SEZAi KARAKOp

GUNDONUMU

7. baski

DiRiLi^ YAYINLARI

GUNDONUMU

YAZARIN ObOR ESERLERl

(DiRiLt§ YAYINLARrndan)§ilR:

§liRLER I tvlonna Rosa§iiRLER II §ahdamar/K6rfez/Seslcr§iiRLER III Hizirla Kirk Saat§11RLER IV Taha'nin Kitabi/Gul Mujlusu§tlRLER V Zamana Adaiimij Sozlcr§ilRLER VI Ayinler/Qe§meler§iiRLER VII Leyla ile Mecnun§iiRLER VIII Alc§ Dansi§iiRLER IX Aliiiyazisi SaatiGUN DOGMADAN (§iirlerin Toplu Basimi)

HiKAYE:HiKAYELER I Meydan Ortaya ^ikiigindaHiKAYELER II Portreler

PlYBS:PlYESLER I • ARMAGAN

gEViRi §itR:BATI §iiRLERiNDEN • iSLAMIN §tiR ANITLARINDAN

DtJ§CNCE:RUHUN DiRiLi§i • KIYAMETA§ISI • QAG VEiLHAM I-II-III-IV• iSLAMTOPLUMUNUN EKONOMIK STROKTOrO• DiRiLl§lNgEVRESiNDE • iSLAM • iSLAMIN DiRiLi§t • DiRiLi§NESLiNlN AMENTUSU • INSANLIGIN DiRiLi§i • YItIKCENNET. MAKAMDA • DiRlLi§ MU§TUSU • DU§UNCELER I-II • FiZlKOTESi AgiSINDAN UFUKLAR VEDAHAOTESi I-II-lII• YAPI TA§LARI VE KADERImIzIN QAGRISI I-II • UNUTU§ VEHATIRLAYI? • VAROLMA SAVA§I • QAGDA? BATIDO§UNCESiNDEN •SAMANYOLUNDA ZiYAFET

DENEME:

EDEBIYAT VAZILARI I - Medeniyelin Riiyasi Riiyanm Mcdcniycti §iirEDEBiYAT YAZILARIII - Dijimizin ZanEDEBiYAT YAZILARI III - Egik Ehramlar

iNCELEME:YUNUS EMRE • MEHMED AKIF • MEVLANA

GtrNL()K YAZILAR:FARKLAR • SUTUN • SUR • GUN SAATi

SOYLEYi§LER:rSportaj:

TARiHlN Y0LA6ZINDAkonferans:

giKI§ YOLU I - Ulkeniizin GelecegigiKI§ YOLU II - Medeniyetimizin Diriliji

meydan konu§masi;giKI§ YOLU III - Kullu Millet Gerijegi

SEZAi KARAKOg

GUNDONUMU

7. baski

DiRiLi§ YAYINLARIP.K. 1279, Sirkeci - Istanbul. Nuruosmaniye Cd.Derin Han, No: 8/1, 34410 Cagaloglu - IstanbulPosta geki No: 348155 Tel: (0212) 519 04 57

www.dirilisyayinlari.gen.tr

Dirili§ Yaymi 23

Birinci Baski 1977

ikinci Baski 1978

Uguncii Baski 1979

Dorduncu Baski 1985

Be§inci Baski 1995

Aitinci Baski 2004

BUKITAP

Bu kitap, 6 Mayis 1976-14 Ekim 1976 tarihleriarasmda Dirili§ Pazartesi-Perjembe Giinliigu'ndeGiindoniimii ba§ligiyla ve yazarin imzasiylayayinlanan yaziiarindan olu§mu§tur.

© Dmli§ Yayinlan. BU KiTAP DAHiL BUTUN ESERLE-RiMiZiN TUM YAYIN HAKLARI SAKLIDIR (Degerlendimie

amaciyla yapilacak kisaaiintilar dijinda, yazarm yazili izni olma-dan,hi9bir surette aiinamaz, gogaltilamaz, gevirisi yapilamaz, rad-yo, TV'lerde okunamaz, kaset ve CD'lere aktanlamaz, Internetdosyasi afilamaz).

Dizgi-i9duzen: hayaievi tasarimBaski-Cilt: Bayrak Matbaacilik San. ve Tic. Ltd. §ti.Davutpa§a Cad. No: 14/2Topkapi - istanbulIstanbul - Mart 2010

GUNDONUMU

KANSERiN OCAGINA tObA DiKMEK...

Kanserin bayraklan sallaniyor yeryiizunun bu-tiin kofelerinde, Flamalar, marflar ve birbirine uy-durulmu§ adimlarla yiiriiyor Ur'un ahtapot ayakla-ri. Insanliga kaybettirilen yiice din duygusunun ye-rini bu sahte mit heyecani alsin diye, zekanin kuruyemifi teknik, kotii ruhun buyrugunda babil kulele-rini her tepeye dikiyor.

Dunya, insanin du§tugu maymun ruhunun yu-vasi olsun diye, §eytanm ?iragi ideoloji ve politikamimarlarinca, hamur gibi yogruluyor.

Ruh dehlizi, agzini agmif, biitiin yilan ve qiyan-larim giin i§igina piiskurtmekte.

Ruh deccali, yalanci mefalesini biitiin dag ba§Ia-rinda yakmaga 9ali§makta.

Insanligin bugiinkii yapisi, §imdiki haliyle, bukanseri, bu ahtapotu, bu deccali yenecek gii^te degil.Hatta onun karfisma gikan yalanci kurtaricilar, onu

s gundOnOmu

beslemekte, biiyiitmekte, semirtmekte.

Metafiziksizlik, adeta bir metafizik guciine ermemistisizminin cofkusu icinde.

insanliga yeni bir giiciin, bir ruhun §mnga edil-mesinden ba§ka kurtulu§ yolu yoktur. Bu §iringa, enkestirmeden soyliyelim ki, dirilif §iringasidir. Dirili§Ruhunun §inngasidir. gohret ve menfaat garpicili-gindan arinmi§ hizmet yolu §iringasi.

Servete ve insanlara tapanlarin yolu degil buyol. AUah'a kul olmanm yolu.

Dirili§ erleri, erenleri ve pirleri yolu. Nefsinin vebenliginin qevresinde kitle toplayarak diinyasmisaglamla§ti"ranlann degil, giyecegi gomlegini biledu§unmeden, nefsler i^in degil, Allah i^in ba§kalari-nin hizmetine ko§anlann yolu. Kendisine onder ve-ya §eyh diyenlerin veya dedirtenlerin, kendiliriniba§ veya mtictehit, iistad bilenlerin degil, kendisinien afagidaki miislumandan daha yiice gormeyen,kurtulufu hep birlikte aramanin aziz kaygisinda fa-ni olmu§larin yolu.

"Her §ey Allah icin, her fey AUah'a dogru"prensibini yiiregine ifleyenler, insanlik ruhunu, ^ag-daf kanserden ayiklayacaklardir ancak.

Kendini olanca ruh batakliginda birakip yiice veeskimez hakikatleri yenileftirmege girifenler degil,kendi ruhunu o yiice ve oliimsiiz ilkelerin ifigindayenilemege, tazelemege ve diriltmege niyet etmif,<;aba gosteren kahramanlar, insanhgin onciileri ola-caklardir. Ve elbet, kahramanlik ve onciiluk iddiala-

rma da zerrece iltifat etmeksizin.

KANSERIN OCAGINA TOBA DlKMEK... 9

Buyol aqilincadir ki, Tarih Deccali, Hakikat Meh-disinin kiliciyla ikiye bi^lecek ve Islam ruhunun birnefesi olan Hazreti Isa soluguyla olu, dirilecektir.

DiRiLi§ MUCiZESi

(Jagimizda, Islam toplumlarina baktigimizda,adeta, bir med ve cezir fasit dairesine hapsoldukiari-ni goruriiz. Birde medden cezire geqerken panik, ce-zirden medde ge^erken duygu ta§kinligi halindeco§ku enstantaneleri...

Evet... gonullerimiz §ifasi giiq yarayi aldi alaii,bu med ve cezir tekrarmm kapanina kistirilmi§ bulu-nuyoruz. Ay gibi biiyiiyor, biiyuyor, biiyiiyor, dolu-nay haline gelecegimiz umudunu veriyoruz da, tambu umudun mu§tu ve sevinciyle ruhumuz fad ola-cakken, birden talih geliyor, sonra daha da incelerek,gokteki belli belirsiz bir igne izine doniifmuf ay gibihandiyse kaybolma sularina eriyoruz. Fakat, sontehlikeli anm iizerinden kisa bir siire ge^tikten sonra, yeniden ufukta beliriyoruz ve med donemimiziyafiyoruz. Ve biitiin bu med ve cezir donemlerimizi,Bati Uygarliginin uydusu olarak geqiriyoruz.

Nerede o mucize ki, ay, bedir halini tamamlasin.

DlRlLl§MUClZESI 11

Ve orada da durmayarak Arzin uydusu olmaktankurtulup gune§le§sin. Giinef gibi, uydulan olan ge-zegenlerle yeni bir sistem kursun.

Evet, ayin gune§ haline d6nu§mesi gibi bir mu-cize gerek bize. Neredeyse, ^ekim kanunu, yani tabi-at kanunu haline gelmif bir uydulugu kiracak ruh i^ibir mucize. Allah'in ruha bagi§ladigi bir tasarruf gerek.

Tarih i^inde bir mucize. Du§u§ med ve cezriniyiikselije ^eviren ilahi armagan. Ruh iqinde bir il-ham. Kaskah kesilmi§ kaba ruhlan lavlarmda yakip§uleye ^eviren volkan. Dirilif volkani.

Dirili§ Neslinin imanla §ifmi§ bazusuyla ayinuyduluk zincirini parqalayip gune§c yiikseltecek iil-kii mucizesi. Peygamber sevgisinin ve bagliligminoliimsiiz mucizesi.

Dirili§ mucizesi gerek bize. Kur'an'da her an pa-rildayan, goren gozlere ayan dirili§ mucizesi.

Fasit daireyi kiran Dirili§ Mucizesi. Isiamin yeni-den dirili§ mucizesi. Peygamber mucizelerinin siire-gi, veliler kerametleri zincirinin halkasi dirilif mucizesi ve kerameti.

Bir mucize ve keramet ki,Oziilke'yi olumcul uy-kusundan uyandirsin. Tarih kifini bahara qevirsin;tstanbul'un, ^am'in BagdatTn kapatildiklari mezar-lari patlasm; kurumu§ kiitiige donen gogdelerindenyeni filizler gogertsin. Aynlmi§ gonulleri birle§tirsin.Bizim gugsiiz kollanmizda demirden daha gu^lii bi-leklerin halk edili§i §eklinde tecelli etsin. Miiminleriyeniden dirili§ erleri olma kivamma getirsin.

12 GUNDOnOmO

Yeni bir bilme a§ki, ogrenme tutkusu, hayat co§-kusu, sanat ve edebiyat anitlan, du§unce ve hikmettablolari §afagi agsm Kutlu Olke'nin ufuklarina. Enyoksul evde bile, hayatin maddi zaruretlerinin otesi-ne uzanan bir kaygi dogsun, bulunsun.

Toplum, tekrar Kutlu Toplum haline gelsin. §uan igin du§ ve iitopya olan bu hal, bir realite, bir ger-^ek olsun.

Kutlu Islam Toplumu, yeniden omuzlasin Insan-hgin sorumlulugunu. Ayilari, yilanlari, domuzlari,tilkileri ve ^akallari tekrar inlerine donmege, kagma-ya mecbur etsin, tekrar, §u anda yorgun, ihtiyar vehasta, hatta olgiin durumda goriinen Tarihin Aslam,Hakikatm Aslam, Allah'in Arslani.

Miisliimanlar, Allah'in arslanlari idiler. ^imdi"kufa kurda yem olmalan", koleligin, uydulugun,kara-kapitalizmin, kizil-komiinizmin ^evresinde ka-rakulaklar gibi dola§maya kendilerini mahkum gor-meleri ve bilmeleri reva midir?

Yok mu bir kahraman ki, meddin gune§e en ya-kin serhaddinde, kama§mif ruhlara §6yle seslenme-sini bilsin:

"Battigimiz qirkeften kurtulmak igin hep birdenAllah'm Ipine sarilalim karde§lerim! Med ve cezirqirpini§indan, ku§ku, korku ve umutsuzluk qirpini-§mdan bizi (temkin) sularina erdirecek yalniz bu ola-caktir. Siirekli gece, siirekli ki§, siirekli oliim yoktur.Her an dirili§ §afagmin efiginde bulunuyoruz. Yeterki, sirlari kurcalamasim, aramasim bilelim. Goniille-

rin birle§ip hakikata d6nu§unden, ayin giinefe qev-

DlRlLl§MUCtZESl 13

rilmesi mucizesi gerqekle§ecektir. Nefs kaygilanmizibirakarak Kutlu Toplumun varolufunda fenaya, ora-dan da Allah'in varliginda bekaya yonelelim. Dogu-ya, Batiya, bekleyen insanligin iifuklarma dikelimfazilet amtlanni. "Ba§an Allah'tandir", "Allah'tanba§ka havi ve kuwet sahibi yoktur" inanciyla dona-narak diinyanin en aciz halklari olmaktan ^ikip enkudretli Milled olmasini bilelLm."

Ve sonra birden bir yay gibi gerilip ok gibi uza-yip atilarak, vaktin donu§umuyle, cezir u^urumun-da kivranan Kutlu toplumun kalintisi toplulugumu-za §6yle desin:

"Ey, Kutlu Avizenin, yere (jalinifiyla bin par^ayaboliiniip un ufak olmu§ zerreleri! Umutsuzluk i<;in-de toza topraga, dumana ve ise, vapur bacasmm ka-rasina kan§maya ba§lamayasin sakin! Bu senln so-nun olur. Bu en korkun(; bitif olur. Ey mutlu mozaikparqasi, yakla§ yakla§ senin gibi olmvi§lara. Senin gibi aslina kavufmayi bekleyenlere yakla§ ki, mucizesolugu iifiiriildugunde, hepiniz birden bir araya ge-lecek ve biitiinlefeceksiniz. Eski ^ini biitiinii gibi, es-ki Kutlu Avize gibi, biitiin insanliktan olufan tapma-gin avizesi olup yerine konacak ve her yam i§il i§ilaydmlatacaksiniz. Dayan dayan ki, seller seni siiriik-leyip obiir kutlu zerrelcrden uzaga du§urmesin. Di-ren diren ki, yeller seni ufiiriip yalmzligm cehenne-minde kavurmasm. Ytiksel yiiksel ki, toprak, ^ollerintuzunda yakip yandirmasin. Yogunla§ yogunla§ ki,zaman seni giiveler gibi yiyip bitirmesin, erimriim etmesin. Hiir denizlerin inci tanesi gibi bir giintakilacagin yiizugu, parmagi, gerdanligi, boyunu

14 GONDOnCMU

bekle. Sen obiirlerinin yuziigiine ka§ olacaksin. On-lar da senin yiizugiine ka§ olacaklar. Obiir karde§le-rin."

*

* *

Kalkip diyeceklcr ki sen hayal iqindesin, sen tnu-dze bekliyorsun. Mucize ki ancak peygamberleregelir.

Derim ki, evet, ben mucize bekliyorum. Ama hayal iqinde degilim. Miislumanlarin l<;inde bulundu-gu aci gerqegi haykinp durarak, Allah'in lutf edece-gi, adeta mucize kadar biiyiik bir atilimi bekliyorum.Yok edilmek iqin her hile ve cebir ile aslindan uzak-la§tirilmi§ Milletimden, bin parqaya boliinmiif mille-timden bir mucize kadar zor bir atilim bekliyorum.Kendine gelmesini, birle§ip biitunlenmesinl, ^evresi-ni, oteyi beriyi aydinhk gozlerle gormesini bekliyorum. Peygamberin ruhaniyeti adma, Diri Kur'an'inyiizii suyu hurmetine, Kutsal Islam inanci onurunaAllah'tan bir mucize bekliyorum. Boyle bir mucize-ye layik olacak degifim ve dirilige ermemizi gece vegiinduz Rahun ve Rahman olan Allah'tan umuyo-rum, bekliyorum.

SIR YAYINDA MU§TU BOYASI

Aile i^in, yeni bir dogum, ne kadar istirapli bir§ey olsa da, nasil sevinqle kar§ilanir, yiizler parlar,gozler giiliimser, giin olaganiistu bir hafiflik, tavirlargozle goriiliir bir latiflik kazanir. Diinyaya yeni gele-nin aglayi§ sesi bile bu gene! sevingve mutluluk ha-vasini bulandirmaz, hatta ona, yiirekleri yumu§atanbir 9e§ni verir. Kimse, gelenin qevresindekilere, ken-disini kucaklardan kucaklara kaldiranlara uzun bir

sure bir yiik, bir zahmet, hatta kimi zaman bir dertdemek olacagini du§unmez bile. i§te bu, Allah'in"dogum" denilen bagi§inda gizledigi "muftu sir-ri"nin demet demet ^iqeklerini bir bahar comertligiy-le ortaliga yaymasmdan ileri gelmekte.

Oliim ise, kimi insanlar i^in bir kurtuluf olduguhalde bile, nasil matem siyahma boyar evlerin ruhu-nu. Bu ruhun duvarlanni kara bir panoya ^evirir. Gi-den sakindir, hi^ olmazsa g6runu§te. Ama kalanlar,aglamak, tiikenircesine g6zya§i dokmek isterler. Yas

16 GOndOnOmO

tablosu, yiizlere guniibirligin otesiyle kar§ila§maninpanigini yiiklemiftir. Oliim degil, olumden otesidiraslinda insanlan sarsan; yarati§in giizelligine baglidoguma karfilik, Allah'in kahrediciliginin sonucuolur iirkii veren, yiireklere yikiliftan izler salan.

Dogum ve oliim, bir vakit iqin,bizi giinliik olan-dan, gundelik olandan kopariyor, ebediligin kar§isi-na ^ikanyor.

Biri geqmi§i toparlayip getiriyor, obiirii gelecekzamandaki kader giiciinden tohumlar tafiyor §imdi-ki zamana. Bbylece §imdiki zaman yogunla§iyor, fi-zigi afkm bir anlama ula§iyor. Tabutla be§ik, kefenlekundak arasmda gerilen bir yay oluyor zaman. Oylebir yay ki, ucundaki ok, ruhun en nazik noktasina ni-§an aliyor.

5air i^in, mimar iqin, herhangi bir sanatqi iqin dedurum ayni. Bir dava eri i^in de. Bir eserin dogu§u,ne kadar qileli olursa olsun, sahibini o olqiidebir yu-celik co§kusuyia donahr. Verimsizlik ve kisirlik, so-nu^ vermeyen galifmalar, g6runu§teki rahatliga ragmen, iqinde oliim azabmdan, kabir sikmtismdan bir

qirpmi§ saklamakta.

Bir insanin ruhunun da dogum ve oliimleri var.Insan, daha nice kez dogar ve uyamk durmazsa, nice kez oliir. Dirili§lere ve olii§lere gebe kalir ruh bo-yuna. Ve bunun gergek ne§e ve hiiznuyle qalkalanirdurur. Kalp karanr, i§ir. Ruh, aydinlanir, sararir solar. Di§imizda oldugu gibi iqimizde de nice gecelerve giindiizler, fecirler ve alacakaranliklar birbirinikogalar. Biitiin mesele, alinyazisim dolduran biitiin

SIR YAYINDA MU§TU BOYAS! 17

bu ak ve kara olu§lann son hesabinda, karli qikmak-ta. Alinlann ak, vicdanlarm rahat, ruhlann yucelmi§olarak yaraticiya dolaysiz d6nu§ guniinii kar§ilaya-bilmelerinde.

Millet ve medeniyet kaderleri de, qok daha derinve koklii, yaygin ve yogun, yiice ve saf duyarliklanndogum ve olum sirlanyla yukliidiir. Kahramanlar,bu kader tuflanna, yerinde ve zamaninda dokunma-sini bilen, daha dogrusu bunu sezen, en dogrusu da,bu dokunu§ i^in ilahi bir segi^le vazifelendirilen diri-li§ erlerldir. Bir mesajm usanmaz mimaridir onlar,diinyanin "gaflet mimarlari" kar§isinda.

Onlarin aqligini ve susuzlugunu, yorgunluk vebitkinligini, bu mesajm oziindeki §ifa bah giderir,onlari durmaksizin yeniler.

Islamin olmez Millet Ruhu'nu diriltccek erler debu iksirden, bu kevserden nasiplerini almi§bahtiyar-lar sayilmayi hakkedeceklerdir.

Dogum onlar iqin, dogumun sevinci onlar iqin-dir. Oliim matemi de du§manlarinin nasibi olsun.

Onlann, ki§i kapamak, baharin kapilarini ardinakadar aqmak gibi mutlu bir gorevleri vardir. Bu aqi^sonunda, yilanlar, akrepler, boceklcr, agaq bitleri,asalaklar ve okse otlan da ortaya ^kma imkaninaererler belki ama baharm muhte§em orkestrasi, bucirtlak sesleri, baharin olumsiiz rengi, bu ijirkin renk-leri, baharin §erbeti, bu zehirleri, <;aglayaninda boga-cak ve silecek giiqtedir.

tslamm dirili§i davasina goniil vermek, Allah'inboyasiyla boyanmaya istekli olmak demektir. Al-

18 GUNDONCMO

lah'in boyasini silecek hangi giiq vardir?

Dogum ve dirili§ boyasini, hangi sentetik oliimboyasi kapatabilir, giderebilir?

TEMEL ILKE

Allah, insani, kendisine tapmasi iqln yarattiginiagikliyor Kutsal Kitabinda. Yaratili§ sebcbini arayaninsan, sorunun cevabini burda bulacaktir. Varolu§hikmeti, Allah'a tapmasidir insanoglunun. Biitiinobiir olu§umlar, bunun hazirligindan ibaret.

Evet, insan yer, i^er, uyur, gezer, yapar, yikar.Fakat bunlann hiq biri, insanm spesifik yanini mey-dana getirmez. (^iinkii: hayvanlar da yer, iger, gezer,yuva yapar, firsat buldukga da yikiciliklarini da g5s-termekten ka^mazlar. Bitkiler de beslenir. Arzda birtakim degifimler yaparlar. Fakat, ibadet etmek, yanikendi yarafacisina tarn bir fuur ve teslimiyetle yone-lip O'nun oniinde egilmek, insana mahsus.

Gergi, biitiin yaratiklarm kendilerine mahsus biranmalari vardir Tann'yi. Ama bu ani§, hiijbirisinde,insanda oldugu gibi, varolu§larini karakterlendir-mez. Inkar ve red yetkileri, seqi§ haklari olmadigiiqin,onlann tapmmasi, adeta, evrenin ve varligm ge-

20 GUNDONOMO

nel y6neli§inde bulunma sininni afmaz.

Insaninsa durumu degi§iktir. Onun, Allah'a y5-neli§i, inkar edebilme konumu da kendisine agik ka-pi biraktigindan, bamba§ka bir mahiyet kazanmak-tadir. insan, iradesini kullanacak, aklini kullanacak,binbir aldani§ ve aldati§ engelini a§acak, ondan son-ra, Allah'a tapma yuceligine erebiiecektir.

Insan, insana tapma, kahramanlari, ya da gii^lukifileri putla§tirma, e§yayi, tabiati veya tabiat ve ta-rihin sembol haline gelmi§ kuvvet ve kudretlerinitanrila§tirma sapkinliklanni kirdiktan sonra, O'na,Tanri'ya ger^ek yonelifin, yani hakiki tapi§in perde-si aralanacaktir.

Beden ve ruh kavgasinda, ruhundan yana ^ika-rak, beden ve madde zincirini parqalayarak, i^giidii-lerin esiri degil hakimi olarak, insan, Allah Yolu'nututabilecektir.

Sanat ve bilim bile, Tanri'ya yakla§tirdik9a kutluolan insan faaliyetleridir. Ondan uzakla^tirdikga da,hayvanlarin masumlugu yaninda, insani hayvandana§agi diifuren, "a§agilann a§agisi"na bir diifiife ug-ratan bir vasita olur.

Borg olan ibadetlerin di§inda da, insan, her i§iginde ibadetten uzak degildir. Her i§le Tanri'ya yak-la§makla, her faaliyetinde O'nun raziligini kazan-makla yiicelir ve melekleri a§ar.

Melek ve hayvem, zaruret mertebelerindedirler.Insansa, irade ve sezifiyle, emegiyle, bu mertebeniniistiine, Tann'nm halifeligi mertebesine ula§ir. Kendisine bu ulvi gorev igin verilmi§ ozel yetkiyi kotiiye

TPlMEL ILKE 21

kullarunca da, §uphesiz, yeri hayvandan da afagidave §eytanin yam olur.

Ruhumuzla, viicudumuzla, malvarligimizlayaptigimiz tapmmalar, e§yanin ve tabiatin, madde-nin ve biiyuniin tutsagi olmaya hazir zamammizi,hakikatm yurdu, konugu ve dostu kilacaktir.

Evet, namaz, oru^, hac, zekat ve Tanri yolundasava§, bize ortiik hakikatm perdesini a^acak, "gaybhazineleri"nin kapisini aralayacak, bu diinyada biziAllah'in bir misafiri, agirladigi dostu yapacaktir.

Tanri dostu olan Hazreti Ibrahim, Tanri'mn sev-gilisi olan Son Peygamber, bize bu yolu, insanliga bui§ikli yolu gosterdi. Biitiin peygamberler, veliier, go-niilleri saf ve davrani§lan temiz biitiin miiminler buDogru ve Ulu Yol'dan yiiriidiiler.

Arz, bizi yakan ate§ten bir kor haline gelse, biitiin insanlar feytanm hocasi kesilseler ve diinya yii-ziinde tek bir musliiman kalsa, yer, gok, ta§, toprak,toz ve duman bile inkarin, reddin en ba§tan qikarici,goz boyayici, akil ^elici, ruhu cezbedici mikrofonu,hoparlorii, sahnesi ve ekrani haline gelse, yine omiisliiman, biitiin bunlara omuz silkecek, doniipbakmayacak, giiliip ge^ecek bir iman ve ruh sagli-ginda olmak borcunda ve giiciindedir.

Hig bir dirili§ erinin unutmayacagi ilk like, ilkvarolu§ ilkesi, ilk kurtulu§ belgesi budur.

DIRILI§ giLESi VE YOLCULUGU

i^imizdeki putlari kirmadan di§ putlara mah-kum olmaktan kurtulamayiz.

Dif put, nesnelmi§ gibi kentlerin biiyiik alanla-nnda mermerden veya tunqtan kabuklar ve mahfa-zalar iginde donmu§ gibi, toplumlann ortasinda §erilahlari gibi, Tarihin ortasinda ^aglann heyulalan gibi duran put, bu hilkat, tabiat garibesi, gerqekte bii-tiin guciinii i<;imizdeki, yani benligimizdeki puttan,daha dogrusu putlaftirma egilimimizden alir; onun,almyazi aynamizdaki yansimasindan ba§ka bir §eydegildir. Bir yankidir, yanli§ konulmuf i^ sorumuzakolay ve yanli§ tarafindan sunulan bir cevaptir. So-ruyu bile diizelten hakiki cevabin yolkesenidir. Biryankesicidir. Bir hirsizdir. Gonulleri qalan bir hirsiz.

insanm en pahali,en degerli yanini, kalbini, hat-ta ruhunu a§iran, fanilik hirsizidir.

A§kin katilidir o. Ruhun gerqek ve yeni dogum-

DIRILI? glLESl VEYOLCULUCU 23

larini iirkiiten ana rahmi kurdudur. Dirili§ filizleri-nin gogerifini engelleyen sabirsizlik esintisidir. Fati-ha'nin ruhuna, Kur'an bildirisine bir suikasttir.

Ruh depremleri kompiitiirleridir putlar. Herelektronik cihaz gibi onlarin da formulleri vardir.Kari§ik ince formiil ve §ifreler. Kahramanlardir bu§ifreleri qozen ve onlarin yiiziinu toplum ruhununoniine biitiin qipiakhgiyla seren.

Kahraman olmak, onun i^in, ilkin putu kir-makla baflar. Bunun iqindir ki Ulu Peygamber, birsava§ donii^unde sahabeye: "Sava§ bitti. Biiyiik sa-va§ ba§ladi." diye buyurmuftu. Biiyiik sava§, yaniher inanan ki§inin kendi igindeki putu kirma sava§i.Bu putu kiran ruh, elbette, di§ putlari devirmeyi ba-§aracaktir.

Manevi iq olu§um, di§m mahkumluguna kar§ibir korunma a§isidir.

Mevlana, bu sebeple, rum ve qin ressamlari 6r-negini veriyor, arifi, olgun insani siirekli olarak, kendi i^aynasini paslardan aritan ki§i olarak tanimliyor-du.

Bu sebepicdir ki, veli:

" "La" siipiirgesiyle yollari supurmeden "ilia"sarayina vanp ula§amazsin" demifti.

Yine, tasavvuf terimleri i^inde "sefer der vatan"(yurtta yolculuk) diye belirtilen prensipten kasdedi-len i q y o 1c u 1u k tur. Yani "manevi olu§umyolculugu". (^iinkii: insan iqin ger^ek yurt, Tann Yo-lu'dur. Ve gerqek yolculuk, Allah'a dogru gitmeyiama^layan yolculuktur.

24 GUNDONUMU

Bu yolculuk, Rahman'dan gelen esinti yoniinde-ki yolculuktur. Seraplarin biriktirdigi sulari de§incearkasinda ate§ten kizgin kum tepelerinin bulundu-gunu gostermege imkan veren vaha yolculugu, sal-lanan hurma ve ufukta gozden kaybolmamacasinayol gosteren ay yolculugu, ger^ek ye§illik, Hizir yol-culugudur.

Ashab-i Kehf, "(;ile"nin, Hizir lie Musa Aleyhis-selam yolculugu ise, (scfer der vatan), yani "sir yur-du yolculugu"nun sembolleridir.

Bu, gileye kapanif ve sir yolculugu, ig putlarinkirili§i igindir. Di§ putlann kirili§i guciine erdiren i(;put kirili§lari.

*

* *

Millet kiiltiir ve medeniyet hayatlarinda da, vedi§ putlarin kirili§indan sonradir dirili§in ba§layi§i.Onlarin da (sefer der vatan)lari vardir. Ashab-i Kehfddnemleri, Hizirla yolculuk zamanlari vardir.

Milletler, boylece, bu gile doneminden geqtiktensonra, Tarihin Postnifini, §eyhi, Piri olurlar.

*

* *

Di§tan gelen die §artlarmi, igten gelen ^ile irade-siyle verimlendirmek, o tarlayi bu sabanla siirmek,ilerleyi§ oniine dikilen du§unce, sanat, inan^, ahlakve madde alcinlarindaki ve dif putlari kirma yolu-nu agacaktir.

Ge^mi^in tecriibe ve yontemlerinden faydalan-mak §arttir. Ama, qile bir ya§anti i§idir, taklit edile-mez. O, ya§anir.

DiRlLl?ClLESl VE YOLCULUGU 25

Hakikat Yolu'nu arayarak, ya§ayarak, onun cile-sini qekerek, teker teker ve toplu olarak, MedeniyetDirili§imizin erleri olmaya bakalim. Ycni insan, Diri-li§ insani, Dirili§ Nesli, bu qileyi qekerck olgunlafinave ondan sonra insanligin umutsuzluk ufkuna, birfecir gibi agma borcundadir. Tarihi borcunda.

BiRLiKTE ARAYI§ ?AGR1SI

Dirili§ bir qagridir. Miikemmel ve ebedi olanabir ^agri. Ancak, aldanilmasin ki, onun, kendisiniMukemmcliyete ermi§ ve ebediyete varmi§sananla-rin, "eksik" gordiikleri ki§ilere yonelttigi bir ^agri ol-dugu inancini tafimiyoruz bizler. Yani biz "dirilifhizmetkarlan", ya da yeni dille soyleyelim, biz "diri-li§ ifqileri". Bu konuda fu inanci ta§iyoruz: iqimiz-den big kimse, "dirili§"tcn dirili§-di§ina gitmekte de-gildir. Hepimiz dirilif'e dogru gitmekteyiz. Dirilif(jagrisi once kendimizedir. Eger, dirili§in difinday-sak, dirili§e dogru gitme gorevini yukliiyor bu ^agribize. Eger dirilifin iqindeysek, gidi§iiriiz "dirili§tendirili§e"dir. Eger bu ^agri bizim dilimizde §ekilleni-yorsa, bu, herkesi, bizimle birlikte, dirili§i aramaya,bulmaya, dirilife dogru gitmeye gagirma anlaminda-dir. "Birlikte" olmanin nimetinden yararlanmak di-ieginden ibarettir ^agnmiz. "Allah'in eli toplulukiizerindedir" ^iinku. (^iinkii: "Ikiniz bir aradaysaniz

BIRLIKTE ARAYI5 gACRlSI 27

uqunciinuz benim, iiijunuz bir aradaysaniz dordiin-ciiniiz benim" diyen O'dur.

Hakikati birlikte aramak qagrisidir Dirili§ C^^agn-si. Bu aramada bulunanlari birbirine katmak, ekle-

mek, ilerleyi§te kar§ilikli yararli olmak sdz konusu-dur. Robenson bile gergekte tek ba§ina degildi: dahaonce i^inde ya§adigi bir toplum ve medeniyetle, am,bilgi ve deney olarak ya da beceri ve ali§kanhklarolarak da olsa, kendinde sakli bir toplum ve medeniyetle "birlik"teydi. Ayrica malzeme olarak bir gemienkazi vardi. O enkaz ki, yine daha once bir uygar-lik ve topluma aitti.

Salt Robenson, yani "mutlak anlamda Robenson" yoktur.

Hakikat'm Robenson'u olamaz. Salt toplum ol-madigi gibi, salt ki§i de olamaz.

Tasavvufta, yani iq olu§um yolunda, bu, "inzivader enciimen" (toplulukta yalnizlik) olarak deyimi-ne kavu§muftur ki, herkesle birlikte hakikat arayici-ligi ve buluculugunda Allah'a y6neli§ deney ve ka-zancini §ahsile§tirme, kendine mal etme ve ruhunage^irme anlamma gelir bir anlamda da. (Jiinkii: bu"birliktelik", insanm ne kendi nefsi, ne ba§kalarininnefsi iqindir. Hakikat iijindir, Allah iqindir.

Hakikat, hem (^ok aqikta, hem 90k gizlidir. Aqik-ta olu§u, gizli olu§unu unutturarak, insani yanilt-makta ve kendini ona sahip sanma yanilgisina dii-fiirmektedir. Bunu, eskiden: "zuhuru perde olmu§-tur zuhura" diye ifade etmiflerdir.

Oyleyse, aqikta olani da gizliymi§(;esine araya-lim. Buldugumuzu bir daha, bir daha bulmaya ^ali-

2S GONDOnOMO

§alim. Ve bunu da dele, goniil goniile, kafa kafayavererek yapahm.

Bu arayi§ ^ilesine herkes adaydir. Hig kimse bukonuda "seqkin"Iik iddiasinda olamaz artik. HazrctiMuhammed'in "son peygamber" olu§unu boyle an-lamak gerekir.

Kimseye "vahiy" gelmeyccektir. "llham"lar ola-bilir. Ancak bu iihamlann kontrolu, yine kendi bilgi,du§unce, dc^tiri ve sagduyumuzun ol^iip bi^mesi,tartip degerlendirmcsi, ayriftirma ve birle§tirmesiy-le milmkun olacaktir.

Sezgi, yol gosterebilir, yon i§itabilir, ama, yiirii-yecek olan, akil, goniil ve ruhtur.

Bu yonden de bu arayi§ (;agrisi, qok yonlii, qokcepheli bir (^agridir.

Sadece inanmi§ kl§ilere degil, biitiin insanlarabir qagridir. Kurtarma ^agrisi degil, birlikte kurtul-ma qagrisidir.

Kimseyi kurtarma iddiasinda degiliz biz. Kurtu-lu§a birlikte erme sevinq ve mutlulugunu payla§maisteklileriyiz.

Insanligm yeni dirili§ine gebe olduguna inandi-gimiz kendi 6z kiiltiir ve medeniyetimiz olan Haki-kat Medeniyeti'nin gerqegini arama ve payla§ma qi-lesini, gergek "gok sofrasi" bilen, "mu§tu ve kprku"dengesinde birbirine dayanarak, oteki diinyadan once bu diinyada "ruh cehennemi"ne du§meme direni-§i ve sabrmi siirdiirmege gali^an Dirili§ (^agrisi yol-culariyiz biz. Ya da daha dogrusu, boyle bir yolcu ol-maktan ote bir amaq ta§imama almyazisini Ulu Ya-ratici'dan dileyen kullar.

DiRiLi§ BAHARI VE AYARTl

E§ya'nin bir yiizii ruhumuza, bir yiizii nefsimizedoniiktiir. Daha dogrusu, ona, kimi zaman ruhumu-zun, kimi zaman nefsimizin gozleriyle bakariz.

Islam inanci kozmik, hatta "mutlak"qi bir pers-pektife sahiptir. Ruhumuz, Yaratici'nm bagi§i ola-rak, baki§inda bir yardima kavu§ur: meleklerin yar-dimina. Yani tabiati a§an bir ozde bir yardima. Nef-simiz de baki§mda, yine fizikotesi bir guijle donatil-mi§ bir "ayarti"yla donamr.

Efya, boylece, mutlak alemden gelen bagi§ veyaizin i§inlariyla, ya ruhumuzun kurucu ve yapici elle-rinde yogrularak liahi Site'nin hamuru, yapi malze-mesi olur; ya da, nefsimizin, "karanlik kuvvet" tara-findan desteklcnerek, iqine bozulu§un ve yikmtininmayasmi attigi bir du§uf ve quruyu§ yapragi...

I^inde bulundugumuz siirekli psikolojiye gore,ya bir "dirili§ bahari"nm giilleri ve qi^ekleri; ya da

30 GONDOnOMU

ruhun sonbaharindan haber veren, hazan yaprakla-rinin sariligi iqinde kuruyu§ ve kirif i§'in belgeleri.

Fizikotesi kaynakli, fakat somut olarak realiteplanini da kavrayan Mutlak'in ifigindaki ruh, 6zdogrultuda, varhginin hikmet mimarisiyle efyayi,bir anlama "Yiice Site"ninyapi ta§i anlamina erdirir-ken, nefsin araya girdigi ayartilma tehlikesiyle kar§ikar§iyadir.

Unutulmamalidir ki, yol ne kadar diiz bir qizgihalinde ve ne kadar piiriizsuzse, en ufak bir kivnmveya en ufak bir girinti qikinti, goze batmakta o de-rece gii^ kazanir.

Iq 01u§ sistemlerinde, bunun iqindir ki, g 6 z iiayak ucundan ayirmamak (nazarderkadem) deyimi vardir. Insanin saga sola bakmadan,kendi ayak parmaklannin uqlarma goziinii dikerekyiiriimesi, maddi anlamindaki bu deyim, gerqekte,kalble, ruhla, ruhun iqindeki sir, gizli gizlinin gizlisidenilen ruh giiqleriyle ilgili bir deyimdir. Tann'yianmaktan alikoyan herfeyden goz ve goniii qevir-mek demektir.

Tur'a giden Musa, Allah'in qagrilisi olarak ilahibagi§qiqeklerini dev§irirken, kurtardigi topluluk, ki-sa zamanda gozlerini ayak parmagi uqlarindan kay-dirmi§ ve SamirFnin ayarti borusuna, altmdan yapil-ma biiyii semboliine ba§larini qevirmekten kendisinialamami§h.

Sirenlerin sesine kulak kabartmaktan kendini

alikoyamadiklan iqin felakete ugrayan Odisseus'unyolculuk arkada§lan gibi, e§yanm ayarti naki§larina

DlRlLl§ BAHARIVE AYARTI 31

kapilan goniiller, "ayartici"nin veya gonullii ufakla-rinin ^agrilarina kanan yetenekler, farkinda olmaksi-zin. Ana Yol'dan kayarlar ve sonunda, maskesiniyirtip sirtlan di§lerini gosteren kotiiliik ve inkar ca-navarinm agzinda parqa parqa olurlar.

"Ayarti", artik sadece metafizik planda veya"dogal" ozde degildir. Sentetik ve elektronik birayarti sistemleri qagma erdik. Dr. Faust'u bir hiicre-ye kapatan Mefisto, onun kiliginda "ayartilar doktri-ni"nin iistadi oldu. Teknik bebegini, ayarti siitanne-si emziriyor.

Gozlerimizi hakikatin topuklarindan, ayaklari-mizin dogruldugu gerqek amag dogrultusundanayirmamak zorundayiz. Elbet, goniil ve ruh gozlerimizi. Fizik gozlerimizi realitenin albenili goriintiile-rinden korumak zorunda oldugumuz kadar, ondanda fazla ve onun da bir giivencesi olarak, kiiltiir vemedeniyet baki§lanmizi, toplum ideasi perspektifi-mizi, ayartilar baskisiyla sapmayacak §ekilde yarati-li§imizda gizli hakikat qagrisiyla siirekli olarak baglitutmak odevindeyiz de.

Ki§iler iqin oldugu kadar, toplumlar ve iilkeleri^in de bu baki§ disiplini, hayat verici bir iksirdir.

Baki§larimizi ayarliyamadigimiz, kritik edecekbaki§ yerine hayranlik baki§ini, kabul baki§i yerinered baki§ini, red baki§ a^isi yerine teslim olu§ diinyag6ru§unu koydugumuz iqin, kiiltur ve medeniyetolarak "du§u§" ^ukuruna yuvarlandik. Jimdi, yeni-den i§igin gorundiigii kuyu agzina dogru yiikselir-ken, kuyunun lof aydinldigindaki aldatici ayarti

32 GUNDONOMO

ifiklannm renk oyunlarina aldanmamak, bizim i^in,hayat memat meselesi olmu§tur. Ama^tan bir anlikgoz kaydin§, kuyunun dibini boylamamiza sebepolur ku§kusuz.

Iq oluf kurallannin en onemlilerinden olan "go-zii hedeften kaydirmayi§" ilkesi, bizim i^in simsikitutunulacak bir kurtulu§ ipidir. Iqimizden ve di§i-mizdan gelen ayarti ve oyalama oyunlarmi, bugdaytaneleri igindeki karamuk tanelerini ayiklar gibi, ru-humuzdan ve viicudumuzdan uzak tutalim. (^unkii;Yol gostericimizin, bilindigi gibi, "gozii hi^ kayma-di".

SEgi§

Segme ve ayirma, biitun bir zenginligiyle, insa-nin ozelligi, Onun, hayati siirekli bir scqiftir, bir se-(jimdir, bir seqmedir. Ayirarak, bolcrek, se^erek, bizekaiani, bizim olani, oldugumuz §eyi buluruz. Varo-lu§^u filozof, bunu: "Insan ba§kalariniseqerken,ken-dini se^er" bigiminde insanin biitiin durumuna uy-gulami§h. Niianslar, dozlar, dereceler, yonler, se(;i§i-mizin yapisindaki radikal veya yiizeysel geli§imindi§ §artlari, geometrisi, konumuyla ilgili kantite veyaozliik ifadeleri...

Se<;me, ruhun siirekli dikkatiyle, bir yandan biranni§, bir ayiklani§, bir yandan derleni§ toparlani§,bir yandan da bir oz kazani§, bir varoluf mayalani§ii§i.

Segme, bir dogu§tur. Bir dirili§tir. Insan, kendini,ruhun oliimiinden ayirarak, fizik dogu§un otesindebulunan yeni bir dogu§a qikanr; yeni bir dirili§e do-gurur.

34 GONDONOMO

Se^me, kendini ^agirmadir. Kopup giden kendi-ni, Tanri'nin "qik!" dedigi ycre (;ikarma, "yiice!" de-digi yere yiiceltme, "yakla§!" dedigi yere yakla§tir-ma cagrisi. Parqalanmif ruhu biitiinle^tirme gagnsi-dir.

"iki yay araligi kalmcaya kadar" ki yaklafmadirbu kendini se^i^teki yakla§ma, yakinla§ma. Dirili§erligine yakla§ma. (Jikar ve un pazannin degil, hiz-met ve al^akgonulliiliik pazannin yakla§im yari§inakatilma se(;i§ ve se^ili§i.

"HaT'lerden ge^ip "makam"i seqmedir. Oiu-§um okullannda bu se^i§, "telvin"den "temkin"e ge-9i§ se^i^idir.

Maddeyi ve tabiati kullanirken ona mahkum ol-mayi degil, ona hakim olmayi ve bu hakimiyeti, ken-di egosunun §anina degil, hakikat uygarhgmm a^ili-mina adamayi segiftir bu se^i^.

Bu, fa§irtici bin yol i^inde "bir" yolu se^mek, oseqifte de kli§ele§meyi degil 6zle§meyi ve 6zde§le§-meyi se^mek; tipkilik icinde yenileni§ ve tazelini§se^mektir.

Realizmin dorugunda ulkiiculiik fecrini seqmek.

"Sabr"in dinamizmini seqmek.

"TevekkuT'tin giivenini se^mek.

"Riza"nm yiiceligini seqmek.

Anlamlari, yeni ba§tan oziiyle ve kokiinden, sis-temin ruhuyla ve derinligiyle seqmek.

Se^mek, tabiati, tarihi ve insani, insanligi yeniba§tan seqmek, butunle§tirmek ve butunii anlamlan-

SECl? 35

dirmak i(;in Tanri'yi, Tek Tanri'yi scqmek.

Yolgosterici'yi sc(;mck. Yolgostericilerin Yolgos-tericisi'ni seqmek. Ve o Yolgdstericinin izinde seqi^ivaroluflarmda ve varoluflanmizda ya§atan pirleri,erenleri ve erleri seqmek.

Goniil avcilarini, yoklayicilarini (casus-iil kulub)se^mek. "DCinya'nin sarrafi!Beni tani!" diyeni, diyenakimi, diyen farti, zamani ve konumu seqmek.

Evet! Seqme yetisini, verimsiz alanlara yahrimyaparak, korletmemeli insan. Kostebek degildir o;giin i§iginda se^imini yapmakla yukiimludiir.

Evet! Dirili§, seqmeyetisini ihya yolunu arayan-larin, segenlerin yoludur.

Dirili§, binbir ^iqegi dola§arak kendine gerekenitoplayip onlann dziinu segen an olmak demektir.Binbir haber, bilgi, gdriintu ve etki toz toprak yiginiiqinden, kendi varolu§ anlamina uygun diifen dirilifterkibini yakalama qabasini omiir boyu siirdiiren veoliimiin oniine, elinde seqme mercegi giden insandirdirili§ eri.

Cebrail'in getirdigiyie, Israfil'in ansittigiyla, Az-rail'in karfisina, se^menin metafizik zirhiyla qikma-sini bilen erdir o.

DiRiLi§iN RADIKALiZMi

Dirilifin, dirilif^iligin radikal oldugunu soylii-yor ve yaziyoruz zaman zaman. Evet, dirilif, radi-kaldir, ama radikalizm demek degildir, hele qagimi-zin anladigi biqimde radikalizm hiq degildir. Boylebir radikalizmle uzaktan yakindan hiqbir ilgisi ve ili-figi yoktur dirili§in ya da dirili§qiligin.

Oyleyse, fu sorularla kar§ila§mamiz zorunluolacakhr? Dirilif, qagda§ radikalizmle ozde§ veyaakraba degilse nasil radikal olabilir? Genel anlamdadirili§ radikalizm degilse, nedir? Ve biitiin bunlararagmen hala nasil radikal olabilir veya kalabilir?

Bu sorular kendini radikal gdren goru§ler yo-ntinden yoneltilebilir bize. Bir de, aksi yonden, radi-kalizme veya gagda? radikal akimlara kar§i olan go-riif ve akimlardan bir soru yoneltilebilir: Radikal ol-mak zorunlu mudur? Ya da gerekli ve yararli midir?Sakmcalan daha agir basmakta degil midir?

Bizim di§imizda, birbirine zit yonlerden gelecek

DlRlLl§lN RADtKALlZMl 37

bu sorulara bir de u^iincii bir tip soru veya soru de-meti eklenebilir: O da bu konuda kendi kendimize

yoneltecegimiz veya yoneltmemiz gereken soru veya sorulardir. Bu sorular otokritik (nefs muhasebesi-ozele§tiri) cinsinden sorulardir: Bu radikallik hanginoktadadir? Tarihi-sosyolojik temellere dayanmaktamidir? Yani ger5ekle§me§ansi var midir?

Vakit elverseydi, belki, biitiin bu sorulari cevap-landirmak, daha dogrusu cevaplannin bulunup bu-lunmadigini ara§tirmak iqin, bir kitap yazilmasi ge-rekirdi. Yazilmaliydi ya da en azindan yazilabilirdi.

Ancak, biz bu qer^eve iginde, 6z halinde, bu so-rularla ruhumuzda ve §uuraltimizda ha§ir ne§ir ol-manin ya da bu sorulann kan kiyametini gece giin-diiz yafami§ buiunmanin verdigi cesaret ya da im-kandan giig alarak, onlarm cevaplanni veya agilim-larmi toparlamaya ^ali^alim.

Dirilif g6ru§u, radikaldir ama salt bir radikalizmdegildir. Yani kokten degi§imi ama9lami§tir. Amakokten degi§imcilik onun idea oziinu te§kil etmez.Insan, (ger9ek)ten biiyiik bir uzakla§ma iginde oldu-gu igindirki, onun aslina donmesi i^in koklii bir de-gi§ime razi olmasi, boyle bir degi§imi kabul etmesigerekmektedir. Yoksa "degi§im iqin degi§im" amaciyoktur dirili§in. "Devrim de devrim" diyenlerin §u-ursuz isranyla 6zde§le§emez dirili§ koktenciligi. Bukoktencilik, gelecege dogru oldugu kadar geqmi§edogru da olacaktir. Kokliidegi§imin,6zdegi§imin te-meli, gecmi§te, ge^mi? ya§anhlarimizin derinligindeyatmaktadir. Yalniz, gelecegi degi§tirmek degil, ge-lecek degi§imi iqin gegmi§in sapma ve bozuluflarini

38 GUNDOnOMO

saptamak, ne §imdiki zamanin, ne de gelecek zama-nin tekelindedir. Hakikat biitunciidiir. Zaman bo-

yunca siireklidir; ancak kimi zaman, egemenlik y5-niinden gu^lii, kimi zaman zayiftir. Gii^lu olduguzaman ona sanlmak lazimdir. Ancak o anlamda, ola-

ni korumak aniaminda radikallik s5z konusu olabi-

lir o vakit. Ama, zayif oldugu zamanlarda, onu gii^-lendirmek, eski guciine erdirmek iqin radikal olmakicap eder.

insan, kendini hakikata adadigi, ruhunu ona ac;-tigi olgiide insandir. Dirili§se, bu aniamdaki bir hii-manizmdir. Yani insan ve hakikat 6zde|le§me vekayna§masindan dogan yiicelife kendini adamaamaci, onun humanizrnasinin muhtevasini olu§tu-rur.

Hakikat qigneniyor, insan kendini aldatiyor,Tanri Yolu'ndan sapiyor, ba§kalanni ve ba§ka yara-tiklari eziyor, kendini veya ba§kalanni putla§tinyor-sa, insan bunun kar§isma kendi ulkusiimi (;ikararakdirili§ini biitunleyecektir. Muhtag oldugu buduronun.

Kendini hakikata adayan, bir kurban gibi onuntapinagi oniine boynunu uzatandir insan Dirilifte.Dirili§, bu konuda odiinsiizdur. Bu odiinsiizluguylekoktencidir.

Dirili§ sadece koktenci degil, kokencidir de. Kli-§eler, pe§in hiikumler furyasindan siyrilarak, "insandurumu"nun, "insan §arti"mn, "insan varligi"ninproblem oldugu her yerde sorucu gozler, ara§tiriciakil, sakin kalbe, koke inmege qalifir.

Dirilif koktenci ve kokenci oldugu kadar koklii-

DlRlLl§lN RADlKALlZMl 39

diir de. Onun radikal yam bu ii^uncii niiansa da sa-hiptir. O, bir gelgcq hevestcn dogmamakladir. Biz,ondan kaqsakbile, o bizden kat^maz. Hatta bizi takipcder yakalar ve kendine i;eker. Alinyazisidir o, tnri-hi-sosyolojik anlamimizdir.

Geqici duru§lar, yava§ llerleyi^ler, ortiik olu^,dii^manlannca iizerinc zaman zaman hasedin, kininvc yalanin perdesinin ^ekili§i bu kokliiliigu, kokten-ciligi ve kokenciligi dcgi§lirmez.

O, soyut ve salt radikalizmi reddedi§inde dc ra-dikaldir. Dcgi§imi sadece maddf ve ekonomik fak-torlere indirgeyen qagda§ radikalizme veya radikalakimlara kar§i duru§ta da.

Butiin bu cazibeli, fakat i(;leri bo§, radikal akim-lar olmasa da Dirili§ ya^ayacak, varolacaktir. (^iinkii:Biitiin guciinii dii^maninin varligina borqlu bir reak-siyon degildir. O, metafiziginde de kdkqii, realizmin-de de kokgiidur.

Ancak, kendi iq hcsapla^masinda, bu radikalli-gin heniiz bir ru§eym (embriyon) halinde oldugunubilmektedir. O, oziiyle, gorunu§uyle, aksiyonuyla,tutum ve durumali§iyla, ozdegi§im niyetiyle, yanikoktenciligiyle birlikte, heniiz tohum halinde oldu-gunun alqakgoniillii bilinci iqindedir. (^elikten dahasert §artlar duvarini e§siz sabriyla afmaga ^ali§an birgiiciin tohumu oldugunu bilmektedir o.

Sonucu ise, kendini putla§tirmama borcuyla, Al-lah'm tayininin di§inda du^iinmemektedir. O, ister-se bu tohumu, ruzgarlara savurur, isterse binlerce yilbir yerde bekletir, isterse hemen boy verecegi hiq birriizgann kiramiyacagi bir filiz olma kivamina getirir.

OLU§ YONTEMi VE DiRILi?

Dirili§, yeni kavramlar getirmeyi, dogrudandogruya amag edinmemi§tir. O, kavramlara yenidenbakmayi on planda tutmaktadir. Onlann ger(;eginiaramaktir asil amaci. Ama bu arayif, onu, kavramla-nn yeni bir yorumuna, parga par^a, ya da biitiin ola-rak yeni bir anlama zorunlu olarak goturiirse, o,bundan, bunu kabulden kaqinmaz. Bu qizgiden iier-leyerek, yeni kavramlara da ula§abilir. Bu kapi heponun ilerleyif ruhuna a^iktir.

Fakat o, asil, kavramlann gerqegine ve oziineula§ma suretiyle kavramlann yenilenmesini ve taze-lenmesini yeni kavramlarm gelifi ve getirili§i gibigoriir.

Bu yiizdendir ki, bu tohum ve olu§um halindekiakim, bu varolup olmama sabir ve qilesini siirdiireny6neli§, kimilerine eski goriiniir. (^iinkii: onlar, irde-lenen kavramlara bakarlar gozlerine qarptiklari ka-dariyla. "lrdeleyi§"e, irdeleyifteki yenilige, tazelige

OLU§YONTEMI VEDlRlLl? 41

ve dirilige bakmazlar. Bu yuzden de "eski!" diyerekhemen mahkum eder ve ona yakla§maktan ka^inir-lar.

Kimileri de, onun bu irdeleyi§teki ali§ilmami§li-gina bakarak onu "yeni!" diye mahkum eder ve on-dan ka^arlar. Onlar, ali§kanliklarina simsiki saril-miflardir. Dogu§ gtinii gelen qocugun, bulunduguyeri begenip, terketmeye razi olmamasi, daha geni§ufuklara kavu§ma umuduna, niyetine ve cehdine sa-hip olmamasi gibi.

Kimileri, acelecidir. Agir geli§meden §ikayetgi-dir. Gerqek bir akim iqin §artlarm ne kadar elveri§sizve agir oldugunu gormezlikten gelirler. Bunlarucuzcular, kolaya kagicilardir. "Demirden BisiitunDagmi delmek i9in Ferhat olma" semboliinden ha-bersizdirler. Ve bunlar Mesnevi'nin sonundaki, bit-

memi§, U9 fehzade'nin (Jin giizeli'ne kavu§mak i^inyaptiklan giri§imleri ve kar§ila§tiklan aci gerqeklerianlatan sembolik hikayeyi du§unerek Mevlana'ninneyi anlatmak istedigini anlamaya qalifmakta dafayda gormezler. "Vakit" fikrinden yoksundurlar.Di§ geli§im ve hareketlere, maddi gii^ goruniimleri-ne, 5zsuz birikim ve yigifimlara deger verirler. De-gerli zamani, bu, gergek hareketi engelleyen yansi-malara, taklitlere harcarlar.

Kimileri de yava§tir. Idraksizlik veya umutsuz-luk sebebiyle yava§m yava§idirlar. Bu yuzden onayakla§amazlar. Yakla§iryakla§maz da kaqarlar. Bunlar, bir once anlattigimiz ki§ilerin ziddi bir yapida-dirlar. Onlar, gerqek akimdan kendilerine yansiyanilk ifinlari, kendi mallan samp, kendilerini gune§ ye-

42 GUNDONUMU

rine koyup, basit hareketlilikleri i<;inde, asil aki^inyerini tezelden kapmak niyetiyle uzakla§ip gidcrler;bunlarsa, asil akimin asla gelmeyecegi ve gc^mi§tedurup kalacagi saplantisi icinde yerlerinden kimil-dayip da derleni§ toparlani§ odagina ko§mazlar.

Evet! Dirili§, bir arayi§ cagrisi olarak bu ortaminiqinde, keskin ki§in, devirici riizgarin hukiim siirdii-gii bir mevsimde, agir ta§altlarindan, kupkuru top-raktan boy verip gikmak borcu icinde kivamlanan,mayalanan bir tohum gibi, varolu§ yazgisini doldnr-maktadir.

Varliktir, dze dogru giden.

Ozdiir, varolufunu arayan.

Dogadir, §artlarla sava§an.

§artlardir, dogasini omuzlamaya gali§an.

Durumdur, doga (6z)-§art ilifkisi icinde olii§tanvarolu§a ge^mege cali§an.

Geqmif zamaru kurcalarken, fimdiki zaman daoldugunu unutmadan, gelecek zamana goziinii dik-mi§tir o.

Gelecek zaman agrisin duymayanlar onda bari-namazlar. Kisa vade adamlan, onun adami, olamaz-

lar.

En aci ve kati gergeklerin malzemesinden yapil-mif bir diiftiir o. O, teror ve anarfiyi sevmedigi gibi,katilafmif statiiko bek^isi de degildir.

Yeni bir insanm soluyacagi temiz ve an bir ruhhavasidir Dirilif. Yeni bir kent ve site, insan ve top-lum ozlemidir.

OLU? YONTEMI VE DlRlLl§ 43

Ozlemsizler, dii^suzlcr, cabuk haynl kinkliginaugrnyanlar, ^ohrut pazan simsarlan, kcndi putiinuyontup tapinaktan hcmeninden kai^ma mcraklilan,onun ruhuna 90k iraktirlar.

Anna anna kcndini aramaktadir Dirili§. Bula-caktir bir giin kendini. Kendini bulanlarla bulacaktirkendini.

Nc yirtinir, nc dogiiniir, "No varliga sevinir, neyokluga yerinir." Oliimler a§ila a§ila dirili§e erilece-gi bilinci i^inde sakindir.

Yikmak degil, yapmaktir onun i§i. Giicii oldugukadar yapmak. Bu giiq yolu, bile bile se^mi§tir o.

Hakikati gizlemek veya hakikatten ka^inak,onun ahlakinda yer almaz. "Kolayla§tinci"dir, kola-ya kaqici degildir. Giiglukleri gormezlikten gelmez,kendini boyle bir aldati§a birakmamaya ^ali§ir, gii^-liikleri, ne olursa olsun, iyice bilmek ve anlamak is-ter; ama "guqle§tirici" olmayi da sevmez.

Birleftiricidir, ayinci degildir. Ama, ozde veruhta ayn olanlann goriiniifte bir arada olu§undanfazla bir fayda da beklemez. Bu nevi topla§malarin,ilk gii^lukte, tuzla buz olmu§ gibi dagilacaginin bi-lincindedir. Ozde ve ruhta yakla§maya, birle§meye5nem verir. Dagilmamayi, topla§mayi ozde ve ruhtakaynafma §eklinde anlar.

Cj^ogulcudur, tek ve soyut, dar ve kisir perspek-tiflerden nefret eder. Ama bu qogulculugu, bir eksenetrafinda haleler halinde toplanan degerlcr ve gdru§-ler sistemciligi demek oldugu yorumu ve inanciylasavunur. Yoksa, bir eklektisizm opurtiinizmine ya-na§ma, onun mizacina uymaz.

ISTIRIDYE VE INCI

Hayati ya§arken, oliimu de ya§amaktir, hakikatuygarliginin bir baglisi olmak. Oliimu unutmamak,onun otesinde bir ger^egin varligiyla bagimli olmakdemektir, insan olmakhk.

Oliim du§uncesinden yoksun olmak, dirili§ dii-§uncesmden de yoksun olmaga gotiiriir insani. Diri-li§ dufiince ve iilkiisunden yoksunluk ise, hayah fi-zik bir aki§ gibi gorme demek olur ki, bu, insanligmdegil, bitki ve hayvanlik ya§antisinm e§idir. Oysa,oliim ve oliim otesi diifiincesi, insana kendi varhksebebinin sirnni fisildar. O, bu dii§unce ^ilesinde,meleklerin varamadigi hakikat kaynagma erme yii-celigini kazamr.

Oliimii siirekli olarak ammsamak, ona gomiil-mek, onda bogulmak degildir. Asil onu tanimak iste-meyen, onu inkar eden, ona batmi§tir. Nasil ki, deni-zi bilmek, denizde bogulmak i^in degildir, tam tersi-ne onda bogulmamak i^indir. Asil denizde bogulan.

ISTlRlDYE VE iNCl 45

onu bilmeyen, onu tanimayandir.

Asil oliiler, oliimu inkar edenlerdir. Onlar, fizi-

gin kristalize betonla§tirma siirccinde donmu§, 61-mu§lerdir. Farkinda olmadan 6lmu§lcrdir. Oliimlea§ilanmami§ bulunduklari iqin, olume karfi bagi§ik-liklari yoktur. Ama, oliimu hayatina kararak ya§a-yanlar, asil ya§ayanlar bunlardir.

Olumu, bir saplanti olarak degil, bir sann gibidegil, ruh geli§iminin geqtigi bir tecrube, ^ahsi birtecrube ^er^evesi gibi ya§amaktir, gerqek anlamdaolumii yafamak. Bir metafizigi olmak demektir.

Bunun, "yiicelif dcneyi"nde ismi, "olmeden once6lmek"dir. Iradeyle olmek gibi. Ilk bakifta, yiizey-den gorenler, bunu "intihar"la kari§tiracaklar. Hal-buki intihar, iradi oliim degildir, iradeyle olmek de-gildir, "iradenin 6lumu"dur. Bu ikisinin arasindakifarksa, birbirinin tam ziddi olmaya vardiran bir uqu-rum.

Intihar eden ki§i, olumle kurtulmayi ummakta-dir. Halbuki "olmeden once olen insan", olumle kur

tulmayi degil, oltimden kurtulmayi, hem de dahasagken, ondan kurtulmayi amaqlami§tir.

Oliimu anma, hayati onun suzgecinden siirekliolarak geqirme, olum bagintismdan ozgur kilar,olumden otedeki gerqek ozgurlukle ozgur kilar insa-ni.

Olum, boyle bir ki§i iqin, artik bir engel, bir per-de degildir. Oliimu a§mi§ ki§idir o. Oliimiin otesin-den aldigi giiqle, hayattan daha gu^lu gibi goriinenolumu yenmiftir o.

46 GONEIONOMO

Oliimii anarak, du§unerok, otcsine inanarak,Tann'mn ebedilik ulkesine girer ki§i. Artik, onuniqin, fizik bile, ebediligin malzcmcsi, unsurianndanbir demet, bir tecriibe tahtasi ve bir goriintii araciolur.

Oiiim, varligin kendisinde sona erdigi bir Kafda-gi vcya (^in seddi degildir. Yari^ atimn engelli ko§u-da iistiinden atlamak ve boylece daha iyi kofu ati ol-dugunii ispatlamakla yukumlii oldugu bir handi-kaptir. Handikapi hesaba katmayan, ya da kendisinedaha onceden engelli ko§u provasi yaptirilmami§olan at, ilk ko§uda tokezleyecek ve yari§i kaybede-cektir.

Evet! Oliim bir handikaptir. Onu, bilerek, ya§a-yarak, ya§amimizda degerlendirerek, kendisindensonrasini hesaba katarak afabilecegimiz bir handi-kap.

Oliim ve otesi du§uncesinde dcrinle§rni§ uygar-hklar, yiiksck ve uzun omiirlii, koklii ve kalici uy-garliklar olmuflardir. Ama, dunyaci, fizik hayatla si-nirli olanlar, buz iistiine yazilmi§ gibi, kisa omiirluolurlar.

Oliim ve otesi diifiincesine sahip olmak, hayat-tan mahrumluk anlamma gelmez. Giin i§igmi en 90k^eken, siyah renktir. En qok reddeden de beyaz....

Kim, olmeden once oliimii ya§arsa, oliim de onuya§ar. Boylece onu tanir, onu dost bilir. Ona zararveremez artik.

Oliimii ya§ayan, oliim korkusundan kurtulur,oliim otesi sevincinden, ebedilik huzurundan bir so-

ISTlRlDYK VE iNCl 47

luk katilir ya§amina.

Olumii hiq du^iinmeycn, bir giin onun olduriicii§okuyla karsila§acaktir. Ama onu, bir ilag gibi, zama-niada vc dozuyla alnn§ olaa, onunla kar§ila§niaktanqckininez artik. Oliim korkar o ki^idcn, o oliimdendcgil.

Fizige tapanlar, terdrciiler, nihilistler, anar§ist-ler, her tiiriiyle kapitalistlcr ve komiinistler, Tanrigiicu oniinde bir hit; olduklan halde, gururlari yu-ziinden, olumii unutmu§lardir. Fakat, farkinda ol-madan, asil bu yiizden, oliimiin adami olmu§lardir.Oliim kdleleri, tutsaklaridirlar. Olum, onlari bir araqgibi kullanir. Kapitalist, yoksulu ve giiqsiizii ezerkendliimun u§agidir. Komiinistin eline bombayi, diir-biinlii tiifegi veya molotof kokteylini tutu§turan da,o farkinda degildir ama, olumden ba§kasi degildir.

Somut ve soyut dirili§in adami ise, hayat veoliim diifiince dengesini i<; ve di§ ya§ammda yerliyerine koymu§ olandir.

O, istiridye kabugu olarak gormez liayati. tnciyiolu§turmaya bakar iqinde. Bin oliimden gegerek, di-rili§ incisini arayacaktir istiridyeler tarlasmda.

Oliimii yakan ve onun alevlcri arasmda ebediliktayflarmi goren bir hakikat diifiidiir, dirilif incisiniolu§turan gile tutkusu.

Dirili§ incisine gebedir hep dirili§ qilesi tutkusu.

Peygamberler ogretisi Islam, insana bu (jilenin,bu incinin armagancisi Hakikat uygarligi Haberiolan ilaht mesajdir.

insanlik, Peygamberlerin izinden giderek, aim-

48 GUNDONUMU

yazismi, meleklerinkinden ustiin bir dereceye yiik-selten ilahi ICitfu degerlendirmi§ olacaktir. Yoksa,kar§ilafacagi cezanm cn hafifi, maymunlafmak ola-rak adlandinlabilir.

DiRiLi§ KOPRUSU

Insan, kendi kendinin oniinde, mermer kiitlesioniindeki heykeltira§ gibidir, hakikat ulkiisii baki-mindan. Kafasindaki ve ruhundaki mukemmellik

du§unce ve tasavvuruna gore, kendini yontan, hakikat artistidir insan, gerqek insan. Yontu i§i bir omiirbitmez. Riiyasinm ^izdigi eskizlere gore diizeltir du-rur kendini. Ruhunu demir gekiqlerle doger durur.Ama, kendini bir mermer kutlesi gibi birakan insan,heykeltira§lik ifini, ta§ve kayalarin riizgara, suya vegunc§e, yani tabiat gii^lerine biraktigi gibi, toplu-mun o yana bu yana qeken giiijlerine, tarihin baskisi-na ve ikisineortak dogaya birakmi§demektir. Boyle-si, kendini sadece malzeme olarak gormektedir. Oy-sa, insan, sadece malzeme degil, usta ve mimardirda. l^indeki mimari, onu qevreleyen malzemenin iis-tiine diker insan. Onu bilgi ve yontemie, sabir ve ira-deyle donattiktan sonra kendinden kendi anlamininheykelini qikarmasini ister.

50 i^.UXDONUMO

Rossamki labial veya model, §airle kelimelerarn-sinda da ayni ibda inacerasi cereyan eder, tablonunveya §iirin ortaya i^ikmasi icin. Kelimelere nihummqekicini indirmeyen ^air, tuvale, firca \'e boya vasita-siyla dis veya ic alemin §alisf yt)rumimLi vererneyenressam, gert^ek sanalci olamaz ve kalici esere uiafa-maz.

Mimar ve ortaya koydiigu eser arasinda da ayniili§ki vardir. UslCip deoilmi^, "damgasmi basma" de-yimi kullanilmislir bii ili^kiye.

Genel olarak, sanati,"!, malzemeye kendini koya-rak, esere ula§ir.

Siileymaniye'nin bir ta§ma Mimar Sinan'm adinikazimaya gerek yoktur. (Jiinkii; bir aniamda, Siiley-maniye, Sinan'm ta kendisidir. Siileymaniye olmasa,obiir camileri, kopriileri, hamamlari v.b. olmasa Si-nan Sinan olainazdi. Sinan'i Sinan yapan, eseridir.

Eseri, sanatcmm kendisidir, gerisi malzeme.

Insan da boyle. Allah'in izniyle, o, kendi kendi-nin minaandir. Kcndinden kabiliyetinin elverdigi enustiin insani cikarnaadik^a, kendi kendisi olamaz.Belki, kendi kendisinin malzemesi olarak kalir.

Deniz dibindeki hazine, qikarilmadikqa hazinedegildir.

Evet! Kendimizden "kendimiz"i ^ikarmak! Budiinyaya geli§imizin sebebi bu: olii, statik malzeme-mizden, canli ve diri, dinamik ve anlamli ruhumu-

zun varolu§ heykelini qikarmak ve onu ebediliginahenginde kalici kilmak.

Toplumlar, halklar, insanlik da ayni kural iqinde

DIRILI? KOPRUSU 51

degcrlenir, tarih, medeniyet tarihi ve tarih filozofisiai^isindan.

Kendini bir malzeme yigmi gibi birakan toplum,kendinden heykelini, tablosunu, tapinak veya sara-yini, §iirini ^ikaracak heykeltira§lar, ressamlar, mi-marlar ve §airler olan kahramanlari yetiftiremeyentoplumlar, tarih ai;ismdan "olii", ya da "dlmii^" top-lumlardir. Iqinden ^ikardigi kahramanlarla bir ozde-gi§ime ugrayarak yiicelen toplumlar ise "dirili§"e er-mi§ toplumlar.

l^inden kendini yonetecek ve kendine tarihi uy-garhk a^ilimim vcrecek oncirler <;ikaramayan toplumlar, heykeltira§mi bulamami§ mermer kiitlesin-den, §airini bulamami§ kelime veya duygu yiginin-dan ba§ka bir §ey degillerdir.

Bu onciileri kahraman yapan §ey de, Allah ver-gisi yetileriyle birlikte, asla ama^tan §asmamalari,sabir ve iradeyle oliinceye kadar, eserlerini biitiinle-me afklarini, umutlanm yitirmemeleri, iilkiilerindenhi^ bir zaman donmemeleri, alinyazilanm destan ca-pina ula§tiran azini ve cehitlerdir.

Mermer cok sertmi§, firtinalar kopuyormu§,yagmur, kar durmadan atistiriyormu§, ger(;ek sa-nateri olan bir heykeltira§ i^in biitiin bunlar ne ifadeedcr? Bir mimar i(jin bunlar ncreye kadar engel ola-bilir? 5iir yazamamasi iqin ag birakilan, hapsedilen,tehdit edilen bir §air iqin bu du§manca tutumlar nedereceye kadar etkili olabilir? Eger o mimar, o hey-keltira§, o ressam, o §air, i^indeki eser verme ate§iniharh tutmakta ise...

52 GONDONOmO

lnanmi§ ki§i iijin de boyledir bu. Hatta fazlasiylaboyledir. Beni Israil'in anlayi§sizligi ve unutkanligioniinde, giin oldu, Hazreti Musa, ofkeye kapildi bel-ki bir an i^in, ama hi(; bir zaman umutsuzluga du§-medi ve onlari Arz-i Mukaddes'e gotiirmekten vaz-gegmedi, o Arz-i Mukaddes ki, onu sadece madde vecografya planindaki izdujiimiinden ibaret bilme-mek gerekir. Asil Arz-i Mukaddes, Tanri'nin birligi-ne inanma ve O'nun toplumunu, sitesini ger^eklef-tinne iilkusudiir.

Hazreti Peygamber de, Kurey§'in en azgin birkinle saldirma anlarinda, ellerini havaya dogru kal-dirarak: "Allahim, onlari bu hareketlerinden dolayiazabina qarptirma. (^unkii; onlar bilmiyorlar" diye-rek onlara beddua yerine, hidayete ermeleri i^in duaetmi§ti.

En umutsuz durumda, kavmi, sulara gomiiien,Hazreti Nuh bile, ilerde tekrar ger^ek insanligi vehakikat uygarligini gerqek]e§tirecek kadar bir min-yatiir inanmi§lar toplulugunu, kurtulu§ gemisinealabilmi§ti.

Hazreti Isa da, tarn inanmi§ olarak parmakla sa-yilacak kadar az bir havariler halkasini kurabilmiftiama bu azin azi izleyiciler, yiizyiilarca Roma Impa-ratorlugu'yla, inanqlari ugruna miicadele veren birmiiminler neslinin onciileri olabilmiflerdi.

G6runu§ zayifligi veya azlik gorunu§leri, gozii-nii yildirmaz onculerin. Onlari kamqilar ve "61u"yudiriltmek iqin daha biiyiik bir manevi erk'e ula§ma^abasma yoneltir.

D1R1LI5 KOPRUSO 53

Insan, toplum ve uygarliklar iqin, Oliim'den Di-rilif'e giden yol, Allah'in bagi§i bu kendi kendini ib-da ve in§a kopriisunden geger;yani dirili§ kopriisun-den...

EMANET §UURU

"Emaneti ehlinc veriniz" diyor Allah, kutsal ki-tabinda. Bu, ayni zamanda "Ben, emaneti ehline ve-ririm" demektir.

Emanetin ehli kimdir? Tek kelimeyle soylersek:insandir. Onun i^indir ki, kutsal emaneti, Allah insa-na verdi. O emaneti ki, ona dag dayanamayip kiil ol-du. Melekler, emanetin verildigi yaratiklar degiller-dir; belkl, onun bekqileri, yardimcilan, koruyuculari-dir. §eytana gelince, emanetin ona verilmesi bir ya-na, onun verilecegi vazifeliye yardim gorevinden bile kaqti. Ve ona, siirekli kar§i koyu§, emanetin ehlineverilmemesi iqin siirekli ayartma gorevi verilmi§ ol-du boylece.

Herkes, istese de istemese de, emanetin ehline

gitmesi iqin gorevlidir. Bunun farkindadir veya de-gildir. Bunun bilincindedir, ya da degildir. Ona yardim ederken de, kar§i koyarken de gorevlidir.

liMANFTJUL'UU 55

Denecck ki: "Fmanetin chlimi gitmcmesi iqin (;a-li§an insanlar, nasil olur da, onun yerine gitmcsi veula§masi iqin go cv yapmi? olurlar?"

Onlarm gort-vi dolaylidir. Kolay yoldan, hiq birgii^liige ve engele ugramadan emaneti yiiklenen ki-§i, o agirligin altinda ezilir. Onun hakkini yerine ge-tiremez. Onun emanetin geregini hakkiyla yapabil-mesi, o emaneti biiyiik bir mucadele ile elde etmesi-ne baglidir. Sava§a sava§a onu ele gei;irecektir ki, birdaha elinden gitmemesi iqin uyanik durabilsin.

Allah, emaneti eninde sonunda ehline verecek-

tir. Arada layik olmadan ona sahip olanlar tezeldenonu ellerinden ^ikaracaklardir. Ve done dolafa da ol-sa o, ehil olani gidip bulacaktir.

Herkes, "emanet" kar§ismda bir durum almakzorundadir. Farkinda olarak olmayarak durum al-maktadir. Ona ko§an da durum almakta, ondan ka-^an da durum almakta. Bilerek bilmeyerek emanetiyiiklenmede veya yiiklenmemede, emaneti layikolarak veya olmayarak yiiklenenlere yardim etmedede, etmemede de, bir durum almakta, bir sorumlu-

luk yiiklenmektedir. Layik olmadigmi gorerek te-reddiit eden de, layik oldugu igin geldigi vakit degurura kapilip onu yitiren de, bir sorumluluk yiikle-niyor, odiilii veya cezayi hakkediyor. Emanete iha-net etmi§ veya etmemif olmanin karfiligini goriiyor.Eninde sonunda bu kar§ilik gelip buluyor onu.

Her §ey emanettir bize. Di§ diinyadan i^ diinya-ya kadar, maddeden ruha kadar, her fey. Emanetiehline vermek de bir emanettir. Hakki teslim etmek

56 GONDONOMO

de bir emanettir.

Tanri, isteyene istedigini verir. Ancak, emanetolarak verir. Bu emanete ehil olunniayinca da onugeri alir. (^iinkii o: "Emaneti ehline veriniz" diye bu-yurmu§tur.

Kapitalistler, maddeye, diinyaya hakim olmakistediler. Tanri onlarin bu istedigini kendilerine ver-di. Ama onlar bunun bir emanet oldugunu bilemedi-ler. Kendilerini Tanri'nin yerine koyarak, onlarm ha-kiki maliki olduklanni sandilar. Emanete ihanet etti-

ler. Allah da komunistleri onlara musallat etti. Yal-

niz onlara degil. Bu emanet ehilsizlerine kar§i ^ikma-yanlara da...

Komunistler, iktidan istediler. Tanri onlara bu-

nu verdi ve vermekte devam ediyor. ^imdi sira onlarm imtihaninda. Kapitalistler yoksullari somiirerekemanete ihanet ettiler. Komunistler de, kendilerin-

den ba§ka kimseye hak ve ozgiirluk tanimadiklarin-dan, teror ve dehfet sa^tiklarindan, bir grin, iktidar-lan ellerinden gidecektir. (^iinkii: onlar da Tauri'yitammiyorlar. Iktidan kendilerine vereni bilmiyorlar.G6runu§e aldaniyorlar. Onu, kendi bileklerinin gii-ciiyle elde ettiklerini saniyorlar. Tanri'nin kapitalist-leri cezalandirmak iqin bileklerine giiq verdigini dii-§unemiyorlar. Onlar da kapitalistler gibi cezalarinigekeceklerdir bir giin.

Biz miislumanlar, "emanet §uuru"nu tafidigi-miz siirece, Allah bize, §erefsizlik, alqali§, du§uf aza-bmdan zerre tattirmadi. Iki diinya mutlulugunu veondan daha onemli olarak, iki diinya yiiceligini lut-

EMANET 5UURU 57

fetti. Sonra biz de emanetleri ehillerine vermemeyeba§layarak bu yiiceligi elden kagrdik. Bugiin bir ba-kima alcali§in en alt tabakalarina du§tuk. Bazi ba-kimlardan ise haia ya§iyor ve layik oldugumuz ka-dar cezalanmiyorsak, belki bu, emanete layik olanbabalarimizin, yani kutlu olulerimizin hatm i<;indir.Belki de ilerde gelip tekrar emanete layik olacak veemanetleri ehline teslim edecek ^ocuklarimizin, yaniDirilif Nesli'nin hatiri iqin.

Emanete layik olmak, emanetin geregini yerinegetirmek, emaneti ehline teslim etmek, hakki teslimetmek, her mtisliimana, yani her gergek insana dii-fen borqtur. Bu borcu yerine getirmeyen, ellerindebulunan emanetlerin geri alinmasina kader ve tarih"hacz"ine hazir olsun!

EMANET VE KABILIYET

"Emancti ehline teslim etnick " kutsal olgiisii"ehil" kelimcsi iizcrinde biraz dump du§unmeniizigerektirmektcdir. Madem ki, emanet, mctafiziktenhukuka, maddcden cdebiyata, i§ten estetige kadarcok geni§ bir anlami kapsamaktadir, onun teslimedilecegi fahsiyeti olu§ttiran ana iinsurlari tesbit et-mek, hem ki§i, hem toplum, hem insanlik i^in oliimkalim meselesi olacak kadar onem kazamyor.

Tahlil edildiginde goriilecektir ki, ehliyetin, ka-biliyet ve ahiak ana unsurlanna dayandigi gorule-cektir. Emaneti teslim edeceginiz insanm, onu yiik-lenme kabiliyeti olmalidir. Kabiliyetsiz ki§i, emanetezaman kaybettirir. Onu yitirir. Elden gikarir. Kalite-sini du§urur. Boylece, onu aldigi zamanla giinu ge-lip de teslim ettigi zaman arasinda, emanet, vasifla-rmi yitirmege, dolayisiyla, emanet olmaktan ^ikma-ya baflamiftir.

Emanet konusunda temel prensiplerden biri.

EMANET VI- KABlLlYE r 59

onu oldugu gibi korumok, koruynbilmektir. Yctisizki§inin giicii buna yetmiyccoktir.

Denick ki, emiinetin tcslimindt', ba§ta gelen ilke-lerdcn biri, onu, alanina gore, yetisi olan bir ki§iyeteslim etmektir. Yctili olmakla yetkili olmayi birbiri-ne kan^tirmamali. ^iiphesiz, yetkili olan yetili olnnatercih edilir. Ama, her zaman icin yetkili olani bul-mak niuinkiin degildir. Yetili olanlan bulup onlanzaman i^inde yetkili hale getirmek lazimdir. Hembbylece o emanetle ha§ir nc§ir olarak yetkili hale ge-lir. Yetkili hale geldigi zaman o emanetle kayna§mi§-tir. Emaneti ondan, onu emanetten koparamazsmiz.Bu da onu emanete hakkiyle sahip qikmaga elveri§likilacaktir. Yani emanet hizmeti i^in mutlaka, profes-yonelleri aramak gerekmez. Amatiirleri avantgartla-ri bulmak ve onlan emanetin hizmet gilesinde pi§ire-rek ve yan§tirarak yetistirmek ve profesyonel halinegetirmek lazimdir. Hele profesyonelligini, o emanetiomuzlayarak elde etmemi§, qirak ve kalfaligim buhizmette doldurmamis profesyoneller konusundaijok dikkatli olmak farttir. Ama, bu demek degildirki, emaneti yiiklenme, profesyonellere biitiin biitunekapalidir. Demek istedigimiz, prensip olarak kabili-yetleri bulmak ve emaneti onlarla a§ina kilmak, fa-kat istisnai olarak da profesyonellerden faydalan-mak, anlaminadir.

Ancak, bu, yine demek degildir ki, kabiliyetler,hep amator kalsinlar, hi^ ustala§masinlar, amator-liikten hig gikmasmlar, profesyonelle§mesinler. Boyle bir §ey, insan tabiatina aykiridir. (^irak kalfa, kalfada giinii gelince usta olacaktir. Bu her alanda gegerli

60 GUNDOnOmO

bir kuraldir. Ama, her birinin bir ^ile donemi vardir.(^irakligini tarn yapmayan, kalfa, kalfahgini tarn ye-rine getirmeyen, usta olamaz. Usta olmadan ustaligi-ni iddia etmek ise insan iqin bahtsizhgin en biiyugu-diir. (Jiinku: o, bu giiliinc;, hatta traji-komik durumu-nu gormezse de bafkalari goriir. Kabiliyetlerin giicii-ne gore bu gegif, ilerleyi§, gelifi§ ddnemleri kisalipuzayabilir, fakat kural degi§mez. Dahiler bile bu birnevi ana rahminden ana rahmine ge^i§ clan donem-lerden geqerler. Ancak onlarin toyluk ve acemilikdonemleri de kendilerine goredir. En acemi ve toydonemlerinde bile, deha, eserlerinde kendini fu ve-ya bu bi^imde gosterir.

Kabiliyetler iqin soylenecek ikinci bir onemlinokta da, ne kadar ustala§irlarsa ustalafsmlar, i^le-rinde bir amator yanlannin kalmasi geregidir. Her-kes onlan ustala§mif gorse bile, onlar kendileriniamator bilmelidirler. Gelifmelerini durdurmamali-dirlar. Kendi ustaliginin kolayhgina ve tembelliginesiginmamalidir ki§i. O hep, oniinde bilinmeyen, ke§-fedilmemi§ topraklann bulunduguna inanmalidir.O, hep, demirden Bisiitun Dagmi delen Ferhat olma-lidir. Ancak, burada da, unutulmayacak nokta, nii-ans, amatorliik ruhunu yitirmemekle hep amatorkalmak arasindaki farktir. Amatorliik ruhunu yitir-memi§ usta olmanin ^etin yolunu, sabir ve emek is-teyen yolunu izlemek, amaq budur. Yoksa, amag, hieusta olmamak, hep amator kalmak degildir.

Ustahk iddiasiyla usta olmak da ayridir. Iddiahi? bir §eydir. Insan, eseriyle usta olur. Iddiasi eseriolmalidir. Yoksa, esersiz, ?ilGsiz, sabirsiz ve emeksiz.

EMANETVEKABlLlYET 61

ben usta oldum zanni, insani, bir daha iginden ^ika-mayacagi bir qukura yuvarlar.

Evet! Emanet, kabiliyetli olana tcslim edilir.Ama, onu teslim almak iqin kabiliyet, teknik anlam-da kabiliyet yeterii midir? Hayir. Bu noktada ikinciunsur ortaya qikiyor ki, o da, ahlaktir. Emaneti teslim alma ahlakina sahip olmayan kabiliyet, bir giin oemanete ihanet edecektir. Eski istilahimizda "sidk"

kelimesiyle bu ifade edilirdi. Sidk ruhunu kazanma-mi§ kabiliyet, emaneti sonuna kadar koruyacak ira-de ve sabri, dayanikligi gosteremez. Emaneti koru-ma ahlakma sahip olmayan kabiliyetin "gozii qabukkayar". Halbuki, gozii, emanetten hi^ ayirmamakgerekir. (^iinku: belki emanetin cismini degil, fakatruhunu galdirir sonra. Ruhu kaybolmu§ cesct olanbir emaneti ta§imaksa, e§ek gibi yiik ta§imaktan baf-ka bir §ey olmaz. Emanet, asil ruhundadir. Onun asildegeri, ruhunda gizlidir. !§, o ruhu yitirmemekte,maddesini veya goriinumiinu korumakta idi.

EMANET VE AHLAK

Evet, "Emaneti ehline vcrmek" sadece tek yanlive tek katli bir yorumla yerine getirilecek bir gorevdegildir. Sadece kabiliyetleri degerlendirmek anla-mma gelmemektedir. Ehliyet iqin, kabiliyetle birlikteahlak §arti da aranacaktir. Ancak bu iki §arti ta§iyanki§i emanete "ehil" olabilir.

Ahlak, derken de, mukemmellefmi§ olmayi kas-detmiyorum. Daha ^ok, ahlaka kabiliyetii olufu an-latmakistiyorum. Nasil, kabiliyet, emanetin gereginiyerine getirirken aqilimmi yapacaksa, o emanetiyiikienen kifinin ahlaki da, bu a^ilima paralel ve bua^ilimla oranli olarak geli§ebilmelidir ki, emaneteihanet ihtimali yava§ yava§ ortadan kalksin.

Omzuna emanet yukletilmi§ insan, gorevi gere-gi, sadece i§yapmakta usta olmakla kalmayacak, zorgiinierde ahlakinin, sadakatinin yuceligiyle dayan-masini bilecektir. Aldatiflara, goz boyayici teklifleresirt gevirecektir hi^ tereddiit etmeden. Ama^tan sap-

FMANCT VE AHLAK 63

mamak i(;in bir kaya gibi ycrinde sabit durabilecek-tir.

Yani ahlaki, inancinin bir uzantisi, bu a§k ahlakiolacaktir. Bu ahlak, onu, hayatini amacina adayacakkadar, odevinc gdmecek kadar saglam olacaktir.

Boyle bir ahlaka sahip olmak dcniek, modyumolinak, buyiilenmek denaek degildir. Kritigi, amacadegil, araqlara qevirmek demektir. Kritik, ahlakin,amacin yerini almamali, ona yardimci olmalidir bugorev ahlakinda.

"Ahlak yolu pek dardir,

Tetik bas, onii yardir,

Sakin hakkim var deme,

Hak yok, vazife vardir",

ya da:

"Gdzlerimi kaparim

Vazifemi yaparim"

deyif, ahlak hakikatinm bir yiizunii iyi belirtmeklebirlikte obiir yiizunii peqelemektedir. Obiir yiizii ise,"ahlak, gcni§, dosdogru, diimdiiz bir caddedir","Onii, ilahi miikafata a^lan yemye§il bir Hizir ova-sidir", "Hak vazifenin ta kendisi oldugundan","Hak vazife, vazife haktir"; ve yine bu sebeple "gdzlerimi ddrt aqarak", "vazifemi yerine getiririm" §ek-linde dzetlenebilir. §iiphesiz bu dii§iinceleri, nazimteknigiyle giiqlendirirseniz, daha ger^ek bir telkinerifecektir insana.

Ahlak, bir ucu inan^ta, teoride, metafizikte, birucu uygulamanin sonunda, geni§ kanatli bir kartal

64 GUNDONUMO

gibi, ruhumuza golgelisini salmi§, ilahi bir devlettir.Bu nasipledir ki insanlar iilkii adami olurlar. Kapalive dar ahlak kaliplarinm otesinde insanligi ve haki-kat uygarligi gdrevlerini, yiice ahlak gilelileri omuz-larlar. "Ben, ahlaki butunlemek i^in gonderildim"demi§ti Son Peygamber. Ve yine bu anlamda "Din,ahlaktir" sozii de iletilmi§tir bize. Burada, ahlaki, bii-tiin dini kucaklayan yaniyla gormek gereklidir, yir-minci yiizyilin dar ve soyut sinirlamalan iqinde de-

gil-Diinyanin, iilkemizin, insanlarimizin qektigi

buhran, bir bakima ahlak buhranidir. Kendi egosu-nu dif di§ didikleme ahlakindan uzaklafmadir ki, in-sana diinyayi kendine cehennem haline getirtmi§tir.Yilanlarm, akreplerin, tilkilerin ve domuzlann go-riintu halindeki ahlaklariyla ahlaklanmi§tir bugiin-kii insanlar. Halbuki, dava, ruhun dirili§ davasi, in-san ahlakiyla ahlaklanma davasidir ki, o da, islamahlakiyla, Kur'an ahlakiyla ahlaklanmak davasin-dan ba§ka bir fey degildir.

Islam uygarligi ve onun son muhte§em abidesiOsmanh a^ilimi, bu yiice ahlakla, kendini davaya,biling ve afk iqinde adama yoluyla gerqeklefmifti.Bu ahlak, ruhumuzda tekrar dirilip ^iqeklerini aqma-dan, igine diiftugumiiz tarih kifi bahara donmez!

Kii^iik politika ve gikarlar ahlakindan uzak,agik, samimi, fakat tedbirli, nefs odiinlerini redde-dip, ruh gelifimini on plana koyan dirilif ahlaki,beklenen yolu agacak, yontem buldozeridir.

ZAFERiN SERHAT TURKUSU

Cebrail'in kanadi yeniden dokunacak mi ipek-ten hafif bir esintiyle insanligin omuzlarina? Insanli-gin agir yuk altinda ^okmege yiiz tutan omuzlarini,yeniden, Vahiy meleginin §ifaverici elleriyle onana-cak mi? ^urumu§, morarmi§ omuzlar, yeniden ere-cek mi eski altin giinlerine?

Ruhun dogusundan batisma bir yeni soluk iifle-necek mi? Israfil'in Suru, olmeden onceki dirili§i ge-ri getirecek mi, aklin buzulunda donup kaskati kesi-len insan oziine? Derleni§ toparlani§ fafagi agacakmi dagilmif, toz haiine gelmi§ hakikat manhgina?

Yeniden gok sofrasini aqacak mi olesiye acikmi§insan ruhunun oniine Mikail, nimet saqma gorevlisimeiek? Tabiat iqinde katmerli, kivnm kivrim yatantabiati, bereket tabiatmi bulup qikaracak, ortaya ko-yacak, sergileyecek mi?

Ve yiiziinde, celal §im§eginden bir maske, insan-

66 GONDOnOmO

lara keskin bir kiliq gibi inen o korkutucu fizikotesielqi, Azrail, "oliim dcrsi" kursiisiine oturdugu hervakit, can kulagiyla dmleyen kifileri tekrar bulacakmi? O, "olmeden once 6lme"yi ogrenmege can atan-lardan. Oliimun korkulu perdesini kaldirabilecekyiireklilerden. E§yanin donuk yiiziinde, cama (jar-pan sinek gibi kuruyup kalmayanlardan.

Melekler mi gitti, insan mi gitti? Herkes ve her§ey yerliyerinde, ama konumlarda, baki§Iarda, tu-tumlarda biitiin degi§me. ^eytanin zaferi mi yani?Hayir, hayir, hiq bir vakit, hi(j bir zaman, §eytanin zaferi olamaz.

5eytan, yenilmeye mahkumdur. Her zaman ye-nilmeye mahkum. Ama, o oyle ters bir duygu kar-ma§asindadir ki,yenilgiden zevk alir. Kendisiyle bir-likte yenilenleri gordiikije, kendi di§inda da, kendi-sinden otiirii bir yenilgi gordiikqe, yendigini sanir.Yenen kendisi midir? Yenilendir o aslinda. Ama ne

yazik ki, yenilgisi, bir (joklarini da ardindan siiriik-ler...

Jeytan bilir yenilecegini. Her zaman yenildiginibilir. Ama, o, tek ba§ina yenilmeyi sevmez. Ba§kala-rinin da kendisi gibi ve kendisiyle birlikte yenilme-sinden ho§lanir. Bundan oylesine sevin^ duyar ki,kendisinin de zavallilarla birlikte yenilmi§ oldugunuunutur. Bu sevinci, ba§kalarinin yenilmesinden du-yulan ters hazzi, bir yengi sevinci sanir.

Yenilgiye araci veya arag clan, yenen midir? Hayir. Yenilgi araci veya aracisi, ancak yenilgiye aittir.Onun zaferle ne ili§kisi olabilir?

ZAFERINSFRHATTORKOSO 67

Siirgtin, ba§knlannin da siirulmcsinden zevkalirsa ve biraz da bu zovk yiizunden bir qok ki§ileriba§tan ^ikanp suriilrnelerine sebcp olursa, bu onunzaferi midir?

Siirgiindiir o. Ba§kasmi siirgiine gonderen degil,siirgunliigune yolda§ toplayandir o.

Ebedi surgundiir o. Sikildigi siirgiin yalnizliginamahkumdur. Bu yalnizligi bir parqa gidermek iqinarkada§ arayan ve her buldugunda bir avunuf bulansiirekli stirgiin.

Kiirek mahkumu, kendine e§lik edecek kollannartmasim diler. Ama bu onun alinyazisini degi§tirirmi?

Arasira doniip insanligm iizerine samyeli benze-ri clan solugunu iifuriir. Kavrulan, bu zehirli yelle(jilginla^an ruhlar, ona dogru kofarlar. O da, adasi-na, siirgiinluk ve yalnizlik adasina bu ko§u§anlarig6rduk<;e ufak bir ferahlama duyar.

Ciizzamlinin, frengilinin arada bir duydugu ferahlama gibidir bu ferahlayi§. Gerqek bir ferahlama,§ifadan dogan, nekahat donemi ferahlamasi degil.

Oyleyse gerqekte korkacak bir §ey yok. Melekkanadini solduramaz o zehirli yel. Geqicidir, guqsiiz-diir qunkii. Inanmif insanm iizerine gerilmi§ kanadikiramaz, a§amaz.

§eytanm afilmaz handikapidir melek. Ve ruhu-muzun meleklere a^ik pencereleri. Onun solugunuiqeri birakmaz bu pencerenin gumii^ten till perdele-ri.

Varolu§a drtiik inanq kalesini zorlayacak yeni

68 GONE)OnOMO

bir harekete hazir olmalidir topragi a§an tarafimiz,ki Kur'an'dan, Vahy Sultani'ndan, Cebrailin dirilticisolugu eri§ebilsin.

Ki ruhumuzun i^indeki tiirbenin kapisi aqilsin.

Ve abdest alan yatiri izleyelim giin dogmadan.

Ki zaferin serhat turkiisii i§itilsin ta ufuklardan.

DIRiLI§ RUHU ONUNDEEDEBiYAT VE SANAT

Kimileri goriiniife aldanarak Dirilif akimini biredebiyat geli§imi gibi gormekte veya almaktadir. Buyiizdendir ki, nice az veya ^ok yetili gen^, DirilifAkimina girdiler, fakat ufak bir edebiyat iinii yaparyapmaz da birakip gittiler. (^iinku: onlar bir neviedebiyat tiirii sanisiyla 6zde§le§tirmi§tiler Dirili§i.Fakat yeter siire i9inde Dirili§in edebiyat qigiriylabirlikte du§unce ve inang, davrani§ ve durumali§ ya-nini da belli belirsiz sezince, ya da onlarm bu sinirliDirili§ anlayi§ina, Ya§ayan ve 01u§up Geli§en Dirili§sigmaymca, bir bocalama donemi oldu. Dogmamiziistemeyenlerin de yardiiniyla bu bocalama bir §afir-maya ve kii^iimsemeye d6nu§tu.

Aslinda, gergekoldgu, gittik^eserpilen Yeni Ha-kikat Akimmin ilk verim denemelerinin §uphesizboyle olacagidir. Yalanci incirler dokiilmeden ger^e-gi olu§maz. Korugun helva olabilmesi i^in kizgm gii-

70 GONDONOmO

ne§te sabir sinavi ge<;irilecektir.

Dirili§, bir edebiyat akimi degil, bir Hakikat Aki-midir, tekrarlayalim. Bir hakikat akimi olarak da el-bet yeni bir edebiyat atiliminin da kaynagidir. O,edebiyati, yeni bir edebiyat ve sanat ronesansmi ige-rir ama, herhangi bir edebiyat yeniiigi, onu i^ere-mez.

Yansimalan, yankilari, taklitleri, nerden nereye,hatta ilk elden akla gelmez uzakliklara kadar etkile-ri oldu Dirili§ Akiminin. Ama, O'nun ruhu benim-senmeden sloganlarmi veya bi<;imlerini almak, ya dabeylik mal gibi kullanmak, ne bunu yapanlara, ne detopluma bir yarar saglayacaktir gergek anlamda. An-cak belki uzun vadede yine de Dirili§in bir reklami,yayginla§masina yardimcilik gorevi istenmeyerekve bilinmeyerek de olsa yerine getirilmi§ olacaktir.Kisa vadede bafkalarinm ortakhgi aynasinda da go-riinen Dirili§etkinligi, giin ve vakit gelince, asil sahi-bi olan Akima donecektir.

(^agimizda ideolojiler ve sistemler, sanat ve edebiyati bir yayilim araci ve alani olarak seqmi§lerdir.Dirili§, sanat ve edebiyati sadece bir ara^ olarak gor-mez. Ruhunun bir dogu§ planidir o. Ancak, Dirili§isadece bu plandan ibaret gormek, (jogulcu ger<;egitekilcilige indirgemek olur.

Inan^ ve dirili§ ruhuyla dolmami§ bir sanat akimi, sadece onun sozlerini di§tan siyirmakla yetinir-se, kisa zamanda kendi koflugunu ortaya kor. Felahbulmaz bir bi^imciligin mahkumu olarak kurur,kavrulur, solar gider.

DlRlLl?RUHUONUNDE EDEBIYAT VE SANAT 71

Ama, dirilif ruhunu, benligi i^in et, kemik, kanve ilik gibi kabul eden sanatqilar, §airler ve yazarlar,kurumaz bir kaynagin ilham §6leninde bitmez birgen^likle dolup ta§arlar. Eserlorinde parnasyen birmukemmellik olmasa da, kalici bir taraf bulunacak-

tir mutlaka.

Dirili§in sanat teorisi ve pratigi, klasik bir ekoldiizenliliginde, aqikliginda olmayabilir. Ama, onunbozbulamk aynasinda, gelecek zamanin nice aydin-bk ekolleri yatmaktadir.

Onun, sanat alanmda, ne ge^mi§e donu§u, ne ge-lecege y6neli§i, herhangi bir sanat ve edebiyat akimi-mn tavnyla sinirlandinlabilir. Beiki de onun getirdi-gi, asil getirdigi, yakininda duran degil, ilerde, qokilerde belirecek olandir.

Dirili§in edebiyat ve sanat elkinligi, basit bir du-yarlik stilizasyonundan ibaret olamaz. Ya da bir sti-lizasyon duyarligindan...

Dirili§, bir iisluptur ama, sadece bir deyi§ iislubudegil, bir olu§, bir varolu§ iislubu ve yokolu§tan kur-tuluf iislubudur.

Dirili§in sanat anlayi§inda, egonun iin tutkusuy-la ya§ama eregine kavu§ma amaci yatmaz. Sanat, §i-ir veya obiir edebiyat tCirleri, onun, kendini insanli-ga anitsal yapilarda maletme mimarilerinden nevi-lerdir.

Sanat ve edebiyat, onun iqin, zaten aydmlik olansalonu biraz daha dekore etmek i^in duvarlara ekle-nen aplikler sistemi degil, geceyi ve karanligi yirt-mak iqin ortaya dikilen me§aleler butuniine katilan

72 GUNDOnOMO

i§ik korosunun gerekli elemanlandir. Karanlik yikil-sin da, tek, bu me§aleler qiplak ve isli olsun; beyazi§iktan ote renkler sunmasin isterse.

SELAM

Dirili§ Gen^ligine selam!

Nefsine degil, ruhuna selam!

Oldugu duruma degil, olacagi duruma selam!

Gonliinii ok§ayip vardigi yerde durdurmak iqindegil, durmadan ilerlemesi igin uyarmak maksadiy-la selam!

Daha kisa bir deyifle, ok§ayici degil, uyarici,kam<;ilayici selam!

Seltoim anlamina ve ruhuna ermesi iqin selam!

Dirili§ selami.

Hemen hemen heniiz yoktur Dirili§ Genqligi.Ama olmak iizeredir. Oyleyse "olmasi" i^in selam!

Bir olu§um selami, bir varolu§ selami, bir ozde-gi§im selami.

Yad ellerden alinmi§ taklit giinaydini degil,Oziilke'riin goniil selami.

74 GUNDONOMU

Hizmet selami.

Islamin oziinden fi§kiran selam.

Varligin dzi'mden gelen selam.

Me§a]e selami. Golge oyuniarinm degil.

Ozveri selami; benlik selami degil.

Kendilerini gormeme selami...

Dogru, giizel ve iyinin goniillerde dirilmesi ug-runa selam.

Selamimiz bu. Kendi selamimiz.

Vakti erdiren selam.

Karde§lik selami.

Medeniyet selami.

Kan yakinliginm selami degil, kana bile i§leyenkalb, kalbe ifleyen ruh, ruha i§leyen sir selami.

Saflari sikla§tiran selam.

Feraset selami.

Tohumu aga^ haline getiren, agaca qi^ek a^tir-tan, qiqegi meyveye durduran selam.

Teror, 6c ve nefret iqin degil, a§k, sevgi, acima veozgeqi i^in selam.

Cennet mu§tusu, selam Tuba dallarinm salinti-sindan qikan ses. Zakkumun parlak, fakat zehirli qi-^eklerinin bayiltici kokusudan tuten duman kivrimibenzeri yalanci qagri degil, ger^ek "olu§" qagrisi selami.

Ruhu antan selam. A§agilik duygusundan,onun tersyuzunden ba§ka bir §ey olmayan gururdanantan selam.

SELAM 75

Faniliklerin ustiinden afan ebedilik esintisi se-

1am. "Olmeden once 61enler"in, "oldiikten sonra

gerqek dirili§le dirilecekler"in selami.

Evct! Dinli§ Gen<;ligine selam. Heniiz her kentteolsa olsa bir veya iki tane clan, fakat olduguyla ye-tinmeyip "olmak" i9in qirpman, "dogmak" i^in ya§a-yan ve ya§amayi bu dogu§ iqindegerli bulan, diinya-yi bu iilkii iqin ya§anmaya deger bulan, "biqim"leredikkatli, fakat esasta "6z"un adami, gerqek sagliginve diriligin sondajcisi Yeni Gen^lik adaylanna adan-mi§ bir selam.

Oliimle hayat, §ehitlikle gazilik, keremle comert-lik, Allah korkusuyla Allah sevgisi, saygiyla sevgi,olu§umla yapicilik, sesle sessizlik, dogayla tarih, fi-zikle fizikotesi arasina gerilmi§ Cebrail kanatli selam.

Selamlarm balozii selam.

Bahann, ruh baharinm hizin selam.

Ta uzaklardaki goniilleri konu§turan, yalnizhgiruhun silahiyla ta kalbinden vuran, tafkin suyu din-diren, yahmli ate§i sondiiren, deprem durduran selam.

Namaz selami.

Orug selami, iftar selami.

Hac tavaflanmn selami.

Cihad sancaklarmin selami.

Minarelerin, camilerin, kubbelerin, tiirbelerin

selami.

76 GONDOnOMU

Peygamberlerin ve velilerin selami.

Bu selamin, islamin dirili§ selaminin pefindenko§an genq dirili§ erine, goniil genci dirili§ askerineselamlar olsun.

KENDiNi BULMAK

Insan,^ogunlukla gunumuzde, ya kabakuvvete,ya da ekonomik giice gore kendini ayarliyor. Diinyakonumunu boyle tayin ediyor. Sonra da sorup duru-yor: "Neden huzursuzum? Neden mutsuzum?".

Oysa, kaba kuvvet, ele ge<;irenin hukmiine tabi-dir. Insan ki§iligine yapi§ik bir §ey dcgildir. O, insankifiligini yapici bir unsur olamaz. Bu yiizden, insanikifiliksiz kilmakta kullanilir gogu kez. Ekonomikgiig de, ihtiraslarin tuzagi ve tutsagidir... (^ok defaki§iye gerekli ozgurliigiin amansiz dii^mani... Bu ikikitle tabiatinin basinci altinda kalan ki§ilik, bir ma-den tortusu gibi yamyassi yapi§ip kalir bir yere. Veiizerine yedigi damganm yazgisindan kurtulamaz.Ve derken, huzursuzluk ve mutsuzluk onun alinya-zisi olup (;ikar.

Kendi kifilgini aramak: insanin bu diinyadakigorevi budur. Ozgiirliikle aramak. Kaba kuvvete veekonomik baskiya aldiri§ etmeksizin aramak.

78 GONDONUMO

Sabir iqinde aramak.

Tanri'ya giivcnerek aramak.

Sevgiyle aramak.

Ozgeqi vc ozveriyle aramak.

tnsan kcndini arama borcunda yani. Araya ara-ya bulacaktir kcndini. Karaniiklar icinde kaybolmu§ab-i hayat olan ruhunun yitik cennetini arayarak,bulacaktir.

Tann'ya dogru giderek bulacaktir kcndini insan.Peygambcrlcrin, yolgostcricilcrin izindcn gidcrckkcndi ki§iliginc qikacaktir.

Oruqla, Tann'ya tapinmayla, Tann'yi ruh i^indc,dildc vc iftc anarak, Tann'ya gidi§i siireklice ya§aya-rak bulacaktir kcndini.

Bakacaktir, birdcn, (jcvrc degi§mi§. Yiizlerin an-lami dcgifmi§. E§ya ve tabiat degi§mif.

Gorecektir: scs ba§ka, ufuk bafka, gok ve toprakba§ka.

Anlayacaktir: sava§ ne iqindir? Oldiirmek iginmi? Diriltmek i^in mi? Mutluluk, onemli mi onemsizmi? Asil mutluluk, ba§kasmi mutlu etmek ve mut-suz ctmemcktc degil mi?

Kcndini kaybcttigini bir gun bilecektir insan. Fi-zikotcsi vc insanustii soluklar fisildamakta durma-

dan bunu. Kcndini kaybettiginin farkmda oldugugiin, kcndini aramaya qikacagi giindur insanin.

Ellcr vc ayaklar vc onlara evrenin verdigi cevap-lar toplammdan ibaret degildir insan. Bunlar, insandegil, insanin marji, uzantisidir e§yaya, di§a dogru.Sadccc vc sadecc bu bakimdan anlamhdirlar. Kcndi-

KENDlNl BULMAK 79

ne yeter "kesik ba§" masalinda oldugu gibi, iqimiz,bir ozgiirliige vc yogunluga kavu§madik<;a, sorupduracagiz! "Neden huzursuzum? Mutsiizum: ne-den?"

Evren sefcrine qikmak iqin kendine yeterli ruhazigiyla donanik misin? Ellerini ve ayaklarini, gozii-nii ve agzini, malvarligini ve niifuzunu kullanmakigin, bu Tann nimetlerine tasarrufta bulunabilmekiqin, Tann halifeligi yetisine sahip misin?

insan, kendine bircevap olmak i<;in yafar. Ama,cevap i<;in once soruyu, yukardaki soruyu alinyazisi-nin karatahtasina yazacak gia; ve cesareti kendisindebulabilecek midir?

l(^imiz kabardiginda, bu sorundur dipte yosunbaglayan.

Giin donerken, niiansin niiansi melankoli fliitle-

ri, ak§am suriilerini, bu sorular ve yanitlarla cagira-caktir dinleni§ topragina.

Oliim ve dogum surlari, bu sorulari ve cevapla-ri uflemektedir ufuklara. Yeterli yarasaya mahsusseslere ayarlami§ olmasin kulagini insanoglu.

Kaba kuvvet, teknik kargisi ve mail yapraklarfuryasim yarasa (jigliginda farksiz gorecek bir kulakkazansin insan, yeter ki!

Yoksa, Tann, imtihan der. Bu imtihan cetindir.

Ta§a ve maymuna donu§mek de var i§in iqinde, imtihan sonucunda veya sonunda.

Kiyamet sorusunu, ya§ayip, qiiesini ^ekip coz-mek gerek. Yoksa, o, insanm gune§ini batiracagi gii-nii bilir. O giinii iyi bilir.

MUMYAYI gOZEN...

Mumyalanmi§ olix, ilk baki§ta, uyuyan bir insangoruniimundedir. Ama igneyi batirdiginizda farkhemen ortaya gikar.Birakiniz ignegi, quvaldizi batir-saniz, yine, mumya insanindan bir reaksiyon gor-mezsiniz. Tepkisizligi, onu ele verir, diri goriinufu-niin sahteligini iffa eder.

Tarihin mumyaladigi insanlar, kitleler ve top-lumlar vardir. Bitkisel bir yafanti iqindedirler adeta.Kendi terkedilmifliklerine batik olduklarinm bilefarkinda degildirler.

Onlari adeta bu batmi§ olduklan metafizikoliimden qikarmak, mumyayi qozmek, mumyanmsirrmi ^ozmek gibi qetin bir i§.

Nasil Misir mumyalannin sirn tarihe gomuliiise, bu iilke yazgilarinin donup kaskati kesilifi de,boylesine karanlik bir ^oziim balmumuyla kapli.

Mumyayi qozmek: dirili§ bu demek. Mumyanm,

MUMYAYI gOZEN... 81

tarihi ve metafizik mumyanm sirrma ermek demek,dirili§.

Yiizyillardir, Bati'mn kaskati mumyaladigi bir(;er9evenm i^ine du§mu§, qirpiniyoruz. Hatta, (jirpin-maktan ote, oliim uykusunun penqesinde amorf birkitle gibi kalakalmi§iz.

Ve hamurumuzdan, daha dogrusu (jamurumuz-dan, istenen bigimde, mumyali heykel biqiyorlar. Oheykelin ozsiiz ve ruhsuz hayatim, istedikleri siireceyafiyoruz. Sonra, doniip yeni bir kaliba dokiiyorlarmumyali ceset kimligimizin yumu§atilmi§ balgigini.

Mumyayi di§tan ^ozmek miimkiin degil. Onudi§tan eritecek ate§, diriltecek oluyii de yakalayabile-cek bir derecede olabilir. O, ancak iqten gelen hara-retle eriyip gidecektir, ciizzam artiklan gibi dokiile-cektir.

I9 harareti dogurmak: i§te insani yaratanmonunyaradili§ina bagladigi mucize. Bu mucizeye tutun-madan, mumyalanmi§ olii ruhlarda, diriltici iq harareti uyandirmak miimkiinsuz.

Kutsal kitap, ote diinyada inanci, peygamber izi,bu mucizenin dokundugu ya da takindigi kanatlar-dir.

insaniistuler bdlgesinden, melekler katindan so-luk almak: i§te iginde boguldugunuz bir diinyadanyeni bir diinyaya ^ikmanm talihi.

Kelimelerin kli§ele§mi§ di§ qizgilerinden kork-mayimz: bu ka^inilmaz bir tarih sorunudur. Siz, ka-bugu kxrip iqindekini yoklamaya (jalifiniz.

Bu sizin gorevinizdir: perdenin arkasma bak-

82 GONDOnOmO

mak. Durmadan perdeyi titre§tiren riizgar hakkindabir §eyler ogronmege, bilmege qali§mak zorundasi-niz.

Ger^ek iimanizm budur. Bundan otesi, insanci-lik degil, insani du§urerek belli bir bunahm ^izgisin-de dondurmaktan ibarettir.

Boylesi soyut umanizmler, i^inden kimselerinhaberli olmadigi ehramlar ormekten baska bir §eyolmazlar. Demokrasi ehrami, marksizm ehrann v.b.

Mumyalarin sirri, ehramlann fifresi... Meseleburada. Sir ve §ifrede.

Yumu§ami§, Tanri sevgisi ve korkusuyla yumu-§amif goniille bu sirra yakla§ir, bu §ifreyi ^ozebilirsi-niz. Yoksa, kasdcftigimiz ne cizvitlik, ne piiritanlik,yani herhangi bir klerikalizm. Soguk misyoner §art-lanmi§ligi ve bilgiqliginin otesinde, tevazu lie, vara-cagmiz hedeftir ni§an tahtasmda i§aret ettigimiznokta.

"Ilim, bir noktadir" derken i§te budur i§aret bu-yurulan. Miihiirlu kalbleri Allah'in izniyle a^manoktasi.

Kapayan ve aqanin O oldugunu bilme noktasi.Ama, bu aqili^ ve kapani§da, insanin yiirekten yalva-ri§inin etkisi oldugundan haberli olma bilgisinin anarahmi clan nokta, yine bu nokta.

Vahyin nuruyla mumyalar erir, goniil muhiirle-ri a^ilir, zuliim ehramlarinin §ifreleri qdziiliir.

Evet, o nurla, olii dirilir ve yeni bir giin baflar.

BENEK

Tam habersizde umut var. Ama, haberliyken ha-bersiz olanda, hemen hemen big umut yok.

Haberliyken habersiz olan, gergekte habersizkenkendini haberli sanandir. l§te onda, Allah'in mucize-lerinden bir mucizesinin etkisi miistesna, lii^ birumut yok.

(^agimizm kultiirii, haberli habersizleri ve habersiz haberlileri uretme ortami halinde.

Zulum ideolojileri, bu ortamda boy verdiler.Ktiltiirun aktiiel kiiltlere d6nu§umu bu ortamda ger-9ekle§ti.

Ne yapmali ne etmeli ki, bu kendini haberli sa-nan habersizler, ya da habersiz ge^inen haberliler,tam haberli ve haberin namusundan da haberli ola-

bilsinler. llkin kendini haberli sananlari tam habersiz

haline getirip ondan sonra mi, haberi, yeni, yepyenibir goru§te sunmali? Bu, hemen hemen imkansiz de-

84 GUNDONUMO

necek derecede guq. Yoksa, haberli oldugu halde ha-bersiz geijinenlere mi yiiklenip durmali? Ama problem, o zaman bir ahlak sorunu olur. Ahlaksa, haber-

den sonradir. Fasit daireye du§mu§ olmaz miyiz ozaman: ahlakindan yoksunlugu sebebiyle, haberdende yoksun kalana, onu ansitmak! Yoksa, hep, dur-maksizin, boyuna habersizleri mi aramaii? Fakat,burda da bir 90k giiqliik kar§imiza qikacaktir: llkinhabersiz'e, bizden once, vaktin hakimleri eri§me im-k^ma sahip. Sonra, habersizleri, siz daha tam haberli hale getirmeden, onlar haberliyken habersiz ve-ya habersizken haberli olanlann etki alanma girmek-te, kolaya kaqmakta, yani lonesco'nun me§hur piye-sinde oldugu gibi, gergedanla§maktadirlar. I§te sizebir yeni (habersizken haberli geqinen), ya da, (haberliyken habersiz goriinmeyi yegleyen) daha!

Kimbilir belki boyle boyle, bir giin, bin istridye-den birinin inciye d6nu§mesi gibi, bir veya bir kaqki§i de "gergek ve tam haberli" olur.

Bu qile neden acaba? (^iinkii: "haber", soyut, za-mandan, yerden, yani cografya ve tarihten kopuk birfey degil. "Haber", kasdettigimiz "haber", gelecekzamanin gogsiinde bir anne siitii gibi biriken "haber", insanligin en somut olayidir. Insanlik ozii vemayasi gizlidir onun somutlugunda. O halde, ge^-mif zaman, fimdiki zaman ve bunlarm farzettirdigigelecek zaman, yani expost ve exante zaman, biitiinagirligiyla, onun zayif bebek omuzlari iizerine yiik-lenmiftir. Bu agirligm altinda ezilmeden, giin ifigi-na, temiz havaya ve ozgiir gel ifime kavufmaninusuliinu bulma zorundadir o.

BENEK 85

Bu noklada, usiil ile esas iqiqe girmiyor mu?Esastan miicerret bir usiil, ya da usiil kaygisindanyoksun bir "esas" dii^iiniiiebilir mi?

Dirilif haberi... Giindoniimiiniin haberi... biitunhaberlerin kritigi ve bu kritigin otesi. Ve bu oteninotokritigi. Katila§mi§ kalblerin ilgisiz kaldigi veyagoriindugii ate§ belgesindeki benekler.

Hazir "esas" olmadigi ve insana yaki§madigi gi-bi, hazir "usiil" de olmaz ve insana yara§maz. Esasdogdukqa, usiil, usiil dogdukqa, esas dogacakhr. Be-raber dogacaklardir. Birinin varoldugu oranda ve 61-^iide oburu de var olacaktir. Ve birgun, vakit geldigigun, bir de bakilacak ki, hem esas var, hem usiil.Hem de baftanberi varlar.

Aga^ta oldugu gibi tohum da hem esastir, hemusul.

Usiil, "haber adami"nin ruhunda gizli. Bir sezgigibi, bir i^ iti§i gibi.

"Esas"in ne§vunema a§kindadir usul.

Evet, sabir ve usuliin bir unsuru ise, razi olu§,obur unsuru, umutsuzluga kapilmayi§ ba§ka bir unsuru, kolaya ka^mayi§ bir bafka unsuru..

Ister ogiit deyiniz, ister sava§, ister ulku deyiniz,ister dava, "haber"e gidip dayanmaktadir degi§imgizgisi. tnsanligin degi§im gizgisi.

Ideolojiler ve teknikler, bu gizgiyi buz kirar gibikirmakla me§guller.

Haber enflasyonu iginde "gergek haber" bogula-bilir samlmakta.

86 GONDOnOMO

Oysa, bu "haber", o haberler cinsinden dcgildirki, aralannda kaybolsun.

O haberler, bu "haber"in oziinden habersiz ol-duklarina gore, belki onu avladik sanirken, ancakonun golgelerini avlarlar.

YAZ

Ne agustos bocegi olmali, ne de kannca, yaz ge-lince. Birinden biri olmak, masal soyutlamasina ya-rafir, insaii i(;in.

Yaz ki, Tann'nin mevsim nfmetlerinin hasat

vaktidir, bir yandan onu dolu dolu ya§arken, biryandan da, ki§in hazirligini gormek du§er, bu nime-te kavu§mu§ insanogluna.

Tabiatin mevsimleri, 119 afagi be§ yukan, bir dai-re diizenligi iqinde dbnerler. Ama, uygarliklar i^in,tarihsel mevsimler, ayni diizenlilik iginde olmaksi-zm gelip geqerler. Kim! zaman ki§ uzar, kimi zamanyaz. Arada pastirma yazlari da olur. Biiyiik yazlarda, kiiqiik yazlar da degerlendirilmelidir kendi 6I9U-lerinde. Yoksa, dcgerlendirilmcmif yaz, bir uygarlik(jizelgesinde ki§in erken ^agnsina doniifebilir.

Insan'da agustos boceginden bir yan, kannca-dan bir yan vardir. Bir dc ikisini a§an bir yan. Mev-

88 GONDOnOmO

simi, mevsimin saat ve anlarini, biitiin bu cephele-riyle ya§adigi vakit, hakkini vermi§ olacaktir yazin,insan. Yazin hakkini vermek demekse, kisin, baha-

rin, sonbahann, biitiin mevsimlerin hakkini vermek

demek olacaktir.

Yazin bayragi ya§am kalesine qekiliyken, deniz-lerin mezarliklari dogii§iinden, gelecek zaman hesa-bina bir pay ^ikarmak gerekir. §imdiki zamanin 956-gini kokiarken yazda, gelecek zamanin qi^ekleridogrultusunda da soluk almak gerekir.

Uzun bir Osmanli Yaz'ini ya§ami§tir Toplumu-muz. Sava§lar, siirekli sava§lar bile bozamami§tirO'nun piiriizsiiz gogiinii. Elden geldigince kifi dahesaba katmi§tir bu Yaz. Ama, ne yazik ki, ki§, bek-lenenden erken ve umulandan §iddetli geldi.

Tarihin ki§ini ya§iyor Milletimiz fimdi, ama, 6y-le yafiyor ki, hemen hemen ona ali§tik, ve unuttukgerqek yazi, gerqek bahari. Ama, bu ki§in i^inde birtakim pastirma yazlari, bahari amlarin aynasinda daolsa yansitan donemler olmuyor degil. Bunlardan,ger^ek yazlara yenidcn kavu§mak i^in faydalanmaruhundan, ne yazik ki, mahrum goriiniiyoruz.

Islam Uygarligi, biitiin, boliinmezbir yazdir Uy-garliklar iqinde. Onu, ne yapip ettik, ki§a ^evirdik.

Yaz, tekrar onunla gelecektir. Insan ruhunun yazi.

Hatta tarihin ve tabiatin gerqek yazi, onunla gel-cektir. Mevsimler, onunla, anlamma, gerqek anlami-na kavu§acaktir. Ya§antimizla mevsimlerin ger^ekyorum ve aqilimlarini ortaya koyabiliriz ancak

YAZ 89

Onunla.

Ama §imdi bu yaz, fitratin yazi, hikmet yazi birkenara itildi, yalanci yazlar adma ve ugruna.

Yaz kinntilanndan par^alanmaz bbliinmez"yaz"\ fi§kirtmak: ?agda§ entelijansiyanin gorevi buolmali degil midir? Ama, o, tam aksine, kif kristalle-rinde yaz hiilyalamakta ve hulyalatmak istemekte.

Kitlelere gelince, o, denizle mezarlik, tabiatla ta-rih, ruhla malzeme arasmdaki gergin ve §iddetlimed ve cezrin surukleyi§i iqinde, bir sarka^ gibi sa-linmakta.

Fevkaladeden gelen yazlarla bu gelgitleri verim-lendirmek, kontrol altina almak du§uyor Yaz Geng-ligine.

Evet, buz daglari gibi yiikseltilen, ^iglar gibidaglardan kentlerin uzerine yuvarlanan "ki§ genqli-gi"ni, "Yaz Genqligi"nin bir goriinufii eritmeye ye-ter.

Tabiat yazinin geli§i, nasil gune§in dunyanin birboliimiiyleyuz yiize gelmesinden doguyorsa, Dirili§Yazi'nin da geli§i, gune§ ozelliginde olan Hakikat'ininsanla yiiz yiize getirilmesiyle gercekle§ccektir. Ha-kikat'la Insan'in yiiz yiize geli§i veya getirili§i. "Diri-li§ gorevi" budur, hayat boyunca hakikat erleri i^in.

Evet, bu gorev, yalimli ate§in i^ine girmek gibi,kizgin ta§a oturmak gibi, kutup sogugunda yol almak gibi gii<; bir gorev.

Ama insana yaki§ani ve yarafam da bu degil midir?

90 GUNDONUMO

Yaz i^inde insanin gorevi budur. Bundan otesi,karmcalara vc agustos boceklerine aittir. Ve yarasa-lara, kargalara, yilanlara, qiyanlara, akreplere, farele-re...

Yazin ortiisiinu kaldirmak gerek ki, kimi yazlar,incecik bir ki§ ortiisunun altmdadir, kimileri, kalinbir kif ortiisunun altinda.

Ortii, ister kalin olsun, ister ince, "gizli yaz"larbizi ^agiriyor kendisine. Bu, aldatici §ubat gulyaba-nilerinin gagnsi degil, Yaz'in, insan ruhuna, sonsuz-luk ozlemini giderici bir bardak kevser sunma ^agri-sidir.

MiRAg YAKITI

Miracin sahibi Peygamber'in izleyicileri de bumira^tan surekli olarak pay sahibi oimak hak ve va-zifesi dogrultusunu big yitirmemck borcundadirlar.

Miraq mucizesi onlara bu bilinci vermek ve busorumlulugu af ilamak i<;in bagi§lanmi§tir.

"Mirai; ruhu"nu tafimak: miisluman, bu psiko-lojiyie ayrilir obiir inan^ ve inanqsizlik adamlarm-dan.

"Bir giinu obiir giiniine ef geqen ki§i ziyanda-dir" kutlu sozii mirac mucizesinin ruh i^i ger^egine,ozbenligine yapi§ik hakikatina dokunmaktadir.

Allah'a tapinmada, insanlarla ili§kilerde, diifun-cede ve estetikte, surekli "mirac"i ya§amak, ilerlemegiiven ve niyetini yitirmemek kivaminda olmalidirmiimin ruhu.

Miracin hi§irtisi, ruhumuzun kulaklarinda olmalidir daima. Ve iq goziimiiz, Burak'in izinde...

92 GUNDONUMO

Alev alev yanan ruh, Refref'in kanatlanyla a§-malidir kanatsizlik bolgelerini.

Afksiz, kupkuru, donmu§ akil ki§isi, musliiman-ligin en alt derecesinden ileri gidemez.

A§k u(;u§u... Mirac budur.

Yilda bir kere, kandiller bu a§ki somutlandinr;ama, i(;imizin kandilleri gtinde bin kere miracin ya-kitiyla yanmak odevindedir.

Miraq, Mutlak'm a§k yuziinii gorme yolculugu-dur. Iq hacdir her muminde. Hacda da her miislu-man, miraci, gonluniin oncusii ve gdzcusii yapabil-digi olqiide manevi hedefe ulafacaktir.

Namaz, giiniin doniim noktalannda, miracin bi-ze konuk olu^udur. Vaktin yakasini birakmamasidirnamaz, miracin. Vaktin hamuruna ilahi a§k mayasi-ni ve boyasini durmamacasma katan Peygamber ar-maganidir o.

Miraqtir aqip kapayan Cermet ve Cehenneminpencerelerini; onlarla egiten ruhumuzu.

Kadir gecesinin tohumudur o. Kur'tm, bu tCiba-nin dallarina asilidir, goren gozler iqin.

Alinyazimizin hiyeroglifidir miraq.Mucizeyi ka-nimiza i§ieyen Peygamber ignesi ve kalemidir.

Ruh susayi§ini gideren kevser, onun bardagiylasunulur inanmi§ goniillere.

Zamani, metafizigin sinirlanna gotiiriip oradaruhun solmayan qiqegi yapan odur. Sonsuzlugun,ebediligin pinannda onu yikayip kirlerinden arindi-ran ab-i hayat zemzemidir miraq.

MtRAg YAKITI 93

Ruh, nerede katranlafmi§sa, ondan mirai; ^ekil-ini§tir. Nerede elmasla§mi§sa, ona, miracm i§iklaridu§er ve bin yone yansir.

Diinyayi kiiqiilten buytilten gok aynasidir O. Birhardal tanesine (;evirir onu ama, bu tanede, biitundiinyalar ve kainat gizlidir.

Mira^ mucizesi, paslanmi§ ruhun dirili§ kalayi,delinmif, ozbenligin lehim madenidir.

Kopan ruhu, mutlak'a kaynak yapar durur yeni-den boyuna.

"Gozlerin kaymamasi"run giivencesidir.

"iki yay araligi kadar yakla§ma"run metodu.Ruhtaki zehri, biriken zehri alcinpanzehirdir Mi-

ra^ ruhu. Bir mucize med ve cezriyle ^ekip alir iqi-mizdeki ku§kulari, red ve inkar taslaklanni. Onlarieritir ve ummarunda bogar.

Kadavralar gibi yiizerler §upheler bu mucize de-nizinde; bilinmezligin bagnna gomiilmek iizere ali-mp gotiiruliirler.

Bir tamk gibi durur hep yaniba§imizda, bir ta-niklik melegi gibi durur, mira^; inan^ guciimiizunsaglamligimizm ve dayanikliligimizm tanigi olarak.

Ruhun dirili§ ozlerindendir mirai;. Namazla,oruqla, hacla, zekatla bagmti iplik^iklerini korumasi-ni bilen ozlerden. Ruhun bayatlamamasi, taptazekalmasi, onun gorevidir. Enerjisi tiikenen ruha, diri-li§yakihdir O. Sonen ruh i§igina yahm vermesini bil-menin ustasidir.

Bir Mekke giiniinu iqimizde i§ildatip duran avi-

94 GLINDONtlMO

zedir, asili, ruhumuza.

Imanin kiifre zaferinin doniim noktasidir. Giin

donumii noktasi.

Ama bu giin donumii, giiniin bahya dogru de-gil, ruhun dogusuna ve dogu§una dogru dondiigii-niin i§areti olan bir gun doniimiidiir.

"Sidk"m giin doniimii.

"A§k"in giin doniimii.

Ter ve zaferin giin dbniimii.

Ba§larin yeniden Kutsal Kitaba, Kur'an'a diin-diigii bir olaganiistiiliik giin doniimiinden bir an.

Yiiceli§in aniamindan bir yaprak.

Mutlak'tan a^ilan bir safya.

5eytani zincirleme yolculugu, Rahman nefesinedogru uzani§ yolcuiugundan bir kitap.

Evet! Ba§li ba§ina bir dirili§ kitabidir Miraq.

Ba§tanba§a mucize olan dirili§ kitabi.

Demiri yumu§atan Davut eli gibi.

Oliiyii diriiten Isa parmagi gibi.Zaman ve mekani a§an bir inanq me§alesidir O.

TABLODAKI BARDAK

Yalanci ta§malar, kopiirmeler beklemeyin biz-den. (^iinkii bardagimiz agzina kadar dolu.

Ne tafmaya, ne kopiirmeye ihtiyaci var bardagi-mizin! Ne de "bir bardak suda firtina" cinsinden

yapma dalgalani§lara.

Dolu, dopdoiu olmanm sessizligi, §amatasizligi,derln barifi i^inde olmak: amai; budur.

Kavgaci degil, sava§qi olmak, sava§ i^in sava§(;iolmak degil, ban§ iqin sava§9 olmak; bardagm dolu-lugu bu anlama gelir.

Topraga basmak; topraga gomiilmek degil: diri-li§(;iligin yolu yordami bu niiansta sakli.

(^agin "sarho§ gemi"sine, ^izilecek rota, dirili§qi-liktir. Insamn kendini arayi§mdan, ansizm goriine-cek bir fecir.

Dirili§gilik, kagit yapraklarinda degil, insan ru-hunda ciltlenecek ve insan ruhunu ciltleyecek bir es-

96 GUNDONUMU

pri ara§tiriciligidir, bir esprinin araf tincisidir, ara§ti-ran bir espridir.

Kolayi ister, ama kolaya kacmaz. Kolaya kaqma-yi hep reddeder o. Giiqliigun afiki degildir, ama giiq-liikten de kacmaz. Guqliigii kolayliga ^evirme sana-tidir o bir bakima.

Bardak, oylesine hizla dolup bo§almakta ve he-men yine dolmakta ki, o, sanki hi^ dolmuyor, bo§ai-miyor, hep ayni dolu bardak olarak kaliyor.

Kan dola§imi ve degi§iminin olaganustii hizi: di-rili^qilik yeniliginin sirn.

Son bardak degil bu, belki ilk bardak. Daha dog-rusu, bardak zinciri i^inde bir halka. Ilk ve son bar-daklari da i^inde bulunduran bir geli§im bardagi.

Iqtigi suyu, ab-i hayata, zemzeme veya kevsereqevirirken insanoglu, bir maya gibi kullansm diyesunulan ^agin samimilik bardagi; ya da bu niyeti ta-§iyan, hi^ olmazsa.

Kurtarma iddiasmin degil, birlikte kurtulmaga<;ah§ma ^abasinin bardagi. Ve bu qabayla o agzinakadar dopdoludur, Allah'm izniyle.

Kimsenin su hazinelerinde gozii olmayan birbardaktir bu. Ve kimselerin su hazinelerini, hatta ir-

maklarini, nehirlerini ve denizlerini yadsimayan veyadsimaya hiq de yana§mayacak olan.

Oyleyse, o, "saf bir onama"dan mi ibarettir? Ha-yir. O, bir statiikoculuk bardagi degil, bir 6zdegi§imbardagidir.

TABLODAKl BARDAK 97

Yitik Cennet'ten uzanan bir bardak, dolu bir bar-

dak olnaak: onun mutluliigu bu hedefe ni§an almak-ta.

"Temiz §arab"in bardagi: aranan bardak, ayiklikbardagi. Yoksa o, sarho§luk gemisinin mahzen kati-nin dolduran fi^ilardan gelme bir bardak olma heve-sinin meyvesi degil. Boyle bir meyve olmaktansa, 9a-gin trajcdisinde cayir cayir yanan kupkuru bir odunpargasi olmayi yegler o.

Olmak istedigini ne kadar olmu§ ve oIdurmu§-tur acaba? Bu ayri konu. llerde, ba§kalarinca tesbitedilecek bir §ey bu. 01u§umu birakip da olani deger-lendirmege vakti yoktur. Belki ancak, olu§um iqingerekli, olu§ i^indeki, olu§umu kesmeyen, fim§eksibir hiz degeriendirrriesiyle yetinmektedir ve yetin-mek zorundadir, kendi kendine bakifta. Yani ke-penklerini indirip envanterini yapmak yerine, en-vanterini, aki§i, dolup bo§ali§i iqinde dogal bir otok-ritik, siirekli bir otokritik biqiminde yiirutur.

Bizden, hi^kiriklar, feryatlar, figanlar istemeyi-niz. (^iinku: bardagimiz agzina kadar dopdolu.

Fazladan bir hi^kirik, ek bir "ah", onun kirilipparqalanmasina sebep olsun ister misiniz? Kotii ni-yetliler harig, kim arzular bunu?

Onu kirip un ufak etmeyi de bo§una dii^lemesinkara yurekliler. Sonra, onun tozlarindan, bin yenibardak fi§kinverir.

Birakiniz, 9agda§ sofrada, bu bardak da, sizinsiislii piislii kokulu ve renkli bardaklariniz arasinda,sade ve sessiz, ait oldugu eli beklesin, o eli uzatacak

98 GUNDONtJMU

konugun ^ikagelmesini beklesin. O qagrisiz konu-gun.

Evet, biitiin qagnlilar masada yerlerini almi§ du-rumda. Ve eller uzanmif, biitiin bardaklara. Yalniz,tablonun i<jindeyken di§inda kalan, dopdolu sessizbardak ve qagnlmadan gelmesine engel olunamaya-cak beklenen "konuk"...

SUREKLI DEGERLENDiRME

Insanlar qogunlukla degerlendiriflerini ilk izle-nimlerine gore temeliendirirler. Ilk etkiye dayanirdeger yargilari <;ogu kez. (^okaz insan kritik yetisinesahiptir. Ancak, bu azin azi ki§iler, deger yargilannikritik ede ede diizeltirler. Hatta kimi zaman bu dii-

zeltmeyi temelden degi§tirme biqiminde gerqekle§-tirmesini bilirler bu farkli yetenekler. Ama, qogun-luk, kitle, ilk gordiigiiyle kalir.

Ilk izlenim ise, "izafet qer9evesi"yle olu§ur. Ba§-kasina gore degerlendirilir qogu kez bir insan, bireser, bir eylem. Orijinalligi goriilmez, ya da nice zaman sonra, o azin azi kifilerin degerlendirifleri hakim olmaya ba§ladiktan sonra asil ozellik ortaya qi-kar. Insanlar da o giine kadar bununasil olupda go-remediklerine §a§ar kalirlar.

Konunun nabzini yoklamaksizm, onu §ahdama-rindan yakalamadan, "ba§ka" konulara gore, benze-ti§ler veya aynliklara dayanarak degerlendiri§ ha-

100 gundonumO

kimdir ne yazik ki ^aguruzda. Bu degerlendirme birobjektivite §ansma sahiptir ama, eninde sonunda"dif" degerlendiri§, di§tan degerlendirmedir. Ozebaki§in, i^ten degerlendiri§in ihmal edildigi bir baki§ve degerlendiri§ tiiriidur bu. Bu sebeple de yiizeyselve sinirli oimaya mahkumdur.

Pe§in yargilardan arinmi§ olarak bakma gelcne-gi, kaybolmu§ gibi. Dokiiman enflasyonu iqinde in-san, hemeninden, ilk kar§ila§tigi olay veya olguyu,bir §eye irca ediveriyor. Oysa, ycni diye bir fey var-dir. Bu degerlendirif ve §una buna indirgemede kay-bolan en degerli fey veya yan.

Acele indirgemeler ^aginin sikintilariyla bogulu-yor insan. Bu yiizden, nefesini yitiriyor, umutsuzla-fiyor, mutsuzlafiyor. Giderek, yeniyi arama atefiiqinde kavrulurken hep "eski!" diye bagirdigi ^er^e-velere sikifip kaliyor. Ondan kurtulmak iqin can ati-yor her seferinde, kurtulur kurtulmaz da ayni arayi-fin kisir dongiisiine yeniden diifmekten alikoyami-yor kendini.

Oysa, "yeni" her zaman vardir, gozler dniinde-dir. Ama onu gorecek goz, ilk izlenim ve etkilerininqer^evesinden, izafet qer^evesi yanilgilarindan siynl-mayi bilen insanin goziidiir. Yeni yorumlama ve an-lamlandirmalarla diinyayi tazeleyen gozlerin ifi. Buise, sistem ve ideoloji tutsagi olmayla bagdaftirila-maz bir psikoloji istiyor. Elbet, diifuncelere ve sanatibdalarina lakayt kalmamayi da.

Dif goriiniifleri afma ^abasi iqinde olanlar, gele-cek zamani gerqekleftirecek asil bunlardir. Ondan

SOREKLI DEGERLENDIRME 101

otesi, giiniin adamlari.

Insanligi ycnileyecek erler, siirekliolarak yanilgihafakanini ya§arlar. Degerlendirmelerini gozden ge-qirirler. Bu yonde en ileri ve en derine ula§maya qa-li§irlar. Her kaniti tartarlar, olqiip biqerler. Her tani-gi siikunetle dinlerler. (^eli§kiler, onlara ifik tutar,olayin obiir yuziinii gormek iqin. Boyle boyle saglamg6ru§e ererler.

"Saglam goru§", evet, insanin en muhtnq oldugunimet, ilahf nimet. Kimi insanlar bir seziyle kazanir-lar onu. Ama, oyle de olsa, sonradan o "sezilen"! hercepheden yoklamak gerektir. Saglam bir temeleoturtmak borcunu beraberinde getirmeyen sezgiler,yeni sezilerle qarqabuk silinirler.

Peygambcrleri, du§unce ve sanat onciilerini de-gerlendircmemiflerdir qok defa qagda^lari. Onlarihep eskiye irca ederek asil yeni taraflanm goreme-mi§lcrdir. Ancak, sagduyu ve gerqek sezgi sahiplerive uzun uzun araftirarak onlarm hakikatine varan-lar, onlerindeki pefin veya acele yargi ve degerlendi-ri§ engel ve uqurumlanm atlayabilmi§ler, arkalann-da birakabilmi§lerdir.

Guniimiizde ise durum daha trajiktir. Pe§in hii-kiim ve degerlendiri§ler standart hale getirilmekteve teknik imkanla adeta salgm halinde insanliga siirekli olarak enjekte edilmekte. Bula§ici hastalik gibi;ya da veba gibi. Bundan kendini kurtaran insan oy-lesine az ki.

Yeni bir ku§ak beklese, yerden goge kadar hakliolur insanlik. Bir ku§ak ki, bir el itifiyle, pe§in yargi-

102 GUNDONOMO

lar ehramini karlon kutular gibi devirip, altindan,sag salim, giin i§igina ^iksm. Geqmifi, aktiieli ve ge-lecek zamani yeni bir perspektife qeksin. Incelenecekolani yeniden incelesin, in§a edilecek olani yenidenin§a etsin.

"Dirili§ Ku§agi" diye adiandiralim gelin bu ku-§agi. Insanhgm Dirili§i Kufagi. Ilk izlenim ve etkile-ri hesaba ^eken ku§ak. tzafet qerqevelerinin muhase-besini nefsiyle birlikte kritik etmesini bilen nesil. Sii-rekli degerlendirme melekesini, omuzundaki melek-lerle af ina kilmi§ bir nesil.

HiCRETTEN MiRACA

Bizi kendi aqisindan soyuta ve somuta ^ekmekiizere kutlu oru9 ayi gene geldi. Insani kaburgasin-dan ba§layarak kalbinden, kafasindan ve ruhundanyakalamak iizere. Ruhumuzun icjindoki sirri, metafi-zik bir tohum gibi biiyiitup aga9ln§tiracak ve bize biray ge<;mcden kadir gecesinde yemi§inden tattiracakolan oruq. Olagana ve nisbtye fazla batmi§ olan insani olaganiistu ve mutlak olanla yeniden goz goze,yiiz yuze getirecek olan tecriibe. llahi tecriibe. Otediinyanin kanimiza ifleyen elqisi.

Oru(; ayi, aylar iqinde dirili§ ayidir. Geceyle giin-diize, birbirlerine geqme, yd aqma ve yd verme,yaklafma ve kayna§ma giivenini bagifiayan kutluzaman parqasi. Namazin ba§ka bi^ime giri§i, haccinba§ka tiirliisu, kelime-i fehadetin nimetlere rahmanizincir vurani. Insani sakil dunya zincirlerinden kur-tarip ozgiir kilan ulvf ag.

Denize dogru giden insan. Mutlaklik denizineinsamn bir gozyafi damlasi gibi kayi§i. Ve ilahi med

104 CUNDONO.MU

ve cezirde damlanin kaybolu§u. Inciye donu§mekiqin kaybolu§u.

Inciye donu§me yolculugu bu. Insan bir adak gi-bi alinir Ramazan tarafindan, sonra, onun esrarli la-boratuvannda eritiiir, yeni imbiklerden geqer, safla-§ir, borulardan akar ve yepyeni bir formda yenidendokiiliir.

Mutlak'in i§tebdyle bir dokumcusudiir oruq ayi.Muhyiddm-i Arabi Hazretleri, agir bir hastalik sira-sinda oliiin aninda, Yasin-i §erif'i §ifa veren bir deli-kanli §ekiinde g6rrnu§tu. Agir bir materyalizm has-taligiyla yere qarpilmi§ insan iqin de oru^ ayi, boyle-sine somut bir §ekilde kurtarmaya gelen, genq inanqeridir. Yeter ki insan onu gorebilsin. Yerden dogrul-masina yardima gelen bu doktora bir el uzatinak yeter. Yerden bile olsa.

Evet, kutlu oruq ordusu, bir bahar gibi, Bursa qi-nilerinin ye§ilindcn bir ilkbahar gibi gelir. Sancagmidogu ve bati kentlerinin tepelerine diker. Peygam-berler, veliler, §ehitler ruhani ordulanyla beraberin-dedir. Ayetler, bu, oldiirmeyen, dirilten kutlu sava-§m ebedi ilkeleridir. Miiminler bilirler ve goriirler,kentler, ufuklar, dogu ve bati, gece ve gundiiz ve otediinya, cennet ve cehennem, degi§mi§tir,yakina gel-mi§tir, yenilenmi^tir. ruha yabancila§madan kurlul-mu§lar ve onunla bir olmu§lardir. Insan yenidenaleni-i kiibradir.

Ak vakitlerdir oruq vakitleri. Gune§i sulara bati-rir iqimizden qikan bir "beyaz el". Ve diinya qerqopii,miineccim degneklerine doner, Hazreti Musa'nmAsasi clan oruq oniinde.

Ve oru^, Hazreti Isa'nm "gok sofrasi"ni oniimii-ze a^ar. Ki Hazreti Meryem, mihrabin yaninda bu-

HlCRETTEN MlKACA 105

lurdu her iftar saatinde o sofradan yiyecekler.Ruh ciizzami, iyilige yiiz tutacaktir. Ve olii diri-

lecektir oru^ ak§amlarinda.

Ve orucun sancaginda Ulu Peygamber'in miihrtivuruludur. Kalbimizde de vurulu oldugu gibi.

Ve orut;, O'nun Hicretinden sayfalar aqar yiire-gimizde. Birtarih olur, bizi mitle§tirir. Reel'inen (;ip-lak anlannda mit kahramanlari yapar bizi.

Ve bizler, dagilmif, darmadagin olmuf bizler,yeniden toplaninz Son Peygamber'in bayragi altin-da, orugla, namazla, hacla, kurbanla, dua ve imanla.

Yolun kiyisinda bakakalir inanqsizlar ve inkarci-lar. Ne olurdu onlar da bu yolculuga, bu kutlu hicre-te katilsalardi!

Evet, hicrettir bu. Ama, giderek, bir miraca do-nu§ur. Iftar saatlerinde igilen su zemzem olur. Vesonra Cebrail ve Refref gelir. Daha sonra da ate§inyakmadigi afk kanatlari.

Evet, oruq ayi, oruc mutlulugu, oru<; hicreti, oru^miraci konuk olarak geldi. Ne mutlu o konugu §eh-rin kapilanndan ba§layarak §afak sokmeden karsila-yanlara.

Orucun soyutuna ve somutuna gark olanlara.Tann'nin boyasina boyananlara.Tann'nm boyasi... Gru^, en keskin renklerinden

bir renktir o boyamn.Her yil ramazan aymda o boyaya ba§tanayaga

batmaktir miiminin gorevi.

E§yayi ve tabiati, tabiatiistunii, insani, tarihi ay-dinlatacak i§ik, bu boyamn aydiniigindan tiitecektir.

KIMLIK

Toplumca uygarligimiza iyiden iyiye ters diif-mege ba§ladik. Daha dogrusu, toplumumuzu uygar-ligimizla qeli§tirme ve cati§tirma qali§malan, bu sa-birli yaban qalifmalar, arhk yemifini vermege iyideniyiye ba§lami§ goziikuyor. Eskiden toplumla aydintabaka arasinda bir uqurum vardi. Toplum, ilkel bir§ekilde de olsa uygarligimiza bagliligini koruyordu.Kabuguna ^ekilmif bir §ekilde kurtarici aydininibekliyordu. §imdi durum daha karifik. Artik toplumda kendi 6z ^izgisinden qikmakta. Halkin da yeniba§tan kazanilmasi gerekiyor. Irmak bulandi. Batizehiri halk demirine de i§lemege ba§ladi.

Gorev qetinle§ti. Yabancila§ma, dort bir yandanilerliyor. "Hatirlatma" yeterli degil. Dirili§, yenidenyorumlama ile de miimkun degil. Biitiin kavramlar,«;ekiciliklerini yitirmi§ durumda. Gerqek budur, nekadar aci, hatta trajik de olsa.

Pratik olarak yapacak bir fey hemen hemen kal-

KIMLIK 107

marm§ durumda. Salt teori de ilgisizlikle kar§ilanmatehlikesinin kalm sisiyle ortiinmeye mahkum.

Bu kara ve karanlik tablo, yine de bizi umiitsuz-iuga saplayamaz. Aldatici yalanci diiflerle oyalana-mayiz ama, karamsarligin da tutsagi olamayiz.

Teorik temelde dinamik yapi sorunlariyla ha§irnefir olmak borcundayiz. Bir^iki§ yolunun kolny ol-madigini goriiyorsak bu bizi yikmamali. Ulkumu-ziin buyiikliigu ve yiiceligi iqin bunu bir kanit say-mahyiz tersine.

Kalinti sagcihktan da bir fayda yok. Ayriliyoruz.Seqiliyoruz. Anniyoruz. Tarn bizim olan bize kah-yor. Posalar, igretilcr kopuyor, dokiiluyor. Kabuktakuruyanlardan kurtuluyoruz. Salt kendimiz oluyo-ruz.

Ate§, ate§ kimligine kavu§uyor. Kiiller dokiiliipkiyida birikiyor. Onlan bir riizgar ya da bir sel siipii-riip gotiiriir. Ama bize yerle§ik olan, yerinde kalma-sini bilecektir.

Evet kimligimizi buluyoruz. Kimligimize kavu-fuyoruz. Bir avu<; dirili§ ozlemcisi, kimlik yogunlu-guna ve yogunluk oziimlemesine ermekte. Bu eri§in(jilesini (jekmekte.

Benzerlik handikapi devriliyor. Kabuk kiriliyor.E§yanin hakikatiyla yiizyuze geliyoruz. Yeni bir do-nemin borulan qaliniyor dirili§ insani iqin.

"Ha§r"i ya§adik. ^imdi "nefr"e dogru ^ekiliyo-ruz.

Kiyamet, adimlanmiza sinmi§ti. ^imdi tutukluk,kiyamet tutuklugu ayaklarimizi terk ediyor.

108 GONDONOMO

Dirilif (jevikligi giinlerine hizla yakln§iyoruz.

Renkler ele§tirildi. Niianslar bolirdi. Sularin ta-dina bakildi. Protoplazmanin yeni dozu anla§ildi.Unsur dozu.

Biitiin bir insanlik, dnumuzde et ve kemik sergi-si halinde. Iskeletlerden kuleler ve kaleler var kar§i-mizda. Ruh vebasimn kinp ge^irdigi yiginlar. Amabunlar bizim umudumuzu kiramaz.

Umudumuzun ?eligi, oyle bir hakikat yiiksek fi-nnindan geqmiftir ki, onu hiq bir umutsuzluk biike-mez, Yaratici'nm mucizeden yapili izniyle.

Saatlerin benligi, cevherinden ba§lamak iizereyikaniyor. Verier ve kentler, yeni yapili§lar ve dona-ni§larla mayalanmaya durmu§. Insandan yeni anla-mmi bekliyor qagda^ mevsim. Bilinq ufkuna adaygosterilen tek insan; dirili§ insani.

Akia karanin boylesine iqi^eligi nadir tarih §art-larinda goruliir. Nadir tarih §artlannda, §ahdamarla-nndayiz.

Tarihin §ahdamari karincalaniyor.

Tarihin ve tabiatin oliim dirim qilesi nabizlari-mizda yankilaniyor.

Insanhgmyeni kalbi kalbimizde ^arpiyor.Dogu-bati karnia§asinin iqinden geqip yeni "ye-

ni"ye, dogru "dogru"ya, giizel "guzel"e varacagiz.Eskimi§ "yeni"den egrilmi§ "dogru"dan, cirkinle§-mif "giizer'den kurtularak elbette.

^arpitilmi§ gerqegi diizeltme niteligini kazana-caktir er ge<; qabamiz.

KlMLlK 1()9

Alinyazisi, kimlik kagidimizi yenidcn diizenli-yor. Dirili§ kimligi lo§luklardan kurtuluyor. Aydinli-ga, kendi oz aydmligina variyor.

(^etin realitenin sert ta§ma elmas kalemini batirabatira adimizi yaziyor kimligimiz.

Dirili§in gecerakqe eylemlere benzemez cylemikaslan uyanyor.

Topragi kasi yeni alinyazilan i^in geriyor.

Tann'nin yarati§ ormani yeniden dalgalaniyor.

Baykuflar, yarasalar, bukalemunlar gozlerinikirpi§tirabilirler!

01u§un yeni goriiniimu demir gibi kati goztikenperdeleri ve zehir zarlarini deldi delecek dirili§solu-guyla.

-SON-

igiNDEKiLER

7 Kanserin Ocagina Tuba Dikmek...10 Dirili§ Mudzesi15 Sir Yayinda Mu§tu Boyasi19 Temel like

22 Dirilif (^ilesi ve Yolculugu26 Birlikte Arayif (^agnsi29 Dirili§ Bahari ve Ayarti33 Seqi§37 Dirili§in Radikalizmi40 01u§ Yontemi ve Dirili§44 Istiridye ve Ind49 Dirilif Kopriisii54 Emanet §uuru58 Emanet ve Kabillyet62 Emanet ve Ahlak

65 Zaferin Serhat Turkiisii

69 Dirilif Ruhu Ontinde Edebiyat ve Sanat73 Selam

77 Kendini Bulmak

80 Mumyayi (^ozen...83 Benek

87 Yaz

91 Miraq Yakiti95 Tablodaki Bardak

99 Siirekli Degerlendirme103 Hicretten Miraca

106 Kimlik