Sık Rastlanan Sık Rastlanan Bilişim Sorunları ve Bilişim Sorunları ve

Doğru Kayıt Doğru Kayıt Algoritmaları Algoritmaları

Dr. Hikmet FıratDr. Hikmet FıratSB Dışkapı Yıldırım Beyazıt SB Dışkapı Yıldırım Beyazıt

Eğitim ve Araştırma HastanesiEğitim ve Araştırma HastanesiGöğüs Hastalıkları Uyku Göğüs Hastalıkları Uyku

Bozuklukları MerkeziBozuklukları Merkezi

Sık Rastlanan Bilişim Sık Rastlanan Bilişim SorunlarıSorunları

Uyku laboratuarı kurmak ve Uyku laboratuarı kurmak ve işletmek;işletmek;

Nasıl bir mekan? Nasıl bir mekan? Hangi cihaz? Hangi cihaz? Hangi kayıt teknikleri? Hangi kayıt teknikleri? Nasıl kayıt arşivi yapılmalı? Nasıl kayıt arşivi yapılmalı?

Doğru Kayıt AlgoritmalarıDoğru Kayıt Algoritmaları

Full PolisomnografiFull Polisomnografi Split-night kayıtSplit-night kayıt EEG AktivasyonuEEG Aktivasyonu MSLT - MWTMSLT - MWT

Nasıl Bir Mekan?Nasıl Bir Mekan? İzole bir mekan (İzole bir mekan ( 50 dB) 50 dB) Duvarlarda izolasyon malzemesi Duvarlarda izolasyon malzemesi

(Isı-ses/camyünü-taşyünü-(Isı-ses/camyünü-taşyünü-strofor) (alçıpan uygun değil)strofor) (alçıpan uygun değil)

Kapı çift olmalıKapı çift olmalı >> 12m 12m22 , tuvalet-banyo , tuvalet-banyo Isı ve ışık izolasyonu Ahşap yatak (metal yataklar Ahşap yatak (metal yataklar

uygun olmayabilir)uygun olmayabilir)

Nasıl Bir Mekan?Nasıl Bir Mekan? (1)(1)

Infrared özellikli, 0 lux ışıkta çekim Infrared özellikli, 0 lux ışıkta çekim yapabilen kamera – digital zoomyapabilen kamera – digital zoom

Cep telefonları mutlaka kapalı olmalıCep telefonları mutlaka kapalı olmalı Laboratuvar yakınında kayıtların Laboratuvar yakınında kayıtların

kalitesini etkileyebilecek başka kayıt kalitesini etkileyebilecek başka kayıt cihazları olmamalı.cihazları olmamalı.

Sarı ışık (florasans uygun değil) / Sarı ışık (florasans uygun değil) / reostalıreostalı

Kadın hastalar için (oje / kopça / Kadın hastalar için (oje / kopça / metal aksesuarlar)metal aksesuarlar)

Nasıl Bir Mekan?Nasıl Bir Mekan? (2)(2)

Kablolama sistemi (izolasyon şart) / Kablolama sistemi (izolasyon şart) / topraklama şarttopraklama şart

Jack kutusu – izolasyon ünitesi – Jack kutusu – izolasyon ünitesi – bilgisayar arası kablo kısa olmalı bilgisayar arası kablo kısa olmalı (CAT5 – CAT6 eternet kablolama (CAT5 – CAT6 eternet kablolama tercih).tercih).

Hastaya yapıştırılan kablolar mutlaka Hastaya yapıştırılan kablolar mutlaka tek parça olmalı (uzatma yapmamak tek parça olmalı (uzatma yapmamak gerek).gerek).

UPS (regüleli)UPS (regüleli)

Hangi Cihaz Tercih Hangi Cihaz Tercih Edilmeli?Edilmeli?

1) Laboratuvar1) Laboratuvar Kablolu Kablolu Kablosuz (online görüntü verebilen Kablosuz (online görüntü verebilen

/ kart üzerine kayıt yapan) / kart üzerine kayıt yapan)

(Online kayıt görüntüleme önemli)(Online kayıt görüntüleme önemli)

2) Portable (laboratuvar dışı 2) Portable (laboratuvar dışı kullanım)kullanım)

EEG yok ise=Poligraf (1 – 12 kanal)EEG yok ise=Poligraf (1 – 12 kanal)

AC / DC KayıtlarAC / DC Kayıtlar

Poisomnografi cihazlarında 2 Poisomnografi cihazlarında 2 çaşit kayıt kanalı bulunur;çaşit kayıt kanalı bulunur;

1) AC Kanallar (örneğin EEG, 1) AC Kanallar (örneğin EEG, EMG gibi). EMG gibi).

2) DC Kanallar ;yavaş hızlı veri 2) DC Kanallar ;yavaş hızlı veri türleri kaydedilir (Ör: Solunum türleri kaydedilir (Ör: Solunum eforu, airflow vs).eforu, airflow vs).

Spektral AnalizSpektral Analiz

EEG okurken cihaz otomatik skorlamada EEG okurken cihaz otomatik skorlamada spektral analiz sistemi kullanır.spektral analiz sistemi kullanır.

· Beta – Kırmızı. > 16.0 Hz.· Beta – Kırmızı. > 16.0 Hz. · Sigma – Açık Mavi. 12.0 - 16.0 Hz.· Sigma – Açık Mavi. 12.0 - 16.0 Hz. · Alpha – Siyah. 8.0 - 12.0 Hz.· Alpha – Siyah. 8.0 - 12.0 Hz. · Theta A – Kahverengi. 5.0 - 8.0 Hz.· Theta A – Kahverengi. 5.0 - 8.0 Hz. · Theta D – Sarı. 2.0 - 5.0 Hz.· Theta D – Sarı. 2.0 - 5.0 Hz. · Delta L – Açık Yeşil. 0.5 - 2.0 Hz. < 40 mV.· Delta L – Açık Yeşil. 0.5 - 2.0 Hz. < 40 mV. · Delta M – Koyu Yeşil. 0.5 - 2.0 Hz. 40 to 75 · Delta M – Koyu Yeşil. 0.5 - 2.0 Hz. 40 to 75

mV.mV. · Delta H – Koyu Mavi. 0.5 - 2.0 Hz. > 75 mV.· Delta H – Koyu Mavi. 0.5 - 2.0 Hz. > 75 mV. · Artifact – Koyu Kırmızı. < 0.5 Hz, pen-· Artifact – Koyu Kırmızı. < 0.5 Hz, pen-

blocking, flat lines, very sharp slopes.blocking, flat lines, very sharp slopes.

Spektral Analiz Spektral Analiz (1)(1)

Spektral Analiz Spektral Analiz (2)(2)

Her sinyalin belli aralıklarda Her sinyalin belli aralıklarda gelmesi gerekir. Bunun için default gelmesi gerekir. Bunun için default olarak (standart) belirlenmiş alt – olarak (standart) belirlenmiş alt – üst limit değerleri vardır. Bu üst limit değerleri vardır. Bu limitler olmaz ise gelen sinyaller limitler olmaz ise gelen sinyaller hiçbir elemeye tabi olmadan hiçbir elemeye tabi olmadan karşımıza çıkar ve bu da görüntüsel karşımıza çıkar ve bu da görüntüsel anlamda parazitten başka bir şekil anlamda parazitten başka bir şekil olamaz. olamaz.

KalibrasyonKalibrasyon

AC kanallarAC kanallar: Genellikle 100 Hz üzeri : Genellikle 100 Hz üzeri sinyal alınabilen kanallarda sinyal alınabilen kanallarda kullanılır: Ör; EEG, EMG, EOG, EKG, kullanılır: Ör; EEG, EMG, EOG, EKG, horlama kanallarında, horlama kanallarında,

DC KanallarDC Kanallar; Genellikle 20 Hz ; Genellikle 20 Hz altında sinyal oluşturan sinallerde altında sinyal oluşturan sinallerde kullanılır Ör: Pulse oxymetre, vücut kullanılır Ör: Pulse oxymetre, vücut poziyonu, karın – göğüs solunum poziyonu, karın – göğüs solunum bantları, nazal kanül veya bantları, nazal kanül veya thermistor.thermistor.

Kalibrasyon Kalibrasyon (1)(1)

Cihazı çalıştıran şehir elektriği Cihazı çalıştıran şehir elektriği ülkemiz için 220 volt / 50 Hertz ülkemiz için 220 volt / 50 Hertz dir (regüleli UPS)dir (regüleli UPS)

Nodge filtre (50 Hz uygulanır)Nodge filtre (50 Hz uygulanır)Kanal En Düşük

Filtre (Hz)Zaman Sabiti(sn)

En Yüksek Filtre (Hz)

Sensitivite(V/cm)

EEG 0.3 0.4 70 50

EOG 0.3 0.3 35 50

EMG 5 0.03 70 20

EKG 1 0.12 15 1

SOLUNUM 0.15 1 – 2 15 50

Verilerin Depolanması Verilerin Depolanması (Data Storage) (Data Storage)

Kaydedilen her verinin değeri Kaydedilen her verinin değeri vardır vardır

Araştırma/Kontrol/hukuksalAraştırma/Kontrol/hukuksal Uyku testinin raporu (print out) Uyku testinin raporu (print out)

digital ortamda “word” veya “pdf digital ortamda “word” veya “pdf dosyası“ şeklinde saklanabilir.dosyası“ şeklinde saklanabilir.

Ham datalar ise günümüzde daha Ham datalar ise günümüzde daha kolay saklanabilmektedir (daha az kolay saklanabilmektedir (daha az yer kaplaması açısından)yer kaplaması açısından)

HAM DATA SAKLANMASIHAM DATA SAKLANMASI

1992 biyomedikal mühendisler ortak 1992 biyomedikal mühendisler ortak dil konuşmak için girişimde dil konuşmak için girişimde bulundular = EDFbulundular = EDF

EDF: European Data Format (*.edf EDF: European Data Format (*.edf veya *.rec uzantılı dosyalar)veya *.rec uzantılı dosyalar)

2003 yılında EDF+ geliştirildi 2003 yılında EDF+ geliştirildi (manuel skorlama, event leri (manuel skorlama, event leri gösterme, evoked potentials, EMG, gösterme, evoked potentials, EMG, EKG, uyku evrelemeleri, yarıda EKG, uyku evrelemeleri, yarıda kesilmiş kayıtları vs ) kesilmiş kayıtları vs )

HAM DATA SAKLANMASI HAM DATA SAKLANMASI (1)(1)

EDF formatında kayıt saklarken (export) EDF formatında kayıt saklarken (export) 2 türlü seçenek vardır2 türlü seçenek vardır

1) Verileri ham data (raw data) olarak 1) Verileri ham data (raw data) olarak algılar, o şekilde kaydeder.algılar, o şekilde kaydeder.

2) Verileri üzerinde oynanmış şekilde 2) Verileri üzerinde oynanmış şekilde (filtrelenmiş, kalibre edilmiş vs) (filtrelenmiş, kalibre edilmiş vs) kaydeder.kaydeder.

Günümüzde kullanılan Günümüzde kullanılan polisomnografilerin hemen hepsinin polisomnografilerin hemen hepsinin software ‘inde bu formatta kaydetme software ‘inde bu formatta kaydetme seçeneği seçeneği vardır, ancak default değildir.vardır, ancak default değildir.

HAM DATA SAKLANMASI HAM DATA SAKLANMASI (2)(2)

Ayrıca;Ayrıca; LORETA EEG/ERP files (*.lor) LORETA EEG/ERP files (*.lor) MATLAB binary files (*.pra). MATLAB binary files (*.pra). Raw binary int16 files (*.bin). Raw binary int16 files (*.bin). Standard ASCII text files (*.txt). Standard ASCII text files (*.txt).

Bunlardan da en sık kullanılanı Bunlardan da en sık kullanılanı ASCII text dosyası formatıdır.ASCII text dosyası formatıdır.

Oksijen Saturasyon Oksijen Saturasyon Değerlerinin ASCII.txt Değerlerinin ASCII.txt Formatında Dökümü Formatında Dökümü

Video KayıtlarıVideo Kayıtları

MPEG-4 formatıMPEG-4 formatı Siyah-beyaz daha az yer kaplarSiyah-beyaz daha az yer kaplar 15 kare/sn resim yakalama hızı 15 kare/sn resim yakalama hızı

yeterlidir./ 8 bit/mono ses kaydıyeterlidir./ 8 bit/mono ses kaydı Zoom yapabilmeliZoom yapabilmeli Software de edit özelliği olmalıSoftware de edit özelliği olmalı Saklamak şart değil ama hastayı Saklamak şart değil ama hastayı

inandırmak için etkili.inandırmak için etkili.

NETWORKNETWORK Birden fazla yatak varsaBirden fazla yatak varsa Kayıt bilgisayarı ayrı / analiz Kayıt bilgisayarı ayrı / analiz

bilgisayarı ayrıbilgisayarı ayrı Eternet aracılığı ile bağlıEternet aracılığı ile bağlı Sisteme kesinlikle dışarıdan Sisteme kesinlikle dışarıdan

yüklemeler (CD, disket, flash disc yüklemeler (CD, disket, flash disc vs ile) yapılmamalıdır.vs ile) yapılmamalıdır.

Doğru Kayıt Doğru Kayıt AlgoritmalarıAlgoritmaları

Full PolisomnografiEn az 16 kanal kayıt yapılmalıdır;En az 16 kanal kayıt yapılmalıdır;EEG (O1-A2 – O2-A1 / EEG (O1-A2 – O2-A1 / C3-A2C3-A2 - - C4-A1C4-A1))EOGEOGEMG (Tibialis + Çene)EMG (Tibialis + Çene)Trakeal mikrofonTrakeal mikrofonAirflow / Nazal kanülAirflow / Nazal kanülSolunum eforu (thorax –abdomen)Solunum eforu (thorax –abdomen)Body positionBody positionOksijen saturasyonuOksijen saturasyonuTopraklama kanalıTopraklama kanalı

Split-NightSplit-Night

Full PSG olarak başlanır, Full PSG olarak başlanır, Gerekli kriterler uyarsa, Gerekli kriterler uyarsa,

gecenin ikinci yarısı CPAP gecenin ikinci yarısı CPAP uygulamasına geçilir (full uygulamasına geçilir (full PSG+CPAP olarak).PSG+CPAP olarak).

EEG AktivasyonuEEG Aktivasyonu

Solunum kayıtlarına gerek Solunum kayıtlarına gerek yokturyoktur

EEG ler daha fazla sayıdadırEEG ler daha fazla sayıdadır

MSLT/MWTMSLT/MWT

Full PSG den farkı: Solunum Full PSG den farkı: Solunum parametrelerine gerek yoktur.parametrelerine gerek yoktur.

EEG-EOG-EMG yeterlidir.EEG-EOG-EMG yeterlidir.

PLMPLM

Solunum Kayıtlarına gerek yoktur.Solunum Kayıtlarına gerek yoktur. Extremitelere (bacaklar / kollar) ayrı Extremitelere (bacaklar / kollar) ayrı

ayrı çift elektrod takmak gerekirayrı çift elektrod takmak gerekir EEG / EMG (Çene) / EOG gerekir EEG / EMG (Çene) / EOG gerekir

(uyku/uyanıklığı ayırd etmek için)(uyku/uyanıklığı ayırd etmek için)

Sabırla Sabırla Dinlediğiniz İçin Dinlediğiniz İçin

TeşekkürlerTeşekkürler