Çevremizdeki Işık ve Sesler

• Işığın Görmedeki Rolü• Işık Kaynakları• Sesin İşitmedeki Rolü• Çevremizdeki Sesler

13. Sınıf Fen Bilimleri

93. Sınıf Fen Bilimleri

Işık Kaynakları

Etkinlik

Aşağıdaki ifadeleri okuyalım. Doğru ise “★” sembolünü, yanlış ise “▲” sembolünü takip edelim. Sonuçta ulaştığımız ışık kaynağının doğal mı, yapay mı olduğunu işaretleyerek neden böyle düşündüğümüzü açıklayalım.

Tüm ış

ık ka

ynak

ları

etra

fını

aynı

mikt

arda

ayd

ınlat

ır.

Çev

resin

e ışık

vere

rek

aydı

nla-

tan

cisim

ler

ışık

kayn

ağıd

ır.

Göz

sağ

lığım

ız içi

n lo

ş ışıkt

a kit

ap o

kumal

ıyız.

Deniz

fen

eri,

gemile

rin g

ecel

eri

güve

nli y

olcu

luk

etmes

ini sağ

lar.

Var

lıkla

rı ne

t gö

rebilm

ek iç

in or

tamda

ki ışığın

yete

rli o

lmas

ı ge

rekir

.

Gör

mek

için

sade

ce g

öz

yete

rlidi

r.

İnsa

nlar

tara

fın-

dan

üret

ilen

ışık

kayn

ağına

yap

ay

ışık

kayn

ağı

denir

.

Yıld

ızA

teş

böce

ğiG

az

lamba

sıA

mpu

lM

eşal

eM

umŞi

mşe

kG

üneş

Çıkıştaki cisim: ..................................................................

Doğal ışık kaynağı П ¨ Yapay ışık kaynağı П ¨Neden : .........................................................................................................................................................................

Gaz lambası

Kendi ışığını üretmez. İnsanlar tarafından üretilmiştir.X

Işık Kaynakları

10 Bilfen Yayıncılık

Etkinlik

Sayfanın altında verilen görsellerin altındaki boşlukları uygun şekilde tamamlayalım. Aşağıdaki varlıkların numaralarını kullanarak uygun gör-selin içine yerleştirelim.

1

5

9

2

6

10

3

7

11

4

8

12

.......................................................................................

............................

....................................

...................................................

..................................................

.......................................

................... Işık Kaynağı ................... Işık Kaynağı ................... Cisim

4 - 2

Doğal Yapay Aydınlatılmış

1-3-5-11 4-5-7-9-10-12

14 Bilfen Yayıncılık

Sesin İşitmedeki Rolü

Elif, fen labirentinde kaybolmuş çıkış kapısını aramaktadır. Aşağıda verilen cümleleri doğru kelimelerle tamamlarsa çıkış kapısını bulacaktır. Elif’in doğru çıkış kapısını bulması için cümlelerde boş bırakılan yerleri, labirentteki kelimelerden uygun olanlarıyla tamamlayalım. Cevapları takip ederek çıkış kapısını bulalım.

●● Sesleri duymamızı sağlayan özellik ........................ olarak da adlandırılır.●● İnşaat makinesinin sesinin şiddeti, ........................ şeklinde konuşan kişinin ses şiddetinden fazladır.

●● Şiddetli sesler ........................, baş ağrısı ve yorgunluğa neden olur.●● Çıkardığı sesin yüzeye çarparak geri dönmesiyle yönünü bulan ........................, görme duyusu az gelişmiş bir hayvandır.

●● Deniz diplerinin araştırılmasında ........................ adı verilen bir cihaz kullanılır.●● Hoşumuza gitmeyen, yüksek şiddetteki sesler ........................ olarak ad-landırılır.

Etkinlik

gürlük fısıltı stres

yarasa

sonar

tıp

gürültü

ninni

EnerjiSesIşık

gürdük

fısıltı

stres

yarasa

sonar

gürültü

153. Sınıf Fen Bilimleri

Sesin İşitmedeki Rolü

Etkinlik

Zeynep ve arkadaşları bahçede saklambaç oynamaktadır. Resimde, Zeynep yüksek sesle sayı sayarken arkadaşlarının ona olan uzaklıkları verilmiştir. Resme göre aşağıdaki soruları yanıtlayalım.

●● Zeynep’in sayı saymasını hangi çocuklar eşit şiddette duyabilir? Ne-den?.............................................................................................................................................................

●● Çocuklardan hangisi Zeynep’in sesini daha iyi duyar? Neden?.............................................................................................................................................................

●● Kemal, Yunus’un yanına geçerse duyduğu sesin şiddetinde değişiklik olur mu? Neden?.............................................................................................................................................................

Zeynep21 adım 12 adım

Kemal

Çiğdem

32 adım

21 adım

Aydın

14 adım

Gizem

Yunus

Aydın - Kemal. Çünkü Zeynep’e eşit uzaklıktadır.

Yunus. Çünkü Zeynep’e en yakındır.

Evet. Çünkü ses kaynağına yakınlaşmış olur.

193. Sınıf Fen Bilimleri

Çevremizdeki Sesler

Etkinlik

Ebru, Hasan ve Reyhan oyun oynamaktadır. Ebru, düdük çaldığında Hasan ve Reyhan Ebru’ya doğru koşmaktadır. Ebru, yerini sürekli değiş-tirmektedir. Aşağıdaki resimlerde Hasan ve Reyhan’ın farklı durumlar-daki Ebru’ya olan uzaklıkları verilmiştir. Her durum için hangi çocuğun düdüğün sesini daha iyi duyabileceğini işaretleyelim. Nedenini açıklayalım.

Neden: ................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................

Hasan

Reyhan

Hasan

Reyhan

Hasan

Reyhan

Hasan

Reyhan

Kim daha iyi duyar?

Hasan

Hasan

Hasan

Hasan

Ebru

Ebru

Ebru

Ebru

Reyhan

Reyhan

Reyhan

Reyhan

32 adım 37 adım

25 adım 49 adım

15 adım 12 adım

42 adım 10 adım

Ses kaynağına yakın olan kişi sesi daha iyi duyar.

✓

✓

✓

✓

20 Bilfen Yayıncılık

Çevremizdeki Sesler

Etkinlik

Aşağıda verilen ses kaynaklarını numaralarını kullanarak dizelerdeki uygun notanın üzerine örnekteki gibi yazalım.

1

5

9

13

2

6

10

14

3

7

11

15

4

8

12

16

Doğal

Yapay

13

2 45

7 89

13 14

166

10 11

12

15

213. Sınıf Fen Bilimleri

Çevremizdeki Işık ve Sesler

Değerlendirme

Aşağıdaki tabloya göre soruları cevaplayalım.

Kutucukların hangisinde ya da hangilerinde;1. Işık kaynaklarına örnek verilmiştir? .................................2. Doğal ışık kaynaklarına örnek verilmiştir? .................................3. Aydınlatılmış cisimlere örnek verilmiştir? .................................4. Doğal ses kaynaklarına örnek verilmiştir? .................................5. İnsan kulağının işitemeyeceği şiddette sesleri duyan canlılara örnek

verilmiştir? .................................

6. Sesin duyulabilmesini sağlayan özelliği verilmiştir? .................................7. Hoşa gitmeyen seslere örnek verilmişitr? .................................8. Görme için gerekli olanlar verilmiştir? .................................9. Sesin duyulmasını sağlayan organ verilmiştir? .................................

Yarasa Şimşek Rüzgâr Trafik levhası

Ay Korna Gürlük Ampul

Göz Metal kaşık Işık Balina

İnşaat makinesi Kulak Bülbül Ateş böceği

Meşale Şelale GüneşElektrik

süpürgesi

1

5

9

13

17

2

6

10

14

18

3

7

11

15

19

4

8

12

16

20

2-8-16-19-17

2-19-16

4-5-10

1-3-15-12-18

1-12

7

6-13-20

9-11

14

Çevremizdeki Işık ve Sesler

22 Bilfen Yayıncılık

Düşünme Becerileri

22 Bilfen Yayıncılık

Aşağıdaki soruları yanıtlayalım.

a) Hangi dairenin içinde yapay ışık kaynağı daha fazladır? İşaretleyelim.

İşaretlediğimiz dairedeki yapay ışık kaynaklarını yazalım.

....................................................................................................................................................................

b) Hangi dairenin içinde doğal ses kaynağı daha azdır? İşaretleyelim.

• Güneş• Mum• Kandil• Yıldız• Ateş böceği• Ampul• El feneri• Ateş

• Bülbül• Rüzgâr• Yağmur• İnsan• Keman• Gitar• Davul

• Güneş• Ay• Mum• Masa lambası• Meşale• Yanan kibrit• Ateş böceği• Şimşek

• Sincap• Radyo• Televizyon• Zil• Şelale• Flüt• Bebek

İşaretlediğimiz dairedeki doğal ışık kaynaklarını yazalım.

....................................................................................................................................................................

Mum - Kandil - Ampul - El feneri - Ateş

Sincap - Şelale - Bebek