Sieci współpracy i samokształcenia - wyniki badań ewaluacyjnych

Warszawa, 20-22 listopada 2014

O badaniu ewaluacyjnym

• przedmiotem była ocena modernizowanego systemu doskonalenia nauczycieli oraz jego relacje z istniejącym systemem;

• przeprowadzone zostało na podstawie doświadczeń powiatowych projektów pilotażowych;

• realizowane było w latach 2013 – 2014;

• badania jakościowe (5 powiatów) i ilościowe (ok. 3 000 resp.);

• wykonawca: Coffey International Development oraz Ośrodek Ewaluacji w ramach projektu System doskonalenia nauczycieli.

Ewaluacja – pytania kluczowe

Czy nowy model doskonalenia nauczycieli odpowiada potrzebom zidentyfikowanym w diagnozie systemu oraz rekomendacjom z niej wynikającym?

Jak funkcjonuje nowy model doskonalenia nauczycieli i wspomagania pracy szkół?

Czy i w jakim stopniu działania prowadzone w ramach projektu systemowego przygotowują kadrę i odbiorców nowego systemu do wdrożenia tego systemu?

Jakie działania w ramach projektu ORE należy wzmocnić/skorygować/uzupełnić, aby poprawić jakość systemu doskonalenia nauczycieli zorientowanego na rozwój szkół ?

Informacja o projektach pilotażowych

162 projekty powiatowe

7 projektów realizowanych od stycznia 2013

120 projektów realizowanych od września 2013

33 projekty realizowane od września 2014

Działaniami objętych zostanie ok. 6000 szkół i przedszkoli

Lokalizacja projektów

Informacja o organizatorach projektów

Projekty najczęściej są koordynowane przez starostwa powiatowe.

W 28% projektów koordynacja jest przekazywana jednostkom organizacyjnym podległym samorządowi powiatowemu, najczęściej poradniom psychologiczno-pedagogicznym.

W 6% przypadków funkcję tą pełnią centra, skupiające wszystkie

instytucje (ppp, odn, bp).

Liczba sieci współpracy i samokształcenia

Liczba utworzonych sieci 700

Największa liczba sieci

w jednym projekcie 48

Najmniejsza liczba sieci

w jednym projekcie 4

Średnia liczba sieci

w jednym projekcie 4,4

Tematy sieci z katalogu ORE

0%

1%

1%

2%

3%

4%

4%

6%

7%

11%

12%

16%

20%

21%

21%

26%

28%

31%

37%

52%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Praca ze źródłem historycznym

Edukacja filmowa na lekcjach języka polskiego

Wycieczka jako forma nauczania przedmiotów przyrodniczych

Matematyka w edukacji wczesnoszkolnej

Praca z nowoczesnymi technologiami TIK(rok II)-bezpieczny…

Budowa spójności edukacyjnej (poziom powiatu)

Jak budować własny program nauczania

Praca z uczniem zdolnym na zajęciach koła naukowego

Zadania dyrektora w zakresie organizacji pomocy…

Doświadczenia i eksperymenty na zajęciach przedmiotów…

Promocja i budowanie wizerunku szkoły

Jak radzić sobie ze szkolną absencją? -bezpieczeństwo w szkole

Praca z uczniem młodszym

Praca z nowoczesnymi technologiami TIK(rok I)-bezpieczny…

Skuteczne sposoby zachęcania uczniów do czytania

Nauczyciele pracują zespołowo

Jak wspierać dziecko w uczeniu się matematyki

Rola dyrektora w promocji i budowaniu wizerunku szkoły

Pozapedagogiczne obowiązki dyrektora szkoły

Jak rozwijać twórcze myślenie uczniów

Tematy sieci spoza katalogu

1

Jak wspierać dziecko z problemami wychowawczymi i edukacyjnymi? 2

Sieć wychowawców

3 Kształcenie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

4 Pomoc psychologiczno-pedagogiczna

5 Sieć dyrektorów

6 Współpraca z rodzicami

7 Edukacja filmowa i artystyczna/medialna

8 Sieć pedagogów i psychologów szkolnych

Tematy sieci z katalogu ORE

22% 30% 49%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

metodyka konkretnych zajęć edukacyjnych

problematyka zarządzania szkołą

tematyka skupiająca nauczycieli wszystkich specjalności

Tematy sieci spoza katalogu

16% 43% 41%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

problematyka zarządzania szkołą

metodyka konkretnych zajęć edukacyjnych

tematyka skupiająca nauczycieli wszystkich specjalności

Ocena użyteczności form doskonalenia

3,6

3,9

4,2

4,3

4,3

4,5

3,9

3,9

4,1

4,2

4,3

4,3

2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0

platforma internetowa

wykłady

doradztwo grupowe

szkolenia

doradztwoindywidualne

warsztaty

nauczyciele dyrektorzy

Rodzaje aktywności uczestników sieci

1%

3%

3%

3%

3%

3%

4%

4%

5%

6%

6%

7%

7%

9%

11%

12%

13%

13%

16%

23%

27%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

przeprowadzenie badania dot. aktualnej sytuacji szkół

zapoznanie się członków sieci z założeniami projektu

utworzenie sieci współpracy

dyskusje członków sieci

materiały dokumentujące pracę sieci (protokoły, zdjęcia)

wdrażanie wypracowanych rozwiązań w szkołach

uczestnictwo w prezentacjach/wykładach/szkoleniach…

stworzenie bazy dobrych praktyk - przykładów postępowania

zalogowanie członków sieci na platformie

diagnoza potrzeb członków sieci

wymiana informacji/materiałów pomiędzy członkami sieci

integracja grupy

wypracowanie rozwiązań, schematów działania

materiały dla uczestników sieci (przygotowane przez…

rozwój umiejętności członków sieci

rozwój wiedzy uczestników dot. danego tematu pracy sieci

opracowanie bibliografii/netografii (spis publikacji) nt.…

praca na platformie (aktywność członków - zamieszczanie…

wymiana doświadczeń, dobrych praktyk

ustalenia organizacyjne dot. pracy sieci

wypracownia materiałów (np. narzędzia, scenariusze,…

Efekty pracy sieci

3%

52%

58%

64%

67%

70%

76%

82%

89%

0,0% 30,0% 60,0% 90,0%

Żadne z powyższych

nawiązywania kontaktów i współpracy międzyszkołami (a nie nauczycielami)

wspólne opracowywanie materiałówdydaktycznych

wykorzystanie nabytych kompetencji na zajęciachlekcyjnych

tworzenia nowych rozwiązań na potrzeby szkół inauczycieli

wykorzystanie metodycznego i merytorycznegowsparcia ekspertów

poszerzenie kompetencji zawodowych nauczycieli

wykorzystanie przykładów dobrych praktyk wśródnauczycieli

wymiana doświadczeń między uczestnikami

Wybór tematów sieci

Tematy sieci zostały wybrane na podstawie:

• ankiet z podanymi tematami sieci zaproponowanymi przez ORE,

• rozmów z dyrektorami szkół i SORE,

• diagnoz sporządzonych przez SORE.

Sposoby rekrutacji uczestników sieci

4%

78%

2%

3%

58%

35%

5%

1%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Skierowany przez dyrekcję

Zgłosiłem się sam

Wytypowany przez radę pedagogiczną

Zgłoszony przez koordynatoraprojektu

dyrektorzy nauczyciele

Trudności przy rekrutacji

• Przypadkowość - powoduje duże trudności z motywowaniem uczestników do aktywnej pracy

• Uczestnicy sieci pracują w różnych typach szkół – różne perspektywy

• Nauczyciele różnych przedmiotów – trudność ze znalezieniem wspólnych metody aktywizujące, adekwatne dla wszystkich przedmiotów.

• Nieufność i opór uczestników – brak pełnej informacji.

Przebieg pracy sieci

Działalność sieci przebiegała zgodnie ze scenariuszami ORE.

• Pierwsze spotkanie – integracja uczestników, opracowanie planu działania.

• Obsługa platformy informatycznej.

• Spotkania z udziałem ekspertów.

Wg koordynatorów, eksperci nie powinni dominować zajęć.

Kluczowe jest moderowanie dyskusji, zachęcanie do dzielenia się doświadczeniami, wspólne wypracowywanie nowych rozwiązań.

Sieci współpracy - zagrożenia

18,2%

25,8%

34,8%

39,4%

42,4%

45,5%

54,5%

65,2%

75,8%

0,0% 30,0% 60,0% 90,0%

Zbyt niska częstość spotkań

Inne problemy

Źle dobrany obszar tematyczny sieci

Niechęć nauczycieli do dzielenia się własnymdoświadczeniem, problemami

Niskiej jakości wsparcie ekspertów

Brak rozwiązań ułatwiających wykorzystanieefektów pracy sieci w szkołach

Negatywne nastawienie nauczycieli do zmian

Mało rozpowszechnione wykorzystanie platformyinternetowej

Zbyt duże obciążenie szkoleniami

Czynniki sukcesu wg. koordynatorów sieci

• zmotywowany koordynator sieci

• nauczyciele, którym „się chce”, którzy są bardziej aktywni od innych

• dobór tematów do potrzeb i zainteresowań uczestników,

• jakość wsparcia – eksperci, materiały itp.

• działania zgodnie ustalonym na początku harmonogramem,

• koordynator ma "grupę wsparcia„.

Platforma internetowa – ocena

30%

24%

42%

23%

47%

44%

32%

47%

9%

18%

12%

8%

2%

2%

9%

12%

14%

12%

14%

0% 50% 100%

bardzo ułatwia wymianę informacjipomiędzy uczestnikami

znajduje się na niej dużo użytecznychmateriałów

często korzystam z platformy internetowej

platforma interenetowa jest łatwa wobsłudze

Zdecydowanie tak Raczej tak

Raczej nie Zdecydowanie nie

Nie wiem /trudno powiedzieć

Sieci współpracy – ocena

W niektórych powiatach rozwiązanie to funkcjonuje bardzo dobrze. Są jednak miejsca, w których efekty nie spełniają oczekiwań.

Kluczowe znaczenie ma:

• doświadczenia współpracy nauczycieli i dyrekcji, pracy w sieciach,

• osoba koordynatora, który potrafi poprowadzić sieć, zaangażować nauczycieli,

• podejście do pracy w ramach sieci – nadmierna koncentracja na współpracy na platformie internetowej przyczyniała się do obniżenia jej skuteczności.

Wnioski i rekomendacje

• Sieci mogą pełnić ważną uzupełniająca rolę w kompleksowym wspomaganiu,

• Ważne jest dopasowanie liczby i zakresu działania (tematów) sieci do potrzeb nauczycieli,

• Sposób działania należy doskonalić poprzez wymianę dobrych praktyk,

• Doskonalenie kompetencji koordynatorów sieci i dyrektorów szkół,

• Informowanie nauczycieli o celach i działaniach sieci.

Wyniki badania TALIS – tematyka sieci

Potrzeby nauczycieli w zakresie rozwoju zawodowego dotyczą:

• pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych,

• rozwiazywania problemów wychowawczych

• współpracy z rodzicami.

Potrzeby deklarowane przez nauczycieli w badaniach TALIS pokrywają się z najczęściej realizowanymi obszarami wspomagania szkół w projektach powiatowych.

Wyniki badania TALIS - formy doskonalenia

Szczególnie istotna jest rola wspólnych działań edukacyjnych (np. sieci współpracy) oraz indywidualnych i wspólnych badań.

Dane z badań TALIS wskazują na uczestnictwo nauczycieli w sieciach współpracy (41% nauczycieli) oraz w indywidualnych lub wspólnych badaniach (38% nauczycieli).

Rzadko (1–2 razy w semestrze) podejmowane są grupowe działania związane z doskonaleniem zawodowym, w których uczestniczą wszyscy nauczyciele.

Wyniki badania TALIS - poczucie własnej skuteczności

Wyniki badania TALIS wskazują, że poczucie własnej skuteczności budowane jest m.in. przez:

• współpracę z innymi nauczycielami,

• możliwość uczestniczenia w podejmowaniu decyzji dotyczących szkoły.

Udział dyrektorów w doskonaleniu zawodowym nauczycieli

Do najczęściej wymienianych obszarów w zakresie rozwoju zawodowego dyrektorów należą:

• kompetencje menedżerskie,

• planowanie strategiczne,

• ewaluacja wewnętrzna w szkole.

Kompetencje te w znacznym stopniu mogą wpływać na jakość wspomagania prowadzonego w szkole.

Dziękuję za uwagę

Marianna Hajdukiewicz