http://www.germanlipa.de/text/rizal_ibig.htm

Ang una at huling pag-ibig ni Dr. Jose P. RizalNi Clemen M. Bautista, LIWAYWAY, 23 Hunyo 2008

{3.1}

Sa hanay ng ating mga pambansang bayani, masasabing natatangi, namumukod at nangunguna si Dr.Jose P. Rizal sapagkat napakarami niyang katangian kaysa iba pang bayani ng Pilipinas. Dahil dito, sa kalawakan ng kanyang karunungan, naging bahagi na siya sa bawat mahalagarig bagay na napapaloob sa kasaysayan ng ating bansa. Ang ating pambansang bayani ay isang makata, nobelista, doktor, manunulat, engineer, guro, pintor at isang dakilang mangingibig o great lover.

...

Sa kanyang pagiging isang dakilang mangingibig, may mga manunulat ng talambuhay o biographer na nagsasabing ang ating pambansang bayaning isinilang sa Calamba, (lunsod na ngayon), Laguna noong Hunyo 19, 1861 ay isang international playboy. Sa pagdiriwang ng kaarawan ni Dr. Jose P. Rizal, ang lunsod ng Calamba ang sentro ng selebrasyon. Isang pulang araw sa lalawigan ng Laguna upang mabigyan ng pagkakataon ang kanyang mga kalalawigan na mag-ukol ng nararapat na pagpupugay at parangal sa kadakilaan ng ating pambansang bayani.

...

{3.2}

Sa bawat bansang kanyang napuntahan habang naglalakbay siya sa Europa, maraming babaing nagpatibok ng kanyang puso. Niligawan. Minahal. Naging inspirasyon at aliw o lunas sa kanyang nadaramang pangungulila at kalungkutan sa pagkakalayo sa kanyang mga mahal sa buhay. At higit sa lahat, sa iniibig nating Pilipinas na kanyang tinawag na Perla del Mar Oriente o Perlas ng Dagat Silangan.

...

{3.3}

Maraming babaing nagkaroon ng kaugnayan sa buhay ng ating pambansang bayani sa larangan ng pag-ibig. Sa bawat bansang kanyang puntahan o tigilan, isa o dalawang babae ang kanyang nagiging kasintahan. Ngunit karamihan sa mga pag-ibig na iyon ni Dr. Jose P. Rizal ay pagkahumaling (infatuation) lamang. Gayunman, ang isa sa itinuturing na unang pag-ibig ni Dr. Jose P. Rizal ay ang pagtatangirig iniukol niya kay Segunda Katigbak na taga-Lipa (lunsod na ngayon), Batangas. Ayon sa ating pambansang bayani, ang dalagang ito'y may mga matang mapang-akit, namumurok at namumula ang mga pisngi. May mapuputing ngipin at may ikinukubling lihim na karilagan.

...

Nakilala ito ng ating pambansang bayani noong siya'y minsang dumalaw sa bahay ng kanyang lola (sa panig ng ina) sa Trozo, Maynila. Labing-anim na taon noon si Rizal at katatapos pa lamang niya ng pag-aaral sa Ateneo de Manila (unibersidad na ngayon). Sa unang pagkikita pa lamang nila ni Segunda Katigbak ay tinibukan na ng pag-ibig ang ating pambansang bayani. Iginuhit pa niya ang larawan nito nang hilingin sa kanya ng mga kasamahang dalaga ni Segunda Katigbak na panauhin din ng kanyang lola.

...

{3.4}

Ang pagkikilalang iyon nina Rizal at Segunda ay lalong tumibay nang maging kaklase ni Olimpia (isa sa mga kapatid na babae ni Rizal) si Segunda sa La Concordia College. Lagi silang nagkikita tuwing dadalaw si Rizal sa kanyang kapatid na si Olimpia. Masasabing ang pagkikilala nila'y love at first sight o pag-ibig sa unang pagkikita. Subalit sa kabila ng katalinuhan ng ating pambansang bayani, siya'y naging isang kimi at mahiyain sa harap ni Segunda. At nang huli silang magkita at nagkausap noong Disyembre 1877, hindi rin nakapagtapat si Rizal ng kanyang damdamin sa dalaga. Kaya nang makauwi na ang dalaga sa Lipa, Batangas, nagpakasal ito kay Mariano Luz na kanyang kababayan at katipan ni Segunda bago pa man nagkakilala sila ng ating pambansang bayani.

...

Makalipas ang tatlong taon, isinulat ng ating bayani ang mga sumusunod tungkol sa kanyang una at nabigong pag-ibig: Nagwakas nang maaga ang una kong pag-ibig. Ipagluluksa lagi ng aking puso ang mga ginawa kong di-maingai na mga hakbang na humantong sa ibabaw ng mabulaklak na bangin. Magbabalik ang aking mga pangarap ngunit ito'y naiiba, natatangi at handa na sa pagkakanulo sa landas ng unang pag-ibig.

...

{3.5}

Nabigo man ang ating pambansang bayani kay Segunda Katigbak, dalawang dalagang may pangalan ang nagkaroon ng bahagi sa kanyang puso at pagmamahal. Sila'y sina Leonor Valenzuela at Leonor Rivera. Ang unang Leonor ay nakilala ni Rizal noong siya'y nanunuluyan o boarder sa bahay ni Dona Concha Leyva sa Intramuros, Maynila. Nasa ikalawang taon na ng medisina ang ating pambansang bayani sa Unibersidad ng Sto. Tomas.

...

Anak nina Capitan Juan at Capitana Sanday Valenzuela si Leonor Valenzuela. Maganda si Leonor at halos magkasintaas sila ng ating pambansang bayani. Siya'y lihim na niligawan ni Rizal. Ang mga liham niya kay Leonor ay isinusulat niya sa pamamagitan ng invisible ink o tinta na binubuo ng asin at tubig. Ang tinta ay hindi nag-iiwan ng bakas sa papel. Para mabasa ito ni Leonor, itinuro ng ating pambansang bayani ang paraan. Itinatapat sa isang may sinding ilawan o kandila.

...

Ang pangingibig ni Rizal kay Orang (palayaw ni Leonor Valenzuela) ay hindi nagkaroon ng magandang wakas. Sa hindi malamang dahilan, tinigilan ng ating pambansang bayani ang panliligaw sa dalaga. May nagsasabi na kung sa ating makabagong panahon nangyari ang panliligaw ni Rizal kay Leonor Valenzuela, baka sa pamamagitan ng text sa cellphone ay ipinagpatuloy niya ang panliligaw kung nahihiya man magpahayag ng pag-ibig ang ating pambansang bayani.

...

{3.6}

Ang ikalawang Leonor sa buhay ni Dr. Jose P. Rizal ay si Leonor Rivera. Isang magandang dalagang pinsan ng ating pambansang bayani na taga-Camiling, Tarlac. Unica hija o tanging anak ng mag-asawang Antonio Rivera at Silvestra Bauzon. Mahinhin kumilos. Maputi o flawless ang kutis ni Leonor Rivera. May katangi-tanging kagandahan. Kaakit-akit at maganda ang kanyang tindig bagamat may kababaan nang kaunti. Matalino at may maliwanag na pagkukuro. Dahil dito, Si Leonor ay nakalulugod kausapin. Marunong tumugtog ng piyano at mahusay umawit. Palibhasa'y nag-aangkin ng magandang tinig, nabibigyang buhay, niya

...

ang kanyang inaawit.Nagsimulang magkakilala si Leonor Rivera at Dr. Jose P. Rizal nang pamahalaan ng ama ng dalaga ang Casa Tomasino o ang bahay na nasa Santo Tomas street, Intramuros, Maynila. Nag-aaral ng medisina ang ating pambansang bayani at sa bahay nina Leonor nanunuluyan. Doon sila nagkahulihan ng loob hanggang magkaroon sila ng mabuting pagtitinginan at pagmamalasakit sa isa't isa na humantong sa isang matapat na pag-iibigan.

...

Ngunit nang mamuno si Rizal sa isang pangkat ng mga mag-aaral sa Unibersidad ng Santo Tomas, siya'y napagbintangang isang pilibustero. Dahil dito, ang ating pambansang bayani ay napilitang maglakbay sa Espana. Umalis siya sa Pilipinas noong Mayo 3, 1882 nagkalayo man sila ni Leonor Rivera ay hindi nagbago ang matapat nilang pagmamahalan.

...

Kung bakit sila nag-break at kung bakit hindi rin natuloy ang plano nilang pagpapakasal ay hindi matiyak ng ibang historian ang mga dahilan. May nagsasabing ang dahilan ay nagsimula sa pag-iimbot sa kayamanan. May nagsasabi naman na ibig ng ina ni Leonor na makitang may maginhawang kabuhayan ang kanyang anak. Ngunit sa salaysay ni G. Leoncio Bauzon, tito o amain ni Leonor Rivera, ang hindi pagkakatuluyan ng dalawa ay nagmula sa ina ng dalaga.

...

{3.7}

Dahil dito, ang pag-ibig ng Henry C. Kipping, isang inhinyerong Ingles na ayaw pansinin ni Leonor ay sinikap ng kanyang ina na magtagumpay. Si Kipping ay ang (ang) engineer na nangasiwa sa pagpapagawa ng mga riles ng tren sa Maynila at sa Dagupan nang panahong iyon. Kinasabwat ng ina ni Leonor ang empleyado ng koreo upang pigilin ang mga liham ni Rizal sa dalaga. Nawalan din ng saysay ang paglagda niya ng Taimis sa kanyang mga sulat sa ating pambansang bayani upang ilihim sa kanyang ina ang kanilang pag-iibigan.

...

Nang lumaon, napahinuhod din si Leonor ng kanyang ina na siya'y magpakasal kay Henry Kipping. Sila'y ikinasal noong Hunyo 17, 1891. Nang araw ng kasai ni Leonor, natuklasan niya ang lihim ng kanyang ina. Ngunit nagkaroon man sila ng sumbatan ay wala na ring nangyari. Natuloy din ang kasal. Nagkaanak si Leonor Rivera ng dalawa. Ang panganganak niya sa kanyang pangalawang anak ang pinagmulan ng pagkakaroon ng malubhang sakit na kanyang ikinamatay noong Agosto 28, 1892. Ang pagkamatay ni Leonor Rivera ay nag-iwan ng mapait na gunita sa puso ni Dr. Jose Rizal. Pinakiusapan pa ng ating pambansang bayani ang kanyang mga magulang na siya ay makipaglibing sa paghahatid sa huling hantungan kay Leonor.

..

{3.8}

Namatay man si Leonor Rivera, siya'y naging isang imortal o walang kamatayang tauhan bilang Maria Clara sa NOLI ME TANGERE, isang social novel o nobelang panlipunan na sinulat ng ating pambansang bayani. Si Maria Clara ay ang kasintahan ni Crisostomo Ibarra.

...

Sa Kabanata VII ng Noli Me Tangere na may pamagat na Suyuan sa Asutea, ay ganito ang pagpapahalaga ng ating pambansang bayani sa mga alaala ni Maria Clara (Leonor Rivera) sa pamamagitan ng mga pahayag ni Ibarra:

..

Maaari ba kitang malimot? Ang iyong alaala ay lagi kong kaalakbay at siyang nagligtas sa akin sa mgapanganib na dinanas ko sa aking paglakad; siyang nagbigay aliw sa aking kaluluwa sa pag-iisa ko sa mga ibang lupain. Ang iyong alaala'y nagpawalang-bisa sa loto(bulaklak) sa Europa na siyang pumaparam sa gunita ng marami nating kalahi ng mga

..

pag-asa at kasawian ng tinubuang lupa! Sa mga panaginip ay nakikita kitang nakatayo sa baybayin ng Maynila, nakatanaw ka sa malayong kalawakan ng daigdig, at ikaw ay nababalot ng malamlam na liwanag ng maagang bukang-liwayway. Waring nakikita kitang isang diwata, isang diwa, isang masanghayang sagisag ng aking Bayan - at dahil dito ang pag-ibig mo at pag-ibig ko sa aking Inang Bayan ay nauuwi lamang sa isa.

{3.9}

Isa pa sa naging pag-ibig at naging kabiyak ng puso ni Dr. Jose P. Rizal ay si Josephine Bracken. Higit siyang malapit sa puso ng ating pambansang bayani kung ihahambing kay Leonor Rivera. Sinasabing Mayo - Disyembre ang pag-iibigan nina Josephine Bracken at Dr. Jose P. Rizal sapagkat 18 anyos lamang si Josephine nang makilala siya ng ating pambansang bayani. Si Josephine Bracken ay isang Irish at anak ng isang mag-asawang Irlandes na nanirahan sa Hongkong. Balingkinitan ang kanyang katawan at may bughaw na mga mata.

...

Ipinanganak sa Hongkong si Josephine Bracken noong Oktubre 3, 1876. Namatay sa panganganak ang kanyang ina kung kaya't inampon siya ni G. Tauter, isang Amerikanong engineer. Dumating sila sa Dapitan noong Pebrero 1895 kasama si Manuela Orlac, upang ipagamot ang nabubulag na mata ng inhinyerong Amerikano. Sa unang pagkikita pa lamang nina Dr. Jose P. Rizal at Josephine ay nagkaibigan na sila. Makalipas ang may isang buwan nilang pag-iibigan, napagkasunduan na sila'y magpakasal. Ngunit ang pari noon sa Dapitan na si Padre Obach ay hindi sila ikinasal sapagkat kailangan pa ang pahintulot ng Obispo sa Cebu. Dahil dito, nag-holding hands o naghawak-kamay na lamang sina Dr. Jose P. Rizal at Josephine Bracken at sila na ang nagkasal sa kanilang sarili. Nagsama sila bilang mag-asawa sa Dapitan.

..

{3.10}

Naging maligaya ang pagsasama nina Dr. Jose P. Rizal at Josephine Bracken sa Dapitan. Sa ilang sulat ng ating pambansang bayani sa kanyang mga magulang ay madalas niyang purihin ang kabutihan ni Josephine. Ipinagtapat din niya ang bagong kaligayahang nadarama niya sa piling ni Josephine. At isa sa tanda ng malaking pagmamahal ni Rizal kay Josephine ay ang pag-aalay ng isa niyang tulang sinulat para sa kanyang kabiyak ng puso. Ganito ang nilalaman ng tula ng ating pambansang bayani para kay Josephine: Josephine, Josephine,/ na nagmula sa ibang bayan,/ upang hanapin ang pugad at tahanan,/ katulad ng langay-langayang namamasdan,/kung sa palad ngayon, ika'y mapadalaw,/ sa Japan, sa China at maging sa Shanghai,/ sa pasigang ito'y hindi kita malilimutan,/ at sa iyo'y isang puso ang lagi nang nagmamahal!

...

Sa pagsasama nina Josephine at Rizal ay nagkaroon sila ng isang anak na lalaki. Ngunit ito'y isinilang nang walong buwan. Nabuhay lamang ng walong oras. Pinangalanan nila ang sanggol ng Francisco sa karangalan ng ama ng ating pambansang bayani. Sa Dapitan na rin nalibing ang sanggol. Ang pagkamatay ng sanggol ay nagdulot kay Rizal ng matinding kalungkutan.

..

{3.11}

At noong bago barilin si Dr. Jose P. Rizal sa Bagumbayan (Rizal Park na ngayon), sila'y ...

nagpakasal ni Josephine sa loob ng kulungan. Matapos ang kasal, isang aklat ang na may pamagat naImitation of Christ ang ibinigay na alaala ng ating pambansang bayani kay Josephine. Ganito ang isinulat na paghahandog ni Rizal sa aklat: Sa pinakamamahal ko at nalulungkot na kabiyak.Ang mga nabanggit na babae ang masasabing mga pag-ibig at minahal ng ating pambansang bayani. Sila ang mga babaing gumanap ng mahalaga (kasama si Teodora Alonso, ina ni Dr. Jose P. Rizal) at dakilang gawain sa buhay ng martir ng Bagumbayan. Maidaragdag pa ang kanyang walang katulad at pinakadakilang pag-ibig - ang pagmamahal niya nang matapat, wagas at natatangi sa ating Bayang Magiliw na pinaghandugan niya ng buhay alang-alang sa ikararangal at pagkakamit nito ng Kalayaan na kanyang pangarap.

..

HTTP://LIFEOFAHERO.TUMBLR.COM/POST/1025030179/ANG-BUHAY-NI-RIZAL-SA-DAPITAN

ANG BUHAY NI RIZAL SA DAPITAN

     Noong Hulyo 15, 1892, nakarating sa Dapitan si Rizal at ipinagkaloob siya kay Don Ricardo Carnicero y Sanchez,

ang komandante ng hukbong Espanyol sa lugar. At kasama ng pagbìbigay na iyon ang isang sulat, na bukod sa mg9 a

iba’t ibang bagay, ipinag-uutos sa Gobernador na patirahin si Rizal sa kumbento roon ng mga Heswita, at kung sakali

ay hindi mangyari ito, ay doon siya patirahín sa bahay ng Gobernador. Dala din ni Rizal ang sulat ni Padre Pablo

Pastells, ang superior ng mga Heswita, para kay Padre Antonio Obach, ang paring Heswita sa Dapitan. Ang sulat ay

naglalaman ng mga kondisyon upang si Rizal ay makatira sa kumbento. Ang mga kodisyong ito ay ang sumusunod:

Una, hayag na tatalikdan at pagsisisihan ni Rizal ang kanyang mga sinabi laban sa relihiyong Katolika, at

maghahayag siya ng mga pagpapatotoong iniibig niya ang Espanya at kinalulupitan niya ang mga kagagawang laban

sa Espanya; ikalawa, na bago siya tanggapín ay gagawa muna siya ng mga “santo ejercicio” at tsaka “confesión

general,” ng kanyang dinaanang buhay; at ikatlo, na sa haharaping panahon ay magpapakagaling ng asal, na ano

pa’t siya’y maging uliran ng iba sa pagka masintahin sa relihiyong Katolika at sa Espanya. Dahil hindi siya pumayag

sa mga nasabing kondisyon, pansamantala siya tumira sa kuwartel na pinamumunuan ni Kapitan Carcinero na

kanyang naging kaibigan.

      Noong Setyembre 21, 1891, nakatanggap sina Rizal, Carcinero at isang Espanyol ng Dipolog ang gantimpala na

ang kanilang ticket bilang 9736 ay nanalo ng ikalawang gantimpalang P20,000. Ang naging hati ni Rizal ay P6,200.

Ibinigay niya ang P2,000 sa kanyang ama at P200 kay Jose Ma. Basa sa Hongkong at ang natira ay kaniyang

ginamit sa pagbili ng lupa sa Talisay na isang kilometro ang layo sa bayan ng Dapitan.

      Hindi naglaon ay tumanggap si Rizal kay Padre Pastells ng isang librong sinulat ng presbíterong si Don Felix

Sara y Salvany, at sa handog na iyo’y nagpasalamat si Rizal at nangakong tutumbasan ito, bagay na tinupad niya

noong ika-15 ng Enero ng 1893, na nagpadala naman siya kay Padre Pastells ng isang marikit na eskulturang

larawan ni San Pablo, na canyang ginawa. Nagkaroon ng isang mahabang sulatan sina Rizal at Pastells ukol sa

usapin ng relihiyon na naglalaman ng mga paniniwalang pangrelihiyon ni Rizal: (1) Ginagamit ng mga prayle ang

relihiyon sa pansariling kapakinabangan at (2) ang sariling pagpapasiya ay biyaya ng Diyos sa lahat ng tao. Hindi

nagtagumpay si Pastells na maibalik si Rizal para sa simbahan. Inilipat ni Padre Pastells si Padre Francisco Sanchez

sa Dapitan upang muling akitin si Rizal na magbalik sa simbahan. Ngunit, tulad ni Padre Pastells, hindi rin ito

nagtagumpay.

     Nakatanggap na rin si Rizal ng mga panauhin sa Dapitan at nakasama niya ang kanyang mga kapamilya at

nagpatayo na ng bahay sa Talisay. Nagpadala ang mga prayle ng isang tao na may alyas na Pablo Mercado

(Florencio Namanan) upang isangkot si Rizal sa mas malaking kaso.

     Nagtrabaho si Rizal sa Dapitan bilang isang manggagamot. Ang kanyang mga pasyente ay mga mahihirap na

hindi makabayad at mga mayayaman na nagbabayad ng malaki sa kanyang paglilingkod. Nang tumira ang kanyang

ina sa Dapitan sa loob ng isa’t kalahating taon, ginamot din ito ni Rizal. Nakilala ang kahusayan ni Rizal sa

panggagamot kahit na siya ay nasa Dapitan, sinasadya siya ng mga pasyente mula sa iba’t ibang panig ng daigdig.

Naging interes din ni Rizal ang mga lokal na halamang gamot.

     Itinayo ni Rizal ang isang sistema ng patubig sa Dapitan upang magkaroon ng malinis na tubig sa bawat bahay ng

Dapitan. Inumpisahan niya ang ilang proyektong pangkomunidad sa Dapitan: (1) Paglilinis ng mga latian upang

mawala ang malaria; (2) Paglalagay ng pailaw sa lansangan ng Dapitan at; (3) Pagpapaganda ng liwasan at ang

paglalagay ng mapa ng Mindanao sa plasa.

     Ang malaking panahon ni Rizal ay ginamit din niya sa pagtuturo ng mga kabataan sa Dapitan. Tinuruan niya ang

mga ito ng mga aralin sa wika, heograpiya, kasaysayan, matematika, gawaing industriyal at iba pa. Ang oras ay mula

alas 2:00 hanggang alas 4:00 ng hapon. Ang ilan sa mga iniambag ni Rizal sa agham sa Dapitan ay ang mga

sumusunod: (1) Pinasok ni Rizal ang mga kagubatan at baybay dagat ng Dapitan para sa paghahanap ng mga

specimen upang ipadala niya sa mga museo ng Europa; (2) Nakapag-ipon siya ng 346 na uri ng mga kabibi at; (3)

Natagpuan niya ang species ng Draco rizali, Apogonia rizali at Rhacophorus rizali.

     Ang pag-aaral ng mga wika ay ipinagpatuloy ni Rizal sa Dapitan. Sa panahong ito ay natutunan niya ang wikang

Bisaya, Subuanin, at Malayo. Ang kahusayan sa larangan ng sining ay makikita pa rin kay Rizal sa panahon ng

pagkakatapon niya sa Dapitan. Gumuguhit siya ng mga bagay na nakaakit sa kanya at nililok niya ang (1)

Paghihiganti ng Ina, (2) ang ulo ni Padre Guericco, at (3) estatwa ng isang babaeng taga-Dapitan.

     Ginamit din ni Rizal ang kanyang panahon sa Dapitan bilang isang magsasaka. Umabot ng 70 hektarya ang

lupang kanyang pag-aari na tinaniman niya ng abaka, niyog, punong kahoy, tubo , mais, kape, at cocoa. Ginamit din

ni Rizal ang modernong pagsasaka sa pamamagitan ng pag-aangkat sa Estados Unidos ng mga makabagong

makinarya. Ang pagnenegosyo ay isa sa mga naging gawain ni Rizal sa Dapitan. Nakipagsosyo siya kay Ramon

Carreon, mangangalakal na taga-Dapitan, sa negosyo ng pangingisda, koprahan at abaka. Itinayo din ni Rizal ang

kooperatiba ng mga magasasaka sa Dapitan upang mabawasan ang monopolyo ng mga Tsino sa lugar. Naging

malikhain si Rizal sa Dapitan sa pamamagitan ng paglikha ng mga sumusunod: (1) sulpukan, isang pagsindi ng

sigarilyo na gawa sa kahoy at; (2) makina sa paggawa ng bricks.

http://sinobasijoserizal.wikispaces.com/Rizal+sa+DapitanRizal sa Dapitan Edit  0  13…

Noong Hulyo 6, 1892 siya ay nakulong sa Fort Bonifacio. Dahil nalaman at hindi nagustuhan ng pamahalaang Kastila ang mga pinagagawa ni Jose Rizal laban sa mga prayle at sa mga Kastilang dayuhan na sumakop sa ating bayan.

Pinatapon si Jose Rizal sa Dapitan, Zamboanga noong Hulyo 14, 1892. Apat na taon siya namalagi rito. Ang pera nakuha niya sa pagkapanalo sa Manila Lottery at sa pagkatrabaho niya bilang isang magsasaka at negosyante ay nagamit sa pagbili ng isang lupain sa Talisay, malapit sa Dapitan. Dito sa lupa ay nagtayo siya ng tatlong bahay na gawa sa kawayan, kahoy at nipa. Nakatira sa unang bahay si Jose Rizal at ang hugis nito ay parisukat. Nakatira naman sa pangalawang bahay ang mga mag-aaral ni Jose Rizal. At ang huli ay gumawa si Jose Rizal ng isang tirahan para sa mga alaga niya na manok. Ang pangalawang bahay ay hugis octagon dahil may walong bahagi ito, samantala ang pangatlong bahay naman ay hugis na hexagon, ito ay may anim na bahagi/parte.

Masaya nanirahan dito sa Dapitan si Jose Rizal. Siya ay nangagamot sa mga maysakit tuwing umaga, tapos pupunta siya sa Dapitan gamit ang baroto, (isang barko) para magbigay lunas sa mga pasyente rito. Nagtuturo at nagtatanim si Jose Rizal tuwing hapon. Tahimik ang buhay ni Jose Rizal dito. Maraming siya naging kaibigan. Noong unang Pasko niya sa Dapitan, may imbitasyon si Jose Rizal galing kay Kapitan Carnicero na doon sa kanila ipagdiwang ang Noche Buena.

Nakapagbili si Jose Rizal ng maraming lupain dahil sa kanyang mga naipon na pera. Ang mga ito ay tinanim niya ng maraming prutas, kape at cacao. Tinuruan din niya ang mga magsasaka ng mga moderno paraan ng pagtatanim tulad ng paglagay ng tamang pataba sa lupa.

Habang nasa Dapitan si Jose Rizal, pinag-aralan din niya ang mga wika ng Malay, Bisayan at Subanun. Napakagaling ni Jose Rizal. Maraming siyang alam na wika, at lagi niya ito natatandaan at nagagamit niya ito kung may dayuhan siyang kausap. Nakagawa din siya ng mga tula tulad ng "Mi Retiro" (My Retreat).

Marunong din si Jose Rizal magpinta. Sa loob ng Simbahan Santiago, sa Dapitan ay mayroon gawa na painting si Jose Rizal. Tinawag siya ni Padre Balaguer para gumawa nito. Dahil kailangan ng pari ang painting para ilagay sa likod ng altar.

Mayroon mga nilikha si Jose Rizal ng mga sculptures tulad ng statue ng isang babae na tawag ay "The Dapitan Girl"; bust ng kanyang Ateneo professor na si Father Jose Guerrico; isang bust din ni St. Paul na binigay niya kay Father Pastells at isang woodcarving ni Josephine Bracken, ang asawa ni Jose Rizal.

Mahusay si Jose Rizal sa pagmamahala ng negosyo. Kasama ni Jose Rizal sa negosyo si Ramon Carreon. Sila ay mayroon negosyo na hemp, pangingisda, at copra. Nag-imbento din siya ng cigarette lighter na ang tawag niya ay sulpukan at isang makina na kahoy para makagawa ng maraming wooden bricks.

Noong Pebrero 1895, nagpagamot si George Taufer, isang bulag na pasyente ni Jose Rizal. Ngunit hindi nagaling si Taufer. Sinamahan siya ni Josephine Bracken, ang ampon ni George Taufer sa pagpunta niya sa Dapitan. Dito nakilala ni Jose Rizal si Josephine at nagustuhan niya ang magandang dalaga. Sila ay nagpakasal subalit hindi sila pinalad magkaroon ng anak dahil namatay ang bata habang ipinapanganak.

Huling araw ni Jose Rizal sa Dapitan noong Hulyo 31, 1896. Sumakay siya sa "Espana", pangalan ng barko papunta ng Maynila. Binenta niya ang mga kanyang lupain sa mga taga-Dapitan. Malungkot umalis si Jose Rizal at sumigaw ng "Adios Dapitan" sa mga nagmamahal sa kanya sa Dapitan. Kasama rin si Kapitan Carnicero sa paghatid kay Jose Rizal at may banda nagtugtog ng "Chopin's Farewell March" para sa pag-alis ni Jose Rizal.Noong Hulyo 6, 1892 siya ay nakulong sa Fort Bonifacio. Dahil nalaman at hindi nagustuhan ng pamahalaang Kastila ang mga pinagagawa ni Jose Rizal laban sa mga prayle at sa mga Kastilang dayuhan na sumakop sa ating bayan.

Pinatapon si Jose Rizal sa Dapitan, Zamboanga noong Hulyo 14, 1892. Apat na taon siya namalagi rito. Ang pera nakuha niya sa pagkapanalo sa Manila Lottery at sa pagkatrabaho niya bilang isang magsasaka at negosyante ay nagamit sa pagbili ng isang lupain sa Talisay, malapit sa Dapitan. Dito sa lupa ay nagtayo siya ng tatlong bahay na gawa sa kawayan, kahoy at nipa. Nakatira sa unang bahay si Jose Rizal at ang hugis nito ay parisukat. Nakatira naman sa pangalawang bahay ang mga mag-aaral ni Jose Rizal. At ang huli ay gumawa si Jose Rizal ng isang tirahan para sa mga alaga niya na manok. Ang pangalawang bahay ay hugis octagon dahil may walong bahagi ito, samantala ang pangatlong bahay naman ay hugis na hexagon, ito ay may anim na bahagi/parte.

Masaya nanirahan dito sa Dapitan si Jose Rizal. Siya ay nangagamot sa mga maysakit tuwing umaga, tapos pupunta siya sa Dapitan gamit ang baroto, (isang barko) para magbigay lunas sa mga pasyente rito. Nagtuturo at nagtatanim si Jose Rizal tuwing hapon. Tahimik ang buhay ni Jose Rizal dito. Maraming siya naging kaibigan. Noong unang Pasko niya sa Dapitan, may imbitasyon si Jose Rizal galing kay Kapitan Carnicero na doon sa kanila ipagdiwang ang Noche Buena.

Nakapagbili si Jose Rizal ng maraming lupain dahil sa kanyang mga naipon na pera. Ang mga ito ay tinanim niya ng maraming prutas, kape at cacao. Tinuruan din niya ang mga magsasaka ng mga moderno paraan ng pagtatanim tulad ng paglagay ng tamang pataba sa lupa.

Habang nasa Dapitan si Jose Rizal, pinag-aralan din niya ang mga wika ng Malay, Bisayan at Subanun. Napakagaling ni Jose Rizal. Maraming siyang alam na wika, at lagi niya ito natatandaan at nagagamit niya ito kung may dayuhan siyang kausap. Nakagawa din siya ng mga tula tulad ng "Mi Retiro" (My Retreat).

Marunong din si Jose Rizal magpinta. Sa loob ng Simbahan Santiago, sa Dapitan ay mayroon gawa na painting si Jose Rizal. Tinawag siya ni Padre Balaguer para gumawa nito. Dahil kailangan ng pari ang painting para ilagay sa likod ng altar.

Mayroon mga nilikha si Jose Rizal ng mga sculptures tulad ng statue ng isang babae na tawag ay "The Dapitan Girl"; bust ng kanyang Ateneo professor na si Father Jose Guerrico; isang bust din ni St. Paul na binigay niya kay Father Pastells at isang woodcarving ni Josephine Bracken, ang asawa ni Jose Rizal.

Mahusay si Jose Rizal sa pagmamahala ng negosyo. Kasama ni Jose Rizal sa negosyo si Ramon Carreon. Sila ay mayroon negosyo na hemp, pangingisda, at copra. Nag-imbento din siya ng cigarette lighter na ang tawag niya ay sulpukan at isang makina na kahoy para makagawa ng maraming wooden bricks.

Noong Pebrero 1895, nagpagamot si George Taufer, isang bulag na pasyente ni Jose Rizal. Ngunit hindi nagaling si Taufer. Sinamahan siya ni Josephine Bracken, ang ampon ni George Taufer sa pagpunta niya sa Dapitan. Dito nakilala ni Jose Rizal si Josephine at nagustuhan niya ang magandang dalaga. Sila ay nagpakasal subalit hindi sila pinalad magkaroon ng anak dahil namatay ang bata habang ipinapanganak.

Huling araw ni Jose Rizal sa Dapitan noong Hulyo 31, 1896. Sumakay siya sa "Espana", pangalan ng barko papunta ng Maynila. Binenta niya ang mga kanyang lupain sa mga taga-Dapitan. Malungkot umalis si Jose Rizal at sumigaw ng "Adios Dapitan" sa mga nagmamahal sa kanya sa Dapitan. Kasama rin si Kapitan Carnicero sa paghatid kay Jose Rizal at may banda nagtugtog ng "Chopin's Farewell March" para sa pag-alis ni Jose Rizal.

Ang Mi Ultimo Adios ay ang huling tula na isinulat ni Rizal bago siyang binaril sa Bagumbayan. Noong hapon ng Disyembre 29, 1896, pumunta ang ina at ang mga babaeng kapatid ni Rizal sa kanyang kulungan. Binigay niya sa kanyang mga kapatid ng isang libro, alcohol burner (na may papel sa loob), ang kanyang mga sapatos, at isang payo. Sa kanilang pagbukas ng alcohol burner, nakita nila ang tula (nasa linguahe ng Espanyol) ni Rizal, na walang pamagat at walang petsa na isinulat. Walang pamagat binigay ni Rizal sa kanyang huling tula, ngunit pinalangan ito ng "Mi Ultimo Adios" dahil sa kanyang kaibigan na si Mariano Ponce.