Silantet ne parandalimin e kariesit

Epidemiologjia e kariesit te pikave dhe fisurave ADA ( Shoqata Dentare Amerikane) qe nga viti 2008 thekson se perdorimi i silanteve eshte si nje mase profilaktike per parandalimin e kariesit te pikave dhe fisurave te faqes pertypese, si dhe te kariesit aproksimal , si ne denticionin e perkohshem ashtu edhe ne ate te perhershem per faktin se : 40% e femijeve preken nga kariesi tek dhembet e perkohshem 42% e femijeve preken nga kariesi tek dhembet e perhershem 84% e kariesit lokalizohet ne siperfaqet okluzale 16% e kariesit lokalizohet ne faqet aproksimale

Pikat dhe fisurat e siperfaqes pertypese jane vende te favorshme per tu prekur nga kariesi. Ne sistemin dhembore te perhershem lokalizimi i kariesit ne siperfaqet pertypese eshte ne mase 60% te kariesit te pergjithshem te femijet dhe adoleshentet. Efekti mbrojtes i fluorit: ndikon ne menyre te ndjeshme mbi siperfaqet e lemuara, ndersa ne siperfaqet pertypese efekti mbrojtes i fluorit eshte me i ulur, keshtu p.sh: 50 90 % ne siperfaqet vestibulare dhe linguale 30 60 % ne faqet proksimale

20 40 % ne faqet okluzale

Duke pare se efekti mbrojtes i fluorit eshte i ulur ne faqet okluzale atehere ne profilaktik perdoren silantet per te penguar kolonizimin e bakterieve dhe penetrimin e ushqimeve te fermentueshme qe metabolizohen nga bakteriet. Prevalenca e kariesit okluzal ne molaret e perhershem nga mosha 17-23 vjec

MolaretMolari i pare Molari i dyte

11.9 %9.9 % 14.0 %

Ne sistemin dhembor te perkohshem prekshmeria nga kariesi i faqeve aproksimale eshte me e larte se ne faqen okluzale. Prekshmeria e kariesit ne siperfaqet e ndryshme te dhembit Siperfaqet pertypese Siperfaqet bukale dhe linguale 35 40 % 26 29 %

Siperfaqet proksimale

35 %

Ne moshen 2 4 vjec kariesi aproksimal perben 20% te faqeve te prekura.

Morfologjia e siperfaqeve pertypese Paraqitet ne 3 forma klinike:1. Fisure e hapur, e ceket dhe e gjere ne forme te germes V 2. Fisure e thelle e ngushte, ne forme te germes I 3. Fisure e thelle ne forme te pikes se ujit Fisura e tipit te pare duke qene e ceket ne thellesi, vetepastrohet me lehtesi dhe eshte karies-rezistente. Ndersa tipi i fisures ne forme te germes I ose ne fund qe perfundon ne forme te pikes se ujit duke arritur deri ne bashkimin smalt-dentine eshte quajtur zone karies aktive dhe ne keto lloje formash te siperfaqeve pertypese pastrimi me furce eshte i veshtire te behet, sepse fijet e saj nuk arrinje dot deri ne fund te fisures, per kete arsye silantet e perdorura kane ulur prevalencen e kariesit okluzal per 52%. Morfologjia e siperfaqeve pertypese ndryshon nga nje individ ne tjetrin . Ne faqen pertypese te premolarit dallohen fisura me 3 4 pika ne te. Ndersa molari ka 10 pika te ndara ne fisura. Keto pika dallohen vetem me mikroskop elektronik.

Prevenimi i kariesit ne pika dhe fisura Qe nga viti 1920 jane perdorur teknikat per prevenimin e kariesit neper pika dhe fisura te siperfaqeve pertypese tek dhemballet, fillimisht duke bere mbushje me amalgam ( nga Thaddeus Hyatt 1924) dhe cement oksidofosfat ( nga Bodecker 1929 ) keto dy metoda per mbushje mekanike te fisurave u emertuan si Odontotomi Profilaktike pasi favorizojne mbylljen mekanike te fisurave te faqes okluzale te cilat jane vende retensioni per pllaken dhembore. Acidifikimi i smaltit : Aplikohet me tretesire 80 % te acidit fosforik Studimet e para per vleresimin e efektit te acidit ne smalt jane bere nga Buonocere ne vitin 1955 ku veprimin e acidit ne siperfaqet e smaltit bazohet ne faktin e krijimit te poroziteteve qe mikroskopikisht percaktohen ne 3 nivele : 1. Zona e pare deperton ne smalt me 10 mikrometra thellesi. Acidi vepron mbi pllaken dhembore dhe nen te duke shkrire pelikulen organike te saj dhe duke ndikuar ne strukturen kristaline te smaltit. 2. Zona e dyte eshte zone me shume pore te gjera qe deperton deri ne 20 mikrometra thellesi. 3. Zona e trete - eshte me shume pore te vogla ne 20mikrometra thellesi. Krijimi i ketyre zonave favorizon penetrimin e silantit apo te rezinave brenda ketyre poroziteteve te krijuar. Lidhja mekanike e siguruar nga acidi siguron depertimin e materialit ne thellesi deri ne 40 mikrometra ne strukturen e dhembeve.

Nderveprimi Smalt - Rezine Pas aplikimit te silantit mbi nje siperfaqe okluzale, fisurat mbulohen me nje rezine ku si pasoje morfologjia e faqes se dhembit behet nje siperfaqe e cila vete-pastrohet pa shenja te dukshme fisurash. Materialet silante pervec lidhjes se ngushte me shtresen e smaltit, ato edhe penetrojne ne mikroporozitetet e krijuara ne siperfaqen e smaltit. Funksionet e ministrukturave te rezines: Sherbejne si mjete mekanike per retensionin e silanteve Rrethojne kristalet e smaltit Krijojne rezistence ndaj demineralizimit Materialet silante BIS-GMA jane rezistente ndaj shperberjes se acidit dhe krijojne mbrojtje ndaj formacioneve te kariesit se bashku me nderveprimin smalt rezine. Nderveprimi Smalt-Rezine: krijon nje barriere mbrojtese kunder kolonizimit bakterial te fisurave te mbyllura dhe nuk lejon kalimin e ushqimeve neper fisura. Edhe pse teknikat e aplikimit te acidit sigurojne nje lidhje te ngushte dhe ndervepruese mes smaltit dhe rezines - mikrohapesirat mbeten te pranishme mes smaltit siperfaqesor, amalgamit dhe materiale glas-jonomer, qe lejojne kalimin e nenprodukteve bakteriale te acideve nga pllaka dhembore pergjate lidhjes smalt-rezine qe rezultojne me nje karies sekondar ne shtresen e smaltit siperfaqesor.

Per te reduktuar kolonizimin bakterial te nderveprimit amalgam smalt perdoren disa jone metalike qe leshohen drejt mikrohapesirave te cilat jane me natyre bakteriostatike ose baktericide. Pervec kesaj, disa materiale te amalgamit prodhojne produkte tip-korrozive qe mund te mbyllin me efektivitet te lart mikrohapesirat me kalimin e kohes. Ndersa ne rastin e mbushjeve me glas-jonomer flouri i leshuar ne mikrohapesire mund te inkorporohet me smaltin siperfaqesor duke siguruar nje rezistence te shtuar ndaj kariesit te dhembeve. Dhe pervec kesaj natyra acide e glas-jonomereve rrit efektin anti-mikrobiotike te fluorit ndaj pllakes. Kur glas-jonomeret perdoren si silante, mund te kete renie masive te materialit nga fisurat, megjithese vetem 1% e siperfaqeve te mbyllura me silante preken serisht nga kariesi. 17 % e rasteve hasen me karies sekondar kur perdorimi i silateve ose kompoziteve me rezine aplikohet duke perdorur tekniken e acidifikimit. 7.5 % e resteve hasen me karies sekondar kur perdorim materialet e glassjonemereve.

Llojet e silanteve Perdoren dy lloj silantesh:1. Silante me baze rezine te cilat kane sistemin e acidifikimit dhe polimerizohen me llampe halogjene 2. Cement glas-ionomer pa sistem acidifikimi dhe bondingu. Te dy llojet e ketyre silanteve kane ne perberjen e tyre fluor, qe gradualisht emetohen ne vendin e aplikimit. Efekti klinik i fluorit qe clirohet nga cementet glass-ionomer nuk eshte teresishte i perckatuar, si dhe aftesite retentive te tyre jane me te ulura ne krahasim me silantet me baze rezine. Qendrueshmeria mekanike ndaj forcave te pertypjes per keto dy lloje jane : Silantet me baze rezine : 300-350 MPa Glass-ionomer : 120-150 MPa ADA thekson se silantet me baze rezine jane me efikase se glass-ionomeret : 1. Jane me efikase ne uljen e prekshmerise nga kariesi 2. Kane vlera retentive me te larta 3. Puthitja anesore eshte me e larte duke frenuar keshtu prekjen nga kariesi 4. Perdorimi i acidifikimit te smaltit rrit mundesine e puthitjes anesore ne rastet e silanteve me rezine. 5. Kane qendrueshmeri me te larte mekanike ndaj forcave pertypese (2 here me shume) se glass-ionomeret. 6. Kane fluiditet me te larte duke i dhene mundesin te penetrojne ne thellesi te fisurave

Indikacionet e perdorimit te silanteve: Ne dhemballe me morfologji okluzale qe paraqet nje fisure te thelle e te gjere. Ne dhemballe qe dalin para kohe qe kane rrezik te larte per karies. Paradhemballet duhet te silanohen nese femija ka rrezik te lart per karies. Ne pacientet qe nuk kujdesen per higjenen e gojes Dhemballet e para duhet te silanohen pas daljes se tyre ne moshen 6-7 vjec. Dhemballat e dyta te perhershme duhen te silanohen ne moshen 12-13 vjec. Dhemballet e perkohshme mund te silanohen te femijet e klases se trete me rrezik te larte per karies

Kunderindikacionet e perdorimit te silanteve: Dhembi paraqet karies klinik dhe sonda ngec ne fisure gjate sondimit. Pacientet qe kane kariese te shumta proksimale. Kur anatomia e siperfaqes pertypese tek dhemballet e perhershme te sapo dale tek femijet, karakterizohet nga thellime te ndryshme qe egzaminohen me ane te sondes eksplorative dhe smalti ne keto thellime nuk eshte teresisht i mineralizuar dhe paraqet maturim te vonuar.

Efektiviteti i perdorimit te silanteve Vleresimi i retensionit klinik te silanteve eshte i domosdoshem per prevenimin e kariesit, ne saje te aderences se tyre ne siperfaqen e dhembit, ku silanti luan rolin e nje barriere fizike ne mjedisin e zgavres se gojes. Qendrimi i silanteve ne siperfaqet pertypese varet nga kushtet klinike ne kohen e perdorimit te tyre. Mbajtja e nje mjedisi te thate percakton retensionin e tyre, si dhe kohezgjatjen e qendrimit te tyre ne fisurat e molarve. Silanimi i premolarve dhe molarve te perhershme behet pikerishte ne moshat e daljes se tyre nga 6-13 vjec

Teknika e perdorimit1. 2. 3. Izolohet dhembi nga peshtyma, mundesisht me ruber-dam. Shpelahet dhembi me uje me presion dhe thahet mire Aplikohet ne siperfaqen pertypese acid fosforik per 15 sekonda per dhembet e perhershem, dhe 15 der ne 30 sekonda per dhembet e perkohshem. Shpelahet me uje per 30 sekonda dhe thahet. Siperfaqja e aciduar duhet te jete e bardhe. Aplikohet me kujdes silanti ne pika dhe fisura pastaj polimerizohet me llamp halogjene per 10-20 sekonda. Vleresohet me kujdes aplikimi i silantit ne pika dhe fisura pastaj hiqet rubber dami ose tamponat e pambukut. Kontrollohet okluzioni, hiqen me freze te montuar sasit e silantit qe pengojne okluzionin deri ne normalizimin e plote te tij. Rendesi ka edhe kontrolli i gjendjes se silantit mbas 6 muajve.

4. 5.

6.7.

8.