SJHK3023ESEI

7/23/2019 SJHK3023ESEI

http://slidepdf.com/reader/full/sjhk3023esei 1/7

PENGENALAN

Sejak kemerdekaan Tanah Melayu pada 1957 sehingga terbentuknya Malaysia kini, wawasan dasar

luar kita sentiasa konsisten, iaitu untuk melindungi kepentingan negara Malaysia di samping menuju

ke arah mewujudkan sebuah komuniti negara yang adil dan saksama1. Dasar luar negara ialah suatu

matlamat, ranangan dan tindakan yang dilaksanakan oleh sesebuah negara dalam usaha

menjalinkan hubungan dengan negara!negara lain. Dasar luar negara juga berupaya mempengaruhi

situasi!situasi di luar bidang kuasa negara kita." #orak dasar luar negara kita bersi$at dinamik iaitu

berbe%a!be%a mengikut puuk pimpinan peribadi para &erdana Menteri yang silih berganti. Sejak

kemerdekaan, Tunku 'bdul (ahman &utra 'l!)aj *1957!197+, Tun 'bdul (a%ak *197+!197-, Tun

)ussein nn *197-!19/1 dan sehinggalah kepada Tun Dr. Mahathir Mohammad *19/1!"++0,

keempat!empat &erdana Menteri ini telah menunjukkan penguasaan, inisiati$ dan kewibawaan yang

begitu ketara dalam dasar luar Malaysia yang yang mengambil kira $aktor ekonomi, keselamatan dan

perdagangan.

TUNKU ABDUL RAHMAN PUTRA AL-HAJ DAN DASAR LUAR NEGARA

Tunku 'bdul (ahman &utra 'l!)aj bukan sahaja memikul tanggungjawab sebagai &erdana Menteri

Malaysia pertama tetapi juga telah memegang port$olio sebagai Menteri )al hwal 2uar 3egeri.0 4ni

bermakna, beliau dengan penuh abaran telah mendominasi tugas membentuk dasar luar negara

seara sepenuhnya sejak ianya mula diasas pada tahun 1957 sehinggalah tahun 197+. Srategi dasar

luar negara di bawah Tunku 'bdul (ahman diperayai dipengaruhi oleh si$at pro!arat dan

antikomunis beliau6. eliau mengamalkan dasar berbaik!baik dengan negara arat dan negara!

negara omanwel.

1 Portal Rasmi Kementerian Luar Negeri Malaysia

2 Ruslan Zainuddin, Sejarah Malaysia,( Selangor Darul Ehsan : Penerit !a"ar #a$ti

Sdn% #hd%,2&&', hlm% )2)%

' Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj (Diplomatic profle series profles o! Malaysia"s

#orei$n Ministers% (Kuala Lum*ur : +nstitute o Di*loma-y and !oreign Relations,

+D!R, 2&&), hlm% .%

/ !aridah 0aaar, Perdana Menteri dan Dasar Luar Malaysia 1.32&&, (Kuala

Lum*ur : Penerit 4ni5ersiti Malaya, 2&&., hlm% '%

1

7/23/2019 SJHK3023ESEI


Dalam aspek ekonomi, Tunku 'bdul (ahman melihat Malaysia sebagai sebuah negara yang baharu

dan ianya memerlukan pergantungan kepada negara!negara arat. Sama ada sebelum merdeka

mahupun pasamerdeka, dasar luar Tunku 'bdul (ahman dalam ekonomi adalah meneruskan

pergantungan serta hubungan dagangan ekonomi dengan negara!negara arat. leh yang demikian,

Tunku 'bdul (ahman telah membuka pasaran bebas terutamanya kepada negara arat. omoditi

utama negara iaitu getah dan bijih timah telah mendapat perlindungan dan harga yang seimbang

daripada negara arat. Melalui kaa mata Tunku 'bdul (ahman, beliau melihat hanya pelabur!

pelabur arat sahaja yang mampu menyediakan modal bagi pertumbuhan dan kestabilan Tanah

Melayu. Dalam mengukuhkan ekonomi negara, Tunku 'bdul (ahman telah mengadakan hubungan

multilateral mahupun bilateral dengan negara!negara arat khususnya, melalui triti!triti perdagangan.

#ontohnya, penyertaan Tanah Melayu dalam &erjanjian Timah 'ntarabangsa 195/ dan 19-+ dibawah

tajaan ritish merupakan modus operandi yang praktikal bagi mendapatkan harga yang lebih

memuaskan daripada industri tersebut bagi negara pengeluar timah. 5 Selain itu, Tanah Melayu telah

menyertai (undingan &iagam &elaburan Multilateral dalam suatu Suruhanjaya konomi angsa!

angsa ersatu untuk 'sia dan Timur 8auh *#' pada tahun 195/. Seara keseluruhannya,

penyertaan akti$ Tanah Melayu dalam kerjasama antarabangsa telah membawa keuntungan kepada

Tanah Melayu dari segi bantuan ekonomi dan teknikal. 3amun demikian, dapat dilihat kelemahan

dasar beliau dari segi ekonomi kerana Tanah Melayu bukan destinasi perdagangan popular dalam

kalangan negara komunis dan ritish tetap mendominasi perdagangan di Tanah Melayu.

Tunku 'bdul (ahman juga mementingkan aspek keselamatan dalam melaksanakan dasar luar beliau.

Demi menjaga keamanan dan keselamatan serantau, dasar berbaik!baik dengan negara jiran seperti

4ndonesia dan ilipina dilakukan ontohnya melalui penubuhan M'&)4243D semasa on$rontasi

4ndonesia!Malaysia berlaku. eliau turut mengambil inisiati$ untuk menyokong pertubuhan

antarabangsa seperti &ersatuan angsa!angsa ersatu *& dengan mempromosikan keamanan

dengan mengurangkan ketegangan.- & dilihat sebagai sekutu yang sehaluan dengan objekti$ dasar

luar negara. eselamatan Tanah Melayu dilihat berpotensi dianam oleh saki!baki perjuangan &arti

omunis Malaya *&M. erbalik kepada keperibadian Tunku 'bdul (ahman yang pro!arat dan

antikomunis, Malaysia pada ketika itu tidak mempunyai hubungan diplomatik dengan mana!mana

negara komunis. ebimbangan terhadap pengaruh komunis jelas dilihat ketika Tanah Melayu enggan

memberikan respons untuk menyokong #hina yang ingin menyekat keanggotaan Taiwan dalam &,

!aridah 0aaar, Perdana Menteri dan Dasar Luar Malaysia 1.32&&, (Kuala

Lum*ur : Penerit 4ni5ersiti Malaya, 2&&., hlm% '.%

6 Dasar Luar : 1.312: Satu Ka"ian, 7r$i Negara Malaysia 2&&28&&&..' hlm 1%

2

7/23/2019 SJHK3023ESEI


walaupun So:iet ;nion dan beberapa negara benua ropah menyokong #hina ketika membahaskan

usul <Dua #hina= dibentangkan di &.7 leh kerana dasar luar Tunku 'bdul (ahman yang lebih

menyokong ritain dan omanwel dalam soal keselamatan, Tunku telah menandatangani &erjanjian

&ertahanan dengan ritain pada tahun 1957 yang dikenali sebagai 'MD' atau >'nglo Malaysian

De$ene 'greement? untuk mempertahankan kemerdekaan dan keselamatan/. Dasar luar pada ketika

itu amat startegik bagi menjaga keselamatan Tanah Melayu yang baru sahaja merdeka.

TUN ABDUL RAZAK DAN DASAR LUAR

Tun 'bdul (a%ak telah menggantikan kedudukan Tunku 'bdul (ahman sebagai &erdana Menteri dari

tahun 197+ sehingga 197-. Sebelum pelantikan beliau menjadi &erdana Menteri, beliau telah banyak

memainkan peranan penting di sebalik kepimpinan Tunku 'bdul (ahman sebagai Timbalan &erdana

Menteri. oleh dikatakan beliau melihat kelemahan!kelemahan dasar luar yang telah sedia ada dan

dianggap munul dengan idea!idea baharu bila tiba masanya beliau menjadi &erdana Menteri. Tidak

kurang juga pengaruh peribadi beliau dalam pembentukan dasar luar negara namun dasar luar beliau

lebih bersi$at terbuka dan berbe%a daripada dasar luar Tunku 'bdul (ahman. Tun 'bdul (a%ak telah

berperanan menstruktur semula dasar luar dan dilihat menuju ke arah neutraliti, berkeuali dan

internasionalisme. Tun 'bdul (a%ak mengadakan dasar berbaik!baik dengan semua negara tanpa

mengira $ahaman ideologi.9 eliau juga melakukan perubahan drastik iaitu menghentikan dasar pro!

arat dan antikomunis yang keterlaluan.

Dalam aspek ekonomi dan dagangan, dasar luar Tun 'bdul (a%ak telah menyebabkan pasaran

negara Malaysia terbuka kepada negara!negara lain dan tidak hanya bergantung kepada ritish.1+ 4ni

termasuklah negara!negara komunis seperti #hina. Tun 'bdul (a%ak juga telah menjalankan dasar

nasionalisme ekonomi. Dasar beliau ini mempunyai man$aat kepada pertumbuhan ekonomi negara

kerana kurangnya dominasi syarikat asing ke atas sumber asli negara. #ontohnya, dasar luar yang

hanya membenarkan pelabur asing untuk melabur dalam lapangan selekti$ sahaja pada tahun 1976.

. 0%Sara5anamuttu, Dilemma o! &ndependence T'o Decades o! Malaysia"s #orei$n

Policy )*+-)++, (Selangor : 4ni5ersiti Sains Malaysia Press, 1)', hlm %2.

) 7r$i Negara Malaysia 9 Penyata ahunan Perse$utuan anah Melayu 1.,hlm /

!aridah 0aaar, Perdana Menteri dan Dasar Luar Malaysia 1.32&&, (Kuala

Lum*ur : Penerit 4ni5ersiti Malaya, 2&&., hlm% )%

1& Portal Rasmi Kementerian Luar Negeri Malaysia

'

7/23/2019 SJHK3023ESEI


;ntuk menstabilkan lagi pendapatan daripada komoditi utama, dasar luar ekonomi telah bersi$at

global. Malaysia juga telah menggunakan pendekatan proakti$ melalui partisipasi berterusan dalam

pertubuhan antarabangsa seperti International Tin Organisation, *4T# dan juga International Bank For

Reconstruction and Developtment , *4(D.11 Melalui penglibatan akti$ dalam agensi!agensi tersebut,

Malaysia telah menerima bantuan kepakaran teknikal, dana dan biasiswa.

Dalam aspek keselamatan, Tun 'bdul (a%ak memilih konsep berkeuali dan tidak lagi pro!arat

namun tetap meneruskan hubungan dengan arat. erikutan dengan pergolakan antarabangsa dan

situasi pasaperang dingin, Tun 'bdul (a%ak mengambil keputusan untuk mengamalkan dasar

berkeuali dan bersahabat dengan semua negara serta enggan ampur tangan urusan dalaman

negara luar bagi menghindari kon$lik dengan negara terbabit. Dasar luar berkeuali juga telah

dikukuhkan dengan mempromosi 'sia Tenggara sebagai kawasan %on neutral dengan jaminan kuasa

besar. )asil daripada itu, maka Tun 'bdul (a%ak telah membawa kepada penubuhan @one o$ &eae,

reedom and 3eutral *@&'3 yang akhirnya pada tahun1971 telah menjadi program keselamatan

&ersatuan 3egara!3egara 'sia, *'S'3.1" Selain itu, dasar berkeuali Tun 'bdul (a%ak juga boleh

dilihat berjaya melalui penyertaan di dalam &ergerakan 3egara!3egara erkeuali *3'M. Tun 'bdul

(a%ak juga memulihkan hubungan diplomatik dengan negara #hina bagi merealisasikan konsep

neutralisasi di 'sia Tenggara.

TUN HUSSEIN ONN DAN DASAR LUAR

Tun )ussein nn menyandang tugas sebagai &erdana Menteri Malaysia dari tahun 197- A 19/1.

Dasar luar Tun )ussein nn tidak hebat dipengaruhi oleh si$at keperibadiannya jika dibandingkan dua

orang &erdana Menteri yang sebelumnya. 3amun, beliau masih berperanan penting dalam

memastikan dasar luar menapai objekti$nya walaupun hanya meneruskan dasar!dasar luar yang

telah sedia ada.

Dalam aspek ekonomi dan perdagangan, tiada perubahan besar yang dilakukan selain mengukuhkan

lagi dasar luar ekonomi era Tun 'bdul (a%ak. Sebagai seorang yang mementingkan kolaborasi

ekonomi serantau, antara satu penapaian yang signi$ikan ialah Deklarasi esepakatan 'S'3 yang

mana telah melahirkan plat$orm untuk pertemuan para menteri ekonomi yang berperanan membuat

penilaian ke atas projek!projek 'S'3 dan mengadakan pertukaran $ikiran berkaitan dasar

11 !aridah 0aaar, Perdana Menteri dan Dasar Luar Malaysia 1.32&&, (Kuala

Lum*ur : Penerit 4ni5ersiti Malaya, 2&&., hlm% .%

12!aridah 0aaar, Perdana Menteri dan Dasar Luar Malaysia 1.32&&, (Kuala

Lum*ur : Penerit 4ni5ersiti Malaya, 2&&., hlm% 6&%

/

7/23/2019 SJHK3023ESEI


peranangan nasional bagi menyelaraskan pembangunan ekonomi serantau.10 4ni jelas

menggambarkan ketekalan Tun )ussein nn dalam mengeratkan hubungan ekonomi dengan negara!

negara serantau. eberanian Tun )ussein nn jelas dilihat apabila beliau menyuarakan permintaan

dalam uapan beliau di & untuk mengadakan penstrukturan semula sistem ekonomi dunia yang

jelas berat sebelah dan adil kepada keperluan semasa namun ianya tidak berhasil.16

Tun )ussein nn tidak terlepas pandang berkaitan isu keselamatan dalam dasar luar kerana ianya

sesuatu yang menarik bagi beliau yang merupakan bekas seorang pegawai tentera. Semasa

prntadbiran beliau, Malaysia menumpukan perhatian kepada kerjasama pertahanan dan keselamatan

negara.15 eliau telah meneruskan lagi dasar berkeuali dan menjayakan konsep @&'3 serta

mempromosikan ketahanan nasional negara dan serantau yang merupakan antara strategi dasar luar

keselamatan. Tun )ussein nn juga mengorak langkah yang besar dalam aspek keselamatan

negara, ontohnya telah mengadakan rundingan keselamatan dengan Thailand bagi membanteras

regim komunis yang berpangkalan di negara!negara 4ndo!#hina. Selain itu, berikutan penglibatan

(usia dan #hina dalam pergolakkan politik di 4ndo!#hina, Tun )ussein nn telah mengadakan

rundingan dengan &residen Suharto dari 4ndonesia untuk mengisytiharkan >&rinsip uantan? yang

mana menyeru kedua!dua kuasa #hina dan (usia agar menghentikan penglibatan mereka di 'sia

Tenggara.1- esimpulannya, Tun )ussein nn membawa banyak penekanan ke atas dasar luar

keselamatan negara yang telah sedia ada sejak dari era Tunku 'bdul (a%ak.

TUN DR. MAHATHIR MOHAMAD DAN DASAR LUAR

&erdana Menteri Malaysia yang keempat ini sukar dilupakan oleh sejarah negara oleh kerana

sumbangan beliau yang terlalu banyak sekali dalam masa dua dekad beliau bertugas sebagai

&erdana Menteri. Tun Dr. Mahathir merupakan seorang yang bersi$at anti!ritish dan si$at ini banyak

mempengaruhi orak dasar luar yang dirangka olehnya.

Dalam aspek ekonomi, Tun Dr. Mahathir terkenal dengan mani$estasinya, “Buy British Last” iaitu salah

satu dasar luar beliau yang mana meletakkan sebarang barangan dagangan dan perkhidmatan ritain

1' +id% hlm% .'

1/ +id% hlm% .'%

1 Ruslan Zainuddin, Se"arah Malaysia,( Selangor Darul Ehsan : Penerit !a"ar #a$ti

Sdn% #hd%,2&&', hlm% )/

16 +id% hlm% )/6

7/23/2019 SJHK3023ESEI


sebagai pilihan terakhir kerana beranggapan ritain memandang rendah Malaysia.17 Dalam

meninggikan daya pengeluaran, kemajuan teknologi dan meningkatkan tara$ pembangunan

sosioekonomi, Tun Dr. Mahathir telah melanarkan dasar <&andang ke Timur= iaitu menerapkan unsur!

unsur positi$ masyarkat Timur dalam budaya kerja. Dasar <&andang ke Timur= ini juga dipengaruhi oleh

kebangkitan 8epun sebagai sebuah negara Timur yang maju dari segi ekonomi dan teknologi.

Malaysia melihat negara 8epun sebagai ontoh yang terbaik dari timur dan tidak perlu terlalu

mengagung!agungkan ekonomi arat yang pernah merosot. Selain itu, Tun Dr. Mahathir amat

mementingkan keuntungan ekonomi dengan terus melihat 'S'3 sebagai wadah untuk

meningkatkan kerjasama sosioekonomi antara negara serantau. 4ni bererti aspek ekonomi telah

diangkatkan sebagai asas utama kerjasama organisasi yang disertai seperti 'S'3, 3'M, & dan

omanwel. Tun Dr. Mahathir boleh dikatakan telah meman$aatkan sepenuhnya organisasi sedemikian

untuk memangkin ekonomi negara. 'ntara ontoh yang lain, Tun Dr. Mahathir juga mengarahkan

dasar luarnya terhadap 3egara!negara erkeuali lebih ber$okus kepada soal ekonomi. Sekali

keperibadian Tun Dr. Mahathir yang mementingkan keuntungan ekonomi sangat berpengaruh dalam

usaha kerjasama ekonomi dengan 3egara!3egara Selatan. Tun Dr. Mahathir juga turut

memperjuangkan &enstrukturan Semula Sistem konomi Dunia yang juga pernah disuarakan oleh

dua orang &erdana Menteri terdahulu. Satu lagi hala baru dalam aspek ekonomi ialah berhubungan

dengan negara keil dan membangun dan keadaan ini akan membuka peluang pihak swasta Malaysia

untuk melabur dalam negara tersebut.

Balaupun ekonomi menjadi tumpuan dasar luar Tun Dr. Mahathir, namun beliau tidak pernah

mengabaikan aspek keselamatan. eliau tetap memilih untuk meneruskan dasar luar yang berkeuali

bagi menghindari kon$lik dengan negara!negara lain. &erkara ini dibuktikan apabila beliau meletakkan

'S'3 sebagai keutamaan dalam dasar luarnya. )al ini demikian kerana melalui 'S'3, Malaysia

mendapat jaminan bahawa wilayahnya tidak diserang oleh mana!mana negara jiran seperti yang

berlaku semasa kon$rontasi.1/ Tun Dr. Mahathir melalui dasar luarnya dalam aspek keselamatan

adalah untuk menjaga keamanan di peringkat tempatan, regional dan global. Selain itu, objekti$ dasar

luar pertahanan beliau adalah untuk memartabatkan prinsip keamanan dan meneruskan lagi konsep

1. +id% hlm% )/)

1) Ruslan Zainuddin, Se"arah Malaysia,( Selangor Darul Ehsan : Penerit !a"ar #a$ti

Sdn% #hd%,2&&', hlm% )/.%

6

7/23/2019 SJHK3023ESEI


@&'3.19 Tun Dr. Mahathir turut memenuhi komitmen negara terhadap dengan meneruskan

proposal menjadikan 'S'3 sebagai wilayah aman bebas dan berkeuali.

KESIMPULAN

(umusannnya, dasar!dasar luar negara Malaysia telah banyak mengalami perubahan

berdasarkan pemerintahan &erdana Menteri yang berbe%a!be%a namun dasar yang dibuat

sudah pastinya berperanan menjaga kedaulatan, keselamatan negara selain menjaga

kepentingn ekonomi negara. Sejak daripada kemerdekaan, Tunku 'bdul (ahman, &erdana

Menteri Malaysia pertama telah banyak memainkan peranan yang sangat besar sebagai

perintis kepada dasar luar dan membentuk auan negara ini. Dasar!dasar beliau pula

diampuhkan lagi dengan kewibawaan kepimpinan para perdana menteri yang berikutan

sehinggalah kepada Tun Dr. Mahathir, &erdana Menteri keempat yang juga dikenali sebagai

<apa &emodenan= yang melihat pembaharuan dalam dasar luar negara adalah perlu untukmembuktikan Malaysia bukanlah sekadar sebuah negara yang sentiasa bergantung kepada

negara yang lebih besar lagi namun dalam proses menjadi sebuah negara maju. Dasar luar

negara adalah suatu perkara yang penting demi menjaga kesejagatan ekonomi, keselamatan

mahupun politik serantau dan antarabangsa.

1 !aridah 0aaar, Perdana Menteri dan Dasar Luar Malaysia 1.32&&, (Kuala

Lum*ur : Penerit 4ni5ersiti Malaya, 2&&., hlm% 1&/%

.

Documents

SJHK3023ESEI