Seminarski Carina

7/30/2019 Seminarski Carina

1/24

Univerzitet za poslovne studije - Banja Luka

Fakultet za poslovne i finansijske studije - Bijeljina

Predmet:Poreska i buetska kontrola i revizija

SEMINARSKI RAD

Tema:CARINA

Profesor:Doc.dr Miroslav Dini Student:Sanel Mujinovi

br. indeksa: II - 2950/12

Bijeljina, novembar 2012.


2/24

SEMINARSKI RAD

2 | P a g e

SADRZAJ

UVOD.......................................................................................................................................3

Pojam i znaaj carine...................................................................................................4

Carinska politika kao dio zatitne politike.....................................................................4

Instrumenti carinske zatite..........................................................................................6

Efekti carina..................................................................................................................7

Vrste carina..................................................................................................................9

Obaveza plaanja carina............................................................................................15

Dokumenti koji prate carinsku robu............................................................................16

Zakljucak ...................................................................................................................18

Literatura....................................................................................................................19


3/24

SEMINARSKI RAD

3 | P a g e

UVOD

Carine i carinski sistem odreene drave je od ogromnog znaaja za razvoj izatitu

domae privrede. Bez modernih carina i carinskog sistema ne moe se ostvariti ni privredni

prosperitet zemlje, a niti njeno ukljuivanje u meunarodne tokove. Carina je snaan izvor

budetskih prihoda drave. Carina i carinski sistem moraju da se stalno mijenjaju, dopunjuju

i usavravaju, sve u cilju da carina bude ekonomski faktor zatite i razvoja domae privrede.

Na tom planu, drava ne moe imati samo autonomna rjeenja, nacionalna rjeenja, ve su

u carinski sistem moraju inkorporirati i savremena meunarodna rjeenja prije svega,

predviena kod niza razvijenih drava, kao i rjeenja koja postoje u meunarodnim

organizacijama, prije svega u Svjetskoj trgovinskoj organizaciji (STO). To je uslov, bez kojeg

se ne moe razvijati domaa privreda, niti ukljuivati ista u meunarodne privredne tokove.

Carina ima posebnu ulogu i pri premoavanju carinskih i vancarinskih barijera koje

postoje, posebno kod niza ekonomskih integracija, pa i carinska unija. U tim sluajevima,

moraju se traiti odgovarajua pravna i ekonomska rjeenja kako bi robe i proizvodi iz

zemalja koje se nalaze izvan takvih regionalnih ekonomskih integracija mogle da dopru i na

tritu (na primjer, putem zakljuivanja posebnih ugovora o carinskim preferencijama i drugih

ugovora kojima bi se unaprijedila robna razmjena izmeu zemalja ekonomske integracije izemalja koje se nalaze izvan tih integracija). Primjer za to je Evropska unija (EU) i privredna

saradnja zemalja izvan EU sa ovom integracijom, gdje se putem opte eme preferencijala

nastoji unaprijediti privredna saradnja EU sa odreenim zemljama.

Carine vie slue ekonomsko politikom, nego isto fiskalnim ciljevima, zbog ega

se esto izuavaju i van nauke o finansijama, a u sklopu politike ekonomije, spoljno-

trgovinske i devizne politike. Kao instrument spoljno - trgovinke politike, carine mogu da

djeluju na formiranje i mijenjanje odnosa trokova i cijena na domaem tritu, a preko cijena

i na kompoziciju uvoza i izvoza, na ravnoteu trgovinskog i platnog bilansa, na ubrazanje ili

koenje razvoja odreene grane ili privrede, na nacionalni dohodak, zaposlenost, trokove,

tranju, potronju i dr.Carina predstavlja najraireniji oblik zatite nacionalne ekonomije.

Saznanjima o razliitim oblicima i vrstama carine mogue je formirati nacionalni carinski

sistem putem nacionalnog zakonodavstva, uvaavajui uslove trine ekonomije i

meunarodne standarde. Analizom carinskog sistema mogu se utvrditi faktori koji bitno utiu

na proces meunarodne razmjene robe i prevoza putnika. A upravo su nastanak i razvoj,

pojam i vrste carina tema ovog rada.


4/24

SEMINARSKI RAD

4 | P a g e

Pojam i znaaj carine

Carina je odredjen iznos u domaoj valuti koji vlasnik robe plaa dravi prilikomprelaska robe preko dravne granice. Ona predstavlja najstarije i najprihvatljivije sredstavaspoljnotrgovinskog politike. Naziv carina se koristi za vrstu posrednog poreza koji se

napauje u spoljnotrgovinskom prometu. Carine predstavljaju za due vreme nepromenjivinstrument spoljnotrgovinske politike. To znai da se carine ne mogu brzo menjati i bezodgovarajue zakonodavne, u pravilu vremenski dugake procedure.U modernom smislu,carina se smatra dabinom (posrednim porezom) koji se naplauje, najee, na uvoznurobu u vidu odredjenog iznosa, a po utvrdjenim carinskim stopama u Carinskoj tarifi, bilo u

cilju zatite domae privrede, fiskalnih, socijalnih i drugih razloga. Kod nekih zemalja postoji i

carina koja se naplauje na robu koja se izvozi iz zemlje i to najee, iz socijalnih razloga.Na primer, naplatu ovakve carine u Indiji koja je uvedena na itarice i neke drugeprehrambene artikle, kako bi se spreio izvoz istih roba. Na taj nain, omoguava se putemove carine zadravanje istih roba na indijskom tritu, u cilju prehranjivanja domaegstanovnitva. Iz tih razloga, ovakve izvozne carine, nazivaju se i socijalnim carinama.

Savremena carina ima ulogu pre svega da zatiti domau proizvodnju i da jojomogui adekvatniji i uspeniji razvoj. Ovo je iz razloga, to se sa naplatom carine na robukoja se uvozi u carinsko podruje jedne drave smanjuje njena preterana konkurencija natritu zemlje uvoza. Domai kupac je motivisan, vrlo esto, da se opredeljuje za kupovinu

domae robe, pod uslovom da je ista priblinog kvaliteta ili ak i malo loija od inostraneuvozne robe, na koju je naplaena carina. Ovo i zbog injenice, da je domaa roba ne samoto je jeftinija u odnosu na inostranu, nego i iz razloga to je esto za nju obezbedjenadekvatniji i bri servis, a nekada i kupovina na kredit.

Carina pored tog primarnog dejstva, ima i sekundarnu ulogu, tj. da se ne moezanemariti ni njen fiskalni efekat da ona predstavlja i znaajan izvor prihoda drava injenog budeta. U ranijim periodima, ovaj je odnos bio obrnut, pa je primarna uloga carinabila fiskalna, a sekundarna zatita domae proizvodnje. To se, medjutim, moe rei i danasza niz drava, azijskog i afrikog kontinenta, kod kojih su stope u carinskoj tarifi enormno

visoke i kreu se u rasponima od 150% - 300% (primer, Sudan, Arapska Republika Sirija,Maroko i neke druge), pa ak i kod nekih drava amerikog kontinenta (Brazil, Peru,Kolumbija, Bolivija) gde uvozne carinske stope prelaze procenat od 100%.

Carinska politika kao dio zatitne politike

Carinska politika predstavlja integralni element ukupne ekonomske politike jedne

drave, i kao takva ini sastavni dio nacionalne zatitne politike u meunarodnim

ekonomskim odnosima.Pod carinskom politikom jedne zemlje treba podrazumijevati svjesno

usmjeravanje od strane drutvenih instrumenata i instituta u vezi sa carinskom zatitom,


5/24

SEMINARSKI RAD

5 | P a g e

razvoja domae proizvodnje i drugim vitalnim pitanjima koja su od interesa za privredu jedne

zemljei . Carinska politika je dio ekonomske politike jedne zemlje i uslovljena je njom,

naroito dijelom koji se odnosi na domau proizvodnju, cijene, privredni razvoj i

spoljnotrgovinsku razmjenu. Od carinske politike se oekuje da osigura skladnost tokova

razvoja carinske zatite i konstantnost u razvoju carinske zatite. Ovo se postie, prije svega,

preko precizno utvrenih instrumenata i instituta u dugoronim aktima carinske zatite, kao

to su carinski zakon i zakon o carinskoj tarifi.Carinska politika je posebno znaajna u okviru

spoljnotrgovinske politike, pri emu carina moe biti osnovni instrument zatite domae

proizvodnje, ukoliko su ispunjeni svi uslovi za efikasno dejstvo carine.

Instrumenti carinske politike dijele se na osnovne i pomone. Po pravilu, osnovni

instrumenti su dugoroni, a pomoni kratkoroni. Osnovni instrumenti carinske politike jesu:carinske stope, carinska osnovica i carinski preferencijali. Pomoni instrumenti carinske

politike jesu: carinski kontingenti, antidampinke carine, sezonske carinske stope, povraaj

carine, itd. Preko njih se omoguava efikasno i blagovremeno dejstvo carinske politike,

najee u kraem periodu, ime se uloga carine prilagoava tekuim privrednim kretanjima.

U skladu sa injenicom da, zavisno od autora i vremena nastanka, postoje razliite

definicije carinske politike, moe se zakljuiti da opta definicija carinske politike proizilazi iz

utvrenih ciljeva i strategije razvoja odreene dravne zajednice (unije) u posmatranom

vremenskom periodu.

Uzimajui u obzir prethodno izvedeni zakljuak, dajem optu definiciju carinske

politike: "Carinska politika odreene drave (unije) predstavlja efikasno koritenje njenih

definisanih elemenata u cilju unapreenja ukupnog stepena razvoja privrednog sistema

drave, prije svega u zatiti domae proizvodnje, osiguranju uslova za ostvarivanje prihoda

dravnog budeta po osnovu indirektnih poreza koji nastaju kao rezultat spoljnotrgovinske

robne razmjene, kao i zadovoljavanju i drugih potreba i zahtjeva u okviru definisanih uslova

datog drutveno-ekonomskog sistema i meunarodnih standarda, u posmatranomvremenskom periodu."

Kao to je ve naglaeno, zatitna politika je objedinjeni naziv za sve mjere

ekonomske politike s ciljem stvaranja razlike izmeu domaih cijena i cijena svjetskog

trita, odnosno, to znai da se provodi ogranienje slobodnog kretanja roba, ljudi, kapitala i

informacija, a provodi se putem carina - carinska zatita, ili putem drugih mjera - necarinska

zatita, dok je sama visina davanja odreena carinskim stopama.


6/24

SEMINARSKI RAD

6 | P a g e

Instrumenti carinske zatite

Carine su klasini instrument protekcionizma (zatite), kojim jedna zemlja ostvarujeprednost na teret druge zemlje; uvoenje carina se oznaava i kao "tarifna zatita".ii

Carine imaju regulatorno djelovanje prilikom pristupa na trite. Ovaj porez se obraunava

na vrijednost ili koliinu robe koja se uvozi i uplauje dravi ili carinskoj uniji. iii

Carine su vrsta indirektnog poreza na izvoz ili izvoz proizvoda kojim se optere uje proizvod

koji prelazi carinsku granicu.iv Carina je instrument pasivne i aktivne zatite, ali se ee

koristi u vidu optereenja cijene uvoza, dakle kao instrument pasivnog dejsta. Carina

predstavlja najznaajniji i najee zastupljen instrument protekcionistike politike u

meunarodnoj razmjeni.v

Carine predstavljaju poseban poreski oblik koji drava naplauje pri prelasku robe

preko dravne, odnosno carinske granice. Carine predstavljaju najstarije poreske oblike.

Spadaju u posredne (indirektne) poreze i predstavljaju jedan od najznaajnijih instrumenata

spoljnotrgovinske razmjene. Carine su u sastavu dravnih prihoda uvedene iz fiskalnih

razloga, da bi se prikupila sredstva radi podmirivanja dravnih rashoda. U svim modernim

sistemima carina predstavlja znaajan instrument zatite domae proizvodnje i tendencija je

da ona bude u tome dominantna, ali u dananjim meunarodnim trgovinskim odnosima jo

nije mogue izbjei i niz restriktivnih mjera ( uvozne dozvole, robni reimi, kontigenti, itd) vi.

Carina je dabina koja se naplauje za robu koja se uvozi, izvozi ili prevozi preko

odreenog carinskog prostora. Spada u grupu posrednih poreza.vii Carine su najznaajniji

instrument zatitne politike koju drava naplauje prilikom prelaska robe preko dravne,

odnosno carinske granice.

Carina kao instrument zatite domae proizvodnje pripada novom dobu. Posljedica

uvoenja carina jeste rast cijena. Vee cijene uvoznih proizvoda postaju manje konkurentne

od cijena zatienih domaih proizvoaa. Potroa trpi uz injenicu da postoje odreeni

fiskalni efekti za dravu.

U uslovima privreivanja uloga carine zavisi od stabilizacije privrede, stanja na tritu

i stabilnosti valute. U uslovima centralizovane planske privrede sa dravnim monopolom

spoljne trgovine carina nije istrument ekonomske politike. Ukoliko ona postoji, tada je prije

svega instrument fiskalne politike. Ukidanjem monopola drave u spoljnoj trgovini, sve

slobodnijem djelovanju trinih zakona, carina postaje ekonomski tj. spoljno-trgovinski

instrument zatite.


7/24

SEMINARSKI RAD

7 | P a g e

Razlozi i argumenti za uvoenje carina mogu biti slijedei:viii

1. zatita visine nadnica, a time i standarda ivota zemlje uvoznice,

2. tenju za poveanjem zaposlenosti radne snage zemlje uvoznice (npr., visokim

carinama eli se postii stimulisanje pojave novih grana industrije),

3. zatita domaeg trita za domaeg proizvoaa (koncepcija da trite treba dati

"svom" proizvoau),

4. zatita domae industrije,

5. diverzifikacija i ekonomska stabilnost (vezuje se za argument o zatiti domae

industrije, jernema razvoja odreenih industrijskih grana),

6. upotreba carina u cilju izjednaavanja trokova proizvodnje inostranog i domaeg

proizvoaa,

7. carinskom politikom treba spreavati damping (svaka prodaja robe u inostranstvu

ispod njene cijene robe na domaem tritu),

8. zatita domae industrije u povoju.

Carine (engl. customs duties, tariffs, njem. Zoll, Zollgebuhr, fr. douane) su porezi na

uvoz, a rjee i na izvoz robe. Obino su ad valorem, tj. u postotku od vrijednosti robe, aliponekad su i specifine, u odreenom iznosu po jedinici teine ili volumena.

Danas se, po pravilu, u svim zemljama svijeta naplauju samo uvozne carine. Izvozne

carine su rijetkost, a provozne carine su ukinute jo 1921. godine Barselonskom konvencijom

o slobodi tranzita.

Efekti carina

Pored toga to se uvoenjem carina mogu postii razliiti ciljevi, carina u jednoj zemlji

moe imati razliite efekte, u zavisnosti od uslova djelovanja, kao i od eljenog cilja

djelovanja. Meutim, efekat carina se ipak ogleda u odnosu na ograniavanje uvoza ili na

podsticanje izvoza.

Uticaj carine na uvoz

Carina, po pravilu, djeluje na smanjenje uvoza. Uslijed poskupljenja inostrane robe za

iznos carine, poveava se tranja domae robe, uslijed ega pada uvoz inostrane robe. Ukom obimu e se smanjizi uvoz, to zavisi, prije svega, od cijena domae robe, mogunosti da


8/24

SEMINARSKI RAD

8 | P a g e

domaa proizvodnja zadovolji potrebe na domaem tritu i dr. Ukoliko postoje svi uslovi za

efikasno djelovanje carine (realnost kursa, uravnoteena ponuda i tranja i dr.), propisane

carine djelovae na smanjenje uvoza. Ako ti uslovi ne postoje, tada e carina imati

ogranieno dejstvo na uvoz.

Uticaj carine na domau proizvodnju

Carina moe uticati na domau proizvodnju na vie naina, i to:

poveanjem cijena uvozne robe koja se istovremeno proizvodi u dotinoj zemlji, raste

potranja robe nadomaem tritu, to utie na porast proizvodnje domae robe, i

poveanjem carina na sirovine i drugi reprodukcioni materijal za proizvodnju domae

robe utie se na poveanje trokova proizvodnje domae robe, a time ne smanjuju

konkurentske sposobnosti u odnosu na inostrano trite, to e se odraziti na

smanjenje domae proizvodnje.

U kom e stepenu porasti ili se smanjiti domaa proizvodnja zavisi, prije svega, od

visine inostranih cijena, visine domaih cijena i visine carine. Ako je inostrana cijena vea a

domaa cijena nia, tada e domaa proizvodnja porasti vie i obrnuto.

Uticaj carine na cijene

Carina moe uticati na cijene na razliite naine, i to:

carina utie na cijene - tano za iznos carine,

carina utie na cijene - za manji iznos od carine, i

carina utie na cijene - za vei iznos od carine.ix

Carina nee uticati na cijene na domaem tritu u sluaju kada postoji dovoljna

domaa proizvodnja i to po stabilnim cijenama, tako da uvozne carine ne utiu na zavisnost

domaeg trita od inostranih cijena. Pored toga, i kada ne postoji dovoljna koliina domaih

proizvoda, carina moe da ne utie na cijene, ako inostrani prodavac snizi prodajnu cijenu za

iznos carine.

Cijene na domaem tritu mogu da se povise tano za iznos carine kada

proizvodnja i potronja zavise od uvoza, a trokovi proizvodnje su konstantni, tj. ne mogu da

se snize.Meutim, cijene na domaem tritu mogu da se poveaju za manji iznos od carine,

ako trokovi proizvodnje nisu konstantni, ve mogu da se snize poveanjem produktivnosti ili

na drugi slian nain.U sluaju kada poraste tranja na domaem tritu, a nedovoljna je

ponuda i iz uvoza, tada cijene mogu porasti i za vei iznos od visine uvoznih carina.


9/24

SEMINARSKI RAD

9 | P a g e

Kumulativno dejstvo carine

Carina po pravilu ne djeluje samo na: uvoz, cijene, proizvodnju i proizvod na koji je

uvedena, ve istovremeno djeluje i na druge faktore, kao i na proizvode koji su povezani sa

proizvodnjom proizvoda za koji je uvedena carina. Ovakvo dejstvo carina naziva se

kumulativnim dejstvom koje moe biti horizontalno i vertikalno.x

Horizontalno dejstvo carine ogleda se u dejstvu na supstitute proizvoda za koje je

uvedena. Na primjer, ako se uvede visoka carina za kamione do 5 tona nosivosti, tada e se

naglo poveati uvoz kamiona od 10 tona. Sa druge strane, prekomjeran uvoz kamiona od 10

tona smanjie potranju kamiona od 5 tona, tako da e horizontalno dejstvo carine biti

suprotno od dejstva koje se eljelo postii.

Vertikalno dejstvo ogleda se dejstvom carine, ne samo na finalne proizvode, ve i na

sirovine i drugi reprodukcioni materijal od kojih se proizvode finalni proizvodi. Na primjer,

pored uvoenja zatite na kamione, treba uvesti zatitu i za proizvodnju motora, asija, guma

za kamione i drugih dijelova kamiona. Zatita osnovnog proizvoda vertikalno utie na zatitu

niza drugih proizvoda.

VRSTE CARINA

Danas se, kod mnogih zemalja i u njihovim carinskim sistemima, mogu sresti mnoge

vrste (oblici) carina. Carine se mogu klasifikovati prema sledeim kriterijumima:

1. Pravcu kretanja robe na uvozne, izvozne i provozne carine;

2. Svrsi kojoj carina sluina fiskalne, ekonomske ili zatitne i socijalno politike

carine;

3. Nainu obrauna carinena carine od vrijednosti, specifine i kombinovane;

4. Nainu propisivanja carina na autonomne, konvencionalne (ugovorne) i

kombinovane carine i

5. Prema specifinom ekonomsko politikom dejstvu na prohibitivne

(zabranjujue), retrozivne (borbene), preferencijalne (povlaujue), diferencijalne,

antidampinke i kompenzatorne carine.


10/24

SEMINARSKI RAD

10 | P a g e

Vrste carina s obzirom na smjer kretanja robe

S obzirom na smjer kretanja robe carine se dijele na:

1. Uvozne carin e- obraunavaju se i naplauju za svu robu koja ulazi i ostaje na

nacionalnoj teritoriji, imaju fiskalni karakter i znatno pridonose punjenju dravnog

budeta, ali isto tako imaju i zatitnu ulogu u zatiti nacionalne privrede.

2. Izvozne carin e- nisu znaajne, a uvode se samo onda kada neka drava ima

poseban ekonomski interes da ogranii ili ukine izvoz neke robe, a to se ne moe

postii administrativnim mjerama.

3. Provozne il i tranzitne carine- ukinute su Barcelonskom konvencijom iz 1921.

godine.

Uvoznim carinama se smatraju one koje se naplauju pri uvozu roba u odreenu

dravu (carinsko podruju). Danas se smatra, da sve savremene drave imaju ovu vrstu

carina. Uvozna carina moe da ima razliite svrhe i motive naplate. Kod nekih carinskih

sistema, ista se napauje u cilju zatite, kod drugih u cilju ubiranja prihoda (fiskalnog

karaktera), kod treih u cilju roba, bez obzira iz kojih se razloga i pobuda naplauje (da li iz

razloga zatite domae proizvodnje, naplate u cilju punjenja budeta i dr.).

Izvozne carinepredstavljaju danas rijetkost i zavode ih neke drave u svoj carinskisistem iz isto finansijkih (fiskalnih) ili socijalno politikih razloga. One su danas

nepoeljne, generalno, to sputavaju meunarodnu robnu razmjenu, odnosno izvoz domaih

roba na inostrana podruja. Izvozne carine bi bile destimulativne po izvoz, pa se i ne uvode u

carinske sisteme niza zemalja. Tako na primjer, ove carine ima Indija na itarice, aj i druge

ivotne namirnice, kako bi iste namirnice bile zadrane na tritima Indije u cilju prehranjivanja

domaeg stanovnitva. Meutim, ova se carina moe uvesti i iz isto monopolistikih i

fiskalnih razloga, kao to je uinio ile na alitru.

Provozne carine ili tranzitne carine, naplauju se prilikom tranzita robe preko jednog

carinskog podruja. Cilj provoznih carina u veini sluajeva je samo fiskalan. Niz zemalja

ukinule su provozne carine, naroito poslije usvajanja Barcelonske konvencije o slobodi

tranzita iz 1921. godine.xi

Vrste carina s obzirom na svrhu carine

S obzirom na svrhu carine se dijele na:

1. Zatitne carine - titi se domaa privreda od inostrane konkurencije i prodora teinostrane koncurencije na domae trite.


11/24

SEMINARSKI RAD

11 | P a g e

2. Fiskaln e carin e- osnovni im je cilj ostvarivanje javnih prihoda za finansiranje javnih

rashoda, a tek sekundarni cilj im je zatita domae privrede.

3. Prohibi t ivne carine- su visoke carine koje onemoguuju uvoz inostrane robe, jer bizbog visokih carina bile i visoke cijene na domaem tritu i to znatno iznad cijene

domae robe.

Fiskalne carine imaju za cilj ubiranje prihoda za dravni budet. Na primer, ako bi

neka sjeverno-evropska drava uvela carinu na juno voe, kafu i sl., to bi predstavljalo

fiskalnu carinu jer ona ne bi u tom sluaju, imala zatitni karakter po domau proizvodnju,

obzirom da ne bi titila nijednog postojaeg, a ni potencijalnog proizvoaa. Naplata carine

na one robe koje se trenutno u zemlji ne proizvode, ali se u bliskoj prespektivi oekuje takvih

ili slinih roba (na primjer, proizvodnja kompjutera i sl.), predstavljala bi ne fiskalnu, ve

zatitnu carinu. Suprotno, ako se neka roba ne moe u odreenoj zemlji ni u bliskoj

prespektivi proizvoditi (a u momentu uvoza iste ili sline robe u zem lji ne proizvodi), takva bi

naplaena carina u tom sluaju, imala fiskalni karakter.

Zatitne ili ekonomske carine se uvode sa osnovnim ciljem da se zatiti domaa

proizvodnja od inostrane konkurencije i omogui razvoj domae proizvodnje. Ova vrsta

carine ima najveu primjenu u savremenim carinskim sistemima. Kod veine zemalja carina

ima prvenstveno zatitni karakter. Ova vrsta carine djeluje na smanjenje uvoza, jer jeinostrana roba skuplja za iznos naplaene carine, a istovremeno na poveanje potronje

domae robe, jer je ona jeftinija.xii

Bitno je da se domai proizvoa osposobi u nekom buduem vremenu bez carinske

zatite uspjeno takmii sa inostranim proizvoaem. Stoga carinska stopa ne smije biti

neumjereno visoka, jer bi takav nivo carine u potpunosti zaustavio uvoz. U tom sluaju

zatitne carine prelaze u prohibitivne carine koje se po svom ekonomskom dejstvu

izjednaavaju sa embargom.

Vrste carina s obzirom na osnovicu za obraun carine

S obzirom na osnovicu za obraun carine se dijele na:

1. Carine na vrijednost uvezene robe (carine ad valorem") - obraunavaju se i plaaju

na vrijednost uvezene robe, a postoje dva oblika ove carine:

jedinstvena carina ad valorem kod koje se na svu uvezenu robu obraunava

jedinstveni procenat od vrijednosti robe i


12/24

SEMINARSKI RAD

12 | P a g e

specijalizirana carina ad valoremkod koje je carinska stopa razliita zavisno od

vrste i kvaliteta robe

2. Specifine carine - obraunavaju se i plaaju prema koliini uvezene robe (kilogram,litra, komad i sl.), a carinsko optereenje je stalno i izraeno u apsolutnom iznosu

domae valute

3. Kombinovane carine - primjenjuje se kombinacija ad valorem i specifinih carina, a

dijele se na alternativne tj.one koje daju vei fiskalni efekat i periodine kod kojih se

naizmjenino primjenjuju ad valorem" i specifine carine.

Kombinovane ili mjeovite carine se jo u teoriji nazivaju i pokretnim carinama i

predstavljaju poseban vid kombinovanja carina od vrjednosti i specifinih carina. Takopostoje tri vrste kombinacija carina od vrjednosti i specifinih carina:

U carinskoj tarifi je za neke robe predviena naplata carine po jedinici mjere

(specifina carina), a za druge robe carina po vrijednosti;

U carinskim tarifama za pojedine vrste robe predvia se naplata carina i po jedinici

mjere i po vrijednosti ;

Carina se u Carinskoj tarifi za neke proizvode naplauje po vrijednosti, a prema

predvienoj stopi, tako da naplaena carina ne moe biti manja od specifine carine,jer bi se u tom sluaju naplatila specifina carina.

U sluaju da je carina od vrijednosti vea od specifine carine, onda bi se samo ona

obraunavala na uvoznu robu. Ovakav sluaj kombinovane carinske tarife postojaoje u Italiji,

gde je kombinovanje zasnovano na principima carina od vrijednosti i specifine carine.

Vrste carina s obzirom na subjekte odluivanja

S obzirom na subjekte odluivanja carine se dijele na:

1. Autonomne ili samostalne carine - svaka drava ih samostalno odreuje shodno

svojim potrebama. Autonomnom carinom se smatra onaj oblik carine koju jedna drava

zavodi samostalno, autonomno i nezavisno od meunarodnih normi snagom svog

suvereniteta.

2. Ugovorne ili konvencionalne carine - koje dogovorno i meusobnim sporazumom

utvruju dvije ili vie drava zbog zajednikih interesa i meusobne ekonomske saradnje, a

mogu biti bilateralne, tripartitne ili multilateralno dogovorene. Konvencijalne ili ugovorne

carine propisuju se za jednu robu na osnovu ugovora ili sporazuma sa jednom ili viezemalja. Stoga, ove carine ne mogu se mijenjati samostalno po ukazanoj potrebi jedne


13/24

SEMINARSKI RAD

13 | P a g e

zemlje bez saglasnosti drugih zemalja sa kojima je ugovorena carina. Danas, pojavom i

irenjem meunarodnih ekonomskih integracija, sve je vie ugovornih carina (npr. EEZ). xiii

Ugovornim ili konvencionalnim carinama smatraju se one carine koje se propisuju na

bazi dvostranih ili viestranih sporazuma, tj. konvencija iznedju dvije ili vie drava. Tako se,

na primer, Rimskim ugovorom o osnivanju Evropske ekonomske zajednice koji je potpisan u

Rimu 25. marta 1957. godine, a koji je stupio na snagu 1. januara 1958. godine, propisano je

stvaranje carinske unije izmeu drava lanica sa postepenim snienjem carinskih stopa pa

sve do potpunog ukidanja carine izmedju drava zemalja lanica Evropske ekonomske

zajednice. To se i ostvarilo i Evropska ekonomska zajednica je prerasla u carinsku uniju sa

potpunim ukidanjem carina pri prometu robe izmedju lanica unije. Evropska unija (EU) ima

zajedniku carinsku tarifu prema treim zamljama, a to je primjer ugovorne ilikonvencionalne carine. Kombinovane ili mjeovite carine predstavljaju kombinaciju

autonomnih i ugovornih carina.xiv

Vrste carinaprema specifinom ekonomskopolitikom dejstvu

Prema specifinom ekonomsko politikom dejstvu carine se dijele na:

1. prohibi t ivne(zabranjujue),

2. retorzivne(ratnike ili borbene) carine,

3. preferencijalne(povlaene ili povlaujue) carine,

4. diferencijalne(ograniavajue ili oteavajue) carine,

5. antidampinke ili kompenzatornecarine.

Prohibitivnim ili zabanjujuim carinama smatraju se one carine koje su toliko visoko

izraene sa svojim enormnim carinskim stopama, da tako visoke stope praktino

onemogavaju uvoz roba na trite zemalja. Na taj nain, ovako iste carine indirektno,

posredno predstavljaju zabranu uvoza. To je sluaj, propisanih carinskih stopa u Carinskimtarifama niza zemalja u razvoju, azijskog i afrikog kontinenta, gdje se one kreu i iznad

stope 150% od vrijednosti robe. Na taj nain, ovako visoke propisane carinske stope, ne

samo da su fiskalne carine, nego su i prohibitivne, jer faktiki zabranjuju uvoz roba na trite

tih zemalja. To je i loa strana prohibitivnih carina. Ona moe da prouzorkuje i mjeru

revanizma od strane drave koja je pretrpjela, pri uvozu svojih roba na ta trita, primjenu

ovako visoke carine, tj. da i ta drava, kao protivmjeru uvede ratniku ili borbenu carinu, na

robu koja je porijeklom iz one drave koja je njenoj robi uvela prohibitivnu carinu.


14/24

SEMINARSKI RAD

14 | P a g e

Retorzivne (ratnike ili borbene) carine se javljaju kao vrsta protivmjere, tj. kada neka

drava sa uveanom carinskom stopom ili oteanim, ikanoznim carinskim postupkom

prema robi iz odreene drave, dovede do toga da i ta druga drava se revanira na isti

nain (vrati milo za drago), tj. primjeni uveane carinske stope ili oteani carinski postupak

toj istoj dravi, njenoj robi i prevoznim sredstvima. One se javljaju kao oblik prijetnje i

revanizma u meunarodnim privrednim odnosima izmeu dvije ili vie drava.

Preferencijalnim carinama se smatraju one carine koje treba da pospjee robnu

razmjenu, jer se putem istih vri snienje postojee stope carine iz Carinske tarife za

odgovarajui procenat, a pri robnoj razmjeni sa odreenim zemljama koje su meusobno

predvidjele ovakvu pogodnost putem zakljuanog sporazuma. Putem ovih carina se, dakle,

stvaraju uslovi za uveaniju robnu razmjenu izmeu odreenih drava. To se postienajee, sniavanjem postojeih carinskih stopa u svojim carinskim tarifama, pri robnim

razmjenama izmeu odreenihdrava.

Diferencijalna carina oteava robnu razmjenu, to robu iz jedne zemlje dovodi u

nepovoljniji poloaj u odnosu na robu iz drugih zemalja, jer na istu naplauje uveaniji iznos

carina. Radi se o dodatnom optereivanju putem carina roba odreene zemlje. Ona se moe

pojaviti u dva oblika i to kao:

Kao prohibitivna, gdje ona faktiki onemoguava uvoz roba u jedno podruje izrazloga to je carinska stopa preterano visoko i

Ona se pojavljuje kao retorzivna jer se uveana carinska stopa propisuje prema

robi iz odreene drave kao oblik protivmjere.

Antidampinke carine su jedan oblik dopunskih carina koji se uvodi radi

izjednaavanja cijene inostrane robe koja se uvozi na neko trite i koja je cijena takve

uvozne robe nia od normalne, realne cijene (damping cijena), kada uvoz takve robe moe

da nanese tetu privredi odreene zemlje. Tada se u zemlji uvoza, naplauje dopunska,odnosno antidampinka carina koja predstavlja razliku izmedju normalne, realne cijene robe i

cijene robe koja se uvozi (damping cijene).

Kompenzatorne carine predstavljaju takav oblik carina koje se uvode za robu koja je

u zemlji porijekla ili izvoza dobila odreenu subvenciju, premiju u vidu stimulacije izvoza, pa

se u cilju neutralisanja takvih subvencija naplauje kompenzatorna carina do iznosa istih

subvencija.


15/24

SEMINARSKI RAD

15 | P a g e

Obaveza plaanja carina

Na robu koja se uvozi u carinsko podruje plaa se carina po stopama utvrenimCarinskom tarifom. Carinska tarifa propisana je Zakonom o carinskoj tarifi. Izuzetno robanamenjena za korienje u sopstvenom domainstvu koju fizika lica unose u putnikomprometu ili primaju iz inostranstva u potanskom saobraaju, osim robe koja je osloboenapo ovom zakonu plaanja uvoznih dabina, carini se po jedinstvenoj carinskoj stopi u visiniod 10%.Vlada utvruje vrednost robe na koju se primenjuje jedinstvena carinskastopa.(Sadanja propisana vrednost iznosi 3.000 EURa.) Roba koja se uvozi podleeplaanju uvoznih dabina osim izuzetaka propisanih zakonom (l. 18 C.Z.) osim robe koja nepodlee plaanju uvoznih dabina i robe koja je osloboena plaanja carina.Roba na koju sene plaaju uvozne dabine

Uvozne dabinese ne plaaju na:

Oprema po osnovu uloga stranog lica;

Reklamni materijal i uzorke koji se besplatno primaju iz inostranstva;

Predmete stranih izlagaa koji uestvuju na meunarodnim sajmovima i izlobama; igove, patente, modele i dr.

Carina se ne plaa ni na robu koja se uvozi u slobodnu zonu radi obavljanja delatnosti u

zoni. Meutim, ako je roba uvezena u zonu radi proizvodnje u zoni, gotov proizvod koji se izslobodne zone stavlja na trite Republike Srbije, podlee plaanju carine. Visina carineobraunava se primenom carinske stope koja je utvrena Carinskom tarifom za gotovproizvod.

Zakonom je preuzeta obaveza da se nee naplaivati uvozne dabine za robu za koju jeplaanje uvoznih dabina regulisano drugaije potpisanim i ratifikovanim meunarodnimugovorima.

Dodatne carine

Vlada je ovlaena da propie dodatne carine na uvoz robe iz zemalja koja je propisala dasa robom srpskog porekla i sa njenim prevoznim sredstvima u plaanju carine ili u tokucarinskog postupka postupa drugaije nego sa robom iz drugim zemalja (l. 396).

Sezonske carinske stope

Vlada je u skladu sa svojim ovlaenjem propisala sezonske carinske stope za odreenepoljoprivredne proizvode radi obezbeenja stabilnosti domae proizvodnje i domaeg trita.Sezonske stope carine naplauju se po stopi 20% od carinske osnovice.

Carinski kontigenti

Carinski zakon sadri institut carinskog kontigenta (l. 397). Vlada u skladu sa ciljevimaekonomske politike moe doneti kriterijume na osnovu kojih se odreuje carinski kontigent.

Uvoz robe po osnovu carinskog kontigenta moe biti uz snienu stopu carine odnosno bezplaanja propisane stope carine.


16/24

SEMINARSKI RAD

16 | P a g e

Dokument i koj i prate car insku robu

Sva roba koja ulazi ili izlazi iz carinskog podruja mora prei preko carinskog prelaza,

kao mesta koje je odreeno za uvoz, izvoz i tranzit robe, prelaz lica i prevoznih sredstavapreko carinske linije.Lice koje unosi robu duno je da istu prijavi i bez odlaganja preveze docarinarnice, ili drugog mesta koji odredi carinski organ. Pre dopreme i pre deklarisanja, uz

odobrenje carinarnice, roba se moe pregledati, uzeti uzorci, a sve u cilju odreivanjacarinski dozvoljenog postupanja ili upotrebe robe. Roba dopremljena carinskom organu mora

biti obuhvaena saetom dekleracijom.

Saeta dekleracija podnosi se odmah po dopremi robe carinskom organu, a ok za njenopodnoenje, carinski organ moe produiti najdue do isteka prvog radnog dana posledopreme robe.

Carinski organ moe, pre stavljanja robe u odreeni carinski postupak, odobriti i korienjekomercijalnih i transportnih isprava, kao saete dekleracije, pod uslovom da sadre podatkeneophodne za indentifikovanje robe.

U sluaju redovnog prevoza robe istim prevoznim sredstvom od strane istog lica, carinskiorgan moe dozvoliti da se podnese jedna dekleracijaperiodina), a na zahtev deklarantamoe odobriti i predhodno deklarisanje, ako je takav zahtev podnet najkasnije tri dana predopreme robe.

Radi breg obavljanja carinskih procedura, lice koje uvozi ili izvozi robu moe na osnovupisanog zahteva od Uprave carine dobiti obavezujue obavetenje o svrstavanju robe poCarinskoj tarifi, odnosno obavezujue obavetenje o poreklu robe. Ova obavezujuaobavetenja imaju dejistvo odluke donete u upravnom postupku.

Pored standardizovane nacionalne saete dekleracije, u carinskom postupku se koristi isledea vrsta dokumenata, i to:

Dokumenta propisana Konvencijom TIR;

Dokumenta propisana Konvencijom ATA;

Standardna meunarodna dokumenta JCI

Evo osnovnih podataka o navedenim dokumentima koji su neophodni u carinskom postupku.

Dokumenta propisana Konvencijom TIR i ATA

Obrasci TIR koriste se kao priznate dekleracije za prevoz carinske robe preko carinskog

podruja, ili od jednog mesta u drugo mesto u carinskom podruju. Roba koja se prevozi podTIR karnetima smatra se stranom robom, osim ako se ne utvrdi da ima domai status. ATAkarnet je meunarodni carinski dokument kojji se koristi za pojednostavljivanje privremenoguvoza roba u stranu zemlju sa rokom vaenja do godinu dana. TIR i ATA karnete izdajePrivredna komora Srbije (TIR i ATA odeljenje).

Jedinstvena carinska isprava (JCI )


17/24

SEMINARSKI RAD

17 | P a g e

Jedinstvena carinska isprava je propisani obrazac i koristi se kao pisana carinska

dekleracija, a podnosi se u setovima koji se sastoje od listova potrebnih za sprovoenjepropisa za carinski postupak u koji se roba stavlja.

Dekleracija za carinsku vrednost

Za ovu dekleraciju propisan je poseban slubeni obrazac na kome se unose podaci ovrednosti uvezene robe u cilju naplate carinskih dabina i poreza na dodatu vrednost.


18/24

SEMINARSKI RAD

18 | P a g e

Zakljuak

Carina je najstariji instrument spoljno-trgovinske politike koji dodatkom na cijene robe

i usluga utie na obim i vrijednost spoljne trgovine. Plaa se na robu koja prelazi dravnu,

odnosno carinsku liniju.

Pojam carina podrazumijeva ponajprije uvozne carine koje utiu na smanjenje obima

uvoza, a zavisno od visine carine dovode i do potpunog sprijeavanja uvoza. Na poetku su

imale fiskalni karakter tj. cilj im je bio punjenje budeta, a poslije su zatitile i domau

proizvodnju. Po pravilu je plaa kupac, a klasifikujemo je prema nekoliko kriterija. Premasmjeru kretanja robe koja se optereuje carinom, razlikuju se uvozne, izvozne i tranzitne

carine. Prema nainu odmjeravanja, razlikuju se ad valorem (premavrijednosti), specifine

(prema npr. snazi motora ili koliini robe) i kombinovane carine. Prema uincima koji se ele

postii, mogu biti fiskalne i zatitne. Prema ekonomsko-politikoj namjeri, razlikuju se

preferencijalne (one koje podstiu uvoz neega), diferencijalne (one koje destimuliu uvoz

neega), prohibitivne (one koje su toliko visoke da praktino zabranjuju uvoz), te

antidampinke (koje sprjeavaju uvoz robe po neopravdano niskim cijenama) carine. U

administrativnom smislu, carina je cjelokupna administracija koja izvrava propise izcarinskog podruja. U javnim finansijama, carina je izvor prihoda i ubraja se u grupu

indirektnih poreza. Razrezuje se na vrijednost uvezenih proizvoda, a ponekad i na vrijednost

izvezenih.

Carina ima sve veu ulogu u medjunarodnim razmjenama roba iz razloga da ona ne

bude konica tih razmjena, ve nasuprot, da bude u funkciji tih razmjena. Carina, osim toga

to predstavlja zanajni instrument zatite i razvoja domae privrede, ona je i snaan izvor

budetskog prihoda drave. Carinska politika odreene drave (unije) predstavlja efikasno

koritenje njenih definisanih elemenata u cilju unapreenja ukupnog stepena razvoja

privrednog sistema drave, prije svega u zatiti domae proizvodnje, osiguranju uslova za

ostvarivanje prihoda dravnog budeta po osnovu indirektnih poreza koji nastaju kao rezultat

spoljnotrgovinske robne razmjene, kao i zadovoljavanju i drugih potreba i zahtjeva u okviru

definisanih uslova datog drutveno-ekonomskog sistema i meunarodnih standarda, u

posmatranom vremenskom periodu.


19/24

SEMINARSKI RAD

19 | P a g e

Literatura

Dini, M., Savi, J., Risti, .: Poreska i carinskapolitika, Via poslovna kola,aak, 1999.

Miodrag S., Spoljna trgovina., Beograd, 2005. godina.

Jovan S., Jovana G., Poreski i carinski sistem i politika., Banja Luka 2010.

Jovan S., Jovana G., Javni prihodi., Banja Luka 2007.

internet


20/24


21/24

SEMINARSKI RAD

21 | P a g e


22/24

SEMINARSKI RAD

22 | P a g e


23/24

SEMINARSKI RAD

23 | P a g e

ii

viii Adamovi, Lj.: Teorija meunarodne trgovine, Institut za meunarodnu politiku i privredu,Beograd, 1971., str.53.ixIbriimovi, F., Koprivi, Z.: Carinjenje robe s praktinim primjerima, Teb d.o.o., Zagreb, 2005.

x Joki, T.: Carinski sustav: carinski postupci ipostupanja sa stranom i omadom robom, Institut za javne

financije, Zagreb, 2007.

xi Sejmenovi, J., Gligi, J., Poreski i carinski sistem i politika, Univerzitet za poslovne studije, Banja Luka,

2010., str. 269.xiiSejmenovi, J., Gligi, J.,Poreski i carinski sistem i politika, Univerzitet za poslovne studije, Banja Luka, 2010., str. 269.


24/24

SEMINARSKI RAD

xiiiSejmenovi, J., Gligi, J.,Poreski i carinski sistem i politika, Univerzitet za poslovne studije, Banja Luka, 2010., str. 270.

xiv Joki, T.: Carinski sustav: carinskipostupci i postupanja sa stranom i omadom robom, Institut za javne

financije, Zagreb, 2007.

Documents

Seminarski Carina