Analiza poslovanja kompanije Montenegro Airlines
FAKULTET ZAPOSLOVNU EKONOMIJU BAR
Studijski program: Menadment
Usmjerenje: Menadment
STRUNA PRAKSA Integralni projektni rad
Tema: Analiza postojeeg stanja kompanije Montenegro Airlines AD
Podgorica
Mentor: Doc. dr Boris MijoviStudent: Igor NinkoviDatum predaje
rada:Broj dosijea: 305/13Ocjena:
Bar, 2015. godineAnaliza poslovanja kompanije Montenegro
Airlines
8
Sadraj:
Uvod3Lina karta centra4 Postanak centra i njegov znaaj4 Opti
podaci o centru51.3 Glavna obiljeja djelatnosti centra 52. Misija
preduzea63. Osnovni cilj preduzea64. Kapacitet i opremljenost65.
Model organizacione strukture kompanije76. Analiza faktora koji
utiu na poslovanje kompanije Montenegro Airlines AD Podgorica107.
Analiza konkurencije118. Swot analiza12 9. Znaaj kompanije za
dravu13Zakljuak14Literatura14
Uvod
Crnogorska nacionalna avio-kompanija osnovana je 24. oktobra
1994. godine. Sama ideja o osnivanju crnogorske avio-kompanije
postojala je mnogo due, a poetkom devedesetih je ova ideja detaljno
elaborirana u Vladinoj Agenciji za prestruktuiranje privrede i
strana ulaganja, kada je i konstatovano da saobraajna povezanost
Crne Gore sa svijetom ne odgovara potrebama savremenog turizma, kao
ni potrebama poslovnih ljudi.
Nakon sto je 1993. godine Vlada prihvatila ideju o osnivanju
avio-kompanije, pristupilo se brojnim administrativnim pripremama.
Osnivaki akt potpisan je u septembru 1994. godine, a kompanija je
registrovana 24. oktobra 1994. godine. Za prvog direktora
Montenegro Airlinesa izabran je dr Zoran urii 1994. godine.
Montenegro Airlines je srednjevelika evropska avio kompanija, sa
savremenom flotom i visokim kvalitetom usluge, sigurna i pouzdana,
koja vodi brigu o zatiti okoline i osjetljiva je na potrebe
korisnika svojih usluga, te ire drutvene zajednice. Takodje,
Montenegro Airlines je crnogorska nacionalna avio kompanije koja
trajno doprinosi razvoju crnogorskog turizma i privrede, te koja u
svom radu njeguje naela poslovne izvrsnosti i etinosti
poslovanja.
Od osnivanja kompanije, Montenegro Airlines paljivo i odgovorno
njeguje svoj ugled, nastojei razviti svijest o tome da je ugled
jedna od najosjetljivijih korporacijskih vrijednosti, jer se gradi
godinama, ali gubi u trenutku. U kreiranju ugleda kompanije trebaju
uestvovati svi zaposleni, jer ponaanje svakoga od njih pojedinano
utie na ukupnu kompanijsku reputaciju.
1. Lina karta centra
Drutvo posluje pod nazivom Drutvo za transport putnika i robe u
vazdunom saobraaju Montenegro Airlines AD Podgorica. Skraeni naziv
drutva je MontAir AD. Sjedite drutva je u Podgorici, ul. Beogradska
broj 10.
1.1 Postanak centra i njegov znaaj
Osnovna zapaanja koja se tiu istorijata kompanije Montenegro
Airlines sadrana su u sljedeem: Montenegro Airlines, prva i jedina
crnogorska avio kompanija, osnovana je 24. Oktobra 1994. godine sa
sjeditem u Podgorici. U vrijeme nastanka Kompanije, spoljnopolitika
i kompletna situacija unutar zemlje bila je veoma nepovoljna i
predstavljala je ograniavajui faktor u prvim godinama poslovanja.
Prvi avion u floti Montenegro Airlines-a bio je avion tipa Fokker
28, kupljen je u jesen 1996. godine. Prvi komercijalni let
napravljen je 7. maja 1997. godine na destinaciji Podgorica- Bari.
U julu 1998. Kupljen je drugi Fokker 28 Mk 4000, ime su se stvorili
uslovi za pravo osvajanje trita i formiranje flote. Ubrzo nakon
prestanka NATO bombardovanja, Montenegro Airlines poinje sa sve
intezivnijim letovima ka inostranim destinacijama kao to su
Frankfurt, Cirih, Ljubljana, Skoplje, Istanbul i Budimpeta. U 2000.
godini otpoelo je inoviranje flote i prvi avion Fokker 100 uveden
je u flotu u toku 2000. godine, a u istoj godini su prodata oba
aviona Fokker F28. Novi Fokker-i nabavljeni su 2001, 2002, 2003 i
2005. godine. Od ukupno pet aviona tipa Fokker F100 u postojeoj
floti, Montenegro Airlines je vlasnik etiri, doj je jedan uzet u
zakup. Jedan avion tipa Embraer E195 koji je od kompanije GECAS
uzet u zakup na period od osam godina isporuen je u junu 2008.
Godine, a drugi ovakav avion po osnovu istog ugovora je u floti od
maja 2009. godine. Trei avion Embraer E195 je kroz kreditni aranman
sa BNDS bankom nabavljen jula 2010. godine. U aprilu 2000. godine
kompanija postaje punopravni lan IATA (Meunarodna asocijacija za
vazduni saobraaj), to je bio preduslov za dobijanje dozvola za
redovni saobraaj i tijesne saradnje sa drugim aviokompanijama. U
martu 2003. godine uvodi se Amadeus system user, ime je Montenegro
Airlines postao dio vodeeg svjetskog rezervacionog sistema. U
januaru 2004. piloti Montenegro Airlines-a prvi u regionu dobijaju
sertifikat za kategoriju III A (letenje u uslovima smanjene
vidljivosti). U januaru 2006. godine Montenegro Airlines je dobio
IOSA sertifikat, a dvije godine kasnije u januaru 2008. godine ovaj
sertifikat je obnovljen ime kompanija potvruje ispunjavanje
najstroijih standarda bezbjednosti i sigurnosti u autoprevozu. U
martu 2006. godine Montenegro Airlines postaje prva kompanija u
regionu koja uvodi e-ticketing. U junu 2008. godine uslijedilo je
uvoenje prvog aviona tipa Embraer E 195 u flotu Montenegro
Airlines-a u sklopu irenja i modernizacije flote. U aprilu 2009.
godine kompanija omoguava putnicima da na novom online sajtu
rezerviu i kupe kartu (book and buy). U maju 2009. godine
uslijedilo je uvoenje drugog aviona tipa Embraer E195 u flotu
Montenegro Airlines-a, a u julu 2010. godine uvoenje treeg aviona
tipa Embraer E195 u flotu Montenegro Airlines-a. U oktobar 2010.
godine kompanija je prela na Amadeus- Altea inventory sistem.Na
kraju, u toku dvije decenije poslovanja, Montenegro Airlines je
pokrenuo jednu novu privrednu granu- avioindustriju i pribliio
graanima Crne Gore evropske metropole na najbri i najbezbjedniji
nain. Istovremeno, za razvoj turizma kao bazne privredne grane
drave Crne Gore, postojanje i funkcionisanje nacionalne
aviokompanije omoguava njenu konkurentnost na turistikom tritu. 1.2
Opti podaci o centruNaziv centra: Montenegro Airlines AD
PodgoricaAdresa: Beogradska 10, PodgoricaMatini broj:
02737175Registarski broj: 40008862Djelatnosti: vazduni saobraaj,
linijski, redovni i vanredni (arter), pretovar tereta, skladitva i
stovaritva, ostale pratee aktivnosti u vazdunom saobraaju,
djelatnost putnikih agencija i turoperatora, aktivnost drugih
posrednika u saobraaju, prikupljanje, prevoz, isporuka potanskih
poiljki, osim djelatnosti pota, finansijski lizing, iznajmljivanje
vazdunih saobraajnih sredstava, iznajmljivanje automobila, kupovina
i prodaja nekretnina za sopstveni raun, prodaja motornih vozila,
trgovina na veliko vrstim, tenim, gasovitim i drugim proizvodima,
trgovina na veliko hemijskim proizvodima (osim vjetakih ubriva i
hemikalija za poljoprivredu), trgovina na veliko ostalim masinama
za industriju, trgovinu i navigaciju, ostala trgovina na veliko,
catering, obrazovanje odraslih i ostalo obrazovanje.ifra
preovladavajue djelatnosti: 62100Osnovna banka centra: Hipotekarna
banka AD PodgoricaTekui raun: 520-9075-10Devizni raun: Pravni oblik
organizovanja: Montenegro Airlines AD Podgorica je pravno lice sa
pravima, obavezama i odgovornostima utvrenim Zakonom i Statutom
(lan 3 statuta).Identifikacija vlasnitva: Vlasniu strukturu drutva
ini Vlada Crne Gore 99.8895% i ostali akcionari 0.1105%. Akcijski
kapital Drutva iznosi 25.684.928,12 eura. Broj akcija je 2.900.613
pojedinane nominalne vrijednosti 8.8550 eura. Ukupan broj akcionara
je 26.
1.3 Glavna obiljeja djelatnosti centra
Montenegro Airlines AD je registrovano za obavljanje redovnog
domaeg i meunarodnog saobraaja i charter saobraaja, kao i za prevoz
prtljaga i pote. Time su obuhvaene sljedee djelatnosti: vazduni
saobraaj, linijski, redovni i vanredni (arter), pretovar tereta,
skladitva i stovaritva, ostale pratee aktivnosti u vazdunom
saobraaju, djelatnost putnikih agencija i turoperatora, aktivnost
drugih posrednika u saobraaju, prikupljanje, prevoz, isporuka
potanskih poiljki, osim djelatnosti pota, finansijski lizing,
iznajmljivanje vazdunih saobraajnih sredstava, iznajmljivanje
automobila, kupovina i prodaja nekretnina za sopstveni raun,
prodaja motornih vozila, trgovina na veliko vrstim, tenim,
gasovitim i drugim proizvodima, trgovina na veliko hemijskim
proizvodima (osim vjetakih ubriva i hemikalija za poljoprivredu),
trgovina na veliko ostalim masinama za industriju, trgovinu i
navigaciju, ostala trgovina na veliko, catering, obrazovanje
odraslih i ostalo obrazovanje. Pored toga drutvo je registrovano za
pruanje usluga: izvoenja investicionih radova u inostranstvu i
ustupanje investicionih radova stranim licima u zemlji, meunarodnog
transporta robe i putnika, ugostiteljskih i turistikih usluga,
posredovanje i zastupanje u prometu roba i usluga.
2. Misija preduzeaMisija Montenegro Airlines-a je da svojim
korisnicima obezbijedi kvalitetne i sigurne usluge po povoljnim
cijenama i da ojaa svoje prisustvo na internacionalnom tritu
usluga. Ponudom visokokvalitetnih usluga korisnicima uz
zadovoljavajuu bezbjednost, uprava e nastojati da ostvari profit za
akcionare, te da zadovolji potrebe poslovnih partnera, investitora
i zaposlenih. 3. Osnovni cilj preduzeaOsnovni cilj poslovanja
Montenegro Airlines-a je pruanje kvalitetnih usluga u prevozu
putnika i tereta, po prihvatljivim cijenama i na zavidnom nivou
sigurnosti, to e preduzeu omoguiti trajno funkcionisanje na
profitabilnoj osnovi. 4. Kapaciteti i opremljenost Kompanija je
otpoela rad opredjeljujui se za avion tipa Fokker. Danas,
Montenegro Airlines operie sa est aviona, od ega su dva tipa Fokker
a etiri tipa Embraer, a vlasniki i identifikacioni detalji o
vazduhoplovima su sledei:1. Vlasnik dva vazduhoplova tipa Fokker
1002. Vlasnik jednog vazduhoplova tipa Embraer E1953. Zakupac tri
vazduhoplova tipa Embraer E195 Montenegro Airlines je takoe i
vlasnik etiri poslovna prostora i to dva u Podgorici, jedan u Budvi
i jedan u Beogradu.
5. Model organizacione strukture Koncept postojeeg modela
organizacione strukture kompanije Montenegro Airlines proizaao je
iz karaktera vlasnitva, naina obavljanja djelatnosti i oblika
upravljanja ovom Kompanijom. Sadanja organizaciona struktura
bazirana je na elementima (kriterijuma) racionalnosti. Privredno
drutvo Montenegro Airlines svoje poslovne funkcije je postavilo
tako da svi organizacioni djelovi imaju to bolju funkcionalnu
efikasnost.
Poslovi iz djelokruga privrednog drutva obavljaju se u okviru
organizacionih jedinica. Organizacione jedinice se obrazuje kao
osnovne organizacione jedinice i organizacione jedinice u okviru
osnovnih.
Upravljaka struktura preduzea uslovljena je vlasnikom strukturom
i pravnim oblikom preduzea. Zaposleni u kompaniji su angaovani na
radnim zadacima prema Pravilniku o unutranjoj organizaciji,
sistematizaciji i opisu poslova (sa izmjenama i dopunama).
Montenegro Airlines pravilnikom regulie svoju unutranju
organizacionu strukturu, utvruje radna mjesta i uslove za njihovo
popunjavanje i propisuje nain obavljanja poslova.
Osnovne organizacione jedinice u Privrednom drutvu su: 1. sektor
bezbjednosti, 2. sektor letake operative,3. sektor odravanja
vazduhoplova, 4. sektor zemaljske operative, 5. centar za obuku
vazduhoplovnog osoblja, 6. komercijalni sektor, 7. finansijski
sektor, 8. sektor za kontrolu obrauna, 9. sektor pravnih,
kadrovskih i optih poslova 10. sektor za razvoj, plan i analizu,11.
sektor za marketing i korporativne komunikacije12. organizaciona
jedinica publikacija i dokumentacije
Unutranje organizacione jedinice u Privrednom drutvu su:
odjeljenje pilota, odjeljenje kabinskog osoblja, odjeljenje
operativne kontrole, odjeljenje optih poslova, odjeljenje QA,
odjeljenje inenjeringa, odjeljenje odravanja, odjeljenje
uvoz/izvoz, odjeljenje prihvata i otpreme, odjeljnje cateringa,
odjeljenje za robni prevoz (cargo), odjeljenje pripreme proizvoda,
odjeljenje za praenje realizacije saobraaja, odjeljenje za plasman
usluga, odjeljenje raunovodstva i knjigovodstva, odjeljenja za
platni promet sa inostranstvom, odjeljenje kontrole obrauna,
odjeljenje za meukompanijski obraun, odjeljenje plana i analize,
odjeljenje pravnih i kadrovskih poslova, odjeljenje optih poslova,
odjeljenje za marketing komunikaciju, odjeljenje za korporativnu
komunikaciju, odjeljenje voznog parka, odjeljenje za distribuciju
tarifa i pricing, security odjeljenje i odjeljenje FTO-a i zatite
od poara i eksplozija
Uzimajui u obzir da privredno drutvo posluje po funkcionalnom
modelu organizacije, moe se predstaviti menaderski tim koji
rukovodi izvrnim poslovima ove avio kompanije, a koga ine:
Izvrni direktor; Pomonik izvrnog direktora; Komercijalni
direktor; Direktor letake operative, Direktor zemaljske operative;
Direktor sektora odravanja; Direktor kolskog centra; Direktor
sektora finansija; Direktor sektora obrauna, plana i analize;
Direktor sektora za pravne, kadrovske i opte poslove; Direktor
sektora za marketing i korporativnu komunikaciju, Direktor sektora
za razvoj, i Direktor sektora za bezbijednost.
Organi upravljanja u kompaniji Montenegro Airlines-a su:
Skuptina; Odbor direktora Izvrni direktor i Sekretar Drutva
Na grafiku 1 daje se prikaz globalnog modela organizacione
strukture Montenegro Airlines-a, na nivou sektorske podjele:
Predsjednik
Bord direktora
Menader za hitne sluajeveSektor pravnih, optih i kadrovskih
poslova
Izvrni direktor
Direktor operativnih slubi i odravanja
Menader za sigurnostKomercijalni sektor
Menader za kvalitet
Direktor bezbjednostiFinansijski sektor
Sektor letake operativeSektor bezbjednostiSektor za razvoj, plan
i analizu
Sektor odravanja vazduhoplova Sektor zemaljske operativeSektor
za marketing i korporat. komunikacije
Odjeljenje publikacijaCentar za obuku vazdunog osobljaSektor za
kontrolu obrauna
Grafik broj 1: Organizaciona struktura Montenegro Airlines-aNa
bazi prethodnog grafika moe se zakljuiti da u kompaniji Montenegro
Airlines dominira funkcionalni model organizacione strukture, koji,
kao i svaki drugi model, ispoljava svoje prednosti i nedostatke.
Osnovne prednosti postojeeg modela organizacione strukture
kompanije Montenegro Airlines ogledaju se u mogunostima za poveanje
produktivnosti koje proizilaze iz uske specijalizacije u
poslovanju. Osim toga, postoji vrsta kontrola nad globalnim
aktivnostima organizacije koja se postie angaovanjem malog broja
menadera. Najzad, iako Privredno drutvo posluje i na meunarodnoj
poslovnoj sceni, ne dolazi do dupliranja poslovnih kapaciteta.Kada
su u pitanju nedostaci, moe se zakljuiti da postojei model u
principu moe da pati od odsustva saradnje izmeu sektora, previe
forsira specijalizaciju, zatim, nije dovoljno fleksibilan u pogledu
izmjenjenih uslova poslovanja i uvoenja novih projekata i
tehnologije.6. Analiza faktora koji utiu na poslovanje kompanije
Montenegro Airlines AD PodgoricaGrana u kojoj posluje Montenegro
Airlines je nestabilna. Kritini faktori su: visok konkurentski
pritisak, relativno malo barijera za ulaz, visoki kapitalni trokovi
i visoka cjenovna elastinost tranje. Grana je visoko konkurentna,
odnosno trite dobro pokriveno konkurentskim preduzeima. U narednim
tabelama bie prikazan pregled faktora i njihovo vrednovanje za
Montenegro Airlines AD Podgorica.
Tabela broj 1: Faktori koji odreuju stabilnost okruenja
Tabela broj 2: Faktori koji odreuju snagu industrije
Tabela broj 3: Faktori koji odreuju konkurentsku snagu
Tabela broj 4: Faktori koji odreuju finansijsku snagu
7. Analiza konkurencijeSa stanovita meunarodnog trita Crna Gora
je tipina aviodestinacija, tako da, pored Montenegro Airlines - a,
sa crnogorskih aerodroma saobraa jo est redovnih prevozilaca, koji
su predstavljeni sledeom tabelom.
Tabela broj 5: Redovni prevozioci koji lete na relaciji iz/za
Crnu GoruMontenegro Airlines, pored redovnog saobraaja, obavlja i
charter saobraaj. Charter saobraaj obuhvata sve letove koji imaju
karakter vanrednog saobraaja, a tiu se najma aviona za potrebe tour
operatera, prevoza sportskih ekipa, umjetnikih ansambala i sl.
Privredno drutvo je sposobno da radi charter letove u seriji i ad
hoc, za sportske ekipe, kulturne progame i ostale potrebe kada je
neophodan hitan i udoban transfer.
U posljednjih nekoliko godina Aviacija na evropskom i svjetskom
nivou trpi velike gubitke. Poto svjetska ekonomska kriza nije
zaobila Crnu Goru, tako ni nacionalni prevozilac nije posteen
problema sa kojima se susrijeu ostale kompanije. Realna
konkurencija Montenegro Airlinesa u regionu su Air Serbia, Croatia
Airlines i Adria airwais, a jedina kompanija u regionu koja je u
2014. godini poslovala pozitivno je Croatia airlines i to najvecim
razlogom zbog dravne pomoi. Ostale drave u regionu i njihove
aviokompanije nemaju posebnu vanost u pogledu konkurencije MA-u, s
tim da Makedonija i Kosovo nemaju svoje domae kompanije.
8. Swot analizaSNAGESLABOSTI
Prepoznatljivost i postignuti renome na tritu Najmanje kanjenje,
najmanje otkazanih letova i najmanje izgubljenih prtljaga
Postojanje licenciranih kadrova ( pilota, stjuardesa, tehnickog
osoblja) Montenegro airlines kao javno dravno preduzee
Prevelika zavisnost od trita Rusije i Srbije Previsoki fiksni
trokovi Loa mrea destinacija i niska popunjenost na trenutnim
destinacijama Neadekvatna softverska podrka Zavisnost od dobavljaa
koji imaju monopol
MOGUNOSTIPRIJETNJE
Pad cijena nafte Pribliavanje i mogunost ulaska Crne Gore u EU
Turistike destinacije Sportski dogaaji
Sve otrija konkurencija Uticaj globalne politike (uvoenje
sankcija Rusiji i drastian pad rublje) Visoke aerodromske takse i
visoke naknade kontroli leta Eventualna recesija u svjetskoj
ekonomiji
Swot analiza, kao to se to iz prethodnog pregleda moe vidjeti,
pokazuje da iako uz dosta irok spektar objektivnih ogranienja i
slabosti, drutvo u narednom periodu nije ogranieno krutou postojeih
kapaciteta, a niti promaajima u prolosti. U tom smislu, snage i
prednosti Montenegro Airlines-a kao njegove interne odlike i anse
iz okruenja relativno nadmauju njegove slabosti i potencijalne
opasnosti.
9. Znaaj kompanije za dravu
U sluaju prestanka rada Montenegro Airlines, procjena je da bi
BDP bio manji 0.45% ostvarenog u 2014. godini. Procjena se odnosi
samo na direktan efekat Montenegro Airlines i na indirektan efekat
neposrednih dobavljaa Montenegro Airlines-a.
Montenegro Airlines u ukupnom broju zaposlenih na nivou Crne
Gore uestvuje sa 0.25%. Ako se posmatra samo sektor saobraaj broj
zaposlenih Montenegro Airlines-a ini 3.23% od ukupnog broja
zaposlenih u ovom sektoru.
Da bi se sagledao pravi uticaj Montenegro Airlines-a na kretanje
zaposlenosti potrebno je ukljuiti i kretanje broja zaposlenih kod
najvanijih partnera, kao i procjenu za koliko bi se smanjio broj
zaposlenih kada ne bi poslovao Montenegro Airlines. Broj zaposlenih
Montenegro Airlines-a i 8 najvanijih najveih dobavljaa iznosi
ukupno oko 2000 radnika. Procjena je da bi prestankom rada
Montenegro Airlines-a bez posla ostalo oko 900 radnika, to znai da
bi trebalo obezbijediti znaajna sredstva za socijalni program.
Drutvo se pokazalo kao drutveno odgovorno u prilog emu govore
podaci da je Montenegro Airlines u proteklih pet godina izdvojio po
osnovu raznih vrsta sponzorstava oko 500.000 eura, po raznim
osnovama lokalnim samoupravama je isplaeno oko 700.000eura, dok je
drava po osnovu poreza i doprinosa prihodovala preko 15.000.000
eura.
Zakljuak:
U ovom radu ukratko je analizirano poslovanje kompanije
Montenegro Airlines- registrovane za obavljanje redovnog domaeg i
meunarodnog putnikog saobraaja i charter saobraaja, kao i za prevoz
prtljaga i pote.Kako je godinama rasla kompanija, flota i broj
zaposlenih, Montenegro Airlines se razvijao u modernu instituciju
koja posluje u skladu sa savremenim svjetskim standardima o emu
svjedoe zadovoljni putnici, ali i brojni dobijeni sertifikati.
Danas Montenegro Airlines odrava redovan saobraaj ka Cirihu,
Frankfurtu, Rimu, Parizu, Ljubljani, Beu, Beogradu, Moskvi i
Kopenhagenu,uspjeno uspostavljui vazduni most izmeu Crne Gore i
Evrope.
Pored redovnih, mnoge destinacije nale su se na karti naih
charter letova: Bari, Brindizi, Napulj, Atina, Krf, Rodos,
Skijatos, Istanbul, Tel Aviv, Riga, Hurgada, Brno, Ostrava, Grac,
Klagenfurt, Dizeldorf, Katanija i drugi.
Flotu Montenegro Airlinesa danas ine 6 modernih letjelica od
kojihsu etiri tipa Embraer (tri tipa Embraer 195, jedna tipa
Embraer 190) i dvije tipa Fokker 100. Razvojni planovi Montenegro
Airlinesa se odnose na dalje inoviranje i proirenje flote avionima
tipa Embraer 195. Osvajanje novih trita, otvaranje novih linija,
poveanje broja rotacija ka postojeim destinacijama, poveanje broja
putnika su ciljevi koji su pred kompanijom.
Literatura:
1. Model studentske prakse i praktine nastave akademskih
studija, Bar 2013.2. Menadment ljudksih resursa, FPE Bar
Korieni sajtovi:
www.montenegroairlines.comwww.gov.mewww.cdm.mewww.monstat.org
