Upload
others
View
9
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
1
Schmallenberg Virus Dierenarts Guido Bertels
Dierenarts Hans Van Loo
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
DE - Schmallenberg Gent : 390 km
Schmallenberg: een gemeente in Nordrhein Westfalen
5
• A terme geboorte of abortus van misvormde lammeren of
kalveren worden via het abortusprotocol aangeleverd. Ook
geëuthanaseerde niet levensvatbare lammeren of kalveren
‐ Aanvraagformulier aanvullen met “verdenking SBV”
‐ Van het moederdier serum
‐ Financiering cfr abortusprotocol
• Verdenkingen SBV worden onderzocht voor;
‐ Brucellose
‐ Coxiella
‐ BVD ag
‐ Schmallenberg
• Andere abortussen worden NIET voor SBV onderzocht!
Het labo onderzoek: wat en hoe!
6
• Schmallenberg onderzoek
‐ Kalf
• histologie hersenen, ruggemerg
• PCR hersenen en buikvocht
‐ Lam
• PCR hersenen
Het labo onderzoek: wat en hoe!
7
• SBV onderzoek bij andere symptomatologie bv. koorts,
milkdrop, diarree…
‐ Pas na uitsluiten van andere ethiologiën (IBR, BVD, Salmonella..)
• Door veehouder te bekostigen
• Na afspraak met DGZ (Hans van Loo, Guido Bertels, Jo Maris)
‐ Gestold en ongestold bloed
‐ Neusswab
‐ Mest
• Financiering SBV onderzoek
‐ Rund via veepeiler
‐ Schaap voorlopig via Coda
Het labo onderzoek: wat en hoe!
8
• Familie Bunyaviridae
‐ Telt meer dan 350 species
‐ Dit als gevolg van de frequente mutaties
• puntmutaties
• uitwisseling van RNA tss virussen)
• RNA virussen met 3 segmenten: M – L - S
De virus familie
9
• Genus Orthobunyavirussen
‐ 25 subsoorten
• Simbu-serogroep
‐ Akabane (Australië, Japan, Kenya…)
‐ Aino (Australië, Japan…)
‐ Shamonda virussen
‐ Schmallenberg hiermee genetische verwant
• Geen overdracht naar mens bekend van
bovenstaande virussen
Situering van het virus
10
• SBV
‐ 96 % genetisch homoloog met Shamonda S segment
‐ 70 % genetisch homoloog met Aino en Akabane M&S
segment
• Knutten en muggen tussengast
‐ virus overleeft in de eitjes
‐ Overwinterings mogelijkheid
• Gevoelig voor:
‐ ontsmettingsmiddelen en detergent
‐ UV licht
‐ temperatuur 60°C
Situering van het virus
11
• Virussen waarvoor insecten enz… overdrager
zijn
• Wereldwijde opmars
‐ West Nile virus; nieuw in US en Italië
‐ Blauwtong; EU
‐ Bunyavirussen
• Klimaat kan een rol spelen in de verspreiding
Arbovirussen
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Historiek van de huidige uitbraak
13
• Begin november 2011 Schmallenberg virus voor het eerst
aangetoond bij runderen met koorts, milkdrop (diarree) in
de maanden augustus en september
‐ Friedrich Loeffler Instituut: met genoom sequentie PCR wordt de
verwantschap met de Bunyaviridae aangetoond
‐ In Nordrhein-Westfalen worden meerdere dergelijke bedrijven gemeld
‐ In Nederland worden gelijkaardige problemen gemeld; 80 bedrijven
met toename in september. Virus wordt geïsoleerd in 18 van 50
bloedmonsters
‐ Veepeiler DGZ krijgt eveneens melding van 5 gelijkaardige bedrijven
in Vlaanderen (september-oktober). Op 1 bedrijf (Wetteren) wordt het
SBV geïsoleerd uit bloed van 2 runderen in acute koortsfase en met
ademhalingssymptomen
‐ Na oktober geen melding van nieuwe gevallen
Historiek SBV volwassen runderen
14
• Duitsland 6 januari
‐ Eerste kalf waarin virus aangetoond werd
‐ Artrogryphose beeld
• België (Sivry Henegouwen) 17 januari
‐ Eén kalf waarin virus aangetoond wordt
‐ Abortus, anencephalie, hypocerebelli,
schedelmisvorming
‐ 1 februari Vlaanderen; 3 kalveren PCR positief
• Nederland (Drenthe, Flevoland) 24 januari
‐ 2 misvormde kalveren PCR positief
Historiek SBV kalf
15
• Vanaf december 2011 eerste meldingen van lammeren geboren
met misvormingen in Nederland en kort daarna in Vlaanderen
‐ 15 dec eerste bevestiging in Nederland
‐ 23 december eerste bevestiging in Vlaanderen
• Nederland: 6 januari eerste geitenbedrijf met weidebeloop virus
bevestiging
• Duitsland : vanaf 9 januari eerste virusbevestiging op14
schapenbedrijven in North Reinland en Niedersachsen. Later in
Hessen en Sleschwig-Holstein
‐ misvormde lammeren
• Engeland - zuid oost Suffolk: 23 januari 4 bevestigde bedrijven
• Frankrijk Meurthe Moselle thv GHD Luxemburg: eerste bedrijven
bevestigd
Historiek SBV schapen geiten
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Actuele toestand in België en
onze buurlanden
17
België: bron FAVV
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
België 6-2-2012 (bron FAVV)
Aantal bedrijven met inzendingen naar DGZ verdacht SBV per dag
Nederland
10-2-2012
Aantal meldingen
Totaal Rund Schaap geit
474 280 172 21
PCR pos 4 89 5
Deutschland
10 feb
aantal bedrijven
Rund 13
Schaap 402
Geit 19
United Kingdom
7-2-2012
Schaap 32
Rund 1
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Mogelijke ziektebeelden
25
• Tijdelijke viraemie met hoge titers (3-6 d)
• Volwassen dieren weinig gevoelig
• Zeer jonge dieren
‐ Sterke viraemische fase
‐ Infiltratie in Centraal Zenuwstelsel
‐ Sterfte mogelijk
Infectie verloop Simbu virussen
26
• Drachtige dieren
‐ Virus naar placenta (snel delende cellen)
‐ Vroeg in dracht: aantasting CZS
• hydranencephalie, porencephalie, microcerebelli
‐ Later in dracht: skelet afwijkingen
‐ Verlengde drachtduur: schaap + 5d
‐ Bij Immunocompetente foetus minder schade
• Rund vanaf 90 d
• Schaap vanaf 60 d
• Gevoeligste drachtperiode
‐ Rund 75- 110 (150) dagen
‐ Schaap geit 28- 36 (56) dagen
Infectie verloop Simbu virussen
27
• Bij het begin van een uitbraak overwegend
arthrogrypose en andere skelet afwijkingen
• In latere fase van een uitbraak CZS
hydranencephalie
• Tussen in; combinatie van beide
• Nieuwe uitbraken verschijnen om de 5 tot 10 jaar
(N-Australië)
‐ dalende immuniteit van de populatie
• Overdracht via oa.Culicoides brevitaris
Verloop van een epidemie (Akabane)
28
• Wat betreft de kliniek is de gelijkenis zeer groot
‐ zelfde range van letsels
• Volwassen dieren soms wel symptomatologie
‐ Melkkoeien; koorts, diarree, milkdrop
• Bevestigde gevallen DE, NL, BE
‐ Melkschapen bij aflammeren; ziek, minder melk,
nageboorte ophouden, mastitis (pers melding VDBrom GD NL)
• Vleesschapen geen symptomatologie rond
partus tenzij ten gevolge van zware partus door
misvorming lammeren
Schmallenberg (SBV) analoog verloop???
29
• Geen melding van CZS problemen bij jonge kalveren in
aug sept
• Wel beperkte pathologie bij melkkoeien
‐ Koorts, mildrop, diarree
• Drachtige schapen en runderen
‐ Beeld overeenkomstig de Simbu- groep
• hydranencephalie, porencephalie, microcerebelli
• pootspieren en pezen samengetrokken met
gewrichtsvervorming, kromme rug, afgeplatte borstkas,
korte onderkaak, draainek
• soms zeer veel vruchtvocht (hydroallantois)
‐ Type afwijking nog niet duidelijk te linken aan stadium
dracht
• Van in begin alle combinaties te zien
Schmallenberg : een analoog verloop?
Uterusscheur tgv misvorming lam
31
• Overdracht door knutten
‐ Waarschijnlijk maar niet bewezen
‐ Cfr koorts-milkdrop runderen enkel gemeld in zomer en
nazomer, actief knutten seizoen
‐ Wel gekend voor de andere Orthobunyavirussen
Schmallenberg; een analoog verloop?
Knuttenval: vanaf 2006 jaarrond Culicoiden monitoring (Trop. Inst Ant)
Knutten populatie België 2011 (bron IMT R.Dedeken)
34
• 180 ooien swifter x suffolk
‐ Allen aangekocht in Zeeland 2009
• 2010 normaal aflamseizoen
• 2011 deelgroep gesponsd begin augustus
• Vanaf half december eerste SBV gevallen
‐ 75 ooien geworpen: 25 geboorten met afwijkende lammeren
‐ 50 tal ooien lijken niet drachtig te zijn (embryonaal
resorptie???) meer dan normaal te verwachten
• Kromme poten, kromme rug, kaakafwijkingen
‐ Allerlei combinaties per worp;
• normaal en afwijkend / levend en dood
• Gedragafwijkingen (CZS)
• Vaak normale draagtijd
Casus Noorderkempen
37
• 150 ooien Swifter
• 130 ooien gesponsd
• Eerste ooien lammeren af op 25 december
• Situatie 6/1/2012
‐ 100 ooien gelammerd
‐ 50 % ooien met één of meer lammeren met afwijkingen
‐ Poten verkromt en soms abnormaal lang, rug, dummies
‐ Combinaties per worp van normaal, misvormd, levend en dood
• Vroeg embryonaal sterfte???
‐ 2010 60 % ooien met drielingen en enkele 4 en 5 ling
‐ 2012 (100 ooien geworpen)
• 20 % drieling
• 70 %tweeling
• 10 % eenling (uitzonderlijk bij Swifter)
Casus Kontich
38
• 280 ooien Swifter
• 40 gesponsde ooien gelamd 17 tot 25 december
• 3 met SBV afwijkingen (7%)
‐ 3 ling: 2 normaal, 1 misvormd
‐ 2 ling ; 2 misvormd
‐ 3 ling: 2 normaal, 1 misvormd
Casus De Haan
46
Binnen bedrijfs incidentie SBV schapen
gemeente Aantal ooien gelamd aantal SBV worpen % SBV dode of euthanasie lammeren
Belsele 13 3 23
Lummen 8 1 13
Bekegem 4 3 75 4 op 5
Tongeren 10 4 40
Lennik 10 2 20
D e Haan 40 3 7
Anzegem 30 5 16 1 normaal lam
Kontich 108 31 29
Meer 75 25 33
St Niklaas 13 5 38
Zandhoven 7 4 57
Kortrijk 30 16 53 17
Verrebroek 29 13 50 19
TOTAAL 373 114 30,5
47
• ?
• Vermoedelijk veel
‐ 20% ??? 50 % ???
• Aantal bedrijven / dieren besmet voor dekking?
‐ Antistoffen beschermend
• Aantal besmette dieren per bedrijf ?
‐ Nog geen antistoftest ter beschikking
Aantal besmette schapen bedrijven
48
• Ooien gedekt in juli augustus, werpen in
december /januari
‐ hoge aantallen SBV geboorten 30%
• Ooien gedekt in september oktober
‐ Eerste indruk is dat er een veel lager aantal SBV ooien
per kudde voorkomt
‐ Duitsland morbiditeit 1.87%
‐ Limburg: kudde 350 ooien afgelamd vanaf begin
februari 1 SBV ooi
Voorlopige prognose
49
Juli Aug Sept Okt Nov Dec Jan Feb Mrt apr
Besmettings scenario schaap
Dek
Risico periode
Aantal bedrijven / aantal dieren per bedrijf ?
Welke regio wanneer besmet?
Vermoedelijk zijn de eerste maanden van de dracht het gevoeligste stadium
Akabane 20 tot 50 dagen dracht voor CZS
partus
Opbouw natuurlijke immuniteit
50
• Aanbod van kalveren met misvorming neemt toe
‐ Nog beperkt aantal stijgend (5 per week)
‐ Artrogryphose
‐ We hebben geen cijfers over normale incidentie van
genetische afwijkingen (oa. Artrogryphose)
• SBV in runderfoetussen
‐ DGZ 3 kalveren PCR positief
• Allen met typische letsels (skelet afwijkingen en CZS)
‐ Arsia 17-1 eerste abortus kalf PCR positief
• Hersenen- en schedelafwijkingen
‐ DE 1 tweeling kalf PCR positief
‐ NE 2 kalveren PCR positief
Drachtige runderen
Dikbil kalf O Vl levend geboren en
bij eerste ademhaling gestorven
kalf
Geen vlinderstructuur in de grijze stof
neuronen niet aangelegd
kalf, geen neuronen
Histologie ruggemerg
54
jan feb mrt april mei juni juli aug sept okt nov dec Totaal
Totaal 37946 45133 55246 45329 44885 38437 34707 37245 36823 34366 34629 35236 479982
Aantal geboortemeldingen rund 2011
Bron Sanitel 2011
55
• Een vergelijking met de Blauwtong epidemie
‐ Vector born, knutten
‐ Klinische zichtbaar bij volwassen dieren
‐ Handelsbeperkingen en preventie mogelijk
‐ Uitbreiding 25 km/week
‐ Invloed van wind belangrijk, vooral oost-west
‐ Virus lange tijd in bloed aanwezig, maand(en)
Randbeschouwingen
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
2006
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
2006
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Workshop BT diagnostics and epidemiology – Brussels 28-29 November 2006
BTV8 outbreak 2006
UK
France
Germany
NL
B Lux
Wind event density Week 34 20-26 August
Bron: AVIAGISS
59
• Schmallenberg virus
‐ vector born; knutten, andere wegen?
• Uitscheiding in de mest
‐ weinig tot geen kliniek bij jonge en volwassen dieren
‐ handel gaat ongehinderd door
• Viraemische runderen en schapen kunnen op grote
afstand nieuwe haarden vormen
‐ viraemische fase kort; 6 dagen
‐ knutten actief tot half november
‐ 2010 geen melding van misvormingen
‐ Indien virus vanaf augustus aanwezig
• 12 weken x 25 km = 300 km
Randbeschouwingen
60
Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec Jan Feb Mrt Apr Mei jun
Besmettings scenario rund
dek
Gevoelige periode
Akabane 60 tot 150 dagen dracht gevoeligste periode CZS
< 60 dagen vroeg-abortus
partus
opbouw natuurlijke immuniteit
61
• Geen gezondheids risico voor de mens
‐ European center for disease prevention and control
• Export verbod naar Rusland en Mexico
‐ Van geen economisch belang voor België
• Duitsland neemt de meldingsplicht in overweging
• Nederland van in aanvang meldingsplicht ingevoerd
62
• Knuttenseizoen start in april en zal in juli in volle
expansie zijn
‐ Verdere virusspreiding in onze regio?
• Vermoedelijk wel
• Uitbreiding van het besmette gebied in Europa?
‐ Cfr. Blauwtong?
Vooruitzichten
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
64
• De vagina is nog glad en slijmig
‐ De geboorte is nog niet lang bezig
‐ Indien het lam niet juist ligt, proberen om terug te duwen
en goed te leggen (pootje of nek halen)
‐ Handen vooraf wassen en ontsmetten
‐ Vagina ontsmetten
‐ Maximaal 30 min, daarna dierenarts vragen
• De vagina is al droog en stroef
‐ Dierenarts hulp inroepen
‐ Niet zelf aan werken
Tips bij het lammeren
65
• Misvormde lammeren: euthanasie
• Lammeren met gedragsproblemen, aantasting
hersenen of ruggemerg : euthanasie
• Bij elke abortus moet de dierenarts verplicht
ontboden worden om stalen te nemen voor het
abortusprotocol.
‐ Alle verdenkingen Schmallenberg moeten onder het
abortusprotocol aangeboden worden voor onderzoek bij
DGZ.
‐ Wacht dus niet te lang om een dierenarts te onbieden
bij een moeilijke verlossing
Tips bij het lammeren
66
• Keizersnede bij schapen
‐ Bij erge misvormingen en rassen met nauw
geboortekanaal (Texel…) is sectio de enige oplossing
‐ Uitgevoerd door een ervaren dierenarts kan een
keizersnede vlot verlopen en kunnen de ooien nadien
nog verder gebruikt worden voor de fok
• Hygiënisch werken is bij schapen van het allergrootste
belang voor een geslaagde sectio
• Linker flank ruim ontwollen en scheren
• Als operatietafel zijn 2 balen stro zeer handig
Tips bij het lammeren
67
Dank u
67