FIN&EK

Priredio Goran Rom~evi}

Priredio

SKALE I MODALITETI ZA GITARU

Goran Rom~evi}

Izdava~: FIN&EK

FIN&EK Beograd Bulevar Despota Stefana 68b 011 3293 840 064/160 39 27

za izdava~a Goran Rom~evi} Naslovna strana: Lira Urednik: Predrag \oki} Notografija i prelom: Lira {tamparija: Compact druck tira` 1000

SKALE I MODALITETI za Gitaru

CIP- Katalogizacija u publikaciji Narodna biblioteka Srbija, Beograd

Beograd 2006 Tre}e izdanje

Beograd 2006 Tre}e izdanje

PREDGOVOROsnova kvalitetnog sviranja je dobra tehnika prstiju.Ona se posti`e isklju~ivo kontinuiranim ve`banjem skala.U ovoj knjizi one su date u velikom broju uz mno{tvo prstoreda.Prikazano je,tako|e,koje skale pripadaju kojoj familiji i kako se sviraju.Date su kroz oblike u nekoliko pozicija.Knjiga je namenjena kako onima koji imaju problema sa sviranjem, tako i onim koji `ele da usavr{e svoje ume}e.I najve}i gitaristi slu`ili su se istim na~inom.Za{to bi oni bili bolji od Vas? Godine nisu bitne,ve} samo dobra volja uz kori{}enje ove knjige. AUTOR

Sadr`aj:

1.KAKO KORISTITI OVU KNJIGU

6

2.FAMILIJA DURSKIH SKALA Oblik 1 (Jonski) Oblik 2 (Dorski) Oblik 3 ( Frigijski) Oblik 4 (Lidijski) Oblik 5 (Miksolidijski) Oblik 6 (Eolski ) Oblik 7 ( Lokrijski) Triolna {ema oblika in C

8 10 11 12 13 14 15 16 17

3 FAMILIJA MELODIJSKOG MOLA18 Oblik Oblik Oblik Oblik Oblik Oblik Oblik 1 (Melodijski mol) 2 (Frigijski#6) 3 (Lidijski umanjeni) 4 (Overton) 5 (Hindustan ) 6 (Lokrijski#2) 7 ( Superlokrijski ) 19 20 21 22 23 24 25

4.FAMILIJA HARM. MOLOVA Oblik Oblik Oblik Oblik Oblik Oblik Oblik 1 (Harmonski mol) 2 3 4. ( Rumunski ) 5. ([panska ciganska skala ) 6. 7.

26 27 28 29 30 31 32 33

5. DVOSTRUKE HARM. SKALE

34 35 36 37 38 39 40 41

Django Reinhardt

Oblik Oblik Oblik Oblik Oblik Oblik Oblik

1.(Vizantjiski ) 2. 3. 4. (Ma|arski mol ) 5. ( Orijentalni ) 6. 7.

FIN&EK 3 4

KAKO UPOTREBITI OVU KNJIGU6.PENTATONSKE SKALE Oblik Oblik Oblik Oblik Oblik 1 2 3 4 5 (Pentatonski dur) (Egipatski) (Japanski) (Pentatonski) 42 43 44 45 46 47

7.PENTATONSKE I HEKSATONSKE SKALE 48 Pentatonske: Scriabin 49 Pelog (Java ) 50 Kumoi ( Japan ) 51 Hirajoshi ( Japan ) 52 Iwato ( Japan ) 53 Indijska 54 Heksatonske : Bluz 55 Prometej 56 Promtej napolitanske 57

Sve skale su prikazane na dijagramu poput ovoga, koji prikazuje vrat od gitare

Redosled `ica na gitari

Nota C

1 2 3 4 5 6

3Broj najbli`eg praga u desno

8.SIMETRI^NE SKALE Celostepene Umanjene Prekomerne Hromatske

58 59 60 61 62Svi prstoredi prikazani u skalama u ovoj knjizi koriste C kao OSNOVNI TON, na kome skala po~inje. Ovo najvi{e zbog toga {to se razli~ite skale mogu lak{e me|usobno porediti, ako imaju isti po~etnI ton. Za transponovanje ( preno{enje ) iz jednog tonaliteta u drugi potrebno je samo preneti dati dijagram na odgovaraju}u novu poziciju na vratu gitare. Na primer ako `elite da svirate A superlokrijsku skalu umesto C superlokrijske skale ( vidi str. 25 ) samo premestite poziciju osnovnog tona sa osmog na peti prag na {estoj `ici, i time ste promenili tonalitet iz C u A. C superlokrijska A superlokrijska

9.RAZNOVRSNE SKALE Ma|arska durska Enigmatska [panska osmotonska Napolitanska Lidijska molska Lokrijska ( Arapska ) Napolitanska molska Todi (Indjiska raga ) Marva ( Indijska raga ) Persijska

63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73

8

5

10.IZBOR AKORDA I ODGOVARJU]E SKALE 74

Ovaj princip se primenjuje za bilo koju skalu u ovoj knjizi jer on znatno olak{ava proces njihovog savla|ivanja

5

6

Potrebno je dobro poznavanje vrata gitare da bi se prstoredi u ovoj knjizi lako transponovali. Ovo je {ema vrata gitare za one koji ga jo{ dobro ne poznaju. Prag `ice na gitari

2.FAMILIJA DURSKIH SKALAPrvi i poslednji ton skale odre|uje tonalitet date skale.Raspored stepena i polustepena u okviru niza tonova odre|uje njihov oblik. Dijatonska durska skala mo`e biti promenjena u niz tonova potpuno razli~itog karaktera jednostavnom promenom osnovnog tona( sa kojim skala po~inje i zavr{ava) Prema tome, od dijatonske durske skale mogu}e je napraviti sedam oblika skala i to promenom pozicije osnovnog tona.1.Oblik 2.Oblik 3.Oblik 4.Oblik 5.Oblik 6.Oblik 7.Oblik C D E F G A B D E E F F G G A A B B C C D F G A G A B A B C B C D C D E D E E F F G B C D E F G A C C Jonski D D Dorski E E Frigijski F F Lidijski G G Miksolidijski A B A Eolski B Lokrijski

1 2 3 4 5

6

*Napomena: Ton B u prikazanoj tabeli je ton H

Svaki od ovih oblika lestvica ima svoj specifi~ni karakter.Najpoznatije od njh su dijatonske durske i prirodne molske lestvice.( jonska i eolska )Pored jonskog tu su jo{ dva durska oblika: lidijski oblik koji predstavlja dursku skalu sa povi{enim ~etvrtim stupnjem. C Jonski

Upotrebi prstored koji ti najvi{e odgovara.Neki od njih zahtevaju malo ve}e rastezanje prstiju u po~etku( egzoti~ne skale u okviru prvih pet pragova) pa je za njih potrebno strpljenje.Prilikom ve`banja najbolje je zagrejavati se na jednostavnim skalama, a zatim pre}i na one sa ve}im intervalima. @ica Prag Najmanji interval ( razmak ) izme|u dva tona naziva se polustepen ili poluton Dva tona prikazana ovde su udaljena za polustepen.

C Lidijski

I miksolidijski oblik koji predstavlja dursku skalu sa sni`enim sedmim stupnjem. C Jonski

Dva tona ovde prikazana udaljena su za ceo stepen

C Miksolidijski

Dva tona ovde prikazana udaljena su za stepen i po. Sve gornje intervale na}i }ete u ovoj knjizi.Neke od skala ( naro~ito one azijske ) su prilago|ene na{em sistemu jednakih polustepena.

Postoje tri oblika ~iji je karakter molski.Prirodna molska skala mo`e se izvesti iz durske skale sni`enjem tre}eg,{estog i sedmog stupnja..

7

8

Tako|e postoji dorski oblik koji predstavlja prirodnu molsku skalu sa povi{enim {estim stupnjem:

OBLIK 1.C Jonski ( C - Dur)

C Prirodni mol

C Dorski

Jo{ jedna lestvica molskog karaktera je frigijski oblik, koji predstavlja prirodnu molsku skalu sa sni`enim drugim stupnjem. C Prirodni mol

C Frigijski

Najzad postoji i lokrijski oblik lestvice koji ima sni`en glavni trozvuk. To je sedmi oblik u grupi durskih skala:

C Lokrijski

Miksolidijski oblik se ~esto koristi u rock, jazz i blues kompozicijama. Dorska lestvica se ~esto koristi u jazz muzici. Raspored stepena u lestvicama najbolje se uo~ava kad ih sve prika`emo na jednoj `ici od gitarae.Jonski Dorsk i Frigijski Lidiski Mikslo|. Eolski Lokriski

9

10