20 prognose for talet på barn i grunnskulealder fram mot 2040. Kjelde: SSB......................................... 24 Figur 21 Fødsels tal i Luster kommune. Kjelde: SSB ............................................................................................. 25 Figur 22 Oversikt over fødselstal, elevtal og prognose for talet på barn i grunnskulealder i Luster kommune.

Kjelde: SSB................................................................................................................................................................... 25 Figur 23 Elevtal og fødselstal ved Gaupne skule frå 2007 til 2016. Kjelde: SSB og GSI. ................................. 26 Figur 24 Elevtal og fødselstal for barnetrinnet ved Hafslo skule frå 2007 til 2016. Kjelde: SSB og GSI. ...... 26 Figur 25 Elevtal og fødselstal ved Indre Hafslo oppvekstsenter frå 2007 til 2016. Kjelde: SSB og GSI. ....... 27 Figur 26 Elevtal og fødselstal ved Jostedal oppvekstsenter frå 2007 til 2016. Kjelde: SSB og GSI. ................ 27 Figur 27 Elevtal og fødselstal ved Luster oppvekstsenter frå 2007 til 2016. Kjelde: SSB og GSI. ................... 28 Figur 28 Elevtal og fødselstal ved Skjolden oppvekstsenter frå 2007 til 2016. Kjelde: SSB og GSI. .............. 28 Figur 29 Elevtal og fødselstal ved Solvorn oppvekstsenter frå 2007 til 2016. Kjelde: SSB og GSI.


gir 18 barn i 2022. Medrekna forventa flytting blir talet ca. 20. ............................................................................ 29 Figur 30 Elevtal og fødselstal ved Veitastrond skule frå 2007 til 2016. Kjelde: SSB og GSI ............................ 29 Figur 31 Elevtal og fødselstal ved ungdomstrinnet i Hafslo skule frå 2007 til 2016 og elevframskriving etter

talet på elevar på barnetrinna for skular som rekrutterer til Hafslo. Kjelde: SSB og GSI. ............................... 30 Figur 32 Elevtal og fødselstal ved Luster ungdomsskule frå 2007 til 2016 og elevframskriving etter talet på

elevar på barnetrinna for skular som rekrutterer til Luster ungdomsskule. Kjelde: SSB og GSI. ................... 30 Figur 33 Berekna meir-/mindreutgifter 2017-2020. Luster kommune. Akkumulert. Faste mill. 2016 kr.

Kilde: SSB/TBU/berekningar TF ............................................................................................................................. 34 Figur 34 Fordeling av årstimar per elev i små og store barneskular. Kjelde GSI. Utrekning: TF. .................. 38 Figur 35 Timekostnad per elev. Kjelde: Kostra. Berekning TF. .......................................................................... 39 Figur 36 Fordeling av kos tnadar for kvar skule 2016. Kjelde: Kommunerekneskapen .................................... 39


Figur 37 Undervisningsrelaterte kostnadar justert for spesialundervisning på dei ulike skulane 2016. Kjelde:

Kommunerekneskapen. ............................................................................................................................................. 40 Figur 38 Andre undervisningsrelaterte kostnadar justert for spesialundervisning på dei ulike skulane 2016.

Kjelde: Kommunerekneskapen ................................................................................................................................. 41 Figur 39 Andre drifts kostnadar per elev på de ulike skulane 2016. Kjelde: Kommunerekneskapen ............ 41 Figur 40 Bygningsmessige kos tander per elev på dei ulike skulane 2016. Kjelde: Kommunerekneskapen .. 42 Figur 41 Tabell fra skulebruksplan for Bergen 2011-2024. .................................................................................. 46 Figur 42 Del av tabell fra Arealstandarder og kravspesifikasjoner for skuleanlegg. Justerte

standardbeskrivelser Bergen kommunen 2016 ....................................................................................................... 46 Figur 43 Eksempel 1 på utforming av heimeområde for 60 elevar i Oslo (Standardprogram for nye

grunnskular i Oslo). ..................................................................................................................................................... 47 Figur 44 Eksempel 2 på utforming av heimeområde for 60 elevar i Oslo (Standardprogram for nye

grunnskular i Oslo). ..................................................................................................................................................... 47 Figur 45 Utsnitt av planteikningane for Skjolden oppvekstsenter. ....................................................................... 48 Figur 46 Utsnitt av teikningane for Luster ungdomsskule. .................................................................................... 49 Figur 47 Prosentdel timar gitt av lærar med godkjent utdanning. Kjelde: UDIR/Skuleporten ........................ 60 Figur 48 Fagkompetansen til lærarane på ungdomstrinnet i Luster kommune ut frå kor mange

undervisningstimar den einskilde lærar gir. Kjelde: Rektorane i Luster.............................................................. 61 Figur 49 Fagkompetansen til lærarane på ungdomstrinnet i Hafslo barne- og ungdomsskule ut frå kor

mange undervisningstimar den einskilde lærar gir. Kjelde: Rektor...................................................................... 62 Figur 50 Fagkompetansen til lærarane på Luster ungdomsskule ut frå kor mange undervisningstimar den

einskilde lærar gir. Kjelde: Rektor. ........................................................................................................................... 62 Figur 51 Fagkompetansen til lærarane på barnetrinnet i Luster ut frå kor mange undervisningstimar den

einskilde lærar gir. Kjelde: Rektorane i Luster. ....................................................................................................... 63 Figur 52 Fagkompetansen til lærarane på dei fådelte skulane i Luster ut frå kor mange undervisningstimar

den einskilde lærar gir. Kjelde: Rektorane i Luster. ............................................................................................... 64 Figur 53 Fagkompetansen til lærarane på barnetrinnet ved Hafslo barne- og ungdomsskule ut frå kor mange

undervisningstimar den einskilde lærar gir. Kjelde: Rektor. ................................................................................. 64 Figur 54 Fagkompetansen til lærarane på barnetrinnet ved Gaupne skule ut frå kor mange

undervisningstimar den einskilde lærar gir. Kjelde: Rektor. ................................................................................. 65


Referansar

Amundsveen og Øines (2003) Lisa gikk til skulen... Hvilke konsekvenser har skulenedleggelse for skule-

skyss? Bodø: Nordlandsforskning. NF-rapport nr. 14/2003.

Askheim, TO. og Grenness, T. (2008). Kvalitative metoder for markedsføring og organisasjonsfag. Oslo,

Universitetsforlaget.

Båtevik, FO., Grimsrud, GM., Dvergsdal, G. og Aarset, ME. (2014) Når ein vidaregåande skule blir borte.

Konsekvensar for lokalsamfunnet. Volda: Møreforsking. Rapport nr. 36/2013.

Egelund, N. og Laustsen, H. (2006) School closure: What are the consequences for the local society?

Scandinavian Journal of Educational research, Volume 50, issue 4.

Falch, Torberg og Linn Renee Napers (2008). Lærerkompetanse og elevresultater i ungdomsskulen. SØF-

rapport nr. 01/08, Trondheim.

Forskrift om rammeplan for grunnskulelærerutdanningene for 1.-7. trinn og 5.-10. trinn. (FOR 2010-03-01

nr 295)

Hagen, A., Steitlien, Å. og Thorstensen, A. (2010) Vurdering av skulestruktur i Sauherad kommune. Tele-

marksforsking-Notodden. Rapport nr. 2/2010.

Hagen, T. (1992) Skulen og busettinga. Demografiske konsekvensar av ulike skulemønster. Volda: Møre-

forskning. Rapport nr. 9212.

Hargreaves, L; Kvalsund, R og Galton, M. (2009) Reviews of research on rural schools and their communi-

ties in British and Nordic countries: Analytical perspectives and cultural meaning. International Journal of

Educational Research. Volume 48, Issue 2, 2009, P. 80-88

Hattie, J. A. C. (2009). Visible learning: A Syntehesis of 800+ meta-analyses on achievement. Routledge,

Oxford

KOSTRA (SSBs statistikk over kommunal tjenesteproduksjon og økonomi)

Kunnskapsløftet, http://www.udir.no/Lareplaner/Kunnskapsloftet/

Kvalsund, R. (2009) Centralized decentralization or decentralized centralization? A review of newer Norwe-

gian research on schools and their communities. International Journal of Educational Research, Volume.

48, Issue 2, 2009, Pages 89–99

Leuven, Edwin og Marte Rønning (2011). Classroom Composition and Pupil Achievement, Discussion

paper no 5922, Forshungsinstitut zur Zukunft der Arbeit, Bonn

Lov om grunnskulen og videregående opplæring (opplæringsloven).

Nilsen, R. (2000) Bygdemakt, yrkeskombinasjoner og bosettingsfordeling. Opplegg til komparativ analyse

av årsaker til befolkningsutvikling og befolkningsfordeling i tre nordnorske bygdekommuner. Prosjekt ”Yr-

keskombinasjonenes komparative fortrinn”. Notat 2.

NOU (2002:10). Førsteklasses fra første klasse

http://www.udir.no/Lareplaner/Kunnskapsloftet/


NOU (2005:18). Fordeling, forenkling og forbedring

NOU 1998:18, Det er bruk for alle. Styrking av folkehelsearbeidet i kommunene.

Pettersen, L.T., Sollund, M, Solstad, K.J. og Øines, T. (2001) Skulestrukturen i Skaun. Sentralisert eller

desentralisert? Bodø: Nordlandsforskning. NF-rapport 11/2001

Rapport fra Det tekniske beregningsutvalg for kommunal og fylkeskommunal økonomi (TBU),

Rønning W., Solstad K.J, Øines T. (2003) Det trengs ei hel bygd for å oppdra et barn. Bodø: Nord-

landsforskning. NF-rapport nr 3/2003.

Sell, R.S & F. Leistritz. L. (1997) Socioeconomic impacts of school consolidation on host and vacated

communities. Community Development Society. Journal. Volume 28, Issue 2, 1997

Sigsworth, A. og Solstad, KJ. (red) (2005). Small rural schools. A small inquiry, Høgskulen I Nesnas skrift-

serie nr 64 ISBN 82-7569-130-3.

Skulebruksplan for Bergen kommune 2011-2024

Skuleporten/Utdanningsdirektoratet

Sollien, Tone H. (2008). Asplan Viak (www.skuleanlegg.utdanningsdirektoratet.no/asset/2027)

Sollund, M. og Solvoll, G. (2000) Skulestrukturen i Malangen. Økonomi eller velferd? Bodø: Nordlands-

forskning. NF-rapport 24/2000.

SSB. (2012). Folkemengde og areal i tettsteder. Kommune.

SSB (2010). Stabilitet i kommunenes økonomiske atferd 2001 – 2008.

Standardprogram for nye grunnskular i Oslo

(http://www.utdanningsetaten.oslo.kommune.no/skuleanlegg/skuleanleggenes-utforming/bygg-for-laering/)

Statens helsetilsyn. (2014). Veileder til forskrift om miljørettet helsevern i barnehager og skular.

Steinkjer kommune. (2012) Vurdering av skulestruktur i Steinkjer kommune. Grunnlagsnotat.

St.meld. nr. 21. (2005-2006) Hjarte for heile landet: Om distrikts- og regionalpolitikken. Oslo: Kommunal-

og regionaldepartementet.

Senter for økonomisk forskning (SØF) (2008). Analyser av kommunenes utgiftsbehov i grunnskulen. SØF-

rapport nr. 02/08.

Udir-01-2016 (Rundskriv fra Utdanningsdirektoratet av 22. juni 2016)

Utdanningsdirektoratet (2013). Sprikende funn i forskning på lærertetthet. Artikkel i serien Forskning viser.

(www.udir.no/Tilstand/Forskning/forskning-viser/Sprikende-funn-i-forskning-pa-larertetthet/)

Utdanningsdirektoratet (2013) Tydelig lederskap fremmer gode relasjoner, samarbeid og elevprestasjoner.

Artikkel i serien Forskning viser. (http://www.udir.no/Tilstand/Forskning/forskning-viser/Tydelig-lederskap-

gir-gode-elevprestasjoner/)

http://www.skoleanlegg.utdanningsdirektoratet.no/asset/2027

http://www.utdanningsetaten.oslo.kommune.no/skoleanlegg/skoleanleggenes-utforming/bygg-for-laering/

http://www.udir.no/Tilstand/Forskning/forskning-viser/Sprikende-funn-i-forskning-pa-larertetthet/

http://www.udir.no/Tilstand/Forskning/forskning-viser/Tydelig-lederskap-gir-gode-elevprestasjoner/

http://www.udir.no/Tilstand/Forskning/forskning-viser/Tydelig-lederskap-gir-gode-elevprestasjoner/

Documents

Skulestruktur i Luster kommune rapport frå fase 1 i ...luster.custompublish.com/getfile.php/3818681.1686...Forfattar(ar): Kjetil Lie, Audun Thorstensen, Sondre Groven og Helge Støren