Upload
oemer-faruk-erdoenmez
View
240
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
1/68
1
BYK SELUKLUDEVLETNN
KURULUUNDA VETEKLATLANMASINDA
ETKL OLAN FAKTRLER
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
2/68
2
Seluklu Devletinin kuruu
srasnda Dandanakan Savanakadar u blmler ele alnabilir. 1-Seluk Ad ve ailenin menei
2-Ouz Boylar ve sembolleri 3-Ouz Yabgu Devleti ve Seluklu ailesi
4-Seluklularn Cend blgesine g
nedenleri ve bunun sosyal siyasi sonular 5-Selukllarn Karahanllar ve
Samanoullar ile ilikileri
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
3/68
3
6-Seluklularn Horasana gemeleri
7-Seluklu ailesinin Seluk Beyden sonrakidurumlar
8- Turul ve ar Beylerin yeni yurt
araylar 9-ar Beyin Anadolu harekatnn
nedenleri, sonular ve Anadolu Trk tarihi
asndan nemi 10-1035 Nesa Sava nemi
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
4/68
4
11-1038 Serahs Sava ve nemi
12- 1040 Dandanakan sava ve nemi
13-Turul Beyin hkmdar seilmesi velke topraklarnn aile arasnda bllmesi
14- Turul ve ar Beyler arasndaki budostluk ilikilerinin daha sonrakihkmdarlar arasnda neden olmadnnaratrlmas ve tartlmas
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
5/68
5
1-Sosyal ve siyasi faktrler
2-Askeri-ekonomik ve siyasi faktrler 3-Askeri-siyasi faktrler
SUNUM SIRASINDA GEEN ***ARET RENC ETKLEM YA DAETKNL EREVESNDEDNLMTR
Seluklu Devletinin kuruluunda ve
tekilatlanmasnda etili olan faktrleri ugenel balklar halinde ele alabiliriz:
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
6/68
6
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
7/68
7
1- Sosyal ve Siyasi Faktrler: *OZLARIN YAADIKLARI CORAFYA VE
YAAMA BMLER:
*-10 ve 11. Yylarda mevcut corafyadakitoplumsal yaam ve siyasi durum veOuzlarn hangi blgelerde olduklaryla ilgili
u genel bilgiler zerinde durulabilir: bn-l Esire gre Halife Mehdi zamannda
(775-785) bir ksm Ouzlar ve Karluklar
Toharistana gelip yerleirler Karluklar ve Ouzlar bu yurtlarndan da
atldktan sonra, Ouzlar, zkente ve
Takente, Harizm hududuna, Hazar Denizi
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
8/68
8
le Yayk(Ural) Nehri kylarna kadaruzanan bozkrlara ve Sirderya Havzasna
hakim olurlar ***Burada ilk Trk Devletleri, Boylar ile
bunlarn yayldklar corafya, tekrar
birka renciye haritadan gstertilebilir.
***Tarihe yardmc ilimlerden corafyayagnderme ile Orta Asyann fiziki haritas
incelenebilir. Bu ekilde hem ggzergahlarn grm olurlar hem de naslzor bir corafyada g ettiklerini renmi
olurlar
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
9/68
9
-Gelmi olduklar bu yerlerde yar yerleikve gebe yaamaktaydlar.
8. Ve 10 yyda Ouzlar glerine ramengittikleri yerlerde egemenliklerinisrdrdler
ZORUNLU G: KTAY BASKISI -Ancak 924te in ve Manuryada kurulan Kitay
Devleti Orhun Blgesini aldktan sonra, Trktopluluklar g etmek zorunda kaldlar
-bn-i Fadlann seyahati srasnda (922)Ouz Ve Peenek illerinde herhangimuhaceret yokken, bu siyasal gelimeden
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
10/68
10
Sonra Ouzlar ve birok Trk boyu getmek zorunda kalmlardr.
-Ouzlarn Hazar Denizine kadar yaylmassonucu, Hazar Denizinin kuzeyindekibozkrlarn artk ouz lleri adn ald
grlr. Bu siyasi faktrle beraber; Seluklularn
Maverannehire gelileri hadisesine temas
eden kaynaklar, bu byk gn hepnfus kesafetinden ve hayvan okluu ileotlak darlndan kaynaklandnaklamlardr.
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
11/68
11
-slam lkelerine yakn olan Ouzlarmslman olup, soyda olan dier
Ouzlarla savap, onlar Peenek lkesinegnderirler(sosyal ve siyasi fakt.)
-Mslman Ouzlar da srekli kendilerine
katlanlarla gleniyorlard. Ancak SamaniYabgular Karahanl ve Gaznelilerle yurtbulmak mcadelesi ve sava veriyorlard.
(Seluklu Devletinin kuruluu da buTrkmen muhaceretini tevik ediyordu).
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
12/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
13/68
13
***Gerekleen gler srasndaki zorluklarhakknda rencilerin muhakeme gc
deerlendirilir (Neler yaanm olabilir vb.)
***Siyasi glerin ve glerin toplumlarnyaamn nasl etkileyebilecei ynl
deerlendirme yaplabilir. Bugn buna benzerolaylarn olup olmad tartmas oluturulabilir.
***Ad geen corafya hakknda harita almasyaplabilir.Bu kentlerin ve corafyann stratejisideerlendirilebilir.
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
14/68
14
Seluklularn kuruluunda etkili olansiyasal ve toplumsal yaplarnn
genel zellikleri ve deerlendirmesi -***Trklerin yaadklar corafya onlar
genelde hangi i alanlaryla uramayaynlendirdii ile deerlendirme yaplr.Buna benzer Eski Yunan, Fenike ve Anadolu
medeniyetlerinin hangi alanlarda uzman
olduklar ve corafyaarasnda balantlarkurulur, o konulara gndermelerde
bulunulur(Anahtar niteye)
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
15/68
15
Seluklular da Turul Beye kadar toprak,Trk rf ve adetine gre datlrken Turul
Beyden itibaren hkmdar ailesinin ortakmesuliyeti altnda saylan lke yerini dahamerkeziyetibir sisteme terketmitir.
Buna gre hkmdar olan kiiye mutlakitaat sz konusudur. Ancak aile ferleri eskiadetler gerei hkmdarlk iddiasyla,mevcut idareye sk sk isyan etmilerdir.
Seluklular ilk zanlarnda kendi ulus
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
16/68
16
riyasetine olduka bal idiler zelliklebunu, Turul Bey, Alparslan ve Sultan
Sencerde grmek mmkndr. slamiyetin kabulnden sonraslam
esaslarn kendi bnyelerine mkemmel bir
ekilde uygulamladr. Bunu yaparken deAbbasi Devletinden yararlanmlardr.(zellikle Melikahtan sonra bunu grmek
mmkndr) Sultan Alparslan ve Melikahn zamannda
vezirlik yapan Nizaml Mlkn etkisiyle
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
17/68
17
Bir ksm ran tekilat ve terifat kaidelerini,gelimekte olan Seluklu tekilat bnyesine
adapte etmilerdir. Atabeyler de blgelerindeki
uygulamalardan etkilenmilerdir.
***kltrlerin birbirleriyle etkileimikonusunda gncel bir tartmaoluturulabilir.
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
18/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
19/68
19
Trklerin airet hayatnda, ulus riyaseti esasitibariyle ailenin, sonra da btn airet
beylerinin uygun grmeleriyle tevcihedilirdi. Turul Bey de byle hkmdarolmutur.
Ananeye gre hkmdar, devletin en byklideri olup, onun yaknlar devlete aittopraklarn bir blmnde hkm srer vesultan setiklerinin hakimiyetini tanrlard.
Veraset konusunda kesin bir belirlilik yoktur.Sultan veliaht gsterebilir ancak meranntesiri de ok nemlidir.
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
20/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
21/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
22/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
23/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
24/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
25/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
26/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
27/68
27
3-Turul ve ar Beylerin Yeni
Yurt Araylar Trkmenler Cendden Maverannehire
geerler
Ancak buradaki tek destekileri SamanoluMustansr lnce mlteci durumunaderler
ve bu blgenin hakimi Karahanl lig NasrTrkmenlerden rahatsz olur. atmakanlmaz olunca
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
28/68
28
Turul Bey Byk kaan ile bazykmllkleri yerine getirmek karlnda
topraklarnda oturma izni ister. Bu sradaar Bey her ihtimale kar birlikleriylepusudadr. Neticede Bura Han TurulBeyi hapseder. ar Beyin zerinegnderdii birlikleri yenilgiye urar ve esirdeiimi ile Turul Bey esaretten kurtarlr.
Bu srada Karahanl ailesinden Ali Tegin
Karahanl hakanna isyan eder ve Buharayaegemen olur (1020).
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
29/68
29
4-Arslan Yabgunun Bertaraf EdilmesiVe Turul (ve) ar Beylerin
Trkmenlerin Bana Gemeleri
Ordusu olan ancak lkesi olmayan Arslan Bey;
lkesi olan ancak ordusu olmayan Ali Tigin ileittifak eder Bylece Arslan BeyMaverannehirde gl bir dost edinir.
Turul ve ar Beyler bu ittifakagvenmediklerinden daha emin yerlere gedeceklerdir.nk Maverannehirdekendilerini savunamayacaklarn anlamlardr.
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
30/68
30
Turul Bey llere ar Bey dedoyumluklar (ganimet) elde etmek amacyla
seferlere kacaktr. Yusuf Kadir Han Ali Tegini yok etmek iin
Gazneli Mahmutla ittifak eder. Sultan
Mahmut Arslan Beyi Hint seferi iin daveteder, ancak onu hapsederek Ali Teginiyalnz brakm olur.
Turul ve ar Beyler esir amcalarnkurtarmak iin herhangi bir abasarfetmezler.
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
31/68
31
Ancak Arslan Beyin olu Kutalm babasnkurtarmak iin birka giriimde bulunur ancak buda Onu kurtarmaya kafi gelmez. Arslan BeyKalincarda lnce de Trkmenler MusaYabguya balanm olurlar.
Musa Yabgu bata olmakla g Turul ve ar
Beylerdedir. Arslan Bey Trkmenleri de bu kardelerin
egemenliine girmeyip Sultan Mahmuttan izinisteyip Horasana gemek isterler. Horasanabolluk ucuzluk getireceklerini ve Gazne ordusuna
asker olabileceklerini bildirdiler. Bu tekliflerikabul edilir
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
32/68
32
5-Maverannehirden Harizme; VeTurul ve ar Beylerin Devetleraras
Siyasette Rol almalar Maverannehirde Ali Tigin Turul ve ar
Beylere ittifak teklif ederler. Ancak
Kardeler bunda bir hile olabileceigerekesiyle bu teklifi reddederler.
Bu arada Ali Tegin Trkmenlere cephe
almtr. Bu ekimeye dayanamayacan anlayan
Trkmenler Harizme g ederler.
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
33/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
34/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
35/68
35
*** Turul ve ar Beylerin dier ailefertlerinden ayrlmalarnn zerinde o
gnk koullarn zorlamas ve eski Trkadetlerinin gerekleri zerinde dayanakl(bilgi eksenli) yorumlar yaplabilir.
*** Bu kardelerin siyasi kimlikkazanmalarndaki faktrler ayklanr, devletadamlklar zerinde deerlendirmeler
yaplabilir.
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
36/68
36
1035 te Ceyhunu geip Gazneli Mesuttanizin almadan Horasann Nesaehrine ve
civarna yerletiler Seluklularn bu gelii Gaznelileri ok
endielendirir. nk bir yl nceki Trkmen
isyan hala hafzalarndadr. Bu Trkmenler Irak Trkmenlerinden daha
tehlikeli grnyorlard.
Bu gne kadar iimiz obanlarla idi. imdilke zapteden Emirler geldieklinde olaynkendileri asndan vahametini tanmlarlar
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
37/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
38/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
39/68
39
***Aile iersindeki rekabete ramen Turulve ar Beyler arasndaki dayanmann
sonraki dnemlerde nedensrdrlemediini deerlendirmek.(ibn-iHaldunun yaklam rnekleri
genellenebilir) ***Bahsedilen konularda o dnemin
tarihilerinden alntlar yapld iin,
bilimsel tarihilikte ana kaynaklarn nemiile anahtar niteye gndermelerdebulunulur
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
40/68
40
***Toplumsal ihtiyalarn devletlerarasilikilerde ne kadar etkili olduuyla ilgili
tartma oluturulur. Devlet ve toplummenfaatlerinin hereyin nnde olduuylailgili gncel rnekler istenilebilir.
***O devrin idarecilerinin halklarnnmenfaatlerini ne kadar nemsedikleri
hatrlanp, Orhun Abidelerindeki tlerle
balantlar kurulur
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
41/68
41
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
42/68
42
3-Askeri- Siyasi Faktrler:
*1035 NESA Zaferi: Mesut Beyinsevkettii ordu Nesada ar bir yenilgiyeuratlr.
Seluklular bu zaferden sonra Gaznevezirine bir eli gnderirler.Taraflar anlar.
1-Seluklu Beyleri srasyla Gazne sarayna
rehin gndermek suretiyle de tabilik artnyerine getirecekti.
2-Gazneliler Nesa,Ferave, Dihistan
Seluklulara vereceklerdi.
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
43/68
43
NESA ZAFERNN TAHLL EDLMES: 1-*Bu durum Seluklular asndan nemli bir
siyasi baardr. Trkmenlerin siyasi bir golarak kabul edilmeleri demekti.
2-*Seluklu Trkmenleri igal ettikleri yerlerdemlteci durumundankp, buralarn sahibi
oldular. 3-*Seluklularn Gaznelilere kar ilk zaferleri
dir.
4-*Bu zafer onlara Horasanda bir devlet kurmaimkannn bulunduunu gstermitir.NitekimAntlama ile Nesa, Ferave, Dihistan zerk birstatye kavuur
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
44/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
45/68
45
yetmedii bahanesi ile GaznelilerdenSerahs, Merv, Baverdi istemeleri sonucuu
ortaya kard. Karlnda da Gazne ordusunda askerolmay vadettiler.
Sultan Mesut bunu grmezlikten gelip, Hintseferine kar. Seluklular zerine de birordu (Hacip Subay) sevkeder.
Burada da Seluklular ok byk bir zaferkazanrlar.
Horasann byk bir blmne egemen
olan Seluklular ;
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
46/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
47/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
48/68
48
***Bu blme kadar geen ehirlerin corafikonumlar ve stratejileri hakknda aratrma konusu
verilebilir. ***Turul Beyin NAPURA giriiyle birlikte
kolunda gerilmi bir yay ile kemerinde ok(Beyhakide geer) ile adna hutbe okutmas;
Melikl Mlk unvann kullanmas gibiuygulamalar eski devlet tresi ve slami dnemlerasndan deerlendirilir.
***Yine Turul Bey, Horasan valilerinin adetini
devam ettirerek, haftann ilk gnn halknikayetlerini dinlemeye ve davalarna bakmayaayrmaszerinde yorumlar yaplr. Bu uygulamann
sonraki dnemlerdeki devamllna temas edilir
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
49/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
50/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
51/68
51
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
52/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
53/68
53
Devlet; halk, lke, hakimiyet ve tekilatolmak zere 4 unsurdan oluur.
HALK kn ya da bodun olarakadlandrlm.
Bodun (Boy=bod) Boyun oulu olup;
boylar birlii demektir.Boy taassubunukrabilenler bodun olabilmektedirler.
YURT yaka verilen snrlarla ayrr.
HAKMYET ite emretme yetkisi ileesasa balanr. hakimiyetten sonra tambamszlk esastr.
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
54/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
55/68
( l i ti k b l d d All h
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
56/68
56
(slamiyetin kabulnden sonra da Allahadna idare etmek anlay devam etmitir).
Tanr l veya lg ba ile dehkmdara iktisadi g kazandryordu.
Bylece Trk kaan a milletini
doyuruyor, plak milletini giydiriyor, fakirmilletini zengin ediyor, az milleti okklyordu.(islami dnemde de bu anlaydevam etmitir)
Burada Tanr-kral anlay sz konusudeildir: Hkmdar her zaman kendisiniTanrya kar sorumlu addeder.
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
57/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
58/68
58
slami dnem ierisinde de; KagarlMahmut Tanrnn devlet gneini Trkburlarndan dodurmu olduunu veonlarn mlkleri zerinde gklerin btndairelerini dndrm bulunduunu
grdm. Tanr onlara Trk adn verdi veonlar yeryzne hkmdar yapt.Zamanmzn hkmdarlarn onlardan
kard; dnya milletlerinin idaredizginlerini onlarn eline verdi; kendilerinihak zere kuvvetlendirdider.
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
59/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
60/68
60
Turul Bey de Dandanakan Zaferindensonra Abbasi Halifesine gnderdii
mektubunda kendilerinin hak yolundasavatklarn,fakat Sultan Mahmutunamcalar Arslan Yabguyu haksz yere haps-
ettiini ve yerine geen olu Sultan Mesut-un da halk kt idare ettiini, zulm yapt-n belirtir. Bu yzden Sultan Mesuta kar- gelip, kendi devletlerini kurduklarnbildirir. Daha da nemlisi, adaleti devletin
temeli sayan bir anlayla hareket ettiklerini
Zulmn hakszln adaletsizliin nn
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
61/68
61
Zulmn, hakszln adaletsizliin nnalarak, adalet kaplarn atklarn bildirir
Yine O devletin aile arasnda bllmesi ileilgili olarak ok nemli bir bilgiyi bizlerenakletmektedir. Kurultayda, kurduklardevletin Seuklu ailesinin ortak sorumlukla-
rnda bulunduunu ve aralarndakidayanmann ok nemli olduunu belirtti.Dayanma ile ilgili olarak OK rneini verdi:te biz bu oklar gibiyiz.Eer birbirimizdenayrlacak
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
62/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
63/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
64/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
65/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
66/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
67/68
8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU
68/68
YARARLANILAN KAYNAKLAR
Prof Dr. Salim Koca DandanakandanMalazgirte
a yaynlar doutan gnmze byk
slam Tarihi Seluklular cildi Prof Dr. Osman Turan Trk Cihan
Hakimiyeti Mefkuresi
internet HAZIRLAYAN: YUNUS MUTLU
TRABZON YOMRA FEN LSES