SEZONSKA KONCENTRACIJA POLENA …dev.cor.org.me/files/pdf/Pollen - report 1.pdf · Sezona cvjetanja korova – od druge polovine jula do novembra. U tabeli su prikazane alergene biljke

Agencija za zaštitu životne sredine Crne Gore Sezonska koncentracija polena suspendovanog u vazduhu

1 UNDP

Izgradnja kapaciteta za integracijske globalne ekološke obaveze u oblasti investicije/razvojne odluke

SEZONSKA KONCENTRACIJA POLENA SUSPENDOVANOG U VAZDUHU

Podgorica, maj/jun 2014. godine


2 UNDP


Uspostavljanje nacionalnog indikatora “Sezonska koncentracija polena suspendovanog u vazduhu” u okviru projekta Izgradnja kapaciteta za integracijske globalne ekološke obaveze u oblasti investicije/razvojne odluke Donator: Ujedinjene nacije za razvoj - UNDP Radni tim:

Ervin Spahić, odgovorno lice, Agencija za zaštitu životne sredine

mr Luka Mitrović, odgovorno lice, Zavod za hidrometeorologiju i seizmologiju

Lidija Šćepanović, rukovodilac projekta, Agencija za zaštitu životne sredine

mr Gordana Đukanović, koordinator projekta, Agencija za zaštitu životne

sredine

MSc Branko Micev, asistent koordinatora projekta, Zavod za hidrometeorologiju

i seizmologiju

dr Ruža Ćirović, član radnog tima, Agencija za zaštitu životne sredine

mr Biljana Telebak, član radnog tima, Agencija za zaštitu životne sredine

mr Sonja Kralj, član radnog tima, Agencija za zaštitu životne sredine

Svetlana Živković, član radnog tima, Agencija za zaštitu životne sredine

Hristina Ivanović, eksterni saradnik

Mirjana Mitrović, eksterni konsultant.


3 UNDP


VA05 Sezonska koncentracija polena suspendovanog u vazduhu

Opis problema

Na nužnost monitoringa polena suspendovanog u vazduhu ukazala je Svjetska

zdravstvena organizacija (WHO) službenim zaključcima sastanka na temu "Phenology

and Human Health: alergico Disorders" koji je održan u Rimu 2003. godine. WHO je

potvrdila da je aeropolen bitan uzročnik alergijskih reakcija tokom posljednjih 50 godina.

Način da se pomogne osobama alergičnim na polen, koji je preporučen od strane

Svjetske zdravstvene organizacija je organizovanje i sprovođenje kontinuiranog mjerenja

koncentracije polena u vazduhu. Rezultati monitoringa aeropolena omogućavaju

proučavanje, prevenciju, dijagnosticiranje, kao i liječenje od tegoba koje su uzrokovane

polenskim alergijama.

Polen biljaka je za čovjeka jedan od najznačajnijih alergena u vazduhu. Polenova zrna

kod više od 20 posto ljudske populacije (svaki peti čovjek) izazivaju alergijske reakcije

(bronhitis, konjuktivitis, dermatitis, polenska kijavica), dok u slučaju dugotrajnog i

višegodišnjeg izlaganja visokim koncentracijama jedan dio ljudske populacije obolijeva

od hroničnog bronhitisa i bronhijalne astme. Zagađenje vazduha u urbanim, industrijskim

sredinama doprinosi pojačanom alergijskom djelovanju aeropolena. Svjetska

zdravstvena organizacija je upozorila da će različite vrste alergijskih reakcija kod ljudi biti

bolest savremenog čovječanstva u 21 vijeku.

Ključno pitanje:

Kolika je sezonska koncentracija polena

suspendovanog u vazduhu?

Ključna poruka:

Redovno praćenje koncentracije polenovih zrna

u atmosferi od velike je važnosti za ljekare koji

se bave liječenjem alergijskih oboljenja, kako za

postavljanje dijagnoze, tako i za uspostavljanje i

korekciju terapije kod pacijenata. Negativan

uticaj na zdravlje ljudi, koji izaziva polen

pojedinih biljnih vrsta, svrstava ove čestice u

"prirodne" zagađivače vazduha. Koncentracija

polena biljaka u vazduhu zavisi od niza faktora koji vladaju u prirodnim staništima i

urbanim sredinama. Vrlo je važno poznavanje vremenske i prostorne distribucije, kao i

vrste aeroalergenog polena, kako bi se stanje pratilo putem izvještaja o stanju polena,

prognoza za naredni period, kao i formiranjem kalendara polena. Ovi podaci su

namijenjeni: prevenciji kod senzibilnih osoba, kao pomoć u efikasnijem liječenju

pacijenata u zdravstvenim institucijama, poboljšanju rada komunalnih i urbanističkih

službi na uništavanju trava i korova koje su uzročnici alergijskih bolesti, boljem

sagledavanju potrebe uvođenja zakonske regulative, uključujući i međunarodnu

saradnju, jer su problemi aeropolena ne samo lokalnog, regionalnog nego i globalnog

karaktera.


4 UNDP


Veza sa zakonskom regulativom: Prethodnim zakonskim rješenjima polen nije bio definisan kao prirodni zagađivač

vazduha, kao ni obaveza praćenja sezonske koncentracija polena suspendovanog u

vazduhu.

Kao rezultat aktivnosti projekta Uspostavljanje nacionalnog indikatora “Sezonska

koncentracija polena suspendovanog u vazduhu” u okviru projekta Izgradnja kapaciteta

za integracijske globalne ekološke obaveze u oblasti investicije/razvojne odluke,

proistekle su izmjene u postojećoj zakonskoj regulativi.

Naime, Zakonom o izmjenama i dopunama zakona o zaštiti vazduha koji je u fazi

usvajanja, u članu 1 izvršena je dopuna člana 3 stav 1 sa tačkom 16, kojom je definisan

alergeni polen kao doprinos zagađenju vazduha iz prirodnih izvora.

Uspostavljanje Državne mreže za praćenje koncentracije alergenog polena definisano je

članom 6 Zakona o izmjenama i dopunama zakona o zaštiti vazduha, dopunom člana 11

stav 2 sa tačkom 5, Zakona o zaštiti vazduha ("Službeni list CG", br. 25/10).

Izrada indikatora „Sezonska koncentracija polena suspendovanog u vazduhu“, koji će

biti predložen kao nacionalni indikator u okviru Nacionalne liste indikatora, u potpunosti

je usklađena sa kriterijumima koji su zastupljeni u Uredbi o nacionalnoj listi indikatora

zaštite životne sredine ("Službeni list CG", br. 19/13).

Metotologija i način rada

Analize u svim mjernim stanicama se vrše u skladu sa uslovima usvojenim od strane

Internacionalne asocijacija za aerobiologiju IAA (International Association for

Aerobiology). Oprema, metod rada i stručni kadar su usuglašeni sa Evropskim

standardima.

Aeropolen se sakuplja kontinuiranom volumetrijskom metodom (Hirst 0,1952). Nakon

kvalitativnog i kvantitativnog pregleda aeropolena rezultati su izraženi kao broj polenovih

zrna u m3 vazduha.

Koncentracija polena se određuje za jedan dan, a definiše za: nedjelju, određenu

dekadu, mjesec, sezonu i cijelu godinu, za svaku biljnu vrstu pojedinačno, odnosno za

sve biljke koje produkuju alergeni polen.

Početak i završetak polinacije mogu iz godine u godinu znatno da se kolebaju, zavisno

od vremenskih prilika.

Vrši se identifikacija polena 26 biljnih vrsta (lijeska, jova, tisa/čempresi, brijest, topola,

javor, vrba, jasen, breza, grab, platan, orah, hrast, dud, živa ograda, bor/jela/smrča,

konoplja/hmelj, trave, lipa, bokvica, kiselica, koprive, štira, parijetarija, pepeljuge/štirovi,

pelin, ambrozija, maslina).

Vremenski period tokom kojeg se vrši kontinuirano uzimanje uzoraka takođe je definisan

od strane Međunarodnog udruženja za aerobiologiju. U klimatskim uslovima naše zemlje

ovaj period započinje oko 1. februara (vrijeme početka cvjetanja lijeske i jove) i traje do

prvih dana novembra (završetak cvjetanja pelina i ambrozije).

Mjerenja obuhvataju tri sezone cvjetanja:

Sezona cvjetanja drveća - od februara do početka maja

Sezona cvjetanja trava, borova i lipe - od maja do druge dekade jula.


5 UNDP


Sezona cvjetanja korova – od druge polovine jula do novembra.

U tabeli su prikazane alergene biljke sa definisanim stepenom alergenosti kao i

periodom cvetanja u odnosu na familiju, rod i vrstu alergenih biljaka.

ALERGENE BILJKE (familija, rod, vrsta)

Narodni naziv Alergenost Period cvjetanja

CORYLACEAE

Corylus sp. Lijeska umjerena do jaka

C. avellana Obična lijeska februar - mart (znatno prije listanja)

C. colurna Mečja lijeska april – maj (znatno prije listanja)

Carpinus sp. Grab slaba do umjerena april - maj

BETULACEAE Alnus sp. Jova umjerena do jaka

A. glutinosa Crna jova februar - mart (prije listanja)

A. incana Bijela (siva) jova mart (prije listanja; oko 20 dana ranije

od crne jove)

Betula sp.

B. pendula Breza veoma jaka april – maj (uporedo sa listanjem)

TAXACEAE

Taxus sp. Tisa umjerena mart - april

T. baccata

CUPRESSACEAE

Cupressus sp.

C. sempervirens Obični čempres umjerena krajem zime, u primorskoj oblasti

već u februaru

ULMACEAE

Ulmus sp. Brijest umjerena mart - april (prije listanja)

SALICACEAE

Populus sp. Topola slaba

P. tremula Jasika mart - april (prije listanja)

P. alba Bijela topola mart - april

P. nigra Crna topola april (prije listanja)

Salix sp. Vrba slaba

S. alba bijela vrba mart-april (istovremeno ili poslije listanja)

S. purpurea rakita april-maj (prije listanja)

S. caprea iva mart-april (mnogo


6 UNDP


prije listanja)

S. pentandra lovor vrba maj (paralelno sa listanjem, ali se

cvjetanje produžava i u ljetnjim mjesecima)

S. cinerea barska iva (mart) april-maj (prije listanja)

S. retusa vrba pećinarka jul-avgust

ACERACEAE

Acer sp. Javor slaba do umjerena

A. platanoides Mliječ april-maj, prije listanja

A. campestre Poljski javor april-maj, prije listanja, u toku

listanja ili poslije listanja

A. monspessulanum Makljen april-maj

A. pseudoplatanus Gorski (bijeli) javor april-maj (poslije olistavanja)

A. heldreichii Planinski (grčki) javor

maj-jun (za vrijeme listanja ili poslije

listanja)

A. obtusatum Javor gluvač maj (u toku listanja)

A. tataricum Žestika maj-jun (poslije listanja)

OLEACEAE

Fraxinus sp. Jasen umjerena do jaka

F. angustifolia Poljski jasen (mart) april – maj (prije listanja)

F. excelsior Bijeli (gorski) jasen april – maj (prije listanja)

F. ornus Crni jasen početak maja (paralelno sa

listanjem; 2-3 nedelje poslije bijelog

jasena)

Olea sp.

O. europaea Maslina veoma jaka (april) maj - jun

Ligustrum sp.

L. vulgare Živa ograda (obična kalina)

umjerena do jaka (maj) jun - jul

PLATANACEAE

Platanus sp. Platan umjerena do jaka april (uporedo sa listanjem)

JUGLANDACEAE

Juglans sp.

J. regia Orah slaba do umjerena april - muški cvjetovi (prije listanja);

april – maj ženski cvjetovi (poslije

listanja)


7 UNDP


FAGACEAE

Quercus sp. Hrast umjerena april - maj

PINACEAEA

Pinus sp. Borovi slaba mart – jun

Abies sp.

A. alba Jela slaba april -jun

Picea sp.

P. abies Smrča slaba april – jun (zavisno od nadmorske visine)

MORACEAE

Morus sp. Dud slaba april - maj

TILIACEAE

Tilia sp. Lipa slaba jun - jul

POACEAE Trave veoma jaka april - oktobar

CANNABACEAE

Cannabis sp. slaba

C. sativa Konoplja jul - avgust

Humulus sp.

H. lupulus Hmelj slaba maj

PLANTAGINACEAE

Plantago sp. Bokvica slaba do umjerena

P. lanceolata

Muška bokvica april – septembar

POLYGONACEAE

Rumex sp. Kisjelice umjerena do jaka maj - avgust

URTICACEAE

Urtica sp.

U. dioica Kopriva slaba jun - septembar

Parietaria sp.

P. officinalis Parijetarija jaka jun - septembar

CHENOPODIACEAE

Chenopodium sp.

C. bonus-henricus Pepeljuga slaba do umjerena maj – septembar

AMARANTHACEAE

Amaranthus sp. Štir slaba do umjerena jul - septembar

ASTERACEAE

Artemisia sp. Pelin veoma jaka jul - septembar

Ambrosia sp.

A. artemisifolia Ambrozija veoma jaka jul – do početka mrazeva


8 UNDP


NAPOMENA: U prvoj koloni, date su familije, rodovi i vrste biljaka koje se tretiraju kao alergene biljke. Vrste u okviru rodova Ulmus, Carpinus, Platanus, Quercus, Morus, Tillia, Plantago, Rumex i Artemisia cvjetaju u istom vrijemenskom intervalu, pa stoga nisu izdvojeni pojedinačni taksoni. Vrste koje u okviru prikazanih rodova rastu na teritoriji Crne Gore, a cvjetaju u različito vrijeme, izdvojene su. Familija trava (Poaceae) će se posmatrati kao cjelina.

LITERATURA: Šilič, Č. (2005): Atlas dendroflore (drveće i grmlje) Bosne i Hercegovine. Matica hrvatska Čitluk. Franjevačka kuća Masna Luka. I izdanje. Edicija: Priroda BiH. Knjiga 2. pp.575 Tasić, S., Šavikin Fodulović, K. & Menković, N. (2001): Vodič kroz svet lekovitog bilja. Samostalno izdanje. Beograd. pp. 203.

Uticaj na zdravlje ljudi

Mnogobrojne studije potvrđuju povezanost između koncentracije polenovih zrna u

atmosferi i pojave simptoma kod osoba koje imaju alergije. Pojava simptoma ponekad

ide paralelno s porastom koncentracije polenovih zrna u vazduhu ili se javlja nakon 24

do 48 časova od trenutka kada koncentracija polena u vazduhu dosegne svoj

maksimum. Ovo „kašnjenje“ simptoma nastaje zbog vremenskog perioda koji je

potreban organizmu da prepozna alergene kojima je bio izložen.

Ispitivanje alergije na polene vrši se testom tj. kožnim probama. Moguće je da se pri

ispitivanju pokaže pozitivna reakcija na određeni alergen a da pacijent u razdoblju

cvjetanja ove biljke upšte nema tegoba. Objašnjenje se nalazi u činjenici da postoje

unakrsne reakcije između polena. Zato je za identifikaciju polena koji je odgovoran za

pojavu simptoma bolesti efikasnije vršiti identifikaciju polenovih zrna u atmosferi i pratiti

njihovu koncentraciju. Kod pacijenata s izrazito pozitivnim alergijskim reakcijama na

polene identifikacija polenovih zrna može ukazati na polen koji stvarno izaziva simptome

bolesti. Prag osjetljivosti se u mnogim evropskim zemljama smatra 8 polenovih zrna po

m3 vazduha, i to za najjače alergene kakav je polen ambrozije. Kod ostalih alergenih

polena gornja granica je 30 polenovih zrna po m3 vazduha.

Veza sa meteorološkim uslovima

Koncentracija polena u atmosferi primarno je determinisana od stanja meteoroloških

uslova tj. meteoroloških parametara.

Meterološki parametri imaju dvostuku ulogu odnosno dejstvo na stanje koncentracije

polena.

Primarno dejstvo ogleda se u tome što od meteoroloških uslova zavisi, vrsta i tip biljaka

koje će vršiti produkciju polena, stanje fenoloških faza, dužinu vegetacionog perioda,

početak i kraj cvjetanja, trenutak „pucanja emitera polena“, disperzije u vazduh

polenskih čestica. Temperatura i vlažnost vazduha će odrediti mogućnost-trenutak da


9 UNDP


dodje do „eksplozije“ polenskih kesica iz kojih će se izvršiti produkcija polena u vazduh-

atmosferu itd.

Sekundarno dejstvo nastupa nakon trenutka kada se izvrši disperzija-produkcija

polenskih čestica u vazduh. Od tog trenutka njihova sudbina je u „rukama“

meteoroloških uslova. Njihovo dalje raznošenje, disperzija u vazduhu, vertikalni

transport i transport na veće udaljenosti biće odredjeno stanjem vjetra i stabilnosti

atmosfere, zatim ispiranje iz vazduha putem kiše, mogućnost suvog gravitacionog

taloženja (stanje bez vjetra). Dakle meteorloški uslovi koji djeluju istovremeno i

kompleksno izvršiće homogenizaciju tj. popunjavanje jednog klimatskog prostora

odredjenom koncentracijom polena. Dakle i na mjestima gdje se ne vrši produkcija

polena meteorološki uslovi učiniće da čitav jedan klimatski kompleks bude

„kontaminiran“ polenskim sadržajem.

Za područje Crne Gore klimatske zone su vrlo specifične pa samim tim i njihov značaj za

koncentraciju polena ima poseban značaj. Treba imati u vidu da se radi o vrlo

heterogenim i najrazličitim klimatskim uslovima. Postoje klimatske zone u kojima

meteorološki uslovi diktiraju aktivne temperature vazduha tokom većeg dijela godine, pa

se u tim oblastima u najvećem dijelu godine odvija fenološka faza cvjetanja i produkcije

polena.

Primorje je klimatska oblast poznata po maksimalnom trajanju vegetacione sezone i sa

maksimalnim periodom trajanja aktivnih temperatura.

Zatim centralni dio Zetsko-bjelopavlićke ravnice male nadmorske visine oko 20 do

oko 300mnv ima prilično dugačak vegetacioni period tokom godine sa ranim fazama

početka cvjetanja i velikom sumom aktivnih temperatura.

Sljedeća značajna klimatska oblast je centralni dio većih nadmorskih visina - oko

500-700mnv. Karakteristična je oblast Nikšića kao klimatska oblast koja ima povoljan

termički režim za produkciju polena, a isto tako i povoljnu klimatsku sliku za rast biljaka

koje su potencijalno polenski produktivne.

Sjeverni dio Crne Gore, sa aspekta klimatske slike koja determiniše produkciju polena,

je manjeg značaja. Klimatski uslovi su takvi da se „sužava“ vegetacioni period. Početak

cvjetanja počinje kasnije, a kraj vegetacionog perioda je ranije tj. ranije se završava

period aktivnih temperatura koje pokreću fenološke faze koje omogućavaju produkciju

polena.


10 UNDP


5.VAZDUH

Naziv indikatora VA05 Sezonska koncentracija polena suspendovanog u vazduhu

Vrsta indikatora po DPSIR* modelu

Indikator stanja

Opis indikatora Indikatorom se predstavlja koncentracija i vrsta alergenog polena suspendovanog u vazduhu.

Metodologija utvrđivanja indikatora

Indikator se izračunava na osnovu podataka iz nacionalne mreže za praćenje alergenog polena iz izmjerenih dnevnih koncentracija alergenog polena (broj polenovih zrna pojedinih alergenih vrsta u metru kubnom vazduha). Dnevne koncentracije polena određuju se volumetrijskom metodom po Hirstu, korišćenjem uređaja (klopki za polen). Mikroskopskom analizom određuje se prisustvo pojedinih alergenih vrsta, kao i broj polenovih zrna po svakom segmentu (1 segment = 1 dan u sedmodnevnom uzorku), za svaki sat u toku dana.

Dobijeni ukupni broj polenovih zrna u toku 24h se množi sa faktorom konverzije da bi se dobio rezultat koji predstavlja broj polenovih zrna po metru kubnom vazduha za jedan dan (24h).

Faktor konverzije se dobija na sledeći način:

R- prečnik vidnog polja

L- protok uređaja = 10 /min= 14,4 m3/dan

P- pregledana površina uzorka

l- dužina uzorka, segmenta = 48 mm

b- broj pregledanih linija po segmentu (od 3 do 5)

Pu- ukupna površina uzorka po 1 segmentu = 48mm x 12mm = 672mm2

P = l x R x b

k- koeficijent konverzije

k = Pu / (P x L)

Jedinica mere Koncentracija polena suspendovanog u vazduhu - broj polenovih zrna pojedinih alergenih vrsta u metru kubnom vazduha (br.pol.zrna/m3)

Izvor podataka Organ uprave nadležan za poslove zaštite životne sredine.

Vremensaka dinamika prikupljanja podataka

Na godisnjem nivou, od 1. februara do 1. novembra


11 UNDP


PODINDIKATORI PO VRSTAMA ALERGENOG POLENA


12 UNDP


VA05/1 Sezonska koncentracija polena LIJESKE (Corulus) suspendovanog u vazduhu


13 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/1 Sezonska koncentracija polena LIJESKE (Corulus) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)

Alergenost Umjerena do jaka






14 UNDP


VA05/2 Sezonska koncentracija polena JOVE (Alnus) suspendovanog u vazduhu


15 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/2 Sezonska koncentracija polena JOVE (Alnus) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)







16 UNDP


VA05/3 Sezonska koncentracija polena TISE (Taxaceae)/ČEMPRESA (Cupressaceae) suspendovanog u vazduhu


17 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/3 Sezonska koncentracija polena TISE (Taxaceae)/ČEMPRESA (Cupressaceae) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)

Alergenost Umjerena






18 UNDP


VA05/4 Sezonska koncentracija polena BRIJESTA (Ulmus) suspendovanog u vazduhu


19 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/4 Sezonska koncentracija polena BRIJESTA (Ulmus) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)

Alergenost Umjerena






20 UNDP


VA05/5 Sezonska koncentracija polena TOPOLE (Populus) suspendovanog u vazduhu


21 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/5 Sezonska koncentracija polena TOPOLE (Populus) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)

Alergenost Slaba






22 UNDP


VA05/6 Sezonska koncentracija polena JAVORA (Acer) suspendovanog u vazduhu


23 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/6 Sezonska koncentracija polena JAVORA (Acer) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)

Alergenost Slaba do umjerena






24 UNDP


VA05/7 Sezonska koncentracija polena VRBE (Salix) suspendovanog u vazduhu


25 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/7 Sezonska koncentracija polena VRBE (Salix) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)

Alergenost Slaba






26 UNDP


VA05/8 Sezonska koncentracija polena JASENA (Fraxinus) suspendovanog u vazduhu


27 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/8 Sezonska koncentracija polena JASENA (Fraxinus) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)







28 UNDP


VA05/9 Sezonska koncentracija polena BREZE (Betula) suspendovanog u vazduhu


29 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/9 Sezonska koncentracija polena BREZE (Betula) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)

Alergenost Veoma jaka






30 UNDP


VA05/10 Sezonska koncentracija polena GRABA (Carpinus) suspendovanog u vazduhu


31 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/10 Sezonska koncentracija polena GRABA (Carpinus) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)







32 UNDP


VA05/11 Sezonska koncentracija polena PLATANA (Platanus) suspendovanog u vazduhu


33 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/11 Sezonska koncentracija polena PLATANA (Platanus) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)







34 UNDP


VA05/12 Sezonska koncentracija polena ORAHA (Juglans) suspendovanog u vazduhu


35 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/12 Sezonska koncentracija polena ORAHA (Juglans) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)







36 UNDP


VA05/13 Sezonska koncentracija polena HRASTA (Quercus) suspendovanog u vazduhu


37 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/13 Sezonska koncentracija polena HRASTA (Quercus) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)

Alergenost Umjerena






38 UNDP


VA05/14 Sezonska koncentracija polena DUDA (Morus) suspendovanog u vazduhu


39 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/14 Sezonska koncentracija polena DUDA (Morus) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)

Alergenost Slaba






40 UNDP


VA05/15 Sezonska koncentracija polena ŽIVE OGRADE (Ligustrum) suspendovanog u vazduhu


41 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/15 Sezonska koncentracija polena ŽIVE OGRADE (Ligustrum) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)







42 UNDP


VA05/16 Sezonska koncentracija polena BOROVA/JELA/SMRČE (Pinaceaea)

suspendovanog u vazduhu


43 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/16 Sezonska koncentracija polena BOROVA/JELA/SMRČE (Pinaceaea) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)

Alergenost Slaba






44 UNDP


VA05/17 Sezonska koncentracija polena LIPE (Tilia) suspendovanog u vazduhu


45 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/17 Sezonska koncentracija polena LIPE (Tilia) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)

Alergenost Slaba






46 UNDP


VA05/18 Sezonska koncentracija polena TRAVE (Poaceae) suspendovanog u vazduhu


47 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/18 Sezonska koncentracija polena TRAVE (Poaceae) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)







48 UNDP


VA05/19 Sezonska koncentracija polena KONOPLJE/HMELJA (Cannabaceae) suspendovanog u vazduhu


49 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/19 Sezonska koncentracija polena KONOPLJE/HMELJA (Cannabaceae) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)

Alergenost Slaba






50 UNDP


VA05/20 Sezonska koncentracija polena BOKVICE (Plantago) suspendovanog u vazduhu


51 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/20 Sezonska koncentracija polena BOKVICE (Plantago) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)







52 UNDP


VA05/21 Sezonska koncentracija polena KISELICE (Rumex) suspendovanog u vazduhu


53 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/21 Sezonska koncentracija polena KISELICE (Rumex) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)







54 UNDP


VA05/22 Sezonska koncentracija polena KOPRIVE/PARIJETARIJE (Urticaceae) suspendovanog u vazduhu


55 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/22 Sezonska koncentracija polena KOPRIVE/PARIJETARIJE (Urticaceae) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)

Alergenost Slaba / jaka






56 UNDP


VA05/23 Sezonska koncentracija polena PEPELJUGE/ŠTIROVA (Chenopodiaceae/Amaranthaceae) suspendovanog u vazduhu


57 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/23 Sezonska koncentracija polena PEPELJUGE/ŠTIROVA (Chenopodiaceae/Amaranthaceae) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)







58 UNDP


VA05/24 Sezonska koncentracija polena PELINA (Artemisia) suspendovanog u vazduhu


59 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/24 Sezonska koncentracija polena PELINA (Artemisia) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)







60 UNDP


VA05/25 Sezonska koncentracija polena AMBROZIJE (Abrosia) suspendovanog u

vazduhu


61 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/25 Sezonska koncentracija polena AMBROZIJE (Abrosia) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)







62 UNDP


VA05/26 Sezonska koncentracija polena MASLINE (Olea) suspendovanog u vazduhu


63 UNDP


Naziv podindikatora

VA05/26 Sezonska koncentracija polena MASLINE (Olea) suspendovanog u vazduhu


Indikator stanja












P = l x R x b


k = Pu / (P x L)






Documents

SEZONSKA KONCENTRACIJA POLENA …dev.cor.org.me/files/pdf/Pollen - report 1.pdf · Sezona cvjetanja korova – od druge polovine jula do novembra. U tabeli su prikazane alergene biljke