44
skolamdeli ganaTlebis programa 2011

skolamdeli ganaTlebis programa - lib.bsu.ge · sivrceSi da droSi orientireba raodenoba da ricxvebi; kanonzomierebebi; figurebis aRqma. I.3.5. sfero - xelovneba

  • Upload
    vukhanh

  • View
    279

  • Download
    10

Embed Size (px)

Citation preview

skolamdeli ganaTlebis programa

2011

programaze muSaobdnen:

publikacia momzadebulia gaeros bavSvTa fondis (UNICEF) finansuri mxardaWeriT

publikaciaSi gamoxatuli mosazrebani, SesaZlebelia, ar asaxavdes gaeros bavSvTa fondis oficialur Tvalsazriss.

programaze muSaobdnen:

Tamar jayeli - erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centri, humanitarul da sazogadoebriv mecnierebaTa sammarTvelos ufrosi

ekaterine slovinski - erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centri, maTematikis, mecnierebisa da teqnologiebis sammarTvelos ufrosi

eqspertebi:

ana laRiZe - eqspert-konsultantinino labartyava - erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centri, fsiqologiis eqsperti

proeqtis xelmZRvaneli: ana janeliZe

redaqtor-stilisti: manana miqelaZemxatvar-dizaineri: ia ninoSvilidamkabadonebeli: ekaterine tabliaSvili

ISBN 978-9941-0-1521-2

© erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centri

3

skolamdeli ganaTlebis programa

sarCeviwinasityvaoba_________________________________ 7

I. zogadi nawili

I. 1. skolamdeli ganaTlebis saswavlo gegmis mizani_________________9I. 2. saswavlo gegmis ZiriTadi amocanebi ______________________9I. 3. skolamdeli ganaTlebis safexurze swavla-swavlebisa da aRzrdis ZiriTadi sferoebi da maTi zogadi aRwera_________________________9 I. 3.1. sfero – metyveleba____________________________10 I.3. 2. sfero – moswavled Camoyalibeba_____________________11 I.3. 3. sfero – fizikuri ganviTareba_______________________11 I.#3. 4. sfero – samyaros aRmoCena________________________11 I.3. 5. sfero – xelovneba_____________________________12

II. kompetenciebi sferoebis mixedviT

II.1. sami-oTxi wlis asakis bavSvis kompetenciebi

II. 1.1. sfero – metyveleba____________________________13 mimarTuleba: zepiri metyveleba_________________________13 Sedegi 1.____________________________________13 Sedegi 2. ____________________________________13 Sedegi 3. ____________________________________13 Sedegi 4.____________________________________14Sedegi 5.____________________________________14Sedegi 6.____________________________________14mimarTuleba: weriTi metyveleba (kiTxva da wera)_________________15Sedegi 7.____________________________________15Sedegi 8. ____________________________________15Sedegi 9. ____________________________________16 Sedegi 10. ____________________________________16

II. 1.2. sfero – moswavled Camoyalibeba_____________________16mimarTuleba: erTad cxovreba__________________________16 Sedegi 1. ____________________________________16 Sedegi 2._____________________________________16 Sedegi 3. ____________________________________17Sedegi 4. ____________________________________17mimarTuleba: TanamSromloba __________________________17Sedegi 5. ____________________________________17Sedegi 6. ____________________________________17mimarTuleba: damoukidebloba__________________________18Sedegi 7. ____________________________________18Sedegi 8. ____________________________________18Sedegi 9. ____________________________________18Sedegi 10. ____________________________________18

4

II. 1.3. sfero – fizikuri ganviTareba______________________19 mimarTuleba: moZraoba-gadaadgileba______________________19Sedegi 1. ____________________________________19mimarTuleba: gamomxatvelobiTi da ritmuli moZraobebi_____________19Sedegi 2.____________________________________19

II. 1.4. sfero - samyaros aRmoCena _________________________19 mimarTuleba: cocxali samyaros aRmoCena_____________________19Sedegi 1. ____________________________________19 mimarTuleba: sxeulebi da movlenebi_______________________20Sedegi 2. ____________________________________20 mimarTuleba: dedamiwa da garemo_________________________20Sedegi 3 . _ _ _ _ _ ______________________________20mimarTuleba: sivrceSi da droSi orientireba__________________20 Sedegi 4. ____________________________________20 Sedegi 5. ____________________________________20mimarTuleba: raodenoba da ricxvebi_______________________21Sedegi 6. ____________________________________21mimarTuleba: kanonzomierebebi___________--______________21 Sedegi 7. __________________________________-__21mimarTuleba: figurebis aRqma __________________________21 Sedegi 8. ____________________________________21

II. 1.5. sfero – xelovneba_____________________________22 mimarTuleba: xedva da keTeba ___________________________22 Sedegi 1. ____________________________________22Sedegi 2. ____________________________________22Sedegi 3. ____________________________________22 mimarTuleba: xma da smena____________________________23Sedegi 4. ____________________________________23 Sedegi 5. ____________________________________23Sedegi 6. ____________________________________23

II. 2. xuTi-eqvsi wlis asakis bavSvis kompetenciebi

II. 2.1. sfero – metyveleba ____________________________24 mimarTuleba: zepiri metyveleba_________________________24 Sedegi 1. ____________________________________24 Sedegi 2. ____________________________________24 Sedegi 3. ____________________________________24 Sedegi 4. ____________________________________25Sedegi 5. ____________________________________26Sedegi 6. ____________________________________26mimarTuleba: weriTi metyveleba (kiTxva da wera)_________________27Sedegi 7. ____________________________________27Sedegi 8. ____________________________________27

5

skolamdeli ganaTlebis programa

Sedegi 9. ____________________________________28Sedegi 10. ____________________________________28Sedegi 11. ____________________________________28Sedegi12.___________________________________29 mimarTuleba: kulturaTa dialogi________________________29Sedegi 13. ____________________________________29

II. 2.2. sfero - moswavled Camoyalibeba_____________________29mimarTuleba: erTad cxovreba__________________________29 Sedegi 1. ____________________________________29 Sedegi 2. ____________________________________30Sedegi 3. ____________________________________30Sedegi 4. ____________________________________30mimarTuleba: TanamSromloba___________________________30Sedegi 5. ____________________________________30mimarTuleba: damoukidebloba______________________-____31Sedegi 6. ____________________________________31Sedegi 7. ____________________________________31

II. 2.3. sfero – fizikuri ganviTareba______________________32mimarTuleba: moZraoba-gadaadgileba_______________________32Sedegi 1. ____________________________________32Sedegi 2. ____________________________________32mimarTuleba: gamomxatvelobiTi da ritmuli moZraobebi_____________32Sedegi 3. ____________________________________32Sedegi 4. ____________________________________33

II. 2.4. sfero - samyaros aRmoCena ________________________33mimarTuleba: cocxali samyaros aRmoCena_____________________33Sedegi 1. ____________________________________33mimarTuleba: sxeulebi da movlenebi_______________________34Sedegi 2. ____________________________________34Sedegi 3. ____________________________________35mimarTuleba: dedamiwa da garemo_________________________35Sedegi 4. ____________________________________35mimarTuleba: sivrce da dro___________________________36Sedegi 5. ____________________________________36 Sedegi 6. ____________________________________36mimarTuleba: raodenoba da ricxvebi_______________________37Sedegi 7. ____________________________________37 Sedegi 8. ____________________________________37Sedegi 9. ____________________________________37 Sedegi 10. ____________________________________38Sedegi 11. ____________________________________38mimarTuleba: figurebis aRqma__________________________39Sedegi 12. ____________________________________39

6

Sedegi 13.____________________________________39ASedegi 14. ____________________________________39Sedegi 15. ____________________________________39mimarTuleba: kanonzomiereba __________________________40Sedegi 16. ____________________________________40

II. 2.5. sfero - xelovneba_____________________________40 mimarTuleba: xedva da keTeba___________________________40Sedegi 1. ____________________________________40Sedegi 2. ____________________________________41Sedegi 3. ____________________________________41Sedegi 4. ____________________________________41mimarTuleba: xma da smena____________________________42Sedegi 5. ____________________________________42Sedegi 6. ____________________________________42Sedegi 7. ____________________________________42

7

skolamdeli ganaTlebis programa

winasityvaoba

adreul asakSi bavSvisadmi saTanado damokidebuleba da swavlebis xelSewyoba momavalSi misi pirovnebad Camoyalibebis da inteleqtualuri, fizikuri, socialuri da emociuri mdgomareobis formirebis aucilebel pirobas warmoadgens.

Tqvens winaSea skolamdeli ganaTlebis programa, romelic efuZneba ,,adreul asakSi swavlisa da ganviTarebis standartebs” da misaRwevi Sedegebis saxiT aRwers im konkre-tul codnasa da unarebs, romlebic unda warmoaCinos bavSvma baRis dasrulebisas xuT saganmanaTleblo sferoSi (metyveleba, moswavled Camoyalibeba, fizikuri ganviTare-ba, samyaros aRmoCena, xelovneba). skolamdeli ganaTlebis programis SeqmnaSi monawi-leobdnen erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centris eqspertebi.

programa erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centris mier momzadda gaeros bavS-vTa fondTan (UNICEF) TanamSromlobiT, romelic aqtiurad uWers mxars skolamdeli ga-naTlebis sistemis reformas saqarTveloSi, gansakuTrebiT ki, skolamdeli ganaTlebis politikisa da strategiis Camoyalibebas, meTodologiuri resursebisa da saswavlo programis SemuSavebas, inkluziur ganaTlebasa da saskolo mzaobis kvlevas.

skolamdeli ganaTlebis programa daexmareba aRmzrdelebs, ukeT dagegmon da ganaxor-cielon aqtivobebi, romlebic xels Seuwyobs rogorc bavSvis pirovnebad Camoyalibebas, aseve mis momzadebas skolisa da momavali cxovrebisaTvis.

winamdebare programa sarekomendacio xasiaTisaa da imedi gvaqvs, rom sko lamdeli aR-zrdis dawesebulebis TanamSromlebs saaRmzrdelo da saswavlo procesis ukeT warmar-TvaSi daexmareba.

8

9

skolamdeli ganaTlebis programa

I. zogadi nawili

I.1. skolamdeli ganaTlebis saswavlo gegmis mizani

skolamdeli ganaTleba saganmanaTleblo sistemis safuZvelia, romelmac bavSvi unda moamzados ganaTlebis momdevno safexurze swavlis warmatebiT gasagrZeleblad.

zogadi ganaTlebis Sinaarss mTlianad gansazRvravs zogadi ganaTlebis erovnuli miznebi; mTeli saganmanaTleblo procesi – dawyebiTi, sabazo da saSualo safexurebi – am miznebis ganxorciele-bas emsaxureba. ganaTlebis uwyvetobis uzrunvelsayofad skolamdeli ganaTlebis saswavlo geg-mac zogadi ganaTlebis miznebzea orientirebuli. man xeli unda Seuwyos iseT saswavlo process, romelic bavSvs mravalmxrivad ganaviTarebs da moamzadebs zogadsaganmanaTleblo dawyebiTi safe-xuris gamowvevebisaTvis.

I.2. saswavlo gegmis ZiriTadi amocanebi

saganmanaTleblo miznebidan gamomdinare, skolamdeli ganaTlebis saswavlo gegma iTvaliswinebs iseTi Sinaarsis swavlebas, romelic xels Seuwyobs am safexurisTvis mniSvnelovani saganmanaTle-blo amocanebis gadaWras. amgvar amocanaTa rigs ganekuTvneba:

• komunikaciuri unarebis ganviTareba;• socializaciis xelSewyoba;• aRqmis ganviTareba;• motoruli, sensoruli, kinesTeturi sistemebis daxvewa-ganviTareba;• kognituri unarebis (mexsiereba, yuradReba, azrovneba) ganviTareba; • warmosaxvis da SemoqmedebiTi unarebis ganviTareba;• nebelobis ganviTareba; • damoukideblobis unaris ganviTareba;• dadebiTi ganwyobis Camoyalibeba swavlisa da saskolo garemos mimarT.

I.3. skolamdeli ganaTlebis safexurze swavla-swavlebisa da aRzrdis ZiriTadi sferoebi da maTi zogadi aRwera

dasaxuli saganmanaTleblo miznebisa da amocanebis ganxorcielebis xelSesawyobad, skolamdeli ganaTlebis saswavlo gegma xuT saganmanaTleblo sferod iyofa. es sferoebia:

• metyveleba;• moswavled Camoyalibeba; • fizikuri ganviTareba; • samyaros aRmoCena; • xelovneba.

TiToeul sferos erTmaneTisgan gansxvavebuli Sinaarsi aqvs da bavSvis specifikuri codniTa da unarebiT aRWurvas iTvaliswinebs, amavdroulad, TiToeuli maTgani, Tavisi specifikis gaTva-liswinebiT, skolamdeli ganaTlebis miznebisa da amocanebis ganxorcielebas emsaxureba.

am miznebsa da amocanebSi aisaxeba skolamdeli ganaTlebis gamWoli anu yvela sferosTvis saerTo

10

saganmanaTleblo prioritetebi. saganmanaTleblo sferoebad dayofis mTavari funqciaa mravalfe-rovani saswavlo Sinaarsisa da swavlebis procesis organizebis xelSewyoba. maswavlebels saSualeba eZleva, yoveldRiuri saswavlo miznebi da aqtivobebi sferoebis mixedviT dagegmos.

TiToeuli sfero Seicavs ramdenime mimarTulebas, rac Seesabameba am sferoSi Semaval mTavar unar-Cvevebs. Tavad mimarTulebebSi, misaRwevi Sedegebis saxiT, gawerilia is specifikuri codna da unar-Cvevebi, romelic bavSvma skolamdeli ganaTlebis dasrulebisas unda warmoaCinos.

ganvixiloT TiToeuli sferos ZiriTadi Sinaarsi da mimarTulebebi.

I.3.1. sfero - metyveleba

skolamdel safexurze swavla-swavlebis procesSi mTavari adgili metyvelebas ukavia, radganac mas umniSvnelovanesi funqcia akisria bavSvis ganviTarebis procesSi. igi azrovnebis mTavari sayr-denia. sityva da azri erTmaneTisgan ganuyofelia. bavSvi sakuTar azrebs sityvis saSualebiT ayali-bebs da acnobierebs. gasityveba da gaazreba urTierTgadajaWvuli procesebia. amitom, bavSvis mier azrTa, survilTa Tu grZnobaTa sityvierad gamoxatvis xelSewyoba maswavleblis mudmivi zrunvis sagani unda iyos. metyvelebis unaris gasaviTareblad maswavlebeli, sfero “metyvelebis” fargleb-Si, gegmavs konkretul aqtivobebs, romelTa mizania bavSvis leqsikuri maragis gamdidreba, enobrivi alRos ganviTareba, gaazrebis da gadmocemis unarebis ganviTareba.

skolamdeli ganaTlebis safexurze swavla-swavlebis procesSi bavSvi metyvelebs (laparakobs) da cdilobs, Tavisi saTqmeli sxvebs gaagebinos, swavlobs misken mimarTuli sityvis mosmenas, ga-gebas, pasuxis gacemas, asaxelebs irgvliv arsebul sagnebs, aRwers saqmianobas da ganxorcielebul qmedebebs, zepirad kiTxulobs leqsebs, saTvlulebs, TandaTanobiT swavlobs iseTi ambebis gadmo-cemas, romelic awmyosa da mimdinare situacias ar ekuTvnis. magaliTad, yveba gamogonil ambebs, ixsenebs ganvlil ambavs, saubrobs momaval movlenaze. bavSvi swavlobs axal sityvebs, ris mniSvne-lobasac maswavlebeli uzustebs, ismens da igebs zRaprebs, maswavleblis daxmarebiT gadmoscems maT ZiriTad Sinaarss, erTmaneTisgan ganasxvavebs kiTxvas, Txovnas, brZanebas, axsna-ganmartebas, Txrobas, ganarCevs zepiri da werilobiTi teqstebis enas.

metyvelebis ganviTarebisa da dauflebis procesSi bavSvi eufleba qarTuli enis sintaqss, imdi-drebs leqsikas da TandaTanobiT sul ufro grZel da kompleqsur winadadebebs ayalibebs.

marTlmetyvelebas aRmzrdeli sxva sferos farglebSi, nebismieri tipis aqtivobis msvlelobis drosac aqcevs yuradRebas. bavSvebs ubiZgebs, sityvierad gadmoscen, ras saqmianoben, ras gani-cdian, ras fiqroben, ra sWirdebaT da sxva. bavSvisTvis magaliTisa da gamarTuli metyvelebis mode-lis miwodebis mizniT, maswavlebeli mis mier naTqvam nawyvet, daumTavrebel, daulagebel, auwyobel winadadebebs imeorebs dasrulebuli da gamarTuli formiT.

es sfero iTvaliswinebs bavSvis momzadebas wera-kiTxvis im sistemuri kursisTvis, romlis ga-vlac mas saganmanaTleblo sistemis momdevno etapze, anu pirvel klasSi mouwevs. am mizniT, sami sakvanZo aqtivoba gamoiyeneba.

es aqtivobebia: bgerebze muSaoba, anbanuri principis wvdoma-gageba da werisTvis aucilebeli mo-toruli unarebis daufleba.

am sferoSi gamoiyofa sami mimarTuleba. esenia:

zepiri metyveleba, romelic aerTianebs or sametyvelo qcevas: mosmenasa da la-paraks;

weriTi metyveleba, romelic aerTianebs kiTxvasa da weras; kulturaTa dialogi;

11

skolamdeli ganaTlebis programa

I.3.2. sfero-moswavled Camoyalibeba

skolamdeli ganaTlebis safexurze bavSvma unda iswavlos wesebiT organizebul jgufSi cxovre-ba da saqmianoba. unda gaigos, ra aris saskolo garemo da mas am garemoSi ra adgili ukavia. Zalian mniSvnelovania, rom bavSvma iswavlos damoukidebeli qceva, maswavleblis mier micemuli instruq-ciebis damoukideblad Sesruleba. moswavled Camoyalibeba xangrZlivi procesia, romelic maswav-leblisgan principulobasac moiTxovs da moqnilobasac.

am sferoSi gamoiyofa sami mimarTuleba. esenia:

erTad cxovreba;

TanamSromloba; damoukidebloba.

I.3.3. sfero - fizikuri ganviTareba

fizikuri aqtivoba skolamdel ganaTlebaSi mniSvnelovan adgils ikavebs, radgan is xels uwyobs bavSvis motorul, sensorul, emociur da inteleqtualur ganviTarebas. maswavlebeli bavSvebs sTa-vazobs iseT mravalferovan aqtivobebs, romlebic droTa ganmavlobaSi, bavSvis fizikur ganviTare-basTan erTad, TandaTanobiT rTuldeba.

mravalferovani fizikuri aqtivobebis wyalobiT bavSvs uviTardeba motoruli unarebi. bavSvi gadaadgildeba sxvadasxva formiT (sirbili, xtoma, sriali, goraoba, aZroma), icavs wonasworobas, mizanSi tyorcnis sagnebs da sxva. sasurvelia gunduri TamaSebis mowyoba, romlis drosac bavSvebi swavloben rogorc sakuTari motoruli qcevis koordinirebas, aseve TanamSromlobasa da wesebis dacvas.

SemoqmedebiTi xasiaTis aqtivobebi (ritmuli cekva, saxioba) Jestikulaciis, moZraobis dazuste-basac uwyobs xels da warmosaxvis ganviTarebasac.

fizikuri aqtivobebi aumjobesebs droisa da sivrcis SegrZnebas da agreTve, xels uwyobs drois da sivrciTi warmodgenebis Camoyalibebas. magaliTad, bavSvebi ganarCeven, ra aris maT ukan, win, zemoT, marcxniv, marjvniv, axlos, Sors da sxva. aseve, swavloben maswavleblis mier Sedgenili marS-rutebis gavlas.

am sferoSi gamoiyofa ori mimarTuleba. esenia:

moZraoba-gadaadgileba; gamomxatvelobiTi da ritmuli moZraobebi.

I.3.4. sfero - samyaros aRmoCena

es saganmanaTleblo sfero gulisxmobs im konkretuli garemos Seswavlas, romelsac bavSvs saklaso oTaxi da saswavlo dawesebuleba sTavazobs.

klasSi aris: • aTasgvari nivTi, sagani (saaTi, kalendari, wigni, feradi fanqari, qviSis saaTi, webo da sxv.),

romlis daniSnulebasac bavSvi igebs, maT gamoyenebas swavlobs da Tavadac axals qmnis. • sxvadasxva masala (qaRaldi, muyao, wyali, plastilini, miwa da sxv.), romelsac bavSvi exeba,

sxvadasxvagvarad da gansxvavebuli instrumentiT amuSavebs;• cocxali organizmebi (mcenare, raime cxoveli, mag., ku, Tevzi, zRvis goWi, abreSumis Wia,

frinveli), romlebsac uvlis, akvirdeba da maTze dakvirvebiT aRmoaCens cocxali organizmis niSan-Tvise bebs (dabadeba, zrda, gamravleba, dabereba, kvdoma), Seiswavlis sxeulis nawilebs, higienis da janmrTelobis elementarul wesebs;

12

• kalendari da dRis wesrigi, romlis safuZvelze igebs drois monakveTebis Tanmimdevrul svlas (dila, SuadRe, sadilis dro, ezoSi gasvlis dro, saxlSi wasvlis dro, saRamo). momdev-no etapze swavlobs dReebis da Tveebis cvlas, sezonebis ciklur aspeqts, ganasxvavebs awmyos axlo warsulisgan;

• dawesebulebis nawilebi (ezo, sasadilo, saklaso oTaxebi, sapirfareSo da sxv.), sadac gada-adgildeba; sagnebi, romelTa adgilmdebarobas azustebs jer sakuTar TavTan mimarTebaSi, mogvianebiT ki aTvlis sxva wertilTan mimarTebaSi; am yvelaferze dafuZnebiT swavlobs sivrceSi orienitirebas, adgilmdebareobis gansazRvras, marSrutis aRweras, marjvenasa da marcxenas;

• saklaso garemoSi arsebuli sagnebis gamoyenebiT is aRmoaCens zomas da formebs, raodeno-bas da ricxvebs. sagnebis gamoyenebiT asrulebs sxvadasxva saazrovno operacias - am sagnebs garkveuli kriteriumiT ajgufebs, iTvlis, anawilebs, agrovebs, erTmaneTs adarebs, aklebs, amatebs da sxva, erTmaneTisagan ganasxvavebs cocxals da aracocxals, iyenebs droiT da sivr-ciT orientirebs, iwyebs saazrovno operaciebis da racionaluri azrovnebis Sedegad miRebu-li inteleqtualuri siamovnebis gacnobierebas.

am sferoSi gamoiyofa eqvsi mimarTuleba. esenia:

cocxali samyaros aRmoCena; sxeulebi da movlenebi; dedamiwa da garemo; sivrceSi da droSi orientireba raodenoba da ricxvebi; kanonzomierebebi; figurebis aRqma.

I.3.5. sfero - xelovneba

skolamdeli ganaTleba bavSvs sTavazobs pirvel Sexebas xelovnebasTan. es sfero mWidro kavSir-Sia sxva sferoebTan: igi asazrdoebs cnobismoyvareobas samyaros aRmosaCenad, aviTarebs motori-kas, ubiZgebs bavSvs, isaubros Tavis arCevanze, gemovnebaze, reaqciebze, aRweros Tavisi namuSevrebi.

bavSvebma unda gamocadon sxvadasxva instrumenti, procedura, masala. maT unda aRmoaCinon da Seqmnan naxatebi, sxvadasxva saxis sagani, reliefuri kolaJi, naZerwi da sxva.

vokaluri aqtivobebisaTvis gamoiyeneba tradiciuli da Tanamedrove sasimRero repertuari. bavSvebisaTvis simRera didi siamovnebaa. maT uyvarT bgerebTan da ritmebTan TamaSi. mosmena emsaxu-reba smenis ganviTarebas, aumjobesebs bgeraTa diskriminaciis unars da smeniT mexsierebas.

smeniTi, mxedvelobiTi, taqtiluri, vokaluri, ritmuli aqtivobebi aviTarebs bavSvis SegrZne-bebs, SemoqmedebiT unarebs, natif motorikas, aumjobesebs koncentraciisa da yuradRebis mobili-zebis unarebs, amdidrebs warmosaxvas, rac, Tavis mxriv, zrdis problemebis gadaWris unarianobas.

dakvirvebisa da mosmenis gziT bavSvi ecnoba xelovnebis mravalferovan formebs, iZens pirvel orientirebs xelovnebis samyaroSi.

am sferoSi gamoiyofa ori mimarTuleba. esenia: xedva da keTeba;

xma da smena.

13

skolamdeli ganaTlebis programa

II. kompetenciebi sferoebis mixedviT

ori asakobrivi (sami-oTxi da xuTi-eqvsi wlis) jgufisTvis swavlebis ZiriTadi mimarTulebebis mixedviT misaRwevi Sedegebi da am Sedegebis Sesamowmebeli indikatorebi.

II.1. sami-oTxi wlis asakis bavSvis kompetenciebi

II.1.1 sfero – metyveleba

mimarTuleba: zepiri metyveleba

Sedegi 1. sakomunikacio situaciebSi bavSvi iqceva adekvaturad. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• igebs da asrulebs martiv instruqciebs (mag., moitane feradi fanqrebis yuTi da saxatavi rveuli, palto dakide sakidze, wigni dade Taroze);

• sworad aRiqvams Jest-mimikis enas (mag., maswavlebels saxeze aweria ukmayofileba/kmayofile-ba);

• sakuTar Tavze saubrisas iyenebs pirvel pirs;• gamoxatavs Tavis damokidebulebas (momwons/ar momwons) da xsnis mizezs;• gamoTqvams Tavis survils, sityvierad gamoxatavs sakuTar mdgomareobas (mag., mSia, meZineba

da sxv.);• pasuxobs maswavleblis kiTxvebs; • maswavleblis daxmarebiT bolomde ambobs saTqmels.

Sedegi 2. bavSvi amJRavnebs zepirad metyvelebis survilsa da unars. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• aRwers mis garSemo mimdinare ambebs, saqmianobebs, movlenebs (mag. dRes kargi amindia, gias burTis TamaSi unda, bavSvebi ezoSi gavidnen, nana saTamaSoebs inaxavs, me wiTeli burTi davxa-te);

• miRebuli informaciis dasazusteblad svams kiTxvebs: sad? rodis? ratom?• monawileobs warmosaxviT TamaSebSi (mag. saxlobana, mZRolobana), rolur TamaSebSi iyenebs

saTamaSos, rogorc namdvil sagans;• svams kiTxvebs ucnobi sityvis mniSvnelobis dasadgenad;• gadascems martiv Setyobinebas maswavlebels/mSobels/Tanatols.

Sedegi 3. bavSvs SeuZlia teqstebis zepirad kiTxva. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• warmoTqvams enis gasatexebs, andazebs, gamocanebs;• zepirad kiTxulobs leqsebs, saTvlulebs, asrulebs simRerebs;• zepirad gaiTamaSebs martiv dialogebsa da scenebs;• teqstebs garkveviT warmoTqvams, icavs Sesabamis intonaciebs, ritmebs.

14

Sedegi 4. bavSvs SeuZlia gaigos da gadmosces iseTi ambebi, movlenebi, faqtebi, romlebic axlo warsuls an axlo momavals ekuTvnis, romelebic ar xdeba aq da amJamad.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• maswavleblis daxmarebiT hyveba uaxloes warsulSi momxdar ambavs, aRwers movlenas, romlis monawilec iyo;

• aRwers sagans, cxovels, adamians, romelsac im momentSi ver xedavs. (mag., Cemi ZaRli didia da Savi ferisaa, mas grZeli yurebi aqvs);

• avlens warsulis codnas (mag., me rom patara viyavi . . . );• varaudobs raime qcevasTan dakavSirebul SesaZlo Sedegs (mag., saTamaSo rom davagdo,

gatydeba);• pasuxobs SekiTxvebs mosmenil teqstTan dakavSirebiT;• igebs sagnis, adamianis garegnobis, movlenis aRwerilobas;• igonebs/Txzavs patara ambavs, an cvlis konkretuli ambis dasawyiss an dasasruls.

Sedegi 5. bavSvs gamomuSavebuli aqvs zepiri da weriTi metyvelebisTvis aucilebeli fonologiuri unar-Cvevebi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• mosmenisas sametyvelo nakadSi gamoarCevs winaswar miTiTebul sityvas (mag., Semohkravs taSs, rodesac gaigonebs sityvas _ `skami~);

• nacnob sityvas dayofs marcvlebad, marcvlebs gaaerTianebs sityvebad;• amoicnobs da taSis dakvriT daiTvlis sityvaSi marcvalTa raodenobas;• ritmuli damarcvliT ambobs teqsts/leqss, saTvluls;• maswavleblis mier CamoTvlil sityvebSi an suraTebze amoicnobs im sityvebs, romelic Seicavs

winaswar miTiTebul bgeras/zepir marcvals;• amoicnobs miTiTebul bgeras leqsSi, winadadebaSi.

Sedegi 6. bavSvs gamomuSavebuli aqvs zepiri metyvelebisTvis saWiro enobrivi unar-Cvevebi. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• saubarSi iyenebs adgilmdebareobis aRmniSvnel sityvebs, (mag., adgilis zmnizedebs “axlos”, “Sors”, “zemoT”, “qvemoT”, “gverdiT”; micemiTi brunvis Tandebulian formebs: saxl-Si, xe-ze, saxlT-Tan);

• moqmedebis dros azustebs drois zmnizedebis gamoyenebiT (mag., dRes, xval, axla, male, dilas, saRamos);

• sagnebis, movlenebis, adamianebis Sesafaseblad iyenebs zedsarTav saxels (mag., didi manqana, keTili bebia, lurji burTi);

• aRniSnavs saganTa simravles sxvadasxva enobrivi saSualebiT (ricxvis gramatikuli katego-riis mawarmoebliT: burT-eb-i; an zustad asaxelebs raodenobas ricxviTi saxelis moSvelie-biT: ori bavSvi);

• esmis sivrciTi mimarTebebis gamomxatveli sityvebis da Tandebulebis (SigniT, gareT, zemodan, qveS) mniSvneloba;

• iyenebs kuTvnilebis gamomxatvel enobriv saSualebebs: kuTvnilebiT nacvalsaxels, saxelis naTesaobiT formas (mag., Cemi burTi, vanos fanqari);

• iyenebs zmniT gamoxatuli moqmedebis Sesafaseblad viTarebis zmnizedebs (mag., nela, kargad, swrafad);

• iyenebs emociebis gamomxatvel sityvebs (mag., meSinia, gamixarda);• iyenebs zmnas moqmedebis da mdgomareobis gamosaxatavad;

15

skolamdeli ganaTlebis programa

• ambobs mravalsityvian martiv winadadebebs;• qmnis winadadebas, anu sityvebs akavSirebs erTmaneTTan azrobrivad da sintaqsurad - sworad

iyenebs qvemdebaris brunvas, aTanxmebs arsebiTsa da zedsarTav saxelebs brunvasa da ricxvSi, qvemdebaresa da zmnas - ricxvSi (mag., biWebi modian, biWi modis, biWma saTamaSo maTxova);

• iyenebs rTul qvewyobil winadadebas ukavSirod (mag., dedas vTxov saTamaSo miyidos; vnaxo, ramdeni kanfeti maqvs);

• igebs yoveldRiur, saskolo da socialur cxovrebasTan dakavSirebul leqsikas (mag., sagnebis, qmedebebis, Tvisebebis maxasiaTeblebis, grZnobebis, drois cvlis gamomxatveli leqsika);

• asaxelebs yoveldRiur aqtivobasTan dakavSirebul sagnebsa da qmedebebs.

mimarTuleba: weriTi metyveleba (kiTxva da wera)

Sedegi 7. bavSvi gamoxatavs interess nabeWdi masalis mimarT da esmis misi simboluri mniSvneloba.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• siamovnebiT usmens zRaprebs;• asaxelebs, romeli zRapris mosmena surs;• gamoTqvams sakuTar azrs, zRapris romeli nawili moewona, romeli - ara;• warmosaxviTi TamaSisas iyenebs wignebs, viTom Tavis `Svils zRapars ukiTxavs~;• asaxelebs, moCvenebiTad `kiTxulobs~ Tavisi sayvareli wignis saTaurs;• aTvalierebs wignis ilustraciebs, aRwers maT;• wignis ilustraciebze cnobs personaJebs, sityvierad xsnis, romeli personaJia;• cnobs ilustraciebiT gamoxatul epizods;• Tarodan gadmoaqvs wignebi da aTvalierebs;• cnobs iseT niSnebs, mcire zomis sityvebs da simboloebs, romelic yoveldRe xvdeba an

mudmivad aris klasSi gamokruli (mag., saTamaSo an jgufebis oTaxebSi gamokruli simbolo, romelic konkretul wesze miuTiTebs);

• cnobs zogierT asos;• ganasxvavebs asoebs da cifrebs;• acnobierebs, rom wignis wakiTxvisas xmamaRla warmoTqmuli sityvebi ukavSirdeba nabeWd

teqsts.

Sedegi 8. bavSvs SeuZlia gaigos, rom mediasaSualebebs sxvadasxva daniSnuleba aqvT da gansxvavebuli mizniT gamoiyeneba.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• poulobs yoveldRiur garemoSi arsebul sxvadasxva sagans, romelzedac gamosaxulia werilobiTi teqsti (mag., dafa, saxatavi rveuli, kompiuteris ekrani, sabavSvo wigni, abra, saTamaSos yuTi, Sokoladis qaRaldi da sxv.), asaxelebs maT daniSnulebas;

• arCevs erTmaneTisgan gazeTs, Jurnals, saxatav rveuls, ilustrirebul wigns;• amoicnobs adgilebs, sadac gvxvdeba dasaxelebuli sagnebi;• amoicnobs situaciebs, romelSic es mediateqstebi gamoiyeneba (mag., abra quCaSi, dafa saklaso

oTaxSi);• sxvadasxva niSans da simbolos aRiqvams, rogorc informaciis wyaros;• ganarCevs sabavSvo Jurnals ufrosebisTvis gankuTvnili Jurnalisgan, asaxelebs im

elementebs, ris daxmarebiTac amas mixvda;

16

Sedegi 9. bavSvi avlens interess weriTi metyvelebis mimarT.Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• xmamaRla gamoTqvams sakuTar ideebs, azrebs, amis Caweras sTxovs ufrosebs da Semdeg akiTxebs;

• ufrosebs sTxovs, warwera gaukeTon mis namuSevars;• ufross sTxovs, dauweros sityvebi (mag., aCvenos, rogor iwereba misi saxeli).

Sedegi 10. bavSvs gamomuSavebuli aqvs werisTvis saWiro unar-Cvevebi.Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• cdilobs sworad daiWiros da moixmaros esa Tu is saweri saSualeba (kalmistari, carci, fan-qari, flomasteri);

• xatvisas/werisas iRebs misTvis moxerxebul, komfortul pozas; • ramdenime msxvili wertilis SeerTebiT akeTebs martiv konturs;• xatavs wres, oTxkuTxeds; • mocemul nimuSs amsgavsebs sakuTar saxels;• TamaSisas iyenebs e.w. warmosaxviT weras;• TamaSobs asawyobi anbaniT.

II.1.2. sfero - moswavled Camoyalibeba

mimarTuleba: erTad cxovreba

Sedegi 1. bavSvs SeuZlia ganaxorcielos erTad cxovrebis zogierTi principi. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• cdilobs gaufrTxildes nivTebs, wignebs, saklaso masalas;• icis, rom sxvadasxva adgilas sxvadasxva wesi moqmedebs (TeatrSi, sabavSvo baRSi, ojaxSi da

sxv.);• exmareba aRmzrdels, Tanatols;• icavs wesebs da moiTxovs, rom sxvebmac daicvan wesi (mag., iam dados saTamaSo Tavis adgilas);• avlens masalebis miznobrivad da civilizebulad gamoyenebis mzard unars.

Sedegi 2. bavSvi endoba nacnob ufrosebs da advilad amyarebs MmaTTan urTierTobas. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• ar amJRavnebs Zlier SfoTvas misTvis axlobel ufrosebTan droebiT ganSorebisas;• ufross aZlevs saSualebas, rom daexmaros davalebis SesrulebaSi;• amJRavnebs siyvaruls misTvis axlobeli ufrosebis mimarT;• ufross daxmarebas sTavazobs sakuTari iniciativiT; • gamoxatavs, ras ganicdis ufrosebis mimarT (mag., me miyvars bebo).

17

skolamdeli ganaTlebis programa

Sedegi 3. bavSvi iTxovs ufrosis daxmarebas, saWiroebis SemTxvevaSi. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• xSirad svams SekiTxvebs informaciis misaRebad;• emorCileba ufrosis miTiTebebs;• amaxvilebs ufrosis yuradRebas problemur situaciaze;• iRebs rCevebs nacnobi ufrosisagan;• ufross uziarebs Tavis gancdebs (mag., kiTxvaze, ratom zixar ase mobuzuli, SeuZlia upasu-

xos: iraklim miTxra _ Seni deda aRar mova, aq dagtovebso).

Sedegi 4. bavSvi avlens konfliqtis gadaWris unars molaparakebis gziT. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• pozitiurad epyroba sxva bavSvebs;• ufrosis daxmarebiT unawilebs masalebs, saTxoveblad imetebs da ucvlis sxvadasxva nivTsa

Tu saTamaSos Tanatolebs, TamaSis dros icavs rigiTobas;• iyenebs martiv da gansxvavebul strategiebs problemis gadasaWrelad (mag., iTxovs ufrosis

daxmarebas, rodesac ar rTaven nebas iTamaSos an xels uSlian TamaSSi);• ufrosis daxmarebiT awarmoebs, ,,marTavs molaparakebas” sxva bavSvebTan problemis

gadasaWrelad;• SeuZlia sakuTari poziciis axsna.

mimarTuleba: TanamSromloba

Sedegi 5. bavSvs SeuZlia gaacnobieros sakuTari qceva da misi Sedegebi.Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• avlens, rom misTvis gasagebia mizez-Sedegobrivi kavSiri or moqmedebas Soris;• aRwers SemTxvevas, rodesac misi qceva safuZvlad udevs, ganapirobebs sxvis saqcielsa da

emocias (mag., lukas ewyina, rodesac me uari vuTxari daWerobanas TamaSze);• aRwers (aRniSnavs da yveba) sxva bavSvis karg saqciels;• cdilobs daawynaros Tanatoli, romelic nawyenia an cudad aris.

Sedegi 6. bavSvs SeuZlia TanatolebTan TanamSromloba. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• erTveba jgufur TamaSebSi, ergeba sxvadasxva rols (lideris an rigiTi monawilis);• SeuZlia SeuerTdes sxvadasxva TamaSiT dakavebuli bavSvebis jgufs;• siaxlis mimarT gamoxatavs interess, svams kiTxvebs; • jgufuri saqmianobis dros elodeba Tavis rigs (icavs rigiTobas, amJRavnebs moTminebas);• ufrosis mier organizebul TamaSSi icavs wesebs da elodeba Tavis rigs.

18

mimarTuleba: damoukidebloba

Sedegi 7. bavSvs SeTvisebuli aqvs yoveldRiuri saqmianobisTvis saWiro moqmedebebi.Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• monawileobs martiv saqmianobebsa da moqmedebebSi damoukideblad, sakuTari surviliT (mag., waxemsebis Semdeg exmareba ufross magidis alagebaSi);

• martiv wesebs icavs Sexsenebis gareSe (mag., ibans xels Wamis win), kargad esmis sagnebis daniS-nuleba da icis maTi gamoyeneba (mag., ar erToba wignis daxeviT);

• dRis ganrigSi cvlilebebi ar afrTxobs da amis gamo ar Wirveulobs;• icis, ra iqneba Semdeg, radgan dRis ganrigi meordeba.

Sedegi 8. bavSvi avlens iniciativasa da damoukideblobas.Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• uerTdeba ukve dawyebul TamaSs da eZebs sakuTar rols (adgils);• TamaSis dros SeuZlia damoukideblad airCios roli;• Sexsenebis an Txovnis gareSe, TviTon sTavazobs ufross daxmarebas yoveldRiur saqmianobaSi

(magidis alagebasa Tu oTaxis dalagebaSi);• moipovebs masalas Tavisi Canafiqris gansaxorcieleblad (mag., aplikaciis gasakeTeblad eZe-

bs ferad furclebs);• SemoTavazebuli masalidan damoukideblad irCevs, romeli gamoiyenos (mag., pastelebiT xa-

tos Tu fanqrebiT).

Sedegi 9. bavSvs SeuZlia Tavisi grZnobebisa da impulsebis marTva. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• asaxelebs sakuTar emociebs (mag., `me dRes karg xasiaTze var~) da cdilobs gaakontrolos sakuTari Tavi ufrosis mcire daxmarebiT;

• Zlieri gancdebis Semdeg cdilobs, dawynardes da iRebs ufrosis daxmarebas (mag., rodesac gabrazebulia, midis wynar adgilas an moaqvs wasakiTxad sayvareli wigni).

Sedegi 10. bavSvs SeuZlia mocemul amocanaze SeaCeros da SeinarCunos yuradReba xelisSem-Slel pirobebsa da warumateblobis SemTxvevaSic.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• agrZelebs saqmianobas 5 -15 wuTis ganmavlobaSi; ubrundeba dawyebul saqmianobas, romelic Seawyvetines (mag., kubebiT Senebas an xatvas);

• agrZelebs mcdelobas, raTa Seasrulos esa Tu is moqmedeba da amocana warumateblobis SemTxvevaSic gadaWras;

• Wamis dros metwilad mSvidad zis, ar celqobs.

19

skolamdeli ganaTlebis programa

II.1.3. sfero - fizikuri ganviTareba

mimarTuleba: moZraoba-gadaadgileba

Sedegi 1. bavSvs SeuZlia sxeulis moZraobis kontroli, mizanmimarTuli, koordinirebuli moZraoba da wonasworobis SenarCuneba.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• fexs urtyams burTs;• isvris da iWers didi zomis burTs;• Zvreba sagnebis qveS da saTamaSo gvirabSi;• adis kibeebze damoukideblad, fexis monacvleobiT;• xtunaobs da dgas cal fexze 5 wams, axteba patara sagans;• xtunaobisas anacvlebs fexs (xan erT fexze xteba, xan _ meoreze);• dadis ukusvliT;• Tavidan bolomde miuyveba ganier ficars;• atarebs 3-Tvlian velosipeds.

mimarTuleba: gamomxatvelobiTi da ritmuli moZraobebi

Sedegi 2. bavSvs SeuZlia ritmuli moZraobebis Sesruleba da marTva. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• musikis TanxlebiT asrulebs ritmul moZraobebs;• musikis tempis kvaldakval cvlis moZraobis ritms;• moZraobiT, JestebiT warmoadgens nacnob sagans;• baZavs cxovelis, frinvelis moZraobas.

II.1.4. sfero - samyaros aRmoCena

mimarTuleba: cocxali samyaros aRmoCena

Sedegi 1. bavSvi Seiswavlis advilad dakvirvebadi niSnebis/maxasiaTeblebis mixedviT mcenareebs, cxovelebs da adamianebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• svams SekiTxvebs cxovelebis, mcenareebis zrdisa da cvlilebebis Sesaxeb (mag., ratom gayviTlda xeze foToli?);

• akvirdeba saklaso oTaxSi da/an bunebriv garemoSi mcenareebisa da cxovelebis mravalferovnebas;

• sityvierad gadmoscems dakvirvebis Sedegad miRebul STabeWdilebebs; • amCnevs adamianebis garegnobis advilad dakvirvebad niSan-Tvisebebs (mag., simaRles, asaks,

Tmis sigrZes, Tmis fers, Tvalebis fers);• SeuZlia cocxali organizmi miakuTvnos romelime kategorias (mag., ZaRlebi, katebi da

Zroxebi - cxovelebia);• yuradRebiT da mzrunvelobiT epyroba cocxal organizmebs dakvirvebis dros (mag., mcenareebs

ar kidebs xels uxeSad, ar amtvrevs totebs da ar amoglejs balaxs fesvianad).

20

mimarTuleba: sxeulebi da movlenebi

Sedegi 2. bavSvi Seiswavlis masalebs, nivTierebebs da mis uSualo garemoSi momxdar movlenebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• interesdeba, atarebs `eqsperimentebs~, raTa Tavad gaerkves zogierTi movlenisa da sagnis arsSi, cdilobs mizez-Sedegobrivi kavSirebis dadgenas da amisTvis sxvadasxva xerxs iyenebs;

• ainteresebs bunebaSi arsebuli iseTi masalebi/nivTierebebi, rogoricaa: qva, qviSa, wyali da a.S. xSirad TamaSobs da maT Tvisebebs Seiswavlis;

• moswons sxvadasxva masalasTan xeliT manipulireba (mag., TamaSobs wyliT, sapnis buStebiT, fxvieri masalebiT, comiT da plastiliniT);

• sxvadasxva sagans SesZens gansxvavebul funqcias da qmnis raRac axals (mag., awyobs karavs magidis qveS zewrisa da gadasafareblis gamoyenebiT);

• akvirdeba ufrosebis cdebs da aRwers Tavis dakvirvebas (mag., maswavlebelma Seuria ori feris saRebavi, bavSvi ambobs: `yviTlisa da lurjis SereviT miviRebT mwvanes~).

mimarTuleba: dedamiwa da garemo

Sedegi 3. bavSvi Seiswavlis mis uSualo bunebriv garemos da am garemoSi droTa ganmavlobaSi

momxdar cvlilebebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• akvirdeba bunebis movlenebs (mag., svams kiTxvas: ratom wvims?);• Sesabamisi sityvebis gamoyenebiT SeZlebs saubars weliwadis droebze da aRwers maTTvis

damaxasiaTebel aminds (mag., mziani, wvimiani, Tovliani);• ganasxvavebs, adamianis qmedebebidan romeli aris garemosTvis usafrTxo da romeli - safrTxis

Semcveli (mag., nagvis dayra azianebs mcenareebs; wylis dasxma, movla xels uwyobs zrdas);• Sesabamisad iyenebs zomis aRmniSvnel sityvebs (mag., didi kenWi, patara kenWi).

mimarTuleba: sivrceSi da droSi orientireba

Sedegi 4. bavSvi ganasxvavebs movlenaTa mimdinareobis dros: warsuls, awmyosa da momavals. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• SeuZlia Tanmimdevrulad moyves, Tu rogor mimdinareobda raime martivi ambavi an movlena; • metyvelebisas iyenebs drosTan dakavSirebul sityvebs (mag., dRe da Rame, dila, saRamo);• iyenebs iseT frazebs, romlebic miuTiTebs, rom warsuli icis (mag., `me rom patara viyavi...”).

Sedegi 5. bavSvs SeuZlia roforc Tavisi, aseve garemos obieqtebis mdebareobis aRqma da sagnebs Soris sivrciTi mimarTebebis dadgena.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvma:

• icis, romeli sagani, romel adgilas unda ganTavsdes daniSnulebis mixedviT (mag., gazqura _ samzareuloSi, sawoli _ saZinebelSi, xe _ parkSi);

21

skolamdeli ganaTlebis programa

• saubrisas iyenebs adgilmdebareobis aRmniSvneli iseT sityvebs, rogoricaa: `axlos”; `Sors”; `zemoT”; `qvemoT”; `gverdiT”;

• icis im qalaqisa Tu soflis saxeli, sadac cxovrobs;• icis, rom gzebs TavianTi sagzao niSnebi da saxelebi aqvT, saxlebs ki _ nomrebi;• SeuZlia furcelze orientireba (Seasrula instruqcia: daxate furclis zeda nawilSi mze; mas

Semdeg, rac bavSvma Seasrula instruqciis pirveli etapi: daxate mzis gverdiT _ Rrubeli; mas Semdeg, rac bavSvma Seasrula instruqciis meore etapi: daxate qvemoT _ balaxi).

mimarTuleba: raodenoba da ricxvebi

Sedegi 6. bavSvs SeuZlia CamoTvalos mTeli ricxvebi, gamoiyenos 1-is toli bijiT Tvla da daiTvalos 0-dan 10-mde.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• asaxelebs ricxvebs 0-dan 10-mde;• iyenebs ricxvebs da iTvlis yoveldRiur cxovrebaSi (mag., maswavlebelTan erTad iTvlis

bavSvebs, romelTac xeli aweuli aqvT;• SeZlebs sagnebis grovebis daxasiaTebas da Sedarebas (mag., esmis, ras niSnavs yvela, arcerTi,

bevri, cota, toli); • gaigebs, rom ricxvi aRniSnavs raodenobas (mag., iRebs sam vaSls yuTidan);• ganasxvavebs asoebs cifrebisgan.

mimarTuleba: kanonzomierebebi

Sedegi 7. SeuZlia msgavsebisa da gansxvavebis SemCneva saganTa erTobliobaSi. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• saganTa grovidan msgavsi feris sagnebs irCevs;• saganTa grovidan msgavsi formis sagnebs irCevs;• raime wesiT Seqmnil saganTa grovaSi gansxvavebul erTeuls poulobs da asaxelebs.

(mag. ,,aq guli zedmetia“).

mimarTuleba: figurebis aRqma

Sedegi 8. bavSvs SeuZlia amoicnos figurebi gansxvavebul situaciebSi da daxatos/Seqmnas dasaxlebuli figurebi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• asaxelebs da cnobs wres, oTxkuTxeds, samkuTxeds;• akvirdeba kuburas, burTs da xvdeba, rom erTi ufro advilad goravs, vidre meore; • SeuZlia nimuSiT sargebloba xatvis an Zerwvis dros (mag., wris an oTxkuTxedis gadaxatva;

burTis an CurCxelas gamoZerwva); • bunebaSi gamoarCevs arageometriul formebs da aRwers maT.

22

II.1.5. sfero - xelovneba

mimarTuleba: xedva da keTeba

Sedegi 1. bavSvs SeuZlia xelis moZraobis sxvadasxva masalasa da iaraRze adaptireba da maTi mizanmimarTulad da SemoqmedebiTad gamoyeneba.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• imeorebs erTi saxis moqmedebas mravaljer (mag., mTel furcels faravs erTi feriT an erTnairi formebiT, mag., wreebiT);

• qmnis sqematur naxatebs da xSir SemTxvevaSi es naxati hgavs nagulisxmev sagans. amasTan, didi raodenobiT iyenebs sxvadasxva fers;

• iwyebs martivi formebis gamoZerwvas plastiliniT an TixiT;• awyobs martiv suraTs an 8-10 nawilisgan Semdgar ,,fazelsa” da mozaikas;• nimuSis mixedviT SeuZlia kuburebiT saxlis, koSkis an sxva sagnis aSeneba;• ixatavs geometriul figurebs (wre, kvadrati);• Tojinas xdis, acmevs tansacmels;• awyobs 10-12-nawilian konstruqtors;• akeTebs martiv aplikaciebs.

Sedegi 2. bavSvs SeuZlia sxvadasxva warmomavlobisa da saxis xelovnebis nimuSis cnoba da gaanalizeba. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• axarisxebs sxvadasxva saxis suraTs (mag., foto, ferwera, grafika, aplikacia);• erTi da imave saxis koleqciaSi poulobs zedmets;• poulobs konkretuli niSniT msgavs suraTebs (mag., saerTo Tema, gamoyenebuli teqnika an

masala);• adarebs suraTebs da poulobs msgavsebebs/gansxvavebebs;• amoicnobs da asaxelebs namuSevarSi warmodgenil Temas (mag., bunebis suraTi, portreti,

brZola).

Sedegi 3. bavSvs SeuZlia namuSevrebSi gadmocemuli azris, gancdis aRqma da sityvierad gadmocema.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• axsnis, ra aris mis naxatze gamoxatuli;• akvirdeba naxats, amCnevs detalebs, martivad aRwers, ra aris masze gamoxatuli;• Tanatols usvams SekiTxvebs misi naxatis Sesaxeb (ra daxate? riTi daxate?).

23

skolamdeli ganaTlebis programa

mimarTuleba: xma da smena

Sedegi 4. bavSvs SeuZlia aRiqvas xmis gansxvavebuli JReradobebi, ritmuli naxazebi da mibaZos maT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• amoicnobs xmis warmoqmnis wyaros (mag., wyaros CuxCuxi, wvimis wveTebis wkapuni, wruwunas wripini, Citis WikWiki);

• baZavs xmis sxvadasxva JReradobas; • usmens musikas da cdilobs imoZraos mis ritmSi.

Sedegi 5. bavSvi flobs saTvlulebis, simRerebis mravalferovan repertuars, SeuZlia maTi sxvadasxvagvari interpretaciiT Sesruleba.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• mReris saTvlulebs;• mReris martiv, erTxmian simRerebs maswavlebelTan/TanatolebTan erTad;• taSiT, ritmuli moZraobiT ahyveba musikas;• simReris Sinaarss adekvaturad usadagebs mimikas, Jestikulacias, sxeulis moZraobas;• monawileobs jgufur musikalur aqtivobaSi, cdilobs daukras musikalur instrumentebze.

Sedegi 6. bavSvi acnobierebs niSanTa gansxvavebuli sistemebis (musika, mxatvroba, sityvi-ereba) saerTo daniSnulebas da musikisa Tu mxatvrobis eniT da sityvierad gadmocemul informacias erTmaneTTan akavSirebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• usmens musikalurad gaformebul zRapars, avlebs paralels musikaSi gamoxatul ganwyobasa da konkretuli epizodis Sinaarss Soris;

• teqstis gareSe usmens zRapris musikis nawyvets da amoicnobs, zRapris romel epizods Seesabameba. SeTavazebul musikalur nawyvets usadagebs nacnobi zRapris konkretul ambavs, movlenas, personaJs.

24

II. 2. xuTi-eqvsi wlis asakis bavSvis kompetenciebi

II.2.1. sfero – metyveleba

mimarTuleba: zepiri metyveleba

Sedegi 1. bavSvi iqceva adekvaturad saklaso, sakomunikacio situaciaSi. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• iTvaliswinebs maswavleblis naTqvams;• pasuxobs maswavleblis kiTxvebs; • spontanurad erTveba saubarSi sxvadasxva situaciaSi;• acdis sxvas saTqmelis dasrulebas; • sityvis saTqmelad elodeba Tavis jers;• saTqmels bolomde ambobs;• rCeba sasaubro Temis farglebSi;• adekvaturad iyenebs naswavl leqsikas;• cdilobs gamoiyenos axlad naswavli sityvebi konteqstis Sesabamisad;• gamoxatavs sakuTar mosazrebas konkretul situaciasTan dakavSirebiT;• igebs maswavleblis axsna–ganmartebas damxmare saSualebebze dayrdnobiT (TvalsaCinoeba,

modelireba, gamocdileba da sxv.);• xsnis, ras akeTeben TviTon da misi megobari micemul instruqciasTan/davalebasTan mimarTe-

baSi;• svams kiTxvebs konkretuli sakiTxis gasarkvevad/dasazusteblad;• amoicnobs situacias, romelic problematuria da ayalibebs, raSi mdgomareobs problema

(mag., ujra ar iReba);• iTvaliswinebs gansxvavebul mosazrebas;• monawileobs rolur TamaSebSi;• icis, elementaruli etiketiT ra moeTxoveba: SeuZlia misalmeba, damSvidobeba, bodiSis

moxda, milocva;• situaciis Sesabamisad iyenebs mimarTvis Tavazian da Sinaurul formebs.

Sedegi 2. bavSvs SeuZlia teqstebis zepirad kiTxva.Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• warmoTqvams enis gasatexebs, andazebs, gamocanebs;• zepirad kiTxulobs leqsebs, saTvlulebs, asrulebs simRerebs;• zepirad gaiTamaSebs martiv dialogebsa da scenebs;• teqstebs garkveviT warmoTqvams, icavs Sesabamis intonaciebs, ritmebs.

Sedegi 3. bavSvs SeuZlia gaigos da gadmosces iseTi ambebi, movlenebi, faqtebi, romlebic warsuls an momavals ekuTvnis da ar aris misi TvalTaxedvis areSi. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• isxenebs da gasagebad gadmoscems ambavs/movlenas, romlis monawilec iyo misi klasi (mag., saskolo RonisZieba, gasvliTi aqtivoba, raime incidenti);

• amoicnobs misi asakis Sesaferisi zRapris/legendis/moTxrobis personaJebs, aRwers maT garegnobas, axasiaTebs maT qcevis mixedviT (mag., lamazi, uSno, Ronieri, keTili, moxerxebuli, QWkviani, Zunwi, boroti) da xatavs maT;

25

skolamdeli ganaTlebis programa

• SeZlebs gansazRvros, Tu romeli personaJia zRapris mTavari gmiri;• svams/pasuxobs SekiTxvebs mosmenil teqstTan dakavSirebiT;• amoicnobs gadmocemul ambavTa Tanmimdevrobas, ilustraciebs ukavSirebs mosmenil teqsts

da ganalagebs maT moqmedebaTa Tanmimdevrobis mixedviT;• amoicnobs movlenebs, moqmedebebs Soris arsebul mizez-Sedegobriv kavSirebs;• akavSirebs teqstSi momxdar ambavs sakuTar gamocdilebasTan;• sakuTari sityvebiT gadmoscems mTavar siuJetur xazs;• xatavs misTvis yvelaze saintereso epizods;• amxanagebTan erTad gaiTamaSebs erT-erT epizods;• Tavisi sityvebiT gadmoscems maswavleblis mier wakiTxul epizods;• yveba nacnob ambavs ilustraciebze dayrdnobiT;• zepirad ambobs leqsebs, saTvlulebs;• igebs sagnis, adamianis garegnobis, movlenis aRwerilobas;• sxvadasxva zRaparSi amoicnobs msgavs da gansxvavebul elementebs (mag., keTili personaJi -

boroti personaJi da maTi variantebi);• aRwers sagans, moqmedebas, personaJs, adamians, romelic ar aris misi mxedvelobis areSi;• aRwers warsul movlenas;• aRadgens or-sam epizodian nacnob ambavs;• yveba axlad gagonil ambavs;• yveba didi xnis winaT mosmenil ambavs;• imaxsovrebs da zepirad ambobs leqsebs, saTvlulebs;• mosmenili teqstis safuZvelze gamoaqvs daskvnebi da ayalibebs maT (mag., es personaJi keTili

yofila imitom, rom . . . );• ayalibebs mosalodnel Sedegs problematur situaciaSi (mag., ujra magrad rom gamovqaCo,

yvavilis qoTani gadmovardeba da gatydeba);• ayalibebs Sesasrulebel moqmedebebs problematuri situaciis mosagvareblad (mag., yvavilis

qoTani sxvagan unda gadavdoT);• igonebs/Txzavs patara ambavs, an cvlis konkretuli ambis dasawyiss an dasasruls.

Sedegi 4. bavSvs gamomuSavebuli aqvs zepiri da weriTi metyvelebisTvis saWiro fonologiuri unar-Cvevebi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• SeZlebs mosmenisas sametyvelo nakadSi winaswar miTiTebuli sityvis, marcvlis, asos gamorCevas (mag., Semohkras taSi, rodesac gaigonebs sityvas _ `skami~);

• arCevs erTmaneTisgan msgavs sityvebs leqsSi, winadadebaSi (mag., bari/dari);• amoicnobs grZel/mokle sityvebs;• amoicnobs dominantur (yvelaze xSirad gaJRerebul) bgeras sityvaTa CamonaTvalSi;• sityvas yofs marcvlebad, marcvlebs aerTianebs sityvebad;• amoicnobs da taSis dakvriT iTvlis sityvaSi marcvalTa raodenobas;• ritmuli damarcvliT ambobs teqsts/leqss, saTvluls;• ritmuli simRerebis mosmenisas gamoarCevs sityvebs, romelic erTmaneTs eriTmeba; • eZebs da poulobs sityvebs, romelic maswavleblis mier miTiTebul sityvas eriTmeba;• asaxelebs sityvebs, romelic iwyeba maswavleblis mier miTiTebuli bgeriT;• ajgufebs sityvebs, romelic iwyeba/mTavrdeba maswavleblis mier miTiTebuli bgeriT;• aRmzrdelis mier CamoTvlil sityvebSi, an suraTebze amoicnobs im sityvebs, romelic Seicavs

winaswar miTiTebul bgeras/zepir marcvals;• amoicnobs miTiTebul bgeras leqsSi, winadadebaSi;• marcvlebis raodenobas warmoadgens Sesabamisi raodenobis simboloTi (mag., erTmarcvlian

sityvas erTi rkaliT ½, ormarcvlians - ori rkaliT ½½ da a.S.);

26

• ajgufebs sityvebs marcvalTa raodenobis mixedviT (mag., erTmarcvliani sityvis suraTebs debs calke yuTSi, ormarcvlians – sxva yuTSi);

• amoicnobs sityvaSi miTiTebuli marcvlis adgilmdebareobas (dasawyisSi, SuaSi, boloSi) da simbolurad gamosaxavs mas (mag., sammarcvliani sityvis gamomxatveli sami rkalidan aferadebs miTiTebuli marcvlis Sesabamis rkals);

• mosmenil winadadebaSi gamoyofs sityvebs da simboluri niSniT aRniSnavs maT raodenobas (mag., wiTelquda bebiasTan wavida – sami xazi: ________ ________ ___________);

• sityvebs Slis bgerebad, bgerebs aerTianebs sityvebad;• zepir marcvalSi amoicnobs konkretuli bgeris adgilmdebareobas (pirveli, Sua, bolo).

Sedegi 5. bavSvs gamomuSavebuli aqvs zepiri metyvelebisTvis saWiro leqsikuri unar-Cvevebi.Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• igebs droiTi mimarTebebis gamomxatvel sityvebsa da makavSireblebs (mag., guSin, dRes, xval, roca, maSin);

• igebs sivrciTi mimarTebebis gamomxatvel sityvebsa da makavSireblebs (mag., aq, iq, amis maRla/dabla da sxv.);

• igebs mizez-Sedegobriobis gamomxatvel sityvebs (mag. imitom, rom);• icis, rom arsebobs polisemiuri sityvebi, sinonimebi, antonimebi, asaxelebs konkretuli

sityvis gansxvavebul mniSvnelobas, sinonims, antonims; igebs yoveldRiur, saskolo da socialur cxovrebasTan dakavSirebul leqsikas (mag., sagnebis, qmedebebis, Tvisebebis, maxasiaTeblebis, grZnobebis gamomxatveli leqsika);

• asaxelebs yoveldRiur aqtivobasTan dakavSirebul sagnebsa da qmedebebs;• asaxelebs Tvisebebs, romelic ukavSirdeba sagnebs, adamianebs, movlenebs; • asaxelebs grZnobebs;• asaxelebs weliwadis droebsa da kviris dReebs;• amJRavnebs sityvis mniSvnelobis codnas gansxvavebul konteqstSi misi gamoyenebiT;• gansazRvravs sityvis mniSvnelobas sinonimis/antonimis gamoyenebiT.

Sedegi 6. bavSvs gamomuSavebuli aqvs zepiri metyvelebisTvis aucilebeli morfo-sintaqsuri unar-Cvevebi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• igebs maswavleblis mier wakiTxuli werilobiTi teqstebisTvis damaxasiaTebel rTul sintaqsur konstruqciebs (pirobiTi, drois, garemoebiTi, mizezis da sxv.);

• amoicnobs movlenaTa Tanamimdevrobis gamomxatvel sityvebs;• igebs droisa da sivrcis gamomxatvel orientirebs (mag., zmniswini, zmnizeda, brunvis formebi,

Tandebuliani formebi); igebs anaforul sityvebs; • iyenebs rTul winadadebebs, xmarobs maqvemdebarebel kavSirebs: rom, Tu, romelic, imitom

rom, roca, imisTvis rom;• cvlis zmnis formas warsuli, axlandeli da momavali drois gamosaxatavad;• iyenebs drois gamomxatvel zmnizedebsa da zmniswinebs;• arsebiT saxelebs anacvlebs piris nacvalsaxelebiT;• gamoxatavs droiT mimarTebebs Tanadroul, Tanmimdevrul, ganmeorebad movlenebs Soris

(mag., sanam ... , yovel dilas ... );• amoicnobs Sesasrulebeli moqmedebis modalobas (mag., survili, brZaneba, akrZalva).

27

skolamdeli ganaTlebis programa

mimarTuleba: weriTi metyveleba (kiTxva da wera)

Sedegi 7. bavSvs SeuZlia gaigos daniSnuleba iseTi mediasaSualebebisa, rogoricaa afiSa, wigni, abra, Jurnali, rveuli, kompiuteris ekrani da sxv.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• akvirdeba sxvadasxva saxis mediasaSualebebs, ufrosis daxmarebiT, arasityvier elementebze dayrdnobiT, gamoTqvams varauds misi Sinaarsisa da daniSnulebis Sesaxeb;

• erTmaneTisgan arCevs sxvadasxva saxis mediasaSualebas/formas da asaxelebs maT;• amoicnobs maT gansxvavebul maxasiaTeblebs;• amoicnobs da asaxelebs yoveldRiur garemoSi arsebul sxvadasxva sagans, romelzedac

werilobiTi teqstia gamosaxuli (mag., dafa, rveuli, klasis kedelze gakruli gancxadeba, teleprograma, wigni, sxvadasxva tipis abra, saTamaSis yuTi, misaloci baraTi, albomi, mobiluri da sxv.), amoicnobs adgilebs, sadac gvxvdeba dasaxelebuli sagnebi;

• amoicnobs situaciebs, romlebSic es mediateqstebi gamoiyeneba;• SearCevs mediateqstis im saxes, romelic konkretul kiTxvas gascems pasuxs (mag., ra filmi

gadis saRamos televiziiT? am kiTxvaze pasuxi unda veZeboT teleprogramaSi).

Sedegi 8. bavSvs gamomuSavebuli aqvs wignTan muSaobis sawyisi unar-Cvevebi. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• axarisxebs saaRmzrdelo dawesebulebis biblioTekis Taroebze ganTavsebul wignebs garkveuli parametris mixedviT (mag., sqelydiani, didtaniani, patara formatis, saerTo Tematika amocnobili ydis ilustraciis mixedviT);

• formaluri niSnebis mixedviT (mag., ilustraciebis, msxvili Sriftisa da a. S. meSveobiT) amoicnobs sabavSvo wigns, Jurnals;

• teqstSi gamoyofs abzacis, strofis dasawyissa da dasasruls;• striqonSi gamoyofs sityvas;• iTvlis teqstSi abzacebis raodenobas, abzacSi – striqonebisas, striqonSi - sityvebisas;• nabeWd furcelze erTmaneTisgan arCevs teqsts, cariel sivrces, saTaurs, ilustracias,

abzacs, poulobs gverdis nomers;• adarebs erTmaneTs erTi sabavSvo wignis kompoziciurad gansxvavebul gverdebs (mag., am

gverdze ori ilustraciaa, imaze - erTi; aq ilustracia saTauris gverdiTaa, iq - teqstis bolos; aq ori saTauria da ori abzaci, iq – erTi saTauri da sami abzaci);

• kompoziciur maxasiaTeblebze dayrdnobiT arCevs erTmaneTisgan teqstis saxeebs (leqsi, zRapari, kulinaruli recepti da sxv.);

• furclavs wignis gverdebs swori mimarTulebiT, Tanmimdevrulad (TiTo-TiTos);• aTvalierebs wignis ilustraciebs, maTze dayrdnobiT gamoaqvs daskvnebi wignis Sinaarsis

Sesaxeb;• wignis garekanze erTmaneTisgan arCevs saTaurs, avtoris gvars da ilustratoris gvars;• wignSi poulobs sarCevs;• igebs gverdebis nomrebis funqcias;• igebs sarCevis funqcias;• asaxelebs Seswavlili teqstis saxeebs; • amoicnobs punqtuaciis martiv elementebs (kiTxvis niSani, wertili, brWyali);• iyenebs werilobiTi teqstis/enis erTeulebis aRmniSvnel leqsikas: saTauri, teqsti, sityva,

aso.

28

Sedegi 9. bavSvi cnobs klasSi mudmivad gamokruli sityvebis orTografiul xats. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• gamoarCevs Tavis saxels Tanatolebis saxelebs Soris; • asaxelebs miniSnebebs, riTac gamoarCevs sakuTar saxels (mag., pirveli da bolo aso;

gansakuTrebuli aso, vTqvaT, samrkaliani);• poulobs analogias zogierTi Tanatolis saxelSi;• erTmaneTs adarebs saxelebs, poulobs msgavsebebs da aRwers maT (mag., aqac ori rgolia da

iqac);• amoicnobs sakuTar saxels, rogorc nabeWdi, ise naweri saxiT; cnobs mcire zomis xSirad

gamoyenebul sityvebs, asaxelebs an usadagebs Sesabamis ilustracias;• asaxelebs miniSnebebs, riTac gamoarCevs konkretul sityvas;• poulobs analogiebs damaxsovrebul sityvebs Soris.

Sedegi 10. bavSvs SeuZlia anbanuri principis gageba. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• daweril winadadebaSi gamoyofs sityvebs;• winadadebaSi amoicnobs nacnob sityvas;• nacnob sityvebSi gamoarCevs asos da akavSirebs mas Sesabamis bgerasTan anu axmovanebs mas;• akavSirebs asos, marcvlis grafikul xats mis akustikur/xmovan xatTan;• asaxelebs anbanis asoTa saxelebs;• amoicnobs yvelaze xSirad xmarebul marcvals sityvaTa zepir CamonaTvalSi, amoicnobs imave

marcvals werilobiT CamonaTvalSi;• amoicnobs marcvlis mdebareobas (dasawyisSi, SuaSi, boloSi) sityvis rogorc akustikur, ise

grafikul xatSi;• amoicnobs yvelaze grZel da mokle sityvebs, rogorc zepir, ise werilobiT CamonaTvalSi;• amoicnobs sityvaSi asoTa raodenobas;• ganasxvavebs gverdigverd moqceul asoebs zomis mixedviT (mag. a da W);• ganasxvavebs sapirispiro orientacias or mezobel asos Soris (mag. S da w);• ganasxvavebs mezobel asoebs poziciis mixedviTY(mag. d da z);• ajgufebs sityvebs pirveli asos mixedviT.

Sedegi 11. bavSvi avlens interess weriTi metyvelebis mimarT. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• individualurad karnaxobs ufross teqsts;• ufrosis miTiTebiT asworebs gaumarTav winadadebas an weriTi teqstisTvis Seuferebel

enobriv formas/konstruqcias;• amCnevs gansxvavebas zepir da weriT enas Soris;• warmoidgens, vin iqneba misi mkiTxveli;• igebs informaciis werilobiT gadacemis saWiroebas;• igebs sakuTari fiqrebis, gancdilis, mogonebis werilobiT Senaxvis saWiroebas.

29

skolamdeli ganaTlebis programa

Sedegi 12. bavSvs gamomuSavebuli aqvs werisTvis saWiro unar-Cvevebi.Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• xmarobs da icis, rogor daiWiros esa Tu is saweri saSualeba (kalmistari, carci, fanqari, flomasteri);

• werisas iRebs misTvis moxerxebul, komfortul pozas; • wertilebis SeerTebiT akeTebs texilebs, klaknilebs da sxva formebs;• gamosaxavs ornamentebis aslebs;• asawyobi anbaniT, magnituri asoebiT awyobs sakuTar saxels, damaxsovrebul sityvebs;• asawyobi anbaniT, modelis mixedviT, awyobs sityvebs, mcire zomis winadadebebs; gadmoiwers

sakuTar saxels, nacnob sityvebs; • maswavleblis daxmarebiT asaTaurebs naxats;• warweras ukeTebs dResaswaulisTvis momzadebul misaloc baraTs.

mimarTuleba: kulturaTa dialogi

Sedegi 13. bavSvi acnobierebs samyaros enobriv-kulturul mravalferovnebas da avlens interess mis mimarT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• ojaxSi arkvevs, vin ra ena icis da miRebul informacias awvdis maswavlebels da Tanatolebs;• asaxelebs im Tanatolebs, romlebmac qarTulis garda sxva enac ician;• svams kiTxvebs da arkvevs, saidan ician Tanatolebma sxva ena/enebi; • ismens araqarTulenovan TanatolTa mier Sesrulebul simRerebs, leqsebs, amoicnobs

gansxvavebul bgerebs;• pasuxobs kiTxvebs dResaswaulebTan dakavSirebuli ojaxuri adaT-wesebis Sesaxeb;• aRmzrdelis daxmarebiT aRmoaCens msgavsebebs da gansxvavebebs TanatolTa ojaxebSi

damkvidrebul adaT-wesebs Soris.

II. 2.2. sfero - moswavled Camoyalibeba

mimarTuleba: erTad cxovreba

Sedegi 1. bavSvs SeuZlia ganaxorcielos erTad cxovrebis zogierTi principi. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• ufrTxildeba nivTebs, wignebs, saswavlo masalas;• Tavis adgilze inaxavs sagnebs;• zrdilobianad eqceva Tanatolebs, ufrosebs;• exmareba maswavlebels, Tanatols;• iTvaliswinebs akrZalvebs;• imSvidebs Tavs da akontrolebs grZnobebis gamoxatvas ufrosis daxmarebiT (mag., gamoxatavs

brazs an wyenas Cxubis gareSe);• miiltvis konfliqtis mSvidobiani mogvarebisken;• unebarTvod ar iRebs sxvis nivTebs.

30

Sedegi 2. bavSvma icis, skolaSi momuSave ufrosebidan, vin ra funqcias asrulebs da, saWiroebis SemTxvevaSi, advilad SeuZlia maTTan urTierTobis damyareba.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• gamoxatavs, rom icnobs, endoba da keTilganwyobilia ufrosebis mimarT;• uziarebs Tavis gulistkivils ufross;• pativiscemiT epyroba maT (ar awyvetinebs saubars);• sxva bavSvTan konfliqtis SemTxvevaSi mimarTavs ufross;• icis da iyenebs skolaSi momuSave ufrosebis saxelebs;• cnobs da aRiarebs ufrosis gamocdilebis mniSvnelobas;• esmis, rodis unda mimarTos ufross rCevisTvis;• iTvaliswinebs ufrosis gadawyvetilebasa da rCevas.

Sedegi 3. bavSvi avlens molaparakebis gziT konfliqtis mogvarebis sawyis unars.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• konfliqtis mosagvareblad iyenebs sxvadasxva strategias, cdis sxvadasxva gzas da saSualebas (mag., problemis gadaWras TviTon cdilobs, Semdeg iTxovs ufrosis daxmarebas);

• molaparakebis dros cdilobs, sxva bavSvebTan erTad, damoukideblad gadaWras problema, ufrosebs ki daxmarebisTvis mxolod amis Semdeg mimarTavs;

• molaparakebis dros msjelobs sxva bavSvTan wesebis Sesaxeb, raTa ukeTesad iyos gaTvaliswinebuli orive mxaris interesebi (mag., jer me gamoviyeneb am fanqars da mere Sen mogcem);

• SeuZlia daTmobac da sxvisi kompromisis danaxvac, anu xvdeba, rom sxvac uTmobs.

Sedegi 4. bavSvs SeuZlia konkretuli qcevisa da misi Sedegis gaazreba. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• SeZlebs saqcielis Sefasebas: ra aris swori da ra _ araswori. (mag.: vinmes cema arasworia! jer unda darwmunde, rom yvelas ergo namcxvari da mxolod amis Semdeg SeiZleba meore naWeri namcxvris aReba!);

• SeZlebs axsnas sxvisi qceva (mag., ana tiris imitom, rom daTom saTamaSo ar aTxova); • ganmartavs Tavis reaqcias sxvis saqcielze (mag., ̀ ana cudad moiqca, amitom wavarTvi fanqari~);• xvdeba, ra sapasuxo reaqcias gamoiwvevs misi an sxvisi qceva.

mimarTuleba: TanamSromloba

Sedegi 5. bavSvs SeuZlia TanatolebTan konstruqciuli da TanamSromlobiTi urTierTobis damyareba. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• iCens iniciativas, rom daexmaros da daamSvidos Tanatoli sityvierad da moqmedebiT;• amJRavnebs socialur mxardaWeras sxvebis mimarT;• iCens mimteveblobas megobrebis mimarT;

31

skolamdeli ganaTlebis programa

• iTvaliswinebs Tanatolis survils TamaSis dros;• unawilebs saTamaSoebs da sxva masalebs bavSvebs da maTTan erTad saerTo saqmianobaSia

Cabmuli;• axorcielebs Canafiqrs/davalebas sxva bavSvebTan erTad;• liderobs, anu Tavis Tavze iRebs saorganizacio sakiTxebs da warmarTavs process. SeiZleba

es iyos TamaSi, Teatralizebuli warmodgena, varjiSi an sxva ram;• advilad uerTdeba ukve mimdinare jgufur aqtivobas;• igonebs da axorcielebs aqtivobebs, romelSic erTze meti bavSvi monawileobs;• acdis sxvas saubars, elodeba Tavis jers;• adekvaturad gamoxatavs saTqmels, rodesac Tavad eqceva yuradRebis centrSi;• siaxlis mimarT gamoxatavs interess, svams kiTxvebs, cdilobs mosinjos da Seasrulos axali

moqmedeba;• jgufuri aqtivobis dros yuradRebas amaxvilebs im obieqtze an adamianze, romelic im

momentSi mTeli jgufis yuradRebis centrSia;• SeZlebs TamaSis SemoTavazebasa da organizebas (mag., organizebas uwevs daWerobanas TamaSs).

mimarTuleba: damoukidebloba

Sedegi 6. bavSvi avlens damoukideblad moqmedebis unars. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• micemuli instruqciis mixedviT damoukideblad asrulebs davalebas; • damoukideblad irCevs saqmianobas (mag., iseT TamaSs, romelic ukavSirdeba misi interesebis

sferos);• arCeul saqmianobas damoukideblad arTmevs Tavs;• gegmavs martiv saqmianobas da asrulebs gegmas ufrosis mcire daxmarebiT;• iRebs pasuxismgeblobas da bolomde asrulebs nakisr valdebulebas (mag., me Cavawyob

saTamaSoebs yuTebSi);• gegmavs RonisZiebebs da miznis dasaxvisas iTvaliswinebs gamocdilebas;• amJRavnebs iniciativas sxvadasxva saqmianobis dros;• damoukideblad ikravs Tasmebs.

Sedegi 7. bavSvs SeuZlia SeaCeros da SeinarCunos yuradReba mocemul amocanaze maSinac, roca awydeba problemas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• inarCunebs interess Canafiqris an saqmianobis mimarT, sanam bolomde ar miiyvans saqmes, miuxedavad xelisSemSleli faqtorebisa;

• isaxavs mizans da damoukideblad cdilobs mis ganxorcielebas winaswar Camoyalibebuli gegmis mixedviT;

• gagebiT ekideba winaaRmdegobebs da agrZelebs muSaobas imedgacruebis gareSe (mag., roca eRvreba wyali, gadawmends daRvrils da xelaxla daisxams).

32

II. 2.3. sfero - fizikuri ganviTareba

mimarTuleba: moZraoba-gadaadgileba

Sedegi 1. bavSvs SeuZlia mizanmimarTuli, koordinirebuli moZraoba da wonasworobis SenarCuneba. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• reagirebs xmovan signalze da miTiTebisamebr mirbis erTi punqtidan meoremde;• tyorcnis sxvadasxva sagans konkretuli niSnulis mimarTulebiT;• iWers didi zomis burTs/sagans, romelic esroles axlodan (3 metridan);• xteba rac SeiZleba maRla da Sors, gaqanebiT an gaqanebis gareSe;• dadis oTxi “fexiT” (fexebiT da xelebiT);• kotrialobs;• dadis xelebiT, roca vinme fexebiT iWers;• moZraobs swor xazze da inarCunebs wonasworobas. • moZraobs swor xazze ukusvliT da inarCunebs wonasworobas;• atarebs samTvlian, orTvlian velosipeds, TviTmgoravs;• inarCunebs wonasworobas brunvis, trialis dros;• SeuZlia cal fexze dgoma 30 wamis ganmavlobaSi da metxans;• xteba dabali simaRlidan;• kibeze asvla-Casvlisas erT an orive xelSi uWiravs sagani;• gadaadgildeba fexebis gasrialebiT;

Sedegi 2. bavSvs SeuZlia individualur da gundur TamaSebSi monawileoba da metoqeoba.Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• Widilisas iyenebs SeteviT an TavdacviT elementebs (gamoqaCva, miwola, SeCereba, gadaadgileba da sxva);

• igebs da icavs TamaSis wesebs;• gunduri TamaSisas iazrebs da adekvaturad asrulebs Tavis funqcias (mag., gadatana, srola,

gaqceva.); • gadaabams or qmedebas (mag., gaqceva da daWera);• mizanmimarTulad gadaadgildeba;• gunds xels uwyobs mogebaSi;• TamaSisas sifrTxiliT epyroba Tanatolebs.

mimarTuleba: gamomxatvelobiTi da ritmuli moZraobebi

Sedegi 3. bavSvs SeuZlia ritmuli moZraobebis Sesruleba da marTva. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• TamaSis dros musikalur da xmovan niSnebze Sesabamisad reagirebs _ Cerdeba an agrZelebs moZraobas;

33

skolamdeli ganaTlebis programa

• musikalur an xmovan niSanze cvlis moZraobis temps (mag., anelebs, aCqarebs siaruls);• musikis TanxlebiT darbis skamebis garSemo, musikis SeCerebisas ki cdilobs adgilis dakavebas

da sxva;• musikis TanxlebiT asrulebs ritmul da cekviT moZraobebs;• musikis tempis Secvlis kvaldakval cvlis moZraobis ritms;• imaxsovrebs da imeorebs moZraobaTa Tanmimdevrobas;• miTiTebis mixedviT asrulebs moZraobebs (xtoma, siaruli, sriali) sxvadasxva mimarTulebiT;• asrulebs ritmul da cekviT moZraobebs musikis gareSe.

Sedegi 4. bavSvs SeuZlia sxeuliT eqspresiuli moZraobebis ganxorcieleba da Sefaseba.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• sxeuliT gamoxatavs sxvadasxva ganwyobas, grZnobas;• baZavs cxovelebs;• ganasaxierebs personaJebs, sagnebs;• ganasaxierebs qmedebebs;• akvirdeba Tanatolis eqspresiul moZraobebs, aZlevs rCevebs;• iRebs rCevas Tanatolisgan.

II. 2.4. sfero - samyaros aRmoCena

mimarTuleba: cocxali samyaros aRmoCena

Sedegi 1. advilad dakvirvebadi niSnebis/maxasiaTeblebis mixedviT bavSvi Seiswavlis mcenareebs, cxovelebs da adamianebs maTsave saarsebo garemoSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• ayalibebs kiTxvebs cxovelebis, mcenareebis zrdisa da cvlilebebis Sesaxeb (mag.: yvela cxovels aqvs oTxi fexi? sunTqaven Tu ara Tevzebi?);

• ufrosebis daxmarebiT, aRricxavs lokalur garemoSi arsebuli mcenareebis, cxovelebis da adamianebis advilad dakvirvebad niSnebs (mag.: feri, faqtura, suni, kbilebis, layuCebis raodenoba, foTlebis raodenoba, foTlebis feri, foTlebis forma, Tvalis feri, simaRle). aRwerisas iyenebs terminologias da enas, romelic gasagebia sxvebisTvis;

• agrovebs informacias mcenareebis, cxovelebis da adamianebis TvalnaTeli maxasiaTeblebis Sesaxeb, sxva adamianebis (mag.: ojaxis wevrebi, megobrebi, ufrosebi) gamokiTxvis gziT;

• SearCevs da sworad iyenebs martiv gamadidebel xelsawyoebs (mag., lupa) lokalur garemoSi mcenareebsa da cxovelebze dasakvirveblad;

• akvirdeba da aRwers cocxali organizmebis zrda-ganviTarebis procesebs (mag., Teslidan mcenaris aRmoceneba, kvirtidan foTlis an yvavilis gamosvla da sxva);

• yuradRebiT da mzrunvelobiT epyroba cocxal organizmebs dakvirvebis dros (mag.: zrunavs saklaso oTaxSi arsebul cocxal organizmebze, mondomebiT gamoTqvams bunebrivi garemos dacvis survils);

• ikvlevs mcenareebis, cxovelebisa da adamianebis gamosaxulebian ilustraciebs;• yveba da uziarebs Tanatolebs mcenareebze, cxovelebsa da adamianebze lokalur garemoSi

34

uSualo dakvirvebis STabeWdilebebs (mag.: rogor curaven Tevzebi, rogor izrdeba lekvi);• ayalibebs Seswavlili obieqtebis (mcenareebi, cxovelebi da adamianebi) advilad dakvirvebadi

niSan-Tvisebebis msgavsebebsa da gansxvavebebs (mag., beRuras xvlikisgan gansxvavebuli safarveli aqvs);

• axarisxebs da ajgufebs mcenareebis, cxovelebis da adamianebis gamosaxulebian baraTebs mocemuli kriteriumis, an mis mierve SerCeuli kriteriumis mixedviT;

• ufrosis daxmarebiT aRwers cxovelebis, mcenareebis, adamianebisa da garemos urTierTdamokidebulebas;

• iyenebs vizualur da/an multimediur saSualebebs mis mier SerCeuli mcenaris an cxovelis Tvisebebis TanatolebisTvis gacnobis mizniT;

• praqtikuli samuSaoebis Semdeg awesrigebs samuSao sivrces;• dakvirvebis Catarebis dros muSaobs marto an TanatolebTan erTad.

mimarTuleba: sxeulebi da movlenebi

Sedegi 2. bavSvi Seiswavlis fizikuri Zalebis, magnituri Zalebis, sinaTlis energiis, bgeris energiis da siTbos energiis zegavlenas lokaluri garemos obieqtebze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• ikvlevs, Tu rogor amoZravebs, aCerebs an ucvlis moZraobis mimarTulebas gansxvavebuli intensivobis meqanikuri (mag., xaxuni) an magnituri Zalebi sxvadasxva sxeuls (saTamaSo manqanebi, kuburebi, burTebi);

• gamoTqvams varauds da praqtikulad amowmebs xaxunis Zalis moqmedebis zegavlenas sxeulis moZraobaze (mag., asrialebs kuburas xaoian da gaprialebul zedapirze; asrialebs kuburas mSral da svel zedapirze);

• iyenebs sxvebisTvis gasageb terminologias Zalebis moqmedebis aRsawerad (mag., ,,gaCerda“, ,,uceb Cagorda“, ,,Znelad srialebs“, ,,advilad srialebs“);

• akvirdeba magnitis moqmedebas sxvadasxva masalisgan damzadebul sxeulebze (mag.: lursmnebi, Wikartebi, qaRaldis naWeri, tansacmeli, minis Wiqa). axarisxebs sxeulebs magnitTan moqmedebis mixedviT (miizida / ar miizida);

• amoicnobs bunebrivi da xelovnuri sinaTlis, siTbos da bgeris wyaroebs (mag.: mze da naTura; qari da radio );

• atarebs martiv cdebs (instruqciis mixedviT da/an sakuTari fantaziiT) sxeulebze sinaTlisa da siTbos wyaroebis zemoqmedebis Sedegebis dasakvirveblad (mag., siTbos zemoqmedeba sanTelze) ;

• atarebs martiv cdebs bgeris wyaros JReradobis cvlilebis mizezebze dasakvirveblad (mag., brinjis marcvlebis dayris zegavlena dolis JReradobaze);

• aRwers (mag., ,,gavigone“, ,, davinaxe“, ,,vigrZeni“) sinaTlis, siTbosa da bgeris zemoqmedebaze dakvirvebisas miRebul STabeWdilebebs. eyrdnoba sxvadasxva SegrZnebis (smena, mxedveloba, gemo, suni, Sexeba) saSualebiT miRebul informacias;

• icavs usafrTxoebis zomebs siTbos, sinaTlis da bgeris wyaroebTan urTierTobisas (mag.: Zalian xmamaRla ar uwevs magnitofons, sinTlis wyaros pirdapir xangrZlivad ar umzers da arc Tanatolebs anaTebs TvalebSi);

• praqtikuli aqtivobebis Semdeg awesrigebs samuSao sivrces (mag.: awyobs kuburebs yuTSi, amSralebs magidas);

• dakvirvebebis Catarebis dros muSaobs marto da TanatolebTan erTad.

35

skolamdeli ganaTlebis programa

Sedegi 3. bavSvi Seiswavlis mis uSualo garemoSi arsebul sxeulebs/sagnebs, masalebs da nivTierebebs. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• ayalibebs kiTxvebs mis garSemo arsebuli sagnebis, masalebis da nivTierebebis gamosakvlevad (mag., ,,plastilinis kubura iseTive magaria, rogorc xis kubura?“ ,,plastmasis kovzi CaiZireba Tu ara wyalSi?” ,,risgan mzaddeba esa Tu is kerZi?”);

• mis uSualo garemoSi (saklaso oTaxi, ezo, bina) poulobs msgavsi masalisgan damzadebul sagnebs (mag., xis kuburebi, xis skami, xis kovzi, xis sakidi);

• mis uSualo garemoSi poulobs sxvadasxva masalisgan/nivTierebisgan damzadebul msgavsi daniSnulebis sagnebs (mag., plastmasis kovzi, liTonis kovzi, xis kovzi);

• ganarCevs masalebis Tvisebebs _ feri, teqstura, suni;• ganarCevs sxeulebis/sagnebis Tvisebebs _ forma, zoma, wona;• alagebs logikuri TanamimdevrobiT (zrdadoba an klebadoba) an ajgufebs sagnebs erTi,

mis mier SerCeuli kriteriumis mixedviT (mag. kuburebis simravlidan SearCevs mxolod xis kuburebs; simravleSi Semaval kuburebs ganalagebs dididan mciresken );

• uSualo dakvirvebis safuZvelze swavlobs, Tu ra xdeba daWris, gaxexvis, Sewebebis, gacxelebis, gaciebis, moRunvis, dagrexvis, siTxis erTi WurWlidan meoreSi gadasxmis Sedegad; mzareulobis dros wonis (ufrosebis daxmarebiT) sxvadasxva ingredients; xexavs myar, yris fxvier, asxams Txevad ingredientebs; urevs da ganaTavsebs saTanado WurWelSi mis mier momzadebul kerZebs;

• cnobs da iyenebs martiv xelsawyoebs (mag., saswori, Zabri, CaquCi, makrateli, qaRaldis saxvreti, saTqvefela). gamoyenebisas icavs usafrTxoebis wesebs;

• saubrobs yoveldRiurobaSi arsebuli sagnebis dizainisa da funqciis Sesabamisobaze (mag., sportuli fexsacmelebis Zirebi daRarulia, rom fexi ar mosrialdes);

• praqtikuli samuSaoebis Semdeg awesrigebs samuSao sivrces;• dakvirvebebis Catarebis dros muSaobs marto da TanatolebTan erTad.

mimarTuleba : dedamiwa da garemo

Sedegi 4. bavSvi Seiswavlis mis uSualo bunebriv garemos da am garemoSi droTa ganmavlobaSi momxdar cvlilebebs. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• ayalibebs kiTxvebs misi garemomcveli bunebrivi garemos gamosakvlevad (mag., ,,sad midis wvimis wyali miwaze moxvedris Semdeg?‘’, ,,riT hgvanan ezoSi napovni qvebi erTmaneTs da riT gansxvavdebian?“);

• agrovebs da aRricxavs informacias bunebrivi garemos Tvisebebis Sesaxeb. efuZneba sxvadasxva SegrZnebis (smena, mxedveloba, gemo, suni, Sexeba) saSualebiT miRebul informacias (mag., „mdinaris piras izrdeboda maRali xeebi. foTlebi xmamaRla Srialebda, radganac uberavda Zlieri qari. qars mohqonda foTlebis suni“);

• cnobs da sworad ganasxvavebs sxvadasxva saxis landSafts (mag., mTa, borcvi, goraki, zRvis sanapiro, mindori);

• bunebrivi garemos Sesaxeb informaciis mogrovebisas ixatavs mniSvnelovan detalebs da/an iyenebs Tanamedrove teqnologiebs (fotoaparati, mobiluri telefonis fotokamera);

• aRwers bunebriv garemos amindis (mag., sicive/siTbo, qaris qrolvis mimarTuleba, naleqebi), miwis (qviSiani, qviani) da landSaftis (balaxiani mindori, tye, kldovani adgili) tipebis mixedviT;

36

• maswavleblis mier Catarebuli Sesabamisi aqtivobebis (mag., perioduli dakvirveba garemos temperaturaze; perioduli dakvirveba ezos xeebze) safuZvelze aRwers bunebriv garemoSi droTa ganmavlobaSi mimdinare cvlilebebs (mag., temperaturis cvlileba kviris dReebis ganmavlobaSi, xeebis SefoTvlis cvlileba wlis ganmavlobaSi);

• erTmaneTs adarebs Seswavlil obieqtebs (mag., ezoSi Segrovebuli qvebi, miwis nimuSebi, landSaftebis suraTebi) advilad dakvirvebadi niSan-Tvisebebis mixedviT (mag., miwis nimuSebs adarebs feris da teqsturis mixedviT);

• asaxelebs adamianis aqtivobebs, romelic iwvevs garemos cvlilebebs (mag., saxlebis mSenebloba, xeebis Wra, baRebis gaSeneba, gzebis gayvana);

• ufrosebTan erTad SeuZlia gansazRvros garemosdacviTi RonisZiebebi (mag., icis, rom sadac tye gakafulia, iq axali xeebi unda davrgoT);

• icis, Tu rogor unda moufrTxildes garemos da amas yoveldRiurobaSi axorcielebs (mag., quCaSi nagavs urnaSi yris, wyals moSvebuls ar tovebs, xes tots ar stexs);

• iyenebs vizualur da/an multimediur saSualebebs mis mier SerCeuli bunebrivi garemos (mag., tye, mdelo, zRvis sanapiro,mTa, parki) TanatolebisTvis gacnobis mizniT;

• icavs usafrTxoebis zomebs praqtikuli samuSaoebis da bunebaSi gasvlis dros;• praqtikuli samuSaoebis Semdeg awesrigebs samuSao sivrces;• dakvirvebis Catarebis da bunebaSi gasvlis dros muSaobs marto da TanatolebTan erTad.

mimarTuleba: sivrce da dro

Sedegi N5. bavSvi ganasxvavebs movlenaTa mimdinareobis dros _ warsuls, awmyosa da momavals.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• SeZlebs weliwadis droebisa da kviris dReebis dasaxelebas;• gaerkveva, Tu romel saaTze iwyeba baRi, sayvareli telegadacema, romel saaTze iRviZebs an

iZinebs; • gaarkvevs kalendris daniSnulebas;• asaxelebs sakuTari dabadebis dRis da sayvareli dResaswaulis (mag., axali weli pirvel

ianvars dgeba) TariRs;• acnobierebs, rom warsulSi adamianebi sxvagvarad cxovrobdnen (mag., icis, rom iyo dro, ro-

desac kompiuteri, manqana, televizori ar arsebobda, ainteresebs, rogor gadaadgildebod-nen adamianebi, rodesac ar iyo manqanebi).

Sedegi 6. bavSvs SeuZlia sakuTari Tavis, garemoSi arsebuli obieqtebis mdebareobis aRqma da sagnebs Soris sivrciTi mimarTebebis dadgena. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• arCevs marjvenas da marcxenas sakuTari sxeulis nawilebze;

• instruqciis mixedviT, romelic gulisxmobs orientirebs da mimarTulebis aRmniSvnel sityvebs, poulobs sagans nacnob sivrceSi (mag., midi magidasTan, Semdeg Sebrundi marjvniv da gadadgi sami nabiji);

• SeZlebs gzis axsnas, sxvisTvis gzis swavlebas (mag., sad mdebareobs sapirfareSo, sad aris misi saklaso oTaxi);

• gansazRvravs adgils, saidanac ismis xmovani niSani sakuTar TavTan mimarTebiT (mag., xma mesmis marjvnidan);

37

skolamdeli ganaTlebis programa

• moZraobs isrebiT miTiTebuli traeqtoriis mixedviT;• adgens da Tanatols karnaxobs martiv marSruts (araumetes ori-sami mimarTulebisa);• saubarSi iyenebs adgilmdebareobis aRmniSvnel iseT sityvebs, rogoricaa `axlos~, `Sors~,

`win~, `ukan~, ,,marjvniv”, ,,marcxniv”;• SeZlebs labirinTSi gzis gakvlevas;• SeZlebs agixsnaT, migaswavloT gza (mag., Tavisi saxlisken: `Cemi saxli aris sacurao auzTan~);• erkveva, romel quCaze cxovrobs, ra hqvia mis qalaqs Tu sofels, ra hqvia mis qveyanas da a.S.• anviTarebs warmodgenebs misi soflisa Tu qalaqis niSan-Tvisebebze (mag., telegadacemaSi

wyaldidobis naxvis Semdeg ambobs: `CvenTan aseTi rame ar xdeba~);• flobs informacias sxva qveynebis arsebobis Sesaxeb.

mimarTuleba: raodenoba da ricxvebi

Sedegi 7. bavSvs SeuZlia CamoTvalos mTeli ricxvebi, gamoiyenos 1-is toli bijiT Tvla da daiTvalos 0-dan10-mde da piruku.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• asaxelebs mocemuli ricxvis momdevno ricxvs (0-dan 9-mde);• asaxelebs mocemuli ricxvis wina ricxvs (1-dan 10-mde);• iTvlis win/ukan nebismieri ricxvidan 0-dan 10-mde.

Sedegi 8. bavSvs SeuZlia Seafasos da Seadaros obieqtebis (naxatebi, sagnebi) raodenoba.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• dauTvlelad asaxelebs zust raodenobas erTgvarovan, mcire zomis saganTa grovaSi (saganTa raodenoba ar aRemateba 5-s) da daTvliT amowmebs sakuTar pasuxs;

• dauTvlelad adarebs or simravles (TiToeul simravleSi saganTa raodenoba ar aRemateba 5-s).

Sedegi 9. bavSvi erTmaneTs usabamebs ricxvebs, ricxviT saxelebs da raodenobas (0-dan 10-mde). Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• irCevs da qmnis mocemuli ricxvis Sesabamisi raodenobis saganTa erTobliobas; • mocemul saganTa erTobliobas Seusabamebs ricxvs;• TiTebiT aCvenebs ricxvis Sesabamis raodenobas;• Seusabamebs raodenobas mis ricxviT gamosaxulebas;• qmnis toli raodenobis saganTa mowesrigebul erTobliobebs (mag., magidaze alagebs 4 Cxirs

da 4 burTulas);• SeZlebs ramdenime (5) cifris gadmoweras;• gaigebs, rom daTvlis dros bolo ricxvi warmoadgens sagnebis mTel raodenobas;• SeZlebs ricxvis gamoyenebas rigiTobis aRsaniSnad (zeimze pirveli gamodis marika, meore

levani; wamyvanis Semdeg gamodis nino da mReris);• asrulebs maTematikur gardaqmnebs (mimateba-gamoklebas 10-is farglebSi) yoveldRiur

aqtivobaSi saTamaSoebisa da monetebis gamoyenebiT (mag., `me miveci gias erTi kubura. mas axla ori aqvs~).

38

Sedegi 10. bavSvi warmoadgens mTel ricxvs misi Semadgeneli nawilebiT.Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• warmoadgens mTel ricxvs or nawilad, TiTebis, saTvleli Cxirebis an sxva sagnebis daxmarebiT. asaxelebs saganTa raodenobas TiToeul nawilSi. (mag., 8 SeiZleba warmovadginoT Semdegi saxiT:

• mTeli ricxvis or nawilad warmodgenisas adgens gansxvavebul kombinaciebs. (mag., 6 SeiZleba warmovadginoT Semdegi saxiT:

da

Sedegi 11. adarebs raodenobas (0-dan 10-mde) grovaSi erTi-erTze dawyvilebis principiT. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• qmnis grovebs, romelSic grovebis raodenoba Tanabaria, an erTSi saganTa raodenoba metia/naklebia vidre, meoreSi;

• grovebSi Semaval sagnebs awyvilebs, ris safuZvelzec gansazRvravs, Tu romel grovaSia meti/naklebi sagani;

(mag. )

• grovebis Sedarebisas iyenebs sityvebs: ,,metia“, ,,naklebia“, ,,tolia“.

39

skolamdeli ganaTlebis programa

mimarTuleba: figurebis aRqma

Sedegi 12. bavSvs SeuZlia amoicnos figurebi gansxvavebul situaciebSi da daxatos/Seqmnas dasaxelebuli figurebi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• asaxelebs martiv geometriul figurebs (samkuTxedi, oTxkuTxedi, wre), icis maTi elementa-ruli maxasiaTeblebi (mag., oTxkuTxeds oTxi kuTxe aqvs, oTxi wveri aqvs, wre mrgvalia);

• xatavs oTxkuTxeds, samkuTxeds, wres;• poulobs miTiTebuli formis sagnebs mravalelementian naxatSi (mag., suraTze xatia maRazia,

bavSvma unda moZebnos oTxkuTxedi formis sagnebi);• danawevrebuli elementebisgan agebs miTiTebuli formis figuras (mag., samkuTxedebiT adgens

sxva geometriul figuras).

Sedegi 13. bavSvi adarebs or sagans/figuras erTi atributis/Tvisebis mixedviT: sigrZe (simaRle), wona, zoma, moculoba.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• adarebs ori sagnis sigrZes/simaRles da Sedarebis Sedegebis gamosaxatad iyenebs Semdeg sityvebs: ufro mokle, ufro grZeli, ufro dabali, ufro maRali, toli;

• adarebs or sagans wonis mixedviT da Sedarebis Sedegebis gamosaxatad iyenebs Semdeg sityvebs: ufro msubuqi, ufro mZime, toli;

• adarebs ori sagnis moculobas da Sedarebis Sedegebis gamosaxatad iyenebs Semdeg sityvebs: ufro didi, ufro patara, toli.

Sedegi 14. A bavSvi adarebs brtyel da moculobiT figurebs erTi atributis mixedviT.Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• ajgufebs brtyel da moculobiT figurebs zomis an formis mixedviT, ayalibebs dajgufebis princips;

• amoicnobs dajgufebis princips ukve arsebuli simravlisaTvis;• alagebs msgavsi formis geometriul figurebs pataradan didamde da, piriqiT, dididan

pataramde.

Sedegi 15. bavSvi agebs da aRwers moculobiT figurebs. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• qmnis sivrciT figurebs saZerwi masalis an/da kuburebis gamoyenebiT;• sivrciTi modelebis aRwerisas iyenebs sityvebs: ,,didi, ,,patara“, ,,mrgvali“, ,,yuTis msgavsi’’,

,,qilis msgavsi“.

40

mimarTuleba: kanonzomiereba

Sedegi 16. bavSvi ganavrcobs, warmoadgens da adarebs sagnebis/moqmedebebis mimdevrobas.Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• TanmimdevrobaSi amoicnobs ganmeorebad da araganmeorebad nawilebs/monakveTebs; M

(mag.: mimdevrobis ganmeorebadi nawili mimdevrobis araganmeorebadi nawili

)

• SeuZlia gaimeoros raime saxis mimdevroba (moqmedeba, xma, feri,zoma, forma an orientacia) da aRweros mocemuli mimdevroba;

• mimdevrobis mocemuli nimuSis mixedviT, avsebs am mimdevrobis or momdevno Ria pozicias

(mag.: )

• Tavad qmnis mimdevrobas naxatis, sagnebis, bgerebis an sxva moqmedebis (mag., taSi, xelebis aweva, buqni) saSualebiT da aRwers Tanmimdevrobas (mag., sami taSis Semdeg ori buqni, sami taSi, ori buqni);

• yoveldRiur cxovrebaSi amoicnobs Tanmimdevrobas (mag., ,,yovel diliT vdgebi, viban pirs, vsauzmob, mivdivar baRSi“, ,,SuqniSanze ferebi inTeba Semdegi mimdevrobiT: mwvane, yviTeli, wiTeli, yviTeli”);

II.2.5. sfero - xelovneba

mimarTuleba: xedva da keTeba

Sedegi 1. bavSvs SeuZlia sxvadasxva masalisa da iaraRis mizanmimarTulad gamoyeneba. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• plastilinisa da Tixisgan akeTebs martiv figurebs (mag., xes, yvavils, qoTans); • specialuri makratliT qaRaldisgan gamoWris da awebebs martiv figurebs;• fanqriT, flomasteriT, funjiT aferadebs sxvadasxva figuras, ornaments;• ixatavs ornamentebs (mag., xveula, talRovani/texili xazebi), geometriul figurebs (mag.,

samkuTxedi, kvadrati, wre);• fanqriT avlebs horizontalur, vertikalur, daxril xazebs;• Semoxazavs xelis mtevans;

41

skolamdeli ganaTlebis programa

• azavebs ferebs axali feris misaRebad;

• xatavs rTul, sqematur naxats (mag., adamianis figura detalebiT);• aerTebs wertilebs gamosaxulebis misaRebad.

Sedegi 2. bavSvs SeuZlia sxvadasxva saxis namuSevris Seqmna, naazrevis, gancdilis gadmocema formebiT da ferebiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• akeTebs aplikacias sxvadasxva masalis gamoyenebiT (mag., guaSi, girCa, foTlebi, feradi qaRaldi, rko);

• awyobs mozaikas sxvadasxva masaliT (mag., mZivi, Rilebi, lobio);• agebs mcire zomis mZivs Zafze;• qaRaldisgan akeTebs martiv sagnebs (mag., TviTmfrinavs);• Zerwavs ramdenime nawilisgan Semdgar figurebs plastiliniT an TixiT;• flomasteriT, guaSiT, feradi fanqrebiT qmnis naxatebs sxvadasxva Temaze (mag., Semodgomis

xe, Cemi saxli);• xatavs, Zerwavs personaJs, scenas sayvareli zRapridan;• naxatiT gadmoscems naazrevs, gancdils.

Sedegi 3. bavSvs SeuZlia sxvadasxva warmomavlobis da saxis xelovnebis nimuSis cnoba da gaanalizeba. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• axarisxebs sxvadasxva saxis suraTs (mag., foto, ferwera, grafika, aplikacia);• erTi da imave saxis koleqciaSi poulobs gansxvavebul erTeuls;• xelovnebis nimuSSi amoicnobs masalas da misTvis cnobil teqnikas;• poulobs konkretuli niSniT msgavs suraTebs (mag., saerTo Tema, gamoyenebuli teqnikas an

masala);• adarebs suraTebs da poulobs msgavsebebs/gansxvavebebs;• amoicnobs da asaxelebs namuSevarSi warmodgenil Temas (mag., bunebis suraTi, portreti,

brZola).

Sedegi 4. bavSvs SeuZlia namuSevrebSi gadmocemuli azris, gancdis an namuSevriT miRebuli STabeWdilebis sityvierad gadmocema. Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• sakuTar naSroms warudgens Tanatolebs. uxsnis, ra aris masze gamoxatuli;• erToblivi namuSevris wardgenisas ganmartavs, ras asaxavs;• sityvierad gamoxatavs emociebs, STabeWdilebebs;• Tavisuflad gamoxatavs mosazrebebs konkretul naSromTan dakavSirebiT;• komentars ukeTebs sxva bavSvebis Semoqmedebas, amCnevs detalebs. svams kiTxvebs namuSevarSi

gamoxatuli moqmedebisa da gamoyenebuli masalis Sesaxeb (mag., ra daxate, riTi daxate?);• sityvierad gamoxatavs Tavis damokidebulebas, emociebs, STabeWdilebas xelovnebis nimuSebis

mimarT (mag., `es sevdiani naxatia~, `am musikam karg xasiaTze damayena~).

42

mimarTuleba: xma da smena

Sedegi 5. bavSvs SeuZlia aRiqvas xmis gansxvavebuli JReradobebi, ritmuli naxazebi da mibaZos maT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• ganarCevs xmis JReradobas xangrZlivobis, simaRlis, tembris, tempis mixedviT;• baZavs xmis sxvadasxva JReradobas; • amoicnobs xmis warmoqmnis wyaros (wyaros CuxCuxi, wvimis wveTebi, wruwunas wripini da sxv.);• amoicnobs sxvadasxva cxovelis xmas da baZavs maT;• mousmens da gansazRvravs, saidan modis xma;• amoicnobs martiv, ritmul naxazebs;• sxeulis moZraobiT ahyveba SemoTavazebul ritms, melodias;• sxvadasxva xmovani sagniT, instrumentiT imeorebs ritmul naxazs;• taSiT, fexis dartymiT gamoyofs taqtis Zlier dros.

Sedegi 6. bavSvi flobs saTvlulebis, simRerebis mravalferovan repertuars, SeuZlia maTi sxvadasxvagvari interpretaciiT Sesruleba.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• mReris saTvlulebs;• mReris martiv, erTxmian simRerebs maswavlebelTan/TanatolebTan erTad;• asrulebs simRerebs ucxour enaze;• erTsa da imave simReras asrulebs Cumad, xmamaRla, Cqara, nela;• taSiT, ritmuli moZraobiT ahyveba musikas;• simReris Sinaarss adekvaturad usadagebs mimikas, Jestikulacias.

Sedegi 7. bavSvi acnobierebs niSanTa gansxvavebuli sistemebis (musika, mxatvroba, sityviereba) saerTo daniSnulebas da akavSirebs erTmaneTTan musikis eniT, mxatvrobis eniT an sityvierad gadmocemul informacias.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu bavSvi:

• usmens musikalurad gaformebul zRapars, avlebs paralels musikiT gamoxatul ganwyobasa da konkretuli epizodis Sinaarss Soris;

• teqstis gareSe usmens zRapris musikis nawyvets da amoicnobs, zRapris romel epizods Seesabameba;

• SeTavazebul musikalur nawyvets usadagebs nacnobi zRapris konkretul ambavs, movlenas, personaJs;

• zRapris konkretuli ambisTvis qmnis ilustracias da SearCevs musikalur nawyvets/epizods.

43

skolamdeli ganaTlebis programa

44