MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES Alcatel Teleta Hakknda:
Alcatel, operatrler, servis salayclar, kurumlar ve u cihazlarn
kullanan tketicilere kadar geni bir mteri yelpazesine her tr ses,
data, multimedya iletiim zm ve servis hizmetlerini sunmak zere yeni
nesil, rekabete ak altyap ebeke alar tasarlamakta, gelitirmekte ve
retmektedir. Alcatel mterileri, Alcatel'in ileri teknoloji bazl
entegre rn ve zmleri ile, utan uca optik altyaplar, sabit ve mobil
ebekeler ve geniband eriimlere kadar ok eitli rn yelpazesi
ierisinde tm zmlerden faydalanarak en ekonomik ve optimum
hizmetleri sunabilmektedirler. , Aratrma ve gelitirme, retim,
pazarlama, sat, montaj ve sat sonras hizmet ve eitim konularnda 130
lkenin zerinde faaliyet gstermektedir. En son teknolojiler ile
altyap ebeke alarndan operatrlere, servis salayclardan kurumlara ve
u cihazlarn kullanan tketicilere kadar her tr ses ve data iletiim
zm ve servis hizmetlerini sunmaktadr. 130 lkenin zerinde 99.000
alan ile faaliyet gstermektedir. TARHES
1
Firma 1965 ylnda PTTnin bir aratrma labaratuar olarak kuruldu.
1983 ylnda Teleta isimli anonim bir irkete dntrld.1985 ylnda
imzalanan ereve lisans anlamasna uygun olarak Alcatel grubu
bnyesindeki Alcatel Bell irketin hisselerinin %39unu satn
ald.1987de dnemin PTTsinin sahip olduu%40 oranndaki hisseler Kamu
Ortakl idaresine aktarld.1988de firma hisselerinin %22si halka
satlarak Alcatel halka ak bir firma haline geldi.1993de Alcatel
dnemin PTTsinin sahip olduu %26 hisseyi devir alarak irketin en byk
orta oldu.Hala %65I Alcatele ait,%35 i stanbul Menkul Kymetler
Borsas nda ilem gren halka ak bir irket konumundadr. FAALYET
ALANLARI Alcatel Teleta, telekomnikasyon sistemlerinin aratrma ve
gelitirme, retim, pazarlama, sat, montaj ve sat sonras eitim
konularnda dnyada 130 lkede faaliyet gsteren Alcatel grubuna baldr.
Alcatel Teleta'n faaliyet alanlar genel hatlar ile aadaki gibidir.
SABT LETM Sabit zmler Sabit ebekeler Eriim Ses Data Optik ebekeler
Karasal Denizalt Fiber optik elemanlar, Bataryalar,Endstriyel G
sistemleriKontrol eden yetkili:
MOBL LETM Mobil zmler Mobil ebekeler Mobil telefonlar Kablosuz
transmisyon
ZEL LETM Kurumsal zmler Uzay zmleri Tamaclk zmleri Entegrasyon
servisler
Radyo frekans sistemleri elemanlarmza: Tarih ......../........./
200......
MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES 01.09.04
2
Stajmn balad ilk gn stajerlerle ve iyeri alanlaryla tantm.
Alcatel Teleta hakknda bilgi edindim. I yerini gezdim.
Departmanlarda yaplan iler hakknda genel bilgiler edindim. irkette
i saati 8.30 da balayp 18.00 de bitiyordu. 12.00-13.00 saatleri
aras len yemei molas vard. Yemekler Sofra isimli bir irket
tarafndan hazrlanyordu. Servis firmasysa Grsel di. Stajerler bu
olanaklardan cretsiz olarak faydalanabiliyorlard. yerinden edindiim
dkmanlardan Alcatelin tarihesini ve faaliyet alanlarn okudum.
Alcatelin zerinde alt yeni teknolojilerin unlar olduunu rendim :
Genibant teknolojisi (Broadband Tecnology) IP telefonculuk (IP
Telepony) MPLS ve birleik alar (MPLS and Converged Networks)
Multimedia balant merkezi (Multimedia Contact Center) OPEN yeni
nesil alar (OPEN Next generation Networks) OSS otomasyonu (OSS
Automation) Profesyonel servisler (Professional Services) 02.09.04
- 03.09.04 Aratrma ve gelitirme blmnde alacaktm. Bu blmn almalar
hakknda bilgi edindim.AR-GE blmnde telekominikasyon sektrnde yeni
teknolojiler gelitirmekte 180 mhendis alyordu. Bu blm ;Santral
sistemleri ,transmisyon sistemleri , kartl telefon ve
mikroelektronik olmak zere 4 ayr tasarm merkezinden oluuyordu ve tm
irkete destek veren bir blmd.Merkezlere ilikin btenin (igc ve
finansal) hazrlanmas, izlenmesi ve raporlanmas; srdrlen projelerle
ilgili dokmantasyonun ynetimi (tasarm deiiklik, belge kayt, yayn ve
arivleme, dokman yazm ve tasarm - web sayfalar dahil - ilemleri);
bilgisayar destekli elektronik (ECAD) ve mekanik (MCAD) tasarmlarn
gerekletirilmesi; eitli platformlarda kullanlan bilgisayar
sistemlerinin ve yazlm gerelerinin bakm ve sorunlarnn zm;
elektronik, mekanik ve endstriyel izim gibi teknisyenlik
hizmetlerinin verilmesi; dokman oaltma ve matbaaclk hizmetleri;
ktphane hizmetleri gibi hizmetler bu blmn grevlerinden ba-zlardr.
DSL blm hakknda bilgi edindim. Bu blmde almaya baladm. Sefer Bey
dsl blmnde yaplan ileri genel hatlaryla anlatt. 06.09.04 -
07.09.2004 Alcatel in TTDSL projeleri hakknda yapt almalar
rendim.Bu projeler Trk Telekom tarafndan oluturulmu.Alcatel Trk
Telekoma destekte bulunmaktadr.Trk Telekomun DSL altyaps 1998 ylnda
20.000 abonelik kuruldu.TTDSL2 projesi ise 200.000 aboneye altyap
kurmutur.Bu projenin Destek (Support) Grubunda 10 saha mhendisi, 5
level2 (TAC-Techical Assistant Center)almaktadr. Bu saha elemanlar
tm Trkiyeye dalm durumdadrlar.Saha mhendislerinden sadece 2 tanesi
merkezdedir.Sahada bulunan Mhendisler Trk Telekomla muhattap
durumdadr.Kurulan sistemde;1800 DSLAM(abonelerin topland
merkez),350.000 tane de port vardr.DSLAMlar 2.katman
cihazlardr.Access Server lar ise DSLAMlarn topland 1.derece bir
katmandr.Bunlardan 22 tane var. Ynetilme ,eriim,konfigrasyon iin
Ankarada bir Server Farm oluturulmu.Burada Access serverlar
toplanr.TTdsl-2 projesi iin kullanlan malzemeler; 81 ilde 2000 ASAM
8 server sistemi AAA server(Kullanc isminin doruland yer) SSS
Envanter Server(ebekedeki envanteri tutar.) Kontrol eden yetkili:
mza: Firewall(Server Farm korur.)LDAP serverDHCP serverTarih
......../........./ 200......
3 MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES Reporting serverBackup
server(Yedeklemeyi salar.) NMS(DSLAM ve Access Servera erimek amal
kullanlr. 2 Management Systems DSLAM Mgmt. (Alcatel 5523 AWS) BRAS
Mgmt. (NetOP EMS ) Bunlarn dnda 3000 modem,500 PC,120 laptop ve
200Hat test cihaz kullanlmaktadr.Bunlar TTDSL-2 projesinin
paralardr.Bu proje ile verilecek servisler yksek hzda internet
eriimi,point-to-point DSL balantlardr.Yksek hzda internet eriiminde
PPPoA ve PPPoE serverlaryla evirmeli olarak internete
balanlyor.(ADSL).Srekli balant ise Bridged Routed
(RFC-1483)(SHDSL)ile salanmaktadr. TTDSL-2 PROJE DESTE: EVLYA ELEB
adl bir internet sitesi oluturulmu ve bu sitede; Detayl Lokasyon
Bilgileri,Port, Kart,asi,Kabin,Splitter,Kablolama saylar ve Tahmini
Sevk ve Montaj Plan var.Her il iin haftalk bazda sevk ve montaj
tarihleri ve adetleri bulunmakta ve Survey ve Montajlarn Takibi
yaplmaktadr.Hangi lokasyonda Survey, Sevk, Montaj yapld ? Tarihleri
? (Alcatel) Devreye vermek icin Transmisyon durumu nedir? (Turk
Telekom) ATM (Turpak&TTnet) Altyaps ve tanmlamalar (TTelekom
& Alcatel) ASAMlarn serviste olup olmadg (Turk Telekom) Servise
verilmeye hazr port says (Alcatel) Bu veriler kontrol
edilmektedir.En son kim ne zaman gncelledi bilgileri bu internet
sayfasnda bulunmaktadr. Evliya elebi Sitesinin ierii: -Genel
Bilgiler -Redback Dizayn Dokuman (Her ASAMn management ve User PVC
degerleri, IP Adresleri vs. ) -ASAMLarn Redbacklere dalm emas
-Telekom Santralindeki Eski ve Yeni DSLAM balantlar emas -MDF
Teknik Resmi ve fotoraflar -Abone kablolarnn renk kodlar ve MDF
kablosuna akl ekli -Optik Seviyeler : Trkiyedeki tm SDH (Netas,
Ericcson,Alcatel) ve ATM (Turpak, TTNet) cihazlar ile Alcatel
ASAMlarn optik seviye bilgileri -Fiber Kablo htiyac -Tm fiber kablo
ve zayflatc ihtiyaclar ikinci bir survey yaplmadan belirlenebildi
-Flash Haberler -Yeni bilgiler, Yeni haberler, Yeni gelimeler,
-Uyarlar, Mesajlar ... -Ayn anda tm Turk Telekom personelinin
haberdar edilmesi bilgileri bulunmaktadr. Evliyaelebi Sitesinin
amac: -Hem Turk Telekom hem de Alcatel iin TTDSL-2 Projesinin her
aamasnn takip edebilecei bir platformu oluturmak, -DSL ile ilgili
her trl bilgilendirme (Ska Sorulan Sorular, Alcatel rnleri ile
ilgili her trl dokumantasyon vs. ) -DSL abonelerinin de
erisecebilecegi, bilgilendirilecegi bir web sitesi -Baska
kaynaklara ve sitelere linkler (rnegin ; speedtest.ttnet.net.tr )
TTDSL-2 PROJE DESTE: ADSL-MAN -ADSL-MAN : DSL Mteri Hizmetleri
Ynetim Sistemi dir. Yaplanlar; Kontrol eden yetkili: mza: ADSL
Abone Oluturma , Silme ,deitirmeTarih ......../........./
200......
MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES ASAM oklu Abone Oluturma
,Silme , deitirme Balant Kesilme Sebeblerini aratrma statistikler :
ehirlere Gre Kullanc Says statistii ehirlere Gre Yeni Kullanc Says
statistii Blgelere Gre Kullanc Says statistii Oturum Bilgileri
statistii ADSL nkaytlar Kullanc ifresini Deitirme Online Kullanici
Takibi Kullanc Hesap Bilgileri Email Sorgulama gibi ilemler
yaplabilmektedir. TTDSL-2 PROJE DESTE: :VEGA ar Sistemi : Turk
Telekom NOC (Network Operation Center) personeli ve Alcatel saha
mhendisleri tarafndan kullanlacak bir ar sistemi oluturulmu ve Web
zerinden eriimi var.TTDSL-2 problemlerine ilikin arlarn alaca tek
platform .arlarn her adm web zerinden takip edilebiliyor. Ne yapld,
ne yaplyor? Problem ne aamada?Bylece stenilen raporlar
alnabiliyor.Ka problem zld, ka devam ediyor? Ne kadar srede mdahale
edildi, ne kadar srede zme kavutu? Hangi tip arzadan ka adet olutu?
Bunlar rahatlkla kontrol edilebiliyor. E-mail listesi :
[email protected] 400 civarnda Turk Telekom Personeli,
60n zerinde Alcatel personeli bu e-mail listesine kaytl. Bu e-mail
listesinin amac ; TTDSL-2 ihalesi kapsamnda Turk Telekom ile
Alcatel personeli arasnda her trl haberlemeyi salamaktr.TTDSL-2
projesinde sorunlarn Alcatele iletilmesi ve arlarn almas : Mail ile
gelen her trl soru ve sorun 15 dk iinde cevaplandrlmaktadr. Nbet
Telefonu : 0 533 748 06 29 (7 x 24 Destek) SMS : Mesai haricinde
[email protected] atlan her mail nbetci telefonuna SMS
olarak ular ve 30 dk iinde ilgili Telekom personeline problem
konusunda geri dnlr 08.09.2004 09.09.2004
4
Sefer Bey bana bir aratrma devi verdi :Dsl nedir ? eitleri
nelerdir ? Dsl access multiplexer ve DSLAM nedir ?Access Router
nedir ? Utan uca Dsl balants nasl olur ? Hangi elementler vardr ?
Adsl hakknda yaplan almalar nelerdir ? Gerek Alcatelin
ktphanesinden gerekse internetten bulabileceimi syledi. Aratrmaya
ktphaneden baladm. Ktphanedeki dkmanlar ngilizceydi. Bunlardan
tercme ettiklerimde oldu. Topladm bilgileri dzenledim ve okudum.
Daha sonra bunu Sefer Beye sundum ve baz yerlerini tarttk. Bylece
son teknolojilerden biri olan dsl hakknda pek ok ey rendim.
ARATIRMA DEVKontrol eden yetkili: mza: Tarih ......../........./
200......
MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES DSL NEDR? DSL ( Digital
Subscriber Line ) dier adlandrlmasyla, Uzak eriimin gelecei ( The
Future of Remote Access ); Lokal bolgede Telekom Santrali ile
kullanc arasnda Telefon iin ekili alt yapda kullanlan, bir ift bakr
tel zerinden, yksek hzl veri ( data ) ve ses ( voice ) iletiimini
ayn anda salayabilen, 1997' nin ikinci yarsnda kullanma sunulan bir
veri iletiim teknolojisidir. Szkonusu tel uzunluuna bal olmak zere
eitli tipleri bulunmakta olup, bunlar; IDSL SDSL ADSL ( CAP ) VDSL
* ( F/O ) 18.000 feet 12.000 feet 17.000 feet 12.000 feet 4.500
feet 128 Kbp/s 768 Kbp/s 1.5 Mbp/s 7.0 Mbp/s 13 Mbp/s
5
1.000 feet 52 Mbp/s En yaygn olarak kullanlan DSL ailesi yesi,
IDSL' dir. DSL rnlerinin en belirgin faydas, veri hz ve kullanlan
donanm maliyetinin yaplan ie oranla son derece dk olmasdr. Hz
karlatrmas yapldnda, bugnn en hzl analog modeminden 200 defa daha
hzl eriim salamak mmkndr. TRKYE DE KULLANIM OLANAKLARI 1. Internet
servis salayclar; Bu grupta Dnya' da da ok yaygn olarak
kullanlmakta olup, en son bir ay nce AOL ( America OnLine ) DSL tip
balanty, varolan servisleri arasnda kullanma aldn duyurmutu.
zellikle kullanc tarafnda daha yksek band genilii talebini makul
maliyetlerde karlamak iin rahatlkla kullanlabilir. Trkiye iinde
fiilen gzlemlenen DSL' in ncelikle kurumsal balantlar iin tercih
edildii ynndedir.Bu balantnn faydas olacaktr; Kullanc tarafnda
kullanlan donanm ve eriim maliyetlerinin ciddi lde azalip, karar
verildikten sonra Data alt yap problemlerinden etkilenmeyip son
derece hzl bir biimde balantnn kullanma alnmas, ISP tarafnda mteri
talebine hzl, dk maliyetli ve ekstra servislerin de ilerde
verilebilecei bir alt yapda servis verilmesi, Telekom tarafnda ise
zaten skk durumda olan Data Network' ne Internet iin ekstra pahal
yatrmlar yaplmamas, Telefon iin bile kullanlmayacak durumda bulunan
alt yapnn ( eskiden ekilmi ya da problemli ) deerlendirilmesi,
Kendisi iin dk hzl balantlarla ( 128 K - 7 Mbp/s ) hzlarla
uralacana, sistemin yksek hzl ( E3 = 34 Mbp/s, DS3 = 45 Mbp/s, 155
/ 622 Mbp/s gibi ) data eriim altyaplar iin konsantre edilmesi
avantajlarn salayacaktr. 2. Kamps Uygulamalar; Bu grupta zellikle
bize ok sk ulaan durumlardan olup, Pahal altyap ( F/O ) yatrmlar
yaplmadan, binalarn yksek hzl birbirine balanmasnda rahatlkla
kullanlabilir. Trkiye' de zellikle niversite Kampsleri, Lojman
Blgeleri gibi yerlerde bir ok kullanm alan vardr. 3. Telekom
tarafndan ISDN Santral yatrmnn yaplmad / yaplamad blgelerde, ISDN
BRI yerine kullanlabilir. Port maliyetinin ok dk olmas nedeniyle,
hzl, ok sayda ve hemen ISDN BRI yerine port vermede kullanlabilir.
4. Interaktif TV uygulamalar; zellikle yksek yatrm gerektiren
kablolu TV altyaps yerine ok daha ucuz biimde ve hemen uygulamaya
alnabilecek bir alternatiftir. Video on Demand Kontrol eden
yetkili: mza: iin de ayrca ok ciddi bir alternatiftir. Tarih
......../........./ 200......
MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES
6
5. I yerleri ve toplu konut alanlar; zellikle DSL' in hedef
kitleleri arasnda yer alan bu yerlerde, kullancya, bir ift tel
zerinden en az iki telefon hatt, hzl data eriimi ve Public Data
Networklerine direkt balant ( rnein FR ) olanaklar salamak mmkndr.
DSL ETLER ADSL (Asimetric Digital Subscriber Line) HDSL (High
bit-rate Digital Subscriber Line) HDSL2 (High bit-rate Digital
Subscriber Line - 2) IDSL (ISDN Digital Subscriber Line) RADSL
(Rate Adaptive Digital Subscriber Line) SDSL (Symetric Digital
Subscriber Line) SHDSL (Symetric High-data-rate Digital Subscriber
Line) VDSL (Very-High-Bit-Rate Digital Subscriber Line) G.SHDSL
(G.991.2 Symetric High-data-rate Digital Subscriber Line) MSDSL
(Multi-Speed Digital Subscriber Line ) METALOOP ADSL (Asimetric
Digital Subscriber Line) Asimetric Digital Subscriber Line
kelimelerinin ilk harflerinden ksaltlmtr. Mevcut telefon kablolar
zerinden asimetrik olarak ses, grnt ve data iletimine olanak
salanmaktadr. Asimetriktir, yani kullancya doru maksimum 8 Mbps
iletiim hz salarken, ebekeye doru maksimum 640 Mbps hzlarn salar.
HDSL (High bit-rate Digital Subscriber Line) High bit-rate Digital
Subscriber Line, ya da HDSL, Metal kablo perleri (bakr telefon
kablolar olabilir) 2.340Mbps hzlara kadar iki ynl simetrik data
transferine izin veren fiziksel katman veri iletiim standarddr. Bu
iletiim standard sayesinde ok daha pahal olan T1 (1.544Mbps) ve E1
(2.408 Mbps) balantlarnn salad tm servisler HDSL tarafndan da
desteklenmektedir. HDSL (High-bit rate Digital Subscriber Line-
Yksek Hzl Saysal Abone Hatt), mevcut standart olarak kullanlan bakr
kablonun bir veya iki ifti zerinden 2 Mb/s saysal iareti 3.6km'ye
kadar iletir. Ayn kart hem LT hem de NT olarak kullanld gibi, kutu
veya 19" ekmeceye yerletirilir. Yazlm yardm ile uygulama, bir ift
veya iki ift olarak seilir. ASMOS denetim sistemi, tm HDSL
ebekesini tek veya ok merkezden denetler. HDSL modem kartlarnn
takld raflar (shelf) -24V DC / -60V DC ile alr. Kullanc taraf
setlerine 220V AC / 38V DC adaptr dahildir. Ayn servisi salayan
dier iletim sistemlerine gre, daha dk maliyetlidir ve daha hzl ve
kolay ekilde servise verilir. TTNet ebekesine Frame Relay zerinden
n*64Kb/s , 2Mb/s hza kadar balanmak iin kullanlan modem tipidir.
V35/V.36 (n*64Kb/s)Kontrol eden yetkili: mza: Tarih
......../........./ 200......
MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES Yksek hzl Saysal Abone Hat
Sistemi (High-bit-rate Digital Subscriber Line - HDSL)
7
Telekomnikasyon altyaps, fiber kablo kullanmna doru bir gelime
iine girmitir. Artan bir ekilde de, birok kullanc yksek hzl veri
transferi iin kolay uygulanabilir, tanabilir nitelikli transmisyon
ortamlarna gereksinim duymaktadr. Elektronik posta, kaliteli ses,
grnt, video konferans, yerel bilgisayar alar ve mhendislik
almalarnda bilgisayar destekli tasarm ve grafik uygulamalarna gn
getike talep artmaktadr. Bu talepleri karlamak iin en iyi zm fiber
kablo gzkmektedir. Ancak yeni gelimekte olan yerleim alanlarnda
fiber kablo ile transmisyon altyaps kurmak daha aklc zm olmaktadr.
u anki yerleim alanlarnda, geni bant kullanclar iin altyapda mevcut
bakr kablolarn kapasitesini arttrmak oralara yeni fiber kablo
altyaps kurmaktan daha hesapl olacaktr. Gnmzde, abonelere
(mterilere) kadar yaygn bir ekilde denmi bakr kablolar vardr.
Dnyada ve zellikle lkemizde yerel abonelerin byk bir blm bakr
kablolar (twisted pair) zerinden iletiim yapmaktadr. Bu mevcut
denmi bakr kablolar bir tarafa atp, fiber kabloya gemek ekonomik
bir tercih olmamaktadr. Evlere ve kk iyerlerine fiber kablo ekmek
gnmzde ekonomik deildir ve ekonomik olmas yakn zaman iinde
beklenmemektedir. Bununla birlikte, abonelerin multimedya talepleri
artmakta, geni bant servisleri gelimektedir. Mterilerin geni bant
servislerine eriim kolayl istekleri, bu hizmeti salayan
telekomnikasyon irketlerini dk maliyetle yksek kalitede hizmet
salamaya itmektedir. Simetrik kablo ifti (twisted pair) kablolarn
performansnn iyiletirilmesi geni bant servislerinin geliimini
hzlandracak ve yaygnlatracaktr. Mterilerin, yksek hzlardaki veri
iletiim isteinin mevcut denmi bakr kablolar zerinden karlamak iin
yeni bir teknoloji gelitirilmitir. Bu teknoloji, HDSL
(High-bit-rate Digital Subcriber Line) sistemidir ve 90'l yllarn
balarnda gelitirilmeye balanmtr. Geni bant hizmetlerinde HDSL
kullanlmas ile aadaki hususlar belirtilebilir; Yerleimin youn olduu
blgelerde, geni bant servislerine olan talep fazladr. HDSL kapasite
artrm salar. Bir ok mteri sabrszdr. E1 (2.048Mbit/s) transmisyonu
iin mteri gnmzde uzun saylabilecek bir sre beklemek zorunda
kalmaktadr. HDSLin kurulmas ve iletime verilmesi ok ksa bir zaman
almaktadr. Bu mterilerin byk bir ksmnn geni bant servislerine
gereksinimi vardr. HDSL bu gereksinimi salar Servis ileticileri,
bte tasarrufu ve iletim kolayl ister. HDSLin kullanm kolaydr.
Mevcut ebekede bakr kullanlmaktadr ve bunlarn kullanm sreleri
ile kapasiteleri arttrlm olacaktr. Bakr kablolarn kullanlmas, fiber
kabloya gre ok daha ekonomiktir. Bir mteri fiber kablo yannda, bakr
kablo kullanmyla da servis hizmetinden yararlanma kapasitesini
arttracaktr.Kontrol eden yetkili: mza: Tarih ......../........./
200......
8 MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES HDSL, tipik E1
(2.048Mbit/s) transmisyonu yerine kullanlabilir ve E1de var olan
sorunlar ortadan kaldrr. E1 transmisyonunda bir ka repetr
kullanlarak elde edilen mesafeye, HDSL ile repetre gereksinim
olmadan ulalabilir. HDSL Sistemi ve Transmisyon Teknii : HDSL
mevcut bakr kablolar kullanlarak E1 sinyalini repetr kullanmadan
0.40mm'lik kablolarla 4km., 0.50mm'lik kablolarla 5km. mesafeye
kadar transmisyon salar. HDSL repetr kullanlarak da bu transmisyon
mesafeleri iki katna kadar kartlabilmektedir. HDSL sistemi iki
nokta arasnda alan karlkl iki HDSL transmisyon nitesinden
(HDSLTransmission Units HTUs) oluur (ekil-1). HTU-C (central unit),
genelde santral tarafna yerletirilir (enerjisini santralden
alacaktr). HTU-R (remote unit) abone tarafna yerletirilir.
HTU-R'nin konfigrasyonu ya da uzdenetimi merkezdeki HTU-C tarafndan
yaplr. Normal alma koullar altnda, HTU-C standart E1 sinyalini
(2.048Mbit/s) santralden alr. HTU-C nitesi senkronizasyonu ve
zamanlamay salayarak E1 sinyalini iki ayr ift bakr kablo (loop1 ve
loop2) zerinden 1168kbit/s'lik HDSL sinyali olarak gnderir ve alr.
HTU-R 'de HDSL sinyalleri E1 sinyaline dntrlr ve abonenin kullanmna
hazr duruma getirilir. HDSL sinyalleri her bir ift kablo zerinde
full-duplex olarak alr. Her bir ift kablo zerinde 1168kbit/s hznda
gnderir ve alc tarafnda sinyaller uygun olarak tekrar birletirilir.
Bu transmisyon ilemine "dual-duplex" denir. ekil-1 HDSL sistem yaps
HDSL, hat tarafnda 2B1Q (2 Binary symbols to 1 Quaternary symbol)
kodlama tekniini kullanr. Avrupa'da ETSI Dijital alma Grubu WT11,
HDSL'de 2B1Q kodlama tekniinin kullanlmasna karar vermitir. 2B1Q
kodlamasnda iki bit drt farkl sinyal seviyeleri ile kodlanr ve bu
hat zerinde bir puls'a karlk gelir (Tablo-1). Avrupa ve ABD'de
eitli firmalarn gelitirmeye balad CAP (Carrierless Amplitude/Phase
Modulation) ve DMT (Discrete Multitone) kodlama teknikleri de
vardr. 2.048Mbit/s iletiminde HDB3 (High-density Bipolar code of
order 3) kodlamas kullanlmaktadr ve en fazla 1 km'lik mesafeye
iletilebilmektedir (ekil-2). Simetrik kablo ifti abone hatt zerinde
sinyalin zayflama karakteristii alma frekansnda belirlenir. Dk
frekanslarda sinyal kayb daha az olur. Temel transmisyon
teorisinde; bir sinyalin Nyquist ya da merkez frekans ne kadar kk
olursa gidecei mesafe o kadar artar. 2B1Q kodlamasnda sinyal dk
frekans alanna kaydrlmaktadr. HDSL sisteminde ise bir simetrik
kablo ifti zerinde giden sinyalin hz 584kbaud/s, merkez frekans
292kHz'dir. ekil-1de HDSL sistemlerinde kullanlan alc/verici
(transceiver) genel yaps verilmitir. E1 sinyali ikiye blnmekte ve
gerekli durum bitleri eklendikten sonra vericiye (transmitter)
gnderilir, scrambled edilir (bit dizisinde bitiik bitler arasndaki
ilikiyi azaltmak), kodlanr ve hibrid devresi ile hat trafosu
zerinden hatta (HDSL line) verilir. HDSL hattndan gelen sinyal
hibrid devresi ile A/D (Analog/Dijital) dntrc devresine verilir.
Burada yank bastrc (echo canceller) devresinden gelen sinyalle
karlatrlarak alc (receiver) devresine alnr. Receiver devresinde;
sinyal karar detektr (decision detector), decoder ve descrambler
devreleri vardr.Kontrol eden yetkili: mza: Tarih
......../........./ 200......
MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES
9
ekil-1HDSL Transceiver blok emas HDSL ereve Yaps: HDSL'de iki
loop (loop1 ve loop2) ve her bir loop'da 1168 kbit/s hzna sahip
ereve yaps vardr. Bir HDSL erevesi 6ms'dir (ekil-2ve Tablo-1) ki
loop'lu sistemde ereve uzunluu 3504 quat'dr. Her bir ereveye, ereve
sresini 6ms'ye denk getirmek iin stuffing (boluk doldurma) quat
eklenir ya da eklenmez. ereve 4 gruptan oluur. lk grup 7 sembollk
senkronizasyon kelimesi ile balar ve bir tanede HDSL overhead (HOH)
quat' ierir. Ardndan 12 adet HDSL payload blou gelir. Her bir
payload blounda; 1 adet Z biti ve 18 byte (E1'den alnan time
slot'lar) bulunur (toplam 1+18*8=145bit). Bir HDSL erevesi 48 adet
payload blou ierir, dolays ile de payload says kadar Z biti ereve
iinde yer alr (48 Z bit). 48 adet Z biti de 8 kbit'lik kanal
oluturur. lk grubu takip eden grup ayn yapya sahiptir. Bu grup, 5
adet HDSL overhead ve 12 HDSL payload blou ierir. Bylece ereve
ierisinde 7 quat'lk (14 bit) senkronizasyon kelimesi, 16 HDSL
overhead quat' ( 32 bit ), 48 Z biti ve 12 payload x 18 byte x 4
grup = 864byte (E1 time slot'lar) bulunur. Sonuta HDSL'in toplam
transmisyon kapasitesi 2.304Mbit/s olmaktadr. Overhead (HOH)
bitleri, HTU-C ve HTU-R arasnda oluabilecek arzalar, sistemin
izlenmesi ve bakm iin eitli komut ve mesajlar ierir. Overhead (HOH)
bitlerinde; 13 adet EOC (Embedded operations channel) biti ,
indicator biti ve 6 CRC (Cyclic redundancy check) biti vardr. EOC
bitleri uzdenetimde, loopback ilemlerinde, hat kontrolnde ve alnan
sinyallerin grlt paynn (noise margin) kontrolnde kullanlr.
Indicator bitleri durum gsterge bitleridir. HDSL erevesinin doru
gelip gelmediini kontrol amacyla CRC bitleri kullanlr. CRC'nin
hesaplanmasnda senkronizasyon kelimesi, 6 CRC biti ve stuffing
bitleri hari dier bitler kullanlr.
Kontrol eden yetkili:
mza: Tarih ......../........./ 200......
MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES Tablo-1 HDSL ereve yapsnda
bulunan semboller ve ilevleri
10
ekil-2 ki loop'lu sistemde HDSL ereve yaps HDSL teknik
zellikleri ve araba (interface) bilgileri Tablo-3'de verilmitir.
HDSL, E1 taraf G.703' destekler. Santral tarafndaki HTU-C
beslemesini santralden alr. Abone tarafndaki HTU-R beslemesini ya
yerel beslemeden yada uzak hat beslemesi (remote power feeding) ile
merkezdeki HDSL cihazndan alr. a
Tablo-2 HDSL teknik zellikleri HDSL Uygulamalar: Balca uygulama
alanlar unlardr: Santraller arasnda PCM trunk hatlarnda, Tm 2Mbit/s
transmisyon gereksinimlerinde, Video konferans hizmetinin
sunulmasnda, Voice extension gereksinimlerinde,mza: Tarih
......../........./ 200......
Kontrol eden yetkili:
MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES GSM baz istasyonlarnda,
Internet eriimlerinde, Kampus blgelerinde, Askeri blgelerde,
merkezlerinin yada byk firmalarn kendi birimlerine yksek hzda
balanmalarnda.
11
ekil- 3 Abonelerin 2 Mbit/s gereksinimlerini karlamaya ynelik
uygulama
ekil-4 Multimedia ve LAN balantlarndaki uygulama AR-GE DE
YAPILAN ALIMALAR AR-GE 'de yaplmakta olan prototipte amalanan
sistem u ekilde yaplmtr (ekil-9): Santralde 19 inch'lik rack iinde
1 adet "management kart (m1)" ve 9 adet "HDSL kart (HTU-C kartlar
h1,h2,...,h9)" vardr. Rack enerjisini santralden -48V. DC'den
salar. Her bir kartn zerinde DC/DC konvertr (-48V/+5V,-5V) vardr ve
kartlarn alma voltajlar +5V ve Kontrol eden mza: -5V'dur. Abone
yetkili: tarafndaki HDSL kartnn(HTU-R) beslemesi yerel olacaktr.
Management kartTarih ......../........./ 200......
MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES RS232 portu ile bir PC'ye
baldr. Management kart PC ile HDSL kartlar arasndaki protokol ve
iletiimi salar. Sistemin konfigrasyonu, iletilmesi ve izlenmesi
yine AR-GE'de yazlan bilgisayar program ile yaplr. Sistemin
izlenmesi ayrca management kart zerinde yer alan 4-dijitlik
dot-matris display ve kartlarn zerinde yer alan eitli led
gstergelerle de yaplabilir. Sistem bu yapsyla 9 aboneye hizmet
verir. Her bir HDSL kart (karsnda HTU-R ile birlikte olmak zere)
bir birinden bamsz alr. Sistem, abonelerin gereksinimi olan
2.048Mbit/s PCMi, 2 simetrik kablo ifti kablo zerinden salar.
12
ekil5 AR-GE'de yaplan prototip HDSL sistem yaps PC'deki HDSL
uzdenetim yazlm vastas ile, HDSL rack'nda yer alan 9 adet HDSL
kartnn ve abone taraflarnn (HTU-R) merkezden kontrol ve
konfigrasyonu gerekletirilir. Bu erevede, tm HDSL hatlarnda, izleme
amal olarak, hatta sinyalin varln gsteren bilgi, HDSL loop'larnn
senkronizasyon bilgileri, sinyalin kalite bilgisi ve sistemin E1
transmisyonuna hazr olduuna dair bilgiler ile HDSL loop'larndaki
CRC hatalar PC ekranndan grlebilmektedir. Ayrca HDSL hatlarnn
analog karakteristikleri yank oran (echo ratio), dng kayb (loop
loss), grlt pay (noise margin) ve sinyal grlt oran (signal to noise
ratio-SNR) deerleri hesaplanp PC ekranndan izlenebilmektedir.
Denetim amal olarak da, HDSL cihazlarnda kanall E1 ve kanalsz E1
modlar seilebilmekte analog ve dijital loopback'ler
yaplabilmektedir. Merkezi nite ile abone birimi arasnda kontrol ve
test amal EOC (Embedded operational channel) protokol
gelitirilmitir. Bu protokol ile HTU-R cihaznda loopback'ler
yaplabilmekte bunun yan sra abone tarafnda PRBS (PseudoRandom
Binary Sequence) jeneratr, merkezi nitede de BER (Bit hata oran)
metre altrlarak BER lm gerekletirilmektedir. BER deeri hesaplanp
PC'den izlenmektedir. Sonu: HDSL teknolojisi, bakr kablolarn yksek
hzlardaki veri iletiminden yararlanlmasn yaygnlatracaktr. HDSL
teknolojisi, voice extension uygulamalarndan internete, GSM baz
istasyonlarnn ebekeye balanmasndan, askeri blgelerdeki 2Mbit/s hat
ihtiyalarna kadar bir ok alanda kullanlabilecektir. Gnmzde hzla
artan yksek hzda veri iletiimine olan gereksinim, HDSL teknolojisi
ile en ekonomik ekilde karlanr. Bu teknolojinin yan sra Kontrol
eden yetkili: mza: gelitirilen dier DSL (Digital Subscriber Line)
teknolojileri (ADSL Asymmetric DSL, VHDSLTarih ......../........./
200......
MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES Very High-bit-rate DSL) ile
bakr kablolar zerinden 8Mbit/s, 100Mbit/s data iletiimi
gerekletirilecektir. HDSL sisteminin kurulma ve iletim maliyeti,
fiber kabloya ve dier haberleme alternatiflerine gre daha dktr.
HDSL cihazlarnn ebekeye montajnn yaplmas ve hizmete verilmesi ok
ksa srede gerekletirilir. Abone hatlarna ynelik fiber optik kablo
kullanmnn zaman alaca tahmin edilmektedir. Bu sre zarfnda, yksek
hzda saysal veri iletiim talebinin karlanmas iin HDSL teknolojisi
ve dier DSL teknolojilerinin kullanlmas kanlmaz olacaktr. HDSL
teknolojisinin Trk Telekomun alt yapsnda kullanlmasyla, ebekedeki
skklklar ortadan kaldrlacak, yeraltnda halihazrda deli duran bakr
kablolarda en ekonomik ekilde kullanldndan tr lkemiz milli gelirine
katkda bulunulacaktr. IDSL (ISDN Digital Subscriber Line)
13
IDSL (ISDN Digital Subscriber Line) 2-tel kiralk hat zerinden
2B1Q hat kodlamas -2 bitli bir kodlanma teknii - ile 5,5 km'de
full-duplex 128Kbps BRI veri oran salayan bir DSL teknolojisidir.
ADSL servislerinin gecikmesi zerine, tkanmalardan bunalan abonelere
ksa vadede zm sunmak, onlara orta hzlarda internet ve uzak LAN
eriimi salamak iin gelitirilmitir. IDSL, isminden de anlald gibi, 2
tane 64kbps "B" kanalm alr (biri ses, dieri veri tamaktadr) her iki
tayc kanal da veri tayan bir veri servisine dntrr. Darbant ISDN
deki 2B1Q iaretlemesini kullanr, her iki ynde toplam 128 kbps hzna
eriir ve 5.5 km mesafeye kadar gidebilir. Bu balamda simetrik bir
servistir, dk dzeyde grntl konferans, internet ve LAN'lara uzaktan
eriim iin kullanlabilir. ISDN Darbant ve IDSL servisleri,
enformasyonu ynlendirme ekillerine gre kkten farkldrlar. ISDN
Darbant servisleri anahtarlamal servislerdir ve telefon
santrallanndan geerler; IDSL ise tahsis edilmi bir noktadan noktaya
balantdr, bir omurgann frame relay a ya da veri ana
ynlendirilmitir. RADSL (Rate Adaptive Digital Subscriber Line)
RADSL, Rate Adaptive Digital Subscriber Line kelimelerinin
baharflerinden oluan bir DSL teknolojisidir. Kullanclar telefon
kablolar zerinden data transfer ederken, hat kalitesi srekli olarak
deimektedir. RADSL, hattaki bu deiimlere adapte olarak alr ve
kullanclara ADSL mesafe limitini (3.5km) aarak 5.5km ierisinde geni
band balant olana salar. RADSL teknolojisi u an Trkiye'de
kullanlmamaktadr. RADSL'in en byk zellii, bakr hattn uzunluuna ve
grlt oranna bal olarak bant geniliin! dinamik olarak
ayarlayabilmesidir. Bu ayarlamay 300 ya da 400 kbps aralklarda
artlarla yapmaktadr. RADSL, abonelere kullandklar uygulamaya uygun
olarak istedikleri zamanda istedikleri bantgeniliini esnek bir
biimde salar. rnein, bir irketin uzak bir ubesindeki abone 2.5
Mbps'lik bir RADSL hatt kullanarak, irket merkezinden gidi ynnde 1
Mpbs, geli ynnde 2.5 Mbps hznda dosya transferi yaparken, 384
kbps'lik simetrik bir grntl konferans uygulamasna geebilecektir. Ya
da PC'sindeki farkl uygulamalar iin, onlara uygun farkl modlarda ve
farkl bant geniliklerinde alabilecek ekilde PC'sini
programlayabilecektir. eitli pazar aratrmaclar ADSL teknolojisinin
yerini yava yava RADSL'e terkedeceini, ve RADSL'in yeni nesil xDSL
rnlerinin temeli olacan sylemektedirler. SDSL (Symetric Digital
Subscriber Line) SDSL, Symmetric Digital Subscriber Line
kelimelerinin baharflarinin ksaltmasdr. Halihazrdaki bakr telefon
kablolar zerinden daha fazla data transferine izin veren bir modem
Kontrol eden yetkili: mza: teknolojisidir. SDSL, saysal abone
hattna (DSL - Digital Subscriber Line) dayanarak ortayaTarih
......../........./ 200......
14 MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES kan ve bakr hatlarn saysal
kapasitesini olduka arttran bir eriim teknolojisidir. evirmeli a
balantlarndan ok daha hzl, yaklak olarak 3Mbps, veri transferine
izin verir. SDSL'in simetrik olarak adlandrlmasnn sebebi veri
gnderme ve alma trafiinin ayn hzlarda olmasdr. SDSL (Symmetric DSL)
2 Mb/s data aktarm hzna sahip olup genelde kiralk hatlar iin
kullanlr. Simetrik bir veri transferinin gereklemesinde bu tr
modemlere ihtiya duyulur. SDSL; tek twisted pair zerinden T1 ve E1
sinyalleri gnderen ve ou durumlarda tek hat zerinden POTS ve T1/E1i
destekleyen ve HDSLin tek hat versiyonu olan bir sistemdir. SDSL,
HDSL ile kyaslandnda tek bir telefon hatt ile tesis edilmi ev
kullanclar iin daha uygundur. SDSL; simetrik eriim gerektiren
uygulamalar iin arzu edilir. Ancak SDSL 3 Kmden daha teye gidemez.
Bu da ADSLnin 6 Mbpsnin zerindeki oranlarla ulat bir mesafedir.
SHDSL (Symetric High-data-rate Digital Subscriber Line) SHDSL,
Symmetric High-data-rate Digital Subscriber Line'n ksaltmasdr.
TC-PAM (Trellis Ceded Pulse Amplitude Modulation) zerine kurulmu ve
2 tel bakr telefon kablosu zerinden 144Kbps veri hzndan 2320Kbps
veri hzna kadar simetrik olarak oklu-oranl (multi-rate) veri
transferine olanak salamaktadr. SHDSL (Simetrik HDSL),
standartlatrlm simetrik DSL trdr. Bir veya iki bakr tel fti zerinde
alabilmektedir. ift says ikiye karldnda hz art alanmaktadr. Hz -
Bir ift tel zerinde 2.31 Mbps, iki ift tel zerinde 4.6 Mbps .Azami
mesafe - 6000 m (3.78 mil) veya fazlas.Tipik uygulamalar - Kurumsal
eriim. VDSL (Very-High-Bit-Rate Digital Subscriber Line) VDSL
telekom operatrlerinin, mevcut telefon hatlar zerinden kullanclarna
multimedia servisler sunmasn salayan bir eriim teknolojisidir.
VDSL, dier xDSL teknolojilerine, bakr telefon hatlar zerinden geni
band veri ve ses transferini arttrmak ynnden benzerdir. 1.5Km bakr
teller ile olan eriim mesafesi ile en dk mesafeli DSL eididir.
VDSL, klasik hatlar zerinden ok yksek hzlarda veri iletimi salayan
en son ve en iddial teknolojidir. Simetrik yapda 20 Mbit/s zerinde
hzlar mmkn olmakta ve asimetrik olarak 52 Mbit/s hzna
ulalabilmektedir. VDSL hem ksa eriimli simetrik hem de uzun eriimli
asimetrik alma olanan sunabilmektedir. Yksek kapasiteli kiralk hat
ve geni bantl hizmetler iin kullanlr. VDSL hayata VADSL olarak
adlandrlarak balad, nk; VDSL ADSLden daha yksek veri hzlarnda ancak
daha ksa hatlar zerinde asimetrik bir veri iletimi salar. Henz VDSL
iin genel bir standart olmamasna ramen, tartmalar aadaki hzlar
etrafnda odaklanmtr. HIZ 12.96 Mbps 25.82 Mbps 51.84 Mbps MESAFE
1.4 km 900 m 300 m
oranlar, 1.6 Mbps ile 2.3 Mbps arasnda deien bir snr iindedir.
mza: VDSLin hibir zaman simetrik olmayaca dncesi bulunmaktadr.
Ancak hat uzunluu Tarih ......../........./ 200......
Aa yndeki hz Kontrol eden yetkili:
15 MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES tehlikeye atlacak ta olsa,
tam simetrik bir VDSLin oluturulabilecei dnlmektedir. Birok ynden
VDSL, ADSLden daha basittir. Daha ksa hatlar ve ok daha az iletim
snrlamalar getirmektedir. Bylece on kez daha hzl olmasna ramen
temel alc verici devresi ok daha az kompleks olmaktadr. VDSL, ADSL
zerine konan birok artlarn nn keserek sadece ATM ebeke mimarisini
hedef alrken pasif ebeke sonlandrmalarna izin verir. Bylece bir
kullancnn ayn hatta birden fazla VDSL modemini balanmasna imkan
salar. Ancak daha yakndan incelendiinde durum karmaklar. VDSL,
ADSLden istenen alc verici fonksiyonlarnn en zorlaycs olan hata
dzeltme ilemini yapmaldr. Kamu anahtarlama ebekeleri henz
yaygnlamadndan ve yaygnlamas bir hayli zaman alacandan, VDSLin
devre anahtarlama ve paket anahtarlama trafiini iletmesi
gerekecektir. DSL, 1995 hazirannda ETSI; T1E1.4n avrupal karl olan
VDSLyi resmi ad olarak seene kadar VADSL, BDSL, hatta ADSL olarak
adlandrlmtr. Karlatrmal Veri ndirme Baarmlar Birbirlerine gre veri
yeteneklerini inceleyebilmek iin bu deerler, gerek zamanlar olarak
Aadaki tabloda grlmektedir. Tabloda, iyi durumdaki hat zerinden 90
saniyelik bir video grntsn (10 Mbytes) indirmek iin her bir xDSL
teknolojisinin gerektirdii zamanlar gsterilmektedir.
TEKNOLOJ Analog modem Saysal modem ISDN ADSL Lite ADSL
METALOOP
10 Mb veri aktarm sresi 46 dk. 23 dk. 10 dk. 1 dk.nn altnda 13
saniye
Bakr iftler zerinden 67Mbps( Senkron ) veri iletiimini fiber
kalitesinde(BER=10 zeri -12 ) yapabilen veri iletim tekniidir ADSL
NEDR? Asymmetric Digital Subscriber Line ( Asimetrik Saysal Abone
Hatt ) szcklerinin ba harflerinden oluan ADSL, mevcut telefonlar
iin kullanlan bakr teller zerinden yksek hzl veri, ses ve grnt
iletiimini ayn anda salayabilen bir modem teknolojisidir. 1997 ylnn
ikinci yarsndan bu yana tm dnyada yaygn olarak kullanlmaktadr.
Sabit bir cret karlnda 24 Saat, 365 gn kesintisiz, hzl, sorunsuz
Internet eriimi salar. ADSL NASIL ALIIR? ADSL, mevcut telefon hattn
daha efektif kullanmak amacyla saysal kodlama teknii ile bandn
arttrlmas vastasyla kullancya geni bant imkan salamaktadr.
Dolaysyla bu teknoloji data ve ses ebekelerini ayn anda kullanmamza
olanak salar. ADSL sisteminde, bilinen bakr kablolama alt yaps
kullanlr. Telefon hattnn her ucuna bir ADSL modem eklenerek 3 bilgi
kanal oluturulur: Al (download), gnderi (upload) ve POTS (Plain Old
Telephone Service Dz Eski Telefon Hizmeti) olarak adlandrlan
geleneksel telefon servis kanal. POTS kanal, ADSL ortam zerinden
ses iletimi iin kullanlr. Bylece internete bal Kontrol eden
yetkili: mza: iken ayn anda telefon konumas yaplabilmesi salanm
olur. Tarih ......../........./ 200......
MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES Geleneksel modemler,
bilgisayardan gelen saysal sinyalleri analog sinyallere, telefon
hattndan gelen analog sinyalleri de saysal sinyallere evirir.
ADSLin de iinde yer ald DSL teknolojisi, saysal verinin analog
forma ve tekrar geriye evrilmeyeceini varsayan bir teknolojidir.
DSL modemleri sinyalleri evirmez bunun yerine verileri saysal
olarak yollar ve alr. Sinyalleri evirmeye gerek kalmadndan veriler
normal modemlerden ok daha hzl iletilir. Sistem asimetrik olarak
altndan download (ebekeden kullancya) ve upload (kullancdan
ebekeye) hzlar farkldr. Her zaman download oran upload oranndan
fazladr. ADSL balant, hat uzunluu, kullanlan bakr kablonun ap ve
kullanlan modemin tipine bal olarak 8Mbpsa kadar download (ebekeden
kullancya), 1Mbpsa kadar da upload (kullancdan ebekeye) veri
hzlarna olanak verir.
16
ADSL LE ISDN BALANTISI ARASINDAK FARKLAR NELERDR? Bu servisler
farkl ihtiyalara cevap vermektedirler, bu bakmdan ihtiyacn doru
tespit edilmesi gerekmektedir. ISDN'in iki ses hatt ve grntl
telefon grmesi ve 128Kbps Internet'e balants gibi saysal ve sabit
yksek kapasitesiyle kullancya bir ok olanak salayan zellikleri
bulunmaktadr. te yanda ADSL, saysal temeli ISDN'e dayanan
teknolojisiyle zellikle Internet iin gelitirilmitir. ADSL'in bilgi
ekmesi (downstream) bilgi gndermesinden (upstream) 8 kat fazla olan
asimetrik zellii bunun bir gstergesidir. nk Internet'teki ses ve
grnt uygulamalarnda rahat srf yapabilmek, yksek bilgi
ekme(downstream) hzna baldr. ADSL'in hz ISDN'e gre daha fazladr,
var olan telefon hattn standart ses hatt ile paylaabilir. ADSL LE
KABLO MODEM' N KARILATIRILMASI ADSL tek telefon hattna, Kablo modem
ise paylaml bir ortama hitap etmektedir. Kablo modem byk bir
downstream bantgenilii kapasitesine sahiptir( 30 Mbps' ye kadar ) .
Bu bantgenilii hattaki tm kullanclar tarafndan ayn anda paylalyor
ve hattaki kullanclarn Kontrol kullanma younluuna gre deiiyor. Bu
ortak kullanmmza: ayn anda eden yetkili: mteri says az oluncaTarih
......../........./ 200......
MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES ok problem olmamakla
birlikte, ortam kullanan mteri says artnca kullanc bana den bant
miktar azalmakta, bu da yavalamaya sebep olmaktadr. Dolaysyla ADSL
daha garantili bant salamaktadr.
17
ADSL UYGULAMALARI 1. STEDNZ AN VDEO HZMET Bir video programna
istediiniz anda online olarak erime ve izleme imkan salar. Btn
bunlar evinizde bulunan telefon hatt zerinden yaplr ve ayn zamanda
da videonuzu izlerken telefonunuz ile konuabilirsiniz. 2. VDEO
KONFERANS Yzyze yapacanz her trl konumay ADSL' in video konferans
zellii ile yapmanz mmkndr. Eitim, toplant, tartma vb.
organizasyonlarda, ok uzak mesafede bulunan insanlarla yzyze
konuuyormu gibi ok kaliteli video konferans ortam salamaktadr. 3.
TELE (TELECOMMUTING) Tele i, i yerinde alan birinin ite yapt ii ie
gelmeden evinde oluturaca kk bir ofiste yapma imkan verir. LAN' lar
( Local Area Network ) ile bir abone alt i yerinin sistemlerine (
server ) girerek eve gelmeden kendi iini yrtebilme imkann salar,
faksn ekebilir, e-mailini alp gnderebilir. 4. TELE TIP
ADSL kullanarak Tele Tp alannda Server Database' de tutulan
bilgiler Web Browser ile aktif hale getirilir. Bu Database' de
hastaya ait bilgiler, tehis bilgileri, reete bilgileri ve grafiksel
data bilgileri tutulur. Doktor hastanede ya da kendi ofisinde ya da
herhangi bir yerden hastaya ait bilgilere yukarda bahsedilen
Database ' e annda ular. Annda ameliyat canl olarak izlenir.
5. TELE ETM ( TELE LEARNING ) ocuklar ve yetikenler iin
interaktif bir eitim imkan salar. ADSL sayesinde yksek hzl internet
btn okullarda rencilere uzaktan tele eitim imkan salar. 6. NTERAKTF
EBEKE OYUNLARI ( Interactive Network Games ) Bu uygulama ok kii ile
ve interaktif olarak oynanan bilgisayar oyunlarn oynama imkan
salar. Bu sistem CD-ROM veya Hard Disk src vastasyla balatlr.
Oyunlarn animasyonu ve video oyunlar 2 Mb' den 2 GB' e kadar bir
bant geniliini kapsar. 7. TV VE SES YAYINLARI ( BROADCAST AUDIO
& TV ) IP temelli ebekelere, yksek hzl ADSL ile eriim salanarak
canl olarak TV yayn yapmak ve CD kalitesinde mzik dinlemek mmkndr.
Web TV : ADSL Web TV servisi iin ok mkemmel bir ortamdr. Web TV' de
ADSL sadece hzl eriimi deil ayn zamanda gerek video iletimini
salamaktadr. 8. ONLINE ALIVER ( ONLINE SHOPPING ) Bu uygulama
internet vastasyla online olarak geni bir rn yelpazesinin
satlmasna, CD Maazas: CD' leri almadan nce en son klipleri
izleyerek mzii dinleme ve sonra satn alma, MODA Maazas: Internet
vastasyla online olarak giyim eyalarn ve llerine gre deneme, VIDEO
Maazas: Video Typte, DVD veya Laser DISC' den ok net video klipleri
izleyebilme Kontrol eden mza: imkan salar. yetkili:Tarih
......../........./ 200......
MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES ADSL MODLASYON TEKNKLER
NELERDR? ADSL teknolojisinde iki tip modlasyon teknii
kullanlmaktadr. Bunlar ANSI ve ETSI standartlarnda kabul edilmi
olan DMT (Discrete Multi Tone) ve standart olmayan CAP (Carrierless
Amplitude and Phase Modulation) modlasyonlardr. DMT NEDR? ITU
G992.1 standart olarak kabul edilen G.DMT denilen geleneksel ADSL
protokoldr. DMT modlasyon tipinde bakr hattn zerinde 1 MHz frekans
spectrumu 256 kHz' lik alt katmanlara blnyor ve bylece grlt ve
giriimden etkilenmemesi iin bu katmanlarda bit younluunu
deitiriyor. DMT iyi kanallarda throughput deerini ykseltme
kabiliyetinden dolay grltl hatlarda CAP' den daha iyidir. Ayrca DMT
rate adaptive olmasndan dolay hattn kalitesine gre hz ayarlanyor ve
bylece daha esnek bir yapya sahip oluyor. DMT' de ok fazla tayclar
olmasndan dolay, ilem hacmi fazladr. CAP NEDR? Standart olmayan bir
modlasyon tipidir. Tek tayc bulunduu iin ilem hacmi dktr. GENBANT
(BROADBAND) NEDR? Yksek hzda veri transferi teknolojisinin genel ad
olarak kullanlmakta olup, bu teknolojiler farkl ekilde grnmektedir;
ADSL, Kablolu ve Uydulu. GENBANT (BROADBAND)' IN AVANTAJLARI
NEDR?
18
Bilgisayarnza hi yazlm satn almayacak, internet zerinden
yazlmlar kiralayarak kolayca kullanlabileceksiniz ( ASP ), nternet
zerinden kesintisiz TV kadar kaliteli film izleyebilecek, radyodan
daha kaliteli ses dinleyebileceksiniz, ndirme ilemleri ( download )
iin harcadmz sre 10 kat azalacak, nternet zerinden video konferans
artk kolaylkla yaplabilecek, Karlkl oyun oynamak ok daha kolay ve
hzl olacak,
ADSL PAZARI NEDR? ADSL genel olarak iki tip uygulamaya olanak
salar. nteraktif video ve yksek hzda data iletimi, istee bal film,
video oyunlar ve video kataloglar olmak zere data iletimi, internet
eriimi, uzaktan kumandal LAN eriimi ve zel ebeke eriimleri gibi
alanlarda pazar imkan salar. xDSL NEDR? Xdsl, HDSL' den VDSL' e
uzanan dijital abone hatt teknoloji ailesine verilen addr. DSL
(Digital Subscriber Line ) dier adlandrlmasyla uzak eriimin gelecei
( The Future of Remote Access ); Lokal blgede Telekom santral ile
kullanc arasnda telefon iin ekili alt yapda kullanlan bir ift bakr
tel zerinden, yksek hzl veri (data ) ve ses (voice) iletiimini ayn
anda salayabilen, 1997' nin ikinci yarsnda kullanma sunulan bir
veri iletiim teknolojisidir.Kontrol eden yetkili: mza: Tarih
......../........./ 200......
MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES ADSL' IN AVANTAJLARI NEDR?
Tek telefon hatt zerinden ayn anda internet ve ses/fax zellii
(kabiliyeti), Kesintisiz, yksek hzl internet eriimi, Mteriye
efektif bant kullanm salamas, Yeni bir altyapya gerek duymadan
mevcut PSTN hatt zerinden yksek hzda iletiimin salanmasdr.
19
ADSL BALANTISI NASIL OLUR? ADSL de kullanlan iki trl modem
vardr; - modem - D modem Ethernet zerinden veya ATMF zerinden modem
ile PC veya laptop veya Telefon ile birlikte R311 Konnektor
vastasyla telefon hattna balanr. ADSL LE DER NTERNET ERM
TEKNOLOJLERNN KARILATIRILMASI TEKNOLOJ Aklama ADSL Dial-Up ISDN
Asimetrik saysal Tmleik saysal abone hatt a zerinden zerinden
internet internet hizmeti hizmeti Trk Telekom Trk Telekom veya zel
Servis Salayclar evirmeli balant tipi OLABLR En fazla 128 kb/s
balant yaplabilir. Daima ak deil. Uygun deil Leased-Line Frame
Relay Aboneye kiralanm zel devre zerinden internete eriim hizmeti
Trk Telekom veya zel Servis Salayclar Srekli bal VAR En az 128 kb/s
balant hz iin uygun. Portal ok yksek hit almaya balarsa hz
arttrlabilir Kablo Kablo TV ebekesinden internete eriim hizmeti Trk
Telekom KabloNet A.. Srekli bal OLABLR Uygundur.Fakat Bridged yapda
bir network olduundan Firewall ile gvenlik salanmaldr.
Servis Salayclar Balant ekli Statik IP Web, Mail Hosting iin
uygunluu
Srekli bal OLABLR En az 256kdownstream/64kupstream balant hz iin
uygun. Portal ok yksek hit almaya balarsa hz arttrlabilir
ADSL Sinyal Kalitesi Sinyal kalitesi aadaki kriterlere
baldr;
Devrenin hzmza: Tarih ......../........./ 200......
Kontrol eden yetkili: Eriilebilir hz
MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES SNR ( Sinyal Grlt Oran )
Zayflama
20
Sinyal k Gc Devrenin hz: Geerli devre hz, 1472Kbps/256Kbps. Bu
deer FCC tarifelerine gre , izin verilen maksimum hzdr. Eriilebilir
Hz: Maksimum ADSL devre hz 8 Mbps/1.5 Mbps civarndadr.Eer
eriilebilir hz, bu deerlere ulaabiliyorsa bu iyi bir devredir. SNR
( Sinyal Grlt Oran ): ADSL sinyal gcnn , devre zerindeki grltye
orandr.Bu deer ne kadar bykse devre o kadar salkldr.ADSL devresinin
alabilmesi iin minimum SNR deeri 6 dB olmaldr.
Zayflama:DSLAM(Telekom ucunda modemlerin sonland oullayc) ve ADSL
modem arasndaki sinyal zayflamasnn lsdr.Bu durumda dk deer daha
iyidir.allabilir bir devre iin maksimum zayflama 60-65 dB olmaldr
Sinyal k Gc: Her bir modemin kulland g miktarn belirtir.G seviyesi
arttka devrenin alabildii mesafe de artar.Fakat sinyal k gc 15-16
dB' den fazla olursa devre sk sk kararsz duruma debilir. 13.09.2004
14.09.2004 15.09.2004 Tevfik Bey flash kartlarnn konfigrasyonu iin
benden yardm istedi.DSLAMlarn sahaya sevk edilmeden nce balang
konfigrasyonlarnn yaplmas gerekiyor.Bunlarn her birinin adresi
var.Flash kartlarna abonelerin profilleri giriliyor. Softwarelerin
set edilmesi, kartlarn tantlmas lazm. Bu ilemi her DSLAM iin yapmak
yerine bir tanesini konfigre ettik ve Flash kartnn kopyasn aldk
Dierlerine kopyaladk.Bylece sevkiyat yerlerine gecikme
engellendi.Ip adresleri , ATMarpentry , defaultGateWay numaralarn
deitirdik. Daha sonra flash kartlarn yanlssz bir ekilde yapmmyz
diye cihaz test ettik. Bu i gn boyunca devam etti. 16.09.2004
17.09.2004 Alcatelin calt teknolojilerden bazlar olan Yeni Nesil
Alar(Next Generation Network-NGN) ,VOIP, basit telekom konseptleri
ve Session Initiation Protocol (SIP) hakknda dkman okuduktan sonra
rn testleri ve SIPin kullanm konusunda basit deneyimler edindim. Bu
konuda bana Serta Bey yardmc oldu. NEXT GENERATON NETWORK(NGN) :
Network. Next Generation Network hem ses iletiimini hem de veri
teknolojilerini bir araya getiren paket bazl tek bir a yapsndan
oluuyor. Tek bir a yaps entegrasyon problemlerini ortadan kaldrp,
ses ve veri uygulamalarnn bir arada almasyla elde edilecek yepyeni
uygulamalara olanak tanrken; iletim, ynetim, bakm ve onarmn tek bir
arayzden kolaylkla yaplmasn salyor. NGNin Yararlar: Daha fazla
seenek sunar. Dk maliyet salar. Yeni servisler salar Dk risk
tar.Kontrol eden yetkili: mza: Tarih ......../........./
200......
MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES
21
PSTN ve NGN Arasndaki Farklar PSTN Devre anahtarlamal(Circuit
Switched-TDM) Ses 64 Kbit/s Sabit band genilii Farkl networkler
PSTN CCS#7 IN Standart layerlar yok Btn layerlar iin bir rn(rnein
A1000 S12) NGN Paket anahtarlamal(Packet Switched) Ses ve veri
Gigabytelar mertebesinde Deiken band genilii Bir tane network
Ortamlar(konuma, veri) Sinyalleme Servisler Standart layerlar Her
layer iin bir rn
Kontrol eden yetkili:
mza: Tarih ......../........./ 200......
MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES
22
NGN 5 tabakadan(layerdan) oluur: Access Layer: NGN zerinden
kullanclarn eriimi ilk olarak Media Layer zerinden olur. Bu layer,
aboneler, access networkleri, PSTN exchanges, PABX veya IP
telefonlar oluturur. Media Layer(veya Adaptation Layer): Bu layerda
NGNe giri- k noktalar mevcuttur. Hibir ar kontrol yaplmaz. Bu layer
Media Gateway(datann veya sesin giri-k) ve Signaling
Gatewayler(sinyal geii) meydana getirir. PSTN ksmnda ise bu layer
LEX(Local Exchanges)ler, Class 5 Exchanges veya PSTN sinyallemesi (
Q931, CCS#7, V5, ...) oluturur. PSTN-->NGN Trunking Gateway
(TGW) GSM-->NGN Wireless Gateway (WGW) PBX-->NGN Access Media
Gateways (AGW) Transport Layer: Data, paket anahtarlamal bir
network ile iletilir. IP(ATM-SDH zerinden QOS(Quality of Service)
salayarak, Ethernet zerinden veya sadece SDH zerinden QOS olmadan)
ve ATM networkleri bu layera aittir. PSTN ierisinde, 2Mbitlik TDM
linkleri olan E1 Trunklar ile SDH bu layerda bulunur. Control
Layer: arnn kontrolyle ilgilenir arnn kurulmas ve braklmas. ar
kontroln Media Gateway Controller slenmitir(ayn zamanda
Softswitchin de fonksiyonudur). PSTNde ar kontrol LEXde(Class 5)
veya Tollda(Class 4) yaplr. Control Layer , Media Control
Gatewayi(MGC) ierir. MGC bilginin dier gatewaye gnderilmesini
salayan Media Gateway (MGW)i kontrol eder. MGC ve MGCler arasndaki
protokol MGCP diye adlandrlr(Media Gateway Controller Protocol).
MEGACO diye adlandrlan bir dier protokol ise daha avantajldr.
MGCPden farkl olarak MEGACO oklu arlar iin tasarlanmtr. MGC, SS7 la
Signaling Gateway araclyla iletiim kurar. MGC ve SG arasndaki bu
protokol SIGTRAN olarak adlandrlr. MGCler birbirleriyle BICC(Bearer
Independent Call Control)kullanarakmza: SIP for telephony yada
Kontrol eden yetkili:Tarih ......../........./ 200......
23 MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES eklinde balanrlar. letiim
bittiinde MGW,MGCye paket saylarn,alnan ve gnderilen baytlar,kayp
paketleri ve ortalama iletim gecikmesi bilgilerini gnderir. MGW ve
application Layer donats arasndaki protokol:
Network Services Layer: Network servislerinin saland
layerdr.
Sonu olarak Network ynetimi aadaki alt balklarda toplanmtr: Hata
ynetimi Konfigrasyon ynetimi Accounting ynetimi Performans ynetimi
Gvenlik ynetimi Media Gateway, bir mediay baka bir mediaya eviren;
Circuit formatn (voice, ISDN gibi), cell formatna(ATM) veya paket
formatna(IP) dntren cihazdr. tip MG vardr: Trunking Gateway(TGW) :
PSTN ile IP/ATM network arasnda bulunur. Access Gateway(AGW) : PABX
veya Access network ile IP/ATM network arasnda bulunur. Access
network ile V5 sinyalleme protokolyle, PABX ile de Q.931
protokolyle haberleir.(analog telefonlar, ISDN telefonlar basic
access, PABX ISDN primary rate access) Residential Gateway(RGW) :
Analog ve ISDN telefonlarn direk IP/ATM networkne balar. MGler
kendi aralarnda RTCP (kalite iin) ve media (speech, data, vs.)
aktarm iin RTP/UDP/IP protokollerini kullanrlar. MGlerin IP/ATM
networkyle balants RTP Port zerinden salanr. MGler arasnda ses veya
verinin ietimi iin kullanlan bu port, ATMde ift ynl (bi-directional
gnder ve al), IP networknde tek ynl (unidirectional sadece gnder
veya sadece al) iler. Bu port Megaco ve MGCP iin de kullanlr.
Signaling Gateway, PSTN sinyallerini NGN (IP/ATM) sinyallerine
evirir. PSTN/INden gelen ISUP/INAP, PABXten gelen Q.931, Access
Networkten gelen V5 ve CAS mesajlarn MGC zerinden SIGTRAN mesajlar
olarak gnderir. MGC MGleri, MEGACO veya H.248 ile MGCP
protokolleriyle kontrol eder. MGCP; Kontrol eden yetkili: ve
braklmas, mza: arnn kurulmasTarih ......../........./ 200......
24 MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES MGCnin denetlenmesi, MGnin
MGC tarafndan sralanm ileri yapmas iin kullanlr. MGler kendi
zerlerinde ar kontrol yapamazlar! MGC ile SG (Signaling Gateway)
aralarnda, PSTN sinyallerini (ISUP, Q931, V5, ...) SGden alp MGCye
aktarmada kullanlan SIGTRAN protokolyle alrlar. MGClerin
haberlemesinde, birok ulusal varyant destekledii iin Avrupada BICC
(Bearer Independent Call Control) , USAde ise SIP-T (Session
Initiation Protocol for Telephony) protokolleri kullanlyor. SIP-T
(ISUP mesajlarn IP networke transfer eder), ISUP tabanldr ve ar
kontrol verisinin MGCler arasndaki iletiminde kullanlr. MGC ve
Servis Layer, Parlay protokolyle haberleir. MGC datanetwork ile,
SIP veya H.323 ile sinyalleir. MultiMedia Network aadaki bloklardan
oluur: MULTMEDA NETWORK Multimedia Network aadaki bloklardan oluur:
MultiMedia Call Server (MMCS) MultiMedia Application Server (MMAS)
Home Subscriber Server (HSS) Alcatel, MMCS fonksiyonunu A5020
Softswitch ile, MMAS A8690 OSP (Open Services Platform) ile, HSSi
A1422 IM-HSS Mobility Server ile salyor. MMCS Balantnn kurulmasn ve
tayc kontroln gerekler. MMCSin rolleri, Proxy- , Serving- ,
Interrogating- (=sorgulamak) ve Border-CSCF (Call Session Control
Function) dir. Proxy-CSCF(P-CSCF) : P-CSCF abonelerin ilk kontak
noktasdr. Son kullanc donanm nce bir P-CSCF saptar ve bu proxy
zerinden sonradan gelen btn registration ve balant kontrol
mesajlarn(SIP), kontrol birimi olan S-CSCFe ynlendirir. Kontak
kurulan S-CSCF, kullancnn home domaini ierisinde bulunur. Networke
ve servislere erimeye alan kullanclarn ilk konta olmasndan dolay,
P-CSCF ayn zamanda QOS ve firewall kontrolnn yapld yerdir.
Serving-CSCF(S-CSCF) : Abonenin kendi home domaininde bulunur ve
kullancnn oulortam servis salayclarna eriimini salar. P-CSCF btn
mesajlar(SIP) o kullancdan sorumlu olan S-CSCFe iletir.
Interrogating-CSCF(I-CSCF) : Birden fazla S-CSCFin olduu alanlarda
ihtiya duyulur. Registration ilemi esnasnda veya bir ar
balatlacakken, hangi kullancnn(HSS ile etkileim iinde olan) hangi
S-CSCFi kullanacann belirlenmesi iin I-CSCF ile balant kurulur.
Border-CSCF(B-CSCF) : Operatrler arasndaki senaryolarda kullanlr.
Bir operatrn dier bir operatrden kendi networkyle ilgili detaylar
gizlemesine yarar. Operatrler arasndaki ara balant noktas olarak
grlebilir. 20.09.2004 21.09.2004 - 22.09.2004
SIP(Session Initiation Protocol)SIP, IP network zerinde oulortam
iin oluturulmu genel bir sinyaleme protokoldr. SIP, oturumlarn
(Internet zerinden telefon ars, uzaktan eitim ve video konferansnda
olduu Kontrol eden yetkili: mza: gibi oulortam konferanslar)
balatlmasn, dzenlenmesini ve sonlandrlmasn salar ve birTarih
......../........./ 200......
25 MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES veya daha ok parti
oturumlar iin kullanlr. MGCP gibi SIP de text tabanl komutlar basit
textler halinde gnderilir (H.323tekinin aksine) - bir protokoldr.
SIP, httpde olduu gibi requestresponse modeliyle alr, yani bir
client-server protokoldr. Bir oturumun balamas iin ar yapan taraf
kar tarafa text formatnda bir talep mesaj gnderir. Mesaj alan
taraf, ar davetine kabul veya red eklindeki bir mesajla karlk
verir. SIP Network elemanlar standard zerine kurulmu VoIP Network
temel olarak iki tip elemandan oluur; SIP server ve User Agent(UA).
SIP networknde registration ilemlerini ve proxy server
fonksiyonlarn EPX salar. User Agent, kullanc tarafnda bir SIP
ilemini balatan ve bir SIP requeste cevap veren mantksal birimdir.
Genel olarak User Agent Client ve User Agent Serverdan oluur. Bir
talebi balatan ksma UA Client, gelen bir talebe cevap veren ksmna
ise UA Server denir. SIPteki bu UAlar H.323teki Endpointlerin
karldr. SIP terminalleri, bir PCde alan herhangi bir SIP soft
phone( rnein messenger ), SIP gateway ve bir Media Gateway
Controller (MGC)da alan SIP sinyalleme modl birer UAdir.SIP
SIP SERVER - Registrar : SIP servern bu ksm, register mesajn
kabul eder ve bilinen bir domain iin belli bir yere ulamak isteyen
kullancnn bilgilerini tutar. Yani, proxy bir domain iin request
aldnda eer daha nce alnm bir Register mesajnn headerndaki kullanc
adres bilgisi, o domainin URI (Uniform Resource Identifier) ile
uyuuyorsa, proxy request mesajn o kullanc adresine register olan
kontak adreslerine iletir. Registrar, proxy server ile ayn yerde
bulunabilir ya da proxy server ile registrar fiziksel olarak ayr
olabilirler. EPX iki konfigrasyonu da destekler. - Proxy :
zerlerinde gerekli ilmeleri yaptktan sonra, request mesajlarn
UAlara veya baka serverlara ynlendirir. En basit konfigrasyon, SIP
mesajlarn, onlar hakknda hibir bilgi tutmadan ileten Stateless
Proxydir. Eer proxy server, her SIP ilemi boyunca durum bilgilerini
saklyorsa, buna Stateful Proxy denir. Proxy server ayn zamanda btn
bir ar boyunca durum bilgilerini koruyorsa, bu Call Stateful Proxy
olur. Bu tip proxyler, Firewall kontrol ve Accounting gibi gelimi
servisler salayabilir. EPX, Stateful Proxy ya da Call Stateful
Proxy olarak davranabilir. Bir proxy sunucu ise ald istekleri,
aranan tarafn lokasyonu hakknda daha fazla bilgiye sahip olan bir
sonraki sunucuya iletir. Ynlendirme sunucusu ise, ald istek zerine
bir sonraki sunucunun adresini renerek, ar isteini gndermekyerine,
bu adresi istemciye iletir. - Redirect : Bir kullamcdan gelen
request mesajna, o requestin iletilecei bir sonraki noktann adres
bilgisiyle beraber cevap gnderir ve kullanc ald bu mesaj
dorultusunda istedii konuma direk olarak balanr. 23.09.2004 -
24.09.2004 SIP Mesajlar Request ve response olmak zere iki tip SIP
mesaj vardr. Her SIP mesaj ksmdan oluur; 1) startline 2)
header(header ksmnn bittiini belirtmek iin bo bir satr konulur) 3)
body (opsiyoneldir). Haberlemenin detaylarn tanmlayacak ekilde her
request ve response mesaj farkl headerlar ierir.Kontrol eden
yetkili: mza: Tarih ......../........./ 200......
26 MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES SIP sinyallemesinde
gvenlii arttrmak iin ifreleme(paketlerin ieriinin okunmamas ve
kimin kimi aradnn grlmemesi iin) ve authorization(saldrganlarn SIP
mesajlarn modifiye ve tekrar etmesini engellemek amacyla) yntemleri
kullanlabilir. INVITE: Bir kullancnn ya da servisin bir oturumu
paylamas iin arldn gsterir. ki partili bir arda, ary yapan taraf
hangi tip ortamlar(media) alabileceini ve gdermek istediini
belirtir. ACK: Abonenin, INVITE mesajna son bir cevap aldn
dorular(ACK sadece INVITE mesaj iin kullanlr). ACK mesaj, partiler
tarafndan kullanlacak olan oturumun son zelliklerini ieren bir body
ksmna sahip olabilir. Eer ACK mesajnn body ksm bir ey iermiyorsa,
kullanclar en bataki INVITE mesajnda belirtilen oturum zelliklerini
kullanyorlar demektir. CANCEL: Askda kalan bir request mesajn iptal
eder ama tamamlanm /gnderilmi requesti etkilemez. BYE: SIP
kullancsnn, SIP servera ary bitirmek istediini belirtmek iin
gnderilen mesaj. OPTIONS: Bu mesaj ulalmak istenen kullancya( rnein
bir user agent) o servern balant kurup kuramayacan anlamak iin
kullanlr. Eer o kullanc kendi zerindeyse bu mesaja cevap verebilir(
baz kapasite bilgileriyle beraber; rnein kullancnn bulunamad veya
megul olduu gibi bilgileri ekleyebilir). REGISTER: lk alta kullanc,
REGISTER mesaj yollayarak yerel bir servera register olabilir.
Serverdan bir talep gelmedii srece registration ilemi
tekrarlanmaz.
Proxy server ve SIP protokol Son ACK mesajndan sonra kullanclar
arasnda iletiim balar. Oturumun ad ve amac,protokoller, zamanlama
ve ulaan bilgi ilk INVITE mesajnn ana ksmnda zelletirilmitir.
Balanty kesmek isteyen kii BYE mesaj gnderir ve mesajn alndna dair
bir yant alr. SIP ADRESLEME e-maile benzeyen SIP URLler eklinde ve
aadaki formatlardan biriyle adreslenirler: sip:user@domain Kontrol
eden yetkili: mza: sip:user@hostTarih ......../........./
200......
MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES sip:user@ip_adress
sip:phone_number@gateway
27
27.09.2004 28.09.2004 29.09.2004 Bir sre bana verilen dkmanlar
okudum. Daha sonra rn testlerinde kullanlan baz programlar ve SIP
protokolnn nasl kullanld hakknda bilgiler edindim. Kullandmz
programlardan bazlar Voice Tool, MSN messenger ve Etherealdi. Voice
Tool: Belika Alcatel tarafndan gelitirilen bu program mhendislerin
deiik zelliklere sahip call scriptler zerinde test yapmalarn
salyor. Bu programda bizim oluturduumuz call scriptle biribiriyle
iletiime geecek user agentlar Oluturabiliriz. Ethereal: Ethereal ,
bizim user agentlar, MGC ler, serverlar vs.. rasndaki balant
srasnda mesajlar takip etmemizi salayan bir programdr. Bylece
balant srasnda olan olaylar, ve mesajlar grebiliriz. Programda
kendi IP adresimizi,gndereceimiz yerin IP adresini ve protokoln
tipini grebiliriz. VOIP Senaryolar: Olas VOIP senaryolar unlardr:
Telefondan telefona Telefondan PCye PCden telefona PCden Pcye Biz
Pcden Pcye olan arlar zerinde altk. ar yapmak iin Msn messenger
yada Voice Toolu ,SIP mesajlarn gzlemlemek iinse Ethereal
kullanarak deiik methodlar renmi olduk. Test 1:Simple Call: Voice
Tool programnda Kerem ve Ozan isimli iki user agent yarattk. . Bu
ikisi arasnda basit bir ar gerekletirip Sip mesajlarn gzleyecektik.
Basit ardan kastmz bir kullancnn dierine INVITE mesaj gndermesi ,
dierinin bu mesaj kabul etmesi yani ary cevaplamas daha sonra da
kullanclarn birinin iletiimi bitirmesidir. Sip:[email protected]
olan birinci user agent Sip:[email protected] olan ikinci user agenta
bir INVITE mesaj gnderiyor. Keremin yollad INVITE mesajyla ar
trafii balyor. Sonra bir TRYING mesaj yolluyor ve bunu Ozana
forwardlyor. nce server RINGING ve OK mesajlarn alyor ve daha sonra
bunlar Kereme yolluyor.Kerem ,bir acknowledgement(kabul) gnderiyor
ve iletiim balyor.(balama zaman=88 saniye). 5 saniye sonra (biti
zaman=93 saniye), Ozan oturumu sonlandryor ve BYE mesaj gnderiyor.
Sonu olarak da Kerem OK mesaj gnderiyor ve ar sonlandrlm oluyor. ar
sresi Voice Toolda grlebiliyor. Test 2: BUSY SIGNAL(megul sinyali):
Bu testte Voice Tool iindeki iki kullanc arasnda daha nceden
kurulmu bir balant esnasnda bir ncnn talebi sonunda megul
sinyali(busy signal) aldn gzlemledik. Proxy Servera balanan 3
kullanc vard: [email protected](IP adresi:138.203.41.65)
[email protected](IP adresi:138.203.41.63) [email protected](IP
adresi:138.203.41.66) ilk olarak server da Oya kendini kaydediyor.
Yani SIP adresi servern Ip adresiyle gncelleniyor. Oya Keremden bir
ar alyor ve aralarnda iletiim balyor. Bu srada Ozan Oya ile konumak
istiyor. Ama BUSY (megul) sinyali alyor. Ozan geriye bir
acknowledgement sinyali gnderiyor. Son olarak Oya oturumu bitiriyor
ve BYE mesaj gnderiyor yetkili: Kontrol eden ve OK mesaj alyor.
Bylece iletiim sonlandrlyor. mza:Tarih ......../........./
200......
28 MARMARA NVERSTES TEKNK ETM FAKLTES 30.09.2004 01.10.2004
Softatc: Softatc, Multimedia Application Server iin bir test
otomasyon platformudur. Bu platform softatc server isimli bir
server zerine kurulur. Ayn server kullanclar farkl IDler ile
balandklarnda farkl testler iin kullanlabilir. Bu platform Voice
Tool ykl bir yada daha ok bilgisayara balanmak iin kullanlr. Test
sahiplerinin uzaktaki bilgisayarlarda Voice Tool gibi uygulamalar
komasna olanak salar. Server ile bilgisayar arasndaki balanty
Cygwin yapar. Testlerimizde kullandmz bilgisayarlar Windows
ortamnda kullanlyordu. Cygwin Softatc server balants iin ihtiya
duyulan UNIX ortamn salyordu. Kayt problemlerini nlemek iin kullanc
ad btn bilgisayarlarda .rhosts dosyasna ekleniyor. Voice Tool bu
server sayesinde uzaktan kumanda edilmi oluyor. Softatc servern
kotuu test senaryolar Qd isimli zel bir dosya formatnda yazlmaldr.
Her Qd dosyas Voice Toolu yneten bir grup komut ieriyor. Softatc
ile iki user agent arasndaki ar akn gzlemlemek iin tek bir
bilgisayar kullandk. Softatcin Voice Tool.da oluturulan user
agentlar kontrol ettiini ve onlar register ederek birbirlerine
request(istek) gndermelerini saladn gzlemledik.
Kontrol eden yetkili:
mza: Tarih ......../........./ 200......
