ŠIRENJE ŠIRENJE PUSTINJAPUSTINJA

Opustinjavanje, u literaturi često Opustinjavanje, u literaturi često desertifikacija ili dezertifikacija u desertifikacija ili dezertifikacija u značenju napredovanja, širenja pustinja, značenju napredovanja, širenja pustinja, proces je pogoršanja kvaliteta tla u proces je pogoršanja kvaliteta tla u relativno sušnim područjima.relativno sušnim područjima.

Pre napredovanja pustinje najčešće se u Pre napredovanja pustinje najčešće se u području uz pustinju odvija proces širenja području uz pustinju odvija proces širenja stepe. Ranija raznolikost biljnog pokrivača se stepe. Ranija raznolikost biljnog pokrivača se gubi, rastu još samo vrste trave sa vrlo gubi, rastu još samo vrste trave sa vrlo skromnim zahtevima.skromnim zahtevima.

Pojam potiče od latinske reči desertus facere, Pojam potiče od latinske reči desertus facere,

što bi prevedeno značilo "pustošenje“ ili što bi prevedeno značilo "pustošenje“ ili "opustošiti". Pri tome se pod dezertifikacije "opustošiti". Pri tome se pod dezertifikacije najčešće misli na širenje pustinje izazvano najčešće misli na širenje pustinje izazvano antropogenim faktorima, za razliku od širenja antropogenim faktorima, za razliku od širenja pustinje koje uzrokuju prirodni faktori. pustinje koje uzrokuju prirodni faktori. Preduslov za to je da čovek preterano koristi Preduslov za to je da čovek preterano koristi konkretne ekosisteme.konkretne ekosisteme.

RAZLOZIRAZLOZI

Opustinjavanje može pospešiti vetar, ispiranje Opustinjavanje može pospešiti vetar, ispiranje vodom i salinitet. Većina uzroka vodom i salinitet. Većina uzroka dezertifikacije je antopogeno, zasniva se na dezertifikacije je antopogeno, zasniva se na ljudskom delovanju. Pored toga, određenu ljudskom delovanju. Pored toga, određenu ulogu imaju i prirodna kolebanja u pogledu ulogu imaju i prirodna kolebanja u pogledu temperature i količine padavinatemperature i količine padavina..

Najčešća želja ljudi u gospodarenju Najčešća želja ljudi u gospodarenju prirodom i njenim resursima u sušnim prirodom i njenim resursima u sušnim područjima sastoji se u preteranoj ispaši, područjima sastoji se u preteranoj ispaši, što znači da je količina stoke po jedinici što znači da je količina stoke po jedinici površine u datim suvim klimatskim površine u datim suvim klimatskim uslovima prevelika.uslovima prevelika.

Ispaša oštećuje biljni pokrivač brže nego Ispaša oštećuje biljni pokrivač brže nego što se on može obnoviti, a čupanje trave što se on može obnoviti, a čupanje trave labavi čvrstoću tla. Posledica je labavi čvrstoću tla. Posledica je povećanje erozije, što dodatno oduzima povećanje erozije, što dodatno oduzima biljnom pokrivaču podlogu za rast.biljnom pokrivaču podlogu za rast.

Zatim, sledi neodgovarajuće korišćenje Zatim, sledi neodgovarajuće korišćenje poljoprivrednih površina, manjak poljoprivrednih površina, manjak sredstava za navodnjavanje, obrada sredstava za navodnjavanje, obrada zemljišta na obroncima na neprikladan zemljišta na obroncima na neprikladan način koji pospešuje eroziju, i uzgoj način koji pospešuje eroziju, i uzgoj neprikladnih vrsta biljaka najčešći su neprikladnih vrsta biljaka najčešći su uzroci promena u tlu i lošijeg rasta biljaka uzroci promena u tlu i lošijeg rasta biljaka što opet dovodi do povećane erozije. što opet dovodi do povećane erozije.

Jednim od veoma značajnih uzroka Jednim od veoma značajnih uzroka

dezertifikacije može se smatrati krčenje šuma dezertifikacije može se smatrati krčenje šuma (deforestacija). Povećanje poljoprivrednih (deforestacija). Povećanje poljoprivrednih površina kao i potreba za ogrevnim i površina kao i potreba za ogrevnim i građevinskim drvetom u mnogim delovima građevinskim drvetom u mnogim delovima zemlje dramatično su smanjili šumske zemlje dramatično su smanjili šumske površine, naročito u gusto naseljenim površine, naročito u gusto naseljenim delovima Afrike gde je drvo još uvek delovima Afrike gde je drvo još uvek najvažniji izvor energije.najvažniji izvor energije.

POSLEDICEPOSLEDICE

Prema procenama tela UNa, daleko više od Prema procenama tela UNa, daleko više od jedne milijarde ljudi i oko jedne trećine jedne milijarde ljudi i oko jedne trećine poljoprivrednih površina na Zemlji pogođeni poljoprivrednih površina na Zemlji pogođeni su degradacijom tla, pa time i potencijalno su degradacijom tla, pa time i potencijalno izloženi dezertifikaciji. Ovo se odnosi naročito izloženi dezertifikaciji. Ovo se odnosi naročito na područja u Severnoj i delovima Južne na područja u Severnoj i delovima Južne Afrike, kao i Centralnu i Južnu Aziju, delove Afrike, kao i Centralnu i Južnu Aziju, delove Severne i Južne Amerike, no i na neka Severne i Južne Amerike, no i na neka područja Južne Evrope.područja Južne Evrope.

Opustinjavanje ima vrlo duboke ekološke i Opustinjavanje ima vrlo duboke ekološke i

ekonomske posledice koje su gotovo bez ekonomske posledice koje su gotovo bez izuzetka negativne. Značajno opada izuzetka negativne. Značajno opada produktivnost zemlje a naročito šumarstva, produktivnost zemlje a naročito šumarstva, broj vrsta i jedinki preostalih vrsta značajno broj vrsta i jedinki preostalih vrsta značajno opada što upravo u siromašnijim predelima opada što upravo u siromašnijim predelima zbog njihove velike zavisnosti o prirodnim zbog njihove velike zavisnosti o prirodnim resursima i često malim rezervama i resursima i često malim rezervama i nepostojanja alternativa može imati vrlo teške nepostojanja alternativa može imati vrlo teške posledice. posledice.

Dezertifikacija smanjuje Dezertifikacija smanjuje

raspoloživost osnovnih usluga raspoloživost osnovnih usluga ekosistema i ugrožava bezbednost ekosistema i ugrožava bezbednost ljudi. Zbog toga je desertifikacija ljudi. Zbog toga je desertifikacija važna prepreka razvoju, pa su važna prepreka razvoju, pa su Ujedinjene nacije proglasile 2006. Ujedinjene nacije proglasile 2006. godinu međunarodnom godinom godinu međunarodnom godinom pustinja i dezertifikacije.pustinja i dezertifikacije.

MERE ZAŠTITEMERE ZAŠTITE

Delotvorna strategija za suzbijanje Delotvorna strategija za suzbijanje opustinjavanja sastoji se u pravilu od opustinjavanja sastoji se u pravilu od paketa mera s područja šumarstva i paketa mera s područja šumarstva i poljoprivrede, ali sadrži i političke i poljoprivrede, ali sadrži i političke i socijalne aspekte. socijalne aspekte.

Može se trajno uspeti sa projektom Može se trajno uspeti sa projektom pošumljavanja i sadnjom zaštitnih pojaseva od pošumljavanja i sadnjom zaštitnih pojaseva od stabala ako mesno stanovništvo s jedne strane stabala ako mesno stanovništvo s jedne strane postane svesno veličine problema, i ako se s postane svesno veličine problema, i ako se s druge strane stanovništvu osigura zamena za druge strane stanovništvu osigura zamena za ogrevno drvo. ogrevno drvo.

Za uspešno dugoročno suzbijanje Za uspešno dugoročno suzbijanje dezertifikacije neophodno je i rešavanje dezertifikacije neophodno je i rešavanje ekonomskih i političkih problema pogođenih ekonomskih i političkih problema pogođenih zemalja. Smatra se, da je pošumljavanje zemalja. Smatra se, da je pošumljavanje obećavajuća mera. Pri tome se na njivama sadi obećavajuća mera. Pri tome se na njivama sadi drveće. To s jedne strane smanjuje erozijsko drveće. To s jedne strane smanjuje erozijsko delovanje vetra, a s druge strane smanjuje delovanje vetra, a s druge strane smanjuje isparavanje vlage iz tla.isparavanje vlage iz tla.

Istovremeno se širom sveta traga za mogućim Istovremeno se širom sveta traga za mogućim metodama sprečavanja širenja pustinja. U metodama sprečavanja širenja pustinja. U različitim zemljama stepen kao i načini različitim zemljama stepen kao i načini ugroženosti su različiti, pa i metode i ugroženosti su različiti, pa i metode i raspoložive mogućnosti sprečavanja raspoložive mogućnosti sprečavanja dezertifikacije, njenog usporavanja ili vraćanja dezertifikacije, njenog usporavanja ili vraćanja već dezertificiranog tla ponovo kulturi, već dezertificiranog tla ponovo kulturi, međusobno se razlikuju.međusobno se razlikuju.

KRAJKRAJRadili.. Sinisa Djermanovic i Radili.. Sinisa Djermanovic i

Nikolina ZecNikolina Zec