Sfida Qyteterimit Modern 10

7/30/2019 Sfida Qyteterimit Modern 10

1/13

SFIDA E QYTETRIMIT MODERN SI TA RUAJM LIRIN

PREJ TIRANIS"

Sot bota perballet me nje sfide te rende, rruga drejt qeverise boterore, ka hasur problem

serioze. Rendi i ri boteror nenkupton, rendin e krijuar prej elites Anglo-Amerikane e cila u

bazuar ne krijimin e raporteve speciale ne mes te SHBAse dhe Britanise se madhe per te

krijuar nje rend unipolar te bazuar mbi logjiken monetariste qe nenkupton kontrolli i

qeverive prej nje fuqie financiare private.

Kjo fuqi financiare private ishte aq e fuqishme qe te rishkruaje historine e shbase si dhe ti

relativizonte idete themelore te eterve themelues per republiken e agapese e cila

perfshinte traditen intelektuale me te mire qe kishte mbijetuar nga keshilli i Firences e cila

ishte shkendije e transformimit te botes feudalizmit ne boten modern si dhe miratimi i ligjitnatyral ne kushtetute e cila trajtonte njeriun si imago dei ose shembelltyre te zotit, ashtu sic

e trajton nje religjion qe u shfaq qe me lindjen e njerezimit dhe ajo ishte sciencia sacra. Ky

religjion ishte religjioni i Mojseut ose profetit Musa, Pitagoreaneve dhe Platonit qe e

mbante njeriun si mikrokosmos te lidhur me makrokosmosin, dhe inteligjibiliteti i njshit

krijues, prodhoi shpirtin e bots dhe shpirti i botes krijoi shpirtin e njeriut. Shpirti i njeriut

q ka komponenten kafsherore qe kane te bejne me nevojat e trupit dhe komponenten

hyjnore qe ka te bj me njohjen e ideve me te larta te nousit inteligjibil qe eshte produkti i


2/13

pare i zotit ose ajo qe njihet si mendja universale apo rrezja e drites, nese ne menyre

metaforike do ta quajme zotin diell atehere inteligjibiliteti ose nous eshte rrezja e diellit

qe jep jete gjithckase. Andaj Neoplatonistet te keqen e konsideronin ate e cila i mungonte

perfeksioni, sepse i mungonte idea me e larte. Nje element i shpirtit te botes eshte golden

ratio raportet matematikore te krijuesit qe kishte krijuar boten ne nje perfeksion te

pakufizuar. Intelektus eshte elementi intuitiv qe permes spekulimit metafizik arrin tenjohe realitetin metafizik dhe format ose idete e larta mbi te cilat eshte krijuar universi.

Nje nga mendjet me te ndritura te renesances Xhovani Piko Della Mirandola arriti qe

dinjitetin e njeriut ta vendose ne qender te botes, sepse ashtu sic shkruan ne librat e shenjte

njeriut duhet te jete mekembes i zotit ne toke. Platonin dhe Mojseun i bashkoi Filo

Hebreu i cili i dha dimension te ri interpretimit te testamentit te vjeter dhe qe ndikoi ne

lindjen e levizjes humaniste krishtere ne Jerusalem ne perandorine romake duke e

potencuar kreativitein e arsyes ne njohjen. Filo Hebreu deshmoi se evolucioni i vetem qe

egziston tek njeriu eshte evolucioni i shpirtit. Shpirti qe i sherben nevojave trupore, qe

ngjitet ne nivel te arsyes dhe ne nivel te hyjnores. Qe te kemi ide duhet te kemi mendje qe

gjeneron ide, idea e ideve eshte ejo qe filo Hebreu e quan logos ose arsyeja hyjnore e cila

ndermjetson Zotin dhe krijimet e tij ose ndermjeteson njeshin dhe shumicen. Qyteterimime ishte i varur nga perfshirja Platonike ne kulturen dhe ne te kuptuarit e arsyes hyjnore

si mjet ne ndertimin e sistemeve qe do ti sherbejne agapese dhe mbi konceptin e njeriut

ne imazh hyjnor. Neoplatonizmin me Judaizmin e bashkoi Filo Hebreu, me pas

Krishterizmin dhe Neoplatonizmin e bashkoi Shen Augustini dhe pikerisht Renesanca ne

keshillin e Firences solli Gemistos Pletonin dhe Nikolle Kuzes qe ishin perfaqsues te kesaj

tradite humaniste qe i perkisnin tradites se bashkdyzimit te Krishterizmit dhe Platonizmit

dhe keshtu lindi Renesanca e Arte.

Nikolle Kuza - Babai i Qyteterimit modern Evropian

Ajo qe karakterizonte renesancesn ishte idea e ligjit natyral, konceptit njeriut si


3/13

shembelltyre hyjnore dhe njohja e parimeve metafizike qe fshihet pas fenomeneve te

perceptuar nga shqisat. Kjo fryme e renesances u perpoq te mbytej prej kardinalit Paolo

Sarpi dhe rrjetit te tij qe synonin te permbysin shkendijen qe ishte ndezur ne kete keshille

dhe kishte dhene frytet e par ate renesances. Pikerisht kultivimi i Krishterizmit Platonik

ishte tradite me e mire humaniste qe kishte prodhuar intelekti evropian. Paolo Sarpi

pikerisht ne vepren e tij Arte di Bene Pensare perpiqej te binde intelektualet e ardhshemqe te ndikoje ne menyren se si mendojne. Baba intelektual i Sarpit ishte William Ockhami i

cili mohonte cdo gje metafizike, perderisa Aristoteli mendonte se zoti ishte nje levizes i

palevizshem , zoti nuk ishte krijues , jo unik dhe transcedent por pjese perberese e

kosmosit, ndersa Ockhami ishte nje Aristotelian radikal dhe mohonte cdo gje qe mund te

kishte lidhje me metafiziken prandaj ato i quante vetem emra...dhe bota mund te njihej

vetem me shqisa.

Rrjetit te Sarpit iu bashkangjiten Frensis Bekoni , Tomas Hobsi, Galile Galileu te cilet

promovononin shkencen e empiricizmit radikal ne menyre qe te pengonin idete e

renesances. Edhe filozofi Bertrand Rusell qe ishte nje neoAristotelian dhe i jepe rendesi te

madhe William Ockhamit pikerisht nominalizmi i tij thote Russell ndikoi qe te ndahet

shkenca nga religjioni. Hobsi promovoi natyren kafsherore te njeriut, Bekoni zbuloi

eksperimentin dhe vezhgimin si metode shkencore dhe kjo filozofi pat kulminacionin me

Xhon Lokun qe ishte nje nder emipiricistet me te njohur. Sipas Lokut njeriu ishte nje

kafsh dhe koncepti i tij i lirise ishte e drejta e secilit qe merr pjese ne luften kafsherore per

te grabitur pronen, dhe shteti duhet ti sherbeje ruajtjes se prones, ndersa askund nuk

permend lumturine njerezore si vlere me e larte fundamentale e lirise se plote te njeriut tekonceptuar si shembelltyre hyjnore. Loku ishte edhe apologjisti i Skllaverise. Empirictet

Britanik dhe Kartezianet perfaqesonin dy rryma intelektuale qe ishin instrumentet e

Oligarkive Evropiane qe te dominonin pjesen tjeter te populates dhe duke e penguar

frymen e Renesances qe njeriun ta cliroje nga idete qe ishin skllaveruese per njerezimin.

Sfiduesi me serioz i dy rrymave asaj Empirike dhe Karteziane ishte Lajbnici qe ishte nje

mendje gjeniale qe i besonte arsyes kreative ne njohjen e realitetit qe qendron pas

fenomeneve dhe mohoi rolin e shqisave ne njohje si dhe ai ishte lider republikan


4/13

transkontinental qe kishte synimin e perfshirjes se ligjit natyral ne republiken sovrane ne

boten e re. Lajbnici ishte edhe edhe ideologu i pare i konceptimit te vete mendjes si vlere

me e larte ekonomike, mendja ishte prodhuese e asaj qe njihet si ekonomi fizike qe

perfshihet ne rritjen e produktivietet, e cila rritje I dedikohet fuqise prodhuese te punes,

duke i zavendesuar muskujt teknologjia e cila rriste rendimentin prodhues. Lajbnici

kundershtoi edhe gjykimet apriori te Kartezianeve te nxjerrura nga perceptimi shqisor.Lajbnici permes letres se Molanusit kundershtoi Kartezianet duke thene qe Kartezianet

deri sot asnje zbulim nuk e bene, permes leterkembimit me Dr.Samuel Klark kundershtoi

Isak Njutnin i cili mendonte se universi eshte nje ore gjigande dhe zoti nderhyn per ta

aktivizuar permes (big bangut) dhe se nuk egzistonte nje rend supernatural, koncepti i

Njutnit ishte i ngjasjem me Aristotelit edhe per njutnin Zoti ishte levizes i botes. Per te

universi ishte vakum dhe trupat mbahen nga terheqja ndersa Lajbnici kundershtoi duke

theksuar arsyen e mjaftueshme qe zoti e kishte zbatuar per ta deshmuar urtesin e tij

hyjnore.

Lajbnici ishte nje nga gjenite qe dha kontribut te madh ne transformimin e shoqerise

feudale ne ate modern duke punuar per republiken qe i sherben lumturise njerezore. Ne

vepren e tij Te kuptuarit e arsyes njerezore Lajbnici theksoi efektin e demshem shoqeror

te vepres se Xhon Lokut qe ishte apologjisti i Skllaverise. Ne mbrojtje te Lajbnicit ishinedhe klasiket gjerman Mendelsohni dhe Lesingu prej te cileve u frymezuan, Geteja, Shileri,

Humboldi qe ishin ato qe vendosen themelet e kultures humaniste ne Gjermani. Lajbnici

pat armiq te shumte Fraksioni Venecian ne Londer e urrente dhe e pengonte. Ato e

pergaditen Isak Njutnin, Volterin qe te ironiziojne te arriturat e Lajbnicit. Volteri permes

Kandidit e kundershtoi konceptin e lumturise se Lajbnicit dhe idene se Zoti krijoi boten

me te mire te mundshme. Ideali Lajbnician i Agapese pat sukses ne revolucionin

amerikan kur eterit themelues te SHBAse e themeluan kushtetuten ne preambullen e se


5/13

ciles ishte perfshire ligji natyral qe garantonte te drejtat natyrale si life, liberty and

pursuit of happiness. Ne Gjermani pas vdekjes se Mendelsonit u shfaq perfaqsuesi i

empiricisteve Britanik ne Gjermani Emanuel Kanti i cili shkroi Kritiken e Arsyes

Kulluar duke dashur te njohe kufijte e arsyes pa u mbeshtetur ne pervojen, dhe duke

ardh ne perfundimin se arsyeja ka kufij te njohjes. Kanti ishte per imperativin kategorik

dmth duhet te jemi te mire sepse kerkon rrethi te jemi te tille. Ndersa Shileri thoshte se siduket Kanti ka pasur nje rini plot vuajtje andaj permes letrave te tij synonte edukimin

estetik qe kishte qellim fisnikerimin e karakterit. Por estetika per Kantin ishte shijim

sensual i te bukures, pa ndonje efekt moral mbi individin apo shoqerine dhe ketu ishte

gabimi i tij mbi rolin e artit ne fisnikerimin e nje shoqerie e shembull me i fresket jane

dramat e eskilit e te shekspirit qe loznin rol ne edukimin estetik te shoqerise ne menyre qe

kompasioni ti bente me te mire qytetaret qe eshte nje kusht per te themeluar republiken ne

sherbim te agapese. Njohje mund te vije prej gjykimeve apriori dhe a posteriori. Kanti pat

ndikim edhe tek postmodernistet te cilet mohojne cdo lidhje me te verteten metafizike. Pas

Kantit vjen Hegeli qe pat ndikim te madh ne dy shekujt e fundit, ai pretendon se zbuloi

dialektiken e shpirtit te botes qe funksionon duke kundershtuar dy ide ne nje unitet me te

larte. Hegeli arriti qe ne fenomenologjine e Shpirtit te shtjelloje lidhjen ne mes tesubjektit veprues dhe objektit, realitetin pas fenomeneve.Hegeli ishte konstruksionist

social, dhe baba i marksizmit si dhe ideologjive te derivuara nga dialektika Hegeliane

shkaterrimtare per shek XX qe njerezimin e futen nde kataklizme duke i ndare ne vija

ideologjike.

Perderisa Ockhami e ndau qenjen njerezore nga qenia supreme duke mohuar cdo rend

universal qe ka krijuar kjo qenie supreme, kartezianet me pas ndane racionalen ne

perceptimin e apriori te fenomeneve nga intelectus qe eshte arsyeja e paster intuitive ne


6/13

njohjen e realiteti metafizik keshtuqe filozofia moderne dhe postmoderne u shkeputen nga

ajo qe njihej prej tradites Platonike dhe librave te shenjte sciencia sacra qe perben edhe

berthamen ezoterike te religjioneve dhe qe merret me realitetin metafizik qe sic e deshmoi

edhe Nikolle Kuza qe u perpoq te zgjidhe syprinen e rrethit per rreth 14 vjet qe njihet

vetem permes nje shqise te mendjes qe njihet si intelectus ose arsyeja intuitive e paster qe

permes metafores zbulon dhe i kontribuon arsyes krijuese qe te luaje rolin e tij simekembes i zotit ne toke, pershkak te potencialit krijues qe ka njeriu. Edhe Rene

Guenon kulturen evropiane e gjykon si dekadente pershkak se u largua nga ajo qe njihej si

sciencia sacra e cila eshte e perfshire ne traditen me te mire intelektuale qe ka prodhuar

dhe ajo eshte Platonizmi Krishtere, ndersa sot religjionet e kane brenda konceptimit te

vertetave metafizike qe kane librat e shenjte. Sikur ne boten arabe te ndiqej edhe me tutje

perpjekjet e al Kindit, Al Farabit dhe Ibn Sines sigurisht se Arabet me heret kishin

vendosur themelet e shkences moderne, por Gazaliu me ndikimin e tij ne eliminimin e

arsyes speculative ne besim dhe largimin e parimit te kauzalitetit shkenca Arabe stagnoi

dhe ne nje ambient teper te mire qe paten krijuar kalifatet arabe nuk ja arriten. Filozofia

Platonike e cila ishte si instrument te njohjes e kishte intelectusin spekulativ kishte kete

qellim njohjen e realitetit pas botes se dukshme te shtremberuar permes mendjes se paster.Ndersa dija e gabuar eshte si rezultat i perceptimit shqisor te botes se shtremberuar te se

dukshmes. Nga historia e mendimit ne Evrope jane zhvilliuar sciencia sacra ose religio

perennis qe percepton realitetin me te larte metafizik ose idete e larta ose format qe jane

produkte te nousit ose inteligjibilitetit hyjnor qe jep drite si rrezet e diellit qe japin drite

dhe jete ashtu edhe inteligjibiliteti hyjnor jep drite dhe jete. Sipas Plotinit shpirti njerezor

ka dicka hyjnore dhe permes kontemplacionit mund te ngjitet tek hyjnorja ky eshte

evolucioni i shpirtit drejt arsyes hyjnore. Ne anen tjeter kemi filozofine moderne e

postmoderne qe kane origjinen tek Aristoteli dhe perceptimi shqisor i realitetit si dhe ne

njohjen e partikulares duke e ndare nga universalja. PROGRESI eshte ajo qe duhet te

preokuopoje njerezimin, prandaj progresi eshte i lidhur me mendjen e cila gjeneron idete

mbi progresin. Progresi eshte i lidhur me aftesine krijuese te mendjes se njeriut. Duke

komentuar Filo Hebreu Testamentin e vjeter kur permend Mojseu qielli dhe toka

mendon ne menyre metaforike se qielli perfaqeson mendjen universale ndersa toka

materien andaj kosmosi ka mendjen universal dhe materjen e perpunuar sipas mendjes

universale dhe ideve qe burojne nga idea e ideve dhe egziston nje rend harmonik dhe ligje

eternale. Andaj atje ku ka drite ka dhe jete, aty ku ka mendje ka perfeksion. Edhe njeriu

eshte nje mikrokosmos sic thote Shen Thoma Akuini sepse ka shpirtin dhe trupin. Njeriu

mund te transformoje natyren fale asaj qe zoti e pajisi me arsye dhe e lartesoi mbi gjellesat

tjera. Njeriu duhet te udhehiqet prej drites se vertete, dhe ajo eshte arsyeja hyjnore, ndersa

intelectus eshte ajo shqise qe ka njeriu per te perceptuar kete realitet hyjnor ose

universalet mbi te cilat nderton sisteteme filozofike , politike dhe ekonomike me qellim qe ti

sherbeje lumturise njerezore. Hegeli mendon se progresi ne shoqeri u soll prej sklleverve te

cilet vazhdimisht menduan qe ti permirsojne kushtet e jeteses, por do te thoshja edhe pse

Hegeli eshte mendje gjigande se progresi u soll prej perceptmit permes mendjes te ketij

realiteti metafizik qe u ngriten sistemet shkencore.

ARSYEJA HYJNORE KRIJOI BOTENE ME TE MIRE E MUNDSHME


7/13

Pese Solidet e Platonit i mundesuan Keplerit te zbuloje orbitat

elipsoide te planeteve

Pese Solidet e Platonit i mundesuan Keplerit te zbuloje orbitat elipsoide te planeteve, dhe

me pas u zbulua se tek solidet e Platonit ashtu sikur edhe ne univers egziston nje

rregullshmeri fundamentale dhe gjeometrike. Kepleri shpresoi se zbuloi planin gjeometrikte Zotit ne univers. Eshte i pike kruciale ne jeten e profetit israja dhe miraxhi nje mrekulli

ku kemi udhetim horizontal dhe vertical te profetit, permes miraxhit profetit futet ne nje

dimension tjeter te realitet te paperceptueshem per ne. Pikerisht permes ketij udhetimi

erdhir tek urtesia e Zotit dhe ne zemren e profetit lindi dashuria hyjnore, Zoti e shpalli

edhe librin e shenjte per ti meshiruar njerezimin dhe per ta udhezuar drejte lumturise se

amshuar. Filozofia moderne dhe postmoderne kishte kete synim qe ta largoje sa me teper

njeriun nga burimi, shpirti i njeriut eshte mediator ne mes te nje dimensioni tjeter te

realitetit dhe botes se dukshme andaj cdo ndryshim dhe cdo progress mund te sjell vetem

atje ku ka dicka hyjnore e ajo eshte mendja e njeriut. Pikerisht pershkak te mendjes njeriu

eshte si shembelltyre e zotit dhe u la mekembes ne toke. Pikerisht sot eshte e nevojshme te

konceptohet arsyeja hyjnore dhe dashuria hyjnore te cilat e kane burimin ne nousininteligjibil dhe shpirtin e botes te cilet permes dashurise universale krijuan nje harmoni

gjithkund dhe kudo. Kjo harmoni gjeometrike u deshmua prej Fibonacit, Raporti i Arte

dhe Solidet Platonit deshmojne per rendin harmonik ne Makrokosmos. Perderisa ajo

aktivja ne univers ishte mendja universal inteligjibile qe krijoi rend ne vend te kaosit, eshte

pikerisht ajo qe i ngjason nousit inteligjibil mendja e njeriut qe por mendja qe ka

evoluar drejt arsyes se paster, sepse mendja kalon neper tre stadiume se pari u sherben

nevojave dhe pasioneve, me pas shpirti dominohet prej arsyes qe eshte mbi pasionet dhe e


8/13

fundit shpirti e njeh realitetin me te larte te dimensonit tjeter te paperceptueshem dhe te

perceptueshem vetem prej profeteve. Ato ishin edhe mbreterit filozof ose mbreterit e arsyes

te cilet i promovoi Platoni pas nje edukimi te madh dy dekador qe u mesonte te futen ne

dimensionin tjeter te realitetit te njohur vetem prej mjeshtreve perenialist sepse dialektika

ishte shkenca ezoterike qe u mundesonte hyrjen ne ate dimension te realitetit te padukshem

te perceptueshem vetem prej arsyes se paster. Vlera me fundamentale ekonomike eshtepikerisht mendja e njeriut sepse mendja zbulon parimet fundamentale te realitetit me te

larte dhe mbi parimet fundamentale bazohet shkenca kompetente qe i sherben te mires se

njerezimit. Cdo sistem duhet te imitoje sistemet qe krijoi mendja universale te cilat jane ne

thelbe harmonike dhe i nenshtrohen ligjeve eternale. Andaj sot ne kohe te krizes globale

ekonomike, ku kemi kercenime te luftes se trete boterore permes sulmit termonuklerar te

Iranit prej izraelit dhe perendimit, pamundesia e qytetareve per te ndryshuar politiken pos

jell njerezimin ne mes te pesimizmit nga gjendja e pashpresise dhe optimizmit nga deshira

per ndryshim, ndersa vazhdon keshtu. Qyteterimi Evropian eshte kyci i problemit sepse

kolaboi sistemi ekonomik financiar, sistemi filozofik postmodernist dhe Evropa eshte ne

krize se bashku me SHBA;ne qe eshte derivat i qyteterimit Evropian.

FRANKLIN DELANO ROOSEVELT i fundit nga lideret e medhenj qe i

perkisnin tradites se ETERVE THEMELUES te SHBA se dhe Sistemit

ekonomik Amerikan

Politikanet e fundit qe jane te kalibrit te madh ishte Franklin Ruzvelti ne SHBA jo ne

nivelin e tij por deri diku ishte edhe Xhon Kenedi ndersa evropa nuk pat me kryetar si

duhet pas Sharl De Gollit pas renies se Degollit Evropa ishte e subordinuar prej elites dhe

interest Anglo-Amerikan dhe per kete periudhe ra sistemin Bretton Wood i kembimit fiks

te valutave fillloi ekonomia KAZINO, vizioni Shumanian fitoi mbi modelin konfederal te

DeGollit, Shkolla e Frankfurtit qe kishte ideology Fridrih Nicen e Fjodor Dostojevskin, si

dhe Kantin dhe Hajdegerin e njeriun si qenie e ndane definitivisht nga lidhja me burimin


9/13

metafizik dhe me pas egzistencialistet studiuan fatin e tij ne bote.

Dalengadale Qyteterimi Evropian po fillonte dekadencen dhe nga logjika e Hegeliane e cilau be instrument i Oligarkise Financiare e cila u be zot ne toke por jo mekembes sic thone

librat e shenjte sepse mekembesi i librave te shenjte udhehiqet prej arsyes hyjnore ndersa

Zoti ne toke sillet si diktator u krijuan ideologjite sipas dialektikes teze antiteze dhe kishin

konfliktet e pergjakura ne Evrope. Sot gjithashtu tregu i lire qe kur u krijua u krijua si

instrument i Oligarkise financiare per lufte tregtare per te shkatrruar prodhimtarine

vendore dhe per te monopolizuar prodhimin globale. Sistemi ekonomik i tregut te lire

krijoi gjithkund elita ekonomiko politike te korruptuara dhe te cilet u radhiten ne majen e


10/13

pushtetit ekonomiko-politik te cilet grabiten pasurine dhe populli gjithnje e me shume

varferohet deri ne kufijte e egzistences ndersa gjithkund ne bote per te mbajtur

paknaqesine e popullit po zbatojne politika diktatoriale dhe autoritare per ti mbajtur te

shtypur pothuajse shume qytete ndahen ne lagje ku kemi investime fabuloze

multimilioneshe dhe ne pjesen tjeter te qytetit njerez lypsare e mezi qe mbijetojne,

intelektualet gjithnje e me shume te injoruar, dhe niveli arsimor gjithnje e me shume menivel me te ulte sa per tu punesuar dhe jo per te marre njohuri te mirefillte. Mediumet

pothuajse gjithkund duke bere manipulim me masen, Madje Naom Chomsky nje

intelektual i shquar amerikan i permend disa strategji si : defokusimi i vemendjes opinionit

permes pseudoproblemeve, perdorimi i fjalorit infantile, promovimi i budallenjeve dhe

mediokritetit, krijimi i problemeve artificiale. Gjithe ky zinxhir elite politike-elite

ekonomike-media bashkepunojne sinkron ne shperlarjen e trurit te opinionit si dhe

eliminimin e intelektualeve tek te cilet ruhet mendimi kritik ndersa gjithnje e me shume

eliminohet elementi opozitar vizionar ndersa opozitat qe dalin nga logjika hegeliane nuk

jane opozitare te mirefillte as e majte e djathte nuk eshte thelbi i problemit. Prandaj

qyteterimi ka marre rrugen e tatepjetes dhe pa intervenim serioz ne nivel globale ka rrezik

serioz te hiperinflacionit te euros dhe dollarit si dhe vendosjes se masave te shterngimitfiskal nese arrijne te mbijetojne keto struktura mbiqeveritare.Unioni i njeriut me burimin

e krijueshmerise do ti mundesonte te njohe arsyen hyjnore dhe dashurine hyjnore sepse

arsyeja hyjnore njeh parimet fundamentale metafizike dhe dashuria hyjnore vendos cdo

element ne harmoni duke marre si shembull harmonine universale. Pikerisht dergimi i

librave te shenjte si meshire per njerezimin kishte kete qellim se njeriu ka neveoje per

arsyen hyjnore qe te udheheiqet dhe te krijoje sisteme ne baze te kesaj sisteme sepse

perfeksioni i pakufizuar eshte produkt i arsyes hyjnore. Andaj mendja kreative eshte

elementi esencial transformues. Mendja kreative ka nje kapacitet zbulues dhe krijues, ajo

ka arsyen e paster intuitive e cila duhet ta drejtoje racionalen ne njohjen e parimeve

fundamentale mbi te cilat funksionon bota e dukshme. Arsyeja hyjnore e drejton njeriun

kah lumturia, gjithashtu arsyeja e paster intuitive ne njohjen e ligjeve metafizike i

mundeson njeriut njohjen e realitetit, prandaj njohja e ketij realiteti me te larte njeriut i

ofron zgjidhje. Historia universale ofron pervojen njerezimit per ta kuptuar me mire

kohen moderne dhe problemet e saj. Sistemi ekonomik qe zbatohet sot si Ekonomia

Neoliberale u provua prej mbretereshe Viktoria ne luften tregtare per ti nenshtruar rivalet

dhe eksploatuar vendet e botes se trete dhe skllaveruar ato, edhe sot ky sistem ekonomik ka

dhene po keto rezultate, globalizoi varferine. Ndersa mendja nese merret si vlere

ekonomike dhe jo paraja, atehere mendja meqe ka ide te lindura dhe nuk eshte vetem nje

leter e paster replikon idete dhe ka kapacitet ti njoh idete e larta andaj ka qene nje ligj ne

ekonomi qe progresi ekonomik i nje shoqeria ka qene kapaciteti i tyre per te prodhuar, nje

shoqeri qe nuk ka prodhuar ska qene asnjehere e pavarur dhe e zhvilluar andaj ndryshe

nga sic thone teorite e teoreticienteve modern si shkolla e CIKAGOS dhe shoqata MONT

PELERINE qe promovuan idete neoliberale prodhimtaria ka qene e lidhur me nivelin

shkencor dhe teknologjik qe ndikon direct ne prodhim.


11/13

Milton Friedman promovues i Neoliberalizmit ekonomik

I gjithe revolucioni industrial i dedikohet aftesise kreative te mendjes te cilen po e mbroj

si vlere fundamentale ekonomike sepse zbulimi i ligjit te veprimit minimal mundesoi qe

makina ti sherbeje prodhimtarise duke e rritur fuqine prodhuese te punes, por puna e

makines varet prej fluksit te dendesise se energjise edhe kete e ka mundesuar mendja

kreative qe permes fusionit dhe fisionit prodhohet energji me kosto te ulet dhe largon

konkurencen e pergjakshme per nafte dhe derivate te naftes qe lindjen e mesme po e

mbajne nen peng dhe luftera te panevojshme imperialiste dhe ndersektare e nderfetare egjeopolitike. Energjia me densitet te ulte te energjise si ajo e diellit dhe e eres qe

rekomandojne enivronmentalistet jane anticivilizuese dhe maltusiane dhe investim i

demshem. Qe ti riprodhoje teknologjine e nevojshme sepse progresi shkencor dhe

teknologjik eshte thelbesor ne progresin ekonomi, eshte i nevojshem sistemi arsimor qe

zbaton sistemin Humboltian te arsimit qe niveli me I larte arsimor perpiqet qe permes

idese se hipotezave te hipotezave te larta ose sic thote Filo i Aleksandrise idea e ideve te

njihen per te njohur parimet fundamentale dhe riprodhimi i te vertetave fundamentale nga

vete student ne menyre qe te mesohet te mendoje ne zbulimin e te vertetave fundamentale

qe qendrojne pas nje fenomeni te dukshem dhe shmangia ne mesimi skolastik duke

memorizuar informacione dhe duke prodhuar mendje sterile te paafta per njohje. Ketij

sistemit qe njihet si Ekonomia fizike qe perhere te pare e zhvilluan Eterit themelues teSHBAse dhe idea krysore ishte e Lajbnicit dhe Ecole Politecnique te Parisit ku ishte edhe

Haygensi, Sadi Carnot dhane kontribut te madh ne transformimin e shoqerise feudale ne

ate moderne. Sot demokracia eshte promovuar me liberalizmin kundethenese njera me

tjetrin njera synon te vendose barazi para ligjit, tjetra prodhon pabarazi dhe si rezultat

kemi kaos ku demokracia kalon ne ligjin e me te fortit ose tiranine e klases sunduese,

demokracia e bazuar ne opinionin publik i favorizon demagoget te cilet njohin emocionet e

turmes por nuk njohin ligjin dhe te miren e pergjithshme por njohin demagogjine dhe

interesin personal e grupor prandaj demokracia nuk eshte model me i mire kete e tha edhe

nje nga eterit themelues te SHBAse Thomas Xheferson se Demokracia kerkon votues me

nivel shume te larte qe eshte utopike, por me se mire e pergjitheson Fridrih Nice kur thote

Per Demokracine kam nje dyshim sepse ajo dominohet prej mediokritetit. Prandaj li gjinatyral i vendosur ne kushtetute dhe ky ligj derivon prej arsyes hyjnore qe vendosi rendin

harmonic ne vend te kaosit eshte ai ligj qe duhet te sjelle harmonine ne shoqeri dhe

vendosja e ketij ligji ne kushtetute ishte aspirate e mendjeve me te ndritura e humaniste

separi profeti e vendosi ne kushtetuten e Medines, edhe Filo i Aleksandrise u perpoq qe te

promovoje arsyen hyjnore duke bashkuar Judazimin e Platonizmit dhe duke inspiruar

levizjet e para krishtere humaniste ne perandorine romake ndersa ne epoken moderne ky

ligj u involvua ne republiken e pare moderne sovrane duke promovuar republiken qe i


12/13

sherben: lirise, barazise dhe lumturise se njeriut, ajo qe ishte risi ne revolucionin

amerikan ishte zbulimi i Aleksander Hamiltonit e qe ishte KREDITI SOVRAN

NACIONAL qe eshte jeta e sistemit ekonomik, ky sistem qe eshte produkt i arsyes eshte ne

funksion te EKONOMISE FIZIKE ky sistem historia e ka deshmuar si sistemin me te mire

por qe oligarkia financiare qe deshiron ti mbaje te skllaveruar dhe te verbuar me te verteta

perceptual nga pervoja shqisore ka nxjerr teori qe ndikojne ne regres dhe jo ne progres.Prandaj progresi ka te beje ne gjetjen e funksioneve eksponenciale te cilat jane te lidhura

ngusht me progresin e vazhdueshem qe gjithashtu zbulimi i parimeve eshte produkt i

arsyes se paster.

Republika qe i sherben te mires se pergjithshme qe nenkupton ligji eshte mbi cdo individ

dhe grup dhe ky ligj mbron te drejtat natyrale si jeten, lirine dhe barazine nga pakica e

fuqishme andaj Benxhamin Franklini u tha qe ne U DHAME REPUBLIKE, NESE

MUND TA MBANI ose me vone pat thene KUSHTETUTA JU GARANTON

LUMTURINE, POR JU DUHET TA KAPNI qe nenkupton se per nje republike kerkohen

edhe qytetare fisnik.Fisnikeria e nje shoqerie eshte produkt i kultures, pikerisht fisnikeria

ka te beje me ndjenjen e kompasionit tek individet per njeri tjetrin dhe pikerisht arti duhet

ti sherbeje ngritjes morale dhe jo vetem shijimit sensual sic e mbronte kete ide ImanuelKanti. Prandaj edhe kultura eshte produkt i aftesise kreative te mendjes, e cila perdor

metaforen si instrument te zbulimit te realiteteve te padukshme dhe te paperceptueshme

per shqisat port e perceptueshme nga mendja. Historia Evropiane ka nje pervoje te hidhur

me lufterat nderfetare sidomos te viteve 1618-1648 si dhe mbylljen e ketyre konflikteve te

nxitura prej rrjetit te kardinalit Paolo Sarpi qe ishte agjent Venecian i cili e demtoi edhe

filozofine edhe shkencen por edhe nxiti luftera ndersektare ndersa bashkepuntore te tij

ishin Frensis Bekoni dhe Tomas Hobsi me pas pasardhes te tij ishin edhe empiriket si Xhon


13/13

Lloku, Bernard Mandevilli ejtprej te cileve doli edhe Adam Smithi ideologu i tregut te

lire..Marreveshja Vestfaliane eshte nje marreveshje qe nderpreu lufterat ndersektare dhe

nderfetare dhe qe bazohej ne idene e respektimit te sovranitetit reciprok. Por SHBA se i

mungon nje Franklin Delano Ruzvelt dhe Evropes nje Sharl DE GOLL prandaj fati i

krizes eshte ne duar te pasigurta..por a do te shpetojne sistemin e instaluar te interesave te

elites financiare te grupit INTERALFA qe drejtohet sot prej Jakob Rotshildit apo interesi ite mires se pergjithshme do te mbrohet do te varet nga vetedija qytetare nese nuk do te

jene ne gjendje te mbrojne lirine e tyre fundamentale atehere te drejtat e tyre do te ti

takojne spontanitetit. Intelektualet nuk mund te qendrojne indifirent ndaj te keqes edhe

pershkak te paaftesise se tyre per te ndikuar sepse Dante Aligeri thoshte Vendi me i

nxehte ne ferr eshte per ato qe ne koherat me te veshtira ato qendrojne indifferent,

prandaj nje kontribut sado i vogel per te miren eshte me me vlere se indiferenca totale.Por

sot intelektualet jane duke perjetuar tiranene e tiraneve. Herodoti ne librin e V flet per

mbretin Periandri i cili erdhi ne fronin mbreteror te Korintit i ri kishte pak miresi para se

ta dergonte nje vartes te tij per keshilla tek Thrasibuli tirani i Miletit se si te qeveriset me

nder. Thrasibuli e morri vartesin e Periandrit dhe nuk i tha asnje fjale por e shetit ne

fushen e tij me grure, dhe te gjitha ato qe kishin ngrit kokat mbi te tjerat dhe shkaterroipjesen e kallinjeve qe ishin te zhvilluar me se miri nje nga nje i kepuste gati ne tere aren e

tij pa i thene asnje fjale vartesit te Periandrit. Vartesi ishte shume i shqetesuar qe nuk i tha

tirani i Trasibulit asgje, se si kishte shkuar tek nje njeri i panjohur qe nuk foli asgje por

vetem shkatrroi pjesen e grurit me te zhvilluar. Por periandri qe ishte i etur per te degjuar

se cka kishte thene e degjoi me vemendje dhe e kuptoi drejte veprimin e Thrasibulit dhe u

be nje tiran mizor ne menyre qe te mos lejonte qe askush ti afrohej tiranit. Edhe sot

Tirania ekonomike dhe politike po shtohet, intelektualet e mirefillte po pengohen qe te

veprojne per te miren e pergjithshme, mediokriteti gjithnje e me shume eshte nen sherbim

te interesave te tyre dhe te klases sunduese dhe ne gjithnje e me shume po humbim nga

lirite tona individuale dhe kolektive. Prandaj filozofi postmodernist Slloven Sllavoj Zizek

me te drejte thote nuk eshte me rendesi te japim pergjigje por me rendesi te bejme

PYETJE TE DREJTE dmth SI DO TE RUAJME LIRINE , OSE TA FITOJME LIRINE e

cila eshte esenciale per PROGRESIN E NJE SHOQERIE dhe nje INDIVIDI.

Documents

Sfida Qyteterimit Modern 10