PertanikaJ. Soc. Sci. & Hum. 12(2): 135-141 (2004) ISSN: 0128-7702© Universiti Putra Malaysia Press

Sejarah dan Asal-usul Bahasa Arab: Satu Kajian Linguistik Sejarawi

ABD RAUF BIN DATO' HASSAN AZHARIJabatan Bahasa Asing

Fakulti Bahasa Moden dan KomunikasiUniversiti Putra Malaysia, 43400 UPM

Serdang, Selangor, Malaysia

Kata kunci: Linguistik sejarawi, bahasa Arab, orang Samiyyah

ABSTRAK

Kertas kerja ini merupakan satu kajian linguistik sejarawi mengenai asal-usul bahasa Arab. Inikerana hingga hari ini, kajian mengenai asal-usul bahasa Arab ini masih dibincangkan dan dikajioleh para sarjana Timur dan Barat. Kertas kerja ini akan membincangkan mengenai bahasa Arabyang berasal dari bahasa Semit. Dalam kajian ini, penulis perlu membincangkan pandangan ahlilinguistik Arab dan sarjana Barat mengenai penempatan dan bahasa yang digunakan orang-orangSamiyyah. Di samping itu, kertas kerja ini juga akan membuktikan bahawa penempatan awal bagiorang-orang Samiyyah adalah di Semenanjung Arab dan bahasa terawal yang digunakan olehmereka juga adalah bahasa Arab.

ABSTRACT

This study focuses on the linguistic history of the origin of the Arabic language. This is becauseuntil today, the origin of Arabic is still being discussed and studied by the Eastern and Westernintellects. This paper will also be discussing the Arabic language that originated from the Semiticlanguage. In this study, the author needs to discuss opinions from Arabic linguistic experts andWestern intellects regarding the location and language used by the Samiyyah people. In addition,this paper will also prove that the early location of the Samiyyah people is in the Arab peninsularand the earliest language used was also Arabic language.

PENDAHULUAN

Sekiranya disingkap sejarah dan asal-usul bahasaArab sarna ada sebelum atau selepas kedatanganIslam, ternyata bahasa Arab mempunyaipersamaan dengan bahasa serumpun dengannyayang dituturkan oleh orang-orang Ibri, Habasyi,Aramiyyah dan selainnya (Rafa'il Nakhlah al­Yasu'iy 1986:87).

Bahasa Arab merupakan satu-satunya bahasautama di seluruh dunia Arab iaitu Mesir, Sudan,Libya, Tunisia, Maghribi, Algeria, Arab Saudidan selainnya. Malah ia merupakan bahasa utamanegara-negara bukan Arab seperti Republik Chaddi Mrika Tengah dan bahasa minoriti di negaraseperti Nigeria, Iran dan Soviet Union (BernardComrie 1998:24).

Titik tolak kemajuan dan perkembanganpesat bahasa Arab ini bermula sejak penurunanal-Quran dalam bahasa Arab yang merupakan

mukjizat yang paling agung di dunia ini. Justeruitu, bahasa Arab secara tidak langsung menjadibahasa komunikasi seluruh umat Islam di duniadi samping hadis Rasulullah s.a.w juga diabadikandalam bahasa Arab. Semua ilmu Islam diperingkat permulaan ditulis dalam bahasa inidan penyebaran dakwah Islam di seluruh duniadi peringkat awal juga menggunakan bahasa Arab.

Dalam kertas kerja ini, penulis akanmembahaskan mengenai asal-usul bahasa Arabyang berasal dari bahasa Semit. Bagi menentukanasal-usul ini, penulis perlu mengkaji secaralinguistik sejarawi mengenai penempatan awalpenduduk orang-orang Samiyyah dan bahasa awalyang dituturkan oleh mereka. Ini kerana terdapatpelbagai pandangan ahli linguistik Arab danBarat mengenai penempatan terawal bagipenduduk Samiyyah dan bahasa terawal yangdigunakan oleh mereka.

Abd Rauf bin Data' Hassan Azhari

Bahasa Mesir Bahasa Semit Bahasa Kush Berber

Bahasa Afroasia (Keluarga Bahasa)

Rajah 2: Contoh tulisan aramaik

Pada tahun 1781M, seorang pengkajiGerman yang bernama August Ludwig Schlotzertelah mengeluarkan manuskrip mengenaibangsa-bangsa terdahulu Uawwad 'Ali 1968: 223).Beliau adalah orang yang pertama yang telahmenggunakan istilah bahasa Semit sewaktumengkaji sejarah Rom lama (Abd. al-'Al SalimMukarram 1988:39). Kajian yang telah dilakukanoleh Schlotzer ini sebenarnya telah dibantu olehseorang lagi sarjana dari German yang bernamaEichhorn (Subhiy aI-Saleh, 1989: 47). Ada jugadi kalangan ahli bahasa yang menggunakanistilah al- 'Arubiyyah tanpa menggunakan istilahbahasa Semit (Ahmad Muhd. Qaddur 1999:50).

Welfeinson di dalam buku karangannyaSejarah Bahasa Semit berpendapat bahawa kosakata "Semit" adalah satu istilah yang amat sesuaidigunakan untuk menunjukkan rumpun bahasaMroasia bagi penduduk di kawasan timur lautMediterranean yang kemudiannya tersebar kebenua Mrika Utara dan Eropah Selatan. Padazaman purba, Empayar Assyuria dan Babyloniamerupakan pusat tamadun yang utama.Pedagang Phoenicia telah menjelajahi danmenubuhkan koloni di seluruh lembanganMediterranean (Bernard Comrie 1998:18).

Bahasa Semit boleh dibahagikan kepada 2,iaitu bahasa Semit Timur dan Semit Barat.Manakala bahasa Semit Barat pula dibahagikankepada Utara dan Selatan (Ahmad Muhd.Qaddur 1999:58). Bahasa Semit Timur dituturkanoleh penutur bahasa Akadiah yang dipecahkankepada bahasa Babylonia dan bahasa Assyuriah.

Manakala bahasa Semit Barat puladibahagikan kepada 2 iaitu Semit Barat bahagian

Selain itu, rumpun bahasa Semit dan Hausaini juga telah dipelopori oleh 150 juta orangdan ia dituturkan di pelbagai tempat dankawasan. Antara bahasa yang pernah wujuddalam rumpun Semit-Hausa ialah bahasa MesirPurba, bahasa Qibti, bahasa Berber dan bahasaKush. Manakala dialek bahasa Semit yang popularialah bahasa Akadiah, Aramaik(Rajah 2),Kanaanit, Habasyi dan Arab (ibid, 76).

Bahasa ChadBahasa Orna

Rajah 1: Cabang-cabang utama bahasa Afroasia

Max Moller berpendapat bahawa bahasayang dituturkan oleh manusia hari ini bolehdibahagikan kepada tiga pecahan utama, iaitu(i) Bahasa Indo-Euro, (ii) Bahasa Semit-Hausadan (iii) bahasa Tawraniyyah. Bagi kumpulanbahasa Semit-Hausa, kebanyakan pengkaji bahasaArab mengatakan ia terbahagi kepada duarumpun utama, iaitu bahasa Semit dan bahasaHausa (Ahmad Muhd. Qaddur 1999:56).

amun begitu, Max Moller berpendapatbahawa kumpulan bahasa Semit-Hausa adalahdaripada satu kumpulan yang sarna dan tidakterdapat apa-apa perbezaan antara Semit danHausa. Ini kerana pertuturan kedua-dua bahasaini hampir sarna dan gaya hidup sertaketamad~nan kedua-dua bahasa ini juga adalahserupa (Tawfiq Muhd. Syahin 1980:75).

ASAL-USUL BAHASA ARAB

Kesemua pengkaji filologi dan linguistik Arabpercaya bahawa bahasa Arab berasal dari bahasaSemit (dalam bahasa Ibri dinamakan SEM).Malah terdapat beberapa pandangan ahlilinguistik Arab yang mengatakan kemungkinanbahasa yang terawal yang dituturkan oleh orang­orang Samiyyah ini juga adalah bahasa ArabKuno (al- 'arabiyyah al-qadimah) (Ali Abd. Al-WahidWafi, T.thn: 15) Bahasa Arab juga merupakansatu-satunya bahasa Semit dengan bilanganpenutur yang paling banyak melebihi 150 juta(Bernard Comrie 1998:24).

Keluarga bahasa Semit disebut sebagaibahasa Mroasia. Bahasa Mroasia dituturkan olehkira-kira 175 juta orang yang berbeza dari segietnik dan ras. Pada hari ini, ia meliputisebahagian besar Timur Tengah di seluruh MrikaUtara, sebahagian besar Mrika Timur Laut dansuatu kawasan yang agak besar yang boleh secarakasar ditakrifkan sebagai barat laut MrikaTengah. Cabang-cabang utama bagi bahasaMroasia adalah seperti bahasa Mesir, bahasaSemit, bahasa Kush, bahasa Omo, Berber danbahasa Chad (Bernard Comrie 1998:3) (Rajah 1).

136 PertanikaJ. Soc. Sci. & Hum. Vol. 12 No.2 2004

Sejarah dan Asal-usul Bahasa Arab: Satu Kajian Linguistik Sejarawi

utara dan Semit barat bahagian selatan. Bagibahasa Semit Barat bahagian utara dituturkanoleh penutur bahasa Kaananit (utara dan selatan)dan bahasa Aramaik. Manakala bahasa SemitBarat bahagian selatan dituturkan oleh penuturbahasa Etiopia dan bahasa Arab. Bahasa Arabpula terbahagi kepada 2 iaitu bahasa Arab utaradan bahasa Arab selatan (bahasa Yaman Kuno)(Ahmad Muhd. Qaddur 1999:65). Bagi bahasaArab utara inilah yang masih dituturkan sehinggake hari ini. Bagi menjelaskan kedudukan rumpunbahasa Semit yang diterangkan di atas, cubalihat Rajah 3 di bawah.

PENEMPATAN AWAL ORANG-ORANG SAMIYYAH

Ahli bahasa Arab berpendapat bahawa unsur­unsur yang terdapat dalam bahasa Arab itubanyak menyerupai rumpun bahasa Semit sepertibahasa Aramaik, Kanaanit dan lainnya, namunsebenarnya ia amar sukar untuk dianalisis danditentukan secara tepat. Kesukaran inidisebabkan penempatan yang terawal bagi orang­orang Samiyyah masih menjadi perbincanganhangat di kalangan ahli sejarah dan tidak dapatdipastikan dengan tepat hingga ke hari ini.

Penulis mendapati kebanyakan pengkajibahasa Arab percaya bahawa orang-orangSamiyyah pemah menetap di semenanjung Arab.Namun, pengkaji-pengkaji bahasa Arab telahberselisih faham mengenai penempatan awalorang-orang Samiyyah. Di bawah ini, penulismenghuraikan an tara pandangan ahli-ahlisejarawi Arab mengenai penempatan awal orang­orang Samiyyah dan mereka telahmembahagikan penempatan tersebut kepadatujuh kawasan berikut:a. Penempatan awal bagi orang-orang Samiyyah

adalah di tenggara semenanjung Arab, iaitudi negara Yaman. Pendapat ini disokongoleh kedua-dua orang sarjana terkemuka,iaitu Ernest Renan dari Perancis danBrockelmenn dari Jerman yang sarna-sarnaberpendapat bahawa penempatan awal bagiorang-orang Samiyyah ialah di tenggarasemenanjung Arab (Ali Abdul Wahid Wafiyt.thn:7) .

b. Penempatan awal bagi orang-orang Samiyyahadalah di semenanjung Arab. Pendapatinilah yang paling tepat dan logik walaupuntelah diketahui umum bahawa sejarah negaraArab agak lewat diketahui berbanding

Bahasa Semit

Timur

tBahasa Akadiah(Pupus)

tBahasa Assyuria(Pupus)

•Bahasa Babylonia(Pupus)

Bahasa Kanaanit Bahasa Aramaik

~Utara

1r

Bahasa Arab Selatan

~

Barat

1Selatan

J 1Bahasa Etiopia Bahasa Arab

1Bahasa Arab Utara

Rajah 3: Rumpun bahasa Semit ('Arubiyyah)

PertanikaJ. Soc. Sci. & Hum. Vol. 12 0.22004 137

Abd Rauf bin Data' Hassan Azhari

sejarah ketamadunan rumpun-rumpunbahasa Semit yang lain. Pendapat ini telahdiutarakan pada tahun 1901 setelahmenemui beberapa penemuan sejarah dinegara aI-Sus (Hana al-Fakhuriy 1985: 1: 47).

c. Pendapat ketiga berpendapat bahawapenempatan awal bagi orang-orang Samiyyahialah di selatan negara Iraq (Imil Badi'Ya'qub 1986:110). Pendapat ini telahdisokong oleh Juwaidiy seorang profesorLinguistik Arab yang berpendapat bahawapenempatan awal bagi penduduk Samiyyahialah di negara Iraq (Tawfiq Muhd. Syahin1980:79).

Jika diteliti dari beberapa contohperkataan yang terdapat di dalam bahasaSemit, ia menunjukkan bahawa terdapatbeberapa contoh perkataan dalam bahasaInI yang mempunyai unsur-unsurpembangunan, kesuburan tanaman danternakan (Imil Badi' Ya'qub 1986:110). Iraqsuatu masa dahulu merupakan sebuahpenempatan yang subur denganpembangunan yang membanggakan.

Tetapi Nolendka berpendapat bahawabukti yang terdapat pada beberapa perkataanyang mempunyai makna yang berkaitandengan alam semula jadi yang terdapat dinegara Iraq itu tidak boleh dijadikan satualasan atau bukti yang kukuh. Ini keranaterdapat banyak perkataan yang lain dalamrumpun bahasa Semit yang tidak dikaitkandengan alam semula jadi negara Iraq (ibid,110).

d. Pendapat keempat pula berpendapat bahawanegara Kan'an di Syria adalah penempatanawal bagi orang-orang Samiyyah. Merekamengatakan bahawa orang-orang Samiyyahini telah menduduki bumi Syria sejakberkurun-kurun lama dahulu.

e. Nolendka, seorang pengkaji bahasa pulaberpendapat bahawa penempatan awal bagiorang-orang Samiyyah ialah di Arminiyyah

(Rajah 4). Penempatan mereka ini terletakdi pertengahan benua Asia (Syawqiy Daif1988: 2). Ini kerana di Arminiyyah terdapatsebuah banjaran yang bernama Ararat dandi banjaran inilah kapal Nabi Nuh a.s telahberlabuh sewaktu berlaku taufan padabeberapa abad yang lampau (Imil Badi'Ya'qub 1986:110). Selain itu, bumiArminiyyah ini juga terletak berdekatandengan sempadan negara Kurdistan(Muhammad al-Antaki 1969:67).

f. Sebahagian yang lain berpendapat bahawapenempatan awal bagi orang-orang Samiyyahialah di negara Habasyi atau di utara benuaMrika (Imil Badi' Ya'qub 1986:110) dannegara Somalia (Syawqiy Daif 1988:2). Inimemandangkan terdapat pertalian yang kuatantara bahasa Semit dengan rumpun bahasaRausa (Imil Badi' Ya'qub 1986:110).

g. Font Cremer berpandangan bahawapenempatan awal orang-orang Samiyyahialah di Babylon. Ini kerana terdapatbeberapa kosa kata bahasa orang-orangBabylon yang berkaitan dengan pertanianyang menyerupai bahasa Semit. Guidy,seorang sarjana Jerman juga menyokongpandangan yang diutarakan oleh FontCremer. Namun pendapat Guidi berbezasedikit dengan pendapat Font Cremer.Beliau menyatakan persamaan antara bahasaBabylonia dan Semit bukan sahaja dari sudutpertanian sebagaimana yang didakwa olehFont Cremer, bahkan ianya mempunyaipersamaan dari sudut pembangunan, nama­nama haiwan dan beberapa kosa kata yangberkaitan dengan tumbuh-tumbuhan danalam semula jadi Qawwad 'Ali 1968:230).

Dari pandangan-pandangan yang diutarakandi atas tadi, penulis dapat membuat kesimpulanbahawa walaupun ahli-ahli sejarawi Arabberselisih pendapat mengenai penempatan awalorang-orang Samiyyah di pelbagai kawasan,

bq ...ft..... 1J:1;J.f! atf'" I:; llJa...b.. IfO'lNI;Iof luRrbllJa_!~, nrf1"~ ;~«.a.aIJ:~ br"'l-"'~.e~

...""we...,. "k ru. tl'e r1&."I''''- ~r -qlirwftlt :l.bre: "Nt.... f ......-,. f-'p,,~ .. r.rV p Ut... t.: ll'l# JI;{' ..,ft-lJt~ ..".,_J"-VI"'" 1;: llJlJ M1-r i:.-".ml.'" "'l."H#~ ~ «,.,_-J'"';-...r». J'Ar Mf""_J'"'PHl""~t.pf'l"" ;-Jrr: a.. l""'''"-~ (;.,.I.l '''J''II .,..I',r...fiII-~, "",. "It,/I ~-.....rt;" ,,,'-1.1... 5".. ".."., /11' ." ...~:

Rajah 4: Contoh tulisan arminiah

138 PertanikaJ. Soc. Sci. & Hum. Vol. 12 No.2 2004

Sejarah dan Asal-usul Bahasa Arab: Satu Kajian Linguistik Sejarawi

namun pandangan mereka masih berkisar disekitar semenanjung tanah Arab. Kebanyakanahli bahasa Arab juga percaya bahawapenempatan awal orang-orang Samiyyah adalahdi semenanjung Arab. Dari kawasan inilah, orang­orang Arab telah berpindah ke kawasan lain. lnikerana tanah semenanjung Arab sebagaimanayang diketahui dipenuhi dengan padang-padangpasir yang kering kontang. Oleh itu, merekayang tinggal di semenanjung Arab ini seringberpindah demi mencari satu kawasan yang lebihsubur terutamanya wadi atau oasis. lnilah jugasifat orang Samiyyah yang sering berpindah darisatu kawasan ke kawasan yang lain.

Penulis tidak bersetuju dengan pendapatyang mengatakan bahawa penempatan awalorang Samiyyah di Babylon. lni keranasebagaimana yang diketahui, negara Babylonadalah sebuah negara yang bertamadun dansubur. Oleh itu, tidak mungkin orang Samiyyahyang dikatakan menetap di Babylon, iaitu sebuahkawasan yang subur dan seterusnya berpindahke kawasan yang kering kontang dan mundur.Kebiasaannya manusia akan berpindah ke satukawasan yang lebih baik daripada yangsebelumnya. Oleh itu, pandangan ini tidak logikdan pandangan yang lebih relevan mengenaipenempatan awal orang Samiyyah itu ialah disemenanjung Arab.

Selain itu, penulis menguatkan hujahmengenai penempatan awal orang Samiyyah disemenanjung Arab itu berdasarkan kehidupanmereka ini tersebar di padang-padang pasir.Orang Samiyyah ini hidup seperti kehidupanorang Badawi Arab yang sentiasa mencaripenempatan yang selesa di padang-padang pasirSahara. Penempatan yang bersandarkankehidupan di padang-padang pasir Sahara ituhanyalah terdapat di semenanjung tanah Arab.

BAHASA TERAWAL ORANG SAMIYYAH

Para penyelidik bukan sahaja berselisih pendapatmengenai penempatan terawal bagi orang-orangSamiyyah seperti yang telah dibincangkansebelum ini, malah mereka juga berselisihpandangan dalam menentukan bahasa terawalyang dituturkan oleh orang Samiyyah.

Di bawah ini, penulis akan membahagikanpandangan sarjana bahasa mengenai bahasaterawal bagi orang Samiyyah kepada 3 pandanganutama:1. Setengah penyelidik berpendapat bahawa

bahasa terawal yang dituturkan oleh orang

Sarniyyah ialah bahasa lbri. lni kerana bahasalbri di anggap sebagai bahasa yang terawalbagi bahasa-bahasa dunia (Rajiy Akmal1972:13). Pendapat ini sebenarnya telahdiutarakan oleh orang-orang Yahudi yangmendapat sokongan dari ahli bahasa danpengkaji etimologi Arab (lmil Badi' Ya'qub1986:111). .

11. Sebahagian ahli bahasa Arab berpendapatbahawa bahasa terawal yang dituturkan olehorang Samiyyah ialah bahasa Arab Kuno (al­'arabiyyah al-qadimah). Antara ahli bahasaterkemuka yang bersetuju denganpandangan ini ialah Olshausen, seorangsarjana lnggeris. Namun begitu, pandanganini telah mendapat tentangan dan kritikanhebat terutamanya di kalangan beberapapengkaji bahasa di Barat. Seorang orientalisbarat mengatakan bahawa orang Samiyyahitu tinggal dan menetap di pelbagai tempatdan kawasan. Mustahil mereka bertuturdalam satu bahasa, iaitu bahasa Arab. AliAbd Wahid Wafi (t.thn:169) berpendapatadalah tidak mustahil orang-orang Samiyyahbertutur dalam satu bahasa walaupunmereka sering berpindah-randah. lni kerana,mereka berpindah ke kawasan yang baruyang masih di dalam lingkungansemenanjung tanah Arab. Oleh itu sudahtentulah bahasa yang digunakan untukberkomunikasi masih tidak berubah.

Ahmad Muhd. Qaddur menyatakanbahawa terdapat persamaan ciri-ciri bahasayang dituturkan oleh orang Samiyyahdengan bahasa Arab Kuno (al- 'arabiyyah al­qadimah) seperti berikut:a. Terdapat persamaan dari sudut fonetik

antara bahasa pertuturan orangSamiyyah dengan bahasa Arab. lnikerana bahasa Samiyyah menekankanbunyi huruf yang keluar dari ronggahalkum seperti (al- 'ain, al-ghain, al-ha',al-ha' dan al-hamzah). Huruf-huruf inijuga terdapat dalam bahasa Arab.

b. Terdapat bunyi huruf yang tebal dalam

bahasa Semit iaitu al-sad (~ ), al-dad

(d' ), al-ta '(,.~ )dan al-za' (J;). Huruf­

huruf tebal ini juga terdapat dalambahasa Arab.

c. Bahasa Semit merujuk kepada asalperkataan 3 huruf (thulathiy). Sistem inijuga terdapat dalam bahasa Arab yang

PertanikaJ. Soc. Sci. & Hum. Vol. 12 No.2 2004 139

Abd Rauf bin Data' Hassan Azhari

menekankan kata kerja itu dari 3 huruf.d. Bahasa Semit menekankan sis tern

infleksi (i 'rab) sarna ada dengan ai-raJa:al-nasab dan al-jarr. Sistern infleksi inijuga banyak ditekankan dalam kaedahbahasa Arab (Ahmad MuhammadQaddur 1993:52).

111. Pendapat ketiga pula berpandangan bahawabahawa bahasa Assyuria dan Babyloniaadalah bahasa terawal yang dituturkan olehorang Samiyyah. Pendapat ini tel'ah dikritikoleh ahli bahasa dan filologi Arab yangberpendapat bahawa walaupun terdapatbeberapa perkataan yang sarna antara bahasaSemit dan bahasa Assyuria atau Babylonia,namun ia tidak begitu ketara dan hanyaterdapat pada beberapa contoh perkataansahaja dan ia tidaklah boleh dijadikanhipotesis yang kukuh pada mengatakanbahasa Assyuria dan Babylonia merupakanbahasa terawal yang dituturkan oleh orangSamiyyah (ibid, 15).

Daripada beberapa pandangan yangdiutarakan di atas, di sini penulis dapat membuatkesimpulan bahawa bahasa terawal yangdigunakan oleh orang-orang Samiyyah adalahbahasa Arab Kuno. Ini memandangkan bahawapenempatan yang terawal bagi orang-orangSamiyyah adalah di semenanjung Arab yangkebanyakannya berasal dati Yaman. Dari Yamaninilah orang-orang Samiyyah berpecah kebeberapa negara yang lain seperti Iraq, Mesir,Syam dan selainnya. Ini ditambah lagi denganpandangan beberapa orang ahli filologi Arabseperti Imil Badi' Ya'qub, Ali Abd al-Wahid Wafiy,Ahmad Muhd Qaddur dan beberapa orangorientalis yang lain berpandangan bahawa bahasaterawal yang dituturkan oleh orang-orangSamiyyah adalah bahasa Arab (bahasa Arab kuno).

KESIMPULAN

Dalam perbincangan yang telah diutarakan diatas, penulis mendapati bahasa Arab (bahasaArab kuno) adalah berasal dari bahasa Semit.Bahasa Semit merupakan rumpun bahasaMroasia. Selain itu, jika dianalisis dari konteksklausa, ternyata banyak terdapat titik persamaanantara bahasa Semit dengan bahasa Arab Kuno.Contohnya, bahasa Semit mempunyai unsur­unsur fonologi yang sarna dengan bahasa Arab(Imil Badi' Yaqkub 1986:113) Di samping itu,

bahasa Semit juga mempunyai unsur-unsur fleksi(al-'Irab) yang sarna dengan bahasa Arab. Begitujuga di dalam bahasa Semit terdapat pola-polayang berbeza bagi kata jamak yang sarna dengansistem jamak dalam bahasa Arab (Ibrahim Anis1965:33). Ini semua membuktikan bahawa bahasaterawal yang dituturkan oleh orang-orangSamiyyah adalah bahasa Arab (bahasa Arab kuno).

RUJUKANALI Alm. AL-WAHID WAFIY (tthn) Fiqh al-Lughah.

Kaherah: Dar al-Nahdah.

AHMAD MUHAMMAD QADDUR. 1993. Madkhal 'Ila Fiqhal-Lughah al- 'Arabiyyah. Beirut: Dar al-Fikr aI­Mu'asir.

BERNARD COMRlE (ed.). 1999. Ensaiklopedia BahasaUtama Dunia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasadan Pustaka

HANA AL-FAKHURIY. 1985. Nata'~' al-Fikr Fi al-Nahw.Beirut: Dar. al-Kutub al-' Ilmiyyah.

IBN. KHALIKAN, ABu AL-'ABBAS SYAMSUDDIN AHMAD B.dan MUHAMMAD B. ABu BAKR. 1997. Wafiyat al­A 'yan wa Anba' Abna' al-Zaman. Beirut: Dar aI­Ihya' al-Turath aI-'Arabiy.

IBN AL-SIDAH 'Au B. ISMA'IL. 1973. al-Mukhassas. Beirut:Dar al-Kutub al-' Ilmiah.

IBRAHIM ANIS. 1965. Fi al-Lahjat al- 'Arabiyyah. Kaherah:Maktabah aI-Anjaiu al-Misriyyah.

IMIL BAm' YA'QUB. 1986. Fiqh al-Lughah al-'ArabiyyahWa Khasaisuha. Beirut: Dar aI-'Ilm Li al-Malayin.

________. 1986. Mausu'ah al-HuruJ Fial-Lughat al- 'Arabiat. Beirut: Dar al:Jil.

JAWALIQIY, ABu MANSUR. 1990. al-Mu 'arrab Min al­Kalam al-A'jamiy Ala Hum! al-Mu'jam. Beirut:Dar aI-QaIam.

JAWHARIY, ISMA'IL B. HUMMAD. 1984. al-Sihah Taj al­Lughah wa Sihah al- 'Arabiyyah. Beirut: Dar aI­'Bm Ii al-Malayin.

RAFA'IL NAKHLAH AL-YASU'IY. 1986. Chara'ib al-Lughahal- 'Arabiyyah. Beirut: Dar al-Masyriq.

&\TIY AL-AsMAR. 1993. al-Mu'jam al-Mufassal fi al- 'lmal-Sarj. Beirut: Dar al-Kutub al-'ilmiyyah.

SUBHIY AL-SALEH. 1989. Dirasat Fi Fiqh al-Lughah.Beirut: Dar aI-'Ilm Li aI-Maiayin.

SYAHABUDDIN ABu ABDULLAH YAQUT B. ABDULLAH(t.thn) Mu'jam al-Udaba'. Beirut: Dar Ihya' aI­Turath aI-'Arabiy.

140 PertanikaJ. Soc. Sci. & Hum. Vol. 12 No.2 2004

Sejarah dan Asal-usul Bahasa Arab: Satu Kajian Linguistik Sejarawi

SYAHABUDDIN AL-KI-w'AJIY. 1998. Syifa' al-Chalil Fi al­Lughah al- 'Arabiyyah Min al-Dakhil. Beirut: Daral-Kutub al-' Ilmiyyah.

SYAWQIY AL-DAIF. 1989. al- 'Asr al-jahiliy. Kaherah: Daral-Ma'arif.

TAWFIQ MUHAMMAD ·SYAHIN. 1980. 'llm al-Lughah al­'Aam. Kaherah: Maktabah Wahbah.

(Diterima: 17 Februari 2004)

PertanikaJ. Soc. Sci. & Hum. Vol. 12 0.22004 141