SAMARTLIS JURNALI 2013, #2press.tsu.ge/data/file_db/elzhurnalebi/sj2y2013.pdf · samarTlis Jurnali #2, 2013 6 Ta na ba ri pro ce su a lu ri uf le be bi ga aC ndaT. swo red ma Ti mo

ivane javaxiSvilis saxelobis

Tbilisis saxelmwifo universiteti

iuridiuli fakulteti

samarTlis Jurnali

#2, 2013

UDC (uak) 34(051.2) s-216

mTavari redaqtori

irakli burduli (prof., Tsu)

saredaqcio kolegia:

levan aleqsiZe (prof., Tsu)

giorgi daviTaSvili (prof., Tsu)

avTandil demetraSvili (prof., Tsu)

besarion zoiZe (prof., Tsu)

mzia lekveiSvili (prof., Tsu)

guram naWyebia (prof., Tsu)

Tevdore niniZe (prof., Tsu)

nugzar surgulaZe (prof., Tsu)

paata turava (prof., Tsu)

lado Wanturia (prof., Tsu)

giorgi xubua (prof., Tsu)

laSa bregvaZe (T. wereTlis sax.

saxelmwifosa da samarTlis

institutis direqtori)

gunter toibneri (prof.,

frankfurtis universiteti)

lourens fridmani (prof.,

stenfordis universiteti)

bernd Sunemani (prof.,

miunxenis universiteti)

peter heberle (prof.,

bairoiTis universiteti)

© Tsu gamomcemloba, 2014

ISSN 1987-7668

S i n a a r s i

besik meurmiSvili

oficialuri devnis principi Zvel qarTul samarTalSi ....................................................... 5

sulxan oniani

termin `bWis~ mniSvnelobisaTvis Zvel qarTul samarTalSi .............................................. 14

giorgi amiranaSvili

Secdoma kontrahentis pirovnebaSi – momwesrigebeli normis Tavisebureba

qarTul kanonmdeblobaSi .............................................................................................................. 26

nona zubitaSvili

korporaciuli SesaZleblobebis doqtrina amerikul da qarTul samarTalSi ........... 44

qeTevan iremaSvili

sadazRvevo interesis doqtrina da mis mimarT gamoTqmuli kritikis analizi ........... 57

daria legaSvili

Secvlili garemoebebis gavlena saxelSekrulebo urTierTobaze .................................. 75

natalia mowoneliZe

Tanamedrove biomedicinis roli sadazRvevo samarTalSi ............................................... 117

ekaterine qardava

fizikur pirebs Soris SromiTi urTierTobebi .................................................................... 130

qeTevan jafariZe

axali institutebi saalimento valdebulebis Sesrulebis uzrunvelsayofad ........ 146

guram naWyebia

danaSaulSi TanamonawileTa Tanabraleulobis dasabuTebis

meTodologiuri problema ......................................................................................................... 169

ioseb varZelaSvili

qmedebis danaSaulad kvalifikaciisa da sasjelis miznebis urTierTmimarTebis

problema ........................................................................................................................................... 180

daviT wulaia

genocidis genezisi ........................................................................................................................ 191

horst ehmani

zogadi pirovnuli uflebis, rogorc ZiriTadi uflebisa da absoluturi

uflebis, cneba ................................................................................................................................ 217

rusudan jobava

iuridiuli teqstis Targmanis Taviseburebani frangulidan qarTul enaze ............ 253

niklas lumani

samarTali rogorc socialuri sistema .................................................................................. 260

saxelmZRvanelo principebi avtorTaTvis ............................................................................. 274

5

besik meurmiSvili*

oficialuri devnis principi Zvel qarTul samarTalSi

1. Sesavali

sis xlis sa mar Tleb ri vi dev nis, ro gorc sis xlis sa mar Tlis sap ro ce so in sti tu-

tis war mo So bi sa da gan vi Ta re bis is to ria er Tob sa in te re so a. aR niS nu li sap ro ce so

ter mi ni im for mi Ta da Si na ar siT, ro gorc dRes aris Ca mo ya li be bu li da asa xu li qar-

Tul mec ni e re ba sa da ka non mdeb lo ba Si, Zvel qar Tul sa mar Tal Si, cxa dia ar iq ne bo da.

am in sti tu tis Ca mo ya li be bas gan vi Ta re bis gar kve u li eta pe bis gav la da ara er Ti qvey-

nis ga moc di le bis ga zi a re ba das Wir da.

dRes, sis xlis sa mar Tleb ri vi dev na sis xlis sa mar Tlis sap ro ce so ka non mdeb lo-

biT gaT va lis wi ne bul moq me de ba Ta er Tob li o ba a, ro mel sac axor ci e le ben Se sa ba mi si

sa xel mwi fo or ga no e bi da na Sa u lis Cam de ni pi ris ga mo sav le nad.1 sis xlis sa mar Tleb-

ri vi dev na mi mar Tu lia da na Sa u lis Cam de ni pi ris wi na aR mdeg da em sa xu re ba sa ja ro in-

te re sis dac vas. am mxriv, fri ad sa in te re soa imis dad ge na, Zvel qar Tul sa mar Tal Si

ar se bob da Tu ara sis xlis sa mar Tleb ri vi dev nis msgav si in sti tu ti an sa xel mwi fo da-

we se bu le ba, rom lis saq mi a no bas war mo ad gen da dam na Sa vis ga mov le na da mi si das ja.

ter min `dev nas Tan~ da kav Si re biT, sa in te re so in for ma ciaa Tav moy ri li Zve li

qar Tu li sa mar Tlis cal ke ul Zeg leb Si. `dev nis~ ir gvliv gar kve ul cno bebs Se i cavs,

ase ve, qar Tu li sa mar Tal war mo e bis is to ri u li for me bic.

is to ri u lad, fe o da lu ri sa xel mwi fo e bis sa sa mar Tlo war mo e bi saT vis cno bi lia

pro ce sis ori Zi ri Ta di for ma. pir ve li – sab ral de bo pro ce si, ro me lic ar se bob da

fe o da lu ri sa xel mwi fo e bis aRor Zi ne bis epo qa Si da me o re – sam Zeb ro igi ve in kvi zi ci-

u ri pro ce si, ro me lic da ma xa si a Te be lia fe o da liz mis uf ro gvi an de li pe ri o di saT-

vis.2 XIX sa u ku ne Si aR niS nu li pro ce sis ti pe bis zo gi er Ti ele men tis Ser wymis Se de gad

ki war mo iS va pro ce sis me sa me ti pi, ro mel sac Se re ul pro cess uwo de ben.3

sab ral de bo pro ce si sis xli sa da sa mo qa la qo sa mar Tlis saq me eb ze war mo eb da er-

Ti da ima ve we siT. Ti To e u li sa sa mar Tlo saq me da za ra le bul sa da bral de buls, ase ve,

mo sar Ce le sa da mo pa su xes So ris sa ja ro da va iyo. sab ral de bo pro ce si iwy e bo da da za-

ra le bu lis ini ci a ti viT. rac Se e xe ba sa sa mar Tlos, igi pa si ur rols Ta ma Sob da da Se-

mo i far gle bo da pro ce sis mo na wi le mxa re Ta moq me de be bis Se fa se biT sa mar Tlis for-

ma lur moTx ov na Ta Ta nax mad. saq mis war mo e ba mim di na re ob da ze pir sity vi e rad. mxa re ebs

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti, asistent-profesori.1 strogoviCi m. s., sisxlis samarTlis procesi, Tb., 1948, 104; abaSiZe g., prokurori, ro-

gorc sisxlissamarTlebrivi devnis subieqti (gamoZiebis stadiaze), Tb., 2011, 9. 2 lekveiSvili m., sasamarTlo procesi me-17–me-18 saukuneebis aRmosavleT saqarTve-

loSi, Tb., 1963, 3. 3 vaCeiSvili al., sisxlis samarTlis procesi, narkvevebi sisxlis samarTlis procesis is-

toriidan, nakveTi I, Tb., 1955, 30.

samarTlis Jurnali #2, 2013

6

Ta na ba ri pro ce su a lu ri uf le be bi ga aC ndaT. swo red ma Ti mo va le o ba iyo mtki ce bu le-

ba Ta Seg ro ve ba da war mod ge na. mxa re e bi Ta nas wo rad iy vnen pa su xis mge bel ni sa sa mar-

Tlos wi na Se. bral mdeb lad, ro gorc we si, ga mo di o da da za ra le bu li an mi si uax lo e-

si na Te sa vi. war mo mad gen lo ba pro ce sis pi ra du li xa si a Tis ga mo ar da iS ve bo da, xo lo

dac va am sity vis Ta na med ro ve ga ge biT ar ar se bob da. bral de bu lic da bral mde be lic

val de bul ni iy vnen gan sazR vru li we siT war moT qmu li sity ve biT da faq tob ri vi ga re-

mo e be biT da em tki ce bi naT Ta vi an Ti si mar Tle. bral de bu lis du mi li bra lis aRi a re bas

niS nav da.4

ro de sac fe o da lur sa xel mwi fo eb Si da iwyo brZo la daq saq su lo bis aR mo saf-

xvre lad da me fis xe li suf le bis ga saZ li e reb lad, sab ral de bo pro ce sis for ma uk ve

nak le bad Se e sa ba me bo da cen tra lu ri sa xel mwi fos Seq mnis ide as. ami tom pro ce sis am

for mam Tan da Ta no biT ad gi li da uT mo e.w. sam Zeb ro, in kvi zi ci ur pro cess, ro me lic ma-

le pro ce sis ga ba to ne bul for mad ga da iq ca. gan vi Tar da e.w. ̀ o fi ci a lu ri dev nis prin-

ci pi~, ra dro sac `sis xlis sa mar Tlis dev nis aR Zvra~ ker Zo pi ris uf le bi dan sa xel mwi-

fos pre ro ga ti vad ga da iq ca. sa xel mwi fom, spe ci a lu ri mo xe le e bis sa Su a le biT, Ta vi si

ini ci a ti viT da iwyo sis xlis sa mar Tal war mo e ba. sam Zeb ro pro ces ma, gan sxva ve biT sab-

ral de bo pro ce si sa gan, uar yo Se jib re bi To bis prin ci pi, sa mar Tal war mo e bam sa i dum-

lo da we ri lo bi Ti xa si a Ti mi i Ro. mxa re e bi pro ce sis Ta nas wo ruf le bi a ni su bi eq te bi

aRar ari an. pro ce si or sta di ad da i yo. wi nas war ga mo Zi e bas ga dam wyve ti mniS vne lo ba

mi e ni Wa, ra dro sac xde bo da mtki ce bu le be bis Sek re ba. mo sa mar Tles, ro mel sac saq mis

ga mo Zi e ba da e kis ra, ga nu sazR vre li uf le be bi ga aC nda. sam Zeb ro pro ce sis da ma xa si a-

Te be li ele men ti iyo ase ve, saq mis da xu rul sxdo ma ze gan xil va da ga na Ce nis sa ja rod

ga mocx a de bis uar yo fa. mtki ce bu le ba Ta So ris pir ve li ad gi li da i ka va bral de bu lis

aRi a re biT ma Cve ne bam, ro mel sac ̀ mtki ce bis de do fa li~ ewo da. sam Zeb ro, anu in kvi zi ci-

u ri pro ce si saT vis cno bi lia ga na Ce nis sa mi sa xe: ga mam tyu ne be li, ga ma mar Tle be li da

bral de bu lis eW vis qveS da to ve ba. ga na Ce nis am uka nas knel sa xes ad gi li hqon da ma Sin,

ro de sac sa sa mar Tlos mi er Sek re bi li mtki ce bu le ba ni sak ma ri si ar iyo bral de bu lis

arc ga sa mar Tleb lad da arc ga sam tyu neb lad, saq me ga da uwy ve te li rCe bo da gan sazR-

vru li an ga nu sazR vre li va diT, axal ga re mo e ba Ta aR mo Ce nam de.5

rac Se e xe ba Se re u li pro ce sis tips, igi dam ya re bul iq na or sxva das xva prin cip-

ze: wi nas wa ri ga mo Zi e ba – sam Zeb ro sawy is ze, xo lo sa sa mar Tlo Si sis xlis sa mar Tlis

saq mis gan xil va – Se jib re bi To bis prin cip ze.6

am de nad, sa mar Tal war mo e bi saT vis cno bi li iyo pro ce sis sa mi for ma: sab ral de-

bo, sam Zeb ro, igi ve in kvi zi ci u ri da Se re u li pro ce si. sa mar Tlis gan vi Ta re bis da bal

sa fe xur ze ro gorc sis xlis, ase ve sa mo qa la qo sa mar Tal war mo e ba xor ci el de bo da uSu-

a lod sa sa mar Tlos meS ve o biT. gan vi Ta re bis Sem dgom etap ze, sa ja ro sawy i si sis xlis

sa mar Tlis pro ces Si sam Zeb ro igi ve in kvi zi ci ur pro cess Se mo aqvs. Cnde ba axa li in sti-

4 lekveiSvili m., sasamarTlo procesi me-17–me-18 saukuneebis aRmosavleT saqarTvelo-

Si, Tb., 1963, 3-4. 5 iqve, 6-8. 6 vaCeiSvili al., sisxlis samarTlis procesi, narkvevebi sisxlis samarTlis procesis is-

toriidan, nakveTi I, Tb., 1955, 126; vrclad strogoviCi m. s., sisxlis samarTlis procesi,

Tb., 1948, 47-50.

besik meurmiSvili, oficialuri devnis principi Zvel qarTul samarTalSi

7

tu te bi e.w ̀ o fi ci a lu ri dev nis prin ci pi~, ̀ wi nas wa ri ga mo Zi e ba~, rom le bic cen tra lu-

ri xe li suf le bis gaZ li e re bi saT vis au ci le be li ele men te bi a. ya lib de ba sa xel mwi fo

or ga no e bic, rom le bic aR niS nul fun qci ebs axor ci e le ben. es or ga no e bi mo i az re bi an

sa sa mar Tlos Se mad gen lo ba Si an sa sa mar Tlos kon trols daq vem de ba re bul efeq tur

me qa niz mad, rom le bic em sa xu re bi an viw ro fe o da lu ri in te re se bis wi na aR mdeg brZo-

las da Zli e ri, er Ti a ni xe li suf le bis Seq mnis ide as. am kuTx iT Zve li qar Tu li sa mar-

Tlis Zeg le bic ar aris ga mo nak li si da Se i cavs mniS vne lo van in for ma ci as ò fi ci a lu-

ri dev nis prin ci pis~ Se sa xeb.

2. `samparavTmeZeblo~ dawesebuleba, rogorc devnis

ganmaxorcielebeli organo

qar Tu li sa mar Tlis pir ve li wya ro, ro mel Sic ter mi ni `dev na a~ mox se ni e bu li,

aris `[ma mu lis mflo be lo bi sa da Se u va lo bis ga nax le bis si ge li gi or gi III-i sa Si om Rvi-

mi sad mi] [1170 w.]~7 aR niS nul si gel Si sa u ba ria `sam pa rav Tme Zeb lo~ sa sa mar Tlo ze.8 aR-

niS nul do ku men tSi naT qva mi a: `sa mar Ta li sam pa rav T-me Zeb loi ar ca rai wi na is Ses ru-

la, nu ca sa da aw Sev len Cu en ni mpa rav T-me Ze bel ni, Tu i ni er, Tu ga re Ti na pa re vi Se Ra-

£des mRu i mi sa glex sa. Tu mra val jer epa ros mas kac sa, anu Ca mo ar Con Cu en Ta Ce nil Ta,

anu ga pa ti Jon. da Tu gar da i xu e wos sxu a gan, sdev dnen Cu en ni Ce nil ni. da mis sa sa qo nel-

sa Ta na arai saq me uc Cu en Ta mpa rav T-me Ze bel Ta, Tu iT mem Ru i mi sa £e li su fal man Tav ni

na pa re vi sa pat ron sa Se uq civ nes da sa mar Ta li wmi di sa udab no i sa Tu is ai Ros~.9 si ge lis

ze moT mi Ti Te bu li mo nak ve Ti dan naT lad Cans, rom im pe ri od Si sa qar Tve lo Si ar se bob-

da `sam pa rav Tme Zeb lo~ sa xel mwi fo da we se bu le ba, rom lis mo va le o bas mpa rav Ta Zeb na,

aR mo Ce na, dev na da ga sa mar Tle ba war mo ad gen da.10

aR niS nul Tan da kav Si re biT, iv. ja va xiS vi li mi u Ti Tebs Sem degs: `gi or gi III-is si-

gel Si moy va ni li cno ba cxad -hyofs, rom `sa mar Ta li sam pa rav T-me Zeb lo i~ 1170 w. ar yo-

fi la Seq mni li, ara med wi na Tac ar se bu la~.11 `Tu mpa rav T-me Ze bel ni wi na Tac Si om Rvi mis

sam flo be lo Si ar Se su lan, raT gan am mo nas ters Se u va lo ba hqon da, cxa di a, rom mpa-

rav T-me Ze bel ni wi na Tac un da yo fi liy vnen da sxva gan yvel gan Zeb na- Sepy ro bis uf le ba

hqo ni aT~.12 iv. ja va xiS vi li ase ve aR niS navs, rom 1170 wels me kob re e bi sa da ga mo us wo re-

be li qur de bi saT vis mkac ri sas je li da u we se bi aT da am da na Sa ul Ta aR mo saf xvre lad

da dam na Sa ve Ta dev nis ga sa ad vi leb lad `sam pa rav T-me Zeb lo sa mar Tlis~ Ta nam de bo bis

pir Ta uf le be bi ga u far To e bi aT.13

am sa kiTx Tan da kav Si re biT, Tu iv. ja va xiS vi lis az ri iq ne ba gaT va lis wi ne bu li, ma-

Sin Se iZ le ba iT qvas, rom sam Zeb ro pro ce sis ele men ti ò fi ci a lu ri dev nis prin ci pi~

ma nam dec yo fi la qar Tul sa mar Tal Si, mag ram amis da ma das tu re be li ra i me do ku men ti

7 doliZe i. (red.), qarTuli samarTlis Zeglebi, t. II, Tb., 1965, 20. 8 javaxiSvili iv., Txzulebani Tormet tomad, t. VII, Tb., 1984, 343. 9 doliZe i. (red.), qarTuli samarTlis Zeglebi, t. II, Tb., 1965, 22-23. 10 javaxiSvili iv., Txzulebani Tormet tomad, t. VII, Tb., 1984, 343. 11 iqve, 344.12 iqve.13 iqve.


8

is to ri u li wya ro e biT ar mo i po ve ba. iv. ja va xiS vi li swo red mi Ti Te bu li si ge lis teq-

stis Si na ar si dan ga mom di na re msje lobs `sam pa rav Tme Zeb lo~ da we se bu le bis uf ro ad-

re ul pe ri od Si ar se bo bis Se sa xeb.

mpa rav TmZeb nel Ta saq mi a no ba, Zi ri Ta dad, iyo sa kuT re bis wi na aR mdeg mi mar Tul

da na Sa ul Tan brZo la. sam pa rav TmZeb ne lo or ga no miz nad isa xav da mkac ri zo me biT da-

eT rgu na sa kuT re bis wi na aR mdeg mi mar Tu li da na Sa u lis Cam de ni. mpa rav TmZeb ne li iZi-

eb da ase Ti ka te go ri is saq me ebs da da na Sa u lis Cam den Ta ga sa mar Tle bis fun qci ac hqon-

da. mog vi a ne biT mpa rav TmZeb ne li Sec va la me kob reT mZeb nel ma, xo lo `das tur la ma lis~

mi xed viT am fun qci iT me kob reT mZeb ne lis ma gi er xe vis Ta via aR Wur vi li14.

amas Tan, `mpa rav T-me Zeb lis~ gar da ama ve saq me e bi saT vis da niS nul ni yo fi lan `Ce-

nil ni~ da am uka nas knel Ta mo va le o ba, er Ti mxriv, mpa rav Ta Zeb na da Sepy ro ba, me o re

mxriv, ma Ti ga sa mar Tle bis Sem dgom ga na Ce nis aR sru le ba iyo.15 `mpa rav T-me Ze bel ni~,

ro gorc uf ro si Ta nam de bo bis pi re bi sa va ra u dod sa mo sa mar Tleo fun qci ebs as ru-

leb dnen, e.i. uSu a lod asa mar Tleb dnen, xo lo `Ce nil ni~ sa sa mar Tlo -ad mi nis tra ci u-

li xa si a Tis or ga nos fun qci iT iy vnen aR Wur vil ni. maT da kis re bu li hqon daT dam na Sa-

ve Ta dev na, Sepy ro ba da ga na Ce nis sis ru le Si moy va na.16

aR sa niS na vi a, rom im pe ri o dis sis xlis sa mar Tlis pro ce si age bu li iyo `sab ral-

mdeb lo~ prin cip ze, rac gu lis xmob da imas, rom ker Zo pi re bi war mo ad gen dnen bral-

mdeb lebs, ma Ti Ta os no biT da aq ti u ro biT xde bo da sa mar Tal war mo e ba. mag ram sa sa-

mar Tlo sis te mis erT rgol Si, ro me lic miz nad isa xav da qur de bis wi na aR mdeg brZo-

las, ka non mde bel ma sa Wi rod mi iC nia spe ci fi ku ri sap ro ce so war mo e bis Se mo Re ba. es

for ma ro gorc uf ro mkveT ri da moq ni li, sa xel mwi fos das Wir da mzard da na Sa ul Tan

sab rZol ve lad, ro me lic mo me te bu li sa SiS ro e bis ga mo emuq re bo da sa zo ga do eb ri vi

cxov re bis in te re sebs. xe li suf le ba im kri mi na le bis wi na aR mdeg brZo la Si, rom le bic

mis mi er dam ya re bul mar Tlwes rigs ar Rve ven, sxva das xva me To debs iye nebs, ro mel Ta

So ris er T-er Ti sis xlis sa mar Tlis pro ce si a.17

al. va Ce iS vi lis az riT, sa sa mar Tlo eb Si mi Re bu li da ga ba to ne bu li iyo `sab ral-

mdeb lo~ pro ce si, ro me lic Se saZ le be lia Ca iT va los sa xel mwi fo eb ri vi cxov re bis

gan vi Ta re bis pir ve li sa fe xu ris da ma xa si a Te bel sap ro ce so for mad. mag ram is to ri-

u li wya ro e biT uda vo a, rom im pe ri o dis qar Tul sap ro ce so sa mar Tal Si iyo er Tgva-

ri Ca na sa xi sam Zeb ro pro ce sis, ra sac am tki cebs `sam pa rav T-mZeb ne lo sa sa mar Tlos~

ar se bo ba. am or ga nos sa xiT, im pe ri o dis qar Tu li pro ce si, ro me lic gan msWva lu lia

`sab ral mdeb lo~ prin ci piT, mi dis axa li mi mar Tu le biT – iT vi sebs sam Zeb ro war mo e bis

ele men tebs. `Zve li sab ral mdeb lo pro ce si gu lis xmobs ker Zo pir Ta ini ci a ti vas sis-

xlis sa mar Tlis dev nis aR Zvris saq me Si, saq mis war mo e ba mxa re Ta aq ti vo ba zea dam ya re-

bu li. `sam pa rav T-me Zeb lo~ sa sa mar Tlos war mo e ba sa wi na aR mde go prin cip zea age bu li:

sa sa mar Tlo ex of fi cio iwy ebs sis xlis sa mar Tlis saq mes, mis gan kar gu le ba Si ari an spe ci-

14 surgulaZe iv., qarTuli samarTlis istoriis narkvevebi, t. I, Tb., 2000, 24-25. avtori

`samparavTmeZeblo~ dawesebulebas moixseniebs `samparavTmZebnelo~ organod. 15 javaxiSvili iv., Txzulebani Tormet tomad, t. VII, Tb., 1984, 343.16 vaCeiSvili al., narkvevebi qarTuli samarTlis istoriidan, t. II, Tb., 1948, 31. 17 iqve, 32.


9

a lu ri fun qci e bis mqo ne pi re bi `Ce nil ni~, ro mel Ta mo va le o bas Se ad gen da dam na Sa ve Ta

dev na da Sepy ro ba. sis xlis sa mar Tlis saq mis war mo e bis dawy e ba da dev na uk ve ker Zo pir-

Ta ini ci a ti va ze, maT ne ba- sur vil ze da mo ki de bu li ara a~.18

is to ri u li ma sa le biT mtkic de ba, rom im pe ri od Si xe li suf le bas fe o da lur sa-

sa mar Tlo Ta sa er To sis te mi dan, mar Tlwes ri gis gan mtki ce bis miz niT, ga mo uy via spe-

ci a lu ri sa xis sa sa mar Tlo, ro me lic Ta vis saq mi a no ba Si xel mZRva ne lob da sa ja ro, e.i.

ofi ci a lu ri prin ci piT, vi na i dan `sis xlis sa mar Tlis dev na TviT sa xel mwi fo or ga nos

Ta os no biT iwy e bo da.~ `sam pa rav T-me Zeb lo~ sa sa mar Tlos pir ve lad eq vem de ba re bo da

sis xlis sa mar Tlis saq me e bis viw ro wre, rac Sem dgom ga far Tov da. ro gorc Cans, mi-

si qvem de ba re o ba qo neb ri vi xa si a Tis da na Sa u liT ga ni sazR vre bo da. mag ram da na Sa ul-

Ta sa xe e bi amiT ar amo i wu re bo da. ar se bob da ki dev sxva mra va li for ma da na Sa u le bi sa,

rom leb sac ixi lav dnen Cve u leb ri vi ti pis sa sa mar Tlo e bi.19

gar da Cve u leb ri vi ti pis sa sa mar Tlo e bisa, ro me lic yve las saq mes ixi lav da, ise-

Ti sa sa mar Tlo or ga nos ar se bo ba, rom lis mo va le o bas mpa rav Ta Zeb na, aR mo Ce na, dev na

da ga sa mar Tle ba Se ad gen da, imis ma uwy e be li a, rom sa xel mwi fo da na Sa u lis Ca de nas uyu-

rebs, ro gorc mTe li sa zo ga do e bis in te re sis sa zi a no faqts, ro me lic sa xel mwi fo Si

dam kvid re bul so ci a lur ur Ti er To bebs ar Rvevs. aqe dan ga mom di na re, sa xel mwi fo Ta-

vi si or ga nos meS ve o biT kis ru lobs dam na Sa ve Ta dev nas. ma Sa sa da me, Se saZ le be lia vi sa-

ub roT aR niS nul pe ri od Si ofi ci a lu ri dev nis prin ci pis moq me de bis Se sa xeb.20 ker Zod,

sa xel mwi fo, Ta vis mxriv, qmnis mZlavr me qa nizms, ro me lic sa ja ro in te re sis dac vis

sam sa xur Si dge ba.

3. `me ko bar TmZeb ne li~, ro gorc ofi ci a lu ri dev nis su bi eq ti

ki dev er Ti qar Tu li sa mar Tlis Zeg li, ro mel Sic sa u ba ria `sam pa rav Tme Zeb lo~

da we se bu le bis msgavs or ga no ze aris svi mon me fis 1590 wlis si ge li me ko bar TmZeb nel-

Ta Se sa xeb.

svi mon me fis si ge lis mi xed viT, me kob reT mZeb nel Ta kom pe ten cia ga ci le biT uf-

ro far Toa vid re `mpa rav Tme Ze bel Ta~. sa xel dobr, maT mTe li `sa sis xa ri saq me~, anu

sis xlis sa mar Tlis saq me e bi hqo ni aT daq vem de ba re bu li. am de nad, sa qar Tve lo Si sis-

xlis sa mar Tli saT vis gan sa kuT re bu li sa sa mar Tlo yo fi la Seq mni li, rac sa mar Tlis

is to ri is Tval saz ri siT, ra sak vir ve li a, mniS vne lo van `da na we sebs~ war mo ad gens.21 Tu

gi or gi III-is si gel Si mpa rav TmZeb ne li iyo, svi mon me fis si gel Si nac vlad ami sa `me ko-

ba ris mZeb ne li~ -a dam kvid re bu li, mag ram Si na ar si da fun qcia am sa xel mwi fo mo xe li sa

igi ve dar Ca. uf ro me tic, si ge lis Si na ar sis mi xed viT me ko bar TmZeb ne lis saq mea pi rov-

ne bis wi na aR mdeg mi mar Tu li ise Ti mZi me da na Sa u lic, ro gorc aris mkvle lo ba. aR niS-

nu li ka te go ri is saq me si gel Si mox se ni e bu lia `sa sis xar saq med~:22 `vis ca sa sis xa ri saq-

18 vaCeiSvili al., narkvevebi qarTuli samarTlis istoriidan, t. II, Tb., 1948, 33. 19 iqve, 35-36. 20 iqve, 95. 21 javaxiSvili iv., Txzulebani Tormet tomad, t. VII, Tb., 1984, 344-345. 22 surgulaZe iv., narkvevebi saqarTvelos saxelmwifosa da samarTlis istoriidan, Tb.,

1963, 46, 51.


10

me hqon des, Cu ens kar zed mo vi des da ra ri gad ca ka ri sa Cu e ni sa sa mar Ta li iyos, is re

gar das wyu i ton~.23

am ri gad, mom dev no sa u ku ne eb Si ò fi ci a lu ri dev nis prin ci pi~ sa xel mwi fo xe li-

suf le bis da sus te bas Tan er Tad un da dak ni ne bu li yo, mag ram, ro gorc Cans, XVI sa u ku-

nis dam levs, igi kvlav Za la Sia da afar To ebs moq me de bis sfe ros.24 am de nad, aS ka ra a,

rom ò fi ci a lu ri dev nis fun qci a~ efeq tu ri me qa niz mia sa xel mwi fos xel Si, da na Sa u-

lis wi na aR mdeg sab rZol ve lad da mi si moq me de bis are a lis ga far To e bas mi zan Se wo ni-

lad mi iC nevs cen tra lu ri xe li suf le ba.

4. dev nis prin ci pi vax tang VI-is ka no ne bis mi xed viT

mi Ti Te bu li sa mar Tlis Zeg le bis da maT Tan da kav Si re biT Ca ta re bu li kvle ve bis

gar da, sa mar Tlis is to ri is sxva wya ro eb Si pir da pir aRar aris mi Ti Te bu li ò fi ci a-

lu ri dev nis prin ci pis~ Se sa xeb. Tum ca, zo gi erT sa mec ni e ro naS rom Si da sa xe le bu lia

ise Ti in sti tu te bi, ro go ri ca a, ma ga li Tad, wi nas wa ri ga mo Zi e ba, xe vis Ta vis Ta nam de bo-

ba da a.S., rac mi u Ti Tebs im pe ri o dis sa mar Tal war mo e ba Si sam Zeb ro, anu in kvi zi ci u ri

ti pis pro ce sis da mi si da ma xa si a Te be li ele men tis – dev nis prin ci pis ar se bo bas.

am mxriv sa in te re soa sa sa mar Tlo wyo bi le ba vax tang VI ka no ne bis mi xed viT.

vaxtan gis sa mar Tlis wig nis Ta nax mad, ar se bob da mdi van be gis in sti tu ti, ro me lic ixi-

lav da ro gorc sis xlis, ase ve sa mo qa la qo saq me ebs. igi iyo msa jul Tu xu ce si, anu sa sa-

mar Tlos Tav mjdo ma re. mas hyav da mo sa mar Tle e bi, igi ve msa ju le bi, mdi va ni, ase ve ia-

sa ul ni, rom le bic iyo fod nen or jgu fad: a) `mar Tlis mTqmel ni uq rTa mo ia sa ul ni~,

rom leb sac eva le bo daT sa ga mo Zi e bo fun qci is Ses ru le ba da b) `gawy ro mi sa da da We ris

ia sa ul ni~, rom leb sac eva le bo daT dam na Sa ve e bis Sepy ro ba da ga na Ce nis sis ru le Si moy-

va na.25

gar da ami sa, un da aRi niS nos ki dev er Ti Ta nam de bo ba, ro mel sac è Si ka Ras ba Si~

ewo de bo da. mis mo va le o bas Se ad gen da me fis an mdi van be gis ga na Ce nis sis ru le Si moy va-

na. mas `da nis trad sam sa xu ri~ eva le bo da da `da nis tre bad~, anu saq mis ga mo sa Zi eb lad,

xel qve i Tebs ya fi Ceb sa da ia sa u lebs niS nav da. `bo qa ul Txu ce bi~, rom le bic ima ve fun-

qci ebs as ru leb dnen, ra sac eSi ka Ras ba Se bi, ase ve ia sa u le bi da ya fi Ce bi sa po li cio xa-

si a Tis or ga no e bi iy vnen da ig zav ne bod nen ad gi leb ze kon kre tu li saq me e bis ga mo sa Zi-

eb lad: `ga sin je, mo kiTx u li qe ni da mar Ta li am ba vi mog vi ta neo~.26 `Tbi lis Si iyo spe ci-

a lu ri sa i a sa u lo sax li, sa dac da sa kiTx ad moh yav daT da pa tim re bu le bi~.27

23 doliZe i. (red.), qarTuli samarTlis Zeglebi, t. II, Tb., 1965, 204. 24 vaCeiSvili al., narkvevebi qarTuli samarTlis istoriidan, t. II, Tb., 1948, 95. 25 iqve, 42, wyarod miTiTebuli aqvs v. gabaSvili, darbazis rigis moxeleni dasturlamalis

mixedviT, akad. n. maris saxelobis enis, istoriisa da materialur-kultruli institu-

tis moambe, XIII, 1943.26 vaCeiSvili al., narkvevebi qarTuli samarTlis istoriidan, t. II, Tb., 1948, 43, 93, wyarod

miTiTebuli aqvs gabaSvili v., darbazis rigis moxeleni dasturlamalis mixedviT, akad.

n. maris saxelobis enis, istoriisa da materialur-kulturuli institutis moambe, XIII,

1943.27 surgulaZe iv., saqarTvelos saxelmwifosa da samarTlis istoriisaTvis, qarTlis

saxelmwifoebrivi wyobileba gvianfeodalur periodSi, t. I, Tb., 1952, 284.


11

yo ve li ve ze mo aR niS nu li mi u Ti Tebs, rom im pe ri o di saT vis ar se bob dnen sa ga mo-

Zi e bo fun qci e bis mqo ne sa xel mwi fo mo xe le e bi, rom leb sac ga mo Zi e bis uf le ba hqon-

daT, e.i. sa sa mar Tlo Si saq mis gan xil vam de ya fi Ceb sa da ia sa u lebs Se eZ loT Sem Txve vis

ad gil ze gas vla, sa kiTx is gar kve va da a.S. Tu vin ga mo di o da am Sem Txve va Si sa xel mwi fo

bral mdeb lad sa sa mar Tlo pro ces ze sam wu xa rod ka non mde be li ar mi u Ti Tebs.28 Tum ca,

un da iT qvas, rom in kvi zi ci u ri pro ce sis moq me de bis pe ri od Si bral de bis da saq mis ga-

dawy ve tis fun qcia Ser wymu li iyo da bral de bis mxa re sac sa sa mar Tlo war mo ad gen da.

mdi van be gi iyo mo xe le, ro mel sac mar Tlmsa ju le bis gan xor ci e le ba da si mar Tlis gar-

kve va eva le bo da da upir ve le sad igi un da yo fi li yo bral mde be lic. eSi ka Ras ba Se bi,

bo qa ul Txu ce bi, ya fi Ce bi da ia sa u le bi mdi van be gis e.w dam xma re e bi iy vnen, maT mxo lod

am bis gar kve va, mtki ce bu le ba Ta Seg ro ve ba da ga na Ce nis sis ru le Si moy va na eva le bo-

daT. ma Ti sa sa mar Tlo pro ces ze bral mdeb lis rol Si ga mos vla nak le bad sa va ra u do a.

Tum ca cal sa xad Se iZ le ba iT qvas, rom isi ni iy vnen Ta na med ro ve ga ge biT bral de bis mxa-

ris war mo mad gen le bi.

ki dev er Ti mo xe le, ro mel sac ga mo Zi e bis da dam na Sa vis dev nis fun qcia aqvs da-

kis re bu li xe vis Ta vi a. ìs to ri u li Tan mim dev ro biT xe vis Ta vi wi na pe ri o dis `mpa ravT

mZeb ne lis~ da ̀ me ko barT mZeb ne lis~ mo nac vle un da iyos~29 ̀ das tur la ma lis~ mi xed viT,

xe vis Ta vis fun qcia qur de bis dev na Si ga mo i xa te ba. mas aqvs ro gorc sa ga mo Zi e bo, ise sa-

sa mar Tlo fun qci e bi. xe vis Ta vis sa ga mo Zi e bo fun qcia dam na Sa vis dev na da aR mo Ce na a.

mas un da epov na qur di, Se es wav la da ga er Cia mi si saq me, da e kiTxa mow me e bi da bral de-

bu li.30

am de nad, `das tur la ma lis~ mi xed viT, ad gi lob riv do ne ze xe vis Tavs bo rot moq-

med Ta ofi ci a lu ri dev nis uf le ba mo si le ba ga aC ni a. mis uf le bamo si le ba Sia ara mxo-

lod qur de bis dev na, ara med ga mo Zi e bis da saq mis ga dawy ve tis fun qci ac. dev nis fun qci-

a Si mo i az re ba, ara mxo lod fi zi ku ri gan dev na, aR mo Ce na da das ja, ara med im sa val de bu-

lo moq me de be bis Ses ru le ba, rac Ta na med ro ve sis xlis sa mar Tleb riv dev nas axa si a Tebs.

5. sis xlis sa mar Tlis pro ce si

XVIII sa u ku nis II na xe va ris sa qar Tve lo Si

qar Tu li sa sa mar Tlo pro ce si XVIII sa u ku nis II na xe var Si, Zi ri Ta dad, sam Zeb ro

xa si a Ti sa a. Tum ca Se im Cne va sab ral de bo pro ce sis ele men te bic. am pe ri od Si wi nas war

ga mo Zi e bas sa xel mwi fo eb ri vi mniS vne lo bis saq me eb ze awar mo e ben ro gorc me fe, ase ve

me fis da va le biT fe o da le bi, sxva da nar Cen Sem Txve veb Si – mdi van be ge bi. aR sa niS na vi a,

rom mdi van be gis ia sa u li, ro mel sac sa ga mo Zi e bo fun qcia aqvs mi ni We bu li vax tan gis sa-

mar Tlis wig nis mi xed viT, XVIII sa u ku nis II na xe var Si ar Cans.31 Tum ca zo ga dad, ia sa u lis

28 lekveiSvili m., sasamarTlo procesi me-17–me-18 saukuneebis aRmosavleT saqarTve-

loSi, Tb., 1963, 39. 29 surgulaZe iv., saqarTvelos saxelmwifosa da samarTlis istoriisaTvis, qarTlis

saxelmwifoebrivi wyobileba gvianfeodalur periodSi, t. I, Tb., 1952, 339. 30 iqve, 340, 344. 31 kekelia m., sasamarTlo organizacia da procesi sasamarTloSi ruseTTan SeerTebis win,

w. I, Tb., 1970, 272.


12

Ta nam de bo ba im pe ri o dis Tvis ar se bob da.32 mdi van beg Ta sa sa mar Tlo Si ia sa u lis fun-

qcia cal ke ul saq me eb ze Se iZ le ba da kis re bo da pir Ta far To wres. es uka nas knel ni da-

va le bis Ses ru le bis Sem dgom ia sa u lis fun qci as kar gav dnen.33

Ca ta re bu li kvle ve bis sa fuZ vel ze m. lek ve iS vi li mi iC nevs, rom me- 17–me-18 sa-

u ku ne e bis aR mo sav leT sa qar Tve lo Si sab ral de bo pro ce sis ti pi iyo gav rce le bu li.

Tum ca sam Zeb ro e.w in kvi zi ci u ri pro ce si saT vis da ma xa si a Te be li niS ne bic Se im Cne o da.

pro ce sis es ti pi ga mo i ye ne bo da ma Sin, ro de sac sa xel mwi fos an me fis wi na aR mdeg mi mar-

Tu li da na Sa u le bis ga mo Zi e ba xde bo da. saq mes iZi eb dnen ase ve sa sa mar Tlos Tan ar se bu-

li spe ci a lu ri mo xe le e bi – ia sa u le bi. maT gar da sa ga mo Zi e bo fun qcia Se saZ loa sxva

pi reb sac da kis re bo daT. 34

6. das kvna

am ri gad, qar Tu li sa mar Tal war mo e bis is to ri u li ti pe bi sa da qar Tu li sa mar-

Tlis Zeg le bis gac no biT dgin de ba, rom sa qar Tve lo Si ar se bob da ò fi ci a lu ri dev nis

prin ci pi,~ ro me lic, ra Tqma un da, gan sxvav de ba Ta na med ro ve sis xlis sa mar Tleb ri vi

dev ni sa gan, mag ram igi miC ne ul un da iq nes sis xlis sa mar Tleb ri vi dev nis wi na mor be dad,

Ca na sa xad. sa mar Tlis is to ri u li wya ro e bis mi xed viT, `sab ral mdeb lo~ pro ce si saT vis

da ma xa si a Te be lia ker Zo pir Ta mxri dan sis xlis sa mar Tleb ri vi dev nis dawy e bis, mtki-

ce bu le ba Ta Sek re bis Ta vi se bu re ba ni. aR niS nu li pro ce sis ele men te bi – mi si dawy e bis,

anu aR Zvris mo men tis gaT va lis wi ne biT, msgav sia ker Zo sis xlis sa mar Tleb ri vi dev ni sa,

ro me lic asa xu li iyo sa qar Tve los 1998 wlis sis xlis sa mar Tlis sap ro ce so ko deq sSi.

ò fi ci a lu ri dev nis prin ci pi~, ra dro sac sa xel mwi fo xe li suf le baa da in te re se bu-

li gar kve u li ka te go ri is da na Sa u leb ze spe ci a lur ma sa xel mwi fo or ga no eb ma da iwy-

on sis xlis sa mar Tleb ri vi dev na, in kvi zi ci u ri, igi ve sam Zeb ro pro ce sis pir mSoა. igi

Se iZ le ba Se dar des Ta na med ro ve sis xlis sa mar Tleb riv dev nas, ro me lic em sa xu re ba sa-

ja ro in te re sis dac vas. ro gorc ze moT moy va ni li msje lo be bi dan Cans, sa qar Tve lo Si

ò fi ci a lu ri dev nis prin ci pis~ war mo So ba da gan vi Ta re ba ga na pi ro ba er Ti a ni, Zli e-

ri, cen tra lu ri xe li suf le bis Seq mni sa da sa xel mwi fos mxri dan dam na Sa ve o bis wi na-

aR mdeg brZo lis sur vil ma. amas Tan, is to ri u li wya ro e bis Ses wav liT dgin de ba, rom es

in sti tu ti sa xel mwi fos xel Si im de nad mZlav ri ia ra Ri a, rom sa xel mwi fo xe li suf le ba

mi si moq me de bis sazR vrebs uf ro afar To ebs.

ra Tqma un da, im pe ri o dis sam Zeb ro pro ce sis Zi ri Ta di ele men tis – ò fi ci a lu ri

dev nis prin cip sa~ da Ta na med ro ve sis xlis sa mar Tleb riv dev nas So ris zust iden tu-

ro ba ze Zne lia sa u ba ri, vi na i dan es da mo ki de bu lia uam rav faq tor ze, sa xel mwi fo xe-

li suf le bis or ga no Ta sis te ma sa da mowy o ba ze, sa mar Tal gan vi Ta re ba ze da a.S, mag ram

maT So ris ma inc Se iZ le ba pa ra le le bis gav le ba. ker Zod:

32 surgulaZe iv., saqarTvelos saxelmwifosa da samarTlis istoriisaTvis, qarTlis

saxelmwifoebrivi wyobileba gvianfeodalur periodSi, t. I, Tb., 1952, 283-287. 33 kekelia m., sasamarTlo organizacia da procesi sasamarTloSi ruseTTan SeerTebis win,

w. I, Tb., 1970, 272.

34 lekveiSvili m., sasamarTlo procesi me-17–me-18 saukuneebis aRmosavleT saqarTve-

loSi, Tb., 1963, 108-109.


13

sam Zeb ro pro ce sis moq me de bis pe ri od Si ò fi ci a lu ri dev na~ iwy e ba cen tra lu ri

xe li suf le bis ini ci a ti viT; Ta na med ro ve sis xlis sa mar Tleb ri vi dev nac sa xel mwi fos

ini ci a ti viT xor ci el de ba, spe ci a lu ri war mo mad gen lis – pro ku ro ris meS ve o biT.

sis xlis sa mar Tleb ri vi dev nis gan xor ci e le ba em sa xu re ba da na Sa u lis wi na aR mdeg

brZo lis ide as da sa ja ro in te re sis dac vas; qar Tu li sa mar Tlis wya ro eb Si asa xu li

`dev nis prin ci pic~ ori en ti re bu lia sa xel mwi fo sa Tu sa kuT re bis wi na aR mdeg mi mar-

Tu li da na Sa u le bis wi na aR mdeg sab rZol ve lad, ra sac im pe ri o dis cen tra lu ri xe li-

suf le ba mTe li sa zo ga do e bis in te re sis sa zi a nod mi iC nevs.

Ta na med ro ve sis xlis sa mar Tleb ri vi dev na sis xlis sa mar Tlis sap ro ce so ka non-

mdeb lo biT gaT va lis wi ne bu li moq me de ba Ta er Tob li o ba a, ro me lic mi mar Tu lia da na-

Sa u lis Cam de ni pi ris aR mo Ce ni sa da mis mi marT ka no niT gaT va lis wi ne bu li Ro nis Zi e bis

ga mo ye ne bis uz run vel yo fi sa ken.35 ro gorc is to ri u li wya ro e bi dan Cans, ò fi ci a lu-

ri dev nis prin ci pic~ er Tje ra di moq me de bis xa si aTs ar ata rebs, igi kom pleq su ri xa si-

a Ti saa da da na Sa u lis Cam de nis das jis miz ni sa ken mi is wraf vis.

Zvel qar Tul sa mar Tal Si ar se bul sam Zeb ro pro ce sis ele men tis – `dev nis prin-

cip sa~ da sis xlis sa mar Tleb riv dev nas So ris ar se bul msgav se ba ze sa ub ri sas, au ci-

leb lad un da aRi niS nos is faq to ric, rom fe o da lu ri sa xel mwi fo xe li suf le ba spe-

ci a lur war mo mad ge nels, ro mel sac sxva das xva dros sxva das xva sa xel wo de biT mo ix-

se ni e bo da, (ma ga li Tad, mpa rav TმZeb ne li, me ko bar TmZeb ne li, xe vis Ta vi, da a.S) dev nis

fun qci as Tan er Tad, saq mis ga dawy ve tis igi ve mar Tlmsa ju le bis gan xor ci e le bis uf-

le ba mo si le ba sac ani Webs, rac mi u Re be lia Ta na med ro ve qar Tu li sis xlis sa mar Tlis

pro ce si saT vis. ga mo Zi e bis, bral de bi sa da saq mis ga dawy ve tis fun qcia im pe ri od Si,

faq tob ri vad, ga mij nu li ar aris. aqe dan ga mom di na re, sam Zeb ro pro ce sis moq me de bis

pe ri od Si, zed me tia msje lo ba Se jib re bi To bis prin ci pis dac va ze, gan sxva ve biT `sab-

ral mdeb lo~ pro ce si sa gan.

amas Tan, ro de sac sa u ba ria fe o da lur sa qar Tve lo Si moq med ò fi ci a lu ri dev nis

prin cip ze~ das kvnis sa xiT, au ci leb lad un da aRi niS nos is faq tic, rom sa qar Tve lo-

Si iy vnen ise Ti ofi ci a lu ri sa xel mwi fo Ta nam de bo bis pi re bic, rom le bic uSu a lod ar

axor ci e leb dnen sis xlis sa mar Tleb riv dev nas, mag ram Ta vi an Ti fun qci e biT, war mo ad-

gen dnen bral de bis mxa res. ma ga li Tad, ase Ti mo xe le bi iy vnen: `Ce nil ni~, `ya fi Ci~, ì a sa-

u li~ da a.S.

ro gorc ze moT aRi niS na, sa mar Tlis is to ri ul wya ro eb ze day rdno biT, fe o da-

lur sa qar Tve lo Si moq me di `sab ral mdeb lo~ pro ce si saT vis da ma xa si a Te be li iyo ker-

Zo pir Ta mxri dan sis xlis sa mar Tleb ri vi dev nis dawy e bis Ta vi se bu re ba ni, ro me lic

msgav sia 1998 wlis sis xlis sa mar Tlis sap ro ce so ko deq sSi mo ce mu li sis xlis sa mar-

Tleb ri vi dev nis, rad gan ori ve Sem Txve va Si dev nis dawy e bis ini ci a to ri ker Zo pi ri –

da za ra le bu li a. am ri gad, pro ce sis am ti pi saT vis da ma xa si a Te be lia dis po zi ci u ro ba.

35 1998 wlis sssk-i 2009 wlis 1 aprilis mdgomareobiT, 44-e muxlis 431-e nawili.

14

sulxan oniani*

termin `bWis~ mniSvnelobisaTvis Zvel qarTul samarTalSi

1. Sesavali

sa mar Tlis is to ri is mkvle var TaT vis cno bi li a, Tu ra o den di di mniS vne lo ba

aqvs iu ri di u li cne bis, ter mi nis zus ti Si na ar sis gar kve vas. es gan sa kuT re biT Tval-

sa Ci no a, ro de sac mkvle va ris wi na Se dgas amo ca na – Se is wav los sa mar Tlis in sti tu ti,

rom lis Se sa xe bac pir da pi ri wya ro e bi mwi ria an sa er Tod ar mo i po ve ba. aseT dros Ti-

To e u li ter mi ni, ro me lic mkvle va ris xelT aR moC nde ba, Se saZ lo a, Zvir fas in for ma-

ci ad ga da iq ces.

h. ber ma nis mo saz re bis er Tgva ri pe rif ra ziT Se iZ le ba iT qvas, rom sa mar Tals, da

miT uf ro sa mar Tleb riv ter mins, àqvs ara mxo lod is to ri a, ara med is Ta vad mog viTx-

robs is to ri as~.1 Ti To e ul ter min Si Cans sa mar Tal Se moq me dis is to ri u li ne ba da igi

er Tgva ri ga sa Re bia im dro in de li sa mar Tlis fi lo so fi is Se sac no bad.

iv. ja va xiS vi li gan sa kuT re bul yu radR e bas uT mob da ter min Ta ana lizs, ri si dax-

ma re bi Tac ara er Ti Ri re bu li das kvna ga a ke Ta2 da am mi mar Tu le biT mom dev no Ta o bis

mec ni er Ta mu Sa o ba sac mis ca biZ gi.3

ter mi ni ̀ bWe~ xSi rad mo ix se ni e ba sa ka non mdeb lo xa si a Tis Zeg leb Si, is to ri ul sa-

bu Teb sa da li te ra tu rul wya ro eb Si `mo sa mar Tli sa~ da `ka ris~ aR sa niS na vad. igi Ta-

na med ro ve qar Tu li enis leq si ka Sic ima ve Si na ar siT aris da cu li, mag ram `bWis~ eti-

mo lo gi i sa da aso ci a ci u ri ve lis siR rmi se ul Ses wav las ma inc di di mniS vne lo ba aqvs

mar Tlmsa ju le bis ra o bi sad mi qar Tvel Ta da mo ki de bu le bis Se sac no bad, ris ga moc mo-

ce mu li sta tia m. ke ke li a sa4 da g. na da re iS vi lis5 kvle ve bis Sem dgom am mi mar Tu le biT

ga dad gmul ki dev erT na bi jad Se iZ le ba Ca iT va los.

Ta na med ro ve sa sa mar Tlos saq mi a no ba Si, mar Tlmsa ju le bis gan xor ci e le bis

Tval saz ri siT, ka no nis swo rad Se far de bi sa da aR sru le bis kval dak val di di ad gi li

uWi ravs mxa re Ta mo ri ge bi sa da er Tgva ri me sa me al ter na ti vis, mo da ve mxa re Ta So ris

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti, asistent-profesori.1 Берман Г., Дж., Зарадная традиция права: Эпоха формирования, 2-е издание, М., 1998, 26.2 javaxiSvili iv., Txzulebani 12 tomad, t. VI, Tb., 1982, 24-35, t. VII, Tb., 1984, 188-192, 339-

340.3 doliZe i., `daCxubilni~ Tu `daCxibulni,~ saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis

`macne,~ №1, Tb., 1979, 185-186; nadareiSvili g., ùjuarobiT damtkiceba,~ samarTali,

№7-8, Tb., 1993, 77-80; nadareiSvili g., erTi Zveli sasamarTlo mtkicebuleba, sabWoTa

samarTali, №1, Tb., 1984, 45-51; surgulaZe iv., sulxan-saba orbelianis politikuri da

iuridiuli Sexedulebani, Tb., 1959, 185-187.4 kekelia m., davis gamrCev pirTa saxelwodebisaTvis Zvel qarTul mwerlobaSi (V–X ss),

saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis `macne,~ №2, Tb., 1972, 144-153; kekelia m., ter-

min `bWis~ SinaarsisaTvis qarTuli samarTlis wignebSi, saqarTvelos ssr mecnierebaTa

akademiis `macne,~ №4, Tb., 1973, 160-170.5 nadareiSvili g., ratom ewodeboda mosamarTles `bWe~ feodalur saqarTveloSi, saqar-

Tvelos ssr mecnierebaTa akademiis `macne,~ №3, Tb., 1978, 182-185.

sulxan oniani, termin `bWis~ mniSvnelobisaTvis Zvel qarTul samarTalSi

15

sa er To gzis ga mo Zeb nis fun qci a sac. wi nam de ba re sta tia ki amom wu ra vad scems pa suxs

kiTx va ze, Tu ra tom ewo de bo da `bWe~ mo sa mar Tles Zvel qar Tul sa mar Tal Si da ra kav-

Si ria ̀ mo sa mar Tle sa~ da bWis me o re omo ni mur mniS vne lo bas – ̀ kars~, ̀ zRurbls~ So ris.

2. `bWe~ Zvel qarTul samarTalSi

Zve li qar Tu li sa mar Ta li mo sa mar Tlis aR sa niS na vad sxva das xva ter mins iye nebs:

`msa ju li~, `mo sa mar Tle~, `mdi van be gi~, `mo re vi~.6 maT So ri saa `bWe~ da mis gan na war mo-

e bi sity ve bi: `sab Wo~ (sa sa mar Tlo); `bWo ba~, `gan brWo ba~, `gab Wo ba~ (saq mis gan xil va);7

`nab Wo bi~, `ga nab rWo bi~ (sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le ba);8 `mec ni er ni sab Wo Ta saq me Ta ni~

(sa mar Tlis saq me Ta mcod ne- spe ci a lis te bi)9 da sxv.

ter min `bWis~ mniS vne lo bas Tan da kav Si re biT sa mar Tlis is to ri is mec ni e re ba Si

dRem de ga moT qmu li az ri Sem deg na i rad Se iZ le ba Se jam des:

1. iv. ja va xiS vi li mi iC nev da, rom `bWe~ X–XI ss. Cnde ba da mxo lod gar kve u li dro is

gan mav lo ba Si aR niS navs `msa juls~, `bWo ba~ ki – `ga sa mar Tle bas~. Sem deg Si `bWe~ gaq ra,

xo lo `bWo ba~ mwer lo ba sa da sa sa ub ro enas Ser Ca, mag ram uk ve `TaT bi ris~ mniS vne lo-

biT. saR vTo we ri lis qar Tul Tar gman Si `bWe~ da `bWe ni~ mxo lod `ka ris~ da ara `msa ju-

lis~ aR sa niS na vad ga mo i ye ne ba. im dro in de li mniS vne lo bis naS Tia da sav leT sa qar Tve-

lo Si gav rce le bu li `WiS ka ri~, ro me lic `bWis ka ri~ -sa gan aris war mom dga ri jer prog-

re si ul -a si mi la ci is wya lo biT (`s~ > `S~ ga das vliT) da Sem deg Tav ki du ri `b~-s Ca mo ci-

le biT. iv. ja va xiS vi lis mi Ti Te biT, s. or be li ans `bWe~ da `bWo ba~ Ta vis leq si kon Si arc

ki aqvs, sa ma gi e rod, `brWe~ da `gan brWo ba~ mo e po ve ba. `gan brWo ba~ mas `ga sa mar Tle bad~

aqvs gan mar te bu li da amis sa bu Tad ga mos vla Ta 18.16-s asa xe lebs, mag ram sa xa re bis ba-

qa ri se ul re daq ci a Si ara `gan brWo ba~, ara med `gan vsji~ zmna fiq sir de ba, ris ga moc iv.

ja va xiS vi li da as kvnis, rom sul xan -sa bas da ba de bis qar Tu li Tar gma nis ise Ti re daq cia

hqo ni a, ro mel Sic `gan vsji~-s nac vlad `gan brWo ba~ zmna iyo.10

iv. ja va xiS vi lis mi Ti Te ba, rom sul xan -sa bas `bWe~ da `bWo ba~ leq si kon Si arc ki

aqvs, swo ria `mo sa mar Tles Tan~ da `sa mar Tal Tan~ mi mar Te biT, mag ram sity va `bWe~ sa bas

nam dvi lad aqvs mi Ti Te bu li `sity vis ko na Si~, oRond – `ka ris~ mniS vne lo biT.11 rac Se e-

xe ba iv. ja va xiS vi lis va ra uds sul xan -sa bas xelT ise Ti xel na we ris ar se bo bis Ta o ba ze,

sa dac `gan brWo ba~ ga sa mar Tle bis aR mniS vne li a, aseTs m. ke ke li as kvle va adas tu rebs.

2. m. ke ke li am spe ci a lu rad Se is wav la aR niS nu li sa kiTxi da eW vqveS da a ye na iv.

ja va xiS vi lis mi Ti Te ba, rom `bWe~ X-XI sa u ku ne eb Si ma nam de ar se bu li ter mi nis, `msa ju-

lis~, nac vlad ga mo i ye ne bo da, Sem deg ki mxo lod mwer lo ba Si dar Ca `bWo bis~ (TaT bi ris)

mniS vne lo biT da rom saR vTo we ril Si igi mxo lod `kars~ aR niS navs.12

6 kekelia m., termin `bWis~ SinaarsisaTvis qarTuli samarTlis wignebSi, saqarTvelos ssr

mecnierebaTa akademiis `macne,~ №4, Tb., 1973, 164, 170. 7 orbeliani s., leqsikoni qarTuli, t. I, Tb., 1991, 117.8 kekelia m., davis gamrCev pirTa saxelwodebisaTvis Zvel qarTul mwerlobaSi (V–X ss),

saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis `macne,~ №2, Tb., 1972, 151.9 javaxiSvili iv., Txzulebani 12 tomad, t. VII, Tb., 1984, 386.10 iqve, 339-340.11 orbeliani s., leqsikoni qarTuli, t. I, Tb., 1991, 117.12 kekelia m., davis gamrCev pirTa saxelwodebisaTvis Zvel qarTul mwerlobaSi (V–X ss),

saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis `macne,~ №2, Tb., 1972, 145-146.


16

saq mis gam rCe vi pi ris mniS vne lo biT ter min `bWis~ ga mo ye ne bis Sem Txve vebs m. keke-

li am mi ak vlia ro gorc XI sa u ku nem de ucx o u ri dan Tar gmnil, ise – qar Tul ena ze Seq-

mnil Zeg leb Si: gi or gi mer Cu les `cxov re ba¡ gri gol xan ZTe li sa¡~ (953 w.); `wa me ba¡ wmi-

da Ta or moc da xuT Ta¡~ (VIII s. Tar gma ni); `vrce li ba la va ri a ni~ (IX–X ss. Tar gma ni); ev se-

bi ke sa ri e lis `£se ne ba pir vel di a ko ni sa da pir vel mo wa mi sa ste fanÀsi~ (X sa u ku nem de

Tar gmni li); io va ne xu ce si sa da po li bi os ebis ko po zis `cxov re ba¡ epi fa ne k¢pre li sa~

(982 w. Tar gma ni);13 m. ke ke lia sa gan ge bod ga mo yofs qar Tu lad X sa u ku nem de Tar gmni-

li apok ri fis, `wa me ba¡ fi leq ti mo ni sa¡~-s mi na wers: `dav we re me aleq san dre bWeT mwig-

no bar man gor di a ne me fi sa man~, ro me lic, mec ni e ris mo saz re biT, saq mis gam rCe vi pi ris

(mo sa mar Tlis) mwig no bars niS navs.14 ase ve, gan sa kuT re bul yu radR e bas im sa xu rebs 897

wels ga da we ril adi Sis oTx Tav Si saq mis gam rCe vi pi ris mniS vne lo biT `bWis~ mra val-

gzis mox se ni e ba (gan sxva ve biT par xli sa da jru Wis oTx Ta ve bis gan, rom leb Sic am ad-

gil ze `mTa va ri~ ga mo i ye ne ba): `Sek res igi da mi iy va nes da mis ces pi la tes bWe sa~ (ma Te

27.2); `da Ra Tu es mes ese bWe sa mas~ (ma Te 28.14); `ma Sin eri sa kac Ta maT bWi sa Ta wa iy va nes

ie su~ (ma Te 27.27); `xo lo ie su war dga wi na Se mis bWi sa~ (ma Te 27.11); `da ara mi u go mas ar-

ca er Tsa sity u a sa, vi Tar med da uk vir de bo da bWe sa mas ca fri ad~ (ma Te 27.14); `Cu e ul

iyo bWe igi mi te ve bad er Ti sa pyro bi li sa~ (ma Te 27.15).15

rac Se xe ba XI sa u ku nis Sem dgom pe ri ods, m. ke ke lia vrclad ga ni xi lavs sa mar Tlis

Zeg leb Si ar se bul mo na ce mebs:

sa yu radR e boa aR bu Ras sa mar Ta li, ro me lic `Su a Ta brWo bis~ Se sa xeb mi u Ti Tebs,

e.i. Su a kac Ta meS ve o biT Se Tan xme bis miR we va sa da da za ve ba ze. `Sua das xmul ni~, `Su a e Ta

Ses vliT~, `Su a Ta da xed viT~, `sa pa tio kac ni~ – es is ter mi ne bi a,16 rom le bic ara sa me-

fo xe li suf le bis ne bis ga mom xat vel, ara med im ara sa sa mar Tlo fun qci is ma ta re bel

pir Ta aR sa niS na vad ga mo i ye ne ba, vi sac mxa re e bi ir Ce ven mxo lod kon kre tu li saq mis

gan sa xil ve lad. bag rat ku ra pa la ti sa da be qa -aR bu Ras sa mar Tlis wig neb Si ar ga mo i ye-

ne ba ter mi ne bi `msa ju li~ da `mo sa mar Tle~, maT ad gil ze sity va `bWe~ dgas, ro me lic,

m. ke ke li as az riT, i. do li Zem sav se biT swo rad mi iC nia sa xel mwi fo xe li suf le bis mi-

er uf le ba mo sil sa sa mar Tlo fun qci is ma ta re bel pi rad. `bWis~ saq mi a no ba be qa -aR bu-

Ras sa mar Tal Si ̀ bWo bad~ an ̀ gan bWo bad~ iwo de ba; vax tang VI -issa mar Tlis wig nSi sa da vo

saq mis gam rCev Ta Si na ar siT mox sne bu lia `msa ju li~, `bWe~, `mo sa mar Tle~, `mdi van be gi~

da `Su a ka ci~. amaT gan, m. ke ke li as mo saz re biT, `bWe~ aris `msa ju li sa~ da `mo sa mar Tlis~

mniS vne lo bis mqo ne;17 vax tang VI-is kre bul Si Se ma val ucx o u ri sa mar Tlis wig nTa gan ki

ter min `bWes~ mxo lod ber Znu li sa mar Tlis qar Tu li ver sia ic nobs, Ta nac `me di a to-

ris~ Si na ar siT: ù ke Tu or sa kac sa sa Ci va ri hqon des mo sa mar Tles Ta na da arc £el mwi-

fi sa, arc pat ri ar qi sa, arc mit ro po li ti sa, arc mo sa mar Tlis sa Ci va ri da sa mar Ta li

ar mo in do mon, da im or Ta er Ti ka ci ga mo ir Ci on, da imas Tan mi vid nen, mo a£ se non, ro me

er Ti sa Ci va ri gvaq vso da ro mel sac Tqu en sa mar Tals gu i zam, imas vjer var To, im mo-

13 kekelia m., davis gamrCev pirTa saxelwodebisaTvis Zvel qarTul mwerlobaSi (V–X ss),

saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis `macne,~ №2, Tb., 1972, 149.14 iqve, 150.15 iqve.16 iqve, 161.17 iqve, 162.


17

sa mar Tles ewo de bis bWe~ (mux li 136).18 swo red am Si na ar siT ga mo i ye ne ba `bWe~ XVIII s. II

na xev ris aR mo sav leT sa qar Tve los sa sa mar Tlo xa si a Tis sa bu Teb Si da `sa qar Tve los

Cve u le biT ma sjul ma~ (1813 w.) Tu eT nog ra fi ul ma si nam dvi le mac am Si na ar siT Se mo i na-

xa igi dRem de.19

m. ke ke li as mi aC ni a, rom vi na i dan ber Znu li sa mar Tlis mTar gmne lad kvip ri a ne sam-

Tav ne li iT vle ba (e ris ka co ba Si koz ma arag vis eris Ta vi), mas, ro gorc Cve u le bi Ti sa-

mar Tlis far Tod ga mom ye ne be li kuTx is mkvidrs, kar gad un da scod no da mo da ve Ta mi er

amor Ce u li sa sa mar Tlos iu ri di u li bu ne ba da mi si sa xel wo de bac. ami tom 136-e mux lSi

aR we ri li ber Znu li à i re tos kri tes~ Tar gmna ara sity va- sity viT – `ga mor Ce u li mo sa-

mar Tle~, ara med – qar Tvel mTi el Ta Cve u le biT sa mar Tal Si dam kvid re bul ̀ bWed~.20 ase

rom, ka non mdeb lo ba Si pir ve lad swo red am Tar gma niT mox da mxa re Ta mi er ga mor Ce u li

da vis gan mxil ve li pi ri saT vis `bWis~ mi kuT vne ba, xo lo vax tang VI -is sa mar Tlis wig-

nma mas ze ad re Sed ge ni li qar Tu li sa mar Tlis Zeg le bis tra di cia ga nag rZo da sity va

`bWe~ ara `Su a ka cis~, ara med me fis mo xe le mo sa mar Tlis aR sa niS na vad ga mo i ye na.21 mog vi-

a ne biT, XVIII sa u ku nis II na xe var Si, sity va `bWe~ aR mo sav leT sa qar Tve lo Si, Zi ri Ta dad,

Cve u le bi Ti sa mar Tlis in sti tu tis mo sa mar Tled iq ca, Cve u le biT sa mar Tal Si igi ama-

ve mniS vne lo biT ix ma re bo da wi na pe ri od Sic, oRond im gan sxva ve biT, rom mas Si zo ga-

di mniS vne lo biT xe li suf le bis mo sa mar Tlec igu lis xme bo da. ada Tob riv sa mar Tal Si

saq mis gam rCe vis mniS vne lo biT `bWe~ uf ro sta bi lu ri imi tom aR moC nda, rom sxva ter-

mi ne bi (`msa ju li~, `mo sa mar Tle~) ver dam kvid rda. sa Te mo ur Ti er To bis wi aR Si war-

mo So bi li ter mi nis gam Zle o bam faq tis wi na Se dam dga ri sa xel mwi fo xe li suf le bac ki

ai Zu la, rom gvi a ni pe ri o dis sa ka non mdeb lo aq teb Si Se ta niT mxo lod `bWe~ ec no Cve-

u le bi Ti sa mar TliT mxa re Ta mom ri ge bel pir Ta sa xel wo de bad. rac Se e xe ba da sav leT

sa qar Tve los, aq sa me fo- sam Tav ro e bis ga uq me bam de sity va `bWe~ isev Zve le bu rad, zo ga-

dad mo sa mar Tlis mniS vne lo biT ix ma re bo da.22

am ri gad, m. ke ke lia Tvlis, rom Zvel qar Tul mwer lo ba Si (V–X ss.) sa da vo saq mis

gam rCe vi yve la pi ri, sa e ro Tu sa su li e ro, xe li suf le bis mi er da niS nu li Tu mxa re Ta

mi er amor Ce u li, `msa ju lad~ an `bWed~, xo lo Se da re biT gvi an – `mo sa mar Tled~ iwo-

de bo da. sa ka non mdeb lo Zeg leb Si ki mxa re Ta mi er amor Ce ul saq mis gam rCev pir Ta sa-

xel wo de bad `sa pa tio ka ci~, `Su a ka ci~, `Su a Ta das xmul ni~ da sxv. ix se ni e ba. ter mi ne bi

`msa ju li~ da `bWe~ uf ro Zve li war mo So bi sa a, vid re `mo sa mar Tle;~ sa mi ve ter mi ni er-

Tma ne Tis sru li iden tu ria da isi ni er Tsa da ima ve kon teq stSic ki ga mo i ye ne bi an ur Ti-

er Tmo nac vle o biT; sa mi ve ter mi ni sa li te ra tu ro ena Si dam kvid rda.23 da sav leT sa qar-

Tve lo Si ter min ma `bWem~ xe li suf le bis mo sa mar Tlis Si na ar si bo lom de Se i nar Cu na,

xo lo aR mo sav leT sa qar Tve lo Si XVIII sa u ku ne Si ter mi ni `bWe~ Tan da Tan das ci la aseT

ga ge bas da mTli a nad Cve u le biT sa mar Tal Si ga da i nac vla me di a to ris sa xel wo de bad.

sva neT Si mi si Se saty vi sia `mo re vi~.24

18 kekelia m., termin `bWis~ SinaarsisaTvis qarTuli samarTlis wignebSi, saqarTvelos ssr

mecnierebaTa akademiis `macne,~ №4, Tb., 1973, 164.19 iqve.20 iqve, 166.21 iqve, 167.22 iqve, 169.23 iqve.24 iqve, 169-170.


18

m. ke ke li as ase ve moh yavs ara er Ti ma ga li Ti ro gorc XI sa u ku nem de li, ise mis Sem-

deg ar se bu li Zeg le bi dan, rom leb Sic `bWe~ Se sas vle li ka ris mniS vne lo biT ga mo i ye ne-

ba.25

3. iv. ja va xiS vi li sa da m. ke ke li as Sro meb ze day rdno biTg. na da re iS vi lma ki dev

er Ti na bi ji ga dad ga `bWis~ mniS vne lo bis dad ge nis mi mar Tu le biT. mi si va ra u diT, `bWe~

mo sa mar Tlis aR sa niS na vad ix ma re bo da ara mxo lod ad re fe o da lur, ara med an ti kur xa-

na Sic.26 g. na da re iS vil ma, er Ti mxriv, yu radR e ba mi aq cia iv. ja va xiS vi lis dak vir ve bas,

rom `WiS ka ri~ – `bWis ka ri sa gan~ aris war mom dga ri da bib li is teq ste bis uZ ve les qar-

Tul Tar gma neb Si `bWe~ `kars~ aR niS navs,27 me o re mxriv ki da ey rdno m. ke ke li as kvle vas,

rom X sa u ku nem del Zeg leb Si `bWe~ `msa juls~, `mmar Tvels~ da `mTa vars~ gu lis xmobs,

rad ga nac im dro i saT vis ad mi nis tra cia da mar Tlmsa ju le ba er Tma ne Ti sa gan nak le bad

aris ga mij nu li (pi la te sa xa re bis zog xel na wer Si `bWed~ da `msa ju lad~, zog Si ki –

`mTav rad~ ix se ni e ba).28

g. na da re iS vi lma ga av lo me tad sa in te re so pa ra le le bi an ti ku ri sam ya ros Tvis

da ma xa si a Te bel ada Tebs So ris, ker Zod: mkvle va ris mar Te bu li Se niS vniT, is ra el sa da

iu de a Si (zo ga dad, kla si ku ri aR mo sav le Tis qvey neb Si) mi Re bu li wes -Cve u le be bis Ta-

nax mad, yve la ze mniS vne lo va ni ga ri ge be bi (mag., mi wis nak ve Tis gas xvi se bis xel Sek ru le-

ba) yve la im mow mis Tan das wre biT ide bo da, rom le bic qa la qis Tu ga mag re bu li pun qtis

WiS kar Tan, e.i. Se sas vlel kar Tan is xdnen. xal xis Tav Se say re li qa la qis WiS ka ri `sa mar-

Tlis ga Ce nis~ (ga sa mar Tle bis) da ga ri ge ba- xel Sek ru le bis da de bis ad gi li iyo. zRu-

de Se mov le bul qa la qeb sa Tu ker Zo me pat ro ne Ta kar -mi da mo Si WiS kris gav liT Se di-

od nen. ba bi lons spi len Zi sa gan dam za de bu li asi WiS ka ri hqon da. Zve li qvey nis qa la qis

WiS kar Tan Cve u leb riv mowy o bi li iyo xal xis Tav Se sa ya ri mo e da ni da sa vaW ro ad gi li.

n. ma ris mi Ti Te biT, ia fe ti de bi saT vis da ma xa si a Te be li iyo ko lo sa lu ri mi wis sar wya vi

na ge bo be bis gver diT ad gi lob ri vi qvi sa gan na ge bo ba Ta aSe ne bis ma Ra li teq ni ka: ci xe-

qa la qe bi da qa la qe bis WiS kar Tan vaW ro ba, ra sac, g. na da re iS vi lis az riT, ema te ba ki dev

er Ti Cve u le ba – qa la qis WiS kar Tan mar Tlmsa ju le ba.29

g. na da re iS vi lis dak vir ve biT, qa la qis WiS kris ase Ti di di mniS vne lo bis ga mo Za-

xi lia Tur qe Tis sa xel mwi fos sa xel wo de ba – `ma Ra li por ta~, xo lo qar Tul Si me fis

sax lis aR sa niS na vad `ka ri~, anu `xel mwi fis ka ri~ ix ma re bo da.30 Zve li sam ya ros si nam-

dvi le Si qa la qis WiS kar ze sa kuT re bis uf le ba, ro gorc we si, qa laqs ekuT vno da. ami-

tom, xSi rad sity va `WiS ka ri~ Za las, Za la uf le bas, Zli e re bas ga mo xa tav da, rac Zve li

aR Tqmis wig neb sa da axal aR Tqma Sic kar gad Cans – qris te am bobs: `da me gety¢ Sen, ra me-

25 kekelia m., davis gamrCev pirTa saxelwodebisaTvis Zvel qarTul mwerlobaSi (V–X ss),

saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis `macne,~ №2, Tb., 1972, 151-152.26 nadareiSvili g., ratom ewodeboda mosamarTles `bWe~ feodalur saqarTveloSi, saqar-

Tvelos ssr mecnierebaTa akademiis `macne,~ №3, Tb., 1978, 182. 27 iqve.28 iqve, 183.29 iqve.30 aqve SeiZleba gaerTianebuli feodaluri saqarTvelos sasamarTlo uwyebis – `saajo

karis~ gaxsenebac. aseve, sayuradReboa kavkasiis mTel teriatoriaze gabneuli uamravi

toponimi, romelic `kar~ fuZes Seicavs: dariali (alanTa karebi), klde-kari, taSis-

kari, kasris kari, ze-kari (uReltexili).


19

Tu xar klde da amas klde sa ze da aR va Se no ek le sia Ce mi da bWe ni jo jo xe Ti sa ni ver ere-

o di an mas~ (ma Te 16.18).31 isic cno bi li a, Tu ro gor di dad fa sob da Zvel aR mo sav leT Si

sax lis xis ka ri. ro de sac iZu le bul ni iy vnen, sax li mi e to ve bi naT, ka ri Tan mih qon daT.

kars, WiS kars re li gi ur -sa kul to da niS nu le bac hqon da, im pe ri od Si ki sar wmu no e ba da

sa mar Ta li er Ti iyo.32

g. na da re iS vi lis mar Te bu li Se niS vniT, ro de sac ba bi lo ni did Su me rul -a qa dur

sa me fo Si Se di o da, Zve li Su me ru li sa xe li – `ka din gi ri~, e.i. `Rmer Te bis WiS ka ri~, er-

qva, xo lo aqa dur ena Si ba bi lo nis gvi an de li sa xel wo de ba ga az re bu li iyo ro gorc

`ba bi li~, e.i. `RvTis WiS ka ri~.33 qar Tu la dac ix ma re bo da da dRe sac xma re ba Sia wig nis

na wi le bad – `ka re bad~ da yo fa. eb ra e leb Si `ba ba~-m mi i Ro ka no nis na wi lis, anu pa rag-

ra fis mniS vne lo ba.34 g. na da re iS vi lis az riT, is ga re mo e ba, rom `ba ba~ (WiS ka ri) er qva

ka no nis an iu ri di u li traq ta tis na wils (kars, pa rag rafs) da is wes -Cve u le ba, rom qa-

la qis WiS kar Tan xe li suf le bis war mo mad gen le bi sa da xal xis Tan das wre biT xde bo da

sam sjav ro gar Ce va, dam na Sa ve e bis das ja, mniS vne lo va ni iu ri di u li aq te bis ga for me-

ba da a.S. – gax da sa fuZ ve li imi sa, rom ka ri, WiS ka ri (bWis ka ri), bWe, ro me lic bib li is

qar Tul Tar gma neb Si `ka ris~ mniS vne lo bi Tac ix ma re ba, da u kav Sir da mo sa mar Tle sa da

sa sa mar Tlos. `bWe~ (mTa va ri ka ri) da mo sa mar Tle, ro me lic qa la qis mTa var WiS kar Tan

ata reb da sam sjav ro sxdo mebs, ga az re bul iq na er Tma neT Tan kav Sir Si da `bWi sa gan~ war-

moS va `bWo ba~ (sja, ga sa mar Tle ba).35 `qi li la da da ma nas~ (XVII sa u ku nis Tar gma ni) erT

ta ep Si gver dig verd mo ix se ne ba `bWe~ `mo sa mar Tli sa~ da `ka ris~ mniS vne lo biT: `Se ni si-

cocx le gag rZel des sa u ku nem de bWe o da, mo Ci varT Ria eRir sos Tqve ni gu li sa bWeo da~.

yo ve li ve aR niS nu li dan ga mom di na re, g. na da re iS vi li da as kvnis, rom qar Tu li `bWe~,

`WiS ka ri (bWis ka ri) sa Su a le bas iZ le va Tva li ga va dev noT xse ne bu li ar qa u li sity ve bis,

is to ri is am uZ ve le si mow me e bis, san do Cve ne bas, Tu ra kav Sir Si iyo er Tma neT Tan `bWe~

da `bWis ka ri~.36

msgav si po zi cia aqvs g. To fu ri as, ro me lic Tvlis, rom omo ni mia me o re u lia da

bib li ur re a li ebs ukav Sir de ba: ie ru sa lim sa Tu sxva qa la qeb Si ga lav nis Se sas vlel-

Tan, ka rib Wes Tan wyde bo da sa sa mar Tlo, sa me di a to ro Tu sxva ti pis saq me e bi. es iyo

msje lo bis, TaT bi ris, bWo bis ad gi li, xo lo am saq mi a no bas bWes Tan mdgo mi pi rov ne ba

war mar Tav da, ro mel sac z. sar jve la Zis mo saz re biT, Se saZ loa `m-bWe~ er qva. Sem dgom-

Si ki Tav ki du ra `m~-s da kar gvam ga mo iw via ar se bu li omo ni mi a. ase rom, `mo sa mar Tlis~,

`msa ju lis~ se man ti kas `ka ris~ (bWis), `Se sas vle lis~ mniS vne lo ba udevs sa fuZ vlad.37

sa mec ni e ro li te ra tu ra Si ter min `bWis~ ra o ba ze ga moT qmul mo saz re ba Ta Se ja-

me bis Sem deg Ta ma mad Se iZ le ba am mi mar Tu le biT ki dev er Ti na bi jis ga dad gma da ki dev

er Txel das ma kiTx vi sa: ra tom aris ase Ti mWid ro aso ci a ci u ri kav Si ri `mo sa mar Tle sa~

31 nadareiSvili g., ratom ewodeboda mosamarTles `bWe~ feodalur saqarTveloSi, saqar-

Tvelos ssr mecnierebaTa akademiis `macne,~ №3, Tb., 1978, 184.32 iqve.33 iqve. 34 iqve.35 iqve, 184-185.36 iqve, 185. 37 Tofuria g., `bWe~ sityvis etimologiisaTvis, qarTveluri memkvidreoba, t. II, quTaisi,

1998, 107.


20

da `ka rebs~ So ris? xom ar hqon da am mov le nas ki dev uf ro Rrma sim bo lu ri dat vir Tva,

vid re qa la qis ka rib Wes Tan sa sa mar Tlo pro ce sis ga mar Tvis tra di ci a a? da es iri bad

xom ar mi a niS nebs mi si Sem qmne lis sa mar Tleb riv war mod ge neb zec?

3. ratom aqvs `bWes~ omonimuri mniSvneloba

am sa kiTx is ga sar kve vad Sem de gi kiTx ve bi un da da is vas:

● ro mel siv rces ga ne kuT vne ba ka ri, ro gorc Se no bis an na ge bo bis ar qi teq tu ru-

li ele men ti: Si da siv rces Tu ga re Tas? sxvag va rad – mis gan mar jvniv ar se bul siv rces

Tu mar cxniv ar se buls?

● upi ra te sad ro me li fun qcia aqvs kars, ro gorc Se no bis an na ge bo bis ar qi teq-

tu rul ele ments – Ca ket vis Tu ga Re bis?

● ra aso ci a ci u ri kav Si ria ka ris, ro gorc Se no bis an na ge bo bis ar qi teq tu ru li

ele men tis, fun qci eb sa da mo sa mar Tlis saq mi a no bas So ris?

aq si o ma a, rom sa mar Ta li ada mi a nu ri mov le na a. ada mi a ni ki ar se bobs dro sa da siv-

rce Si, esaa gan zo mi le be bi, rom li Tac igi SezR u du lia da, Se sa ba mi sad, yve la ada mi a nu-

ri mov le na ima ve gan zo mi le be biT aris gan pi ro be bu li.

siv rcis Se sa xeb la o- Zi wer da: `Wur Wels Ti xis gan am za de ben, mag ram Wur Wlis arss

mas Si moq ce u li si ca ri e le qmnis. kar -fan jrebs ked leb Si Wri an, mag ram sax lis arss mas-

Si moq ce u li si ca ri e le qmnis. WeS ma ri tad: vin ca Se ic no yo fi e ri – vi Tar ca sav se ba da

xil va di, man ve Se ic no ar yof na – vi Tar ca si ca ri e le da uxil va di~.38

ada mi ans, ro gorc bi o- fsi qo- so ci a lur ar se bas,39 bu neb ri vad axa si a Tebs mis ir-

gvliv ar se bu li siv rcis seg men ti re ba, rac qce vis fsi qo lo gi is Sem swav le li spe ci a-

lis te bi saT vis kar gad aris cno bi li. bi he i vi o ris te bi40 Ta na med ro ve ada mi a ni saT vis

da ma xa si a Te bel oTx siv rcob riv zo nas ga mo yo fen, ese ni a: in ti mu ri (15-46 sm), pi ra di

(46 sm – 1.2 m), so ci a lu ri (1.2 m – 3.6 m) da sa ja ro (3.6 m-dan). ara er Ti dak vir ve bi Ta da

eq spe ri men tiT das tur de ba, rom ada mi a ni gan sxva ve bu lad re a gi rebs sxva das xva zo nis

dar Rve va ze: po ten ci u ri ag re so ris mi marT yve la ze mkveT ri re aq cia sxe ul Tan ax los

gan la ge bul zo neb Si SeW ri sas aris mo sa lod ne li, mag ram, Tu ki ada mi a ni mi si pi ra di

siv rcis dam rRvevs ax lob lad da Ta vi si a nad Tvlis, mas e.w. `gax sni li po ze biT~ xvde ba,

rac ndo bis ma Ra li ko e fi ci en tis de mon stri re ba a.41

cxa di a, rom sam ya ros siv rcob ri vi seg men ti re ba Cvens wi nap reb sac axa si a Teb da,

rac kar gad Cans enis leq si kur er Te u leb Si, ker Zod, opo zi ci eb Si: `Sin~ – `ga re~, `Si-

na u ri~ – `ga re u li~, `nac no bi~ – ùc no bi~, `Cve ni a ni~ – `sxvi si a ni~, à qa u ri~ – ì qa u ri~,

`sa a qa o~ – `sa i qi o~, da sxv. bu neb ri vi a, rom es ter mi ne bi gan sxva ve bu li so ci a lu ri qce-

vis da, Se sa ba mi sad, gan sxva ve bu li sa mar Tleb ri vi re gu li re bis sfe ro Ta ar se bo ba ze

mi u Ti Tebs.

38 lao-Zi, dao de Zini, Tb., 1990, 93.39 kiknaZe d., danaSaulebrivi qcevis motivaciis sistemuri gagebisaTvis, Jurn., ̀ almanaxi,~

№13, axalgazrda iuristTa asociacia, 2000, 123.40 igulisxmeba `biheiviorizmi~ farTo gagebiT, rogorc adamianis qcevis fsiqologiisa

da e.w. `sxeulis enis~ Semswavleli mecniereba.41 Pease A., Pease B., The Defi nitive Book of Body Language, How to read others’ thoughts by their gestures,

Published by Pease International Pty, Buderim, QLD, Australia, 2004, 192-208.


21

bevr ena Si da, maT So ris qar Tul Sic, sa o ja xo er To bis aR mniS vne li sity va

`cecxls~, `ke ras~ ukav Sir de ba da er Ti ko co nis ir gvliv Tav moy ril so ci ums aR niS-

navs, ma ga li Tad: qar Tu li `kom li~ (kvam li) da mi si sva nu ri Se saty vi si `mez ge~ (Sdr.,

`le mesg~ – cecx li), `ke ra~ (cecx lis ad gil sam yo fe li) da sxv. ar se bobs mo saz re ba, rom

ke ra uf ro ad re aris Seq mni li, vid re ada mi a nis sacx ov re be li na ge bo ba da Se saZ le be-

li a, ke ris ga Ce na ara mxo lod win us wrebs sacx ov re be li na ge bo bis war mo So bas, ara med

ada mi a nis mi er da xu ru li Se no bis Seq mnis er T-er Ti mi ze zi swo red wvi mi sa da qa ri sa-

gan cecx lis dac vis au ci leb lo ba iyo.42 aseT na ge bo ba Si ki er Ti oja xi iy ri da Tavs, ris

ga moc mog vi a ne biT uk ve sxva ter mi ne bic (`sax li~, `fu Ze~ da `We ri~) da e ma ta sa o ja xo

er To bis aR mniS vnel leq si kas: `mo sax le~, `mo sax le o ba~, èr Tsax li~, `sax liS vi li;~ ga-

moT qma: ì xa re We ro, mok vdi mte ro!~ da sxv.43

Zve li sam ya ros xal xebs da, maT So ris kav ka si e lebs, Se maR le bul ad gi leb ze da-

sax le bis tra di cia axa si a Teb da. ami tom ka non zo mi e ri a, rom Sem de gi so ci a lu ri rgo-

lis – sis xliT na Te sa u ri kav Si ris aR mniS vne li ter mi ni, `gva ri~, er Tdro u lad aso-

cir de ba `mTa- go rak Tan~ da `msgav sTan~, `Ta nas wor Tan~. qar Tu li sity va `gva ri~ (mTis

di a leq teb Si `go ri~) gar da na Te sa o bi sa, mi a niS nebs swo red siv rcob riv -gan sax le biT

er Te ul ze, ro me lic mTis, Se maR le bu li ad gi lis, go ra kis mkvid ri a. kiTx va: `ra gva ri

xar?~ iden tu ria kiTx vi sa: `ro go ri xar?~ (`vi si go ri sa xar?~), `ro gor xar?~ (sva nu rad:

`mag vard xa ri?~). anu `rag va ro ba~ (ìm gva ri~ an àm gva ri~) Tvi se bis, mdgo ma re o bis aR-

mniS vne li a. Tvi se ba ze ki, sxva faq to reb Tan er Tad, did gav le nas ax dens swo red ge ne-

ti ku ri da kli ma tur -ge og ra fi u li faq to re bi. sva nur ena Si sity va `go var~ – `Ta nas-

wors~, `Sens msgavss~, `Ta na tols~, ase vTqvaT, Sens `mag vars~ aR niS navs, ro mel Ta nac,

cxa di a, gan sxva ve bu li uf leb ri vi da val de bu le bi Ti sta tu si ga kav Si rebs, vid re ucx-

os Tan (a nu imas Tan, vi sac `Cve ni ara fe ri scxi a~). ami to mac ar se bobs da na Sa u lis ise Ti

kva li fi ka ci a, ro go ri caa Ra la ti da mi si moq me dis aR mniS vne li Zve li qar Tu li sa mar-

Tlis ter mi ni – `Si na- gam ce me li~.44

Sem Txve vi Ti araa `gaR ma~ da `ga moR ma~ opo zi ci is sa i qi os Tan da sa a qa os Tan aso-

ci re bac. `gaR ma gas vla~ mic va le bis mniS vne lo biT das tur de ba ro gorc qar Tul,45

ise sva nur teq steb Si, sa dac `ga reT~ (`qam~) dar Ce na sik vdil Ta naa ga Ta nab re bu li:

`qam asadx~, `qam lir de~ (`ga reT dar Cnen~, `mi ic val nen~, `da i xoc nen~). `si naT les~ (`sam-

ze o~), ro gorc uk ve do mes ti re bul zo nas, upi ris pir de ba `sib ne le~ (`Sa ve Ti~, `su le-

Ti~), ro gorc nak le bad aT vi se bu li siv rce, ro mel sac da de biT Tan er Tad, Se saZ lo a,

uar yo fi Ti Tvi se be bic hqon des da mas Si ope ri re bac uf ro me ti saf rTxis Sem cve li a.46

42 CarTolani m., qarTveli xalxis materialuri kulturis istoriidan, mecnierebaTa aka-

demiis gamomcemloba, Tb., 1961, 64-65.43 qaldani a., centraluri kavkasiis mTielTa koSkuri kultura, `mecniereba,~ Tb., 1990,

41.44 orbeliani s., leqsikoni qarTuli, t. II, Tb., 1993, 302.45 `maSin hrqua meufeman man msaxurTa T¢sTa: SeukreniT magas £elni da fer£ni da ganagdeT

ege bnelsa mas garesknelsa. mun iyos tirili da RrWena¡ kbilTa¡~ (maTe 22.13) ix. axali

aRTquma¡, gaerTianebuli bibliuri sazogadoebebis saqarTvelos warmomadgenloba,

Tb., 2003.46 qaldani a., centraluri kavkasiis mTielTa koSkuri kultura, `mecniereba,~ Tb., 1990,

72-73.


22

sa in te re so a, rom sity va àT vi se ba~-c `Tvi se bis~ cod nas, gac no bi e re ba sa da `Tvi sad~,

`sa kuT rad~ gax do mas niS navs, xo lo à uT vi se be li~ – uc nobs.

am ri gad, pir vel or kiTx va ze pa su xi Ta vis Ta vad cxa di a:

ka ri aris ko mu ni ka ci is is Zi ri Ta di sa Su a le ba, ro me lic er Tdro u lad aer Ti a-

nebs da acal ke vebs ki dec or da pi ris pi re bul siv rces, mik ro- da mak ro- kos moss.47 am

Sem Txve va Si sa xe zea teq no lo gi u ri fun qci i sa da sim bo lu ri Ri re bu le bis ide a lu ri

dam Txve va.48 swo red fun qci o na lu ri mniS vne lo bis ga mo Za xi lia is, rom ka ri war mo ad-

gen da ked liT Se mo sazR vrul siv rce Si mo sax vedr er Ta derT le gi ti mur sa Su a le bas da

sxva gzis ga mo nax va av to ma tu rad aso cir de bo da iu ri di u li Tval saz ri siT uka no no aq-

tTan. amis ga mo Za xi lia axal aR Tqma Si gaJ Re re bu li fra za: à men, amen gety¢ Tqu en: ro-

me li ara Se vals ka riT ezo sa cxo var Ta sa, ara med sx¢T ker Zo Se vals, igi mpa ra vi ars da

ava za ki. xo lo ro me li Se vals ka riT, mwyem si ars cxo var Ta¡. amas me ka re man ca ga nu Ris

da cxo var Ta xmi sa mi si sa¡ is mi ni an~ (i o a ne 10.1-3); `me var ka ri: Cem mi er Tu vin me Se vi des,

cxon des; Se vi des da ga mo vi des da sa Zo va ri hpo vos~ (i o a ne 10.9).49 swo red ami tom aris

da kav Si re bu li ka ri uf le bas Tan – de met re pir ve lis mi er ge la Tis mo nas tri saT vis

gan jis ka ris Se wir va sim bo lu rad qa laq ze Za la uf le bis aRe bi sa da dac vi Ti zRu dis

ga ni a ra Re bis aq ti a, ise ve, ro gorc ka pi tu la ci is niS nad qa la qis ga sa Re bis Ca ba re bis

tra di cia Sua sa u ku ne e bis ev ro pa Si.50

imis ga mo, rom ka ri ori ve siv rcis na wi li iyo, kav ka si is mTi el Ta war mod ge niT

is da mo u ki deb lad arc erT maT gans ar ekuT vno da da or sawy iss So ris ar se bul me sa-

me Su a le dur sub stan ci ad aRiq me bo da. àm mi mar Te biT sa in te re soa ka ris zRur blTan

da kav Si re bul ri tu a lur moq me de ba Ta er Ti ri gi. mas ga ne kuT vne ba To fis `Ser cxve na~.

ka ris zRur blze da de bul Tof ze sva neT Si Ro rebs ga da a ta reb dnen, xo lo af xa zeT Si –

ZaR lebs. mov le na Ta ama ve rigs Se iZ le ba mi va kuT vnoT sva nur fol klor Si zRur blTan

da kav Si re biT da mow me bu li epi zo di: dam na Sa ve co li qmris brZa ne biT zRur blze da a ye-

nes, ra Ta kar Si Se mom svle lebs mi e fur Txe bi naT da zed fe xe bi Se ew min daT. la mi na lu ri

per so na Tu obi eq ti am Sem Txve va Si `Si na~ -sa da `ga re~-s Se sa yar Ta naa moq ce u li. is arc

`Si na a~ da arc `ga re Ta~, ri Tac kul tu ru li siv rcis mak la si fi ci re be li ba dis miR maa

47 qaldani a., centraluri kavkasiis mTielTa koSkuri kultura, `mecniereba,~ Tb., 1990,

72.48 iqve, 72-73.49 axali aRTquma¡, gaerTianebuli bibliuri sazogadoebebis saqarTvelos warmomadgen-

loba, Tb., 2003.50 aqve sainteresoa mwyemsis ganuyofeli atributi – kombali, romelic erTdroulad

cxvris mwyemsvisa da misi nadirTagan dacvis instrumentia (msxvili bolo nadiris mo-

sageriebelad, xolo sapirispiro – cxvris samswyemsavad gamoiyeneba). imis gamo, rom

kars aqvs ara marto Caketvis, aramed gaRebis funqciac, SesaZlebelia, `daketva,~ `sa-

keti~ karis urduliT, ketiT, joxiT gadarazvis gamoZaxilia. xeljoxi ki pirveli Tu

ara, kacobriobis erT-erTi yvelaze adreuli Tavdacvis iaraRia, ris gamoc odiTganve

Zalis demonstirebisa da Zalauflebis simbolod iTvleba. amis gamoxatulebaa ro-

mauli vindikacia, romelic vindiqtidan (pretoris kverTxi) iRebs saxelwodebas, aseve,

Sua saukuneebis saqarTveloSi `xelargnosani~ (`xeljoxiani~) moxeleebis instituti,

religiis msaxurTa kverTxebi, mefeTa da imperatorTa skiptra da TviT dRevandeli sa-

patrulo policiis ekipirebaSi Semavali xelketic.


23

dar Ce ni li~.51 sva nu ri fol klo ri dan moy va ni li epi zo dis msgav si sim bo lu ri dat vir-

Tva aqvs qar Tul xal xur zRap reb Si ara er Tgzis mox se ne bul dam na Sa ve qa lis gzaj va re-

din ze dab mis wess – gzaj va re di ni arc erT da arc me o re gzas ar ekuT vnis.

ka ris du a lis tu ri sim bo li ka da is, rom arc erT da arc me o re siv rces cal -cal-

ke ar ekuT vnis, sa in te re sod aku mu lir da qar Tu li ada Tob ri vi sa mar Tlis, ker Zod,

sva nu ri sa me di a to ro war mo e bis um niS vne lo va nes in sti tut Si – `to lo bis fic Si~ (`to-

lob maR vra~),52 rom lis dro sac Sem ri ge be li me di a to re bi ro gorc erT, ise me o re mxa-

res da mo u ki deb lad aZ le ven fics, rom Ti To e u li maT ga nis ad gil ze da a ye ne ben sa ku Tar

Tavs da mi u ker Zo eb lad gan sji an sa mar Tals ise, TiT qos swo red maT ad gi las iy vnen.53

aq, er Ti Se xed viT, ga nu xor ci e le be li pi ro bis mi ce ma xde ba, vi na i dan mom ri ge be li aseT

fics aZ levs ara erT, ara med ori ve mxa res, Ta nac es mxa re e bi er Tma neT Tan da pi ris pi-

re ba Si im yo fe bi an. mag ram swo red aq Cans, rom `mo ra vi~ er Tdro u lad è kuT vnis~ ori ve

mxa res da, ama ve dros, cal -cal ke – arc erT maT gans. igi or da pi ris pi re bul mxa res So-

ris ar se bul ne it ra lur siv ce Si im yo fe ba. es mdgo ma re o ba imiT aris gan sa kuT re bu li,

rom mom ri ge be li mo sa mar Tle ara Tu me sa me, `cal ke mdgom~, ab so lu tu rad da mo u ki de-

bel ka te go ri a Si mo i az rebs Tavs, ara med kvla vac ori ves Tan mWid ro kav Sir Si, ò ri ves

So ris~, rCe ba, rac kar ga daa asa xu li sa me di a to ro sa mar Tal wa mo e bis me o re ter min Si:

`nen sgaS meg ne~,54 `nes ga Cu meg ne~55 (`Su a Si mdgo mi~), `nes ga me zal~ (Su a ma va li) da sxv.

Se iZ le ba ase Ti Se da re bac: Tu ki da pi ris pi re bu li mxa re e bi ori sxva das xva mtru-

lad gan wyo bi li ba na kis `mo qa la qe e bi~ ari an, bWe – òr ma gi mo qa la qe a~.

aR niS nu lis ga mo xa tu le baa sxva sity ve bic, rom le bic qar Tu li enis leq si ka Si

ima ve aso ci a ci ur vels ga ne kuT vne ba, ker Zod: siv rcis mak la si fi ci re be li er T-er Ti

sity vaa `mxa re~, ro me lic aR niS navs ro gorc ge og ra fi ul te ri to ri as, ise – mi mar Tu-

le bas. sity va omo ni mur kav Sir Sia ada mi a nis sxe u lis na wil Tan (`mxa ri~), ro me lic ada-

mi ans ori aqvs. ga mo i ye ne ba sity ve bi – ̀ cal -mxri vi~ da ̀ or -mxri vi~, ase ve ̀ sam -mxri vi~ da

`mra val -mxri vi~. ar se bobs ama ve aso ci a ci u ri ve lis kuT vni le ba – `mim xro ba~, rac vi Ra-

cis `mxa res~ dad go mas, SeS ve le bas da mix ma re bas niS navs, sxvag va rad, vi Ra cis `mxar Si

Sed go mas~ (a nu ise si a ruls, ro de sac vin mes mih yve bi, mis dev mxars ukan an dga xar vi-

Ra cis mxar Tan). `mxris~ aR sa niS na vad qar Tul ena Si ga mo i ye ne ba me o re sity vac – `be Wi~

(me tic, ar se bobs ma Ti kav Si ris Se de gad war moq mni li sity va – `mxar -be Wi~). sity va `be Wi~

aso ci a ci ur kav Sir Sia `bWes Tan~, vi na i dan ada mi ans aqvs ori mxa ri, anu ori be Wi da Tu ki,

pi ro bi Tad, mo sa mar Tle dad ge bo da ka reb Si, mi si er Ti be Wis, anu mxris mi mar Tu le biT

aR moC nde bo da Si da siv rce, me o re mi mar Tu le biT ki – ga re Ta. Se sa ba mi sad, is un da yo fi-

li yo `mi um xro be li~, anu arc er Ti mxa ri saT vis ar un da `da e Wi ra mxa ri~, (Sdr., `mxar da-

We ra~). aR niS nu li pir da pir kav Sir Sia sa sa mar Tlos er T-erT sa yo vel Tao sim bo los Tan

– sas wor Ta nac, ro mel sac ase ve ori mxa ri aqvs. amas ukav Sir de ba er Ti sva nu ri gad mo-

51 qaldani a., centraluri kavkasiis mTielTa koSkuri kultura, `mecniereba,~ Tb., 1990,

73.52 daviTaSvili g., samediatoro sasamarTlo svaneTSi, Tb., 2002, 49.53 iqve, 45.54 wulukiani a., svanuri bWe-mediatoruli sasamarTlo, qarTuli CveulebiTi sjuli,

Jurn., saxelmwifo da samarTali, №9, Tb., 1990, 61.55 daviTaSvili g., samediatoro sasamarTlo svaneTSi, Tb., 2002, 34.


24

ce mac taZ ris ka ris Se sa xeb: `Zve lad sva ne bi ta Zar Si pi ri sa xis win miq ce viT Se di od nen,

ri Tac Rmer TTan mis vla sa da am qvey nis gan gan So re bas ga mo xa tav dnen, mag ram ro de sac

loc vas da as ru leb dnen, sa Wi ro iyo taZ ris ka rib Wi dan ga mos vla: Tu pi ri sa xiT ga mo-

vi dod nen, ma Sin zur gi un da Se eq ci aT xa tis Tvis da es ar Se iZ le bo da. Tu xats zurgs

ar Se aq cev dnen da ukus vliT ga mo vi dod nen, ma Sin am qvey nis Tvis un da Se eq ci aT zur gi

da esec ar Se iZ le bo da. ami tom Cas Wi deb dnen er Tma neTs xels da sim Re riT ga mo di od nen

gver du lad. ase war mo iq mna sva nu ri fer xu li~.56

Se saZ le be li a, ase Ti ve kav Si ria sity va `be Wed Ta nac~, ro me lic da ket vis, da luq-

vis, Sek vris, Tav moy ris, da xur vi sa da das ru le bis sim bo lo a. igi aR niS navs ro gorc

TiT ze ga sa ke Te bel be Weds, ise do ku men tze da sar tymels (an ti kur pe ri od Si es er Ti

da igi ve iyo), mag ram, rac mTa va ri a, qar Tul ena Si ter mi ni `da beW du li~ uc vle lis, be-

Wed das mu lis57 da zog jer ka no ni ku ris si no ni ma dac ga mo i ye ne ba, `da beW dva~ ki – dam-

tki ce bas, le gi ti mi za ci a sac gu lis xmobs. ase ve àR beW dva~ niS nis da de bas, kva lis da-

to ve bas. `beW va~58 Zve li qar Tu lis mi xed viT qso vas da Tav moy ras (`boW vas~, `Sek vras~)

niS navs (Sdr., `di ac sa, qsli sa mbeW vel sa~59). es ki ki dev er Txel adas tu rebs imas, rom aq

ara da pi ris pi re bis, ara med ori mi mar Tu le bis er Tad Tav moy ris, Sek vri sa da `mo boW-

vis~ idea fi gu ri rebs (Sdr., `xel Sek ru le ba~).

h. ber ma ni, sa mar Tlis da sav lur tra di ci a ze dak vir ve bis Se de gad, mi vi da das-

kvnam de, ro me lic araC ve u leb ri vad zus tad mi e sa da ge ba swo red qar Tul is to ri ul

re a lo bas da Zve li qar Tu li sa mar Tlis su lis kve Te bas. mi si sity ve biT, ì se ve ro gorc

ara da sav lur kul tu reb Si, ev ro pis xal xTa sa mar Ta li VI-X sa u ku ne eb Si ar war mo ad gen-

da ze mo dan Tav smox ve ul wes Ta er Tob li o bas, ara med uf ro me tad ko leq ti u ri cno bi-

e re bis ga nu yo fe li na wi li, sa zo ga do e bis er Tgva ri `ko leq ti u ri sin di si~ iyo. Ta vad

xal xi qmni da sa mar Tals da sa sa mar Tlos Ta vis kre beb ze; ...pir ve li im pul si sa ma gi e ros

mizR vis sur vi li iyo, mag ram Su ris Zi e bas ukan un da da e xia da, ro gorc we si, ukan ixev da

ki dec kom pen sa ci is ode no bis Se sa xeb mo la pa ra ke be bis wi na Se, ra sac mos dev da Se ri ge ba.

sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le ba xSi rad mo ri ge bis aq ti iyo. am gziT dar Rve u li mSvi do ba,

sa bo lo od, dip lo ma ti is sa Su a le biT aR dge bo da. sa mar Tlis, uf le bi sa da bra le u lo-

bis sa kiTx eb ze maR la id ga mo SuR lar Ta mo ri ge bis sa kiTx i. igi ve Se iZ le ba iT qvas bev ri

e.w. pri mi ti u li Te mis Se sa xe bac, rom le bic ax lac ar se bobs af ri kis, azi i sa da sam xreT

ame ri kis rig ad gi leb Si. igi ve iT qmis bevri ci vi li za ci is Se sa xeb war sul Sic da aw myo-

Sic~.60

Se saZ lo a, Ta na med ro ve iu ris tis Tvis uc na u ra dac JRer des ase Ti da mo ki de bu-

le ba, mag ram ab so lu tu rad swo ria h. ber ma nis Se niS vna, rom `sa mar Ta li, ise ve ro gorc

xe lov ne ba da mi Ti an re li gi a, ise ve ro gorc TviT ena, ev ro pis xal xe bi saT vis ma Ti is-

56 oniani s., didi ojaxis instituti svanur CveulebiT samarTalSi, samarTlisa da poli-

tikuri azrovnebis istoriis narkvevebi, TinaTin wereTlis saxelmwifosa da samarTlis

instituti, w. II, Tb., 2012, 477.57 orbeliani s., leqsikoni qarTuli, t. I, Tb., 1991, 185. Sdr., esaia 29.11; ieremia 32.11;

ieremia 32.14; danieli 12.9; ioanes gamocxadeba 5.1, 7.4-7.8. 58 orbeliani s., leqsikoni qarTuli, t. I, Tb., 1991, 102, t. II, Tb., 1993, 313.59 rusTaveli S., vefxistyaosani, Tb., 1986, 258.60 Берман Г. Дж., Зарадная традиция права: Эпоха формирования, 2-е издание, М., 1998, 86.


25

to ri is sawy is etap ze iyo ara im de nad bra lis gan sazR vri saT vis an msjav ris da de bi saT-

vis Se mu Sa ve bu li we se bis er Tob li o ba, ara ada mi an Ta da yo fis sa Su a le ba prin ci pe bis

meS ve o biT – ara med sa mar Ta li iyo ada mi an Ta er Tad Se kav Si re bis sa Su a le ba, Se ri ge bis

in stru men ti. sa mar Ta li aRiq me bo da, pir vel yov li sa, ro gorc Su a mav lo bis pro ce si,

ur Ti er To bis xer xi da ara – ro gorc nor ma Ta Seq mni sa da ga dawy ve ti le ba Ta mi Re bis

pro ce si. am Tval saz ri siT ger ma nel Ta da sxva Zvel ev ro pel xal xTa sa mar Tals bev ri

sa er To hqon da aR mo sav lur sa mar Tlis fi lo so fi as Tan~.61

4. das kvna

am ri gad, ter min `bWis~ omo ni mu ri mniS vne lo ba pir da pir mi u Ti Tebs mi si Sem qmne-

lis sa mar Tleb riv war mod ge neb ze, ker Zod: mo sa mar Tlis, ro gorc mom ri geb lis, Se ma-

kav Si reb lis fun qci a ze da sa sa mar Tlos, ro gorc me di a ci is gan xor ci e le bis in stru-

men tze, ro me lic ka ris msgav sad ori da mo u ki de be li siv rcis ma kav Si reb li sa da gam yo-

fis du a lis tur dat vir Tvas ise iTav sebs, rom cal -cal ke arc erT siv rces ga ne kuT vne-

ba da, amav dro u lad, ori ve siv rcis ga nu yo fe li na wi li a.

61 Берман Г. Дж., Зарадная традиция права: Эпоха формирования, 2-е издание, М., 1998, 87.

26

giorgi amiranaSvili*

Secdoma kontrahentis pirovnebaSi – momwesrigebeli normis Tavisebureba qarTul kanonmdeblobaSi

1. Sesavali

sa qar Tve lo Si sa baz ro eko no mi kis dam kvid re bam, ro me lic sab Wo Ta sis te mis daS-

lis Se de gad war mo iS va, dRis wes rig Si da a ye na sa ka non mdeb lo ba zis cvli le bis sa-

kiTx i. axa li sa mo qa la qo ko deq si sa qar Tve lo Si 1997 wlis 25 no em bri dan amoq med da.

man Ca a nac vla 1964 wli dan moq me di sa qar Tve los sab Wo Ta so ci a lis tu ri res pub li kis

sa mo qa la qo sa mar Tlis ko deq si (Sem dgom Si – sssrssk). ko deq sis amoq me de bi dan 15 we li

ga vi da, rac sak ma ri si droa mis Rir se beb sa Tu nak lo van mxa re eb ze msje lo bi saT vis.

qar Tu li sa mar Tlis re for mis di di mo na po va ria mxa re Ta ker Zo av to no mi is uz-

run vel yo fa,1 rac sa mo qa la qo ur Ti er To bis mo na wi le ebs Se saZ leb lo bas ani Webs, ga-

na xor ci e lon ka no niT auk rZa la vi ne bis mi e ri moq me de ba, maT So ris, ise Tic, ro me lic

ka no niT pir da pir ar aris gaT va lis wi ne bu li.

ker Zo av to no mi is gan xor ci e le bis yve la ze gav rce le bu li sa Su a le ba ga ri ge baa.2

ne bis mi e ri ga ri ge ba ar se bobs ne bis ga mov le nis meS ve o biT. Tum ca, aris Sem Txve ve bi,

ro de sac ga reg nu lad ga mo xa tu li ne ba ar em Txve va mi si ga mom vle nis Si na gan ne bas, rac

sxva das xva ga re Se faq to ris ze moq me de biT Se iZ le ba gan xor ci el des. Se sa ba mi sad, am

dros sa xe zea nak lis mqo ne ne bis ga mov le na.3

naS rom Si gan xi lu lia ne bis nak lis sa fuZ vel ze da de bul ga ri ge ba Ta er T-er Ti

sa xe, ro me lic sa ci lo ga ri ge bis sa xe liT aris cno bi li. Se iZ le ba iT qvas, rom qar Tul

sa mec ni e ro siv rce Si ar mom xda ra sa ci lo ga ri ge ba Ta mo nog ra fi u li kvle va, rac da-

sa na nia imis fon ze, rom sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis (Sem dgom Si – ssk) ro gorc

cal ke u li in sti tu tis, ise kon kre tu li nor me bis Rrma da sa fuZ vli a ni ana li zis sa Wi-

ro e ba, dRes dRe o biT, Za li an di di a.

Ta vis Ta vad cxa di a, sta tia ar exe ba sa ci lo ga ri ge ba Ta yve la sa xes, rad gan Ti To-

e u li maT ga nis Ses wav la da mo u ki de be li kvle vis sa ga ni Se iZ le ba gax des. ami tom mas Si

aris er Tgva ri cda, ga mo i yos er Ti kon kre tu li sa kiTx i, ker Zod, Sec do ma kon tra hen-

tis pi rov ne ba Si, ro gorc ga ri ge bis Se ci le bis sa fuZ ve li, da, SeZ le bis dag va rad, de-

ta lu rad ga a na liz des mi si mom wes ri ge be li nor mis Se mad ge ne li struq tu ru li ele-

men te bi.

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti, mowveuli leqtori.1 zoiZe b., evropuli kerZo samarTlis recepcia saqarTveloSi, sagamomcemlo saqmis sas-

wavlo centri, Tb., 2005, 284.2 Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, gamomc. `samarTali~, Tb., 2011, 290.3 iqve, 360; am sakiTxTan dakavSirebiT, aseve, ix. zoiZe b., saqarTvelos samoqalaqo kode-

qsis komentari, wigni pirveli, samoqalaqo kodeqsis zogadi debulebani, muxli 50, ga-

momc. `samarTali~, Tb., 1999, 166.

giorgi amiranaSvili, Secdoma kontrahentis pirovnebaSi – momwesrigebeli normis

Tavisebureba qarTul kanonmdeblobaSi

27

jer ki dev ko deq sis Se mu Sa ve bis pro ces Si iyo sa u ba ri ima ze, rom kon tra hen tis

pi rov ne ba Si Sec do mas bev ri sa ka ma To sa kiTxi ukav Sir de ba.4 zo ga dad, pi rov ne ba Si Sec-

do mis prob le ma ar aris axa li, Tum ca, teq no lo gi u ri gan vi Ta re bis kval dak val, es sa-

kiTxi sul uf ro da uf ro aq tu a lu ri xde ba eleq tro nu li vaW ro bis tran zaq ci eb Si,

rad gan ase Ti ti pis ga ri ge ba Si Za li an di di saf rTxe ar se bobs imi sa, rom pir ma Sec do ma

da uS vas sa sur ve li kon tra hen tis iden to bas Tan da kav Si re biT.5

naS rom Si ga mo ye ne bu lia sak vle vi Te ma ti kis gar Se mo qar Tul ena ze ga mo ce mu li,

faq tob ri vad, yve la li te ra tu ru li wya ro. amas Ta na ve, gad mo ce mu lia erov nul ka non-

mdeb lo ba Si pi rov ne ba Si Sec do mis mom wes ri ge be li nor mis ir gvliv sa mec ni e ro pub li-

ka ci eb Si ar se bu li kri ti ku li mo saz re be bi da iq ve moy va ni lia av to ri se u li po zi ci a.

rac Se e xe ba qar Tul sa sa mar Tlo praq ti kas, mi u xe da vad imi sa, rom sa qar Tve los uze na-

e si sa sa mar Tlos sa mo sa mar Tlo sa mar Ta li am sa kiTx Tan da kav Si re biT me tis me tad mwi-

ri a,6 naS rom Si ma inc aris gan xi lu li sa qar Tve lo Si ar se bu li mci re praq ti ka. sak vlev

Te mas Tan da kav Si re bu li qar Tu li sa sa mar Tlo praq ti kis si Ra ri bem mkiTx ve li Sec do-

ma Si ar un da Se iy va nos sa kiTx is mniS vne lo ba sa da aq tu a lu ro bas Tan mi mar Te biT. uf ro

me tic, naS rom Si das mul prob le ma Ta ana liz ma xe li un da Se uwy os qar Tu li ka non mdeb-

lo bis praq ti ku li ga mo ye ne bis ga mar ti ve bas da am mi mar Tu le biT er Tgva ro va ni sa sa-

mar Tlo praq ti kis Ca mo ya li be bas.

2. normiT gaTvaliswinebuli samarTalurTierTobis

monawile subieqtebi

ssk-is 74-e mux lis pir ve li na wi li gan sazR vravs kon tra hen tis pi rov ne bis mi marT

Sec do mis ar se bi To bis wi na pi ro bas, ri si dak ma yo fi le bis Sem Txve va Sic, ga ri ge ba Se iZ-

le ba sa ci lo gax des. ssk-is 59-e mux lis me-2 na wi lis me-2 wi na da de bis mi xed viT, Se ci le-

4 zoiZe b., garigebani saqarTvelos momaval samoqalaqo kodeqsSi, krebulSi: samarTlis

reforma saqarTveloSi, 1994 wlis 23-25 maiss TbilisSi gamarTuli saerTaSoriso kon-

ferenciis masalebi, Tb., 1994, 289.5 dawvrilebiT ix.: Mik E., Mistaken Identity, Identity Theft and Problems of Remote Authentication in

E-commerce, Computer Law & Security Review 2012, Vol. 28, Issue 4, 396 da Semdg., <http://ink.library.smu.edu.sg/sol_research/1148/>, [28/03/2013]; zambaxiZe T., eleqtronuli vaWrobis samarTle-

brivi reglamentaciis safuZvlebi (problemebi da perspeqtiva), Jurn. `qarTuli samar-

Tlis mimoxilva~, 8/2005-1/2, 124-132.6 a(a)ip – informaciis Tavisuflebis ganviTarebis institutma, 2011 wlis 5 maiss, ofi-

cialuri weriliT mimarTa saqarTvelos uzenaes sasamarTlos da moiTxova informa-

cia saqarTvelos saerTo sasamarTloebSi (samive instanciaSi) 2008, 2009 da 2010 wlebSi

arsebuli statistikis Sesaxeb, romelic exeba SecdomiT dadebuli garigebis Sedegad

warmoSobil davebs (samoqalaqo kodeqsis 72-76-e da 78-e muxlebis miTiTebiT): <http://www.opendata.ge/#!lang/ka/cat/other_useful_information_text/id/56>, [26/09/2012]. werilis pasuxad,

amave wlis 11 maiss, sasamarTlo statistikisa da informatizaciis ganyofilebam gan-

mcxadebels acnoba, rom saqalaqo da saapelacio sasamarTloebSi moqmedi statisti-

kuri angariSgebis kvartalur da wliur angariSgebis formebSi SecdomiT dadebuli

garigebebi calke punqtad ar aRiricxeba, xolo uzenaesi sasamarTlos gadawyvetileba-

Ta bazaSi miTiTebuli muxlebiT ganxiluli saqmeebi ar moiZebna: <http://www.opendata.ge/pdf_fi les/uzenaesi_shecdomit_dadebuli_garigeba.pdf>, [26/09/2012].


28

ba xor ci el de ba xel Sek ru le bis me o re mxa ris mi marT, xo lo ama ve mux lis me-3 na wi lis

Ta nax mad, Se ci le bis uf le ba aqvs da in te re se bul pirs. mi Ti Te bu li nor me bis ana li zi-

sas Tavs iCens sa kiTxi imas Tan da kav Si re biT, ram de nad Se saZ le be lia Se ci le bis gan xor-

ci e le ba me sa me pi re bis mi marT da vin Se iZ le ba iyos da in te re se bu li pi ri, ro mel sac

Se ci le bis uf le ba aqvs.

2.1. Secilebis uflebis mqone pirTa wre

for mu li re ba – `Sec do ma kon tra hen tis pi rov ne ba Si~, er Ti Se xed viT, mi a niS nebs

ima ze, rom Se ci le bis uf le ba aqvs ga ri ge bis mo na wi les, ro mel mac nak lis mqo ne ne ba

ga mo av li na. Tum ca, sa in te re so a, ram de nad Se saZ le be li a am nor mis gav rce le ba iseT

Sem Txve va ze, ro de sac sa xe zea war mo mad gen lo ba, ker Zod, Se iZ le ba Tu ara, war mo mad ge-

nel ma da uS vas Sec do ma war mod ge ni li pi ris kon tra hen tis pi rov ne ba Si.

Tbi li sis sa qa la qo sa sa mar Tlom Ta vis er T-erT ga dawy ve ti le ba Si ar ga i zi a ra

mo pa su xis mo saz re ba ssk-is 74-e mux lis pir ve li na wi lis da mis gan ga mom di na re, ama ve

ko deq sis 79-e mux lis ga mo ye ne bis Se sa xeb, vi na i dan mo sar Ce les Tvi Ton ar mi u Ria mo-

na wi le o ba xel Sek ru le bis da de ba Si. ker Zod, mas war mo ad gen da war mo mad ge ne li, ro-

me lic xels awer da xel Sek ru le bas. Se sa ba mi sad, am uka nas knels arc Se iZ le ba mos vlo-

da Sec do ma kon tra hen tis pi rov ne ba Si. aqe dan ga mom di na re, sa sa mar Tlom CaT va la, rom

mo sar Ce lis mi marT ssk-is 79-e mux lis pir ve li na wi liT gaT va lis wi ne bu li er TTvi a ni

xan daz mu lo bis va dis gav rce le ba usa fuZ vlo iyo.7

sa sa mar Tlos mid go ma ar aris ga sa zi a re be li, rad gan, Tu mxed ve lo ba Si iq ne ba mi-

Re bu li war mo mad gen lo bi Ti uf le ba mo si le bis ar si, sa pi ris pi ro das kvnis sa fuZ ve li

iq mne ba.

war mo mad gen lo bi saT vis da ma xa si a Te be lia is, rom sa mo qa la qo uf le be bi da mo-

va le o be bi ekuT vnis gar kve ul pirs, mag ram xor ci el de ba sxva su bi eq tis mi er; war mo-

mad gen lo bis me o re da ma xa si a Te be li ni Sa ni is aris, rom war mo mad ge ne li moq me debs ara

Ta vi si, ara med war mod ge ni lis sa xe liT, ami to mac, mis mi er mo po ve bu li uf le be bi da

mo va le o be bi, ma Ti aR mo ce ne bis pro ces Si ve, ekuT vnis ara war mo mad ge nels, ara med war-

mod ge nils.8

war mo mad ge ne li Tvi Ton debs ga ri ge bas, mag ram am ga ri ge bis Se de gi dge ba ara mis-

Tvis pi ra dad, ara med war mod ge ni li pi ri saT vis. ga ri ge bis da de bi sas war mo mad ge ne li

Ta vis ne bas ga mo xa tavs, mag ram sxvi si sa xe liT.9

war mo mad gen lo ba gan sxvav de ba im Sem Txve vi sa gan, ro de sac pi ri iye nebs sxva pirs

Ta vi si ne bis ga mov le nis ga da sa ce mad, ro me lic ne bis ga mom vle nis gam ta ris Tu ga dam-

ta nis fun qci as as ru lebs.10 es pi ri ga das cems er Ti mxa ris da na ba rebs me o re mxa res, mis

7 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa

palatis 2009 wlis 20 martis #as-947-1150-08 ganCinebis aRwerilobiTi nawili.8 kaxaZe m., warmomadgenlobisa da mindobilobis institutis Taviseburebani, wignSi: sa-

marTlis reforma saqarTveloSi, 1994 wlis 23-25 maiss TbilisSi gamarTuli saerTaSo-

riso konferenciis masalebi, Tb., 1994, 257.9 Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, gamomc. `samarTali~, Tb., 2011, 431.10 kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, evropuli da Sedarebi-

Ti samarTlis institutis gamomcemloba, Tb., 2009, 405.



29

sur vils, ne bas, mag ram igi ar ga mo xa tavs Ta vis ne bas, war mo mad ge ne li ki, yo vel Tvis

moq me debs Ta vi si ne biT.11 Se sa ba mi sad, sxva pi ris ne bis ga mov le nis ga ce mis Sem Txve va Si,

saq me gvaqvs faq tob riv da ara uSu a lod ga ri ge bas Tan da kav Si re bul qme de bas Tan.12

sa sa mar Tlos, sa kiTx is ga dawy ve ti sas, un da exel mZRva ne la ssk-is 104-e da 106-e

mux le biT. war mo mad gen lis mi er, Ta vi si uf le ba mo si le bis far gleb Si, da de bu li ga ri-

ge biT uf le be bi da mo va le o be bi war mo e So ba mxo lod war mod ge nil pirs. Se sa ba mi sad,

war mo mad gen lo bi sas, ne bis ga mov le nis nak lis Sem Txve va Si, swo red war mod ge nil pirs

un da Se eZ los sa xel Sek ru le bo ur Ti er To bis das ru le ba Se ci le bis gziT. rad gan ssk-

is 106-e mux lis pir ve li na wi lis mi xed viT, ne bis ga mov le nis nak lis ga mo ga ri ge bis sa-

ci lo o bi sas ga dam wyve tia war mo mad gen lis ne ba, war mod ge nil pirs Se uZ li a, sa ci lo ga-

xa dos kon tra hen tTan da de bu li ga ri ge ba war mo mad gen lis Sec do mis ga mo.13

2.2. Secilebis adresatTa wre

ssk-is 74-e mux lis pir vel na wil Si aq cen ti keT de ba kon tra hen tis pi rov ne ba sa da

mis pi rad Tvi se beb ze. am de nad, sity va sity vi Ti gan mar te bis mi xed viT, er Ti Se xed viT,

ga mo i ricx e ba iu ri di u li pi ris igi ve o ba Si Sec do mis daS ve bis Se saZ leb lo ba. Se sa ba mi-

sad, ga sar kve vi a, sa xe zea nor mis xar ve zi, rac, Ta vis mxriv, mo sa mar Tlis mi er ana lo gi is

ga mo ye ne bis wi na pi ro ba a, Tu ka non mde bel ma Seg ne bu lad ar mo a wes ri ga es sa kiTx i.

ssk-is me-5 mux li dan ga mom di na re, ana lo gi is ga mo ye ne bis wi na pi ro baa Se sa ba mi si

ur Ti er To ba ar iyos mo wes ri ge bu li ka no niT, anu, un da ar se bob des re gu li re bis xar-

ve zi.14

Tum ca, ga saT va lis wi ne be li a, rom ne bis mi e ri xar ve zi ar aris ana lo gi is ga mo ye-

ne bis wi na pi ro ba. ra i me ur Ti er To bis mo u wes ri geb lo ba, Se saZ loa, iyos ka non mdeb lis

Seg ne bu li ga dawy ve ti le ba, rac krZa lavs mo sa mar Tlis mi er sa mar Tlis gan vi Ta re bas

mo ce mul sa kiTx Tan da kav Si re biT, vi na i dan, wi na aR mdeg Sem Txve va Si, sa xe ze iq ne ba sa sa-

mar Tlo xe li suf le bis Ca re va sa ka non mdeb lo xe li suf le bis fun qci eb Si.15

zo ga dad, ana lo gia ga ni xi le ba mxo lod ma Sin, ro de sac sa u ba ria re gu li re bis

ara geg mi ur (e .i. ara Seg ne bu lad da geg mil) xar vez ze. ara geg mi u ri xar ve zi ar se bobs ma-

Sin, ro de sac igi ar yo fi la gan zra xu li ka non mdeb lis mi er. ase Ti Sem Txve vis ar se bo ba

11 kobaxiZe a., samoqalaqo samarTali, I, zogadi nawili, Tb., 2001, 311.12 hencSeli s., samoqalaqo kazusebis damuSavebis meTodika, gamomc. ̀ siesta~, Tb., 2009, 157.

warmomadgenlisa da kurieris gansxvavebis Taobaze, aseve, ix. erqvania T., mesame pirTa

interesebis dacva warmomadgenlobaSi (saqarTvelos da germaniis samoqalaqo kodeqsis

mixedviT), Jurn. `marTlmsajuleba da kanoni~, #3(34)’12, 33. analogiuri midgomaa ger-

manul samarTalSi: Шюнеманн В.Б., Частное экономическое право: Правовые основы для экономи-стов, Минск, 2007, 128.

13 analogiuri mosazreba naxeT: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri

cnebebi, evropuli da SedarebiTi samarTlis institutis gamomcemloba, Tb., 2009, 360;

hencSeli s., samoqalaqo kazusebis damuSavebis meTodika, gamomc. `siesta~, Tb., 2009,

159-160. msgavsi midgoma damaxasiaTebelia anglosaqsuri samarTlisTvisac: Turner C., Contract Law, 2nd ed,, Hodder Education Group, London, 2007, 147.

14 hencSeli s., samoqalaqo kazusebis damuSavebis meTodika, gamomc. `siesta~, Tb., 2009, 66.15 iqve.


30

un da ga ir kves gan mar te bis gziT. aq, Se saZ loa, efeq tu ri iyos sa wi na aR mde go mo saz re-

bi dan ga mo ta ni li das kvni Ti ar gu men ti re bis for ma. Tu nor ma imis va ra u dis sa fuZ ve-

li a, rom ka non mdeb lis mi za ni iyo er Ti kon kre tu li ur Ti er To bis mo wes ri ge ba, ma Sin

es mety ve lebs ima ze, rom man Seg ne bu lad ar mo a wes ri ga sxva ur Ti er To ba.16

ro gorc cno bi li a, me war me e bi eko no mi kur ur Ti er To ba Si mo na wi le o ben sa ku Ta ri

sa xel wo de biT. sa xel wo de bis meS ve o biT xor ci el de ba brun vis mo na wi le Ta, er Ti mxriv,

iden ti fi ka ci a, anu ma Ti igi ve o bis, Ta vis Ta va do bis dad ge na da, me o re mxriv, in di vi du-

a li za ci a, anu er Tis gan sxva ve ba me o ri sa gan.17

`me war me Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis me-6 mux lis pir ve li pun qtis mi xed viT,

sa fir mo sa xel wo de ba, anu fir ma aris sa xe li, rom li Tac saq mi a nobs me war me su bi eq ti.

ma Sa sa da me, sa xe li sa mo qa la qo ur Ti er To ba Si sa war mos in di vi du a li ze bis ise Ti ve sa-

Su a le ba a, ro gorc ada mi a ni saT vis sa xe li da gva ri.18 amas Tan, sa xe li kon ku rent sa war-

mo ebs So ris ga mo yo fis, in di vi du a li ze bis sa Su a le ba a.19

sa fir mo sa xel wo de bis Ser Ce vas Tan da ga mo ye ne bas Tan da kav Si re biT ar se bobs

gar kve u li SezR ud ve bi, rom le bic un da iq nes gaT va lis wi ne bu li ro gorc par tni o re-

bis, ise ma re gis tri re be li or ga nos mi er.20

fir ma ze gan sa kuT re bu li uf le ba gu lis xmobs imas, rom yve la sxva me war mes ek-

rZa le ba igi ve sa xel wo de bis saq mi an ur Ti er To ba Si ga mo ye ne ba, wi na aR mdeg Sem Txve va Si,

aman Se iZ le ba ga mo iw vi os sa zo ga do e bis Sec do ma Si Sey va na.21

swo red am mi zans em sa xu re ba ssk-is 27-e mux lis me-2 na wi li, rom lis mi xed vi Tac,

ara sa me war meo (a ra ko mer ci u li) iu ri di u li pi ris sa xel wo de ba Si ar Se iZ le ba ga mo ye ne-

bul iq nes ise Ti gra fi ku li sim bo lo e bi, ro mel Tac ar aqvT enob ri vi nor me biT dad ge-

ni li bge ri Ti an sity vi e ri Se saty vi si, ase ve „me war me Ta Se sa xeb“ sa qar Tve los ka no ni Ta

da „mo qa la qe Ta po li ti ku ri ga er Ti a ne be bis Se sa xeb“ sa qar Tve los or ga nu li ka no niT

gaT va lis wi ne bu li iu ri di u li pi ri sa da sa ja ro sa mar Tlis iu ri di u li pi ris sa mar-

Tleb ri vi for me bi saT vis da ma xa si a Te be li aR niS vne bi. amas Ta na ve, sa xel wo de bas ar un-

da er To des ra i me ise Ti da ma te ba, ro mel mac Se iZ le ba Sec do ma Si Se iy va nos me sa me pi ri

an /da ga mo iw vi os Sec do ma an /da ga u geb ro ba su bi eq tis for mi sa Tu saq mi a no bis ga mo.

msgav si Si na ar sis nor ma mo ce mu lia `me war me Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los ka non Sic.

ker Zod, ka no nis me-6 mux lis me-5 pun qtis mi xed viT, da uS ve be lia sa fir mo sa xel wo de-

ba Si ise Ti gra fi ku li sim bo lo e bis ga mo ye ne ba, ro mel Tac ar aqvT enob ri vi nor me biT

16 hencSeli s., samoqalaqo kazusebis damuSavebis meTodika, gamomc. `siesta~, Tb., 2009, 66.17 niniZe T., mewarmeTa Sesaxeb kanonis komentari, muxli 6, mesame gamoc., gamomc. `samarTa-

li~, Tb., 2002, 98.18 liluaSvili g., mewarmeTa registraciis arsi da miznebi, krebulSi: Tanamedrove sakor-

poracio samarTlis Teoriuli da praqtikuli sakiTxebi, gamomc. `meridiani~, Tb., 2009,

150-151.19 iqve, 156. am sakiTxTan dakavSirebiT, aseve, ix. qoqraSvili q., samewarmeo samarTali, ga-

momc. `teqnikuri universiteti~, Tb., 2007, 75.20 liluaSvili g., mewarmeTa registraciis arsi da miznebi, krebulSi: Tanamedrove sakor-

poracio samarTlis Teoriuli da praqtikuli sakiTxebi, gamomc. `meridiani~, Tb., 2009,

153.21 qoqraSvili q., samewarmeo samarTali, gamomc. `teqnikuri universiteti~, Tb., 2007, 76.



31

dad ge ni li bge ri Ti an sity vi e ri Se saty vi si. sa fir mo sa xel wo de bas ar un da er To des

ra i me ise Ti da ma te ba, ro mel mac Se iZ le ba Sec do ma Si Se iy va nos me sa me pi ri an /da ga mo iw-

vi os Sec do ma an /da ga u geb ro ba me war me su bi eq tis for mi sa Tu saq mi a no bis mo cu lo bis

an /da par tni or Ta ur Ti er To bis ga mo.

ssk-is 27-e mux lis me-3 na wi lis mi xed viT, ara sa me war meo (a ra ko mer ci u li) iu ri di-

u li pi ris sa xel wo de ba ar Se iZ le ba em Txve o des uk ve re gis tri re bu li ara sa me war meo

(a ra ko mer ci u li) iu ri di u li pi ris sa xel wo de bas. sa va ra u dod, amis Se mow me ba ma re gis-

tri re bel ma or ga nom un da mo ax di nos, rad gan iu ri di u li pi ris dam fuZ neb lebs nak le-

bad mi uw vde baT xe li am gva ri sa xis in for ma ci a ze, Tum ca, arc imis ga ran tia ar se bobs,

rom, re gis tra ci is dros, uty u a rad ga da mow mdes ana lo gi u ri sa xe lis ar se bo ba.22

ma Sa sa da me, Se saZ le be lia imis va ra u di, rom qar Tve li ka non mde be li, ze moT mi Ti-

Te bu li nor me bis sa fuZ vel ze, axor ci e lebs pre ven ci ul kon trols, ra Ta Ta vi dan iq-

nes aci le bu li Sec do ma iu ri di u li pi ris igi ve o ba Si. amas Ta na ve, sa va ra u dod, am kon-

teq stSia gan sa xil ve li ara i u ri di u li pi ri ga er Ti a ne be bic, rad gan sa mo qa la qo sa mar-

Ta li sa mar Tleb riv ur Ti er To ba Si mo na wi le o bis Se saZ leb lo bas ma Tac ani Webs.23 Se sa-

ba mi sad, Se iZ le ba iT qvas, rom nak le bad sa va ra u do a, ka non mde bels ga miz nu li hqo no da,

ga mo e ricxa iu ri di u li pi ris igi ve o ba Si Sec do mis Sem Txve va Si, ga ri ge bis Se ci le bis

Se saZ leb lo ba. ase ve, sa in te re soa isic, rom, mar Ta li a, sa qar Tve los kon sti tu ci is

ara erT nor ma Si ar se bobs Ca na we ri – ̀ yve la ada mi a ni~, ̀ a da mi a ni~, Tum ca, es ro di niS navs

imas, rom mi si moq me de ba vrcel de ba mxo lod fi zi kur pir ze. ma ga li Tad, sa qar Tve los

kon sti tu ci is me-14 mux lis Ta nax mad, `yve la ada mi a ni da ba de biT Ta vi su fa lia da ka no-

nis wi na Se Ta nas wo ri a...~, Tum ca, Ta vis Ta vad cxa di a, rom Ta nas wo ro bis kon sti tu ci u ri

prin ci pi vrcel de ba ro gorc fi zi kur, ise iu ri di ul pir ze.24

am de nad, mar Ta li a, nor mis far To gan mar te bis gziT, Se iZ le ba mi si gav rce le ba

iu ri di ul pir zec, Tum ca, mi u xe da vad ami sa, mi zan Se wo ni li iq ne ba, Tu ka non mde be li

da a zus tebs dRes ar se bul for mu li re bas, ra Ta igi ar iZ le o des gan sxva ve bu li in ter-

pre ta ci is Se saZ leb lo bas.25

sa da voa li te ra tu ra Si gan vi Ta re bu li mo saz re ba imas Tan da kav Si re biT, rom gan-

sa xil ve li nor mis moq me de ba, mi si sity va sit vi Ti Si na ar si dan ga mom di na re, ver mo i cavs

22 Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, gamomc. `samarTali~, Tb., 2011, 255.23 iqve, 277.24 izoria l., korkelia k., kublaSvili k., xubua g., saqarTvelos konstituciis komentare-

bi: adamianis ZiriTadi uflebani da Tavisuflebani, gamomc. `meridiani~, Tb., 2005, 7. am

sakiTxTan dakavSirebiT, aseve, ix. kublaSvili k., ZiriTadi uflebebi, gamomc. `jisiai~,

Tb., 2010, 58 da Semdgomi.25 anglosaqsur samarTalSi arsebobs precedentebi iuridiul pirSi Secdomis Taobazec.

kerZod, saqmeSi – ex parte Barnett, piri eweoda bizness Joseph Reed & Sons-is saxelwodeb-

iT. garkveuli xnis Semdeg, igi gaxda gadaxdisuunaro da ise, rom jer kidev ar hqonda

gastumrebuli valebi, mosarCeles xeresis ramdenime kasri SeukveTa. es ukanaskneli

varaudobda, rom SekveTa modioda Reed, Brothers & Co.-sagan, kerZod, sxva kompaniisagan.

valauvali movalis saqmeTa mmarTveli davobda uflebis arsebobaze, magram sasamarT-

lom daadgina, rom mopasuxes aranairi sakuTreba ar moupovebia saqonelze da mindobil

mesakuTres unda daebrunebina igi: McKeag E.C., Mistake in Contract: A Study in Comparative Juris-prudence, Studies in History, Economics and Public Law, V. 23, No. 2, New York, 1905, 103, <http://archive.org/download/mistakeincontrac00mckerich/mistakeincontrac00mckerich.pdf>, [28/03/2013].


32

me sa me pi rebs, ro mel Ta iden to ba ga ri ge bis da de bis sa fuZ ve li Se iZ le ba gax des.26 sa-

sur ve li iq ne bo da, msje lo ba day rdno bo da kon kre tul ma ga liTs, rad gan bun do va ni a,

Tu vin un da igu lis xme bo des, mo ce mul Sem Txve va Si, ̀ me sa me pir Si~, ker Zod: 1) pi ri, rom-

lis sa sar geb lo dac, ssk-is 349-e mux li dan ga mom di na re, Se iZ le ba da i dos ne bis mi e ri

val de bu le biT sa mar Tleb ri vi xel Sek ru le ba; 2) pi ri, ro me lic Ta vis Tav ze iRebs vals

(va lis ga da kis re ba); Tu 3) kon tra hen tis war mo mad ge ne li. qve moT ga a na li ze bu li iq ne-

ba gan sa xil ve li nor mis er T-er Ti Se mad ge ne li struq tu ru li ele men ti – `ga ri ge bis

da de bis mTa va ri sa fuZ ve li~, rac imis dad ge nis sa Su a le bas iZ le va, Tu ra Sem Txve va Si

Se iZ le ba gax des me sa me pi re bis iden to ba ga ri ge bis da de bis mTa va ri sa fuZ ve li.

3. `garigebis dadebis mTavari safuZveli~ – Sefasebis subieqturi

Tu obieqturi masStabi?

ssk-is 72-e mux li ga ri ge bis Se ci le bis Se saZ leb lo bas uS vebs mxo lod im Sem Txve-

va Si, ro de sac ne bis ga mov le na mox da ar se bi Ti Sec do mis sa fuZ vel ze. amas Ta na ve, ka non-

mde be li gan sazR vravs Sec do mis ar se bi To bis Se fa se bis kri te ri ums Sec do mis Ti To e-

ul sa xes Tan mi mar Te biT.

ssk-is 74-e mux lis pir ve li na wi li ad gens, rom Sec do ma kon tra hen tis pi rov ne bis

mi marT mxo lod ma Sin iT vle ba ar se bi Tad, ro de sac Tvi Ton kon tra hen tis pi rov ne ba an

mi si pi ra di Tvi se be bis gaT va lis wi ne ba ga ri ge bis da de bis mTa va ri sa fuZ ve li a.

zo gi er Ti av to ri sa mar Tli a nad mi u Ti Tebs, rom mo ce mu li nor mis for mu li re bi-

dan naT lad ar Cans, Tu ra sa zo miT ga ni sazR vre ba pi rov ne bi sa da mi si Tvi se be bis ar se-

bi To ba, vis Tvis un da iyos igi ga ri ge bis da de bis mTa va ri sa fuZ ve li – uSu a lod ne bis

ga mom vle ni saT vis Tu obi eq tu ri me sa me pi ri saT vis.27

ssk-is 74-e mux lis pir vel na wil Tan da kav Si re biT, Se saZ le be lia pa ra le lis gav-

le ba ger ma ni is sa mo qa la qo ko deq sis 119-e pa rag ra fis me o re ab zac Tan, rom li Tac mo-

wes ri ge bu lia Tvi se ba Si daS ve bu li Sec do ma. ger ma nul sa mar Tal Si ga ba to ne bu li Se xe-

du le bis mi xed viT, es de bu le ba Se i cavs ga mo nak liss im we si dan, rom Sec do ma mo tiv Si

ar aris ar se bi Ti.28 am nor miT swo red pi ris ise Ti Tvi se be bis gaT va lis wi ne bis mi zan Se-

wo ni le ba ga ni sazR vre ba, rom le bic `brun va Si~ ar se bi Tad ga ni xi le ba. iqi dan ga mom di-

na re, rom sa er To sa zo mi ver iar se beb da, mo sa mar Tle e bis ga da sawy ve ti iyo, Tu ra un da

CaT vli li yo brun vi saT vis ar se biT Tvi se be bad. swo red ami tom, ger ma ni is sa mo qa la qo

ko deq sis am nor ma ze ar se bobs uzar ma za ri sa sa mar Tlo praq ti ka.29

26 kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, evropuli da Sedarebi-

Ti samarTlis institutis gamomcemloba, Tb., 2009, 330.27 kikoSvili s., nebis nakli qarTul samarTalSi, Jurn. `qarTuli samarTlis mimoxilva~,

specialuri gamocema, 2008, 15.28 Markesinis B.S., Unberath H., Johnston A., The German Law of Contract: A Comparative Treatise, 2nd ed.,

Hart Publishing, Oregon, 2006, 297.29 amasTan dakavSirebiT dawvrilebiT ix.: Дорнбергер Г., Клейне Г., Клингер Г., Пош М., Граж-

данское право Германской Демократической Республики, Общая часть, М., 1959, 367; cvaigerti

k., kotci h., SedarebiTi samarTalmcodneobis Sesavali kerZo samarTlis sferoSi, t. II,

gamomc. `jisiai~, Tb., 2001, 100.



33

swo red aq ik ve Te ba qar Tu li da ger ma nu li ko deq se bis Se sa ba mis nor mebs So ris

er T-er Ti mniS vne lo va ni gan sxva ve ba, rac pi ris Tvi se be bis Se fa se bis kri te ri u mis gan-

sazR vra Si mdgo ma re obs. ger ma nu li ka non mdeb lo ba mi u Ti Tebs, rom sa mar Tleb ri vi Se-

de gi saT vis mniS vne lo va nia is Tvi se be bi, rom le bic `brun va Si~ ar se bi Tad ga ni xi le ba.30

rac Se e xe ba qar Tul re gu li re bas, nor mis sity va sity vi Ti for mu li re bi dan naT lad

ar Cans, es Tvi se be bi su bi eq tu ri kri te ri u miT Se fa se bas eq vem de ba re ba, Tu obi eq tu ri

faq to re bi mi i Re ba mxed ve lo ba Si.31

3.1. kon tra hen tis pi rov ne bis an mi si pi ra di Tvi se be bis mniS vne lo ba

cal ke u li ti pis xel Sek ru le beb Si

kon tra hen tis pi rov ne bis an mi si pi ra di Tvi se be bis mniS vne lo ba gan sa kuT re biT

ga mok ve Ti lia e.w. fi du ci ur ga ri ge ba Si, ro me lic dam ya re bu lia mxa re Ta ur Ti er Tndo-

ba ze. am ga ri ge bi saT vis da ma xa si a Te be lia is, rom ndo bas ar se bi Ti mniS vne lo ba eni We ba,

vi na i dan, zo ga dad, ndo ba TiT qmis yve la ga ri ge bas Se iZ le ba axa si a Teb des. ma ga li Tad,

ro ca pi ri yi du lobs nivTs, is gar kve ul ndo bas ucx a debs gam yid vels, Tum ca, Se iZ le ba

arc ic nob des mas, mag ram fi du ci a lur ga ri ge ba Si ndo bas uk ve ar se bi Ti xa si a Ti aqvs,

rad gan un da ic nob de kon tra hents, ra Ta mas sru li ndo ba ga mo ucx a do.32

gar kve u li ka te go ri is pi rebs, rom le bic, di di xnis gan mav lo ba Si, Ta vi anT pro-

fe si ul saq mi a no bas war ma te biT axor ci e le ben, Se iZ le ba hqon deT gud vi li.33 am pi re bis

cod na da pro fe si o na liz mi sa zo ga do e ba ze did ze gav le nas ax dens. am Sem Txve va Si, pi-

rov nu li mo na ce me bi udi des rols Ta ma Sobs. am gva ri sa xis gud vils pro fe si ul gud-

vils uwo de ben.

ro de sac fi zi ku ri pi ri ama Tu im pro fe si a Si re pu ta ci as Ta vi si ni Wi sa da una ris

ga mo mo i po vebs, igi amiT xal xis ndo bas im sa xu rebs.34 `re pu ta ci a~ Se fa se bi Ti ka te go-

ri a a. mas Si mo i az re ba ada mi a nis sta tu si sa zo ga do e ba Si da mis Se sa xeb Seq mni li war mod-

ge na.35

fi zi ku ri da iu ri di u li pi re bis saq mi a ni re pu ta cia im Tvi se ba Ta da Se fa se ba Ta

er Tob li o ba a, ro mel Ta nac ma Ti ma ta re be li aso cir de ba kon tra hen tis Seg ne ba Si da

per so ni fi cir de ba am dar gis sxva pro fe si o nal Ta So ris.36 ami tom, saq mi an re pu ta ci a-

30 kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, evropuli da Sedarebi-

Ti samarTlis institutis gamomcemloba, Tb., 2009, 330.31 Sead. iqve.32 kobaxiZe a., samoqalaqo samarTali, I, zogadi nawili, Tb., 2001, 277-278.33 `gudvilis~ cnebis ganmartebis Sesaxeb ix. gugeSaSvili g., gudvili, rogorc intele-

qtualuri sakuTrebis obieqti da misi adgili konkurentul urTierTobaSi, daviT ba-

toniSvilis samarTlis institutis gamocema, Tb., 2013, 14-18.34 iqve, 34.35 moniava p., pativis, Rirsebisa da saqmiani reputaciis dacvis samarTlebrivi probleme-

bi, sadisertacio naSromi, Tb., 1999, 34, miT.: biWia m., piradi cxovrebis dacva saqarTve-

los samoqalaqo samarTlis mixedviT, gamomc. `bona kauza~, Tb., 2012, 162.36 CikvaSvili S., moraluri ziani samoqalaqo samarTalSi, gamomc. `meridiani~, Tb., 1998,

125, miT.: biWia m., piradi cxovrebis dacva saqarTvelos samoqalaqo samarTlis mixed-

viT, gamomc. `bona kauza~, Tb., 2012, 162-163.


34

Si igu lis xme ba pi ris pro fe si u li da sxva saq mi a ni Tvi se be bis Se fa se ba, ra sac efuZ ne ba

sa zo ga do e bis da mo ki de bu le ba mo ce mu li fi zi ku ri an iu ri di u li pi ris mi marT.37 iu ri-

di ul pir Tan mi mar Te biT un da aRi niS nos, rom ro de sac am uka nas kne lis war ma te ba gan-

pi ro be bu lia mas Si mo mu Sa ve kon kre tu li pir (eb )is pro fe si o na liz mi Ta da pi ra di Tvi-

se be biT, aseT dros, sa zo ga do e bis Tval Si yo ve li war ma te ba Ta vad am iu ri di ul pir Tan

aso cir de ba da ara mas Si mo mu Sa ve ama Tu im kon kre tul fi zi kur pir (eb )Tan.38

qve moT sa i lus tra ci od moy va ni li iq ne ba ram de ni me xel Sek ru le ba, rom lis da de-

bis dro sac ar se bi Ti mniS vne lo ba eni We ba me o re mxa ris pi rov ne bas an mis pi rad Tvi se-

bebs. es sa Su a le bas iZ le va ga ir kves, Tu ras Se iZ le ba gu lis xmob des qar Tve li ka non-

mde be li `ga ri ge bis da de bis mTa var sa fuZ vel Si~.

xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis prin ci pi dan ga mom di na re, ker Zo sa mar Tlis su bi-

eq tebs Se saZ leb lo ba aqvT, er Tma neT Tan da am ya ron sa mar Tleb ri vi ur Ti er To ba sa mo-

qa la qo ko deq sSi mo wes ri ge bul xel Sek ru le ba Ta far glebs ga re Tac, e.i. da don ka no-

niT ga uT va lis wi ne be li xel Sek ru le ba, rom lis sa fuZ vel zec war mo i So ba ise Ti uf-

le bamo va le o be bi, rom le bic ka non Si ar aris ko di fi ci re bu li.39 am de nad, sa in te re so

iq ne ba am gva ri ti pis xel Sek ru le ba Ta gan xil vac.

3.1.1. ses xis xel Sek ru le ba

sa baz ro eko no mi kis pi ro beb Si, eko no mi ku ri ur Ti er To bis mo na wi le Ta pi ra di

Tvi se be bi did rols Ta ma Sobs. ise Ti Tvi se be bi, ro go ri caa san do o ba, gu lis xmi e re ba,

ke Til sin di si e re ba da a.S., sa fuZ vels qmni s sak re di to ur Ti er To bis sta bi lu ro bi-

saT vis.40 ro de sac ban ki debs sak re di to xel Sek ru le bas, igi mses xe bels en do ba da mas

kre di tu na ri an pi rov ne bad mi iC nevs. am de nad, am Sem Txve va Si, sa i me do o ba is Tvi se ba a,

ro me lic sak re di to xel Sek ru le bis da de bis sa fuZ ve li a. Se sa ba mi sad, imis ga sar kve-

vad, un da Ca iT va los Tu ara pi ris esa Tu is Tvi se ba ar se bi Tad, mxed ve lo ba Si un da iq-

nes mi Re bu li e.w. `mo ce mu li ga ri ge bis ti pu ri eko no mi ku ri mi za ni~.41

`kre di ti“ la Ti nu ri war mo So bis sity vaa da niS navs ndo bas. ro de sac kre di to ri

mo va les fuls ases xebs, mom sa xu re bas ga u wevs an sa qo nels mi aw vdis ga dax dis da u yov-

neb liv mi Re bis ga re Se, es niS navs imas, rom igi en do ba mo va les da dar wmu ne bu li a, rom

es uka nas kne li da ab ru nebs na ses xeb fuls, an ga da ix dis mom sa xu re bi sa Tu sa qon lis sa-

fa surs. am ndo bas sa fuZ vlad udevs an pi rov nu li faq to ri, an mo va lis eko no mi ku ri

mdgo ma re o ba – mi si ga dax di su na ri a no ba.42

37 biWia m., piradi cxovrebis dacva saqarTvelos samoqalaqo samarTlis mixedviT, gamomc.

`bona kauza~, Tb., 2012, 163.38 gugeSaSvili g., gudvili, rogorc inteleqtualuri sakuTrebis obieqti da misi adgi-

li konkurentul urTierTobaSi, daviT batoniSvilis samarTlis institutis gamocema,

Tb., 2013, 38.39 biolingi h., lutringhausi p., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli moTxovnis

safuZvlebis sistemuri analizi, gamomc. `siesta“, Tb., 2009, 23.40 Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, gamomc. `samarTali~, Tb., 2011, 371.41 Larenz K., Wolf M., Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl ., Beck, München, 2004, § 36 III 2, Rn.

43, cit.: Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, gamomc. `samarTali~, Tb.,

2011, 371.42 Wanturia l., kreditis uzrunvelyofis samarTali, gamomc. `samarTali~, Tb., 2012, 13.



35

mo va lis ga dax di su na ri a no bis gaT va lis wi ne bis mniS vne lo ba ze mi u Ti Tebs va lis

ga da kis re bis sa mar Tleb ri vi Se de gic. ker Zod, ssk-is 206-e mux lis mi xed viT, va lis ga-

da kis re bis Ta na ve wyde ba moTx ov nis uz run vel sa yo fad gaT va lis wi ne bu li Tav de bo ba

da gi rav no ba, Tu ki Tav de bi an dam gi ra ve be li ar ga nacx a debs Tan xmo bas am ur Ti er To-

bis gag rZe le ba ze. saq me isa a, rom Tav deb ma da dam gi ra ve bel ma kre di to ris moTx ov nis

uz run vel yo fa ze Tan xmo ba ga nacx a des mo va lis pi rov ne bis ga mo. isi ni mas ic no ben, en-

do bi an; amas Tan, en do bi an ara mxo lod imis ga mo, rom igi Se as ru lebs val de bu le bas,

ara med imi to mac, rom igi ga dax di su na ri a ni a. es rwme na ikar ge ba, ro de sac xde ba va lis

ga da kis re ba, rad gan axa li mo va le Se iZ le ba iyos ara ke Til sin di si e ri an ga dax di su u-

na ro.43 Se sa ba mi sad, ram de na dac am Sem Txve va Si, Tav da pir vel mo va les enac vle ba axa-

li su bi eq ti, kre di to ri saT vis mi si pi rov ne ba, val de bu le bis Ses ru le bis ga ran ti is

Tval saz ri siT, Za li an mniS vne lo va ni a.44

3.1.2. nar do bis xel Sek ru le ba

me nar des un da hqon des gar kve u li cod na da ga moc di le ba xel Sek ru le biT gaT va-

lis wi ne bu li sa mu Sa os Se sas ru leb lad. Se sa ba mi sad, man, ro gorc we si, sa mu Sao un da Se-

as ru los pi ra dad.

im Sem Txve va Si, ro de sac es ga mom di na re obs sa mu Sa os xa si a Ti dan, an kon kre tu li

ga re mo e bi dan, me nar dem au ci leb lad pi ra dad un da Se as ru los xel Sek ru le biT gaT va-

lis wi ne bu li sa mu Sa o.45

ma Sa sa da me, kre di to ris in te re si, rom mo va lem pi ra dad Se as ru los val de bu le-

ba, un da iq nes da cu li, wi na aR mdeg Sem Txve va Si, kre di tor sa da mo va les So ris da de bu-

li xel Sek ru le bis mi za ni ver iq ne ba miR we u li.46

3.1.3. sa kuT re bis min do bis xel Sek ru le ba

min do bi li me sa kuT ris su bi eq tis gan sazR vri sas, ka non mde be li ara na ir SezR ud-

vas ar ad gens, anu, igi Se iZ le ba iyos ro gorc fi zi ku ri, ise iu ri di u li pi ri, mag ram

Tu un da gan xor ci el des mar Tvis ise Ti sa xe, rac Se sa ba mis li cen zi as sa Wi ro ebs, bu-

neb ri vi a, min do bi li me sa kuT re spe ci a li zi re bu li su bi eq ti iq ne ba. sa kuT re bis min do-

bis ur Ti er To ba me tad spe ci fi ku ri a, ami tom min do bi li me sa kuT ris Ser Ce va di di sif-

rTxi liT un da mox des.47

43 WeWelaSvili z., moTxovnis daTmoba da valis gadakisreba (SedarebiT-samarTlebrivi

kvleva), Tb., 2004, 142.44 CitaSvili n., bralis mniSvneloba saxelSekrulebo pasuxismgeblobis gansazRvrisTvis,

`samarTlis Jurnali~, #1, 2009, 193.45 ZlieriSvili z., nardobis xelSekrulebis samarTlebrivi buneba, gamomc. `meridiani~,

Tb., 2011, 69-70.46 ZlieriSvili z., qonebis sakuTrebaSi gadacemis xelSekrulebaTa samarTlebrivi bune-

ba, gamomc. `meridiani~, Tb., 2010, 381.47 zambaxiZe T., komerciuli bankebisaTvis mindobili qonebis marTvis samarTlebrivi

aspeqtebi, Jurn. `samarTali~, #4-5, 2000, 51.


36

sat ras to ope ra ci e bis ume te so ba did Tan xeb Tan an di di mo cu lo bis qo ne bas Tan

aris da kav Si re bu li, ami to mac me sa kuT re did mniS vne lo bas ani Webs imas, Tu vin ga na-

xor ci e lebs qo ne bis mar Tvas da ro go ri fi nan su ri mdgo ma re o ba aqvs mas. mxo lod um-

niS vne lo ra o de no bis fi zi ku ri pi ri Tu flobs sak mao qo ne bas Se Tan xme bis pi ro be bis

Ses ru le ba ze sa kuT re bis mim ndo bi saT vis ga ran ti is mi sa ce mad.48

sa kuT re bis min do bis kon struq ci is sa fuZ ve li aris ndo ba, ro mel sac sa kuT re bis

mim ndo bi ucx a debs min do bil me sa kuT res. am ur Ti er To bis re gu li re bi sas da va le bis

xel Sek ru le bis Se sa ba mi si we se bis ga mo ye ne biT Se iZ le ba ga ni sazR vros, rom min do bil-

ma me sa kuT rem na kis ri val de bu le ba un da Se as ru los pi ra dad, gar da ka non mdeb lo biT

gaT va lis wi ne bu li ga mo nak li se bi sa.49

3.1.4. er Tob li vi saq mi a no bis (am xa na go bis) xel Sek ru le ba

am xa na go bis Ti To e ul mo na wi les xel Sek ru le biT Se iZ le ba da e kis ros kon kre tu-

li val de bu le bis Ses ru le ba sa er To miz nis mi saR we vad. kon kre tu li val de bu le bis

Se sas ru leb lad am xa na go bis wev rad Se iZ le ba mi i Ron pi ri spe ci a lo bis, ga moc di le bis,

kva li fi ci u ro bis, pi ra di Tvi se be bi sa da pro fe si is gaT va lis wi ne biT. ma ga li Tad, sa-

sof lo- sa me ur neo pro duq te bis er Tob li vi war mo e bis miz niT Seq mnil am xa na go ba Si Se-

iZ le ba Sey va nil iq nes pi ri, cod ni sa da pro fe si u li ga moc di le bis gaT va lis wi ne biT,

e.i. ro gorc sof lis me ur ne o bis spe ci a lis ti. Se sa ba mi sad, am xa na go bis mo na wi le Ta mi-

er Se iZ le ba ver mox des ama Tu im pi ris cod nis, ga moc di le bi sa da, sa er Tod, mi si Se saZ-

leb lo be bis sa Ta na dod Se fa se ba, e.i. ad gi li hqon des mi sad mi zed met ndo bas.50

3.1.5. Sro mi Ti xel Sek ru le ba

Sro mi Ti xel Sek ru le ba or mxriv, kon sen su a lur, sas yid li an, fi du ci ur da ka u-

zu a lur ga ri ge bas war mo ad gens.51

Sro mi Ti xel Sek ru le bis da de bam de di dia dam saq meb lis in te re si, mi i Ros, SeZ le-

bis dag va rad, maq si ma lu ri in for ma cia kan di da tis pi rov ne bis, mi si pro fe si u li una ri-

sa Tu pi ra di cxov re bis Se sa xeb. kan di da tis Tvis Se kiTx vis das ma dam saq meb lis mi er in-

for ma ci is mi Re bis er T-er Ti Zi ri Ta di sa Su a le ba a, ra ze dac Sem dgom Si da mo ki de bu li

xde ba Sro mi Ti xel Sek ru le bis da de ba.52

wi na sa xel Sek ru le bo Sro mi Ti ur Ti er To bi sas, dam saq me bel ma ise Ti Se kiTx va un-

da das vas, ro mel ze pa su xis mi Re bis mar Tlzo mi e ri in te re si ga dam wyve tia sa xel Sek ru-

48 zambaxiZe T., komerciuli bankebisaTvis mindobili qonebis marTvis samarTlebrivi as-

peqtebi, Jurn. `samarTali~, #4-5, 2000, 52.49 iqve, 56.50 ninua e., amxanagoba valdebulebiT-samarTlebriv urTierTobebSi, sadisertacio naS-

romi, Tb., 2010, 133, <http://www.nplg.gov.ge/dlibrary/>, [28/05/2013].51 ZamukaSvili d., Sromis samarTali, mesame gadamuSavebuli gamoc., gamomc. `bona kauza~,

Tb., 2012, 42.52 kereseliZe T., Sromis xelSekrulebis dadebamde damsaqmeblis mier kandidatisTvis

dasmuli diskriminaciuli SekiTxvis samarT lebrivi Sedegebi, krebulSi: zaaliSvili v.

(red.), Sromis samarTali (statiaTa krebuli) I, gamomc. `meridiani~, Tb., 2011, 176.



37

le bo ur Ti er To be bis dam ya re bi saT vis. xo lo ase Ti sa xe zea ma Sin, ro de sac dam saq meb-

lis in te re si im de nad mniS vne lo va ni a, rom ga da wo nis kan di da tis mi er sa ku Ta ri pi rov-

nu li Tvi se be bi sa da pi ra di sfe ros sa i dum lod Se nax vis in te ress.53

va kan tu ri ad gi lis da ka ve bis Ta o ba ze mo la pa ra ke bis war mo e bi sas, dam saq me be li

da in te re se bu li a, mi i Ros maq si ma lu ri in for ma cia kan di da tis Se sa xeb, ra Ta Se ar Ci os

sa mu Sao ad gi li saT vis yve la ze Se sa fe ri si pi ri da da dos mas Tan Sro mi Ti xel Sek ru le-

ba. imi saT vis, rom man sa mu Sa os spe ci fi ki sa da xa si a Tis gaT va lis wi ne biT grZel va di a-

ni Sro mi Ti ur Ti er To ba da am ya ros kan di dat Tan, da, amav dro u lad, SeZ le bis dag va rad,

nak le bi ris ki gas wi os, un da mi i Ros in for ma cia kan di da tis ga naT le bis, pro fe si u li

una ris, sa mu Sao ga moc di le bis da sxva Tvi se be bis54 Se sa xeb.55

sa qar Tve los Sro mis ko deq sis me-10 mux lis Ta nax mad, da saq me buls ekis re ba sa mu-

Sa os pi ra dad Ses ru le bis val de bu le ba. gan sxva ve biT sxva val de bu le bi Ti xel Sek ru-

le bi sa gan, Sro mi Ti xel Sek ru le ba yo vel Tvis gu lis xmobs da saq me bu lis mi er sa mu Sa os

pi ra dad Ses ru le bis val de bu le bas.56 es val de bu le ba Sro mi Ti ur Ti er To bis er T-er-

Ti mniS vne lo va ni ma xa si a Te be li a.57

53 kereseliZe T., Sromis xelSekrulebis dadebamde damsaqmeblis mier kandidatisTvis

dasmuli diskriminaciuli SekiTxvis samarT lebrivi Sedegebi, krebulSi: zaaliSvili v.

(red.), Sromis samarTali (statiaTa krebuli) I, gamomc. `meridiani~, Tb., 2011, 198.54 saintereso magaliTia moyvanili germanul komentatorul literaturaSi pirovnebis

TvisebaSi daSvebul Secdomaze janmrTelobis mdgomareobasTan dakavSirebiT. kerZod,

saubaria SemTxvevaze, rodesac orsuloba pirovnebis TvisebaSi Secdomad SeiZleba

iyos ganxiluli. zogadad, fexmZimoba ar SeiZleba pirovnebis Tvisebad CaiTvalos, Tu-

mca, gamonakliss warmoadgens iseTi SemTxveva, rodesac orsuloba uSualod dakavSire-

bulia piris mier garkveuli samuSaos SesrulebasTan (magaliTad, mocekvave, sportis

maswavlebeli, msaxiobi da a.S.): Kramer E.A., Rebmann K., Säcker F.J., Rixecker R., Münchener Kom-mentar, Bürgerliches Gesetzbuch, Allgemeiner Teil, 4. Aufl age, Verlag C.H. Beck, München, 2001, 1144-1145, miT.: jorbenaZe s., garigebaSi daSvebuli Secdomis saxeebi saqarTvelosa da germa-

niis samoqalaqo kodeqsebis mixedviT, Jurn. `marTlmsajuleba da kanoni~, #4(31)’11, 95.55 kereseliZe T., Sromis xelSekrulebis dadebamde damsaqmeblis mier kandidatisTvis

dasmuli diskriminaciuli SekiTxvis samarT lebrivi Sedegebi, krebulSi: zaaliSvili

v. (red.), Sromis samarTali (statiaTa krebuli) I, gamomc. `meridiani~, Tb., 2011, 196. am

sakiTxTan dakavSirebiT, aseve, ix.: ZamukaSvili d., Sromis samarTali, mesame gadamuSa-

vebuli gamoc., gamomc. `bona kauza~, Tb., 2012, 51-52; loria a., masbaumi m.s., Sromis sa-

marTlis reforma saqarTveloSi da evropuli kavSiris standartebi, Jurn. `qarTuli

samarTlis mimoxilva~, 6/2003-4, 574.56 ix. adeiSvili l., kereseliZe d., saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kontinentu-

ri evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, Jurn. `qarTuli

samarTlis mimoxilva~, 6/2003-1, 10.57 SveliZe z., saqarTvelos Sromis kodeqsiT gaTvaliswinebuli dasaqmebulis samarTle-

brivi statusis maxasiaTeblebi, krebulSi: zaaliSvili v. (red.), Sromis samarTali (sta-

tiaTa krebuli) I, gamomc. `meridiani~, Tb., 2011, 111. es exeba sajaro samsaxursac, rom-

lis specifikidan gamomdinare, gasaTvaliswinebelia samuSao gamocdileba, rac yvela

pirovnul Tvisebaze metad mniSvnelovania: papiaSvili z., saqarTvelos Sinagan saqme-

Ta saministros struqturasa da samsaxuris gavlasTan dakavSirebuli samarTlebrivi

problemebi, `samarTlis Jurnali~, #1, 2011, 216.


38

3.1.6. xel Sek ru le ba iu ri di u li dax ma re bis ga we vis Ta o ba ze

saq mis war mo e bi saT vis da va le bis mi Re ba, e.i. iu ri di u li mom sa xu re bis ga we vis Ta-

o ba ze kli en tsa da ad vo kats So ris da de bu li xel Sek ru le ba sa mo qa la qo sa mar Tleb ri-

vi ga ri ge ba a.

ad vo ka tis war ma te bu li saq mi a no ba da mo ki de bu lia ima ze, Tu ro gor flobs is

dac vis teq ni kas, taq ti ka sa da me To di kas, rac gu lis xmobs dac vis xe lov ne bas. xe lov ne-

ba a, ro de sac ad vo kat Si os ta tu rad iq ne ba Ser wymu li pro fe si o na liz mi, sa sa mar Tlo

mWev rmety ve le bi sa da sa sa mar Tlo fsi qo lo gi is ele men te bi, ora to ru li ni Wi, sa dac

naT lad ga mov lin de ba ad vo ka tis una ri, flob des sa mar Tals, sity vas, emo ci as da a.S.

am de nad, sa ad vo ka to saq mi a no ba Se moq me de bi Ti saq mi a no ba a, ro me lic mo iTx ovs ma Ral

kva li fi ka ci a sa da ze mo aR niS nu li una re bis flo bas.58

mar Ta li a, ad vo ka tis saq mi a no ba Zal zed pi ra du lia da ndo ba sa da kon fi den ci-

a lu ro bas em ya re ba, mag ram imis gaT va lis wi ne biT, rom igi ve ad vo ka ti xal xis ndo biT

Se iZ le ba sar geb lob des da saq mi an wre eb Sic gar kve u li upi ra te so ba hqon des, pro fe si-

u li gud vi lis mo po ve ba ma sac Se uZ li a.59

ad vo ka ti, Ta vis saq mi a no ba Si, un da xel mZRva ne lob des ise Ti zo ga di zne ob ri vi

prin ci pe biT, ro go ri caa hu ma niz mi, sa mar Tli a no ba, obi eq tu ro ba, prin ci pu lo ba, ke-

Til sin di si e re ba da a.S.60

ev ro ga er Ti a ne bis ad vo kat Ta qce vis ko deq si, zo gad prin ci pebs So ris, asa xe lebs

ndo bas da Se u va lo bas da gan mar tavs, rom ndo ba ze da fuZ ne bu li ur Ti er To bis ar se-

bo ba Se saZ le be lia mxo lod im Sem Txve va Si, Tu ad vo ka tis pi ra di Rir se ba, pa ti os ne ba

da Se u va lo ba eW vga re Se a. am nor mis de fi ni ci i dan ga mom di na re, ndo bis ar se bo bi saT vis

ad vo ka tis pi ra di Rir se ba gan msazR vre li a, rac, imav dro u lad, mi si pro fe si u li val-

de bu le ba ca a. ama ve ko deq sis pre am bu la Si mi Ti Te bu li a, rom ad vo kats Ta vi si pro fe sia

mTel rig sa mar Tleb riv da mo ra lur val de bu le bas akis rebs. am val de bu le ba Ta So-

ris, uda vod, un da igu lis xme bo des yve la is Tvi se ba, rac kon kre tu li ad vo ka ti sad mi

da, zo ga dad, pro fe si i sad mi ndo bas ba debs sa zo ga do e ba Si. pro fe si u li saq mi a no bis

Zi ri Tad prin ci pebs So ris, er T -er Ti um niS vne lo va ne sia ndo bis prin ci pi. ev ro ga er-

Ti a ne bis ad vo kat Ta qce vis ko deq sis Se sa ba mis re gu la ci as na wi lob riv Se e sa ba me ba sa-

qar Tve los ad vo kat Ta aso ci a ci is mi er mi Re bu li pro fe si u li eTi kis ko deq si, rom lis

Ta nax mad, ad vo ka tis pi rad Tvi se beb ze, ro go ri caa Rir se ba, pa ti os ne ba, Se u va lo ba,

kom pe ten tu ro ba da mi u ker Zo eb lo ba – aris da fuZ ne bu li kli en tis ndo ba mi sad mi.61

58 aqubardia i., dacvis xelovneba, gamomc. `meridiani~, Tb., 2011, 9-10.59 gugeSaSvili g., gudvili, rogorc inteleqtualuri sakuTrebis obieqti da misi adgi-

li konkurentul urTierTobaSi, daviT batoniSvilis samarTlis institutis gamocema,

Tb., 2013, 38.60 aqubardia i., dacvis xelovneba, gamomc. `meridiani~, Tb., 2011, 254.61 kvaWaZe m., gasitaSvili e., boWoriSvili k., korZaxia i., advokatTa profesiuli eTikis ko-

deqsis komentarebi eTikis komisiis praqtikaze dayrdnobiT, saqarTvelos advokatTa

asociacia, Tb., 2011, <http://gba.ge/new/admin/editor/uploads/fi les/newsebis/page.pdf>, [30/05/2013].



39

3.1.7. sa sam sa xu ro xel Sek ru le ba

di req to ris sa mar Tleb ri vi mdgo ma re o ba sa me war meo sa zo ga do e ba Si da mo ki de bu-

lia sa war mos mi er mas Tan da de bul xel Sek ru le ba ze, ro mel sac `me war me Ta Se sa xeb~ sa-

qar Tve los ka no ni sa sam sa xu ro xel Sek ru le bas uwo debs.62

par tni o rebs un da hqon deT ndo ba di req to ris mi marT, rad gan ko mer ci u li mi zan-

Se wo ni lo bi dan da sa zo ga do e bis in te re se bi dan ga mom di na re, maT surT, sa war mo sa u ke-

Te so me ne jers hqon des min do bi li.63

Ta na med ro ve sa kor po ra cio sa mar Tal Si aRi a re bul gul mod gi ne xel mZRva ne lo bi-

sa da er Tgu le bis mo va le o bas ame ri kul sa mar Tal Si fi du ci u ri mo va le o be bi ewo de ba.64

sa sam sa xu ro xel Sek ru le bis xar ve zi iar se bebs, ro de sac gam ge o bis wev ris, sa meT-

val yu reo sab Wos wev ris an SezR u du li pa su xis mgeb lo bis sa zo ga do e bis di req to ris

da niS vni sas Sec do ma iq ne ba daS ve bu li.65

3.1.8. xelSekruleba mediaciis Sesaxeb

mediaciis SeTanxmebis samarTlebrivi buneba sxvadasxva marTlwesrigSi

sxvadasxvagvarad aris ganmartebuli, magram, saboloo jamSi, SeTanxmebulad iTvleba,

rom mediaciis Sesaxeb xelSekruleba warmoadgens momsaxurebis xelSekrulebis

iseT saxesxvaobas, romelic kanoniT ar aris pirdapir gaTvaliswinebuli da mxareTa

kerZo avtonomiisa da xelSekrulebis dadebis Tavisuflebis principis erT-erT

gamovlinebas warmoadgens.66

mediaciis Sesaxeb SeTanxmeba gulisxmobs mediaciis organizebis mizniT

konkretuli mesame pirisaTvis davis gadacemas. mesame pirma (mediatorma) xeli unda

Seuwyos mxareTa Soris SeTanxmebas.67

mediatoris funqciebis kargad SesrulebisaTvis aucilebelia pirovnuli da

profesiuli mzaoba.68 ramdenadac mediacia urTierTobis normalizebas emsaxureba,

konfliqtebis unarianad marTva saukeTeso adamianuri Tvisebis erT-erTi

gamovlinebaa.69

arsebobs im pirovnuli Tvisebebisa da kompetenciebis sakmaod vrceli

CamonaTvali, romelsac unda flobdes mediatori.70

62 lazaraSvili l., sasamsaxuro xelSekruleba sawarmos direqtorTan. partniori da di-

reqtori Sidasazogadoebriv urTierTobebSi, krebulSi: Tanamedrove sakorporacio

samarTlis Teoriuli da praqtikuli sakiTxebi, gamomc. `meridiani~, Tb., 2009, 309.63 iqve, 318.64 Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio

samarTalSi, gamomc. `samarTali~, Tb., 2006, 199.65 dawvrilebiT ix. iqve, 140-143.66 cercvaZe g., mediacia – davis gadawyvetis alternatiuli forma (zogadi mimoxilva),

gamomc. `meridiani~, Tb., 2010, 283.67 iqve, 286.68 iqve, 229.69 iqve, 245.70 dawvrilebiT ix. iqve, 245-251.


40

mediaciis procesze gavlenas axdens mediatoris pirovneba, profesionaluri

unarebi, gamocdileba, ganaTleba mediaciis sferoSi, msoflmxedveloba, rwmena,

warmodgenebi da midgoma mediaciis procesisadmi, pasuxismgeblobis grZnoba da

a.S.71 garda profesionalizmisa da ganaTlebisa, mediatori unda gamoirCeodes myari

moraluri TvisebebiT.72

mediaciisaTvis mniSvnelovania mediatoris avtoriteti, misi, rogorc pro-

fesionalisa da rogorc pirovnebis, reputacia. Tumca, xSirad, es ori kriteriumi

Sei Zleba radikalurad gansxvavdebodes erTmaneTisagan da mediatoris, rogorc

pirovnebis, reputacia sulac ar iyos mxareTaTvis misaRebi, miuxedavad mediatoris

saqmiani reputaciisa.73

Tu mediaciis SeTanxmeba sacilo gaxdeba, gamoiyeneba ssk-is Sesabamisi normebi.74

3.1.9. surogatuli dedobis xelSekruleba

su ro ga tu li de do bis xel Sek ru le ba Se iZ le ba mi e kuT vnos mom sa xu re bis xel Sek-

ru le bas, rom lis Tvi sac Sro mis Se de gis ga da ce ma sa val de bu lo ara a. kon tra hen tis pi-

rov ne bas ar se bi Ti mniS vne lo ba aqvs, vi na i dan xel Sek ru le bis da de bas Sem sru leb lis

jan mrTe lo bis fi zi ku ri da fsi qi ku ri mdgo ma re o ba ga na pi ro bebs. amas Tan, ga ri ge ba

gan sa kuT re bul ndo ba zea da fuZ ne bu li.75

3.1.10. xel Sek ru le ba sa me di ci no mom sa xu re bis Se sa xeb

`sa e qi mo saq mi a no bis Se sa xeb~ 2001 wlis 8 iv ni sis sa qar Tve los ka no nis 38-e mux lis

pir ve li pun qtis Ta nax mad, da mo u ki de be li sa e qi mo saq mi a no bis su bi eq tma, pro fe si u-

li mo va le o bis aR sru le bi sas, un da ixel mZRva ne los Sem de gi prin ci pe biT: pa ci en teb sa

da sa zo ga do e ba Si pi ra di ma ga li TiT am kvid reb des jan sa Ri cxov re bis wess; xel mZRva-

ne lob des mxo lod pro fe si u li stan dar te biT, hu ma niz mis prin ci pe biT, sa qar Tve los

ka non mdeb lo biT, pa tivs scem des pa ci en tis Rir se bas, aR msa reb lo ba sa da tra di ci ebs;

maq si ma lu rad iT va lis wi neb des pa ci en tis jan mrTe lo bis in te re sebs; iyos uan ga ro,

71 cercvaZe g. (red.), mediaciis samarTlebrivi regulirebis perspeqtivebi saqarTveloSi,

ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis davis alternatiuli

gadawyvetis nacionaluri centri, Tb., 2013, 124, <http://ncadr.tsu.ge/admin/upload/7706Edited-Final-Version-fi nal.pdf>, [30/05/2013].

72 cercvaZe g., mediacia – davis gadawyvetis alternatiuli forma (zogadi mimoxilva),

gamomc. `meridiani~, Tb., 2010, 251.73 cercvaZe g. (red.), mediaciis samarTlebrivi regulirebis perspeqtivebi saqar TveloSi,

ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis davis alternatiuli

gadawyvetis nacionaluri centri, Tb., 2013, 124, <http://ncadr.tsu.ge/admin/upload/7706Edited-Final-Version-fi nal.pdf>, [30/05/2013]. 126.

74 cercvaZe g., mediacia – davis gadawyvetis alternatiuli forma (zogadi mimoxilva),

gamomc. `meridiani~, Tb., 2010, 297.75 gelaSvili i., Canasaxis samarTlebrivi mdgomareoba, gamomc. `meridiani~, Tb., 2012, 163.

am sakiTxTan dakavSirebiT aseve, ix. misive, surogaciis samarTlebrivi da eTikuri pro-

blemebi, `samarTlis Jurnali~, #1, 2011, 96.



41

pro fe si u li ga dawy ve ti le be bis mi Re bi sas – Ta vi su fa li da da mo u ki de be li; pi ruT vne-

lad as ru leb des eqi mis fics.

`pa ci en tis uf le be bis Se sa xeb~ 2000 wlis 5 ma i sis sa qar Tve los ka no nis me-4 mux-

lis z) qve pun qtis mi xed viT, sa me di ci no mom sa xu re bis gam we vi aris pi ri, ro me lic sa-

qar Tve los ka non mdeb lo biT dad ge ni li we siT axor ci e lebs sa me di ci no mom sa xu re bas.

ama ve ka no nis me-8 mux li pa ci ents ani Webs uf le bas, air Ci os da ne bis mi er dros Se ic-

va los sa me di ci no mom sa xu re bis gam we vi; ama ve ka no nis me-18 mux lis pir ve li pun qtis

Ta nax mad, pa ci ents uf le ba aqvs, sa me di ci no mom sa xu re bis gam we vi sa gan mi i Ros sru li,

obi eq tu ri, dro u li da ga sa ge bi in for ma cia sa me di ci no mom sa xu re bis gam we vis vi na o-

bi sa da pro fe si u li ga moc di le bis Se sa xeb.

3.2. Tbi li sis sa a pe la cio sa sa mar Tlos mid go ma

sa in te re so a, Tu ro gor gan mar ta Tbi li sis sa a pe la cio sa sa mar Tlom Ta vis er T-

erT gan Ci ne ba Si ssk-is 74-e mux lis pir vel na wil Si mo ce mu li for mu li re ba – `ga ri ge-

bis da de bis mTa va ri sa fuZ ve li~.

sa a pe la cio sa sa mar Tlom yu radR e ba mi aq cia moTx ov nis faq tob riv sa fuZ vels,

ker Zod, mo sar Ce lem mo iTx o va ses xi sa da ipo Te kis xel Sek ru le bis ba Ti lad cno ba im

mo ti viT, rom xel Sek ru le bis ga for me bi sas ad gi li hqon da Sec do mas kon tra hen tis pi-

rov ne ba Si.

sa a pe la cio sa sa mar Tlos mo saz re biT, kon kre tul Sem Txve va Si, mow mis Cve ne bas

saq mis ga dawy ve ti saT vis ar se bi Ti mniS vne lo ba ver eq ne bo da, Sem de gi ga re mo e be bis ga-

mo:

pir vel rig Si, sa sa mar Tlom aR niS na, rom uda vod das tur de bo da mo sar Ce lis ne-

ba ses xis xel Sek ru le bis ga for me bis Se sa xeb. xel Sek ru le ba ze xels awer da mo sar Ce-

le, rac, uda vod, mow mob da im ga re mo e bas, rom mis Tvis cno bi li iyo ro gorc ga ri ge bis

Si na ar si, ase ve ga ri ge bis kon tra hen ti. aR niS nu li dan ga mom di na re, usa fuZ vlod un da

miC ne u li yo mi si pre ten zi a, imis Se sa xeb, rom TiT qos is Sec do ma Si iq na Sey va ni li da

nac vlad mik ro sa fi nan so or ga ni za ci i sa, xel Sek ru le ba ga a for ma fi zi kur pi reb Tan.

gar da ze mo aR niS nu li sa, mo sar Ce lis mi er kon tra hen tis pi rov ne ba Si daS ve bul

Sec do mas Tan da kav Si re bu li ga re mo e bis dad ge nis Sem Txve va Sic, sa xe ze ar iq ne bo da

xel Sek ru le bis ba Ti lad cno bis sa fuZ ve li, vi na i dan aR niS nu li ga re mo e ba ar Se iZ le-

bo da gan xi lu li yo ise Ti ar se bi Ti xa si a Tis Sec do mad, rom lis ar se bo ba sac ssk-is 74-e

mux lis pir ve li na wi li xel Sek ru le bis ba Ti lad cno bas ukav Si rebs. ker Zod, ssk-is

72-e mux lis Se sa ba mi sad, ga ri ge ba Se iZ le ba sa ci lo gax des, Tu ne bis ga mov le na mox da

ar se bi Ti Sec do mis sa fuZ vel ze. ssk-is 74-e mux lis pir ve li na wi lis Se sa ba mi sad, Sec-

do ma kon tra he tis pi rov ne ba Si mxo lod im Sem Txve va Si iT vle ba ar se bi Tad, ro de sac

Tvi Ton kon ta hen tis pi rov ne ba an mi si pi ra di Tvi se be bis gaT va lis wi ne ba ga ri ge bis da-

de bis mTa va ri sa fuZ ve li a.

mo ce mul Sem Txve va Si, ro gorc dad gin da, mo sar Ce lis mi er sa da vod iq na gam xda ri

ses xi sa da ipo Te kis xel Sek ru le ba kon tra hen tis – gam ses xeb lis vi na o ba Si daS ve bu li

Sec do mis ga mo. sa da vo xel Sek ru le bis ar si dan ga mom di na re, mi si da de bis mi marT mses-

xeb lis in te ress war mo ad gen da, mi e Ro mis Tvis sa sur ve li ode no biT gva rov nu li niv-


42

Ti – fu li, xel Sek ru le biT gan sazR vru li pi ro be biT. da sa xe le bu li in te re sis dak-

ma yo fi le bas Tan da kav Si re biT mo sar Ce les pre ten zia ar ga nucx a de bi a, ase ve, mis mi er

ar yo fi la da sa bu Te bu li, Tu kon kre tu lad ra Si ga mo i xa ta mi si in te re sis Se lax va im

pi ro be biT, rom Tan xa ga da e ca fi zi ku ri pi re bis da ara mik ro sa fi nan so or ga ni za ci is

mi er. kon tra hen tis pi rov ne ba Si daS ve bu li Sec do ma mxo lod im Sem Txve va Si Se iZ le ba

Ca iT va los ar se bi Tad, Tu ga ri ge bis da de bis sa fuZ ve li mi si pi rov ne ba Tu pi ra di Tvi-

se be bi a. aR niS nu li da na we si gu lis xmobs ara xel Sek ru le bis dam de bi pi ris su bi eq tur

da mo ki de bu le bas kon tra hen tis pi rov ne bi sad mi, ara med xel Sek ru le bis xa si a Ti dan ga-

mom di na re kav Sirs val de bu le bis Ses ru le ba sa da kon tra hen tis pi rov ne bas So ris. am-

de nad, kon tra hen tis pi rov ne ba Si daS ve bu li Sec do mis ar se bi Tad miC ne vi saT vis sa da-

vo xel Sek ru le bis dam deb ma pir ma un da da a sa bu Tos, rom ase Ti Sec do miT man ver mi i Ro

xel Sek ru le bis im gva ri Ses ru le ba, ri si mo lo di nic am xel Sek ru le bis da de biT war mo-

eq mna. ro gorc aRi niS na, msgavs ar gu men ta ci a ze mi Ti Te bas mo sar Ce lis mxri dan ad gi li

ar hqo ni a.76

4. das kvna

ze moT moy va ni li msje lo ba das mul prob le meb Tan mi mar Te biT gar kve u li das-

kvnis ga ke Te bis sa Su a le bas iZ le va.

kiTx vas, Se iZ le ba Tu ara war mo mad ge nel ma da uS vas Sec do ma kon tra hen tis pi rov-

ne ba Si, da de bi Ti pa su xi un da ga e ces, rad gan sa mar Tleb ri vad nam dvi li war mo mad gen-

lo bi sas, uf le be bi da val de bu le be bi war mo e So ba mxo lod war mod ge nil pirs, Se sa ba-

mi sad, am uka nas knels un da hqon des Se ci le bis uf le ba.

me sa me pir Ta wri dan, ro mel Ta iden to bis gaT va lis wi ne ba ga ri ge bis da de bis mTa-

va ri sa fuZ ve li Se iZ le ba gax des, pir vel rig Si, un da ga mo i ricx os me sa me pi ris sa sar-

geb lod da de bu li xel Sek ru le ba, rad gan am Sem Txve va Si, me sa me pi ri an sar geb lis mim-

Re bis mom lo di ne a, an da mo u ki de be li moTx ov nis uf le bis mqo ne da mas, ro gorc kre di-

tors, Se uZ li a, mo va li sa gan mo iTx o vos xel Sek ru le biT gaT va lis wi ne bu li val de bu-

le bis Ses ru le ba.77 me sa me pi rad ar igu lis xme ba, ase ve, war mo mad ge ne li, rad gan ase Tad

ver Ca iT vle ba is, vinc ga ri ge bis er T-er Ti mxa ris in te re sebs em sa xu re ba. sa va ra u dod,

aq sa u ba ria me sa me pir ze, ro mel mac Ta vis Tav ze ai Ro va li da da i ka va Tav da pir ve li mo-

va lis ad gi li. ssk-is 204-e mux lis Ta nax mad, va lis ga da kis re bis Se sa xeb Se iZ le ba Se-

Tan xmdnen me sa me pi ri da mo va le, ra dro sac ga da kis re bis nam dvi lo ba da mo ki de bu lia

moTx ov nis mflo be lis Tan xmo ba ze. am si tu a ci a Si ar aris ga mo ricx u li, rom moTx ov nis

mflo be li Sec des me sa me pi ris, e.i. axa li mo va lis iseT pi rad Tvi se ba Si, rac mis Tvis

un da iyos da ma xa si a Te be li sa ses xo ur Ti er To bis kon teq stSi, ra ze dac ze moT uk ve iyo

sa u ba ri, Se sa ba mi sad, nor mis moq me de ba aseT Sem Txve va zec un da gav rcel des.

rac Se e xe ba ga ri ge bis da de bis mTa var sa fuZ vels, ase Tad un da Ca iT va los is war-

mod ge na, ro me lic er T-erT mxa res amoZ ra veb da da rom lis ga re Sec mo ce mu li ga ri ge ba

76 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2012 wlis 26 apri-

lis #as-388-367-2012 ganCinebis aRwerilobiTi nawili.77 ix. Wanturia l., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, muxli 349-e,

213-e da Semdgomi, Tb., 2001.



43

ar da i de bo da, amas Tan, es war mod ge na mi sa Re bi un da iyos me o re mxa ri saT vi sac. ker Zod,

am Sem Txve va Si, ga dam wyve tia me o re mxa ris in te re se bis gaT va lis wi ne ba; me o re mxa res un-

da SeZ le bo da imis daS ve ba, rom mi si kon tra hen ti swo red am sa fuZ vli Ta da in te re siT

deb da ga ri ge bas da sxva Sem Txve va Si mas ar da deb da. Se sa ba mi sad, au ci le be li a, es ga re-

mo e ba im de nad ar se bi Ti iyos, rom igi ne bis mi er ke Til sin di si er mxa res xel Sek ru le bis

da de bis sa fuZ vlad mi eC ni a.78 Sec do ma kon tra hen tis pi rov ne ba Si ma Sin un da Ca iT va los

ar se bi Tad, ro de sac ide ba fi du ci u ri ga ri ge ba, an ga ri ge ba, rom li Tac na kis ri val-

de bu le bis Ses ru le ba Se uZ lia mxo lod gan sazR vrul pirs, ro me lic da jil do e bu lia

gan sa kuT re bu li Tvi se be biT.79 am de nad, gan sa xil vel nor ma Si Se fa se bis kri te ri u mad

un da iq nes miC ne u li ara mxa ris su bi eq tu ri da mo ki de bu le ba kon tra hen tis pi rov ne bis

an mi si Tvi se be bi sad mi, ara med obi eq tu ri dam kvir veb lis Se fa se ba.80

78 vaSakiZe g., samoqalaqo kodeqsis garTulebul valdebulebaTa sistema, gamomc. `sies-

ta~, Tb., 2010, 216-217. analogiuri midgomaa damaxasiaTebeli anglosaqsuri samarTli-

sTvisac: Самонд Д., Вильямс Д., Основы договорного права, М., 1955, 272-273.

79 magaliTad, Jurnalisti, romelic atarebda gamoZiebas momxmarebelTa uflebebis dac-

vis sakiTxze, dabinavda erT-erT sastumroSi. sastumrom Seitana sarCeli Jurnalist-

Tan dadebuli garigebis baTilobis Taobaze, ramdenadac administraciisaTvis ar iyo

cnobili, rom klienti ar iyo Cveulebrivi piri. Tumca, sasamarTlom sarCeli ar daa-

kmayofila im motiviT, rom am SemTxvevaSi Secdoma kontrahentis pirovnebaSi ar iyo

arsebiTi: Гутников О.В., Недействительные сделки в гражданском праве (теория и практика оспа-ривания), Бератор-Пресс, М., 2003, 315, cit.: Лавриненко И.А., Существенная ошибка как основа-ние признания сделки недействительной по законодательству Украины, Журнал научных публикаций аспирантов и докторантов, №4, 2013, abz. 24, <http://jurnal.org/articles/2013/uri37.html>, [06/05/2013].

80 analogiuri mosazreba ixileT: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri

cnebebi, evropuli da SedarebiTi samarTlis institutis gamomcemloba, Tb., 2009, 330;

kikoSvili s., nebis nakli qarTul samarTalSi, Jurn. `qarTuli samarTlis mimoxilva~,

specialuri gamocema, 2008, 15.

44

nona zubitaSvili*

korporaciuli SesaZleblobebis doqtrina amerikul da qarTul samarTalSi

1. Sesavali

kor po ra ci is biz nes San se bis ga mo ye ne bis ak rZal va, ro me lic aS S-is pre ce den tu-

li sa mar Tli dan iRebs sa Ta ves, xel mZRva nel pir Ta fi du ci u ri mo va le o be bis, ker Zod

ki er Tgu le bis mo va le o bis Se mad ge ne li kom po nen ti a.1 sa kor po ra cio sa mar Tal Si am

wess kor po ra ci u li Se saZ leb lo be bis doq tri nis sa xe liT mo ix se ni e ben. doq tri nas sa-

fuZ vlad udevs me o ce sa u ku nis da sawy is Si aS S-Si Ca mo ya li be bu li sa sa mar Tlo praq ti-

ka. ker Zod, ala ba mas Sta tis uze na e si sa sa mar Tlos 1900 wlis ga dawy ve ti le ba saq me ze

la gar di anis to nis kir qvis kom pa ni is wi na aR mdeg2 da de la ve ris Sta tis uze na e si sa sa-

mar Tlos 1939 wlis ga dawy ve ti le ba saq me ze guT si kor po ra cia lof Tis wi na aR mdeg,3 rom lis Ta nax mad, xel mZRva nel pi rebs ek rZa le baT kor po ra ci is biz nes San se bis pi ra di

sar geb lis Tvis ga mo ye ne ba. me o ce sa u ku nis me o re na xev ri dan doq tri nam ri gi mo di fi-

ka ci e bi ga ni ca da. ga dawy ve ti le bam saq me ze dar fi dar fi sa da qe nin gis kor po ra ci is

wi na aR mdeg4 Ca mo a ya li ba e.w. sa mar Tli a no bis tes ti. tes tis Ta nax mad, da sad ge ni faq tia

ara Se saZ leb lo bi sad mi kor po ra ci is in te re si (an mo lo di ni) an da sa da vo Se saZ leb lo-

ba ze kor po ra ci is mi er gar kve u li uf le be bis flo ba, ara med is, sa mar Tli a nia Tu ara

di req to ris qme de ba kor po ra ci is mi marT. doq tri nis gan vi Ta re ba Si Sem de gi eta pia me-

o ce sa u ku nis bo lo de ka da, ro de sac ame ri kis sa mar Tlis in sti tut ma, kor po ra ci u li

mar Tvis prin ci pe bis far gleb Si, Se i mu Sa va doq tri nis Ta na med ro ve mo de li.5

2005 wels `me war me Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis mo ri gi re for mis Se de gad,

kor po ra ci u li Se saZ leb lo be bis doq tri nam qar Tul sa kor po ra cio sa mar Tal Sic hpo-

va asax va. me war me Ta Se sa xeb ka no nis (Sem dgom Si – mSsk) me-9 mux lis me-6 pun qtis me o re

ab za cis Ta nax mad, xel mZRva nel pi rebs ar aqvT uf le ba par tni or Ta kre bis wi nas wa ri

Tan xmo bis ga re Se pi ra di sar geb li saT vis ga mo i ye non mo va le o bis Ses ru le bis pro ces-

Si mi Re bu li sa zo ga do e bis saq mi a no bas Tan da kav Si re bu li in for ma ci a. Tum ca, qar Tu-

li re cef cia Sors dgas doq tri nis re a lu ri Si na ar sis gan.

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti.1 Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio

samarTalSi, Tb., 2006, 341-347; Ramsey R.,Director’s Power to Compete with His Corporation, Indiana Law Journal: Vol. 18: Iss. 4, Article 4., 1943, 301.

2 Lagarde v. Anniston Lime & Stone Co., 28 So. 199 (Ala.1900). cnobilia, rogorc ìnteresis an

molodinis testi~ (“interest or expectancy” test). 3 Guth v. Loft, Inc., 5 A. 2d 503 (Del. Ch. 1939), cnobilia, e.w. `saqmianobis sferos~ testis (“line

of business” test) saxeliT.4 Durfee v. Durfee&Canning, Inc &another, 323 Mass. 187. 80 N. E. 2d 522, 1948.5 American Law Institute (ALI), Principles of Corporate Governance §5.05, 1994, ix. Sommer A., The Duty of

Loyalty in The ALI’s Corporate Governance Project, 52 Geo. Wash. L. Rev. 719, 1994, 2.

nona zubitaSvili, korporaciuli SesaZleblobebis doqtrina amerikul da

qarTul samarTalSi

45

wi nam de ba re naS ro mis gan xil vis sa ga nia ko mer ci u li Se saZ leb lo be bis doq tri-

na, ker Zod, aS S-is sa sa mar Tlo praq ti ki sa da Te o ru li msje lo bis Se je re biT sa kiTx is

is to ri u li gan vi Ta re bi sa da Ta na med ro ve mo de lis war mo Ce na. naS ro mis mi za ni a, doq-

tri nis Zi ri Ta di as peq te bis mor ge ba qar Tul sa kor po ra cio sa mar Tal ze, rac xels Se-

uwy obs am sa kiTx is swor re for ma ci as.

2. kor po ra ci is ìn te re sis an mo lo di nis~ tes ti

(la gar di anis to nis kir qvis kom pa ni is wi na aR mdeg)

kor po ra ci u li Se saZ leb lo bis miT vi se bis saq mis gan xil vi sas sa sa mar Tlos pir-

ve li amo ca naa imis dad ge na, aris Tu ara sa da vo Se saZ leb lo ba nam dvi lad kor po ra ci-

u li Se saZ leb lo ba. a mis gan sazR vris er T-er Ti sa Su a le baa kor po ra ci is ìn te re sis an

mo lo di nis~ tes ti, ro me lic, ro gorc ze moT aRi niS na, 1900 wels Stat ala ba mas uze na-

es ma sa sa mar Tlom Se i mu Sa va saq me ze la gar di anis to nis kir qvis kom pa ni is wi na aR mdeg.

am saq me Si kom pa nia awar mo eb da mo la pa ra ke bebs im mi wis nak ve Tis 1/3 Ses yid vis Ta o ba ze,

ro mel zec axor ci e leb da sam To- sam rew ve lo saq mi a no bas. Tum ca, sa bo lo od, kor po-

ra ci is ram de ni me di req tor ma Se is yi da am mi wis nak ve Tis 2/3 wi li Ta vi an Ti kom pa ni is-

Tvis.6 sa sa mar Tlos az riT, kor po ra ci u li Se saZ leb lo ba sa xe ze a, Tu ki am Se saZ leb lo-

bis mi marT Ta vad kor po ra ci as, di req to ris mi er mis miT vi se bam de, ga aC nda gar kve u li

qo neb ri vi in te re si an mo lo di ni, an da Sem Txve va, ro de sac di req to ris Ca re va biz nes

Se saZ leb lo bis gan xor ci e le ba Si xels uS lis kor po ra ci is miz nis miR we vas.7 sa sa mar-

Tlom gan mar ta, rom am kon kre tul saq me Si kor po ra ci as mi wis nak ve Tis 1/3 Se Ze nis go-

niv ru li mo lo di ni ga aC nda. Tum ca ase Ti in te re si ar ar se bob da me o re 1/3-is mi marT.8

am de nad, di req to reb ma ara mar Tlzo mi e rad mi iT vi ses kor po ra ci is Se saZ leb lo ba ara

2/3-is Ses yid viT, ara med im na wi lis Ses yid viT, rom lis Se Ze nis Ta o ba zec kor po ra cia

awar mo eb da mo la pa ra ke bebs.

ìn te re sis an mo lo di nis tes ti~ sa mec ni e ro wre eb Si ara er Txel gam xda ra kri ti-

kis sa ga ni.9 mTa va ri sa da vo sa kiTxia Sem de gi: Tu ki kor po ra ci as di req to ris qme de bam de

hqon da sa mar TliT da cu li in te re si an mo lo di ni (ma ga li Tad, pro eq tis gan xor ci e le-

ba mo la pa ra ke bis (wi na sa xel Sek ru le bo) sta di a ze a, e.i. Se saZ le be lia sxva sa mar Tleb-

ri vi sa fuZ vliT kor po ra ci is in ter se bis dac va), ma Sin sa er Tod ra sa Wi roa kor po ra-

ci u li Se saZ leb lo be bis doq tri nis ga mo ye ne ba? pa su xi am kiTx va ze Se iZ le ba mo i Zeb nos

ma sa Cu seT sis sa sa mar Tlos 1941 wlis ga dawy ve ti le ba Si saq me ze lin kol nis ma Ra zi e bi

gran tis wi na aR mdeg.10 sa sa mar Tlom CaT va la, rom di req to rebs ar da ur Rve vi aT kor-

po ra ci u li Se saZ leb lo be bis doq tri na, ro de sac Se i Zi nes ma Ra zia nor viC Si, lin kol-

nis ma Ra zi as Tan ax los. sa sa mar Tlos gan mar te biT, ga dam wyve tia is, rom di req to re bis

6 Lagarde v. Anniston Lime & Stone Co., 28 So. 199 (Ala.1900), Epstein R., Contract and Trust in Corporate Law: The Case of Corporate Opportunity, 21 Del. J. Corp. L. 5, 1996, 15.

7 Lagarde v. Anniston Lime & Stone Co., 28 So. 199, (Ala. 1900), 201.8 iqve, 28 So. 199, (Ala. 1900). 201.9 Talley E., Turning Servile Opportunities to Gold: A Strategic Analysis of the Corporate Opportunities Doc-

trine, 108 Yale L.J. 279, 1998, 293.10 Lincoln Stores, Inc. v. Grant, 34 N.E.2d 704, 707 (Mass. 1941), Davis K., Corporate Opportunity and Com-

parative Advantage, 84 Iowa L. Rev. 211, 1999, 237.


46

mi er ma Ra zi is Se Ze nam de kor po ra ci as ar ga mo u Ce nia axa li ma Ra zi is Se Ze nis in te re si.

am de nad, kor po ra ci as ar ekuT vno da ma Ra zi is Se Ze nis biz nesSan si imis ga mo, rom igi sa-

er Tod ar ga ni xi lav da kon kre tu lad am ma Ra zi is Se Ze nis sa kiTxs da arc zo ga dad nor-

viC Si ga far To e bis Se saZ leb lo bas.11

am de nad, Se saZ leb lo bis kor po ra ci i sad mi kuT vni le bis dad ge nis pro ces Si ga dam-

wyve ti ele men tia kor po ra ci is wi nas wa ri in te re si. ro gorc har var dis uni ver si te tis

cno bi li pro fe so re bi v. brud ni da r. klar ki aR niS na ven, kor po ra ci u li Se saZ leb lo be-

bis doq tri nis mi za nia `ga mo i ye nos qo neb ri vi dac va iseT Sem Txve veb Si, sa dac qo neb ri vi

uf le be bi sa er Tod ar ar se bobs.~12 kor po ra ci is biz nes in te re si an mo lo di ni ar war mo-

ad gens qo ne bas. ami to mac Se iZ le ba iT qvas, rom ìn te re sis an mo lo di nis~ tes ti uz run-

vel yofs ise Ti si ke Tis dac vas, ro me lic sa mar Tlis sxva nor me biT da cu li ar aris.

3. `saqmianobis sferos~ testi

(guTsi korporacia lofTis winaaRmdeg)

`saqmianobis sferos~ testi delaveris sasamarTlom SeimuSava 1939 wels saqmeze

guTsi korporacia lofTis winaaRmdeg, romelic dResac wamyvan precedentad

iTvleba.13 Carls guTsi iyo korporacia `lofTis~ prezidenti. korporacia `lofTi~

awarmoebda gazian sasmelebs, risTvisac sWirdeboda kolas sirofi, romelsac, Tavis

mxriv, yidulobda `koka-kola~ kompaniisgan. kolas recepti aseve gaaCnda kompania

`pepsi-kolas~. masve hqonda registrirebuli savaWro niSanic. 1931 wels guTsma

gadawyvita recepti Seesyida `pepsi-kolasgan~, radganac `koka-kola~ uars acxadebda

fasis daklebaze. guTs es sakiTxi unda SeeTanxmebina `lofTis~ vice-prezidentTan.

Tumca guTsma piradi biznes kavSirebis saSualebiT Seityo, rom kompania pepsi-kola

kotrdeboda. sabolood moxda ise, rom guTsma Tavad miiRo kolas recepti `pepsi-

kolasgan~, daafuZna axali kompania delaveris StatSi, romelzec daaregistrira

pepsi-kolas savaWro niSani. Semdeg guTsis axalma kompaniam daiwyo receptis

miyidva korporacia `lofTisTvis~. amavdroulad, axali korporaciis saqmianobis

pirvel wlebSi, guTsi aqtiurad iyenebda `lofTis~ laboratoriul danadgarebs da

daqiravebulebis Sromas.14 delaveris uzenaesma sasamarTlom daadgina, rom guTsis

qmedeba ewinaaRmdegeboda erTgulebis movaleobas, romelic mas gaaCnda lofTis

winaSe, rogorc mis direqtors. kerZod, saxeze iyo interesTa konfliqti. amis garda,

delaveris sasamarTlom daadgina, rom guTsma miisakuTra lofTis biznes SesaZlebloba

dabal fasad SeeZina gakotrebuli pepsisgan recepti, riTac ziani miayena im kompanias,

romlis mimarTac gaaCnda erTgulebis movaleoba. aRniSnulis dasadgenad sasamarTlom

gamoiyena xuTkomponentiani testi, romelic cnobilia `saqmianobis sferos~ testis

11 Lincoln Stores, Inc. v. Grant, 34 N.E.2d 704, 707 (Mass. 1941), Davis K., Corporate Opportunity and Com-parative Advantage, 84 Iowa L. Rev. 211, 1999, 34 N.E.2d 704, 707 (Mass. 1941).

12 Brudney V., Clark R., A New Look at Corporate Opportunities, 94 Harv. L. Rev. 998, 1981, 1042-44.13 Guth v. Loft, Inc., 5 A. 2d 503 (Del. Ch. 1939), 1989 wlamde (amerikis samarTlis intitutis midgo-

mis SemuSavebamde) korporaciuli SesaZleblobebis davebSi yvelaze xSirad citireba-

di guTsis saqme iyo, Chew P., Competing Interests in the Corporate Opportunity Doctrine, 67 N.C. L. Rev. 435, 1989, 465-66.

14 iqve, 466.


qarTul samarTalSi

47

(“line of business” test) saxeliT. testis mixedviT, korporaciuli SesaZlebloba aris

iseTi SesaZlebloba: 1. romlis gamoyenebac korporacias finansurad xelewifeba; 2.

Tavisi bunebiT korporaciis saqmianobis sferoSi eqceva; 3. SesaZlebelia praqtikuli

upiratesoba (mogeba) moutanos korporacias; 4. romlis mimarTac korporacias aqvs

interesi da gonivruli molodini; da 5. romlis miTvisebiTac direqtoris piradi

interesi winaaRmdegobaSi moeqceva korporaciis saukeTeso intersebTan.15

naTelia, rom ̀ saqmianobis sferos testi~ erT-erT komponentad iyenebs ̀ interesis

an molodinis~ tests. amdenad samarTliani iqneba, iTqvas, rom guTsis testi lagardis

testis gaumjobesebuli versiaa. rac Seexeba finansuri mdgomareobis komponents,

unda aRiniSnos, rom is ar Semoifargleba mxolod sazogadoebis arsebuli aqtivebiT.

rogorc sasamarTlom daadgina, Semdgom precedentebSi korporacias SeiZleba ar

hqondes aqtivi, Tumca hqondes imis berketi, rom kreditis aRebis gziT miizidos

saWiro finansuri resursebi.16

guTsis gadawyvetilebis Tanaxmad, Tu SesaZlebloba gamomdinareobs direqtoris

piradi kavSirebidan da ara Tanamdebobidan da es SesaZlebloba Tavisi bunebiT ar

aris mniSvnelovani korporaciisTvis da arc interesi an molodini gaaCnia mis mimarT,

direqtori uflebamosilia gamoiyenos es SesaZlebloba, rogorc sakuTari. garda im

SemTxvevisa, roca direqtorma aramarTlzomierad gamoiyena korporaciis resursi.17

3.1 `saqmianobis sferos testis~ Tanamedrove gamoyeneba

(brozi fiWuri sainformacio sistemebis winaaRmdeg)

guT sis mid go ma, Ta vis mxriv, aq tu a lu ri gax da de la ve ris Sta tis sa sa mar Tlos

ki dev er Ti gax ma u re bul saq me Si – bro zi fi Wu ri sa in for ma cio sis te me bis wi na aR-

mdeg.18 ro bert bro zi iyo RFB Cel lu lar -is (`mi Ci gan -4~-is li cen zi is sa fuZ vel ze da sav-

leT Sta teb Si mo bi lu ri sa te le fo no mom sa xu re bis mim wo de be li de la var Si in kor po-

ri re bu li kor po ra ci is) er Ta der Ti aq ci o ne ri da pre zi den ti. bro zi, amav dro u lad,

iyo de la ver Si da fuZ ne bu li sxva kor po ra ci is – fi Wu ri sa in for ma cio sis te me bis (Cel-lu lar Infor ma ti on Systems, Inc, Sem dgom Si CIS) mow ve u li di req to ri. mi si di req to ro bis pe-

ri od Si kor po ra cia Mac ki nac Cel lu lar -ma ga dawy vi ta ga e yi da li cen zia `mi Ci gan-2~, rom-

lis da far vis zo nac `mi Ci gan -4~-is da far vis zo nas esazR vre bo da. kor po ra cia Mac ki-nac Cel lu lar -is war mo mad ge ne li da u kav Sir da brozs da Ses Ta va za `mi Ci gan -2~-is Ses yid va RFBC Cel lu lar -Tvis. war mo mad ge nels ar Se u Ta va ze bia `mi Ci gan -2~-is Ses yid va CIS-Tvis.19

15 literaturaSi interesTa konfliqtis or saxes gamoyofen. pirveli, `vertikaluri

konfliqti~, rodesac konfliqti warmoiSoba daqvemdebarebul (vertikalur) urT-

ierTobebSi (magaliTad, guTsis saqme). meore, `horizontaluri konfliqti~, rodesac

konkurencia Tanaswor (horizontalur) urTierTobebSi Cndeba. Davis K., Corporate Oppor-tunity and Comparative Advantage, 84 Iowa L. Rev. 211, 1999, 237.

16 Broz v. Cellular Information Systems, Inc. 673 A.2d 148 (Del.1996).17 Guth v. Loft, Inc., 5 A. 2d 503 (Del. Ch. 1939).18 Broz v. Cellular Information Systems, Inc. 673 A.2d 148 (Del.1996). 19 sadavo periodSi “CIS” gadaxdisuunarobis mdgomareobidan axali gamosuli iyo. saqmis

ganxilvisas, Mackinac Cellular-is warmomadgeneli swored am faqtze Tvlida, rom “CIS”

ver SeZlebda miCigan-2-is Sesyidvas.


48

broz ma, Ta vis mxriv, CIS-is pre zi den tsa da or sxva di req tors ac no ba, rom api reb-

da RFB Cellu lar -Tvis axa li li cen zi is Ses yid vas. CIS-is pre zi den tma da di req to reb ma

brozs da u das tu res, rom es uka nas kne li ar iyo da in te re se bu li li cen zi is Ses yid viT.

ram de ni me Tve Si broz ma RFBC Cel lu lar -Tvis Se is yi da li cen zi a. am pe ri o dis gan mav lo-

ba Si, me sa me kom pa nia Pri Cel lu lar awar mo eb da mo la pa ra ke bebs kor po ra cia CIS-is Se Ze nis

Se sa xeb. brozis mi er li cen zi is Ses yid vi dan ram de ni me dRe Si Pri Cel lu lar -ma Se i Zi na CIS.

Pri Cel lu lar -is moTx ov niT CIS-im uCiv la brozs im sa fuZ vliT, rom li cen zi is Ses yid viT

broz ma mi iT vi sa CIS-is kor po ra ci u li Se saZ leb lo ba. CIS aRi a reb da, rom li cen zi is

ga yid vis dro i saT vis di req tor Ta sab Wo mi si Ses yid viT da in te re se bu li ar iq ne bo-

da, mag ram mo sar Ce lis mo saz re biT, brozs un da ga mo ek vli a, da in te re se bu li iq ne bo da

Tu ara li cen zi is Ses yid viT Pri Cel lu lar. broz ma ar ga iT va lis wi na Pri Cel lu lar -is, ro gorc CIS-is po ten ci u ri me sa kuT ris in te re se bi, ri Tac da ar Rvia er Tgu le bis mo va le o ba. sa-

sa mar Tlom bro zis moq me de bis Se fa se bi sas guT sis tes ti ga mo i ye na. sa sa mar Tlom gan-

sazR vra Sem de gi xu Ti ga re mo e ba: 1. CIS-s fi nan su rad ar xe le wi fe bo da li cen zi is Ses-

yid va; 2. mar Ta lia li cen zia CIS-is saq mi a no bis sfe ro Si eq ce o da, mag ram 3. di req tor Ta

sab Wos wev re bis gan cxa de be biT cal sa xa iyo, rom CIS-s ar ga aC nda mi si Se Ze nis in te re si

an mo lo di ni; 4. ma te ri a lu ri mo ge ba sa da vo iyo; 5. brozs ar ga aC nda fi du ci u ri mo va-

le o be bi Pri Cel lu lar -Tan, ro me lic am Sem Txve va Si me sa me mxa re iyo. Se sa ba mi sad, bro zi arc

iyo val de bu li ez ru na Pri Cel lu lar -Tan in te res Ta kon fliq tis an kon ku ren ci is aci le ba-

ze. sa bo lod, sa sa mar Tlom ar da ak ma yo fi la CIS-is sar Ce li.

bro zis ga dawy ve ti le bis si ax le isa a, rom aq cents ake Tebs Tu ra for miT un da Se-

aty o bi nos di req tor ma sa zo ga do e bas Se saZ leb lo bis `ga mo Ce nis~ Se sa xeb da ra for miT

un da mi i Ros mis gan pa su xi, sa Wi roa Tu ara ofi ci a lu ri for mis dac va? mo ce mul saq-

me Si, faq tob ri vi ga re mo e be bis gaT va lis wi ne biT (kor po ra ci is di req to re bis mi er in-

te re sis ar ar se bo bis da das tu re ba), sa sa mar Tlom da ad gi na, rom ofi ci a lu ri for mis

ar da uc ve lo ba ar Se iZ le ba gax des di req to ris pa su xis mgeb lo bis sa fuZ ve li.20 for ma-

lu ri mxa re, ase ve, ukav Sir de ba ame ri kis sa mar Tlis in sti tu tis mid go mis er T-erT kom-

po nents da mas ze uf ro vrclad qve moT vi sa ub rebT.

na Te li a, rom `saq mi a no bis tes tis~ Zi ri Ta di sa kiTx i, ì n te re sis an mo lo di nis

tes tis~ msgav sad, imis gan sazR vraa ekuT vnis Tu ara Se saZ leb lo ba kor po ra ci as. amis

da sad ge nad tes ti iye nebs, er Ti mxriv, far To faq tob riv Se mad ge nels – ad gens, eq ce va

Tu ara Se saZ leb lo ba sa zo ga do e bis saq mi a no bis are al Si – da me o re mxriv, aviw ro ebs

mas sxva ga re mo e be biT. un da aRi niS nos, rom sa Wi roa yve la ga re mo e bis Se mow me ba. ase ma-

ga li Tad, Se iZ le ba pro eq tis gan xor ci e le ba fi nan su rad ar xe le wi fe bo des kor po ra-

ci as, Tum ca di req to ris mi er am pro eq tis ga mo ye ne biT ga mow ve ul ma kon ku ren ci am zi-

a ni mi a ye nos sa zo ga do e bas. swo red ami tom, `saq mi a no bis sfe ros~ tes ti mi zans aR wevs

mxo lod ma Sin, ro ca tes tis xu Ti ve kom po nen ti sa xe ze a.

20 Salzwedel M., A Contractual Theory of Corporate Opportunity and a Proposed Statute, 23 Pace.L.Rev., 2002, 88.


qarTul samarTalSi

49

4. `samarTlianobis testi~

(darfi darfisa da qeningis korporaciis winaaRmdeg)

`sa mar Tli a no bis tes ti~ yve la ze iS vi a Tad ga mo ye ne ba di tes tia ame ri kis sa sa-

mar Tlo praq ti ka Si.21 tes tis ar si isa a, rom sa mar Tli a no bis kon cef ci is ga mo ye ne biT

gan sazR vros kor po ra ci u li Se saZ leb lo bis ar se bo ba. tes tis nak le bi po pu la ro bis

mi ze zic swo red mis ar sSi a. sa mar Tli a no bis tes ti ar aZ levs di req tors praq ti kul

mi Ti Te bebs mi si val de bu le be bis gan sazR vri saT vis.22 sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le beb Si

ise ve, ro gorc sxva das xva kvle veb Si ar se bobs mi Ti Te ba, rom sa mar Tli a no bis kon cef-

ci as Se uZ le be lia hqon des zus ti de fi ni ci a.23 sa mar Tli a no ba Ta vi si bu ne bis ga mo ar

aris wi nas wa ri, `mza re cep tiT~, gan sazR vra di.24 Tum ca, isic un da aRi niS nos, rom ga nu-

sazR vre lo ba mas er Tgvar moq ni lo bas sZens. sa mar Tli a no bis tes ti, Se iZ le ba iT qvas,

rom moq ni li da kon kre tul faq teb ze mor ge ba di tes ti a.25 mi si av to ria ma sa Cu seT sis

uze na e si sa sa mar Tlo, ro mel mac 1948 wlis ga dawy ve ti le ba Si saq me ze dar fi dar fi sa

da qe nin gis kor po ra ci is wi na aR mdeg kor po ra ci u li Se saZ leb lo bis gan sazR vris miz-

niT uar yo in te re sis tes ti da ga mo i ye na e.w. zo ga di sa mar Tli a no bis kon cef ci a.26 am

saq me Si, kor po ra cia dar fi- qe nin gis (Sem dgom Si “D&C”). di req tor ma da a fuZ na axa li

kom pa ni a, rom lis er Ta der Ti saq mi a no ba iyo me sa me pi ris gan ben zi nis war mo e bis Tvis au-

ci le be li kom po nen tis Ses yid va da Sem deg gaz rdil fa sad “D&C”-sTvis mi yid va. “D&C” Ses yi dul ma sa las urev da Ta vis pro duq ci as da awar mo eb da ben zins. im ga re mo e bis gaT-

va lis wi ne biT, rom me o re msof lio omis Sem deg ben zi ni de fi ci tu ri pro duq ti gax da,

“D&C” mi iC nev da, rom di req tors axa li kom pa ni is da ar se bis nac vlad, ro me lic mxo-

lod Su a mav lis rols as ru leb da, un da mi e ca Se saZ leb lo ba “D&C”-Tvis uSu a lod mim-

wo deb lis gan Se es yi da pro duq ti. di req to ri am tki ceb da, rom mim wo de bels ar hqon da

sur vi li saq me ewar mo e bi na uSu a lod “D&C”-Tan. mi si az riT, pro duq ti iyo er T-er Ti

um niS vne lo kom po nen ti, ris ga moc mis mi marT “D&C”-s in te re si ver eq ne bo da. di req-

to ri uTi Teb da, ze moT gan xi lul lin kol nis ma Ra zi e bis saq me ze, ro mel Sic ama ve sa sa-

mar Tlom ram de ni me wliT ad re ga mo i ye na ìn te re sis an mo lo di nis tes ti~. Tum ca, sa-

sa mar Tlom ar ga i zi a ra di req to ris po zi cia da da a zus ta, rom lin kol nis ma Ra zi e bis

saq me Si faq te bi gan sxvav de bo da. im saq me Si Se saZ leb lo bi sad mi kor po ra ci is in te re sis

21 Talley E., Turning Servile Opportunities to Gold: A Strategic Analysis of the Corporate Opportunities Doc-trine, 108 Yale L.J. 279, 1998, 296.

22 Gelb H., The Corporate Opportunity Doctrine-Recent Cases and The Elusive Goal of Clarity, 31 U. Rich. L. Rev. 371, 1997, 378. rogorc menis uzenaesma sasamarTlom aRniSna saqmeSi Northeast Har-bor Golf Club, Inc. v. Harris 61 A.2d 11146 (1995), testi zustad unda gansazRvravdes, risi

ufleba aqvT direqtorebs da risi ara. winaaRmdeg SemTxvevaSi, isini ganusazRvreli,

winaswar ganuWvretadi pasuxismgeblobis winaSe aRmoCndebian, rac dauSvebelia.23 Wadmond L., Seizure of Cotporate Opportunity, 17 Bus. Law. 63, 1961, 74.24 amis gamo zogierT avtors gakritikebuli aqvs samarTlianobis testi, mag.,. Hetherington

J.A.C., Trends in Legislation for Close Corporations: A Comparison of the Wisconsin Business Corporation Law of 1951 and the New York Business Corporation Law of 1961, WIS. L. REV. 92, 1963, 149.

25 Orlinsky E., Corporate Opportunity Doctrine and Interested Director Transactions: A Framework for Analysis in an Attempt to Restore Predictability, 24 Del. J. Corp. L. 451, 1999, 514.

26 Durfee v. Durfee&Canning, Inc &another, 323 Mass. 187. 80 N. E. 2d 522 (1948).


50

arar se bo ba uda vo iyo. mo ce mul saq me Si ki, kor po ra cia ga mo xa tav da aS ka ra in te ress,

di req to ri ki imis ga mo, rom da ma te biT mo ge bas iReb da Su a mav lis rol Si ga mos vliT,

ar Tmob da Se saZ leb lo bas. am de nad, sa sa mar Tlom CaT va la, rom di req to ris qme de ba ar

pa su xob da eTi kis da sa mar Tli a no bis stan dar tebs.27

sa kiTx is Se ja me bis Tvis un da aRi niS nos, rom sa mar Tli a no bis tes ti ar aris tes ti

tra di ci u li ga ge biT. igi ar uTi Tebs Se sa mow me bel kom po nen teb ze, ro gorc esaa ìn-

te re sis an mo lo di nis~ da `saq mi a no bis sfe ros tes tis~ Sem Txve va Si. dar fis saq mis ma-

ga liT ze un da iT qvas, rom sa mar Tli a no bis kon cef ci as yo vel kon kre tul Sem Txve va Si

mo sa mar Tlis sa mar Tli a no bis gan cda da mi si eTi ku ri Se xe du le be bi gan sazR vravs da

ga mo i ye ne ba im Sem Txve va Si, ro ca ìn te re sis an molodinis testi~ ver uzrunvelyofs

doqtrinis miznis miRwevas.

4.1. `samarTlianobis testis~ modifikacia

wle bis gan mav lo ba Si aS S-is sa sa mar Tlo e bi ax den den tra di ci u li tes te bis Se-

je re biT doq tri nis gan vi Ta re bas. ma ga li Tad, Stat mi ne so tas uze na es ma sa sa mar Tlom

`saq mi a no bis sfe ros tes ti sa~ da sa mar Tli a no bis kon cef ci is kom bi na ci iT, Seq mna hib-

ri du li tes ti. e.w. mi ne so tas or sa fe xu ri a ni tes ti, ro me lic Se mu Sav da saq me ze mi le-

ri mi le ris wi na aR mdeg.28 tes tis mi xed viT pir vel etap ze, mow mde ba aris Tu ara sa da vo

biz nes pro eq ti da kav Si re bu li kor po ra ci as Tan an xom ar aqvs gan sa kuT re bu li mniS vne-

lo ba kor po ra ci is Tvis (`saq mi a no bis sfe ros~ tes ti). Tu pa su xi da de bi Tia xde ba ga-

das vla me o re etap ze, sa dac dgin de ba da ar Rvia Tu ara er Tgu le bi sa da sa mar Tli a ni

qme de bis mo va le o ba di req tor ma (sa mar Tli a no bis tes ti).29

5. amerikis samarTlis institutis doqtrina

ame ri kis sa mar Tlis in sti tu tis (Sem dgom Si ALI) mid go ma Ca mo ya lib da me o ce sa u-

ku nis bo los da kor po ra ci u li Se saZ leb lo be bis doq tri nis Ta na med ro ve va ri an ti a.

mid go mas sa fuZ vlad udevs guT si kor po ra cia lof Tis wi na aR mdeg saq me ze ga mo ye ne bu-

li `saq mi a no bis sfe ros~ tes ti, Tum ca, amav dro u lad, da ma te bu lia axa li de ta le bic.

ALI-is doq tri nis si ax le da, amav dro u lad, mTa va ri ele men ti aris in for ma ci is

gam JRav ne bis val de bu le ba. di req tors mxo lod im Sem Txve va Si Se uZ lia kor po ra ci u-

li Se saZ leb lo bis ga mo ye ne ba Tu: 1. am Se saZ leb lo bas jer Ses Ta va zebs kor po ra ci as

da ga um JRav nebs mas in for ma ci as in te res Ta kon fliq tis Se sa xeb; 2. kor po ra cia uars

ity vis Se saZ leb lo ba ze; 3. kor po ra ci is ua ri da ak ma yo fi lebs sam moTx ov nas: 3.1 uari

sa mar Tli a nia kor po ra ci i saT vis; 3.2 ga dawy ve ti le ba ua ris Se sa xeb mi Re bul iq na ara-

da in te re se bu li (o bi eq tu ri) di req to re bis mi er, sru li in for ma ci is gac no bis sa fuZ-

27 Durfee v. Durfee&Canning, Inc &another, 323 Mass. 187. 80 N. E. 2d 522 (1948).28 Miller v. Miller, 222 N.W.2d 71 (Minn. 1974).29 unda aRiniSnos, rom minesotas tests uaryofiTi gamoxmaureba mohyva. mag., Northeast

Harbor Golf Club, Inc. v. Harris 61 A.2d 11146 (1995) saqmeSi Stat menis uzenaesma sasamarT-

lom isic ki aRniSna, rom is aris, erTi mxriv, `samarTlianobis testis~ bundovanebis da

meore mxriv, `saqmianobis sferos~ testis yvelaze susti elementebis kombinacia.


qarTul samarTalSi

51

vel ze (an aR mas ru le be li me ne je ris Sem Txve va Si sa me war meo gan sjis we sis stan dar-

te bis dac viT); 3.3 Ta vis mxriv, uf le ba mo si le ba mi i Ros ga dawy ve ti le ba ua ris Se sa xeb

di req tors mi ni We bu li aqvs ara da in te re se be li aq ci o ne re bis mi er an Sem deg mo wo ne bu-

lia maT mi er.30

in for ma ci is gam JRav ne bis mo va le o ba, ro gorc ze moT aRi niS na, er T-er Ti sa da vo

ga re mo ba iyo saq me Si bro zi fi Wu ri sa in for ma cio sis te me bis wi na aR mdeg.31 swo red am

ar gu men tis sa fuZ vel ze qve da in stan ci is sa sa mar Tlom bro zis qme de ba kor po ra ci u li

Se saZ leb lo bis miT vi se bad da ak va li fi ci ra. Tum ca de la ve ris uze na es ma sa sa mar Tlom,

ro mel mac sa bo lo od ga a mar Tla bro zi, mi u Ti Ta, rom ar se bobs faq tob ri vi re a lo ba,

ro ca kor po ra ci as Se saZ leb lo bis ga mo ye ne bis arc in te re si, arc mo lo di ni da arc fi-

nan su ri ber ke ti ga aC ni a. aseT dros wi na da de bis for ma lu ri war dge nis moTx ov na di-

req to ris zed me tad da val de bu le ba a.32 am de nad, sab Wo saT vis in for ma ci is wa rud gen-

lo ba da Se saZ leb lo bis uar yo fis arar se bo ba ar Se iZ le ba upi ro bod miC ne ul iq nes

kor po ra ci u li Se saZ leb lo bis miT vi se bad.

ALI-is doq tri nis mi xed viT, mxa res ro mel sac surs Se saZ leb lo bis ga mo ye ne ba akis-

ria Se saZ leb lo bis ar se bo bis mtki ce bis tvir Ti.33 Se sa ba mi sad, sa Wi ro xde ba ase ve imis

dad ge na Tu ra aris kor po ra ci u li Se saZ leb lo ba. am na wil Si ki ALI-is tes ti mi mar Tavs

guT sis ga dawy ve ti le ba Si ga mo ye ne bul saq mi a no bis sfe ros tra di ci ul tests. ker Zod,

ALI-is mi xed viT, kor po ra ci ul Se saZ leb lo bas aqvs or gva ri ga mov li ne ba. pir ve li, esaa

ne bis mi e ri Se saZ leb lo ba, rom lis Se sa xe bac kor po ra ci is di req tor ma an mTa var ma me-

ne jer ma ga i go: a) kor po ra ci a Si sa ku Ta ri mo va le o be bis Ses ru le bis pro ces Si an b) kor-

po ra ci is in for ma ci is an qo ne bis ga mo ye ne biT da sa fuZ ve li aqvs iva ra u dos, rom kor-

po ra cia da in te re se bu li iq ne ba am Se saZ leb lo biT. me o re de fi ni ci iT, kor po ra ci u li

Se saZ leb lo ba aris ne bis mi e ri Se saZ leb lo ba, ro me lic ax los dgas im saq mi a no bas Tan,

ro mel sac kor po ra cia ewe va an api rebs, rom gas wi os.34

am de nad, ALI-is tes ti aris yve la da nar Cen tes tze far To. igi mo i cavs ara mxo lod

kor po ra ci is saq mi a no bis are al Si mox ved ril Se saZ leb lo bebs, ara med sxva ne bis mi er

Se saZ leb lo bas, rom lis Se sa xe bac di req tor ma sa ku Ta ri Ta nam de bob ri vi mdgo ma re -

obis ga mo ye ne biT Se ity o.

30 American Law Institute (ALI), Principles of Corporate Governance §5.05, 1994, § 5.05 (a) (1-2).31 Broz v. Cellular Information Systems, Inc. 673 A.2d 148 (Del.1996).32 iqve, Broz v. Cellular Information Systems, Inc.33 Talley E., Turning Servile Opportunities to Gold: A Strategic Analysis of the Corporate Opportunities Doc-

trine, 108 Yale L.J. 279, 1998, 297.34 American Law Institute (ALI), Principles of Corporate Governance §5.05, 1994, § 5.05(b)(1)(A). unda

aRiniSnos, rom ALI-is midgoma, romlis Tanaxmad, korporaciuli SesaZlebloba aseve

eqceva samomavlo saqmianobis arealSi, gamomdinareobs ilinoisis Statis uzenaesi sa-

samarTlos 1978 wlis gadawyvetilebidan Kerrigan v. Unity Savings Association 58 Ill.2d 20, 317 N.E.2d 39 (1974), sadac sasamarTlom miuTiTa, rom saqmianobis sfero moicavs nebismier

SesaZleblobas, romelic gonivrulad ukavSirdeba mimdinare an samomavlo saqmianobas.

Schaller W., Corporate opportunity and Corporate Competition in Illinois: A Comparative Discussion on Fi-duciary Duties, 46 J. Marshal. L. Rev.1, 2012, 19.


52

5.1. ame ri kis sa mar Tlis in sti tu tis doq tri nis

praq ti ku li ga mo ye ne ba

(kor po ra cia Crdi lo e Tis nav sad gu ris gol fis klu bi ha ri sis wi na aR mdeg)

doq tri nis praq ti ku li ga mo ye ne bis ma ga li Tia Stat me nis sa sa mar Tlos cno bi-

li pre ce den ti saq me ze Crdi lo e Tis nav sad gu ris gol fis klu bi ha ri sis wi na aR mdeg.35

ha ri si iyo gol fis klu bis pre zi den ti, ro mel mac klu bis xel mZRva ne lo bis pe ri od Si

or jer Se is yi da pi rad sa kuT re ba Si klu bis mo sazR vre sxva das xva mi wis nak ve Te bi. pir-

ve li Ses yid va mox da 1979 wels. ha riss da u kav Sir da bro ke ri da ac no ba, rom klu bis sa-

kuT re ba Si ar se bu li sa Ta ma So mo ed nis mim de ba red gan Tav se bu li mi wis nak ve Te bis me sa-

kuT re da in te re se bu li iyo am qo ne bis gas xvi se biT da Ses Ta va za mi si Ses yid va.36 ha ri si

da Tan xmda pi ra dad Se e Zi na mi wis nak ve Te bi. mi wis Se Ze nam de mas ar ga um JRav ne bia klu bis

di req tor Ta sab Wo saT vis sa ku Ta ri ga dawy ve ti le bis Se sa xeb. man mxo lod mi wis nak ve-

Tis yid vis Sem deg ga mar Tul bor dis sxdo ma ze ga am JRav na es faq ti, ac no ba ra, rom ar

geg mav da mi wis nak ve Te bis ga na Se ni e bas. klu bis di req tor Ta sab Wom ara vi Ta ri qme de ba

ar ga na xor ci e la ha ri sis wi na aR mdeg.

me o re Ses yid va mox da 1984 wels. yo fil Ta nam Sro mel Tan gol fis Ta ma Sis dros

ha ris ma Se ity o, rom iyi de bo da mi wis nak ve Ti, ro me lic sa mi mxri dan Se mo sazR vru li

iyo klu bis sa Ta ma So mo ed niT. ha ris ma aR niS nu li mi wis nak ve Tic Se i Zi na. man es ga dawy-

ve ti le ba klu bis di req tor Ta sab Wos ram de ni me wevrs ga um JRav na, xo lo 1985 wlis ag-

vis to Si ga mar Tul bor dis sxdo mas ofi ci a lu rad Se aty o bi na, rom uk ve Se i Zi na mi wis

nak ve Ti da rom ar geg mav da nak ve Te bix ga na Se ni a ne bas. sab Wos arc am Sem Txve va Si mi u mar-

Tia ra i me Ro nis Zi e bi saT vis.

ram de ni me we li wad Si klu bis di req tor Ta sab Wos Tvis cno bi li gax da, rom ha ri si

api reb da nak ve Te bis ga na Se ni a ne bis dawy e bas. 1991 wels di req to reb ma sar Ce li aR Zres

ha ri sis wi na aR mdeg er Tgu le bis mo va le o bis dar Rve vis sa fuZ vliT. ker Zod, klu bi

uTi Teb da, rom ha ris ma mi wis nak ve Te bi Se i Zi na klu bi saT vis wi nas war in for ma ci is mi wo-

de bis ga re Se, ris ga moc mo us po mas sa Su a le ba, ga da ewy vi ta, sur da Tu ara am Se saZ leb-

lo bis ga mo ye ne ba; mo sar Ce le er T-erT ar gu men tad uTi Teb da ase ve ima sac, rom aR niS-

nu li nak ve Te bis im for miT ga mo ye ne ba, ro gorc amas geg mav da ha ri si, ewi na aR mde ge bo da

klu bis in te re sebs. pir vel -me o re in stan ci a Si saq me mo i go ha ris ma. Tum ca me nis uze na-

es ma sa sa mar Tlom gan sxva ve bu li ga dawy ve ti le ba mi i Ro. sa sa mar Tlo Se e ca da xe lax la

da ed ge na ekuT vno da Tu ara mi wis nak ve Te bis Se Ze nis Se saZ leb lo ba klubs. pir vel rig-

Si, sa sa mar Tlom mi mar Ta `saq mi a no bis sfe ros tests~. sa sa mar Tlom CaT va la, rom gol-

fis sa Ta ma So mo ed nis mim de ba re mi wis nak ve Te bis sxvag va ri gan vi Ta re ba (ma ga li Tad,

ga na Se ni a ne ba) ewi na aR mde ge bo da kor po ra ci is in te re sebs. Tum ca saq mi a no bis sfe ros

tes tiT Se uZ le be li iyo imis da sa bu Te ba, rom ha ris ma mi iT vi sa klu bis Se saZ leb lo be-

bi, rad ga nac klu bis saq mi a no bis sfe ro ar mo i cav da uZ ra vi qo ne bis Ses yid vas. Se iZ le ba

iT qvas, rom sa mar Tli a no bis gan cdi dan ga mom di na re, sa sa mar Tlom uar yo guT sis tes ti

35 Northeast Harbor Golf Club, Inc. v. Harris 61 A.2d 11146 (1995).36 sasamarTlo ganxilvisas brokerma ganacxada, rom hariss, rogorc golf klubis prezi-

dents daukavSirda, radganac varaudobda, rom klubi dainteresebuli iqneboda mosaz-

Rvre miwis nakveTebis SeZeniT, Northeast Harbor Golf Club, Inc. v. Harris 61 A.2d 11146 (1995).


qarTul samarTalSi

53

da mi u Ti Ta mis xar ve zeb ze.37 Sem deg, me nis uza na es ma sa sa mar Tlom mi mar Ta „sa mar Tli-

a no bis tests~ da mi u Ti Ta ga dawy ve ti le ba ze dar fi dar fi sa da qe nin gis kor po ra ci is

wi na aR mdeg. Tum ca sa sa mar Tlos az riT, es tes ti ki dev uf ro zo ga di iyo. sa sa mar Tlom

ase ve uar yo mi ne so tas uze na e si sa sa mar Tlos mi er saq me Si mi le ri mi le ris wi na aR mdeg

ga mo ye ne bu li or sa fe xu ri a ni tes tic.38

sa bo lo od, sa sa mar Tlom yve la ze mar Te bu lad ame ri kis sa mar Tlis in sti tu tis

mi er Se mu Sa ve bu li kor po ra ci u li Se saZ leb lo be bis doq tri nis ga mo ye ne ba CaT va la.

sa sa mar Tlom da as kvna Sem de gi: ha ri sis mi er uZ ra vi qo ne bis pir ve li Ses yid va, rom lis

yid vac mas, ro gorc kor po ra ci is war mo mad ge nels da ara ro gorc fi zi kur pirs Ses-

Ta va zes, cal sa xad kor po ra ci is Se saZ leb lo bas war mo ad gen da. rac Se e xe ba me o re Ses-

yid vas, mi u xe da vad imi sa, rom Se saZ leb lo bis Se sa xeb ha ris ma ga i go pi rad sa u bar Si,

sa sa mar Tlom isic kor po ra ci ul Se saZ leb lo bad mi iC ni a. sa sa mar Tlom mi u Ti Ta, rom

ha ris ma, ro gorc pre zi den tma, ico da am mi we bis mi marT kor po ra ci is in te re sis Se sa-

xeb. sa sa mar Tlom mniS vne lo van ga re mo e bad CaT va la ase ve isic, rom ha ris ma ar ga um-

JRav na kor po ra ci as Se saZ leb lo be bis Se sa xeb. Se de gad me nis uze na es ma sa sa mar Tlom

da ad gi na, rom ha ris ma da aR via er Tgu le bis mo va le o ba da mi i sa kuT ra kor po ra ci is ko-

mer ci u li Se saZ leb lo be bi.

aR niS nul saq me Si sa sa mar Tlom swo rad mo ax di na ar se bu li Se xe du le be bis mor ge-

ba praq ti kul ma ga liT ze, riTac war mo Cin da doq tri nis tra di ci u li mo de le bis sus ti

mxa re e bi.

6. sar Ce lis war dge nis uf le ba

fi du ci u ri mo va le o be bis dac vis ad re sa ti kor po ra ci a a. am de nad, am ka te go ri-

is mo va le o bis dar Rve vis Sem Txve va Si sar Ce lis uf le ba ekuT vnis kor po ra ci as. Tum ca,

iseT Sem Txve veb Si, ro ca kor po ra ci is Se sa ba mi si war mo mad gen le bi umoq me do bas iCe nen,

par tni ors eZ le va uf le ba sa ku Ta ri sa xe liT, sa zo ga do e bis in te re se bis dac vis miz-

niT, wa rad gi nos sar Ce li kor po ra ci u li Se saZ leb lo bis miT vi se bis ga mo, Se sa ba mi si

SezR ud ve bis gaT va lis wi ne biT (ma ga li Tad, mi ni ma lu ri wi lis flo ba). fi du ci u ri mo-

va le o e be bis dar Rve vis Se de gad war mo So bil da veb Si sa zo ga do e bis war mo mad gen lo bis

uf le ba, na war mo e bi (de ri va ti u li) xa si a Ti sa a.39

37 menis sasamarTlom xarvezad miiCnia is, rom guTsis wesis mixedviT rTulia imis gansaz-

Rvra, Tu ra igulisxmeba iseT SesaZleblobaSi, romelic korporaciis biznesis sferoSi

eqceva da rogor unda SevafasoT eqceva Tu ara SesaZlebloba am sferoSi? sasamarTlom

aseve gaakritika guTsis wesis pirveli elementic – korporaciis finansuri saSualeba

gamoiyenos komerciuli Sansi. sasamarTlom aRniSna, rom am sakiTxze aqcentis gakeTeba

saSualebas miscems korporaciis xelmZRvanelebs, romlebic floben informacias kor-

poraciis finansuri mdgomareobis Sesaxeb ar izrunon am SesaZleblobaTa ganviTareba-

ze da gamoiyenon arasakmarisi finansebis faqti maTTvis momgebiani piradi garigebebis

dasadebad, Northeast Harbor Golf Club, Inc. v. Harris 61 A.2d 11146 (1995).38 sasamarTlom aRniSna Semdegi: testi unda iZleodes imis saSualebas, rom korporaciis

xelmZRvanelebma zustad gansazRvron, risi ufleba aqvT da risi ara, radgan dauSvebe-

lia isini winaswar ganuWvretadi pasuxismgeblobis winaSe dadgnen, Northeast Harbor Golf Club, Inc. v. Harris 61 A.2d 11146 (1995).

39 Complexity in Corporate Governance: The Case of the Corporate Opportunity, OECD, 2012, 4.


54

7. pa su xis mgeb lo ba kor po ra ci u li Se saZ leb lo bis miT vi se bis ga mo

imi saT vis, rom dad ges di req to ris pa su xis mgeb lo ba kor po ra ci u li Se saZ leb-

lo bis mi sa kuT re bis ga mo, sa sa mar Tlom un da gan sazR vros Sem de gi faq te bi: ekuT vnis

Tu ara Se saZ leb lo ba kor po ra ci as? Tu pa su xi da de bi Tia (a nu dad gin da, rom sa da vo

ko mer ci u li San si nam dvi lad kor po ra ci u li Se saZ leb lo ba a), Ses Ta va za Tu ara di req-

tor ma Se saZ leb lo ba sa zo ga do e bas (ga um JRav na Tu ara mas Se saZ leb lo bis Se sa xeb amom-

wu ra vi da zus ti in for ma ci a)? in for ma ci is gam JRav ne bis Sem deg ga nacx a da Tu ara sa-

zo ga do e bam da sa bu Te bu li ua ri Se saZ leb lo bis ga mo ye ne bis Se sa xeb? Tu ki am faq te bis

dadgeniT dadasturdeba di req to ris mi er Se saZ leb lo bis mi sa kuT re ba, sa sa mar Tlom

mis wi na aR mdeg san qci is sa xiT Se iZ le ba ga mo i ye nos kom pen sa ci a, wi nas wa ri an mud mi vi ak-

rZal vis da we se ba, zi a nis anazR a u re ba mzar di pro cen tiT, xel fa sis da ka ve ba da sxva.40

8. doq tri nis qar Tu li re cef cia

mSsk-is 2005 wlis re for mis Se da gad, ka non Si ai sa xa kor po ra ci u li informaciis

piradi sargeblisTvis gamoyenebis akrZalva.41 Tum ca, sa da vo a, ram de nad aris qar Tu-

li re gu la cia kor po ra cu li Se saZ leb lo bis kla si ku ri doq tri nis re cef ci a. Tav da-

pir ve lad ka no nis me-9 mux lis me-7 pun qtSi42 gaC nda Sem de gi Si na ar sis nor ma: di req to-

rebs `par tni or Ta kre bis Tan xmo bis ga re Se uf le ba ar aqvT, pi ra di sar geb lis mi Re bis

miz niT ga mo i ye non sa zo ga do e bis saq mi a no bas Tan da kav Si re bu li in for ma ci a, ro me lic

maT Tvis cno bi li gax da Ta vi an Ti mo va le o bis Ses ru le bi sas an Ta nam de bob ri vi mdgo ma-

re o bis ga mo~. me sa me ab za cis Ta nax mad, es val de bu le ba, di req tor Tan da de bu li xel-

Sek ru le biT, Se iZ le ba Za la Si dar Ces Ta nam de bo bi dan was vli dan maq si mum sa mi wlis gan-

mav lo ba Si. Se saZ le be lia mo va le o bis Ses ru le bis ga mo di req tors mi e ces kom pen sa ci a.

2008 wli dan am nor mam uc vle li re daq ci iT ga da i nac vla ima ve mux lis me eq vse pun qtSi.

Tum ca qar Tu li ver sia ar pa su xobs kor po ra ci u li Se saZ leb lo be bis doq tri nis ori-

gi na lur mo dels sa mi mi ze zis ga mo. pir ve li, nor ma ter mi no lo gi u rad iye nebs ìn for-

ma ci as~. Tum ca in for ma ci a sa da Se saZ leb lo bas So ris aris gan sxva ve ba. es gan sxva ve ba

kar gad war mo Cin da gol fis klu bis saq me Si,43 rom lis ma ga liT ze Se iZ le ba iT qvas, rom

in for ma cias war mo ad gens bro ke ris Sety o bi ne ba mi wis nak ve Tis ga sa yi dad ga mo ta nis

Se sa xeb. bro ke ris mi er ha ri sis Tvis ma Ti Se Ze nis Se Ta va ze ba ki am in for ma ci as Se saZ-

leb lo bad aq cevs. am de nad, 1. Se saZ leb lo ba uf ro far To cne ba a, vid re in for ma ci a.

sxva sity ve biT rom iT qvas, yo vel gva ri Se saZ leb lo ba mo i cavs in for ma ci as, Tum ca yo-

vel gva ri in for ma cia Ta vis Ta vad ar aris ko mer ci u li Se saZ leb lo ba. 2. sa va ra u dod,

nor ma Si sa u ba ria Ta nam de bo ba ze yof nis dros mi Re bu li in for ma ci is Ta nam de bo bi dan

40 Schaller W., Corporate opportunity and Corporate Competition in Illinois: A Comparative discussion on Fidu-ciary Duties, 46 J. Marshal. L. Rev.1, 2012, 17.

41 Coxeli n., svaniZe a., papuaSvili s., `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis reforma, qarTuli samar-

Tlis mimoxilva 8/2005-1/2, 2005, 22.42 2005 wlis 24 ivnisis saqarTvelos kanoni №1781 mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos kanonSi

cvlilebebisa da damatebebis Setanis Taobaze.43 Northeast Harbor Golf Club, Inc. v. Harris 61 A.2d 11146 (1995).


qarTul samarTalSi

55

was vlis Sem deg ga mo ye ne bis ak rZal va sa da ara Ta nam de bo bi dan was vlis Sem deg sa zo ga-

do e bis Se sa xeb mi Re bul yo vel gvar in for ma ci a ze. ase Ti das kvnis ga mo ta nis sa fuZ ve-

lia me-9 mux lis me o re da me sa me ab za ce bis Tan mim dev ru li gan mar te ba, rad ga nac di req-

to ris da val de bu le ba ar ga mo i ye nos in for ma ci a, ro me lic Ta nam de bo bi dan was vlis

Sem deg ga re ur Ti er To beb Si, pi ra di kav Si re bis ga mo ye ne biT Se ity o, ga u mar Tle be li

pi ro ba a. lo gi ku rad, nor ma un da gu lis xmob des, Ta nam de bob ri vi mdgo ma re o biT mi Re-

bu li in for ma ci is ga mo ye ne bas Ta nam de bo bi dan was vlis Sem deg, rac, Ta vis mxriv, kon-

ku ren ci is ak rZal vis mo va le o bis Si na ar sa Tan uf ro ax lo sa a, vid re ko po ra ci u li Se-

saZ leb lo bis doq tri nas Tan. Tum ca, kon ku ren ci is ak rZal vis mo va le o ba, Ta vis mxriv,

me-9 mux lis me-5 pun qtSia ga we ri li. 3. prob le mu ria nor ma Si nax se ne bi sa zo ga do e bis

Tan xmo bis kom po nen tic. sa zo ga do e bam Se iZ le ba ar mis ces di req tors Tan xmo ba ise Ti

Se saZ leb lo bis ga mo ye ne ba ze, ro me lic ar iw vevs sa zo ga do e bas Tan kon ku ren ci as da,

amav dru lad, arc Ta vad geg mav des am Se saZ leb lo bis ga mo ye ne bas. aseT Sem Txve va Si sa-

xe ze iq ne ba Se saZ leb lo bis `gaf lan gva~, ris Ta vi dan aci le ba sac cdi lobs doq tri na.44

am de nad, uf ro mar Te bu li iq ne bo da, rom nor ma `Tan xmo bis~ nac vlad, sa zo ga do e bis mi-

er Se saZ leb lo bi sad mi in te re sis arar se bo bis Ta o ba ze da sa bu Te bu li ua ris mo po ve ba-

ze uTi Teb des. sa gu lis xmoa isic, rom sa qar Tve los uze na e si sa sa mar Tlos praq ti ka Si

ar ar se bobs kor po ra ci u li Se saZ leb lo bis gan mar te ba.

8.1. re ko men da ci e bi mSsk-is me-9 mux lis me-6 pun qtis

II ab zac Tan da kav Si re biT

ze moT da sa xe le bu li xar ve ze bis ga mo, mi zan Se wo ni lia mSsk-is me-9 mux lis me-6

pun qtis II ab za cis nac vlad, ka non Si ai sa xos Sem de gi Si na ar sis nor ma: xel mZRva nel pi-

reb sa da sa meT val yu reo sab Wos wev rebs, ase Tis ar se bo bis Sem Txve va Si, ek rZa le baT ise-

Ti Se saZ leb lo bis ga mo ye ne ba pi ra di sar geb lis mi Re bis miz niT, ro me lic maT Tvis cno-

bi li gax da Ta vi an Ti mo va le o bis Ses ru le bis, sa zo ga do e bis in for ma ci is an da qo ne bis

ga mo ye ne biT, an Tu Se saZ leb lo ba ukav Sir de ba im saq mi a no bas, ro mel sac sa zo ga do e ba

ewe va an geg mavs rom gas wi os. ase Ti ak rZal va ar ar se bobs Tu ki pi ri mo i po vebs par tni-

or Ta sa er To kre bis da sa bu Te bul uars aR niS nu li Se saZ leb lo bis ga mo ye ne ba ze. sa-

er To kre bis ua ri da sa bu Te bu lad Ca iT vle ba Tu ki kre ba mi u Ti Tebs Se saZ leb lo bis

ga mo ye ne bis in te re sis arar se bo ba ze an sa Wi ro sax sre bis ar qo na ze da, amav dro u lad,

ar CaT vlis mi zan Se wo ni lad ka pi ta lis mo zid vas da ma te bi Ti Se na ta ne bis da kis re bis an

val de bu le bis aRe bis gziT. am gva ri Si na ar si uf ro swo rad asa xavs kor po ra ci u li Se-

saZ leb lo bis doq tri nis ro gorc tra di ci u li, ase ve Ta na med ro ve mid go mis sa ni mu So

ele men tebs.

44 aSS-is sasamarTlo praqtikaze dakvirvebis Sedegad, unda iTqvas, rom doqtrinis erT-

erTi mizania ar datovos komerciuli SesaZlebloba gamouyenebeli. amis Tqmis safuZve-

lia is garemoeba, rom zemoTganxiluli sasamarTlo gadawyvetilebebi saTanado piro-

bebis arsebobisas direqtorisTvis SesaZleblobis gamoyenebis uflebis miniWebaze

uTiTeben.


56

9. das kvna

sta ti a Si gan xi lul ma sa sa mar Tlo praq ti kam war mo a Ci na kor po ra ci u li Se saZ leb-

lo be bis doq tri nis as wli a ni ge ne zi si aS S-Si. me o ce sa u ku nis da sawy is Si Ca mo ya li be bu-

li er Tkom po nen ti a ni ì ne te re sis an mo lo di nis tes ti~, ram de ni me aTe ul we li wad Si

gan vi Tar da, da ix ve wa da ga ni ca da mo di fi ka ci e bi, xo lo sa u ku nis da sas ruls ki iq ca

kon struq ci ul doq tri nad. naS rom Si, ase ve, war mo Cin da doq tri nis qar Tu li re cef ci-

is sus ti mxa re e bi. ko mer ci u li San sis pi ra dad ga mo ye ne bis ak rZal vis mo va le o ba, moq-

ce u lia sa zo ga do e bis Se sa xeb in for ma ci is pi ra dad ga mo ye ne bis ak rZal vis mo va le o bis

Si na ar sSi. ase Ti mid go ma, ki Ta vis mxriv, pir da pi ri re gu li re bis ga re Se to vebs kor po-

ra ci u li Se saZ leb lo bis ara mar Tlzo mi e ri miT vi se bis Sem Txve vebs.

Se ja me bis miz niT, un da iT qvas, rom doq tri nis mTa va ri prob le mu ri sa kiTxi imis

dad ge na a, ekuT vnis Tu ara ko mer ci u li San si sa zo ga do e bas, anu aris Tu ara sa da vo

San si, Ta vi si ar siT, kor po ra ci u li Se saZ leb lo ba. aR niS nu lis dad ge na Se saZ le be lia

naS rom Si gan xi lu li tes te bis sa fuZ vel ze, rom li dan ar Ce vis dis kre ci ac saq mis gan-

mxil vel sa sa mar Tlos ekuT vnis. mas Sem deg, rac pa su xi ga e ce ma mTa var kiTx vas, di req-

to ris qme de bis mar Tlzo mi e re bis Se fa se ba un da mox des mar ti vi al go riT mis mi xed viT:

di req tors ar aqvs uf le ba ga mo i ye nos Se saZ leb lo ba pi ra dad, sa nam ar Ses Ta va zebs

mis ga mo ye ne bas kor po ra ci as da es uka nas kne li uflebamosili organos meSveobiT ar

uaryofs am winadadebas.

57

qeTevan iremaSvili*

sadazRvevo interesis doqtrina da mis mimarT gamoTqmuli kritikis analizi

1. Sesavali

wi nam de ba re sta ti is Ses wav lis sa ga nia sa dazR ve vo in te re sis in sti tu ti, ro-

gorc dazR ve vis xel Sek ru le bis mom wes ri ge be li nor me bis ga nu yo fe li ele men ti. war-

mod ge ni li kvle vis mi za ni a: sa dazR ve vo in te re sis doq tri nis mniS vne lo bis war mo Ce na;

mi si ad gi lis gan sazR vra qar Tul sa ka non mdeb lo siv rce sa da sa sa mar Tlo praq ti ka-

Si; doq tri nis mi marT ga moT qmu li kri ti kis Ses wav la, ana li zi da Se sa ba mi si das kvne bis

war mod ge na.

sa dazR ve vo in te re sis doq tri na dazR ve vis xel Sek ru le bis gan mar te bi sas um niS-

vne lo va nes rols as ru lebs. doq tri na Ri re bu lia dazR ve vis xel Sek ru le bis miz ni sa

da mi si sa mar Tleb ri vi bu ne bis gan sazR vris Tval saz ri siT.

dazR ve va „sa mo qa la qo brun vis mo na wi le Ta uf le be bis dac vis mniS vne lo van ga-

ran ti ad~ ga ni xi le ba,1 ram de na dac is „Se saZ lo zi a nis anazR a u re bis uz run vel yo fis

sa Su a le ba a~.2

is to ri u lad dazR ve vis da niS nu le bad dam dga ri zi a nis Se de gad sta tus qu o-s aR-

dge na ga ni sazR vra.3 dazR ve va Ta na med ro ve sa mar Tleb riv wes rig Sic zi a nis anazR a u-

re bis fun qci as as ru lebs. aR niS nu lis gaT va lis wi ne ba mniS vne lo va ni a, rad gan swo red

am um Tav re si prin ci pi dan ey re ba sa fuZ ve li dazR ve vis kla si kur doq tri nebs.

sa dazR ve vo in te re sis doq tri na im mem kvid re o bis na wi li a, ro me lic dazR ve vis

in sti tut ma in gli su ri sa mar Tlis gan mi i Ro. sa dazR ve vo in te re sis moTx ov nis da we-

se ba obi eq tur ma mi ze zeb ma ga na pi ro ba. sazR vao xo mal deb ze Ta ma So bi sa da sa naZ le os

ga ri ge be bis da de bi sas iz rde bo da dazR ve vis obi eq tis gan zrax da zi a ne bis mo ti va ci a.

mo ra lu ri ris kis zrdis pi ro beb Si ki dazR ve va kar gav da mis dac viT fun qci as. ami tom,

me-18 sa u ku nis in gli sel ma ka non mde bel ma mi zan Se wo ni lad mi iC ni a, dam zRve vi saT vis

dazR ve vis obi eq tis Se nar Cu ne bis uwy ve ti in te re sis moTx ov na da e we se bi na. aseT in te-

ress sa dazR ve vo in te re si ewo da da mi si arar se bo bis sa mar Tleb riv Se de gad xel Sek-

ru le bis ba Ti lo ba ga ni sazR vra.4

ga nu zom lad di dia sa dazR ve vo in te re sis doq tri nis gav le na dazR ve vis sa mar-

Tlis gan vi Ta re ba ze. aS S-is uze na e si sa sa mar Tlos gan mar te biT, rom ara sa dazR ve vo

in te re si, dazR ve vis xel Sek ru le ba Ta ma So ba sa da sa naZ le os da em sgav se bo da. Se de gad,

dam zRvevs mud mi vad eq ne bo da dazR ve vis obi eq tis ga nad gu re bis mo ti va ci a. Ta ma So ba

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti, karnegis fondis stipendianti.1 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, №as-663-624-2011, ganCineba, 17.02.2012.2 iqve.3 Jerry R., Richmond D., Understanding Insurance Law, 4th ed., LexisNexis, 2007, 15. 4 iqve, 273.


58

da sa naZ le o, ame ri ku li doq tri nis mi xed viT, iT va lis wi nebs mo ge bis mi Re bis Se saZ leb-

lo bas. dazR ve vis xel Sek ru le ba ki so ci a lu rad sa sar geb lo fun qci as as ru lebs. mi-

si mi za nia dam zRve vis mi er ara mo ge bis mi Re ba, ara med Se saZ lo zi a ni sa gan dac va5 ami-

to mac, mar Ta li a, dazR ve vis xel Sek ru le ba Se i cavs pi ro bi To bis ele men tebs, mag ram

sa dazR ve vo in te re sis Sem cve lo bis ga mo is ar mi e kuT vne ba ale a to rul xel Sek ru le-

bebs.6 sa dazR ve vo in te re sis doq tri na uk rZa lavs dam zRvevs mo ge bis mi Re bas, rad gan

mi si mxri dan ga mo i ricx os ara ke Til sin di si e ri qme de bis Ca de nis al ba To ba.7 sa dazR ve vo in te re sis doq tri nis miz ne bad im Ta viT ve mxa re Ta So ris ke Til sin di-

si e ri sa xel Sek ru le bo ur Ti er To bis Ca mo ya li be ba8 da sa ja ro wes ri gis dac va da sa xel-

da. aS S-Si sa dazR ve vo in te re sis Se sa xeb ga mo su li er T-er Ti pir ve li ga dawy ve ti le bis

Ta nax mad, doq tri nis ar se bo ba TviT sa ja ro wes ri gis moTx ov niT iyo ga mar Tle bu li.9

doq tri na mniS vne lov nad ga am did ra aS S-is mo sa mar Tle e bis mi er mis ma ara er Tgva-

ro van ma ga mo ye ne bam. Tum ca Ra, sa mar Tleb ri vi in ter pre ta ci is mra val fe rov ne bam,

imav dro u lad, ara er Ti prob le mac war moS va. Se de gad, doq tri nas, mom xre eb Tan er Tad,

ga mo uC ndnen „mo wi na aR mde ge e bic,“ rom le bic, in sti tu tis eko no mi ku ri ana li zis sa-

fuZ vel ze, mi si uar yo fis das kvnam de mi vid nen.10

2. sadazRvevo interesis arsi

sa dazR ve vo in te re si is sa mar Tleb ri vi in te re si a, ro me lic dam zRvevs ga aC nia

dazR ve vis obi eq tis mi marT11 pi ra di dazR ve vis Sem Txve va Si. sa dazR ve vo in te re si mi-

mar Tu lia dam zRve vis si cocx li sa da jan mrTe lo bis, xo lo qo ne bis dazR ve vi sas ki –

qo ne bis Se nar Cu ne bi sa ken.12

sa dazR ve vo in te re si mkveT rad un da ga i mij nos dazR ve vis obi eq tis gan. sa dazR-

ve vo in te re si ar gu lis xmobs mxo lod uf le bas dazR ve vis obi eq tze an mis na wil ze. sa-

dazR ve vo in te re si ga mo xa tavs mWid ro kav Sirs dam zRvev sa da dazR ve vis obi eqts So-

ris. dazR ve vis obi eq tis Ri re bu le ba ga mo xa tu le bas po u lobs fu lad er Te ul Si. sa-

dazR ve vo in te re sis Ri re bu le ba ki Se iZ le ba bev rad aRe ma te bo des dazR ve vis obi eq tis

Ri re bu le bas, rad gan sa dazR ve vo in te re si ma te ri a lu ri da mo ra lu ri in te re se bis er-

Tob li o ba a.13

sa dazR ve vo praq ti ka Si sa dazR ve vo in te re si em sa xu re ba mo ra lu ri ris kis Sem-

ci re bis um niS vne lo va nes mi zans. mo ra lu ri ris ki dazR ve vis xel Sek ru le bis da de bis

Se de gad dam zRve vis mxri dan dazR ve vis obi eq ti sad mi in te re sis Sem ci re bis an mi si da-

5 Jerry R., Richmond D., Understanding Insurance Law, 4th ed., LexisNexis, 2007, 275.6 Garner B. (ed.), Black’s Law Dictionary, 8th ed., Thomson West, 2004, 829.7 Jerry R., Richmond D., Understanding Insurance Law, 4th ed., LexisNexis, 2007, 276.8 iqve, 173.9 Loshin J., Insurance Law’s Hapless Busybody: A Case Against Insurable Interest Requirement, The Yale Law

Journal, December, 2007, 4. 10 ix. iqve.11 Garner B. (ed.), Black’s Law Dictionary, 8th ed., Thomson West, 2004, 829. 12 Cannar K., Essential Cases in Insurance Law, Woodhead-Faulkner, Cambridge, 1985, 4. 13 iqve, 5.

qeTevan iremaSvili, sadazRvevo interesis doqtrina da mis mimarT gamoTqmuli

kritikis analizi

59

kar gvis saf rTxe a.14 sa dazR ve vo in te re sis doq tri nis er T-erT miz nad im Ta viT ve mo ra-

lu ri ris kis Sem ci re ba da sa xel da. Tum ca, un da aRi niS nos, rom sa dazR ve vo in te re sis

doq tri na am ci rebs, mag ram bo lom de ver ga mo ricx avs mo ra lu ri ris kis do nes dazR-

ve vis xel Sek ru le ba Si. doq tri na efeq tu ria ma Ra li mo ra lu ri ris kis Sem cve li xel-

Sek ru le be bis ba Ti lad cno bis Tval saz ri siT, ri Tac is er Tgvar dam cav fun qci as as-

ru lebs.15 Se sa ba mi sad, sa dazR ve vo in te re si da mo ra lu ri ris ki Ta na ba ri mniS vne lo bis

cne be bi ar aris. sa dazR ve vo in te re si ga ni xi le ba, ro gorc mo ra lu ri ris kis Sem ci re-

bis er T-er Ti, mag ram ara er Ta der Ti sa Su a le ba.16

sa dazR ve vo in te re sis doq tri nas uda vod ga aC nia me sa me pi re bis dac vis mi za ni.

ma ga li Tad, Tu a- sa (mzRve vels) da b-s (dam zRvevs) So ris da de bu li xel Sek ru le bis mi-

xed viT, dazR ve vis obi eq tad ga ni sazR vra g-s si cocx le, g-s dac vis in te re si mo iTx ovs,

rom b-s ga aC ndes sa dazR ve vo in te re si g-s si cocx lis mi marT. wi na aR mdeg Sem Txve va Si,

b-s Se iZ le ba ga uC ndes dazR ve vis obi eq tis ga nad gu re bis xar jze mo ge bis mi Re bis gan-

zrax va.17

sa dazR ve vo in te re sis sa fuZ vel ze prob le ma wa mo iW re ba ma Sin, ro de sac aR moC-

nde ba, rom mzRve vel ma ar ico da xel Sek ru le bis da de bis etap ze sa dazR ve vo in te re sis

arar se bo bis Se sa xeb, an ro de sac sa dazR ve vo in te re si da i kar ga xel Sek ru le bis da de-

bis Sem deg. aseT dros ga dam wyve tia sa dazR ve vo in te re sis ar se bo bis dad ge na. sa sa mar-

Tlom un da gan mar tos, riT ga mo i xa te ba xel Sek ru le biT gan sazR vru li sa mar Tleb ri-

vi si ke Ti sad mi dam zRve vis in te re si.18

2.1 sa dazR ve vo in te re sis Se mad gen lo ba

sa dazR ve vo in te re sis Si na ar sis dad ge ni sas mo sa mar Tlem swo rad un da gan sazR-

vros mi si Se mad gen lo ba. dazR ve vis doq tri na am Tval saz ri siT sam gan sxva ve bul mid-

go mas ic nobs: sa mar Tleb ri vi in te re sis,19 eko no mi ku ri in te re si sa20 da Se re ul for mas

ku mu la ti u ri Se mad gen lo biT. sa dazR ve vo in te re sis Se mad gen lo ba dazR ve vis sa xe e bis

mi marT gan sxva ve bu lad ga ni sazR vre ba.

2.1.1. sa dazR ve vo in te re sis Se mad gen lo ba qo ne bis dazR ve vi sas

prob le mu ria sa dazR ve vo in te re sis Si na ar sis dad ge na qo ne bis dazR ve vis Sem-

Txve va Si. 1805 wli dan aq tu a lu ria sa dazR ve vo in te re sis Se mad gen lo ba Si sa mar Tleb-

ri vi da eko no mi ku ri in te re se bis ar se bo ba. in gli sis sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le ba saq-

me ze Lu ce na v. Cra u furd war mo a Cens mo sa mar Tle Ta ara er Tgva ro van mid go mebs sa kiTx is

mi marT. aS S-is sa sa mar Tlo e bic sxva das xva dros sxva das xva po zi ci as em xro bi an, mag ram,

14 Loshin J., Insurance Law’s Hapless Busybody: A Case Against Insurable Interest Requirement, The Yale Law Journal, December, 2007, 14.

15 iqve, 7. 16 iqve.17 iqve.18 Jerry R., Richmond D., Understanding Insurance Law, 4th ed., LexisNexis, 2007, 277.19 legal expectancy.20 factual expectancy.


60

sa bo lo od, sa dazR ve vo in te re sis ar si ga ni sazR vre ba Ti To e ul saq me ze kon kre tu li

faq tob ri vi ga re mo e be bis gaT va lis wi ne biT.21 sa mar Tleb ri vi in te re sis qveS dazR ve vis obi eq tTan sxva das xva ti pis sa mar Tleb-

ri vi kav Si ri igu lis xme ba.22 ase Tia ma ga li Tad, sa kuT re bis uf le ba.

eko no mi ku ri in te re si uf ro far Tod ga ni mar te ba. is aris dazR ve vis obi eq tis-

gan eko no mi ku ri upi ra te so bis (sar geb lis) mi Re bis in te re si. ase Ti in te re si Se iZ le ba

ar se bob des sa mar Tleb ri vi in te re sis gan da mo u ki deb lad da, ara er Ti av to ris az riT,

Se saZ le be lia sak ma ri sic aR moC ndes sa dazR ve vo in te re sis Ca mo ya li be bis Tvis. eko no-

mi ku ri in te re si ga mo xa tavs dam zRve vis mWid ro ur Ti er Tkav Sirs qo ne bas Tan, rac pir-

da pir ai sa xe ba mis ke Til dRe o ba ze. ma ga li Tad, iu ri di ul li te ra tu ra Si mi u Ti Te ben,

rom eko no mi kur in te re sad ar Ca iT vle ba mSob lis gar dac va le bis Sem deg qo ne bis mem-

kvid re o biT mi Re bis mo lo di ni Svi lis mxri dan.23

2.1.2. sa dazR ve vo in te re sis Se mad gen lo ba si cocx lis

dazR ve vi sas

si cocx lis dazR ve vi sas sa dazR ve vo in te re sis Se mad gen lo ba war mod ge ni lia sa-

mar Tleb ri vi da eko no mi ku ri in te re se bis er Tob li o biT. amas Ta na ve, si cocx lis dazR-

ve vas sa dazR ve vo in te res Tan mi mar Te biT axa si a Tebs gar kve u li Ta vi se bu re be bi. sa mar-

Tleb ri vi in te re si si cocx lis dazR ve va Si mo i cavs sis xlis mi er da ka no niT dad ge nil

oja xur /na Te sa ur ur Ti er To bebs. eko no mi ku ri in te re sis qveS ki mo i az re ba is eko no mi-

ku ri da mo ki de bu le ba, rac mo sar geb le ebs aqvT dam zRve vis mi marT. 24

ame ri ku li doq tri na, si cocx lis dazR ve vi sas, sa dazR ve vo in te re sis ga mo ye ne-

bis Tval saz ri siT, mij navs or gan sxva ve bul Sem Txve vas. ker Zod: a) ro de sac dam zRve vi

azR vevs sa ku Tar si cocx les da mo sar geb led me sa me pirs mi u Ti Tebs; b) ro de sac dam-

zRve vi azR vevs sxva pi ris si cocx les da Ta vad ix dis sa dazR ve vo pre mi as.

pir vel Sem Txve va Si dam zRve vi sa da mo sar geb lis mi er ara ke Til sin di si e ri qme de-

bis (dam zRve vis si cocx lis mos po bis gan zrax va) al ba To ba mi ni ma lu ri a. nak le bad sa va-

ra u do a, rom dam zRvev ma sa ku Ta ri si cocx lis mos po bis xar jze da geg mos me sa me pi re bis

„gam did re ba~.25 ase ve, nak le bad sa va ra u do a, rom mo sar geb led dam zRve vis mi er da sa xe-

le bu li pi ri mi si po ten ci u ri „mkvle li“ aR moC ndes.26 Tum ca, ase Ti saf rTxe e bis ar se-

bo ba ga mo ricx u li ar aris.

me o re Sem Txve va Si dazR ve u li si cocx lis mos po bis saf rTxe di di a. Se sa ba mi sad,

mtki ce oja xur an eko no mi kur kav Sir Si ga mo xa tu li sa dazR ve vo in te re sis ar se bo ba Za-

li an mniS vne lo va ni a.27


22 Jerry R., Richmond D., Understanding Insurance Law, 4th ed., LexisNexis, 2007, 283.23 iqve, 289.24 iqve, 293.25 ssk-is Sead. 850-e I muxli.26 Jerry R., Richmond D., Understanding Insurance Law, 4th ed., LexisNexis, 2007, 293.27 iqve, 294.


kritikis analizi

61

ame ri ku li doq tri nis mi xed viT, me uR le ebs er Tma ne Tis si cocx lis mi marT sa-

dazR ve vo in te re si aqvT, ro me lic gan qor wi ne bis Sem Txve va Si ikar ge ba. Tum ca, Tu er T-

erT me uR les me o ris sa sar geb lod ali men tis ga dax da da e kis ra, me uR le ebs So ris gaC-

nde ba eko no mi ku ri kav Si ri, rac sa dazR ve vo in te re sis ar se bo bis sam tki ceb lad sar-

wmu no ar gu men tad Se iZ le ba ga mod ges.28

ame ri kis sa sa mar Tlo e bi gan sxva ve bu lad wyve ten Svi lad ay va nis sa fuZ vel ze war-

mo So bil ur Ti er To beb Si sa dazR ve vo in te re sis ar se bo bis prob le mas. ase ve ara er-

Tgva ro va nia sa sa mar Tlo e bis mid go ma imis Ta o ba ze, Tu na Te sa o bis ra wre ze un da gav-

rcel des sa dazR ve vo in te re sis ar se bo bis pre zum fci a.29

aR sa niS na vi a, rom eko no mi kur in te ress Se saZ loa ga dam wyve ti mniS vne lo ba iseT

Sem Txve veb Sic mi e ni Wos, sa dac na Te sa u ri kav Si ri ar ar se bobs, mag ram sa xe zea mWid ro

eko no mi ku ri in te re si. ma ga li Tad, er Tma ne Tis si cocx li sad mi in te re si Se saZ le be lia

ga aC ndeT biz nes par tni o rebs, xel Sek ru le bis mxa re ebs. par tni o ris gar dac va le bam

Se saZ loa ma te ri a lu ri zi a ni mi a ye nos mxa res. ame ri ku li doq tri nis mi xed viT, ara uz-

run vel yo fi li kre di tis Sem Txve va Si, kre di tors ar ga aC nia in te re si mo va lis qo ne bis

mi marT, (gan sxva ve biT uz run vel yo fi li kre di tis gan, sa dac in te re si ar se bobs uz run-

vel yo fi li qo ne bis mi marT),30 mag ram mas ga aC nia in te re si mo va lis si cocx lis mi marT.31

prob le mu ria Sro miT sa mar Tleb riv ur Ti er To beb Si sa dazR ve vo in te re sis ar se-

bo bis dad ge na. sa dazR ve vo in te re sis ar se bo ba er Tma ne Tis si cocx lis mi marT Se saZ-

loa gav rcel des dam saq me bel sa da da saq me bul ze. aseT dros ram de ni me faq to ris gaT-

va lis wi ne baa mniS vne lo va ni. upir ve le sad, un da ga ni sazR vros, ra ti pis ur Ti er To ba

ar se bobs da saq me bul sa da dam saq me bels So ris; ram de nad mWid ro da in ten si u ria es ur-

Ti er To ba. msxvil kom pa ni eb Si, sa dac da qi ra ve bul Ta ricx vi di di a, dam saq me bel sa da

da saq me buls So ris ar se bu li ur Ti er To be bi dis tan ci re bas ga nic dis da sa dazR ve vo

in te re sis ar se bo bac sa Tuo xde ba.32 amas Tan, Se uZ le be lia dam saq me bels yve la da saq-

me bu lis mi marT er Tna i ri in te re si ga aC ndes. mis Tvis gan sa kuT re bu lad mniS vne lo va ni

Se iZ le ba iyos kom pa ni is Tvis aq tu a lu ri da saq me bu li.33 ara nak leb mniS vne lo va nia is ar gu men tic, rom Tu Sro miT sa mar Tleb ri vi ur Ti-

er To be bi em ya re ba at will doq tri nas, da saq me bu lis ine ter si Se saZ loa mi ni ma lu ri iyos

Sro mi Ti ur Ti er To bis mi marT mi si aras ta bi lu ro bis ga mo.34

sa dazR ve vo in te re si da kav Si re bu lia ur Ti er To beb Tan, ami to mac is su bi eq tur

stan darts ey rdno ba da ara obi eq turs. ada mi a nebs So ris er Tma ne Tis si cocx lis Se nar-

Cu ne bis in te re si da mo ki de bu lia maT So ris ar se bu li ur Ti er To bis Si na ar sze. ur Ti-

er To be bis gan vi Ta re ba arap rog no zi re ba dia da isi ni xSi rad ic vle ba. Se sa ba mi sad, ar-

se bobs im de ni gan sxva ve bu li mo lo di ni, ram de nic aris ur Ti er To ba.35

28 Jerry R., Richmond D., Understanding Insurance Law, 4th ed., LexisNexis, 2007, 294.29 iqve, 295. 30 iqve, 287.31 iqve, 296. 32 iqve.33 Loshin J., Insurance Law’s Hapless Busybody: A Case Against Insurable Interest Requirement, The Yale Law

Journal, December, 2007, 5.34 Jerry R., Richmond D., Understanding Insurance Law, 4th ed., LexisNexis, 2007, 289. 35 Loshin J., Insurance Law’s Hapless Busybody: A Case Against Insurable Interest Requirement, The Yale Law

Journal, December, 2007, 11.


62

sa dazR ve vo in te re sis gan mar te bi sas aS S-is sa sa mar Tlo e bi Se fa se biT ka te go ri-

ebs iye ne ben, ri Tac, er Ti mxriv, sa ku Ta ri kon tro lis upi ra te so bas ga mo xa ta ven, mag-

ram, imav dro u lad, doq tri nis ara er Tgva rov ne bas ga nam tki ce ben. ma ga li Tad, ame ri kis

uze na e si sa sa mar Tlos er T-erT ga dawy ve ti le ba Si (1881) si cocx lis dazR ve vis saq me ze

sa dazR ve vo in te re si ga ni mar ta, ro gorc sis xliT na Te sa o bas, ara sis xlis mi er mWid-

ro ur Ti er To ba sa da fu lad in te res ze (e le men te bi al ter na ti u li a) dam ya re bu li in-

te re si dam zRve vis (dazR ve u lis) si cocx lis Se nar Cu ne bis mi marT. Tum ca, ase Ti for-

mu li re bis miR ma ga ur kve ve li rCe ba: sis xliT na Te sa o bis ra wre da ra ti pis fu la di

in te re si igu lis xma sa sa mar Tlom; ase ve, ra mo i az re ba ara sis xlis mi er mWid ro ur Ti-

er To ba Si. sa sa mar Tlo e bi sa dazR ve vo in te re sis gan mar te bi sas sxva das xva xa ris xis in-

te res ze mi u Ti Te ben, ris Se de ga dac sa dazR ve vo in te re sis ar si sa bo lo od bun do va ni

rCe ba.36 ase ve ara er Tgva ro va ni mid go me bi aqvT aS S-is sa sa mar Tlo ebs iseT Sem Txve veb Si,

ro de sac, er Ti mxriv, pi re bi ara re gis tri re bul qor wi ne ba Si im yo fe bi an, mag ram, faq-

tob ri vad, er Tad cxov ro ben da, me o re mxriv, re gis tri re bul qor wi ne ba Si myo fi pi-

re bis ati pu ri ur Ti er To bis dros: ma ga li Tad, ro de sac ma ma ka ci oja xur Za la do bas

axor ci e lebs qal ze da a.S.

2.1.3. sa dazR ve vo in te re sis Se mad ge nlo ba

qar Tul sa sa mar Tlo praq ti ka Si

qar Tul sa sa mar Tlo praq ti ka Si, sa dazR ve vo in te re sis Se mad gen lo bis gan sazR-

vris Tval saz ri siT, mniS vne lo va nia ga dawy ve ti le ba, ro mel Sic sa ka sa cio pa la tam

mo sar Ce lis mi er sa kuT re bis uf le bis flo ba sa dazR ve vo in te re sis ar se bo bis sa fuZ-

vlad mi iC ni a.37 Tum ca, aR sa niS na vi a, rom sa ka sa cio pa la tis ar gu men ta ci a Si ga mo ye ne bu-

lia ter mi ni qo neb ri vi in te re si, ma Sin, ro de sac ima ve saq me ze sa a pe la cio pa la ta ter-

min sa dazR ve vo in te ress iye nebs. ter mi no lo gi u ri da Si na ar sob ri vi sicx a dis Tval-

saz ri siT, mniS vne lo va nia da zus tdes, rom qo neb ri vi in te re si da sa dazR ve vo in te re si

iden tu ri cne be bi ara a. sa dazR ve vo in te re si Ta vis Tav Si aer Ti a nebs ro gorc qo neb riv,

ise ara qo neb riv in te ress. moy va ni li ga dawy ve ti le biT sa ka sa cio pa la ta sa dazR ve vo

in te re sis Se mad gen lo bas sa mar Tleb ri vi in te re sis sa sar geb lod wyvets.

qo ne bis dazR ve vis Sem Txve va Si, qo neb ri vi in te re sis ter mi nis ga mo ye ne ba Se-

saZ le be lia na wi lob riv ga mar Tle bu li iyos im ar gu men tiT, rom qo ne bis mi marT dam-

zRvevs nak le bad Se iZ le ba ga aC ndes ara ma te ri a lu ri in te re si. ase Ti msje lo biT qo ne-

bis dazR ve vi sas sa dazR ve vo in te re si mxo lod dazR ve vis obi eq ti sad mi qo neb ri vi in te-

re siT ga mo i xa te ba. Tum ca Ra, qo ne bis xel yo fis Se de gad dam zRvev ma Se iZ le ba mo ra lu-

ri zi a ni ga ni ca dos. ma ga li Tad, pi a nis tma da azR via mi si ro i a li. ro i a lis da zi a ne bis

Sem Txve va Si pi a nis ti ga nic dis ro gorc ma te ri a lur, ise mo ra lur zi ans. si cocx lis

dazR ve vi sas sa dazR ve vo in te re sis ga Ta nab re ba qo neb riv in te res Tan miT uf ro ga u-

mar Tle be li a. aseT dros sa dazR ve vo in te re si er Tdro u lad war mod ge ba qo neb ri vi da


37 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, as-733-1003-05, ganCineba, 21.10.2005.


kritikis analizi

63

ara qo neb ri vi in te re se bis er Tob li o bad. ami to mac, au ci le be lia doq tri na sa da sa sa-

mar Tlo praq ti ka Si sa dazR ve vo in te re si mkveT rad ga i mij nos qo neb ri vi in te re sis gan.

2.2 sa dazR ve vo in te re sis ar se bo bis dad ge na ke Til sin di si e ri

mflo be lo bis dros

sa dazR ve vo in te re sis dad ge na prob le mu ria ke Til sin di si e ri mflo be lo bis

dros. Ta vad mflo be lo ba eko no mi kur in te ress mo i cavs. ame ri ku li doq tri nis mi xed-

viT, ke Til sin di si e ri mflo be lo bis Sem Txve va Si, rad gan qo ne ba me sa kuT ris gan ga moTx-

o vas eq vem de ba re ba, mflo bels ara aqvs eko no mi ku ri in te re si qo ne bis mi marT. Se sa ba-

mi sad, iseT ur Ti er To beb Si, sa dac dam zRve vi aras ta bi lur mdgo ma re o ba Sia dazR ve vis

obi eq tTan mi mar Te biT, Sro miT ur Ti er To beb Si ga mo ye ne bu li at will doq tri nis msgav-

sad, sa dazR ve vo in te re sis ar se bo ba ga mo i ricx e ba. ame ri kul doq tri na Si ar se bobs sa-

pi ris pi ro mo saz re bac, ro me lic ke Til sin di si e ri mflo be lis sa dazR ve vo in te re sis

sa sar geb lod ix re ba. ke Til sin di si er mflo bels niv TTan da kav Si re bu li uf le be bi ga-

aC nia me sa kuT ris gar da ne bis mi e ri pi ris mi marT. es ki sak ma ri sia mi si sa dazR ve vo in-

te re sis ar se bo bis mtki ce bi saT vis.38 gar da ami sa, ke Til sin di si er Sem Zens aqvs niT vis

Se nar Cu ne bis in te re si, rad gan is xar jeb sac gas wevs mis Se sa Ze nad.39

2.3 dazR ve u li qo ne bis ga u fa su re ba

prob le mu ria sa dazR ve vo in te re sis ar se bo bis dad ge na iseT Sem Txve veb Si, ro de-

sac dazR ve u li qo ne ba kar gavs eko no mi kur Ri re bu le bas. ma ga li Tad, mi wis nak veT ze aR-

mar Tu li sax lis de mon ta Jis Sem Txve va, ro mel sac dam zRve vi Ta vad axor ci e lebs. prob-

le ma Tavs iCens, Tu de mon ta Jis dawy e bam de an mi si gan xor ci e le bis pro ces Si dad ge ba

sa dazR ve vo Sem Txve va. ame ri ku li doq tri na am mi mar Tu le biT gan sxva ve bul mo saz re-

bebs avi Ta rebs. er Ti mxriv, sa sa mar Tlo mi iC nevs, rom dam zRve vi ar kar gavs sa dazR ve vo

in te ress „ga u fa su re bu li“ qo ne bis mi marT, rac Se no bis de mon ta Jis gan xor ci e le bis

gan zrax vi Ta da mi wis nak ve Tis Sem dgo mi ga mo ye ne bis miz nis ar se bo biT ga mo i xa te ba.40

Tum ca, ar se bobs ga dawy ve ti le be bi, sa dac ame ri kis sa sa mar Tlo e bi sa pi ris pi ro azrs

afiq si re ben. ker Zod, ma Ti az riT, Tu ga u fa su re bu li sax lis ngre va Sem Txve viT ga mow-

ve ul ma xan Zar ma ga mo iw via da dam zRvevs aRar das Wir da xar jis ga we va mis da san gre vad,

is arc zi ans ga nic dis.41 ga saT va lis wi ne be li a, ase ve, sa sa mar Tlos mo saz re ba ngre vis

pro ces Si myo fi qo ne bis zus ti eko no mi ku ri Ri re bu le bis dad ge nis ara go niv ru lo bis

Se sa xeb.42 das kvnis sa xiT un da iT qvas, rom sa dazR ve vo in te re sis ar se bo ba aseT Sem Txve-

veb Si war mo Sobs dam zRve vis moTx ov nis uf le bas. Tum ca, mi iC ne va, rom zi a ni, ro mel sac

dam zRve vi ga nic dis ga u fa su re bu li Se no bis ngre vis Se de gad mi ni ma lu ri a.43

38 Jerry R., Richmond D., Understanding Insurance Law, 4th ed., LexisNexis, 2007, 304. 39 iqve, 305.40 iqve, 306.41 iqve, 308. 42 iqve. 43 iqve, 307.


64

2.4 moTx ov nis mflo be le bi si cocx lis dazR ve vi sas

si cocx lis dazR ve vi sas dam zRve vis dac vis er T-erT me qa niz mad ame ri ku li doq-

tri na ga ni xi lavs mis uf le bas, Sec va los xel Sek ru le biT gan sazR vru li mo sar geb le44

mas Tan ur Ti er To bis ga u a re se bis Sem Txve va Si.45

qo ne bi sa da pa su xis mgeb lo bis dazR ve vi sas sa dazR ve vo in te re sis moTx ov nis uf-

le ba aqvs mxo lod mzRve vels. me sa me pirs ar Se iZ le ba in te re si ga aC ndes ase Ti xel Sek-

ru le bis ba Ti lo bis mi marT. es az ri gar kve u lad ewi na aR mde ge ba sa dazR ve vo in te re sis

doq tri nis mi zans sa ja ro wes ri gis dac vis Tval saz ri siT, mag ram praq ti ku li Tval saz-

ri siT ga sa zi a re be li a.

aS S-is sa sa mar Tlo e bi ara er Tgva ro van mid go mas av le nen sa dazR ve vo in te re sis

Ta o ba ze me sa me pi re bis moTx ov nis mi marT. zo gi er Ti mo sa mar Tle mi iC nevs, rom me sa me

pi re bi saT vis sa dazR ve vo in te re sis moTx ov nis uf le bis mi ni We ba ara go niv ru lia da

ewi na aR mde ge ba mxa re Ta ne bis av to no mi as xel Sek ru le ba Si. Tum ca, azrs mok le bu li ar

aris is ar gu men tic, rom sa dazR ve vo in te re sis moTx ov nis mflo bel Ta SezR ud va er-

Tgva rad afer xebs mo ra lu ri ris kis pre ven ci as.46

ami tom, si cocx lis dazR ve vis Sem Txve va Si, sa dazR ve vo in te re sis moTx ov nis uf-

le bis da ye ne ba Se uZ li aT me sa me pi reb sac. ker Zod, ame ri ku li doq tri nis Ta nax mad, Tu-

ki ar se bobs da sa bu Te bu li eW vi, rom mo sar geb le da kav Si re bu lia dazR ve u lis si cocx-

lis mos po bas Tan, dazR ve u lis oja xis wev rebs Se uZ li aT xel Sek ru le bis ba Ti lo bis

moTx ov na da a ye non.47

2.5 sa dazR ve vo in te re sis ar se bo bis mo men tis gan sazR vra

praq ti ka Si prob le mu ria sa dazR ve vo in te re sis ar se bo bis mo men tis gan sazR vra.

in gli sur sa mar Tal Si dam kvid re bu li we si sa er To sa mar Tlis siv rce Si dRe sac aq tu a-

lu ri a. we sis mi xed viT, sa dazR ve vo in te re sis ar se bo ba au ci le be lia ro gorc xel Sek-

ru le bis da de bis, ise sa dazR ve vo Sem Txve vis dad go mis etap ze.48

sa dazR ve vo in te re sis ar se bo ba xel Sek ru le bis da de bi sas ar ga mo ricx avs sa-

dazR ve vo Sem Txve vis dad go mam de mi si da kar gvis al ba To bas. ami tom, sa dazR ve vo in te-

re sis ar se bo bas gan sa kuT re bu li mniS vne lo ba zi a nis dad go mis etap ze un da mi e ni Wos.

ase Ti das kvnis miR ma mar ti vi lo gi ka a: Tu ar ar se bobs sa dazR ve vo in te re si, sa xe ze arc

zi a nia49 da dam zRve vi kar gavs moTx ov nis uf le bas.50

44 analogi ix. samoqalaqo kodeqsis 350 II muxli.45 Jerry R., Richmond D., Understanding Insurance Law, 4th ed., LexisNexis, 2007, 309.46 Loshin J., Insurance Law’s Hapless Busybody: A Case Against Insurable Interest Requirement, The Yale Law

Journal, December, 2007, 13. 47 Jerry R., Richmond D., Understanding Insurance Law, 4th ed., LexisNexis, 2007, 310. 48 iqve, 298.49 zianis moTxovnis winapirobad ganxilvis miznebisTvis ix. samoqalaqo kodeqsis muxli

799 I.50 Jerry R., Richmond D., Understanding Insurance Law, 4th ed., LexisNexis, 2007, 283.278.


kritikis analizi

65

prob le mu ria Sem Txve ve bi, ro de sac sa dazR ve vo Sem Txve vis dad go mi sas, sa dazR-

ve vo in te re sis ar se bo bis mi u xe da vad, sa sa mar Tlo mniS vne lo bas ani Webs xel Sek ru le-

bis da de bi sas mis arar se bo bas. di di gan sxva ve ba ar se bobs or iseT ma ga liTs So ris, ro-

de sac: er Ti mxriv, pi ri azR vevs me zob lis saxls, rom lis mi mar Tac in te re si ar aqvs da,

me o re mxriv, ro de sac pi ri azR vevs me zob lis saxls, rom lis Se Ze na sac uax lo es pe ri-

od Si api rebs. me o re Sem Txve va Si ara lo gi ku ri iq ne bo da dam zRve vis moTx ov nis uar yo-

fa im ar gu men tiT, rom sa dazR ve vo in te re si ar ar se bob da dazR ve vis xel Sek ru le bis

da de bis mo men tSi. ame ri ku li doq tri nis mi xed viT, sa dazR ve vo in te re sis ar se bo ba sa-

dazR ve vo Sem Txve vis dad go mi sas sak ma ri si un da iyos sa dazR ve vo in te re sis ar se bo bis

da das tu re bis Tvis.51

si cocx lis dazR ve vis Sem Txve va Si ar se bi Ti mniS vne lo ba eni We ba sa dazR ve vo in-

te re sis ar se bo bas xel Sek ru le bis da de bis mo men tSi. Tu xel Sek ru le bis ga for me bi sas

dam zRvevs (ro de sac sxvas azR vevs) an mo sar geb les (ro de sac dam zRve vi mas asa xe lebs

be ne fi ci a rad) ga aC nia dazR ve u li si cocx lis mi marT in te re si, dazR ve u li si cocx lis

mos po bis al ba To ba mi ni ma lu ri a. Tum ca, ro gorc ze moT aRi niS na, ase Ti al ba To bis ar-

se bo ba bo lom de ga mo ricx u li ar aris.

2.6. sa dazR ve vo in te re sis moTx ov nis daT mo ba

ame ri ku li doq tri nis mi xed viT, mzRve vels ara aqvs sa dazR ve vo in te re sis moTx-

ov nis daT mo bis uf le ba. Tum ca, ame ri kis sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le be bi am Tval saz-

ri siT ara er Tgva ro van mid go mas war mo a Cens. praq ti ku li Tval saz ri siT, sa dazR ve vo

in te re sis moTx ov nis daT mo bis prob le ma Cnde ba im Sem Txve veb Si, ro de sac sa dazR ve vo

anazR a u re bis ga dax da ze mzRve ve lis uars upi ris pir de ba dam zRve vis sa pa su xo moTx ov-

na. aseT moTx ov na Si dam zRve vi am tki cebs, rom mzRve vel ma mi si ne biT, kon klu den tu ri

qme de bis gan xor ci e le biT, daT mo sa dazR ve vo in te re sis moTx ov na.52 Se sa ba mi sad, ar se-

bobs ga mo nak li si zo ga di we si dan, ro me lic mzRve vels sa dazR ve vo in te re sis moTx ov-

nis daT mo bas uk rZa lavs. sa dazR ve vo in te re sis moTx ov na ga qar wyle bu lad iT vle ba,

ro de sac mzRve vel ma (mis ma war mo mad ge nel ma) ico da sa dazR ve vo in te re sis arar se bo-

bis Se sa xeb.53

2.7. ga dax di li pre mi e bis dab ru ne ba

ga dax di li pre mi e bis dab ru ne bas Tan da kav Si re bu li po zi ci e bi ara er Tgva ro va-

ni a. ume tes Sem Txve va Si, sa dazR ve vo pre mi is dab ru ne ba ara mi zan Se wo ni lad mi iC ne va54,

51 Jerry R., Richmond D., Understanding Insurance Law, 4th ed., LexisNexis, 2007, 283.299. 52 iqve, 302. 53 iqve, 303.54 Tumca arsebobs am wesis gamonaklisebic. magaliTisTvis ix. ssk-is 850-e II da 852-e mux-

lebi. premiis dabrunebis elementi figurirebs dagrovebiTi dazRvevis xelSekrule-

baSi. ix. ciskaZe m., Wanturia l., zoiZe b., niniZe T., Sengelia r., xecuriani j. (red.), saqa-

rTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, w.IV, t. II, Tb., 2001, 168.


66

rad gan mzRve ve lis mi er ris kis aRe bis mo men ti dan pre mia ga mo mu Sa ve bu lad iT vle ba.55

ase Ti praq ti ka Ta vis Ta vad Se iZ le ba zrdi des mzRve ve lis mxri dan ara ke Til sin di si e ri

qme de bis gan xor ci e le bis mo ti va ci as, rac sa dazR ve vo in te re sis arar se bo bis pi ro beb-

Si xel Sek ru le bis ga for me ba sa da uka no no mo ge bis mi Re bas gu lis xmobs. faq tob ri vad,

xel Sek ru le bis ba Ti lo ba uf ro xel say rel mdgo ma re o ba Si aye nebs mzRve vels, vid re

mi si Ses ru le ba.56 Tum ca, pre mi is dab ru ne ba ga mar Tle bu lad Se iZ le ba Ca iT va los xel-

Sek ru le bis nam dvi lo bi sad mi dam zRve vis ke Til sin di si e ri mo lo di niT.57

3. sa dazR ve vo in te re sis mo wes ri ge ba qar Tul sa ka non mdeb lo siv rce Si

3.1. sa dazR ve vo in te re sis cne bis mo wes ri ge ba

dazR ve vis qar Tul doq tri na sa da sa sa mar Tlo praq ti ka Si sa dazR ve vo in te re sis

mniS vne lo bis Sec no bis Tvis ar se bi Ti a: a) in sti tu tis ad gi lis gan sazR vra sa qar Tve-

los sa mo qa la qo ko deq sis (ssk) sis te ma Si, b) sa dazR ve vo in te re sis ter mi nis da zus te ba.

qar Tu li iu ri di u li li te ra tu ra da sa sa mar Tlo praq ti ka sa dazR ve vo in te re-

sis ter mins ar ic nobs. er Ti mxriv, „dazR ve vis obi eq ti~ ga ni xi le ba, ro gorc dazR ve vis

in te re si.58 me o re mxriv, dazR ve vis in te res Si xel Sek ru le bi sad mi ar se bu li in te re si

igu lis xme ba.59

3.1.1. ssk-is 815-e mux lis II na wi lis mo wes ri ge ba

ssk-is 815-e mux lis II na wil Si gaT va lis wi ne bu li nor miT, ka non mde be li dazR ve vis

xel Sek ru le bi sad mi in te re sis da kar gvis Sem Txve vebs awes ri gebs. dazR ve vis xel Skru-

le bi sad mi ar se bu li in te re si (dazR ve vis in te re si) ar aris sa er Ta So ri so sa dazR ve vo

doq tri ni saT vis cno bi li sa dazR ve vo in te re sis cne bis iden tu ri. moy va ni li ter mi ne-

bis ar sis da zus te bas ga dam wyve ti mniS vne lo ba Se iZ le ba mi e ni Wos cal ke u li da vis gan-

xil vis pro ces Si.

gar kve u li mo saz re biT, sa dazR ve vo in te re si dam zRve vis (dazR ve u lis) in te ress

ga mo xa tavs xel Sek ru le bis mi marT. aR niS nu lis arar se bo bam Se saZ loa xel Sek ru le-

55 am TvalsazrisiT azrs moklebuli ar unda iyos Sromis xelSekrulebaSi Sromis anaz-

Raurebis dabrunebis mimarT gamoTqmuli mosazrebis gaTvaliswinebac. mzRveveli ver

daabrunebs mis mier gaweul momsaxurebas riskis tarebis saxiT, iseve rogorc dasaqme-

buli _ gaweul Sromas. Sesabamisad, aragonivrulia sadazRvevo premiis an gadaxdili

Sromis anazRaurebis moTxovnis dayeneba. ix. SveliZe z., saqarTvelos Sromis kodeqsiT

gaTvaliswinebuli dasaqmebulis samarTlebrivi statusis maxasiaTeblebi, Sromis

samarTali (statiaTa krebuli) I, gamomcemloba „meridiani,“ 2011, 119.56 Loshin J., Insurance Law’s Hapless Busybody: A Case Against Insurable Interest Requirement, The Yale Law

Journal, December, 2007, 8.57 Keeton R., Widiss A., Insurance Law – A Guide to Fundamental Principles, Legal Doctirnes, and Commercial

Practices, West Group, 2003, 161.58 ciskaZe m., nebayoflobiTi dazRvevis samarTlebrivi regulireba, gamomcemloba „meri-

diani,“ Tb., 2001, 8. 59 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, №as-719-674-2010, ganCineba, 27.06.2011.


kritikis analizi

67

bis ba Ti lo bis sa fuZ ve lic Seq mnas ssk-is 54-e mux lis mi xed viT. Tum ca Ra, sa dazR ve vo

in te re sis doq tri nis ana li zi Se saZ le bels xdis, er Tma ne Tis gan ga i mij nos in te re si

dazR ve vis xel Sek ru le bi sa da dazR ve vis obi eq tis mi marT, rad gan er Tis da kar gva av-

to ma tu rad me o ris da kar gvas ar gu lis xmobs.

moy va nil cne bebs So ris ar se bu li gan sxva ve be bis war mo Ce na Se saZ le be lia cal-

ke u li ma ga li Tis sa fuZ vel ze. dazR ve vis in te re sis da kar gvis ma ga li Tad ga mod ge ba

Sem Txve va, ro de sac dazR ve vis xel Sek ru le bi sad mi in te re sis da kar gvis mo ti viT dam-

zRve vi pre mi is ga dax da ze uars acx a debs. ma ga li Tad, si cocx lis dazR ve vis xel Sek ru-

le ba da i do ban ksa da Sps-s So ris ga for me bu li ge ne ra lu ri sak re di to xel Sek ru le-

bis sa fuZ vel ze.60 Sps-s 100%-i a ni wi lis mflo be li fi zi ku ri pi ris si cocx lis dazR-

ve vis xel Sek ru le biT mxa re e bi sa dazR ve vo pre mi is or eta pad ga dax da ze Se Tan xmdnen.

dam zRvev ma ses xis sa xiT ga ce mu li Tan xa banks da ub ru na pir ve li sa dazR ve vo pre mi is

ga dax dis Sem deg, pre mi is me o re na wi lis ga dax dis va dis dad go mam de. sa ses xo val de bu-

le bis Ses ru le bis Se de gad dam zRvevs da e kar ga in te re si dazR ve vis xel Sek ru le bis mi-

marT da man aRar ga da i xa da me o re sa dazR ve vo pre mi a. dam zRve vis in te re si xel Sek ru-

le bi sad mi sxva das xva mi ze zis ga mo Se iZ le ba da i kar gos.

sa dazR ve vo in te re sis da kar gviT ara ke Til sin di si er dam zRvevs ar ekar ge ba in-

te re si dazR ve vis xel Sek ru le bis mi marT. ma ga li Tad, sa er Ta So ri so sa dazR ve vo praq-

ti ki saT vis cno bil er T-erT saq me Si61 (Li berty Na ti o nal Li fe Insu ran ce Co. v.Wel don), mci rew lo-

va ni go go nas bi co lam sam sxva das xva kom pa ni as Tan ga a for ma mi si si cocx lis dazR ve vis

xel Sek ru le ba. bi co las cal sa xad ar hqon da sa dazR ve vo in te re si dazR ve u li obi eq-

tis mi marT, rad gan man bavSvs si cocx le gan zax mo us po. amis mi u xe da vad, bi co las hqon-

da in te re si dazR ve vis xel Sek ru le be bis mi marT, sa dac mo sar geb led iyo mi Ti Te bu li

da sa i da nac uka no no Se mo sa vals elo de bo da. mo ce mul ma ga liT Si dazR ve vis obi eq ti-

sad mi da dazR ve vis xel Sek ru le bi sad mi in te re se bi ara mxo lod emij ne ba er Tma neTs,

ara med, faq tob ri vad, pir ve lis arar se bo ba me o ris ar se bo bis wi na pi ro ba a. moy va ni li

ma ga li Tis sa fuZ vel ze na Te li xde ba, rom sa dazR ve vo in te re si, sa bo lo od, dazR ve vis

obi eq ti sad mi ar se bul in te ress ga mo xa tavs da mi si moTx ov niT ka non mde be li sa ja ro

wes ri gis dac vas isa xavs miz nad.

3.1.2. sa dazR ve vo in te re sis mo wes ri ge ba cal ke u li nor me biT

ssk sa dazR ve vo in te re sis doq tri niT gaT va lis wi ne bul dam cav nor mebs iT va lis-

wi nebs dazR ve vis cal ke u li sa xe e bis mo wes ri ge bi sas. aR niS nu lis ga mov li ne baa ssk-is

829-e, 842-e, 849-e, 850-e da 856-e mux le bi. moy va ni li mux le bis ana li zi sas cxa di xde ba,

rom maT Si gaT va lis wi ne bu li sa dazR ve vo in te re si zi a nis anazR a u re bis moTx ov nis wi-

na pi ro bad war mod ge ba. dazR ve vis mom wes ri ge bel nor meb Si ase Ti da na we se bis ar se bo ba

uda vod mniS vne lo va ni a. Tum ca, mi si mniS vne lo bis gaT va lis wi ne biT, sa sur ve li iq ne bo-

da sa dazR ve vo in te re sis in sti tu ti sis te mu rad dazR ve vis zo gad de bu le beb Si mo wes-

ri ge bu li yo.

60 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, №as-719-674-2010, ganCineba, 27.06.2011.61 Jerry R., Richmond D., Understanding Insurance Law, 4th ed., LexisNexis, 2007, 313.


68

usa fuZ vlo gam did re bis pre ven ci is cal ke ul Sem Txve va Si im pe ra ti u li daT qme-

bis dazR ve vis sa xe e bis mi xed viT gaT va lis wi ne ba ga mar Tle bu li a. ma ga li Tad, qo ne bis

dazR ve vis mom wes ri ge bel nor meb Si ga ta re bu lia dam zRve vis mi er mo ge bis mi Re bis ak-

rZal vis fu Zem deb lu ri prin ci pi. dazR ve vis zo gad prin ci peb Tan Se sa ba mi so bis mi u-

xe da vad, aR niS nu li ak rZal ve bi em ya re ba uSu a lod qo ne bis dazR ve vis dros moq me di

anazR a u re bis prin cips da emij ne ba pi ra di dazR ve vis Sem Txve va Si dam kvid re bul praq-

ti kas. ze mo aR niS nu lis gan gan sxva ve biT, sa dazR ve vo in te re sis moTx ov na em sa xu re ba

ara mxo lod usa fuZ vlo gam did re bis pre ven ci is, ara med sa ja ro wes ri gis dac vis mi-

zans. swo red ami tom, sa dazR ve vo in te re sis moTx ov na un da ai sa xos dazR ve vis zo gad

de bu le beb Si, dazR ve vis xel Sek ru le bis mi marT moq me di zo ga di prin ci pe bis gver diT.

ase Ti mo wes ri ge ba uf ro mka fi od war mo a Cens mis mniS vne lo bas da, Ta vis mxriv, mo sa mar-

Tle sac ga u ad vi lebs mis gan mar te bas.

3.2. sa dazR ve vo in te re sis ga mo ye ne bis sa mar Tleb ri vi Se de ge bi

sa dazR ve vo in te re sis ga mo ye ne bas Tan da kav Si re bu li sa mar Tleb ri vi Se de gis

gan sazR vri saT vis ar se bi Tia dad gin des, ra dat vir Tvas ani Webs mas ssk. sa dazR ve vo in-

te re sis arar se bo ba Se iZ le ba gan xi lul iq nes, ro gorc, er Ti mxriv, xel Sek ru le bis ba-

Ti lo bis sa fuZ ve li da mo eq ces ssk-is 54-e mux lis mo wes ri ge bis sfe ro Si. sa dazR ve vo

in te re sis doq tri nis is to ri u li ana li zi da Ta na med ro ve kon teq sti, ro gorc kon tra-

hi re bi sas TaR li To bis pre ven ci is er Tgva ri me qa niz mi sa, iZ le va ase Ti for mu li re bis

Se saZ leb lo bas. aseT Sem Txve va Si mo sa mar Tles Ta vi suf lad xe le wi fe ba mi si sa Ta na do

gan mar te ba ssk-is 54-e mux li sa da dazR ve vis xel Sek ru le bis zo ga di prin ci pe bis sa-

fuZ vel ze.

me o re mxriv, sa dazR ve vo in te re sis ar se bo ba Se iZ le ba gan xi lul iq nes dam zRve vis

moTx ov nis uf le bis wi na pi ro bad. ase Ti das kvna ara pir da pir ga mom di na re obs cal ke u-

li qar Tu li sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le bi da nac.62 am Tval saz ri siT, au ci le be li xde ba

sa dazR ve vo in te re sis doq tri nis anazR a u re bis prin cip Tan mi mar Te bis gaT va lis wi ne-

ba. maT So ris kav Si ri yve la ze cxa dad qo ne bis dazR ve vi sas Cans: Tu dam zRvevs ar ga aC-

nia in te re si dazR ve vis obi eq tis mi marT, iT vle ba, rom is ar ga nic dis zi ans. xo lo Tu

zi a ni ar ar se bobs, ro gorc anazR a u re bis moTx ov nis wi na pi ro ba, ar ar se bobs anazR a u-

re bis moTx ov nac.63 ase Ti msje lo biT sa dazR ve vo in te re si dazR ve vis cne bis er T-er Ti

cen tra lu ri ele men tis – zi a nis Se mad ge nel na wi lad ga ni xi le ba. sa dazR ve vo in te re-

sis ar se bo bis mo men tis gan sazR vri sas ki, ase Ti msje lo biT, ga dam wyve ti mniS vne lo ba

zi a nis dad go mis etaps mi e ni We ba.64

sa dazR ve vo in te re sis gan mar te bi sas, uze na e si sa sa mar Tlo mi iC nevs, rom sa dazR-

ve vo in te re si dazR ve vis xel Sek ru le bis Se mad ge ne li na wi li a, ker Zod: „799-e mux lis

pir ve li na wi lis pir ve li wi na da de bis Se sa ba mi sad, dazR ve vis xel Sek ru le bis da de bi-

sas mxa re e bi Tan xmde bi an dazR ve vis in te re sis Se sa xeb“. Tum ca, sa ka sa cio pa la ta mo ce-

mul Sem Txve va Si, ar akon kre tebs, ra mo i az re ba sa dazR ve vo in te re sis qveS.65

62 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, №as-733-1003-05, ganCineba, 21.10.05.63 Jerry R., Richmond D., Understanding Insurance Law, 4th ed., LexisNexis, 2007, 278.64 iqve.65 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, 3k-310-03, ganCineba, 05.03.2003.


kritikis analizi

69

sa dazR ve vo in te re sis gan mar te bi sas, mo sa mar Tlem yu radR e ba un da ga a max vi los

xel Sek ru le ba Si sa dazR ve vo in te re sis pi ro ba ze, ase Tis ar se bo bis Sem Txve va Si. yo ve-

li kon kre tu li da vis ga dawy ve ti sas mo sa mar Tle Se iZ le ba da ey rdnos ro gorc erT, ise

me o re das kvnas. Tum ca, ga saT va lis wi ne be lia gan sxva ve bu li sa mar Tleb ri vi Se de ge bi.

sa dazR ve vo in te re sis anazR a u re bis moTx ov nis wi na pi ro bad gan xil vi sas sa gu lis xmo a,

rom es uka nas kne li dam zRve vis moTx ov nis er Ta der Ti wi na pi ro ba ar aris. amas Ta na ve,

dam zRve vis moTx ov nis da uk ma yo fi leb lo ba av to ma tu rad mxa re Ta sa xel Sek ru le bo ur-

Ti er To bis Sewy ve tas ar niS navs. sa dazR ve vo in te re sis arar se bo bis ga mo xel Sek ru le-

bis ba Ti lad cno ba mxa re Ta So ris pir van de li mdgo ma re o bis aR dge nas mo iTx ovs. aseT

dros ki dRis wes rig Si dge ba dam zRve vis mi er ga dax di li pre mi e bis dab ru ne bis sa kiTx i.

4. sa dazR ve vo in te re sis doq tri nis mi marT ga moT qmu li kri ti ka

mom xre eb Tan er Tad, sa dazR ve vo in te re sis doq tri nas ga mo uC ndnen mo wi na aR mde-

ge e bic, rom le bic mis ara e feq tu ro ba ze mi u Ti Te ben. ma Ti mo saz re biT, sa dazR ve vo in-

te re sis doq tri nis ga mo ye ne bis Se de gi ar Se iZ le ba po zi ti u rad Se fas des, rad gan doq-

tri nis ga mo ye ne ba sa fuZ vel Si ve ewi na aR mde ge ba mis mi marT ar se bul mo lo dins.66

sa dazR ve vo in te re sis doq tri nis kri ti ki sas mniS vne lo va nia ram de ni me ar gu men-

tis ga mo yo fa, ker Zod: 1) mzRve ve lis ara ke Til sin di si e ri qme de bis wa xa li se ba; 2) dam-

zRvev sa da mzRve vels So ris ar se bu li asi met ri is gaR rma ve ba; 3) sa dazR ve vo baz ris

efeq tu ro bis Sem ci re ba.67

4.1. mzRve ve lis ara ke Til sin di si e ri qme de bis wa xa li se ba

ame ri ku li doq tri nis mi xed viT, sa dazR ve vo in te re sis arar se bo ba xel Sek ru-

le bis ba Ti lo bas iw vevs. ba Ti lo bis Se de gad dam zRvevs ara aqvs zi a nis anazR a u re bis

moTx ov nis uf le ba. Se sa ba mi sad, mzRve vels ar ekis re ba anazR a u re bis val de bu le ba. sa-

dazR ve vo praq ti ka Si da ner gi li prin ci pis Ta nax mad, ga dax di li pre mi e bi dab ru ne bas

ar eq vem de ba re ba. aR niS nu lis ga mo, sa dazR ve vo in te re sis arar se bo ba Se saZ le be lia

mzRve ve lis ara ke Til sin di si e ri mo ti va ci is sa fuZ vlad da mis mi er uka no no mo ge bis

mi Re bis er Tgvar meq niz mad iq ces. mo sa lod ne li ba Ti lo ba am ci rebs mzRve ve lis mo sa-

lod nel xar jebs.68 mzRve ve lis xel Si sa dazR ve vo in te re sis arar se bo ba Zli e ri ar gu-

men tia sa ku Ta ri val de bu le bis Se us ru leb lo bis da sa sa bu Teb lad.69 ase Ti usa mar Tlo

upi ra te so bis mo po ve ba mzRve ve lis mi er Ta vad doq tri nis bun do va ne bis Se de gi a. sa-

dazR ve vo in te re sis doq tri nas ak ri ti ke ben imis ga moc, rom mi si ara er Tgva ro va ni gan-

mar te ba aS S-Si we sad iq ca.

Ta vis Ta vad mzRve ve lis ara ke Til sin di si e ri qme de ba im sa xu rebs sa Ta na do re a gi-

re bas. Tum ca, mtki ce bis Tval saz ri siT, rTu lia da sa bu Te ba, rom mzRve vel ma wi nas war

ico da sa dazR ve vo in te re sis arar se bo bis Se sa xeb da uka no no mo ge bis mi Re bis miz niT am


67 iqve, 3.68 iqve, 2.69 iqve, 3.


70

cod niT gan zrax da do xel Sek ru le ba. ami to mac, mzRve ve le bi uf ro me tad gas ce men ma-

Ra li mo ra lu ri ris kis Sem cvel po li sebs. am gva rad, sa dazR ve vo in te re sis doq tri nis

ga mo ye ne ba im man ki er praq ti kas am kvid rebs, ris pre ven ci a sac doq tri na isa xavs miz nad.70

eko no mi ku ri Se de gis Tval saz ri siT, ase Ti das kvne bis ga mo ta na Se iZ le ba: a) Tu

mzRve ve li ar da ab ru nebs ga dax dil pre mi ebs, mi si mo ge ba Se ad gens dam zRve vis mi er

ga dax di li pre mi e bis jams. b) Tu mzRve ve li da ab ru nebs pre mi as, mi si mo ge ba Se ad gens

nuls. ori ve Sem Txve va Si xel Sek ru le bis ba Ti lo ba uf ro xel say rel mdgo ma re o ba Si

aye nebs mzRve vels, vid re mi si Ses ru le ba.71

sa bo lo od, doq tri nis kri ti ko se bis mo saz re biT, mzRve ve lis ara ke Til sin di si-

e ri gan zrax vis zrdis xar jze, rac ris ki a ni po li se bis ga ce ma Si ga mo i xa te ba, iz rde ba

me sa me pi re bis da uc ve lo bis xa ris xic.72

Se saZ le be lia mzRve vel ma xel Sek ru le bis da de bis etap ze ico des sa dazR ve vo in-

te re sis arar se bo bis Se sa xeb da /an ara sa Ta na dod ga af rTxi los dam zRve vi mi si mniS vne-

lo bis Se sa xeb, xo lo sa dazR ve vo Sem Txve vis dad go mis etap ze ki ua ri uTx ras zi a nis

anazR a u re ba ze sa dazR ve vo in te re sis arar se bo bis ga mo.73 sa dazR ve vo in te re sis doq-

tri na ar un da iq ces mzRve ve lis xel Si uka no no mo ge bis mi Re bis ia ra Rad. doq tri nis

ase Ti ga mo ye ne ba sa fuZ vel Si ve ewi na aR mde ge ba mis ide as sa ja ro wes ri gi sa da ke Til-

sin di si e ri sa xel Sek ru le bo ur Ti er To be bis dac vis Se sa xeb.74

ara nak leb mniS vne lo va nia ise Ti Sem Txve ve bis gaT va lis wi ne bac, ro de sac mzRve-

ve li (an mi si war mo mad ge ne li) da u dev ro bis Se de gad xels uwy obs mo sar geb lis /dam-

zRve vis mar Tlsa wi na aR mde go qme de bis Ca de nas. si cocx lis dazR ve vis dros sa dazR ve-

vo in te re sis ar se bo bis dad ge na gan sa kuT re bu lad mniS vne lo va ni a, rad gan dazR ve vis

obi eq ti aris ada mi a nis si cocx le. ame ri kis uze na e si sa sa mar Tlos gan mar te biT fi zi-

kur pi rebs ga aC ni aT er Tma ne Tis Tvis zi a nis mi ye ne bis pre ven ci is zo ga di val de bu le ba.

sa dazR ve vo kom pa ni a Si gan xor ci le bu li da u de va ri an der ra i tin gis Se de gad Se saZ loa

ada mi a ne bis si cocx le se ri o zu li saf rTxis qveS aR moC ndes.75

ase Ti Se de ge bis Ta vi dan asa ci leb lad dac vis er T-erT me qa niz mad Se saZ le be lia

gan xi lul iq nes si cocx lis dazR ve vis xel Sek ru le ba Si dazR ve u lis Tan xmo bis gaT va-

lis wi ne ba.76

4.2. dam zRvev sa da mzRve vels So ris ar se bu li asi met ri is gaR rma ve ba

doq tri nis kri ti ko se bi mi iC ne ven, rom sa dazR ve vo in te re sis doq tri nis ga mo ye-

ne bis Se de gad ila xe ba dam zRve vis uf le be bi77 ara ke Til sin di si er mzRve vel Tan kon-

tra hi re bi sas. ke Til sin di si e ri dam zRve vi, in for ma ci u li Tval saz ri siT, uTa nas wo ro


71 iqve, 8.72 iqve, 11.73 Jerry R., Richmond D., Understanding Insurance Law, 4th ed., LexisNexis, 2007, 311.74 iqve, 311.75 iqve, 313.76 iqve, 314. 77 Loshin J., Insurance Law’s Hapless Busybody: A Case Against Insurable Interest Requirement, The Yale Law

Journal, December, 2007, 9.


kritikis analizi

71

mdgo ma re o ba Si im yo fe ba. mzRve ve li im Ta viT ve flobs me war me su bi eq ti saT vis da ma xa-

si a Te bel in for ma ci ul upi ra te so bas dam zRvev Tan mi mar Te biT. sa dazR ve vo in te re sis

ar sis bun do va ne ba ki mniS vne lov nad zrdis in for ma ci is asi met ri as mxa re Ta So ris.78

aseT Sem Txve va Si mzRve ve li mzak vru li, or sa fe xu ri a ni geg mis mi xed viT moq me-

debs: 1) xel Sek ru le bis da de bis etap ze mzRve ve li arc ze pi rad ga nu mar tavs dam zRvevs

da arc we ri lo biT aya li bebs gar kve viT sa dazR ve vo in te res Tan da kav Si re bul mis

moTx ov nas; 2) sa dazR ve vo Sem Txve vis dad go mi sas mzRve ve li uars am bobs anazR a u re bis

val de bu le bis Ses ru le ba ze sa dazR ve vo in te re sis arar se bo bis ga mo.79 doq tri nis bun-

do va ne ba da mtki ce bis tvir Tis dam zRve vi saT vis da kis re ba zrdis mzRve ve lis ara ke-

Til sin di si e ri kon tra hi re bis mo ti va ci as. mxa re ebs So ris ar se bu li in for ma ci is asi-

met ri is Se de gad dam zRve vi sa dazR ve vo mom sa xu re ba Si ix dis ima ze mets, vid re is re a-

lu rad Rirs.80

4.3. sa dazR ve vo baz ris efeq tu ro bis Sem ci re ba

me sa me prob le ma, ro mel zec sa dazR ve vo in te re sis doq tri nis kri ti ko se bi mi u-

Ti Te ben, aris is, rom doq tri nis ga mo ye ne bas sa dazR ve vo baz ris Tvis uar yo fi Ti Se de-

gi mo aqvs. am Tval saz ri siT, doq tri nis ga mo ye ne ba azi a nebs xel Sek ru le bis ori ve mxa-

ris ro gorc dam zRve vis, ise mzRve ve lis, le gi ti mur in te ress. aR niS nu li Se e xe ba iseT

Sem Txve vebs, ro de sac ori ve mxa re Ta nab rad in for mi re bu lia da Tan xmde ba sa dazR ve vo

in te re sis Ta o ba ze. aseT dros, mzRve ve lis ara ke Til sin di si e re bis wa xa li se bis zrdi-

sa da dam zRve vis uTa nas wo ro mdgo ma re o ba Si moq ce vis saf rTxe nak le bi a. sa ma gi e rod,

doq tri nis kri ti ko se bis az riT, baz ri sa da mxa re Ta xel Sek ru le bis mi marT ar se bu li

in te re sis gaT va lis wi ne biT ara go niv ru li Se de gi dge ba. ker Zod, aseT pi ro beb Si mxed-

ve lo ba Si ar mi i Re ba „mo ra lu ri ris kis“ xa ris xi. Se de gad ki ise Ti xel Sek ru le be bis

ba Ti lo ba dge ba, rom leb Sic mo ra lu ri ris kis da ba li xa ris xis gaT va lis wi ne biT amis

sa Wi ro e ba arc ar se bobs81. ker Zod, doq tri nis bun do va ne bis gaT va lis wi ne biT, Se saZ le-

be lia sa dazR ve vo in te re sis arar se bo bis ga mo sa sa mar Tlom ba Ti lad ise Ti dazR ve vis

xel Sek ru le ba cnos, rom lis mo ra lu ri ris kic mi ni ma lu ri a.82

im xel Sek ru le be bis ga ba Ti le biT, sa dac mo ra lu ri ris ki ma Ra li ar aris, ila xe ba

mxa re Ta in te re si xel Sek ru le bis mi marT. ase Ti tran zaq ci e bi eko no mi ku ri Tval saz-

ri si Tac ara e feq tu ri a.83

sa dazR ve vo in te re sis doq tri nis kri ti kos Ta Se mo Ta va ze biT, mo ra lu ri ris kis

aR mo Ce na sa da Se fa se ba Si sa sa mar Tlo ze uf ro efeq tu ri sa dazR ve vo kom pa ni a a. Se sa-

ba mi sad, ma Ti war mod ge niT, sa dazR ve vo in te re sis doq tri na aRar un da iq nes ga mo ye ne-

bu li da mo ra lu ri ris kis mar Tvis dis kre cia mTli a nad mzRve ve lebs un da mi e ni WoT.84


79 iqve, 9.80 iqve, 10.81 iqve.82 iqve.83 iqve, 11.84 iqve.


72

doq tri nis kri ti ko se bis az riT, sa sa mar Tlos gan gan sxva ve biT, sa dazR ve vo kom-

pa ni e bi spe ci a lur kom pe ten ci a sa da ga moc di le bas flo ben ris ke bis gan Wvre ti sa da

Se fa se bis mxriv.

kri ti kos Ta az riT, mo ra lu ri ris kis kon tro lis mzRve ve li saT vis min do biT is

me ti yu radR e bi Ta da mzrun ve lo biT mo e ki de ba ma Ra li ris kis Sem cve li po li se bis ga-

yid vas. aR niS nuls mzRve ve li mxo lod iseT Sem Txve veb Si ga na xor ci e lebs, Tu ase Ti

ris kis adek va tu ri seg re ga cia iq ne ba Se saZ le be li. mas ze da we se bu li ma Ra li pre mia ki

ai Zu lebs dam zRvevs me ti gu lis yu riT mo e ki dos xel Sek ru le bas. Tu mzRve ve li adek-

va tur seg re ga ci as ver mo a xer xebs, is sa er Tod uars ity vis ase Ti po li sis ga ce ma ze.

doq tri nis kri ti ko se bis az riT, am gva rad gan xor ci el de ba mo ra lu ri ris kis mar Tva

eko no mi kis we se bis mi xed viT.85

5. kri ti kis Se fa se ba

sa dazR ve vo in te re sis doq tri nis kri ti ko se bis mi er ga moT qmu li mo saz re be bi

na wi lob riv ga sa zi a re be li a. ker Zod, mi sa Re bia ar gu men ti imis Ta o ba ze, rom mo ra lu-

ri ris kis Se fa se bi sas sa dazR ve vo kom pa ni e bi, kom pe ten ci is Tval saz ri siT, upi ra tes

mdgo ma re o ba Si im yo fe bi an. sa sa mar Tlos gan gan sxva ve biT, ro me lic ka nons, er Tgva ro-

van praq ti ka sa da mo sa mar Tlis Si na gan rwme nas ey rdno ba, sa dazR ve vo kom pa ni ebs aqvT

uni ka lu ri re sur si an der ra i tin gis sam sa xu ris sa xiT. maT xe li mi uw vde baT sta tis ti-

kur in for ma ci a ze. isi ni flo ben kli en te bis sa ku Tar is to ri as. mo ra lu ri ris kis Se fa-

se bi sas sa dazR ve vo kom pa ni e bi ey rdno bi an al ba To bebs da go niv rul daS ve bebs iT va lis-

wi ne ben.

mi u xe da vad upi ra te si kom pe ten ci i sa, sa dazR ve vo kom pa ni e bi moq me de ben viw ro

„kom pa ni is in te re se bis“ Tval Ta xed vi dan. am Tval saz ri siT, sa dazR ve vo kom pa nia mo ra-

lu ri ris kis mar Tvi sas ver ga u tol de ba sa sa mar Tlos, ro me lic sa ja ro wes ri gi sa da

sa mar Tli a no bis aR sru le bis fun qci i Taa aR Wur vi li. sa bo lo od, sa dazR ve vo kom pa nia

mo ge bis mi Re ba ze ori en ti re bu li su bi eq ti a, sa sa mar Tlo ki – xe li suf le bis da mo u ki-

de be li rgo li. Se sa ba mi sad, da u sa bu Te be lia doq tri nis kri ti kos Ta das kvna mo ra lu-

ri ris kis gan sazR vri sas sa sa mar Tlos ro lis ga mo ricx vis Ta o ba ze.

da u sa bu Te be lia doq tri nis kri ti kos Ta mi er ga mok ve Ti li prob le me bis ar se-

bo bac. ker Zod, mzRve ve lis ara ke Til sin di si e ri mo ti va ci is Sem ci re ba obi eq tu rad

Se saZ le be lia sa sa mar Tlos mxri dan sa dazR ve vo in te re sis doq tri nis er Tgva ro va ni

gan mar te bi sa da ga dax di li pre mi is dab ru ne bis moTx ov ne bis dak ma yo fi le bis xar jze.

doq tri nis cal sa xa da er Tgva ro va ni gan mar te ba86 mniS vne lov nad Se am su bu qebs dam-

zRve vis mtki ce bis tvirTs87 sa mo qa la qo sa mar Tal war mo e bi sas. ga dax di li pre mi e bis

dab ru ne bis moTx ov nis dak ma yo fi le ba ki sa sa mar Tlos mxri dan ga mar Tle bu li iq ne ba

mzRve ve lis ara ke Til sin di si er qme de ba ze au ci le be li re a gi re bi sa da xel Sek ru le bis

nam dvi lo bi sad mi dam zRve vis ke Til sin di si e ri mo lo di niT.88


86 Case by case principis gaTvaliswinebiT.87 damzRvevis mtkicebis tvirTTan dakavSirebiT specialuri wesi ix. ssk-is 855-e muxlSi.88 Keeton R., Widiss A., Insurance Law – A Guide to Fundamental Principles, Legal Doctirnes, and Commenrcail

Practices, West Group, 2003, 161.


kritikis analizi

73

ara da ma je reb lad ga mo i yu re ba doq tri nis kri ti kos Ta mi er ga mok ve Ti li me o re

prob le mac mxa re Ta So ris asi met ri is gaR rma ve bis Ta o ba ze. mniS vne lo va ni a, rom in-

for ma ci u li asi met ri a, ro gorc Ta na med ro ve sa baz ro ur Ti er To be bi saT vis da ma xa-

si a Te be li ni Sa ni, dazR ve vis xel Sek ru le ba Si im Ta viT ve ar se bobs. ami tom, ase Ti asi-

met ri is gan vi Ta re ba sa dazR ve vo ine te re sis doq tri nis ga mo ye ne bis Se de gad ar un da

da sa xel des. cxa di a, xel Sek ru le bis da de bis etap ze me war me su bi eq ti met in for ma ci as

flobs mis mi er Se Ta va ze bu li pro duq tis Ta o ba ze, vid re dam zRve vi. mag ram ima ve lo-

gi kiT, dam zRve vis gan xil vac Se saZ le be lia in for ma ci u lad upi ra te so bis mdgo ma re o-

ba Si. dazR ve vis xel Sek ru le bis gan mar te bi sas mi iC ne va, rom dam zRve vi ga ci le biT met

da srul yo fil in for ma ci as flobs dazR ve vis obi eq tis Se sa xeb, vid re dazR ve u li.

swo red ami tom dam kvid rda dazR ve vis sa mar Tal Si in for ma ci is mi wo de bis val de bu-

le bis in sti tu ti.89 moy va ni li ar gu men te bis gaT va lis wi ne biT, ar aris ga sa zi a re be li

ar gu men ti mxa re Ta So ris in for ma ci u li asi met ri is gaR rma ve bis mi ze zad sa dazR ve vo

in te re sis doq tri nis ga mo ye ne bis Se sa xeb.

rac Se e xe ba baz ris efeq tu ro bis Sem ci re bas Tan da kav Si re bul ar gu ments, mi si

ga zi a re ba azrs mok le bu li iq ne bo da sa mar Tleb ri vi Tval saz ri siT. doq tri nis kri-

ti kos Ta mi er me sa me ar gu men tis Ta o ba ze gan vi Ta re bu li lo gi kiT, eko no mi ku rad ara-

e feq tur tran zaq ci ad war mod ge ba ne bis mi e ri sas yid li a ni ga ri ge ba, ro me lic ba Ti lad

iq ne ba cno bi li. xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis prin ci pis ga mo ye ne bas aqvs obi eq tu ri

SezR ud ve bi. er T-er Ti ase Ti SezR ud va ukav Sir de ba sa ja ro wes rig Tan wi na aR mde go ba-

Si myo fi ga ri ge be bis ba Ti lo bas. sa dazR ve vo in te re sis doq tri na swo red aseT SezR-

ud vas ga ne kuT vne ba.90

yo ve li ve ze mo aR niS nu li dan ga mom di na re, doq tri nis ga mo ye ne bi sas ar se bu li

saf rTxe e bis pre ven ci is Tvis au ci le be lia ara doq tri nis uar yo fa, ara med mi si swor-

xa zo va ni gan vi Ta re ba sa ka non mdeb lo mo wes ri ge bi sa da sa sa mar Tlo praq ti kis dam kvid-

re biT.

6. das kvna

war mod ge nil sta ti a Si mka fi od ga mo ik ve Ta sa dazR ve vo in te re sis, ro gorc sa-

mar Tleb ri vi in sti tu tis Ri re bu le ba. viw ro ga ge biT, sa dazR ve vo in te re sis doq tri-

na ga miz nu lia cal ke u li sa mar Tal su bi eq te bis qo neb ri vi da ara qo neb ri vi in te re se bis

dac vis ken. far To mniS vne lo biT ki is sa ja ro wes ri gis dac vis sa da ra jo ze dgas.91

dazR ve vis qar Tu li doq tri ni sa da sa sa mar Tlo praq ti ki saT vis mniS vne lo va nia

ro gorc sa dazR ve vo in te re sis ar sis da zus te ba, ise mis mi marT ga moT qmu li kri ti kis

gaT va lis wi ne ba. sa dazR ve vo baz ris gan vi Ta re bis kval dak val ga iz rde ba sa dazR ve vo

da ve bis ga dawy ve ti sas sa dazR ve vo in te re sis doq tri nis ga mo ye ne bis sa Wi ro e ba. ro-

gorc sta ti a Si ga moC nda, doq tri nis Ca mo ya li be bi saT vis upi ro bod mniS vne lo va nia sa-

dazR ve vo davebis gadawyvetisas sasamarTlos resursis maqsimaluri gamoyeneba. da vis

ga dawy ve tis al ter na ti u li sa Su a le be bis mom xib vle lo bis mi u xe da vad, sa mar Tlis gan-

89 Merkin R., Rodger A., EC Insurance Law, Longman, 1997, 29.90 Kotz H., Flessner A., European Contract Law, Clarendon Press, Oxford, 1997, 124.91 Cannar K., Essential Cases in Insurance Law, Woodhead-Faulkner, Cambridge, 1985, 19.


74

vi Ta re bis Tvis ga nu zom lad di dia sa sa mar Tlos ro li. swo red sa sa mar Tlom un da mis-

ces ar se bul doq tri nas swo ri ga mo ye ne bi sa da gan vi Ta re bis biZ gi. sa sa mar Tlom mka-

fio da er Taz ro va ni gan mar te be bi un da Ca mo a ya li bos, ra Ta mzRve vels ar mi e ces doq-

tri nis bun do va ne biT sar geb lo bis sa Su a le ba.

doq tri nis mi marT ga moT qmu li kri ti kis ana li zi sas, sta ti a Si gan vi Tar da das kvna

sa dazR ve vo in te re sis doq tri nis Se nar Cu ne bis mniS vnelo bis Se sa xeb. ro gorc kvle va-

Si ga moC nda, doq tri nis uar yo fis das kvna sa mar Tleb ri vad da u sa bu Te bel das kvnebs

em ya re ba. sa dazR ve vo in te re sis doq tri nis uar yo fa ar Se iZ le ba gan xi lu li iyos ise Ti

kom pleq su ri prob le me bis daZ le vis upi ro bo sa Su a le bad, ro go ri caa mzRve ve lis ara-

ke Til sin di si e ri qme de bis wa xa li se ba, mxa re Ta So ris ar se bu li asi met ri is gaR rma ve ba

da sa dazR ve vo baz ris efeq tu ro bis Sem ci re ba. doq tri nis uar yo fis idea em ya re ba sa-

mar Tlis eko no mi kur ana lizs da ugu le bel yofs dac vis iseT mas Sta bur mi zans, ro me-

lic doq tri nas ga aC ni a.

qar Tu li si nam dvi lis gaT va lis wi ne biT, doq tri nis Ca mo ya li be bis gza ze mniS vne-

lo va ni a, rom sa dazR ve vo in te re sis gan mar te bi sas maq si ma lu rad Se izR u dos mo sa mar-

Tlis mxri dan Se fa se bi Ti ka te go ri e bis ga mo ye ne ba. wi na aR mdeg Sem Txve va Si gaC nde ba

doq tri nis ara er Tgva ro va ni sa xiT gan vi Ta re bis saf rTxe, rac aras rul yo fi li sa mar-

Tleb ri vi mo wes ri ge bis pi ro beb Si ki dev uf ro bun do vans gax dis sa dazR ve vo in te re-

sis in sti tuts.92 sa bo lo od, sa dazR ve vo in te re sis ar sis gan sazR vra cal ke ul saq me ze

kon kre tu li faq tob ri vi ga re mo e be bis gaT va lis wi ne ba sa da maT dazR ve vis prin ci peb-

Tan Se sa ba mi so bis ana lizs mo iTx ovs.93

sa dazR ve vo in te re sis doq tri nis gan vi Ta re ba mniS vne lov nad gaz rdis ro gorc

mxa re Ta ke Til sin di si e re bas sa xel Sek ru le bo ur Ti er To ba Si, ise mom xma reb lis ndo-

bas sa dazR ve vo baz ris mi marT. gaz rdi li ndo ba sa dazR ve vo pro duq teb ze gaz rdil

moTx ov na Si ga mo i xa te ba, rac, sa bo lo od, baz ris efeq tu ro ba sac Se uwy obs xels.

sta ti a Si moy va ni li ar gu men te bis gaT va lis wi ne biT, sa ja ro wes ri gis dac vis fun-

qci is sa dazR ve vo seq to ri saT vis da kis re ba uxe Si Sec do ma iq ne bo da. sa bo lo od, seg-

re ga cia me sa me pir Ta dac vis sak ma ri si sa Su a le ba ar aris. mi si ga mo ye ne bis Se de gi aris

fa sis pro por ci u lo bis miR we va sa dazR ve vo pre mi a sa da risks So ris da ara dac vis me-

qa niz mi ise Ti saq me e bis Tvis, ro go ri caa Li berty Na ti o nal Li fe Insu ran ce Co. v. Wel don.94


93 iqve.94 Jerry R., Richmond D., Understanding Insurance Law, 4th ed., LexisNexis, 2007, 313.

75

daria legaSvili*

Secvlili garemoebebis gavlena saxelSekrulebo urTierTobaze

I. Sesavali

aras ta bi lu ri sa mo qa la qo brun vis pi ro beb Si, Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel-

Sek ru le bis mi sa da ge ba gan sa kuT re biT mniS vne lo va ni a.

ar ar se bobs xel Sek ru le ba, rom lis sa fuZ vel zec gav le nas ar ax den des ar se bi-

Tad Sec vli li ga re mo e be bi. aram dgrad eko no mi kur vi Ta re ba Si Se uZ le be lia ro me li me

mxa ri saT vis er Txel da de bu li xel Sek ru le ba mud miv `bor ki lad~1 iq ces. gar Tu le bul

sa mo qa la qo sa mar Tleb riv ur Ti er To beb Si ga ri ge bis mxa re ebs xel Sek ru le bis Tav da-

pir ve li pi ro be biT Ses ru le bis prob le ma war mo e So baT, ami tom Sec vli li ga re mo e be bi-

sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge ba sul uf ro xSi rad xde ba sa Wi ro. sa qar Tve los sa mo qa-

la qo ko deq si (Sem dgom Si – ssk) aseT Sem Txve vebs 398-e mux liT awes ri gebs. Tum ca nor-

mis ana li zi ara er Ti mniS vne lo va ni xar ve zis ar se bo bas adas tu rebs. mo ce mul nor ma Si

ar se bu li mTe li ri gi bun do va ne be bis mi u xe da vad, ssk-Si aR niS nu li 1997 wlis re daq-

ci iT2 ar se bobs da mas Si sa ka non mdeb lo cvli le ba dRem de ar gan xor ci e le bu la. ssk-

is 398-e mux lis am gva ri Si na ar siT ar se bo ba, praq ti ka Si Sec vli li ga re mo e be bi sad mi

xel Sek ru le bis mi sa da ge bis in sti tu tis ara er Tgva ro va ni ga mo ye ne bis an mi si ugu le-

bel yo fis Se saZ leb lo bas iw vevs, rac saf rTxes uq mnis xel Sek ru le be bis Ses ru le bis

um niS vne lo va ne si prin ci pis3 dac vas. Se sa ba mi sad, ka no nis miz ne bis uz run vel sa yo fad

mo ce mul pi ro beb Si am mux lis srul yo fa ar se bi Ti a.

wi nam de ba re naS ro mis mi za nia Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da-

ge bi saT vis au ci le be li, mag ram ssk-is 398-e mux liT pir da pir ga uT va lis wi ne be li da-

ma te bi Ti wi na pi ro be bis4 gan sazR vra; ssk-is 73-e `g~ da 398-e me-2 mux le bis ur Ti er Tmi-

mar Te bis dad ge na; Ses ru le bis Se uZ leb lo bi sa da Sec vli li ga re mo e be bis ur Ti er Tmi-

mar Te bis gan xil va; ssk-is 398-e mux lis moq me de bis far gle bis dad ge na no mi na liz mis

prin cip Tan mi mar Te biT; ase ve imis ga a na li ze ba, Tu ram de nad sa Wi roa aseT pi ro beb Si

sa sa mar Tlo sad mi mi mar Tva xel Sek ru le bi dan gas vlam de.

kvle va efuZ ne ba sa sa mar Tlo praq ti kis ana lizs, nor ma ti ul, lo gi kur, doq tri-

nul, sin Te zur da Se da re biT sa mar Tleb riv me To debs. Se da re bi saT vis upi ra te sad

* Tsu-is iuridiuli fakultetis magistri.1 zoiZe b., sakonstitucio kontroli da RirebulebaTa wesrigi saqarTveloSi, Tb., 2007,

23.2 ssk, parlamentis uwyebani, 24/07/1977, ssip `saqarTvelos sakanonmdeblo macne~,

<https://matsne.gov.ge/index.php?option=com–ldmssearch&view=docView&id=31702&lang=ge>.3 ~Pacta Sunt Servanda~.4 CitaSvili n., Secvlili garemoebebiT warmoSobili Sesrulebis garTuleba da SeuZ-

lebloba (germanuli da qarTuli samarTlis SedarebiTsamarTlebrivi analizi), `sa-

marTlis Jurnali~, №2, 2011, 159.


76

war mo Cen lia ger ma nul sa mar Tal Si ar se bu li mid go ma Sec vli li ga re mo e be bis mi marT

da naC ve ne bia am mid go me bis Tav se ba do ba qar Tul sa mar Tal Tan.

naS ro mis me o re Tav Si gan xi lu lia Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis

mi sa da ge bis in sti tu tis ar se bi Ti mniS vne lo ba xel Sek ru le biT na kis ri val de bu le bis

Ses ru le ba Si.

am Ta vis me sa me qve Tav Si Ca mo ya li be bu lia xel Sek ru le bis mo di fi ci re bi saT vis

sa Wi ro wi na pi ro be bi da da sa bu Te bu lia ma Ti ssk-is 398-e mux lSi gaT va lis wi ne bis mi-

zan Se wo ni lo ba.

naS ro mis me sa me Tav Si gan xi lu lia Sec vli li ga re mo e be bi dan war mo So bi li moTx-

ov nis uf le be bi. war mo Ce ni lia ger ma nul sa mar Tal Si ar se bu li ur Ti er Tmi mar Te ba

Ses ru le bis Se uZ leb lo ba sa da Sec vlil ga re mo e bebs So ris. gan xi lu lia sa sa mar Tlos

ro li, mi si moq me de bis far gle bi xel Sek ru le bis axa li ga re mo e be bi sad mi `Se gu e bis~5

pi ro beb Si, ker Zod, da sa bu Te bu lia xel Sek ru le bi dan gas vlam de sa sa mar Tlo sad mi mi-

mar Tvis mi zan Se wo ni lo ba, mxa re Ta in te res Ta wo nas wo ro bis uz run vel yo fis miz niT.

naS ro mis me oTxe Ta vi eT mo ba Sec vli li ga re mo e be bi sa da aras wo ri war mod ge ne-

bis ga mij vnas. am gan sxva ve bis war mo sa Ce nad ga a na li ze bu lia aras wo ri war mod ge ne bi sa

da Sec vli li ga re mo e be bis ur Ti er Tmi mar Te ba. aras wo ri war mod ge ne bi gan xi lu li a,

ro gorc ar se bi Ti Sec do mis sa xe – Sec do ma ga ri ge bis sa fuZ vel Si, ro me lic war mo Sobs

Se ci le bis da ara xel Sek ru le bis Sec vli li ga re mo e be bi sad mi mi sa da ge bis uf le bas.

naS ro mis me xu Te Ta vi eT mo ba mxa re Ta ris kis sfe ros re gu li re bas. no mi na liz mis

prin ci pis moq me de bis far glebs. am Ta vis me o re qve Tav Si gan xi lu lia ssk-is 398-e mux-

lis ur Ti er Tmi mar Te ba ama ve ko deq sis cal ke ul nor meb Tan da da sa bu Te bu lia kon kre-

tul Sem Txve veb Si spe ci a lu ri nor me bis gaT va lis wi ne bis upi ra te so ba.

II. Secvlili garemoebebisadmi xelSekrulebis misadagebis

samarTlebrivi regulirebis mniSvneloba da safuZvlebi

1. Secvlili garemoebebisadmi xelSekrulebis misadagebis

institutis warmoSoba da ganviTareba

Sec vli li ga re mo e be bis mniS vne lo bas val de bu le bis Ses ru le bis sa kiTx is ga-

dawy ve ti sas TiT qmis yve la sa mar Tleb ri vi sis te ma aRi a rebs.6

moZR vre bas ga ri ge bis sa fuZ vlis Se sa xeb is to ri u li fes ve bi `ga re mo e ba Ta Zi re-

u li Sec vlis~7 in sti tut Si aqvs. rom lis Se sa ba mi sad, yo ve li xel Sek ru le ba ma nam dea

mbo Wa vi, vid re ur Ti er To be bi, rom le bic ga ri ge bis da de bi sas ga ni sazR vra Zi re u lad

Se ic vle ba.8

5 CitaSvili n., Secvlili garemoebebiT warmoSobili Sesrulebis garTuleba da SeuZ-

lebloba (germanuli da qarTuli samarTlis SedarebiTsamarTlebrivi analizi), sa-

marTlis Jurnali, №2, 2011, 171, 161, 163.6 zoiZe b., Wanturia l. (red.), niniZe T., Sengelia r., xecuriani j., ssk-is komentari, w. III,

Tb., 2001, 399.7 ~Clausula Rebus Sic Standibus~.8 Unberath, Bamberger, Roth (Hrsg.), Beck‘scher Online-Kommentar BGB, 27. Aufl ., 2011, §313 BGB, Grund-

lage, Rn. 2.

daria legaSvili, Secvlili garemoebebis gavlena saxelSekrulebo urTierTobaze

77

`Sec vlil ga re mo e ba Ta sa mar Tleb ri vi mniS vne lo ba aRi a re bu lia sxva das xva sa-

mar Tleb riv sis te meb Si ama Tu im mo di fi ka ci e biT, ro go ri caa `xel Sek ru le ba Ta ga-

yin va~, `ga ri ge bis sa fuZ vel Ta moS la~, sa er Ta So ri so ko mer ci ul brun va Si ga mo i ye ne ba

ter mi ni gar Tu le ba~.9, 10 ger ma nul sa mar Tal Si Sec vlil ga re mo e ba Ta Se saty vi sia `ga-

ri ge bis sa fuZ vlis cvli le ba (dar Rve va)~.11

Tav da pir ve lad ger ma ni is sa mo qa la qo ko deq sSi (Sem dgom Si – gsk) ̀ ga re mo e ba Ta Zi-

re u li Sec vlis~12 doq tri nam asax va ver pova.13 `moZR vre ba ga ri ge bis sa fuZ vlis~14 Se sa-

xeb 1921 wels gan vi Tar da ger ma ni a Si or tma nis mi er.15

ger ma ni is sa sa mar Tlo xe li suf le bam `ga ri ge bis sa fuZ ve li~ gan sa kuT re bu li

eko no mi ku ri sir Tu le e bis dros, in fla ci iT ga mow ve u li Se de ge bis ga mo aRi a ra.16

ger ma ni is sa sa mar Tlo praq ti ka Si `ga ri ge bis sa fuZ vlis rRve vis~17 in sti tu tis

gan vi Ta re ba Sem deg ma Sem Txve vam ga na pi ro ba, `1919 wlis ma is Si sa war mos par tni or ma ga-

yi da Ta vi si wi li. myid vels sa kuT re bis uf le ba sa war mo ze ga da e ca 1920 wlis pir vel

ian vars, ro de sac ga da i xa da nas yi do bis fa sis na xe va ri. me o re na xev ris ga dax da Se Tan-

xme bi sa mebr, 1921 wels iyo va da mo su li. 1919 wlis ma i si dan 1920 wlis da sawy i sam de va-

lu tis msyid ve lo bi T u na ri a no ba 80%-iT Sem cir da. myid ve li xel Sek ru le bis Ses ru le-

bas mo iTx ov da Zve li pi ro be biT~.18

ger ma ni is sa sa mar Tlom fa sis cvli le bis Se de ge bis ga sa mar ti veb lad, aR niS nu li

Sem Txve va or tma nis mi er gan vi Ta re bu li moZR vre bis19 sa fuZ vel ze ga dawy vi ta, ri Tac

da a das tu ra xel Sek ru le bis mo di fi ci re bis gziT mi si Se nar Cu ne bis upi ra te so ba, xel-

Sek ru le bis moS las Tan Se da re biT.20

9 ~Hardship~.10 zoiZe b., Wanturia l. (red.), niniZe T., Sengelia r., xecuriani j., ssk-is komentari, w. III,

Tb., 2001, 400.11 ~Störung der Geschäftsgrundlage~.12 ~Clausula Rebus Sic Standibus~.13 CitaSvili n., Secvlili garemoebebiT warmoSobili Sesrulebis garTuleba da SeuZleb-

loba (germanuli da qarTuli samarTlis SedarebiTsamarTlebrivi analizi), `samarT-

lis Jurnali~, №2, 2011, 139; ix. aseve, cvaigerti k., kotci h., SedarebiTi samarTalmcod-

neobis Sesavali kerZo samarTlis sferoSi, t. II, Tb., 2001, 210.14 ~Lehre von der Geschäftsgrundlage~.15 Palandt O., Bürgerliches Gesetzbuch, 65. Aufl , München, 2006, §313 BGB, Rn. 1; Rösler H., Grundfälle zur

Störung der Geschäftsgrundlage, JuS 2004, 1058.16 Unberath, Bamberger, Roth (Hrsg.), Beck‘scher Online-Kommentar BGB, 27. Aufl ., 2011, §313 BGB,

Grundlage, Rn. 2; Rösler H., Grundfälle zur Störung der Geschäftsgrundlage, JuS 2004, 1058 .17 ~Wegfall der Geschäftsgrundlage~.18 Rösler H., Grundfälle zur Störung der Geschäftsgrundlage, JuS 2004, 1058 (~Ein Teileigner einer Spinnerei

verkaufte im Mai 1919 seinen Gesellschaftsanteil. Am 1.1. 1920 war die Spinnerei zu übereignen und Käufer hatte zugleich die Hälfte des Kaufpreises zu erbringen; die zweite Kaufpreisrate war vereinbarungsgemäß Anfang 1921 fällig (vgl. § 271 II BGB). Von Mai 1919 bis Anfang 1920 betrug der Kaufkraftschwund jedoch mehr als 80%. Der Käufer verlangte zu Anfang 1920 die Vertragerfüllung gemäß der alten Bedingungen~).

19 ~Von Oertman (1865-1938) entwickelte Lehre von der Geschäftsgrundlage~ (ortmanis mier ganviTare-

buli moZRvreba garigebis safuZvlis Sesaxeb).20 Rösler H., Grundfälle zur Störung der Geschäftsgrundlage, JuS 2004, 1058.


78

ger ma nul ma sa mar Tal ma gver di ver au a ra Sec vli li ga re mo e be bis sa ka non mdeb lo

mo wes ri ge bas.21 xan grZli vi pe ri o dis gan mav lo ba Si spe ci a lu ri sa mar Tleb ri vi re gu-

li re bis arar se bo bis de fi ci ti Se iv so imiT, rom ga ri ge bis sa fuZ vlis rRve vis doq-

tri na jer sa sa mar Tlo xe li suf le ba Si gan vi Tar da22 xo lo val de bu le bi Ti sa mar Tlis

re for mis Sem deg gsk-iT gan mtkic da.23 Se sa ba mi si pa rag ra fi – § 31324 gsk-Si Se ta nil iq na

mxo lod 2002 wli dan, mas Sem deg rac Za la Si Se vi da ger ma ni is ka no ni `val de bu le bi Ti

sa mar Tlis mo der ni ze bis Se sa xeb~.25

Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge bas à re gu li rebs~ ssk-is

398-e mux li. 1997 wels ssk-is axa li re daq ci iT mi Re bi sas 398-e mux lis ar se bu li Si na ar-

siT Ca mo ya li be ba, ger ma nu li sa mar Tlis gav le niT mox da.26, 27

2. Secvlili garemoebebisadmi xelSekrulebis misadagebis

samarTlebrivi regulirebis arsi

sa xel Sek ru le bo ur Ti er To ba ori en ti re bu lia na kis ri val de bu le bis Ses ru le-

ba ze,28 Tum ca val de bu le bi Ti ur Ti er To ba yo vel Tvis moTx ov nis Se sa ba mi sad ar srul-

de ba. mi si mi za ni Se saZ lo a, mo va lis an kre di to ris qce vis, ase ve, sxva ga re mo e be bis ga-

mo, dro e biT an sa mu da mod, na wi lob riv an mTli a nad Ca i Sa los.29

val de bu le biT ur Ti er To beb Si gar Tu le be bi sxva das xva sa xiT vlin de ba. `gar-

Tu le bu li val de bu le bis~ cne bis30 qveS er Ti an de ba: Ses ru le bis Se uZ leb lo ba;31 va dis

ga da ci le ba;32 val de bu le bis ara je ro va ni Ses ru le ba;33 kre di to ris mi er Ses ru le bis

mi Re bis da yov ne ba;34 mxa re Ta val de bu le bis dar Rve va ga iT va lis wi non me o re mxa ris sa-


lebloba (germanuli da qarTuli samarTlis SedarebiTsamarTlebrivi analizi), sa-

marTlis Jurnali, №2, 2011, 139.22 Unberath, Bamberger, Roth (Hrsg.), Beck‘scher Online-Kommentar BGB, 27. Aufl ., 2011, §313 BGB, Norm-

zweck, Rn. 1.23 Rösler H., Grundfälle zur Störung der Geschäftsgrundlage, JuS 2004, 1058.24 ~Störung der Geschäftsgrundlage~.25 Feldhahn P., Die Störung der Geschäftsgrundlage im System des reformierten Schuldrechts, NJW, 2005,

3381; Braunschneider H., das Skript, Schuldrecht AT, 3. Aufl ., 2002, 131.26 miuxedavad imisa, rom gsk-Si am droisTvis es instituti ar arsebobda da sakanonmde-

blo doneze misi mowesrigeba sakmaod gvian ganxorcielda, igi germanuli iuridiuli

mecnierebisaTvis cnobili iyo da germaniis sasamarTlo praqtikaSic gamoiyeneboda. ix.

WeWelaSvili z., saxelSekrulebo samarTali, me-2 gadamuSavebuli gamocema, Tb., 2010,

122.27 Sead. zoiZe b., Wanturia l. (red.), niniZe T., Sengelia r., xecuriani j., ssk-is komentari,

w. III, Tb., 2001, 400.28 Brox H., Walker W., Allgemeines Schuldrecht, 32., Aufl ., 2007, Rn. 1, 205.29 iqve.30 garTulebul valdebulebaTa cnebasTan da saxeebTan dakavSirebiT ix. vaSakiZe g., gar-

Tulebul valdebulebaTa sistema, hamburgi – Tbilisi, 2010, 23-27.31 ~Unmöglichkeit der Leistung~.32 ~Verzug~.33 ~Schlechtleistung~.34 ~Verzögerung der Leistung~.


79

mar Tleb ri vi si ke Te da in te re se bi (gu lis xmi e re bis val de bu le bis dar Rve va);35 ase ve

ga ri ge bis sa fuZ vlis cvli le ba (dar Rve va)36 Sec vli li ga re mo e be bis sa fuZ vel ze.37

Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge ba ar ga mo i ye ne ba ka no nis mi-

er val de bu le biT ur Ti er To beb Si38 da arc cal mxriv ga ri ge beb Si. rad ga nac ssk-is 398-

e mux lis moTx ov nis Se sa ba mi sad, mxa re ebs So ris da de bu li un da iyos xel Sek ru le ba,

ka no nis mi e ri val de bu le bi Ti ur Ti er To be bi da cal mxri vi ga ri ge be bi mi si mo wes ri ge-

bis sfe ro dan ga mo i ricx e ba.

ssk-is 398-e mux li, Zi ri Ta dad, grZel va di an sa xel Sek ru le bo ur Ti er To beb Si39

ga mo i ye ne ba, amas Tan, cxa di a, Sec vli li ga re mo e be bi mok le va di an ur Ti er To beb Sic

war mo i So ba.40 val de bu le bi Ti sa mar Tlis nor me bi, grZel va di a ni val de bu le bi Ti ur-

Ti er To be bi sas sa Wi ro ebs mo di fi ci re bas, vi na i dan grZel va di a ni val de bu le bi Ti ur-

Ti er To ba mud mi vad war mo Sobs axal val de bu le bebs.41 aqe dan ga mom di na re, aram dgrad

eko no mi kur ga re mo Si, fi nan su ri da eko no mi ku ri kri zi sis fon ze da in te re se ba iz rde-

ba ise Ti me qa niz mis sa Wi ro e bis mi marT, ro me lic xel Sek ru le bis mo di fi ka ci is uf le-

bas iZ le va.42 mi u xe da vad imi sa, rom `xel Sek ru le be bi un da Ses rul des~43 mxa re ar Se iZ-

le ba iyos Ses ru le bis yo vel gva ri ris kis ma ta re be li.44

Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge ba `xel Sek ru le bis sa val-

de bu lo bu ne bis~45 Sem zRud vel46 me qa niz mad aris miC ne u li~.47 Tum ca aR niS nu li sa kiTxi

sa ka ma To a.48

un da aRi niS nos, rom si nam dvi le Si, Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis

mi sa da ge bis mom wes ri ge be li nor ma mTli a nad sa mo qa la qo brun vis sta bi lu ro bas em sa-

xu re ba da ara er Ti ro me li me kon kre tu li prin ci pis Se sus te bas an gaZ li e re bas.49 vi-

na i dan Sec vli li ga re mo e be bis aR mo ce ne ba sa xel Sek ru le bo ur Ti er To beb Si `mxa re Ta

35 ~Verletzung einer Schutzpfl icht~.36 ~Störung der Geschäftsgrundlage~.37 Brox H., Walker W., Allgemeines Schuldrecht, 32., Aufl ., 2007, Rn. 3, 206.38 Joussen J., Schuldrecht (1) Allgemeiner Teil, 2008, Rn. 738.39 Kropholler J., Jacoby F., Hinden M., Studienkommentar, 12, Aufl ., München, 2010, §314 BGB, Rn. 2.40 zoiZe b., Wanturia l. (red.), niniZe T., Sengelia r., xecuriani j., ssk-is komentari, w. III,

Tb., 2001, 403.41 Kropholler J., Jacoby F., Hinden M., Studienkommentar, 12, Aufl ., München, 2010, §241 BGB, Rn. 5.42 Mekki M., Pelese M.K., Hardship and Modifi kacation (or “revision“) of the contract, 2010, 2, <http://papers.

ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract–id=1542511>.43 ~Pacta Sunt Servanda~. 44 zoiZe b., Wanturia l. (red.), niniZe T., Sengelia r., xecuriani j., ssk-is komentari, w. III,

Tb., 2001, 403.45 ~Pacta Sunt Servanda~. 46 gamoTqmulia mosazreba, romlis Sesabamisad, es instituti xelSekrulebis savaldebu-

lo bunebas rom ewinaaRmdegebodes sxvadasxva samarTlebriv sistemebSi aRiarebuli ar

iqneboda. ix. Mekki M., Pelese M.K., Hardship and Modifi kacation (or “revision“) of the contract, 2010, 2, <http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract–id=1542511>.

47 Sead. vaSakiZe g., garTulebul valdebulebaTa sistema, hamburgi – Tbilisi, 2010, 213;

Palandt O., Bürgerliches Gesetzbuch, 65. Aufl , München, 2006, §313 BGB, Rn.1.48 vaSakiZe g., garTulebul valdebulebaTa sistema, hamburgi – Tbilisi, 2010, 213.49 am SemTxvevaSi xelSekrulebis Sesrulebis savaldebuloobis `SezRudva~ gamarTlebu-

lia, kerZo samarTlebrivi xasiaTis urTierTobebSi `pirTa Tanasworobis~ (ix. ssk-is

pirveli muxli) principidan gamomdinarec.


80

ur Ti er Tmxriv Ses ru le ba Ta ar se biT dis ba lanss iw vevs~,50 ̀ xel Sek ru le ba ki ori ve mxa-

ri saT vis Ses ru le ba di un da iyos, ro gorc mi si da de bis mo men tSi, ise Sem dgom~.51 Sec-

vli li ga re mo e be bis war mo So bi sas erT mxa res dgas sar geb lis mim Re bi mxa ris in te re si

val de bu le bis Ses ru le ba ze, xo lo me o re mxa res – da za ra le bu li mxa ris in te re si xel-

Sek ru le bis Sec vlil pi ro beb Tan mi sa da ge ba ze an val de bu le bi Ti ur Ti er To bis das-

ru le ba ze. nor mis mi za ni sar geb lis mim Reb sa da da za ra le bul mxa res So ris in te re se-

bis da ba lan se ba a.52

aR niS nu li in sti tu tis ar se bo ba mniS vne lo va ni a, ara mxo lod sa mar Tli a no bis,

ara med wmin da eko no mi ku ri Tval saz ri si Tac,53 amas Tan, es mux li xel Sek ru le bis mo-

di fi ka ci as swo red mi si Ses ru le bis sa val de bu lo xa si a Tis sa ke Til dRe od iT va lis-

wi nebs, ami tom po zi ci a, ro me lic Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da-

ge bis in sti tuts `xel Sek ru le bis sa val de bu lo bu ne bis~ SezR ud vad mi iC nevs ar un da

iq nes ga zi a re bu li.

ma Sa sa da me, Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge bis in sti tu ti

miz nad isa xavs sa xel Sek ru le bo Ta nas wo ro bis dac vas da ke Til sin di si e re bis prin ci-

pis sa fuZ vel ze xel Sek ru le bis, Tun dac Sec vli li sa xiT, Ses ru le bis Se saZ leb lo bas

qmnis, mag ram ssk-is 398-e mux lis Si na ar si aras rul yo fi lia da ver uz run vel yofs ka-

non mdeb lis miz nebs, rad gan ama ve nor mis sa fuZ vel ze xel Sek ru le bis Ses ru le bas saf-

rTxe eq mne ba, – mxa res uf le ba aqvs ua ri Tqvas xel Sek ru le ba ze. mi zan Se wo ni lia ise Ti

me qa niz mis Se mu Sa ve ba, ro me lic xel Sek ru le ba ze upi ro bod ua ris Tqmis uf le bas ga-

mo ricx avs da mas mxo lod uki du res uf le bad ga iT va lis wi nebs, wi na aR mdeg Sem Txve va Si

sa mo qa la qo brun vis sta bi lu ro bas sa fuZ ve li ga mo ec le ba da val de bu le bi Ti sa mar-

Tlis Zi ri Ta di prin ci pi – `xel Sek ru le be bi un da Ses rul des~54 eW vqveS dad ge ba.

3. Sec vlil ga re mo e beb Tan xel Sek ru le bis mi sa da ge bis wi na pi ro be bi

iu ri di ul li te ra tu ra Si Sec vli li ga re mo e be bis de fi ni cia ar ar se bobs. ga re-

mo e ba Se iZ le ba iyos ne bis mi e ri mov le na, faq ti, Se Tan xme bis sa ga ni, mi za ni, mi ze zi, ro me-

lic mi u Ti Tebs, Tu ra tom an ris Tvis xde ba xel Sek ru le bis da de ba. Tu ki isi ni xel Sek-

ru le bis da de bis Sem deg Se ic vle bi an, Se saZ lo a, Sec vlil ga re mo e bebs exe bo des saq me.

sa qar Tve los uze na e si sa sa mar Tlos gan mar te biT, Sec vli li ga re mo e be bis sawy i-

si, war mom So bi mi ze zi Se iZ le ba iyos ro gorc for sma Jo ri, ise sxva ga re mo e ba, ro me lic

re a lu rad ar Tu lebs Ses ru le bas.55

50 zoiZe b., Wanturia l. (red.), niniZe T., Sengelia r., xecuriani j., ssk-is komentari, w. III,

Tb., 2001, 399.51 zoiZe b., sakonstitucio kontroli da RirebulebaTa wesrigi saqarTveloSi, Tb., 2007, 23;

ix. aseve, saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos pirveli kolegiis gadawyvetileba

№1/3/136.52 es bunebrivicaa, radgan aseT pirobebSi saWiroa samoqalaqosamarTlebrivi reguli-

rebis meTodis gamoyeneba da mxareTa Soris wonasworobis balansis dacva. Sead. Unberath, Bamberger, Roth (Hrsg.), Beck‘scher Online-Kommentar BGB, 27. Aufl ., 2011, §313 BGB, Rn.1.

53 am normas safuZvlad udevs idea, rom xelSekruleba socialurad da ekonomikurad

gamosadegi iyos da moxdes misi SenarCuneba. Mekki M., Pelese M.K., Hardship and Modifi kacation (or “revision“) of the Contract, 2010, 1, <http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract–id=1542511>.

54 ~Pacta Sunt Servanda~. 55 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2010 wlis 6 ivlisis

№as-7-6-2010 ganCineba.


81

da uZ le ve li Za la56 xel Sek ru le bis mi sa da ge bis Se saZ leb lo bas ar ga mo ricx avs.

`ssk-is 398-e mux li im gar Tu le bul Ses ru le ba Ta mi mar Tac ga mo i ye ne ba, rom le bic da-

uZ le ve li Za liT aris ga mow ve u li57 da ro mel Ta mi sa da ge bac Sec vlil ga re mo e ba Ta mi-

marT jer ki dev Se saZ le be li a~.58

ssk-is 398-e mux lis moq me de bis sa kiTxi yo vel kon kre tul Sem Txve va Si sa Ta na do

wi na pi ro be bis gaT va lis wi ne biT un da dad gin des, vi na i dan ssk-is 398-e mux li Sec vli li

ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge bis uf le bis war mo So bas gar kve u li wi na pi-

ro be bis ar se bo bas ukav Si rebs. Tum ca mi sa da ge bi saT vis sa Wi ro yve la wi na pi ro bas mo-

ce mu li nor ma pir da pir ar gan sazR vravs.

xel Sek ru le bis mo di fi ka ci is sa kiTx is de ta lur mo wes ri ge bas iT va lis wi nebs ̀ ev-

ro pu li sa xel Sek ru le bo sa mar Tlis prin ci pe bis~59 6:111 pa rag ra fi da ù nid ro as~ sa-

er Ta So ri so sa vaW ro xel Sek ru le ba Ta prin ci pe bis60 6.2.1., 6.2.2. da 6.2.3. pa rag ra fe bi. 61

,,u nid ro as~ sa er Ta So ri so sa vaW ro xel Sek ru le ba Ta prin ci pe bis 6.2.2. mux lis

Se sa ba mi sad, `ga re mo e be bi Sec vli lad ga ni xi le ba, Tu ra i me mov le na fun da men tu rad

cvlis xel Sek ru le biT da cul mxa re Ta in te res Ta ba lanss, rad gan Ses ru le bis xar je bi

ga i zar da an Ses ru le bi saT vis mi sa Re bi fa si Sem cir da~.62

Sec vlil ga re mo e beb Tan xel Sek ru le bis mi sa da ge bis uf le bis war mo So bi saT vis

sa Wi roa ar se bob des Sem de gi sa fuZ vle bi:

3.1. ga ri ge bis sa fuZ ve li

ga ri ge bis sa fuZ vlis gan sazR vra xel Sek ru le bis mi sa da ge bis uf le bis war mo So-

bi saT vis ar se bi Ti a, vi na i dan, Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge bis

sa kiTxi mxo lod im ga re mo e ba Ta cvli le bi sas wa mo iW re ba, rom le bic xel Sek ru le bis

sa fuZ ve li gax da. amas Ta na ve, aR sa niS na via isic, rom yve la ga re mo e ba da war mod ge na ga-

56 ~Force Majeure~.57 Sead. axvlediani z., valdebulebiTi samarTali (me-2 gamocema), Tb., 1999, 58; imnaZe d.,

xelSekrulebis misadageba Secvlili garemoebebisadmi, Jurn. `samarTali~, № 8-9, 2000, 54; Суханов Е.А., Гражданское право, Т. III, М., 2006, 231.

58 vaSakiZe g., garTulebul valdebulebaTa sistema, hamburgi – Tbilisi, 2010, 219.59 ~The Principles Of European Contract Law 2002~.60 ~UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts~.61 èqstraordinaluri da ganuWvreteli movlenebis~ (~extraordinary and unforeseeable events~)

pirobebSi, rodesac Sesruleba `gadaWarbebulad araproporciuli~ (~have rendered the performance excessively expensive~) xdeba, im procedurebs, romlebic unda ganxorciel-

des xelSekrulebis misadagebis Taobaze mxareTa molaparakebebis dros, detalurad

gansazRvravs, aseve, evropuli kerZo akademiis iuristebis mier gandolfis (G. Gandolfi ) xelmZRvanelobiT SemuSavebuli e.w. `xelSekrulebebis evropuli kodeqsis~ (~European code of contracts~) 157-e muxli. ix. Mekki M., Pelese M.K., Hardship and Modifi kacation (or “revision“) of the Contract, 2010, 10, <http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract–id=1542511> .

62 UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts, Article 6.2.2 - Defi nition of Hardship (~There is hardship where the occurrence of events fundamentally alters the equilibrium of the contract either because the cost of a party’s performance has increased or because the value of the performance a party receives has diminished…~), <http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/principles.html#NR93>.


82

ri ge bis sa fuZ vlad ar ga ni xi le ba. ssk-is 398-e mux lis moq me de bis far gle bis dad ge ni-

sas Tav da pir ve lad un da da zus tdes Tu ra aris ga ri ge bis sa fuZ ve li.

ger ma nul iu ri di ul li te ra tu ra Si ga moT qmu lia mo saz re ba, rom lis Se sa ba mi sad,

xel Sek ru le bis Si na ar si ar aris ga ri ge bis sa fuZ ve li,63 ami tom er Tma ne Tis gan imij ne ba

ga ri ge bis (xel Sek ru le bis) sa fuZ ve li da xel Sek ru le bis Si na ar si.64

ga ri ge bis sa fuZ ve li aris `xel Sek ru le bis da de bis dros mxa re Ta er Tob li vi,

aS ka ra, Tval sa Ci no war mod ge ne bi. ga ri ge bis sa fuZ vels mi e kuT vne ba, ase ve, ise Ti war-

mod ge ne bi, rom le bic xel Sek ru le bis erT mxa res ga aC nda, rac me o re mxa res Sec no bi-

li hqon da da ar ga up ro tes te bi a. ga ri ge bis sa fuZ vlad mi iC ne va xel Sek ru le bi saT vis

mniS vne lo va ni ga re mo e be bi, rom leb sac em ya re ba ga ri ge bis da de bis ne ba~.65

ma Sa sa da me, ga ri ge bis sa fuZ vlad mi iC ne va ro gorc ori ve mxa ris er Tob li vi war-

mod ge ne bi, ase ve mxo lod er Ti mxa ris war mod ge ne bic. Tum ca, cal mxri vi Se xe du le be bi

xel Sek ru le bis sa fuZ ve li rom gax des, au ci le be lia me o re mxa res es Sec no bi li hqon-

des. wi na aR mdeg Sem Txve va Si mxo lod er Ti mxa ris war mod ge na xel Sek ru le bis sa fuZ-

vlad ver iq ce va.

ga ri ge bis sa fuZ vels gan sazR vravs Sem de gi ga re mo e be bi:66

a) rom le bic mi ni mum er Ti mxa ris mi er aris gaT va lis wi ne bu li, gac no bi e re bu li –

re a lu ri ele men ti;

63 Joussen J., Schuldrecht (1) Allgemeiner Teil, 2008, Rn., 744; Sead. aseve, Unberat, Bamberger, Roth (Hrsg.), Beck‘scher Online-Kommentar BGB, 27. Aufl ., 2011, §313 BGB,Vertragsinhalt, Rn.17; Palandt O., Bürgerliches Gesetzbuch, 65. Aufl , München, 2006, §313 BGB, Rn. 10.

64 calkeul SemTxvevaSi, sruliad SesaZlebelia xelSekrulebis SinaarsSi iyos gaTva-

liswinebuli garigebis safuZvlis elementebi, amitom calsaxad imis Tqma, rom xel-

Sekrulebis Sinaarsi ar SeiZleba garigebis safuZveli iyos, gaumarTlebelia. metic,

SesaZloa, rom xelSekrulebis Sinaarsi da garigebis safuZveli verc ki gaimijnos erT-

maneTisagan. ix. Finkenauer, Münchener Kommentar zum BGB, 6. Aufl . 2012, BGB §313 Störung der Ge-schäftsgrundlage, Rn. 9 (...~eine Unterscheidung zwischen ~Grundlage“ und ~Inhalt“ des Vertrags daher nicht möglich“); Sead. vaSakiZe g., garTulebul valdebulebaTa sistema, hamburgi – Tbilisi,

2010, 215.65 Joussen J., Schuldrecht (1) Allgemeiner Teil, 2008, Rn., 744 (~Als Geschäftsgrundlage versteht man die nicht

zum eigentlichen Vertragsinhalt erhoben, aber beim Abschluss des Vertrages offensichtlichen gemeinschaftli-chen Vorstellungen beider Vertragsparteien; in gleicher Weise gehören hier hienzu die dem Geschäftsgegner erkennbaren und von ihm nicht beanstandeten Vorstellungen der anderen Vertragspartei vom Vorhandensein, ...vertragswesentlicher Umstände, auf denen der Geschäftswille der Parteien beruht~); Sead. aseve: Lettl T., Weiden, Die Anpassung von Verträgen des Privatrechts, Jus 2001, 248; Unberath, Bamberger, Roth (Hrsg.), Beck‘scher Online-Kommentar BGB, 27. Aufl ., 2011, §313 BGB, Begriff, Rn. 4; Finkenauer, Münchener Kommentar zum BGB, 6. Aufl . 2012, BGB §313 Störung der Geschäftsgrundlage, Rn. 22; Palandt O., Bür-gerliches Gesetzbuch, 65. Aufl , München 2006, §313BGB Rn. 2; ix. aseve, kereseliZe d., kerZo sa-

marTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 334-335.66 Riesenhuber K., Dömrose R., Der Tatbestand der Geschäftsgrundlagenstörung in §313 BGB - Dogmatik und

Falllösungstechnik, JuS 2006, 210 (~wird die Geschäftsgrundlage durch drei Kriterien bestimmt: Die Ge-schäftsgrundlage bilden nach gängiger - freilich etwas unscharfer und daher zu konkretisierender - Defi nition Umstände, 1. die mindestens eine Partei vorausgesetzt oder sich vorgestellt hat (~reales Element~) und 2. ohne die sie den Vertrag nicht oder nicht so abgeschlossen hätte (~hypothetisches Element~) und 3. auf die sich die andere Partei redlicherweise eingelassen hätte (~normatives Element~); Hütte F., Helbron M., Schuldrecht AT, 3. Aufl ., 2005, 310.


83

b) rom lis ga re Sec mxa re e bi xel Sek ru le bas an ar da deb dnen, an im Si na ar siT ar da-

deb dnen, ro go ri Tac da des – hi po Te tu ri ele men ti;

g) ro mel sac me o re mxa re ke Til sin di si e rad da e Tan xme bo da – nor ma ti u li ele-

men ti;67

pir ve li ele men ti ver gan sazR vravs ga ri ge bis sa fuZ vels, rad gan is yo vel Tvis

srul de ba. me o re ele men ti mniS vne lo va ni a, Tum ca arc is wyvets sa kiTxs, aris Tu ara ga-

re mo e ba ga ri ge bis sa fuZ ve li, ga dam wyve ti aris me sa me ele men ti.68 nor ma ti u li ele men-

ti um niS vne lo va ne si a, rad gan is qmnis xel Sek ru le bis sa fuZ vels ori ve mxa ri saT vis.69

ma Sa sa da me, xel Sek ru le bis sa fuZ ve li Se iZ le ba iyos mxo lod ise Ti ga re mo e be bi,

rom leb ze dac mxa re ity o da: ès ga re mo e ba rom mcod no da, ar dav deb di, an am Si na ar-

siT ar dav deb di xel Sek ru le bas~.70 ga ri ge bis sa fuZ vels ar mi e kuT vne ba71 ga re mo e be bi,

rom le bic er T-er Ti mxa ris sa xel Sek ru le bo risks mi e kuT vne ba, mag: ro de sac Se Tan xme-

bu lia fiq si re bu li fa si, mas Si ̀ Cu mad myo fi~ ris ki (a nu fa se bis cvli le bis mo sa lod ne-

li ris ki) yo vel Tvis ar se bobs.72

ger ma nul sa mar Tal Si ga ri ge bis sa fuZ vlis gan sazR vri sas mxed ve lo ba Si mi i Re ba

gsk-is 313-e pa rag ra fis73 pir ve li na wi liT gaT va lis wi ne bu li ga re mo e be bi, rom le bic

67 ix., aseve, CitaSvili n., Secvlili garemoebebiT warmoSobili Sesrulebis garTuleba da

SeuZlebloba (germanuli da qarTuli samarTlis SedarebiTsamarTlebrivi analizi),

samarTlis Jurnali,№2, 2011, 145; vaSakiZe g., garTulebul valdebulebaTa sistema, ham-

burgi – Tbilisi, 2010, 216; ix. aseve, Hütte F., Helbron M., Schuldrecht AT, 3. Aufl ., 2005, Rn. 806 ff.68 Riesenhuber K., Dömrose R., Der Tatbestand der Geschäftsgrundlagenstörung in §313 BGB - Dogmatik und

Falllösungstechnik, JuS, 2006, 210.69 CitaSvili n., Secvlili garemoebebiT warmoSobili Sesrulebis garTuleba da SeuZ-

lebloba (germanuli da qarTuli samarTlis SedarebiTsamarTlebrivi analizi), ̀ samar-

Tlis Jurnali~, №2, 2011, 146.70 Lettl T., Weiden, Die Anpassung von Verträgen des Privatrechts, Jus, 2001, 248; Riesenhuber K., Dömrose

R., Der Tatbestand der Geschäftsgrundlagenstörung in §313 BGB - Dogmatik und Falllösungstechnik, JuS, 2006, 210 (~um das Bild deutlicher zu machen, das Fundament des Vertrags können nicht beliebige Umstände bilden, sondern nur solche, mit denen der Vertrag steht und fällt: „Hätte ich das gewusst, hätte ich nicht (so) abgeschlossen!~).

71 mas miekuTvneba, magaliTad, politikuri, ekonomikuri, socialuri pirobebi, omis, bu-

nebrivi da ekologiuri katastrofebis SemTxvevebi da sxva mxareTa mier gauTvalis-

winebeli cvlilebebi. ix. Joussen J., Schuldrecht (1) Allgemeiner Teil, 2008, Rn. 744.72 Riesenhuber K., Dömrose R., Der Tatbestand der Geschäftsgrundlagenstörung in §313 BGB - Dogmatik und

Falllösungstechnik, JuS 2006, 210 (~Nicht zur Ges chäftsgrundlage gehören daher Umstände, in denen sich Risiken verwirklichen, die dem Vertragsrisiko einer Partei zuzuordnen sind, wie etwa bei der Vereinbarung eines Festpreises, in der regelmäßig eine (stillschweigende) Risikoübernahme liegt~).

73 BGB §313 Störung der Geschäftsgrundlage. (1) Haben sich Umstände, die zur Grundlage des Vertrags geworden sind, nach Vertragsschluss schwerwieg-

end verändert und hätten die Parteien den Vertrag nicht oder mit anderem Inhalt geschlossen, wenn sie diese Veränderung vorausgesehen hätten, so kann Anpassung des Vertrags verlangt werden, soweit einem Teil unter Berücksichtigung aller Umstände des Einzelfalls, insbesondere der vertraglichen oder gesetzlichen Risikover-teilung, das Festhalten am unveränderten Vertrag nicht zugemutet werden kann.

(2) Einer Veränderung der Umstände steht es gleich, wenn wesentliche Vorstellungen, die zur Grundlage des Vertrags geworden sind, sich als falsch herausstellen.

(3) Ist eine Anpassung des Vertrags nicht möglich oder einem Teil nicht zumutbar, so kann der benachteiligte Teil vom Vertrag zurücktreten. An die Stelle des Rücktrittsrechts tritt für Dauerschuldverhältnisse das Recht zur Kündigung.


84

ga ri ge bis obi eq tu ri sa fuZ ve lia da mis me-2 na wil Si mi Ti Te bu li `ga re mo e be bi~ – mxa-

re Ta war mod ge ne bi – ga ri ge bis su bi eq tu ri sa fuZ ve li.74

ga ri ge bis sa fuZ vlis gan sazR vris obi eq tur da su bi eq tur kri te ri u mebs iT va-

lis wi nebs ssk-is 398-e mux lic,75 rom lis pir ve li na wi li `ga re mo e beb ze~, xo lo me-2 na-

wi li `war mod ge neb ze~ mi u Ti Tebs.

ga nas xva ve ben ga ri ge bis ̀ did76 da pa ta ra77 sa fuZ vels~, Tum ca maT da yo fas kon kre-

tu li saq mis ga dawy ve ti saT vis mniS vne lo ba ara aqvs.78

3.1.1. ga ri ge bis obi eq tu ri sa fuZ ve li

arc ssk-is 398-e mux li da arc gsk-is 313-e pa rag ra fi ga ri ge bis sa fuZ vlebs sa mar-

Tleb ri vi Tval saz ri siT ar mij navs.79 am nor me bis Si na ar sis mi xed viT, ori ve Sem Txve va

xel Sek ru le bis mi sa da ge bis sa fuZ vels war mo Sobs, Tum ca sa dis ku sioa sa kiTx i, ram de-

nad ga mar Tle bu lia xel Sek ru le bis mi sa da ge bis Se saZ leb lo bis mi ni We ba mxa ri saT vis,

ssk-is 398-e mux lis me o re na wi lis sa fuZ vel ze. rac qve moT iq ne ba gan xi lu li.

ga ri ge bis obi eq tu ri sa fuZ ve li exe ba ga re mo e bebs, rom le bic mxa re eb ma xel Sek-

ru le bis da de bi sas ga iT va lis wi nes, ase ve ga re mo e bebs, rom le bic maT ar icod nen da mis

74 Finkenauer, Münchener Kommentar zum BGB, 6. Aufl . 2012, BGB §313 Störung der Geschäftsgrundlage, Rn. 12; Riesenhuber K., Dömrose R., Der Tatbestand der Geschäftsgrundlagenstörung in §313 BGB - Dog-matik und Falllösungstechnik, JuS 2006., 208 (~Die erste Frage ist, was überhaupt Geschäftsgrundlage sein kann. Dafür kommen nach Absatz 1 Umstände und nach Absatz 2 Vorstellungen in Betracht… so genannten objektiven Geschäftsgrundlage, die in Umständen besteht, und der subjektiven Geschäftsgrundlage, die sich aus den Vorstellungen der Parteien ergibt~).

75 ssk-is 398-e muxli: 1. Tu is garemoebebi, romlebic xelSekrulebis dadebis safuZveli

gaxda, xelSekrulebis dadebis Semdeg aSkarad Seicvala da mxareebi ar dadebdnen am

xelSekrulebas an dadebdnen sxva SinaarsiT, es cvlilebebi rom gaeTvaliswinebinaT,

maSin SeiZleba moTxovil iqnes xelSekrulebis misadageba Secvlili garemoebebisadmi.

winaaRmdeg SemTxvevaSi, calkeul garemoebaTa gaTvaliswinebiT, xelSekrulebis mxa-

res ar SeiZleba moeTxovos Seucvleli xelSekrulebis mkacrad dacva. 2. garemoebaTa

Secvlas uTanabrdeba, roca warmodgenebi, romlebic xelSekrulebis safuZveli gaxda,

araswori aRmoCnda. 3.mxareebi jer unda Seecadon, rom xelSekruleba miusadagon Secv-

lil garemoebebs. Tuki SeuZlebelia xelSekrulebis misadageba Secvlili garemoebebi-

sadmi, an meore mxare amas ar eTanxmeba, maSin im mxares, romlis interesebic dairRva,

SeuZlia uari Tqvas xelSekrulebaze.76 ~Große Geschäftsgrundlage~.77 ~Kleine Geschäftsgrundlage~.78 magaliTad, `garigebis did safuZvels~ miekuTvneba xelSekrulebis safuZvlad dade-

buli molodini imisa, rom iqneba stabiluri ekonomikuri da politikuri garemo, aseve

movlenebi, romlebic gamowveulia omis, saomari moqmedebebis, bunebrivi katastro-

febis, savaluto reformis Sedegad. yvela sxva danarCeni molodini da cvlileba `ga-

rigebis patara safuZvels~ ekuTvnis. ix. Unberath, Bamberger, Roth (Hrsg.), Beck‘scher Online-Kommentar BGB, 27. Aufl ., 2011, §313 BGB, Begriff, Rn.6; ix. aseve: Finkenauer, Münchener Kommentar zum BGB, 6. Aufl . 2012, BGB §313 Störung der Geschäftsgrundlage, Rn. 17; Palandt O., Bürgerliches Ge-setzbuch, 65. Aufl , München 2006, §313 BGB Rn. 5.

79 Riesenhuber K., Dömrose R., Der Tatbestand der Geschäftsgrundlagenstörung in §313 BGB - Dogmatik und Falllösungstechnik, JuS 2006, 209.


85

Se sa xeb war mod ge na ar hqo ni aT.80

ssk-is 398-e mux lis pir ve li na wi li mo i az rebs ar se biT cvli le bas obi eq tur sa-

fuZ vleb Si, xel Sek ru le bis da de bis Sem dgom cvli le bas, ise ve ro gorc gsk-is 313-e pa-

rag ra fis pir ve li na wi li.81

ga ri ge bis obi eq tur sa fuZ vels mi e kuT vne ba, ma ga li Tad, sa xel Sek ru le bo ek vi va-

len tu ro bis rRve va da miz nis cvli le ba.82

ek vi va len tu ro ba ar niS navs Ses ru le ba Ta Ri re bu le biT iden tu ro bas.83 xel Sek-

ru le bo ur Ti er To ba Si ek vi va len tu ro ba ma Sin ir Rve va, ro ca wi nas war ara gan Wvre ta-

di, ar se bi Tad Sec vli li ur Ti er To bis Se de gad Ses ru le ba sa da sa pa su xo Ses ru le bas

So ris ar se bobs ise Ti Se u sa ba mo ba, rom xel Sek ru le bis pi ro be bis Sec vla ga mar Tle bu-

li a.84 miz nis cvli le ba (rRve va) ise Ti Sem Txve va a, ro de sac Ses ru le ba jer ki dev Se saZ-

le be li a, mag ram kre di tors Ses ru le bis mi marT in te re si aRar aqvs, rad ga nac xel Sek-

ru le bis sa fuZ vlad da de bu li ur Ti er To ba ic vle ba.85

3.1.2. ga ri ge bis su bi eq tu ri sa fuZ ve li

gsk-is 313-e II pa rag ra fi gu lis xmobs su bi eq tu ri ga re mo e be bis sawy is arar se bo-

bas, zo gad Sec do mas mo ti va ci a Si, Sem Txve vebs, ro de sac mxa re Sec do miT uS vebs gar-

kve u li ga re mo e be bis ar se bo bas.86 ga ri ge bis su bi eq tu ri sa fuZ ve li mxa re Ta er Tob li vi

war mod ge ne bi a.87

ssk-is 398-e mux lis me o re na wi li iseT Sem Txve vas mo i az rebs, ro de sac ga ri ge bis

sa fuZ ve li `Ta vi dan ve ar ar se bobs~.88 ga ri ge bis sa fuZ vlis Ta vi dan ve arar se bo ba e.w.

`Sec vli li ga re mo e ba~ mxo lod su bi eq tu ri ga re mo e baa da ara obi eq tu ri ga re mo e ba.89

Tum ca ger ma nu li sa mar Ta li, sa mar Tleb ri vi Se de gis Tval saz ri siT, ga ri ge bis sa fuZ-

80 iqve, (~Bei der objektiven Geschäftsgrundlage geht es um Umstände, die die Parteien voraussetzen, auch wenn sie sich das nicht bewusst machen, sie darüber also keine aktuellen Vorstellungen haben~).

81 iqve.82 Unberath, Bamberger, Roth (Hrsg.), Beck‘scher Online-Kommentar BGB, 27. Aufl ., 2011, §313 BGB, Be-

griff, Rn. 6.83 zoiZe b., evropuli kerZo samarTlis recepcia saqarTveloSi, Tb., 2005, 295.84 Joussen J., Schuldrecht (1) Allgemeiner Teil, 2008, Rn. 754.85 xelSekrulebis mizani garigebis safuZvelia, im SemTxvevaSi, Tu sargeblobis mizani

mxareebis mier mkafiod, araorazrovnad aris gansazRvruli. ix. Joussen J., Schuldrecht (1) Allgemeiner Teil, 2008, Rn. 755.



Tlis Jurnali~, №2, 2011, 146.87 Riesenhuber K., Dömrose R., Der Tatbestand der Geschäftsgrundlagenstörung in §313 BGB - Dogmatik und

Falllösungstechnik, JuS 2006, 209 (~Bei der subjektiven Geschäftsgrundlage handelt es sich hingegen um gemeinsame Vorstellungen der Parteien~).

88 WeWelaSvili z., saxelSekrulebo samarTali, me-2 gadamuSavebuli gamocema, Tb., 2010,

122.89 Riesenhuber K., Dömrose R., Der Tatbestand der Geschäftsgrundlagenstörung in §313 BGB - Dogmatik und

Falllösungstechnik, JuS 2006, 209 (~Fälle des anfänglichen Fehlens der Geschäftsgrundlage gehören damit immer zu Absatz 2, nur die subjektive Geschäftsgrundlage kann mit anderen Worten anfänglich Fehlen. Das ist schlüssig, wenn man Umstände streng objektiv versteht. Einen anfänglich fehlenden bzw. ~veränderten~

Umstand kann man nicht objektiv voraussetzen, sondern sich nur subjektiv vorstellen~).


86

vleb Si di fe ren ci re bas ar ax dens.90 ker Zod, um niS vne loa ga ri ge bis sa fuZ ve li Sem-

dgom Si Se ic vle ba (gsk-is §313 I) Tu Ta vi dan ve ar iar se bebs (gsk-is §313 II), xel Sek ru le-

bis mi sa da ge ba Sec vlil ga re mo e beb Tan ori ve Sem Txve va Sia Se saZ le be li.91 ana lo gi ur

Se degs iT va lis wi nebs ssk-is 398-e mux lis pir ve li da me o re na wi lic, ro me lic mi sa da-

ge bis uf le bas war mo Sobs ro gorc ga re mo e be bis cvli le bi sas, ase ve mxa re Ta à ras wo ri

war mod ge ne bis~ Sem Txve va Si.

3.2. ga re mo e be bis cvli le ba xel Sek ru le bis da de bis Sem dgom

Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge bis uf le bis war mo So bi saT-

vis ga ri ge bis sa fuZ vlad da de bu li ga re mo e be bi xel Sek ru le bis da de bis Sem deg un da

Se ic va los. cxa di a, yve la ga re mo e ba xel Sek ru le bis sa fuZ vlad ar ga ni xi le ba, mag ram

ro de sac ga re mo e ba ga ri ge bis sa fuZ ve li a, au ci le be li a, mxo lod ma Ti Sem dgo mi cvli-

le ba iq nes gaT va lis wi ne bu li.92

,,u nid ro as~ sa er Ta So ri so sa vaW ro xel Sek ru le ba Ta prin ci pe bis 6.2.2. à~ mux lis

Se sa ba mi sad, ga re mo e be bi Sec vli lad ga ni xi le ba `Tu mov le na mox da an cno bi li gax da

da za ra le bu li mxa ri saT vis xel Sek ru le bis da de bis Sem deg~.93 (es aris er T-er Ti da ara

er Ta der Ti pi ro ba).

xel Sek ru le bis da de bis Sem dgom war mo So bil cvli le bas iT va lis wi nebs ev ro pu-

li sa xel Sek ru le bo sa mar Tlis prin ci pe bis 6:111 me o re mux lis à~ pun qtic.94

sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis 398-e mux lis pir vel na wil Sic mxo lod xel-

Sek ru le bis da de bis Sem deg Sec vli li ga re mo e be bi igu lis xme ba.95 Se saZ le be li a, rom

ga re mo e bis Sec vla xel Sek ru le bis da de bis mo men ti dan da iwy os da cvli le ba mi si da-

de bis Sem deg ga mo ik ve Tos,96 mTa va ri a, rom cvli le be bi uc no bi iyos mxa re TaT vis xel-

Sek ru le bis da de bam de.97 Tu xel Sek ru le bis Za la Si Ses vlis mo men ti saT vis uk ve ar-

se bob da is ga re mo e be bi, rom le bic mi sa da ge bis uf le bas war mo So ben ma Sin mxa ris pre-

ten zia mdgo ma re o bis Sec vlis ga mo mi sa da ge bis moTx ov nis Ta o ba ze da u sa bu Te be li

90 Unberath, Bamberger, Roth (Hrsg.), Beck‘scher Online-Kommentar BGB, 27. Aufl ., 2011, §313 BGB, Be-griff, Rn. 6.

91 iqve.92 Riesenhuber K., Dömrose R., Der Tatbestand der Geschäftsgrundlagenstörung in §313 BGB - Dogmatik und

Falllösungstechnik, JuS 2006, 210.93 UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts, Article 6.2.2 - Defi nition of Hardship (~the

events occur or become known to the disadvantaged party after the conclusion of the contract~), <http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/principles.html#NR93>.

94 The Principles Of European Contract Law 2002, Article 6:111(Ex Art. 2.117) (~the change of circumstanc-es occurred after the time of conclusion of the contract~), <http://www.jus.uio.no/lm/eu.contract.principles.parts.1.to.3.2002/6.111.html>.

95 vaSakiZe g., garTulebul valdebulebaTa sistema, hamburgi – Tbilisi, 2010, 224; ix.

aseve, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2012 wlis 11

ivnisis №as-630-593-2012 ganCineba.96 zoiZe b., Wanturia l. (red.), niniZe T., Sengelia r., xecuriani j., ssk-is komentari, w. III,

Tb., 2001, 402.97 vaSakiZe g., garTulebul valdebulebaTa sistema, hamburgi – Tbilisi, 2010, 224.


87

iq ne ba.98 Sec vli li ga re mo e bis spe ci fi ki dan ga mom di na re, zog Sem Txve va Si ga re mo e ba Ta

Sec vla xde ba Tan da Tan, gar kve u li dro is gas vlis Sem deg.99

am ri gad, ssk-is 398-e mux lis Se sa ba mi sad, mi sa da ge bis uf le ba Se saZ le be lia war-

mo iS vas, Tu ga re mo e ba xel Sek ru le bis da de bis Sem deg Se ic vle ba. amas Tan, cal ke ul

Sem Txve veb Si gaT va lis wi ne bu li un da iq nes kon kre tu li ga re mo e bis spe ci fi kac.

3.3. ga re mo e ba Ta àS ka ra~ cvli le ba

sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis 398-e mux lis pir ve li na wi lis Se sa ba mi sad, ga-

re mo e be bi xel Sek ru le bis da de bis Sem deg àS ka rad~ un da Se ic va los. gsk-is 313-e pa-

rag ra fis pir ve li na wi li ga re mo e be bis àr se bi Tad~,100 `da mam Zi meb lad~101 Sec vla ze mi-

u Ti Tebs.102

ga re mo e be bi, Se saZ le be li a, ne bis mi er dros ic vle bo des, mag ram ma Ti yo vel gva ri

cvli le ba mxed ve lo ba Si ar mi i Re ba. ga re mo e ba ar se bi Tad Sec vli lad rom Ca iT va los,

cvli le biT ga mow ve u li Se de gi Se sas ru leb lad mZi me un da iyos.103 zo ga dad Se iZ le ba

iT qvas, rom cvli le ba ma Sin aris mZi me, ar se bi Ti (aS ka ra), ro de sac sa kiTxi imis Ta o ba-

ze, rom xel Sek ru le bis mi ni mum er Ti mxa re cvli le bis cod nis Sem Txve va Si xel Sek ru-

le bas ar da deb da an sxva Si na ar siT da deb da – sa eW vo aRar xde ba.104

ga re mo e bis Sec vla im de nad un da ar Tu leb des Ses ru le bas, rom `xel Sek ru le biT

gan sazR vru li pi ro be biT Ses ru le bis moTx ov na ewi na aR mde ge bo des sa mo qa la qo brun-

vi saT vis da ma xa si a Te bel sa mar Tli a no bi sa da ke Til sin di si e re bis prin ci pebs~.105 Ses-

ru le bis gar Tu le bis Ta o ba ze im mxa ris su bi eq tu ri Se xe du le ba, rom lis Tvi sac Ses ru-

le ba gar Tul da mxed ve lo ba Si ar mi i Re ba. Ses ru le bis gar Tu le bis sa zo mi obi eq tu ri

ga re mo e be bi un da iyos.106

arc sa qar Tve lo da arc gsk ar gan sazR vravs àS ka ra~ cvli le bis cne bas. is rac

erT Sem Txve va Si àr se biT~ cvli le bad ga ni xi le ba sxva Sem Txve va Si, Se saZ le be li a, ar

98 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2012 wlis 11 ivnisis

№as-630-593-2012 ganCineba.99 magaliTad, omis uaryofiTi ekonomikuri Sedegebi ar sruldeba saomari moqmedebis

dasrulebasTan erTad da mas sakmaod gangrZobadi xasiaTi aqvs. ix. saqarTvelos uzenae-

si sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2010 wlis 6 ivlisis № as-7-6-2010 ganCineba.100 WeWelaSvili z., (mTargmneli da red.) gsk, 2010, §313. 101 ~Schwerwiegend verändert~ BGB §313 (1).102 BGH, Urteil vom 04-10-1988 - VI ZR 46/88 (Celle), NJW, 1989, 289 (~Erforderlich ist vielmehr eine schwer-

wiegende (wesentliche) Änderung~); aseve, BGH, Urteil vom 9. 3. 2010 - VI ZR 52/09 (OLG Stuttgart), NJW, 2010, 1874.

103 Riesenhuber K., Dömrose R., Der Tatbestand der Geschäftsgrundlagenstörung in §313 BGB - Dogmatik und Falllösungstechnik, JuS 2006, 211 (~Die Änderung der Umstände muss schließlich schwerwiegend sein~).

104 Unberath, Bamberger, Roth (Hrsg.), Beck‘scher Online-Kommentar BGB, 27. Aufl ., 2011, §313 BGB, Schwerwiegende Änderung, Rn. 25 (~Allgemein lässt sich sagen, dass eine Störung (nur dann) schwerwie-gend ist, wenn nicht ernstlich zweifelhaft ist, dass zumindest eine der Parteien bei Kenntnis der Änderung den Vertrag nicht oder nur mit einem anderen Inhalt abgeschlossen hätte~).

105 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2010 wlis 6 ivlisis

№as-7-6-2010 ganCineba.106 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa pa-

latis 2008 wlis 25 noembris №as-466-707-08 ganCineba.


88

iyos àr se bi Ti~. ru se Tis fe de ra ci is sa mo qa la qo ko deq sis 451-e mux lis Se sa ba mi sad,

`ga re mo e be bis Sec vla mi iC ne va ar se bi Tad, ro de sac isi ni im de nad Se ic va la, rom ma Ti

cvli le ba mxa re ebs go niv ru lad rom ga ne sazR vraT, xel Sek ru le ba sa er Tod ar da i de-

bo da, an da i de bo da mniS vne lov nad gan sxva ve bu li pi ro be biT~.107

aris Tu ara ga re mo e be bi ar se bi Tad, aS ka rad Sec vli li yo vel kon kre tul Sem Txve-

va Si saq mis faq tob ri vi ga re mo e be bi dan ga mom di na re un da dad gin des, mag ram sa sa mar-

Tlo praq ti kis ana li zis sa fuZ vel ze Se saZ le be lia ga ni sazR vros àS ka ra cvli le bis~

uzo ga de si cne ba. ker Zod, ga re mo e ba àS ka rad~ Sec vli lad rom Ca iT va los, `Sec vlil ma

ga re mo e beb ma un da ga mo iw vi os val de bu le bis Ses ru le bis uki du re si dam Zi me ba da xel-

Sek ru le bis Ses ru le bis gar Tu le ba ga mow ve u li un da iyos swo red àS ka rad~ Sec vlil

ga re mo e ba Ta ga mo, anu ar se bob des mi ze zob ri vi kav Si ri~.108

ese igi, Tu dad gin de ba mi ze zob ri vi kav Si ri Ses ru le bis gar Tu le ba sa da ga re mo-

e bis cvli le bas So ris, iT vle ba, rom cvli le ba àS ka ra a~,109 xo lo, Tu ga re mo e bis cvli-

le ba mxa re Ta ur Ti er Tval de bu le ba Ta ba lanss ar Rvevs, Ses ru le ba uki du re sad dam-

Zi me bu li a. amas Ta na ve, ga re mo e bis cvli le bam un da ga mo iw vi os Ses ru le bis gar Tu le ba,

wi na aR mdeg Sem Txve va Si cvli le ba rac ar un da ar se bi Ti iyos mi sa da ge bis moTx ov nis

uf le bas ar war mo Sobs. aqe dan ga mom di na re, ik ve Te ba xel Sek ru le bis mi sa da ge bis ki dev

er Ti au ci le be li, mag ram nor miT ga uT va lis wi ne be li ele men ti – mi ze zob ri vi kav Si ri

– Sec vlil ga re mo e ba sa da Ses ru le bis gar Tu le bas So ris.

3.4. Se uc vle li xel Sek ru le bis Se nar Cu ne bis mi u Reb lo ba

iu ri di ul li te ra tu ra Si dam kvid re bu li mo saz re bis Ta nax mad, ga re mo e be bis yo-

ve li mniS vne lo va ni cvli le ba ga u mar Tle be lia xel Sek ru le bis mi sa da ge bis uf le bis

ga mo ye ne bis sa fuZ ve li gax des.110 Sec vli li ga re mo e be bis war mo So bis Sem deg Se uc vle-

li xel Sek ru le bis dac va xel Sek ru le bis er Ti mxa ri saT vis (mxa re e bi saT vis) mi u Re be li

un da iyos.111 asa ta nia Tu ara Se uc vle li xel Sek ru le bis Se nar Cu ne ba, in te res Ta da si-

ke Te Ta ur Ti er TSe far de bis mkac ri mas Sta biT ga ni sazR vre ba, ker Zod, Ses ru le ba sa da

sa pa su xo Ses ru le bas So ris sag rZno bi dis ba lan si un da ar se bob des.112

107 Гражданский кодекс РФ, от 30.11.1994, N 51-ФЗ, Глава 29, Статья 451 (`...Изменение обстоятельств признается существенным, когда они изменились настолько, что, если бы стороны могли это разумно предвидеть, договор вообще не был бы ими заключен или был бы заключен на значительно отличаю-щихся условиях~), < http://www.consultant.ru/popular/gkrf1/5–61.html>; Суханов Е.А. (Ред.), Граждан-ское право, Т. III, М., 2006, 230; Толстого Ю.К. , Сергеева А.П., Гражданское право, часть 1, Санкт-Петер бург, 1996, 456;


№as-7-6-2010 ganCineba; saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa pala-

tis 2011 wlis 31 oqtombris №as 1153-1173-2011 ganCineba.109 Sead. CaCava s., moTxovnebis da moTxovnis safuZvlebis konkurencia kerZo samarTalSi,

Tb., 2010, 78.110 Unberath, Bamberger, Roth (Hrsg.), Beck‘scher Online-Kommentar BGB, 27. Aufl ., 2011, BGB §313, Unzu-

mutbarkeit, Rn. 33.111 Joussen J., Schuldrecht (1) Allgemeiner Teil, 2008, Rn. 749.112 Lettl T., Weiden, Die Anpassung von Verträgen des Privatrechts, Jus 2001, 250.


89

mi sa Re bia Tu ara Se uc vle li pi ro be biT xel Sek ru le bis Se nar Cu ne ba yo vel kon-

kre tul Sem Txve va Si,113 cal ke u li xel Sek ru le bis spe ci fi kis gaT va lis wi ne biT un da

dad gin des.

3.5. ga re mo e ba Ta cvli le bis (mo u lod ne lo ba) wi nas war

gaT va lis wi ne bis Se uZ leb lo ba

cvli le ba rac ar un da ̀ aS ka ra~ iyos da ro gor Za li a nac ar un da ar Tu leb des val-

de bu le bis Ses ru le bas, mi sa da ge bis uf le bas ar war mo Sobs, Tu mxa res mi si gaT va lis-

wi ne ba xel Sek ru le bis da de bis dros Se eZ lo. ami tom Tav da pir ve lad un da dad gin des

mxa re e bi cvli le bas wi nas war gan Wvret dnen Tu ara.114 ̀ ga re mo e bis Sec vlis go niv ru lad

gaT va lis wi ne ba xel Sek ru le bis da de bis dros Se saZ le be li ar un da iyos, anu Sec vli li

ga re mo e be bi ar un da Se di o des da za ra le bu li mxa ris kon tro lis sfe ro Si~.115 mi sa da ge-

bis uf le ba da u sa bu Te be li iq ne ba, Tu ki cvli le be bis gaT va lis wi ne ba116 xel Sek ru le-

bis da de bis dros Se saZ le be li iyo.117

ma ga li Tis Tvis `kom pa ni am ikis ra val de bu le ba er Ti wlis gan mav lo ba Si qa la qis

nav To biT mo ma ra ge bis Ta o ba ze. wlis me o re na xe var Si ax lo aR mo sav leT Si nav To bis

kri zi sis ga mo, nav To bis Ses yid vis xar je bi 100%-iT ga i zar da. kom pa nia cdi lob da mi wo-

de bis fa si Se ec va la (mo iTx ov da fa sis gaz rdas mim Re bi sa gan), mag ram wa ru ma teb lad~.118

ger ma ni is uze na es ma fe de ra lur ma sa sa mar Tlom sa xel Sek ru le bo fa sis Sec vlis moTx-

ov na ar da ak ma yo fi la. ga dawy ve ti le ba da sa buT da imiT, rom ax lo aR mo sav leT Si mim di-

na re ob da sa o ma ri moq me de be bi da am fon ze mim wo de bels sru li Se saZ leb lo ba hqon da

fa se bis Sem dgo mi zrda ga ne sazR vra, mi si Se saZ lo ma te ba go niv ru lad eva ra u da.119

ese igi Tu ga re mo e bis cvli le bis gaT va lis wi ne ba xel Sek ru le bis da de bis dros

ar se bu li vi Ta re bis Se fa se bi dan ga mom di na re Se saZ le be li a, is ar mi iC ne va Sec vlil

ga re mo e bad. ter mi ni `ga uT va lis wi ne be li~ exe ba im Sem Txve vas, rom lis go niv ru lad

gaT va lis wi ne bac xel Sek ru le bis mxa re ebs xel Sek ru le bis Za la Si Ses vlis dros ar Se-

eZ loT, mi si dad go ma ki cvlis sa xel Sek ru le bo wo nas wo ro bas da er T-erT mxa res ga-

da War be bul tvirTs akis rebs.120 amas Ta na ve, yve la ga uT va lis wi ne be li cvli le ba 398-e

113 magaliTad, germanul samarTalSi aRnagobis xelSekrulebaSi SeTanxmebuli gadasaxa-

dis Secvlil garemoebebTan misadagebis sakiTxi maSin miiReba mxedvelobaSi, Tu sayo-

facxovrebo xarjebi 150%-iT gaizrdeba. ix. Lettl T., Weiden, Die Anpassung von Verträgen des Privatrechts, Jus 2001, 250.

114 Joussen J., Schuldrecht (1) Allgemeiner Teil, 2008, Rn. 748.115 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2010 wlis 6 ivlisis

№as-7-6-2010 ganCineba.116 ~Imprevision~.117 Lettl T., Weiden, Die Anpassung von Verträgen des Privatrechts, Jus 2001, 248; Суханов Е.А. (Ред.),

Гражданское право, Т. III, М., 2006, 230.118 Lettl T., Weiden, Die Anpassung von Verträgen des Privatrechts, Jus 2001, 248.119 iqve, (~sie habe im Juni die Faktoren für die spätere Preisentwicklung gekannt un als Ölkaufmann mit krie-

gerischen Entwicklungen im Nahen Osten rechnen müssen~). 120 Mekki M., Pelese M.K., Hardship and Modifi kacation (or “revision“) of the contract, 2010, 1, <http://papers.

ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract–id=1542511>.


90

mux lis miz ne bi saT vis mxed ve lo ba Si ar mi i Re ba. mniS vne lo va nia mxo lod mZi me (ar se bi-

Ti, aS ka ra) cvli le ba.121

am nor ma Si sa u ba ria ima ze, Se eZ lo Tu ara mxa res cvli le bis gaT va lis wi ne ba da ara

ima ze, re a lu rad iT va lis wi neb da Tu ara igi am cvli le bas. es rom ase ar iyos, mxa res

yo vel Tvis Se eZ le ba am tki cos, rom cvli le ba ar ga uT va lis wi ne bi a. ga re mo e bis Sec vla

ise Ti mo u lod ne li un da iyos, rom mi si mxed ve lo ba Si mi u Reb lo ba val de bu le bis Sem-

dgo mi Ses ru le bis sa kiTx is ga daW ri sas, wi na aR mde go ba Si mo di o des ke Til sin di si e re-

bis prin cip Tan.122 sa kiTx is am gva ri ga dawy ve ta mar Te bu li a, ra Ta yo vel gva ri cvli le ba

xel Sek ru le bis ga da sin jvis sa fuZ ve li ar gax des.

sa mo qa la qo ko deq sis 398-e mux li mxa re ebs akis rebT gan sa kuT re bu li win da xe du-

le bis ga mo Ce nas, vi Ta re bis go niv ru li gan Wvre tis `val de bu le bas~. mniS vne lo va nia

mxa re eb ma Ta vi dan ve kar gad awon -da wo non xel Sek ru le bis Ti To e u li pi ro ba, àrc er-

Tma mxa rem ar un da mo a we ros xe li iseT xel Sek ru le bas, ro ca ro me li me maT ga ni Se sas-

ru leb lad sa eW vo val de bu le bas kis ru lobs~.123 rad gan cvli le bis wi nas war gaT va lis-

wi ne bis Se saZ leb lo bis Sem Txve va Si mi sa da ge bis uf le ba qar wylde ba, mi zan Se wo ni li a,

amis Ta o ba ze ssk-is 398-e mux lSi ga keT des sa Ta na do mi Ti Te ba, ra Ta mxa rem amis Se sa xeb

sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le bi dan ar Se ity os da ma te ri a lu ri sa mar Tlis nor ma mxa re ebs

xel Sek ru le bis da de bis etap ze ve àc no beb des~ mo sa lod nel Se de gebs, rom ga dawy vi-

tos Tu ro go ri pi ro be biT da dos xel Sek ru le ba.

ma Sa sa da me, ssk-is 398-e mux lis ga mo ye ne bis ka no ni e re ba dad ge ni li faq tob ri vi

ga re mo e be bis am nor mis au ci le bel wi na pi ro beb Tan mi mar Te biT un da Se mow mdes.

III. Sec vli li ga re mo e be bi dan war mo So bi li moTx ov nis uf le be bi

1. xel Sek ru le bis mi sa da ge bis moTx ov nis uf le ba

Tu mi sa da ge bi saT vis au ci le be li wi na pi ro be bi sa xe ze a, Sec vli li ga re mo e be-

bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge ba aris mxa ris mi er upi ra te sad gan sa xor ci e le be li

moTx ov na.124 am moTx ov nis upi ra te sad gan xor ci e le ba ga mom di na re obs ssk-is 398-e mux-

lis me sa me na wi li dan, rom lis Se sa ba mi sad, `mxa re e bi jer un da Se e ca don, rom xel Sek-

ru le ba mi u sa da gon Sec vlil ga re mo e bebs~, ana lo gi ur mo wes ri ge bas iT va lis wi nebs

gsk-is 313-e pa rag ra fis me sa me na wi lic.

121 Unberath, Bamberger, Roth (Hrsg.), Beck‘scher Online-Kommentar BGB, 27. Aufl ., 2011, §313 BGB, Schwerwiegende Änderung, Rn. 25.

122 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa pa-

latis 2008 wlis 25 noembris №as-466-707-08 ganCineba.123 zoiZe b., sakonstitucio kontroli da RirebulebaTa wesrigi saqarTveloSi, Tb., 2007,

23.124 Hütte F., Helbron M., Schuldrecht AT, 3. Aufl ., 2005, Rn. 809 (~In erster Linie ist also der Vertragsinhalt an die

veränderten Verhältnisse anzupassen~); ix. aseve, Finkenauer, Münchener Kommentar zum BGB, 6. Aufl . 2012, BGB §313 Störung der Geschäftsgrundlage, Rn. 1; Palandt O., Bürgerliches Gesetzbuch, 65. Aufl , München 2006, §313 BGB Rn. 40; CaCava s., moTxovnebis da moTxovnis safuZvlebis konkuren-

cia kerZo samarTalSi, Tb., 2010, 79.


91

1.1. Sec vlil ga re mo e beb Tan xel Sek ru le bis mi sa da ge bis va da

ssk-is 398-e mux li ar ga sazR vravs va das, rom lis gan mav lo ba Sic Se saZ le be lia

moTx ov nil iq nes Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge ba. sa qar Tve los

uze na e si sa sa mar Tlos gan mar te biT, `mi Ti Te bu li nor mis ar si dan ik ve Te ba, rom ase-

Ti moTx ov na xel Sek ru le bis me o re mxa ris mi marT un da gan xor ci el des da u yov neb liv,

Sec vli li ga re mo e bis dad go mis Ta na ve~.125 Sec vli li ga re mo e bis spe ci fi ki dan ga mom di-

na re, Se saZ le be li a, ga re mo e ba Ta Sec vla xde bo des Tan da Tan, aseT Sem Txve va Si da saS-

ve bi a, moTx ov na ga re mo e bis cvli le bis war mo So bis mo men ti dan mog vi a ne bi Tac war mo-

iS vas.126

Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge bis moTx ov niT mo sar Ce lis

mi er mo pa su xi saT vis xel Sek ru le bis va dis das ru le bam de xu Ti dRiT ad re mi mar Tva sa-

sa mar Tlom ar mi iC nia Sec vli li ga re mo e bis war mo So bi dan da saS veb pe ri od Si gan xor-

ci e le bul moTx ov nad. mo sar Ce le ki mi u Ti Teb da, rom aR niS nu li moTx ov nis uf le ba

mxa res xel Sek ru le bis Ses ru le bam de ne bis mi er dros ga aC nda, rad ga nac ssk-is 398-e

mux li Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge bis moTx ov nas Tan mi mar Te-

biT ra i me kon kre tul va da ze ar mi u Ti Tebs.127 mo sar Ce lis po zi ci a, nor mis for mu li re-

bi dan ga mom di na re, ab so lu tu rad lo gi ku ri a.

iq, sa dac sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis war mo So ba, Sec vla an Sewy ve ta gar kve ul

va da zea da mo ki de bu li, ka non mde be li an kon kre tul va das gan sazR vravs, an go niv rul

va da ze128 mi u Ti Tebs. ami tom usa mar Tlo a, ssk-is 398-e mux liT mxa re im va da ze da mo ki de-

bu li gax des, rom lis Se sa xe bac nor ma ara fers iuwy e ba. sa sa mar Tlo praq ti kis ana li zi

cxad yofs, rom am mux lSi aseT va da ze mi Ti Te ba ar se bi Ti a, vi na i dan, Tu mxa rem Sec vli-

li ga re mo e be bis war mo So bi dan dro u lad ar mo iTx o va xel Sek ru le bis mi sa da ge ba, ssk-

is 398-e mux liT mi ni We bu li uf le ba sa sa mar Tlos mi er `Ca mo er Tme va~.

aqe dan ga mom di na re, mi zan Se wo ni li da au ci le be li a, rom ssk-is 398-e mux li go-

niv rul va da ze mi u Ti Teb des, ra Ta da za ra le bul mxa res re a lu ri Se saZ leb lo ba mi e ces

xel Sek ru le ba Sec vlil ga re mo e bebs mi u sa da gos.

1.2. xel Sek ru le bis ga da sin jva mxa re e bis mi er ke Til sin di si e re bis

prin ci pis sa fuZ vel ze

Sec vli li ga re mo e be bis war mo So bi sas mniS vne lo va ni a, rom mxa re eb ma awar mo on

mo la pa ra ke ba mi sa da ge bis Ta o ba ze.129 mxa re Ta mo la pa ra ke bas iT va lis wi nebs ev ro pu li

sa xel Sek ru le bo sa mar Tlis prin ci pe bis 6:111 mux li, ker Zod, `mxa re val de bu lia Se-


№as-7-6-2010 ganCineba.126 zoiZe b., Wanturia l. (red.), niniZe T., Sengelia r., xecuriani j., ssk-is komentari, w. III,

Tb., 2001, 402.127 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa

palatis 2008 wlis 25 noembris №as-466-707-08 ganCineba.128 magaliTad ix. ssk-is 269-e muxlis me-2 nawili, 335-e muxlis, pirveli nawili, 399-e mux-

lis me-3 nawili, 405-e muxlis me-5 nawili da a.S.129 Joussen J., Schuldrecht (1) Allgemeiner Teil, 2008, Rn. 752.


92

as ru los na kis ri val de bu le ba ma Si nac ki, Tu es gar Tul da, Ses ru le bis Ri re bu le ba

ga i zar da an Ses ru le bi saT vis mi sa Re bi fa si Sem cir da. Tum ca Tu ga re mo e be bis Sec vlis

ga mo Ses ru le ba zed me tad gar Tul da, ma Sin mxa re eb ma un da mo i la pa ra kon xel Sek ru le-

bis Se sac vle lad..~.130

mxa re Ta mo la pa ra ke ba un da efuZ ne bo des ke Til sin di si e re bis prin cips.

mar Ta li a, ke Til sin di si e re ba mTli a nad ker Zo sa mar Tlis fun da men tu ri prin-

ci pi a, mag ram mas ssk-is 398-e mux lis far gleb Si gan sa kuT re bu li mniS vne lo ba eni We ba,

rad gan es in sti tu ti ke Til sin di si e re bis prin ci pis sa fuZ vel ze gan vi Tar da.131

ssk-is 398-e mux lis far gleb Si Sec vlil ga re mo e beb Tan xel Sek ru le bis mi sa da-

ge bis Ta o ba ze mxa re Ta mo la pa ra ke ba un da da em ya ros ke Til sin di si e re bis prin cips,

da za ra le bul mxa res ke Til sin di si e rad un da sje ro des xel Sek ru le bis pi ro be bis ga-

da sin jvis132 sa Wi ro e ba.133 ke Til sin di si e re bis moTx ov nas ar ga aC nia ab so lu tu ri upi-

ra te so ba sa xel Sek ru le bo Ta vi suf le bis mi marT, mag ram ke Til sin di si e re bis sa fuZ-

vel ze mxa re ebs, yo vel kon kre tul Sem Txve va Si, Se saZ le be lia ua ri eT qvaT134 mo ce mu li

uf le bis dac va ze.135 ke Til sin di si e re bis far gleb Si ori ve mxa re val de bu lia ga iT va-

lis wi nos Sec vli li vi Ta re ba xel Sek ru le bis pi ro beb Tan mi mar Te biT da amiT xe li Se-

uwy os val de bu le bis Ses ru le bas.136

ke Til sin di si e re bis prin ci pis Zi ri Ta di fun qcia sa mar Tli a ni Se de gis dad go ma

da ama ve dros aS ka rad usa mar Tlo Se de gis Ta vi dan aci le ba a, ra sac pir da pir ukav Sir-

130 The Principles Of European Contract Law 2002, Article 6:111(Ex Art. 2.117), (`~ (1) A party is bound to fulfi l its obligations even if performance has become more onerous, whether because the cost of performance has increased or because the value of the performance it receives has diminished. (2) If, however, performance of the contract becomes excessively onerous because of a change of circumstances, the parties are bound to enter into negotiations with a view to adapting the contract...~),

<http://www.jus.uio.no/lm/eu.contract.principles.parts.1.to.3.2002/6.111.html>.131 Erman, Westermann (Hrsg.), Handkommentar,12, Aufl . 2008, §313, Rn. 47; ix. aseve, ioseliani a.,

keTilsindisierebis principi saxelSekrulebo samarTalSi (SedarebiTsamarTlebri-

vi gamokvleva), `qarTuli samarTlis mimoxilva~ – specialuri gamocema 2007, 26;

Braunschneider H., das Skript, Schuldrecht AT, 3. Aufl ., 2002,131.132 Mekki M., Pelese M.K., Hardship and Modifi kacation (or “revision“) of the contract, 2010, 2 (àm insti-

tutis arss ukeT gadmoscems termini xelSekrulebis `modifikacia~, vidre termini `ga-

dasinjva~), <http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract–id=1542511>.133 zoiZe b., Wanturia l. (red.), niniZe T., Sengelia r., xecuriani j., ssk-is komentari, w. III,

Tb., 2001, 406.134 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebiT mxaris moTxovna xelSekrulebis

vadis dasrulebamde xuTi dRiT adre xelSekrulebis Secvlil garemoebebTan mis-

adagebis Taobaze ar dakmayofilda, radgan sasamarTlom miiCnia, rom dagvianebiT

gancxadeba ar emyareboda keTilsindisierebis princips, maSin roca Secvlili gare-

moebebi arsebobda aRniSnul dromde ramdenime xniT adre. ix. saqarTvelos uzenaesi

sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2008 wlis 25 noem-

bris № as-466-707-08 ganCineba.135 vaSakiZe g., keTilsindisiereba saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis mixedviT – abstraq-

cia Tu moqmedi samarTali, qarTuli samarTlis mimoxilva, 10/2007-1, 18, 22.136 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2010 wlis 6 ivlisis



93

de ba sa mo qa la qo brun vis sta bi lu ro ba.137 ssk-is 398-e mux li xel Sek ru le bis axal pi-

ro beb Tan Se gu e bis gziT, swo red uTa nas wo ro Se de gis Ta vi dan aci le bas em sa xu re ba.

vi na i dan ssk-is 398-e mux liT mi ni We bu li uf le bis re a li ze ba ke Til sin di si e re-

bis prin ci pis dac vas Tan aris da kav Si re bu li, mi sa da ge bis yve la wi na pi ro bis ar se bo bis

Sem Txve va Sic, xel Sek ru le bis ga da sin jvis Se sa xeb moTx ov na un da em ya re bo des ke Til-

sin di si e re bis prin cips. mi si ugu le bel yo fiT mi sa da ge bis uf le bas sa fuZ ve li ga mo ec-

le ba, Sec vli li ga re mo e ba ro gorc ar un da ar Tu leb des val de bu le bis Ses ru le bas.

2. Se uc vle li xel Sek ru le bis `mkac rad dac vis~ val de bu le bi sa gan

gan Ta vi suf le ba ga re mo e ba Ta cvli le bis pi ro beb Si

ssk-is 398-e mux lis pir ve li na wi lis me o re wi na da de bis sa fuZ vel ze, Tu ar iq ne ba

moTx ov ni li xel Sek ru le bis mi sa da ge ba Sec vli li ga re mo e be bi sad mi,138 `xel Sek ru le-

bis mxa res ar Se iZ le ba mo eTx o vos Se uc vle li xel Sek ru le bis mkac rad dac va~. nor mis

aR niS nu li na wi li bun do va ni a, vi na i dan ab so lu tu rad ga u ge ba ria ras gu lis xmobs xel-

Sek ru le bis `mkac rad dac va~. val de bu le bis Ses ru le bis cne ba mo ce mu lia ssk-is 361-e

mux lSi, rom lis me o re na wi lis Se sa ba mi sad, `val de bu le ba un da Ses rul des je rov nad,

ke Til sin di si e rad, daT qmul dro sa da ad gi las~. val de bu le bis sxvag va ri Ses ru le bis

sa xes sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq si ar ic nobs.

ssk-is 398-e mux lis Se de gi a, Sec vli li ga re mo e be bis war mo So bis ga mo xel Sek ru-

le bis mi sa da ge ba am ga re mo e be bi sad mi an xel Sek ru le bi dan gas vla. ami tom da ud ge ne lia

ras niS navs `xel Sek ru le bis mkac rad dac va~, xel Sek ru le biT na kis ri val de bu le bi sa-

gan gan Ta vi suf le bas? na wi lob riv gan Ta vi suf le bas? nor mis Si na ar si ar iZ le va imis

ana li zis sa Su a le bas, Tu ra sa xis Se Ra va Tis mi ni We ba sur da ka non mde bels xel Sek ru-

le bis mxa ri saT vis. aseT Ca na wers gsk-is 313-e pa rag ra fi ar iT va lis wi nebs.

mi si gar kve va arc sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le be bis ana li zis sa fuZ vel zea Se saZ-

le be li.139

oraz rov ne bis Ta vi dan aci le bis miz niT, mi zan Se wo ni li a, sity va `mkac rad~ amo Re-

bu li iq nes nor mis am na wi li dan.


№as-7-6-2010 ganCineba.138 CitaSvili n., Secvlili garemoebebiT warmoSobili Sesrulebis garTuleba da SeuZle-

bloba (germanuli da qarTuli samarTlis SedarebiTsamarTlebrivi analizi), `samar-

Tlis Jurnali~, №2, 2011, 160.139 sasamarTlo miuTiTebs, rom `xelSekrulebis mxares ar SeiZleba moeTxovos Seucvle-

li xelSekrulebis mkacrad dacva,~ magram arcerT gadawyvetilebaSi ar ganmartavs Tu

ras gulisxmobs aRniSnuli. magaliTad ix: saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos admin-

istraciul da sxva kategoriis saqmeTa palatis 6 maisis 2009 wlis №bs-1360-1318 (კ-08)

ganCineba; saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis

saqmeTa palatis 2008 wlis 25 noembris №as-466-707-08 ganCineba; saqarTvelos uzenaesi

sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis № as-630-593-2012; № as-7-6-2010 ganCinebebi.


94

3. val de bu le bis Ses ru le bis Se uZ leb lo bi sa da Sec vli li

ga re mo e be bis ur Ti er Tmi mar Te ba

Se uZ le be li a, Ses ru le bis Se uZ leb lo ba ga i gi ve bul iq nes Sec vlil ga re mo e beb-

Tan.140 Ses ru le bis Se uZ leb lo bi sa da Sec vli li ga re mo e be bis ur Ti er Tmi mar Te bis da-

sad ge nad mi zan Se wo ni li a, gsk-is 275-e mux lze day rdno biT msje lo ba, vi na i dan, qar Tul

sa mar Tal Si ar ar se bobs Ses ru le bis Se uZ leb lo bis mom wes ri ge be li er Ti a ni nor ma.

qar Tul iu ri di ul li te ra tu ra Si gav rce le bu li mo saz re ba imis Se sa xeb, rom

ger ma nul sa mar Tal Si ar aris ga mok ve Ti li Sec vlil ga re mo e ba Ta in sti tu ti da igi

Ses ru le bis Se uZ leb lo bis in sti tut Tan er Tad ga ni xi le ba141 ar un da iq nes ga zi a re-

bu li, vi na i dan, ger ma nul sa mar Tal Si es ori in sti tu ti er Tma neTs ar mo i cavs. Ses ru-

le bis Se uZ leb lo bis kon kre tu li sa xe e bi gaT va lis wi ne bu lia gsk-is 275-e pa rag raf Si,

xo lo Sec vli li ga re mo e be bi – 313-e pa rag raf Si. amas Ta na ve, ma Ti er Tma ne Ti sa gan ga-

mij vna mniS vne lo va ni a,142 rad ga nac, 313-e pa rag ra fiT gaT va lis wi ne bu li sa mar Tleb-

ri vi Se de gi (xel Sek ru le bis mi sa da ge ba, xel Sek ru le bi dan gas vla an xel Sek ru le bis

moS la) mxo lod ma Sin dad ge ba, ro de sac mo va le gsk-is 275-e pa rag raf ze mi Ti Te biT ar

Ta vi suf lde ba Ses ru le bis val de bu le bi sa gan.143 xel Sek ru le bis mi sa da ge bis sa kiTxi

aRar da is mis, Tu gsk-is 275-e pa rag ra fis pir ve li wi na da de bis Se sa ba mi sad, mo va les ar

ekis re ba val de bu le bis Ses ru le ba.144

ger ma nu li doq tri na ga nas xva vebs Ses ru le bis praq ti kul Se uZ leb lo bas145 eko-

no mi ku ri Se uZ leb lo bi sa gan.146 gsk-is 313-e pa rag ra fi mo i cavs Ses ru le bis gan sa kuT-

re bul gar Tu le bas, ro de sac praq ti ku li Se uZ leb lo bis Sem Txve va ga mo i ricx e ba.147

275-e pa rag raf Si gaT va lis wi ne bu lia val de bu le bis Ses ru le bis gar Tu le bis iS-

vi a Ti Sem Txve va – Zi ri Ta di val de bu le bi sa gan gan Ta vi suf le ba val de bu le bis Ses ru-

le bis Se uZ leb lo bis Sem Txve va Si.148

Sec vli li ga re mo e be bi sa da Ses ru le bis Se uZ leb lo bis ur Ti er Tmi mar Te bis dad-

ge na mniS vne lo va nia ara Ses ru le bis yo vel gva ri Se uZ leb lo bis dros, rad ga nac ab so-


Tb., 2001, 404.141 ix. iqve, 400.142 Musielak H. ,Grundkurs BGB, 10., Aufl , 2007 , Rn. 368.143 vinaidan Secvlili garemoebebis momwesrigebeli norma Sesrulebis SeuZleblobis nor-

masTan mimarTebiT subsidiuri xasiaTisaa, rigiTobiT bolos unda Semowmdes. ix. Joussen J., Schuldrecht (1) Allgemeiner Teil, 2008, Rn. 740; Kropholler J., Jacoby F., Hinden M., Studienkommentar, 12, Aufl ., München, 2010, §313 Rn. 1; Palandt O., Bürgerliches Gesetzbuch, 65. Aufl , München 2006, §313 BGB, Rn. 15.

144 Musielak H., Grundkurs BGB, 10.,Aufl , 2007, Rn. 368.145 Sesrulebis SeuZleblobis saxeebze ix. Brox H., Allgemeines Sculdrecht, 27. Aufl ., München, 2000,

Rn. 231ff. ; Kropholler J., Jacoby F., Hinden M., Studienkommentar, 12, Aufl ., München, 2010, §275 BGB, Rn. 4. ff; Braunschneider H., das Skript, Schuldrecht AT, 3. Aufl ., 2002, 126.



Tlis Jurnali~, №2, 2011, 154.147 iqve, 155.148 Kropholler J., Jacoby F., Hinden M., Studienkommentar, 12, Aufl ., München , 2010, §275 BGB, Rn. 1.


95

lu tu ri Se uZ leb lo bis Sem Txve va Si (gsk-is § 275 I) Ses ru le ba mTli a nad ga mo ricx u li a,

ara med mxo lod Ses ru le bis faq tob ri vi (praq ti ku li) Se uZ leb lo bis Sem Txve va Si (gsk-is

§ 275 II).

ger ma nul doq tri na Si Ses ru le bis praq ti ku li Se uZ leb lo ba gan sxvav de ba Ses ru-

le bis eko no mi ku ri Se uZ leb lo bi sa gan, ro mel sac awes ri gebs gsk-is 313-e pa rag ra fi da

ara 275-e me-2149 pa rag ra fi.150

275-e me-2 pa rag ra fis moq me de bis sfe ros mi e kuT vne ba val de bu le bis Ses ru le bis

gar Tu le bis mniS vne lo va ni Se mad gen lo be bi, es ise Ti Sem Txve ve bi a, rom lis dad go mis

wi nas wa ri va ra u di ke Til go ni er kre di tors ar Se eZ lo, ro de sac val de bu le biT gan sa-

xor ci e le be li moq me de ba teq ni ku ri Tval saz ri siT, Te o ri u lad Se saZ le be li a, Tum ca

zo ga di cxov re bi se u li Se fa se biT ara go niv ru lia (mag: val de bu le biT gan sazR vru li

beW dis amo ta na zRvis fske ri dan).151 amis gan gan sxva ve biT, Se saZ le be li a, rom 313-e pa-

rag ra fis pir vel na wils da eq vem de ba ros e.w. eko no mi ku ri Se uZ leb lo ba.152 eko no mi ku-

ri Se uZ leb lo bis Sem Txve va ma Sin aris sa xe ze, ro de sac val de bu le biT gan sa xor ci e le-

be li moq me de ba mo va li saT vis eko no mi ku ri Tval saz ri siT mi u Re be lia (~Se saZ leb lo-

bis ze aR ma te bu li~ sir Tu le, `Se saZ leb lo ba Ta zRva ris ga da War be ba~).153

eko no mi ku ri Se uZ leb lo ba a, ro de sac xel Sek ru le bis Ses ru le ba rTul de ba ise-

Ti ga re mo e be bis Se de gad, ro go ri caa fu lis in fla ci a, pro duq ci a ze fa se bis zrda da

a.S.154 vi na i dan aseT Sem Txve veb Si val de bu le bis Ses ru le ba jer ki dev Se saZ le be li a,

saq me exe ba ara Ses ru le bis Se uZ leb lo bas, ara med, Sec vli li ga re mo e be bis ga mo Ses ru-

le bis gaZ ne le bas, ra sac ssk-is 398-e mux lis pir ve li na wi li are gu li rebs.

ma Sa sa da me, gsk-is 275-e me-2 da me-3 pa rag ra fe biT gan sazR vru li ara nam dvi li Se-

uZ leb lo ba un da ga i mij nos ga ri ge bis sa fuZ vlis cvli le bis Sem Txve ve bis gan. e.w. eko-

no mi ku ri Se uZ leb lo bis155 gaT va lis wi ne ba mxo lod gsk-is 313-e pa rag ra fis far gleb Si

Se iZ le ba. 156

149 WeWelaSvili z., (mTargmneli da red.), gsk, 2010, §275 (2) movales SeuZlia uari Tqvas val-

debulebis Sesrulebaze, imdenad, ramdenadac Sesruleba moiTxovs Seusabamo xarjebs,

romlebic valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobis Sinaarsisa da keTilsindisie-

rebis principis gaTavliswinebiT Sesrulebisadmi kreditoris interesis mniSvnelov-

nad Seusabamoa. 150 CitaSvili n., Secvlili garemoebebiT warmoSobili Sesrulebis garTuleba da SeuZle-


Tlis Jurnali~, №2, 2011, 154.151 Joussen J., Schuldrecht (1) Allgemeiner Teil, 2008, Rn. 740, Kropholler J., Jacoby F., Hinden M., Studien-

kommentar, 12, Aufl ., München , 2010, §313, Rn. 3.152 Sead. cvaigerti k., kotci h., SedarebiTi samarTalmcodneobis Sesavali kerZo samarT-

lis sferoSi, tomi II, Tb., 2001, 211.153 Kropholler J., Jacoby F., Hinden M., Studienkommentar, 12, Aufl ., München, 2010, §313 BGB, Rn. 3.154 zoiZe b., Wanturia l. (red.), niniZe T., Sengelia r., xecuriani j., ssk-is komentari, w. III,

Tb., 2001, 379.155 e.w. ekonomikuri SeuZleblobis SemTxvevaSi, e.i. rodesac movalis mier valdebulebis

Sesruleba araproporciulad maRal danaxarjebs, Zalisxmevas moiTxovs, rac, sax-

elSekrulebo urTierTobidan gamomdinare, ar SeiZleba movalisaTvis asatani iyos,

gamoiyeneba Secvlili garemoebebisadmi xelSekrulebis misadagebis da ara Sesrulebis

SeuZleblobis momwesrigebeli norma (§275-is me-2 nawilis 1-li winadadeba). ix. Musielak H., Grundkurs BGB, 10., Aufl , 2007, Rn. 368.

156 Kropholler J., Jacoby F., Hinden M., Studienkommentar, 12, Aufl ., München, 2010, §313 BGB, Rn. 3; ix.

aseve, Musielak H., Grundkurs BGB, 10., Aufl , 2007, Rn. 368.


96

ssk-is moq me di re daq ci a, gsk-sa gan gan sxva ve biT, er Ti kon kre tu li mux liT ar

awes ri gebs Ses ru le bis Se uZ leb lo bis sa kiTxs. Ses ru le bis Se uZ leb lo bis cal ke u li

Sem Txve ve bi asa xu lia ga ri ge bis, bra le u lo bis, Sec vli li ga re mo e be bi sa da da uZ le-

ve li Za lis mom wes ri ge bel nor meb Si.157 Ses ru le bis Se uZ leb lo bis ssk-is 398-e mux lSi

à sax va~ gu lis xmobs ara Ses ru le bis Se uZ leb lo bis yo vel gvar sa xes, ara med mxo lod

Ses ru le bis eko no mi kur Se uZ leb lo bas. Ses ru le bis è ko no mi ku ri Se uZ leb lo ba~ ar se-

bi Tad ga re mo e ba Ta Sec vlis tol fa si a.158 Ses ru le bis eko no mi ku ri Se uZ leb lo ba arc

ger ma nul sa mar Tal Si war mo Sobs Ses ru le bis Se uZ leb lo bis sa mar Tleb riv Se de gebs

da is Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge bis sa fuZ ve li a.

gsk-is 275-e pa rag ra fis me o re na wi li ar vrcel de ba im Sem Txve va ze, ro de sac did

xar jeb Tan da kav Si re bul mo va lis sa xel Sek ru le bo val de bu le bas Se e sa ba me ba kre di-

to ris Ses ru le bis in te re sis si met ri u li zrda.159

Ses ru le bis gar Tu le bis Sem Txve va Si, mo va le pir da pir ver ga nacx a debs uars Ses-

ru le ba ze da upi ra te sad ssk-is 398-e mux lis ga mo ye ne bis Se saZ leb lo ba un da ga da mow-

mdes.160

ma Sa sa da me, gsk-is 275-e II pa rag ra fi im Sem Txve va Si ga mo i ye ne ba, Tu sa xe zea Ses ru-

le bi saT vis au ci le be li xar je bi sa da kre di to ris in te re se bis aS ka ra dis ba lan si.161

mag ram Tu ki Ses ru le bis xar je bis zrdis pro por ci u lad kre di to ris in te re sic iz-

rde ba Ses ru le bi sad mi, ma Sin ga mo i ye ne ba Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis

mi sa da ge bis mom wes ri ge be li nor ma.162

da bo los, Se saZ le be lia iT qvas, rom ro de sac ger ma nul sa mar Tal Si war mo i So ba

Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge bis sa kiTx i, un da Se mow mdes mxa-

re Ses ru le bis Se uZ leb lo bis nor ma ze (gsk-is §275 I) mi Ti Te biT xom ar Ta vi suf lde ba

Ses ru le bis val de bu le bi sa gan. Tu ar ar se bobs Ses ru le bis val de bu le bi sa gan ga Ta vi-

suf le bis sa fuZ ve li, Ses ru le bis gar Tu le bis Sem Txve va Si Tav da pir ve lad xel Sek ru-


Tb., 2001, 376.158 iqve, 379.159 CitaSvili n., Secvlili garemoebebiT warmoSobili Sesrulebis garTuleba da SeuZle-


Tlis Jurnali~, №2, 2011, 157; mag: `mewarme mSeneblobas dapirda fiqsirebuli fasiT.

samuSaos ganxorcielebisas aRmoCnda, rom saZirkveli gansakuTrebul xarjebTan daka-

vSirebul damuSavebas saWiroebda, rasac arc erTi mxare ar eloda. aqedan gamomdinare,

mewarmisaTvis xarji mkveTrad gaizarda da SeTanxmebuli fasi arasakmarisi aRmoCnda~.

aseT SemTxvevaSi mewarme Sesrulebis SeuZleblobis normaze miTiTebiT ar Tavisufl-

deba Sesrulebis valdebulebisagan. radganac kreditoris mier meti xarjebis gaRebiT

xelSekrulebis `gadarCena~ SesaZlebelia. maSasadame, ganxorcieldeba xelSekrulebis

misadageba Secvlil fasTan, an xelSekrulebidan gasvla. ix. Medicus D., Bürgerliches Recht, 21., Aufl ., 2007, Rn. 158.

160 vaSakiZe g., garTulebul valdebulebaTa sistema, hamburgi – Tbilisi, 2010, 105, 109.161 CitaSvili n., Secvlili garemoebebiT warmoSobili Sesrulebis garTuleba da SeuZle-

bloba (germanuli da qarTuli samarTlis SedarebiTsamarTlebrivi analizi), `samarT-

lis Jurnali~, №2, 2011, 157; Hütte F./Helbron M., Schuldrecht AT, 3. Aufl ., 2005, 310.162 Unberath, Bamberger, Roth (Hrsg.), Beck‘scher Online-Kommentar BGB, 27. Aufl ., 2011, §313 BGB, Un-

möglichkeit, Rn. 22.


97

le bis mi sa da ge bis Se saZ leb lo ba un da Se mow mdes da sa Ta na do wi na pi ro be bis ar se bo bi-

sas, Se iZ le ba, moTx ov nil iq nes xel Sek ru le bis mi sa da ge ba Sec vli li ga re mo e be bi sad mi.

Tu eko no mi ku ri Se uZ leb lo ba ver imij ne ba Ses ru le bis Se uZ leb lo bi sa gan, am Sem Txve-

va Si upi ra te so ba xel Sek ru le bis gan mar te bas163 eni We ba, vi na i dan, gan mar te bis gziT

Se saZ le be li a, rom xel Sek ru le ba re a lo bas mi e sa da gos.164 Tu gan mar te bac ver ga dawy-

vets sa kiTxs, sa bo loo sa mar Tleb ri vi Se de gi Sec vli li ga re mo e be bis mom wes ri ge be li

nor mis sa fuZ vel ze dge ba.

4. xel Sek ru le bi dan gas vlis uf le bis war mo So bis we si

4.1. xel Sek ru le bi dan gas vlis uf le bis war mo So bis sa ga mo nak li so we si

Sec vli li ga re mo e be bis war mo So ba, ume tes Sem Txve va Si, xel Sek ru le biT gaT va-

lis wi ne bu li val de bu le bis pir ve la di sa xiT Ses ru le bas Se uZ le bels xdis. mxa re Ta

pa tiv sa de bi in te re si val de bu le bis tran sfor ma ci is sa fuZ ve li xde ba.165 pa tiv sa de bi

sa fuZ ve li Sec vli li ga re mo e be bis Se de gad ga mow ve u li mniS vne lo va ni cvli le be bi a.166

ssk-is 398-e mux lis me sa me na wi lis me o re wi na da de ba mxa res uf le bas ani Webs ua-

ri Tqvas167 xel Sek ru le ba ze.168 xel Sek ru le ba ze ua ris Tqmis uf le ba aqvs da za ra le bul

mxa res,169 anu mxa res, rom lis in te re se bic da ir Rva. ssk-is 352-e mux lis pir ve li na wi-

li xel Sek ru le bi dan gas vlis uf le bis war mo So bas 405-e mux liT gaT va lis wi ne bu li

pi ro bis ar se bo bas ukav Si rebs. ker Zod, xel Sek ru le bi dan gas vlis wi na pi ro ba yo vel-

163 xelSekrulebis ganmarteba mxolod maSin miiReba mxedvelobaSi, rodesac saxelSek-

rulebo SeTanxmebas aqvs xarvezi. amasTanave, yuradReba sruliad marTebuladaa gamax-

vilebuli imaze, rom regulirebis gareSe darCenili yvela sakiTxi xelSekrulebis

xarvezi araa. rodesac xelSekruleba aseT xarvezze ar miuTiTebs an xelSekrulebis

ganmarteba saxelSekrulebo xarvezs ver aRmofxvris, imis gamo, rom xelSekruleba

ar Seicavs konkretul dasayrden punqts, romelsac mxareTa interesebi efuZneba, rac

gadawyvetda xarvezs, Semdeg ukve gadawyvetileba Secvlili garemoebebis momwesrige-

beli normis safuZvelze miiReba. ix. Musielak H, Grundkurs BGB, 10., Aufl , 2007, Rn. 369.164 Medicus D., Bürgerliches Recht, 21., Aufl ., 2007, Rn. 154.165 zoiZe b., evropuli kerZo samarTlis recepcia saqarTveloSi, Tb., 2005, 300.166 maWaraZe m., xelSekrulebidan gasvla da xelSekrulebis moSla – gansxvaveba da samar-

Tlebrivi Sedegebi (saqarTvelosa da germaniis samarTlis mixedviT), `qarTuli samar-

Tlis mimoxilva~ – specialuri gamoSveba, 2008, 147.167 ssk-Si termini ùari xelSekrulebaze~ gamoiyeneba rogorc xelSekrulebidan gasvlis,

ise xelSekrulebis moSlis aRsaniSnavad. amitom yovel konkretul SemTxvevaSi unda

dadgindes xelSekrulebidan gasvla igulisxma kanonmdebelma Tu xelSekrulebis moS-

la. ix. maWaraZe m., xelSekrulebidan gasvla da xelSekrulebis moSla – gansxvaveba da

samarTlebrivi Sedegebi (saqarTvelosa da germaniis samarTlis mixedviT), `qarTuli

samarTlis mimoxilva~ – specialuri gamoSveba, 2008, 158.168 normis Sinaarsidan, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos praqtikidan da qarTuli

iuridiuli literaturidan dasturdeba, rom ssk-is 398-e muxlis me-3 nawilSi ùari

xelSekrulebaze~ xelSekrulebidan gasvlas gulisxmobs. ix. saqarTvelos uzenaesi sa-

samarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2010 wlis 6 ivlisis №as-7-6-2010, 2011 wlis 13

ivnisis №as-487-461-2011 ganCinebebi.169 BGB §313 (3) ~...so kann der benachteiligte Teil vom Vertrag zurücktreten~.


98

Tvis aris val de bu le bis ar se bi Ti dar Rve va,170 mag ram ssk-is 398-e mux lis Sem Txve va Si

xel Sek ru le bi dan gas vlis sa fuZ ve li xel Sek ru le bis Sec vli li pi ro be bi sad mi mi sa-

da ge ba ze ua ris Tqma a.171 ma Sa sa da me, es nor ma xel Sek ru le bi dan gas vlis Se saZ leb lo bas

iT va lis wi nebs ma Si nac ki, Tu ar ar se bobs mo va lis bra liT sa xel Sek ru le bo val de bu-

le bis dar Rve va, ami tom aR niS nu li ga ni xi le ba, ro gorc xel Sek ru le bi dan gas vlis uf-

le bis war mo So bis sa ga mo nak li so we si.172 ssk-is 398-e mux lis me sa me na wi liT Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis

mi sa da ge ba aris upi ra te sad gan sa xor ci e le be li moTx ov na, xo lo me o re u li uf le ba

xel Sek ru le bi dan gas vla a. rac da saS ve bia im Sem Txve va Si, `Tu ki Se uZ le be lia xel Sek-

ru le bis mi sa da ge ba Sec vli li ga re mo e be bi sad mi~, ase ve im Sem Txve va Si, ro de sac me o re

mxa re mi sa da ge bas ar eTan xme ba. am uka nas knel Sem Txve va Si ga u mar Tle be lia mxo lod er-

Ti mxa ris ua ri mi sa da ge ba ze xel Sek ru le bi dan gas vlis uf le bas war mo Sob des, rad gan,

xel Sek ru le bi dan gas vla ga mo i ye ne ba ro gorc uki du re si zo ma,173 ro de sac xel Sek ru-

le bis gag rZe le bas az ri aRar aqvs. ssk-is 398-e mux lis far gleb Si ki mxa res mo la pa ra-

ke bis etap ze ve eni We ba xel Sek ru le bi dan gas vlis uf le ba.

4.2. sa sa mar Tlos ro li xel Sek ru le bis mi sa da ge bis pro ces Si

kon kre tu li faq te bi, mov le ne bi, rom le bic Se iZ le ba aRi a re bu li iq nes ga re mo e-

be bis ar se bi Tad Sec vlad, Se saZ le be lia sa sa mar Tlom Se a fa sos Se sa ba mi si moTx ov nis

gan xil vi sas.174 ev ro pul sa mar Tal Sic Sec vli li ga re mo e ba ni, ume tes wi lad, sa sa mar-

Tlo praq ti ka Si `dad ge ni li~ ga re mo e be bi a.175

ise Ti Sem Txve ve bis Tvis, ro de sac er Ti mxa re uars acx a debs mi sa da ge ba ze, mi zan-

Se wo ni li a, ka non mde be li xel Sek ru le bi dan gas vlam de sa sa mar Tlo sad mi mi mar Tvis

val de bu le bas iT va lis wi neb des.

~xel Sek ru le bi dan gas vlis moTx ov nis amoq me de ba un da da iS vas mxo lod mas Sem-

deg, rac sa sa mar Tlo Se uZ leb lad mi iC nevs xel Sek ru le bis Sec vli li ga re mo e be bi sad-

mi mi sa da ge bas da ara im etap ze, ro de sac mxa re e bi ver Se a Tan xme ben xel Sek ru le bis axa-

li ga re mo e be bi sad mi Se gu e bis pi ro bebs~.176

170 maWaraZe m., xelSekrulebidan gasvla da xelSekrulebis moSla – gansxvaveba da samar-

Tlebrivi Sedegebi (saqarTvelosa da germaniis samarTlis mixedviT), `qarTuli samar-

Tlis mimoxilva~ – specialuri gamoSveba, 2008, 156.171 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2011 wlis 13 ivnisis

№as-487-461-2011 ganCineba.172 CaCava s., moTxovnebis da moTxovnis safuZvlebis konkurencia kerZo samarTalSi, Tb.,

2010, 8.173 Hütte F., Helbron M., Schuldrecht AT, 3.Aufl ., 2005, 310 (~ultima ratio~); maWaraZe m., xelSekrulebi-

dan gasvla da xelSekrulebis moSla – gansxvaveba da samarTlebrivi Sedegebi (saqarT-

velosa da germaniis samarTlis mixedviT), Jurn. `qarTuli samarTlis mimoxilva~ – spe-

cialuri gamoSveba, 2008, 127.174 Суханов Е.А. (Ред.), Гражданское право, Т. III, М., 2006, 203.175 zoiZe b., Wanturia l. (red.), niniZe T., Sengelia r., xecuriani j., ssk-is komentari, w. III,

Tb., 2001, 399-400.176 CitaSvili n., Secvlili garemoebebiT warmoSobili Sesrulebis garTuleba da SeuZle-

bloba (germanuli da qarTuli samarTlis SedarebiTsamarTlebrivi analizi), `samarT-

lis Jurnali~, №2, 2011, 163.


99

ssk-is 398-e mux lis me sa me na wi lis nam dvi li az ri ima Si a, rom Sec vlil ga re mo e-

beb Tan xel Sek ru le bis mi sa da ge ba un da mox des sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le biT.177

xel Sek ru le bi dan gas vla sa sa mar Tlo sad mi mi mar Tvis ga re Se Se saZ le be lia ma Sin

iyos da saS ve bi, ro de sac arc erT mxa res aRar surs sa xel Sek ru le bo ur Ti er To bis gag-

rZe le ba, rad gan aseT Sem Txve va Si usa mar Tlo iq ne ba sa sa mar Tlom ai Zu los mxa re ebs

xel Sek ru le bis Se nar Cu ne ba. mag ram ro de sac mxa re e bi ver Tan xmde bi an mi sa da ge bis wes-

sa da pi ro beb ze, sa sa mar Tlo sad mi mi mar Tva au ci le be li a.

ri gi qvey ne bis ka non mdeb lo ba Si aR niS nu lis Ta o ba ze sa gan ge bo daa mi Ti Te bu li.178

ru se Tis fe de ra ci is sa mo qa la qo ko deq sis (Sem dgom Si – rsfk) 451-e mux lis Se sa-

ba mi sad, ga re mo e be bis ar se bi Ti cvli le bi sas, xel Sek ru le bis Sec vla sa sa mar Tlos ga-

dawy ve ti le biT da iS ve ba mxo lod im Sem Txve va Si, ro de sac xel Sek ru le bis moS la179 Se e-

wi na aR mde ge ba sa ja ro in te re sebs, an mi si moS la zi ans mo u tans mxa re ebs, Tu ki es zi a ni

mniS vne lov nad aRe ma te ba sa sa mar Tlos mi er Sec vli li pi ro be biT xel Sek ru le bis Ses-

ru le bis xar jebs.180

ga re mo e be bis ar se bi Ti cvli le bi sas Tav da pir ve lad mxa re eb ma un da sca don in te-

res Ta ba lan sis aR dge na, Sec vli li pi ro be biT xel Sek ru le bis da de bis gziT. mxo lod

ase Ti Se Tan xme bis mi uR wev lo bis Sem Txve va Si da in te re se bul mxa res Se uZ lia mi mar Tos

sa sa mar Tlos xel Sek ru le bis Sec vlis an moS lis moTx ov niT.181

Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge bis pro ces Si sa sa mar Tlos

Car Tvas iT va lis wi nebs ev ro pu li sa xel Sek ru le bo sa mar Tlis prin ci pe bis 6:111 (3)

mux li, rom lis Se sa ba mi sad, `Tu mxa re e bi go niv rul va da Si ver mi aR we ven Se Tan xme bas,

sa sa mar Tlo uf le ba mo si lia Sec va los xel Sek ru le ba da mxa re Ta So ris sa mar Tli a-

no bis prin ci piT ga a na wi los ga re mo e be bis Sec vliT ga mow ve u li za ra li Tu mo ge ba~,

amas Ta na ve, `sa sa mar Tlo uf le ba mo si lia zi a nis anazR a u re ba da a kis ros mxa res, ro me-

lic ara ke Til sin di si e rad uars am bobs mo la pa ra ke ba ze~.182 ù nid ro as~ sa er Ta So ri so

sa vaW ro xel Sek ru le ba Ta prin ci pe bis 6.2.3. (3), (4) mux lis Ta nax mad, `go niv rul va da Si

Se Tan xme bis mi uR wev lo bi sas ori ve mxa res uf le ba aqvs mi mar Tos sa sa mar Tlos. Tu sa-

sa mar Tlo da ad gens, rom ga re mo e be bi Sec vli li a, Tu ki es mi zan Se wo ni li a, uf le ba mo-

si lia Sewy vi tos, an Sec va los xel Sek ru le ba ba lan sis aR dge nis miz niT~.183


Tb., 2001, 407.178 iqve, ix. aseve, Mekki M., Pelese M.K., Hardship and Modifi kacation (or “revision“) of the contract, 2010,

5, <http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract–id=1542511>.179 ~Расторжениe~.180 Суханов Е.А. (Ред.), Гражданское право, Т. III, М., 2006, 232; Толстого Ю.К. Сергеева А.П., Граждан-

ское право, часть 1, Санкт-Петербург, 1996, 457. 181 Суханов Е.А. (Ред.), Гражданское право, Т. III, М., 2006, 231.182 The Principles Of European Contract Law 2002, Article 6:111(Ex Art. 2.117), (~If the parties fail to reach

agreement within a reasonable period, the court may: (b) adapt the contract in order to distribute between the parties in a just and equitable manner the losses and gains resulting from the change of circumstances. In ei-ther case, the court may award damages for the loss suffered through a party refusing to negotiate or breaking off negotiations contrary to good faith and fair dealing~), <http://www.jus.uio.no/lm/eu.contract.principles.parts.1.to.3.2002/6.111.html>.

183 UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts, Article 6.2.3. - Effects of Hardship (~ (3) Upon failure to reach agreement within a reasonable time either party may resort to the court. (4) If the court fi nds hardship it may, if reasonable, (a) terminate the contract at a date and on terms to be fi xed; or (b) adapt the con-tract with a view to restoring its equilibrium~), <http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/principles.html#NR93>.


100

ga sa zi a re be lia po zi ci a, ro me lic aR niS nul ur Ti er To ba Si ssk-is 325-e184 mux-

lis ga mo ye ne bis mi zan Se wo ni lo ba ze da am gziT sa sa mar Tlos ro lis war mo Ce na ze mi u-

Ti Tebs.185 amas Ta na ve un da aRi niS nos, rom mec ni e re bis gar kve u li na wi li ar eTan xme ba

im mid go mas, rom li Tac sa sa mar Tlos mi ni We bu li aqvs xel Sek ru le bis Sec vlis uf le ba,

vi na i dan aseT Ca re vas zo ma ga da su lad mi iC ne ven.186

aram dgra di eko no mi kis pi ro beb Si ga re mo e ba Ta cvla xSi ria187 da sa xel Sek ru le-

bo brun vis sta bi lu ro bas saf rTxe Se eq mne ba Tu ki mxa res mi sa da ge ba ze Se u Tan xmeb-

lo bi sas upi ro bod mi e ni We ba xel Sek ru le bi dan gas vlis uf le ba. am mux lis Se mo ta niT

er Tgva rad da zus tda xel Sek ru le bis sa val de bu lo xa si a Ti,188 ami tom ka non mdeb lis

mi za ni bo lom de rom iq nes re a li ze bu li er Ti mxa ris ua ri mi sa da ge ba ze xel Sek ru le bi-

dan gas vlis uf le bas ar un da war mo Sob des. Tu sa sa mar Tlo Se uZ leb lad mi iC nevs xel-

Sek ru le bis mi sa da ge bas Sec vli li ga re mo e be bi sad mi, cxa di a, àr ar se bobs mo uS la di

xel Sek ru le ba~.189

ma Sa sa da me, ssk-is 398-e mux li Se iZ le ba gan xi lu li iq nes, er Ti mxriv, sa mo qa la-

qo brun vis sta bi lu ro bis ga ran tad, me o re mxriv, ase Ti sta bi lu ro bi saT vis saf rTxed,

vi na i dan ama ve nor mis sa fuZ vel ze sa xel Sek ru le bo ur Ti er To ba mTav rde ba.

sa sa mar Tlo sad mi mi mar Tvis val de bu le ba ga mo ricx avs xel Sek ru le ba ze ua ris

Tqmis uf le bis usa fuZ vlod ga mar ti ve bas190 da am gziT sa xel Sek ru le bo sta bi lu ro-

bis Se nar Cu ne bas uz run vel yofs.

4.3. xel Sek ru le bi dan gas vlis uf le bis zo ga di we si

mar Ta li a, `ssk-is 398-e mux li xel Sek ru le bi dan gas vlis uf le bis war mo So bis sa-

ga mo nak li so wes sa da pi ro bebs awes ri gebs, Tum ca ssk-is 398-e mux liT gaT va lis wi ne-

bu li Se mad gen lo bis ar se bo bi sas xel Sek ru le bi dan gas vla xor ci el de ba zo ga di we sis

Se sa ba mi sad~,191 ese igi Sec vli li ga re mo e be bis sa fuZ vel ze xel Sek ru le bi dan gas vlis

184 ssk, parlamentis uwyebani, 24/07/1997, ssip „saqarTvelos sakanonmdeblo macne~, <https://matsne.gov.ge/index.php?option=com–ldmssearch&view=docView&id=31702&lang=ge>.

1. Tu valdebulebis Sesrulebis pirobebi unda ganisazRvros xelSekrulebis erT-

erTi mxaris an mesame piris mier, maSin saeWvoobisas ivaraudeba, rom amgvari gansazRvra

unda moxdes samarTlianobis safuZvelze. 2. Tu mxare pirobebs ar miiCnevs samarTli-

anad, an maTi gansazRvra Wianurdeba, gadawyvetilebas iRebs sasamarTlo.185 ix. CitaSvili n., Secvlili garemoebebiT warmoSobili Sesrulebis garTuleba da

SeuZlebloba (germanuli da qarTuli samarTlis SedarebiTsamarTlebrivi analizi),

`samarTlis Jurnali~, №2, 2011, 163-166.186 Mekki M., Pelese M.K., Hardship and Modifi kacation (or “revision“) of the Contract, 2010, 1, <http://papers.

ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract–id=1542511>.187 zoiZe b., evropuli kerZo samarTlis recepcia saqarTveloSi, Tb., 2005, 303.188 iqve, 302.189 zoiZe b., sakonstitucio kontroli da RirebulebaTa wesrigi saqarTveloSi, Tb., 2007,

23.190 zoiZe b., evropuli kerZo samarTlis recepcia saqarTveloSi, Tb., 2005, 300.191 CaCava s., moTxovnebis da moTxovnis safuZvlebis konkurencia kerZo samarTalSi, Tb.,

2010, 80.


101

Sem Txve va Si, ssk-is 352-e mux liT gaT va lis wi ne bu li sa mar Tleb ri vi Se de gi dad ge ba,192

Se sa ba mi sad, gan xor ci el de ba xel Sek ru le bis da de bam de ar se bu li pir van de li mdgo ma-

re o bis aR dge na.

gsk-is 313-e pa rag ra fis me sa me na wi lis pir ve li wi na da de ba im Sem Txve vis Tvis, ro-

de sac xel Sek ru le bis mi sa da ge ba axa li ur Ti er To bi sad mi Se uZ le be lia an er Ti mxa ri-

saT vis mi u Re be li a,193 da za ra le bul mxa res xel Sek ru le bi dan gas vlis uf le bas ani Webs,

xo lo me o re wi na da de ba xel Sek ru le bis Sewy ve tis uf le bas afuZ nebs.194 ker Zod, gsk-is

313-e pa rag ra fis me sa me na wi lis me o re wi na da de bis Ta nax mad, `grZel va di a ni val de bu-

le biT -sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis Sem Txve va Si xel Sek ru le ba ze ua ris Tqmis nac-

vlad ga mo i ye ne ba xel Sek ru le bis Sewy ve ta~.195

grZel va di an val de bu le biT -sa mar Tleb riv ur Ti er To ba Si xel Sek ru le bis Sewy-

ve ta sa mar Tleb ri vi Se de gis Tval saz ri siT uf ro mo sa xer xe be li a, Tu mxa re Ta in te-

res Si ar Se dis mi Re bu li Ses ru le bi sa da sar geb lis ukan dab ru ne ba. mas Sem deg rac

xel Sek ru le bis mi sa da ge bis sa kiTxi ga mo i ricx e ba da pir van del mdgo ma re o ba Si aR dge-

na Se uZ leb lad rTu li ar aris, da za ra le bul mxa res un da mi e ni Wos uf le ba, ssk-is 352-e

mux lis sa fuZ vel ze xel Sek ru le bi dan gas vlas air Cevs, Tu ssk-is 399-e mux lis sa fuZ-

vel ze Sewy vets xel Sek ru le bas.

vi na i dan, Sec vli li ga re mo e be bi, Zi ri Ta dad, grZel va di an sa xel Sek ru le bo ur-

Ti er To beb Si ga mo i ye ne ba, mi zan Se wo ni lia ga zi a re bu li iq nes gsk-is 313-e pa rag ra fis

mid go ma sa kiTx i sad mi da ssk-is 398-e mux lis me sa me na wi liT grZel va di an sa xel Sek ru-

le bo ur Ti er To beb Si mxa res xel Sek ru le bis Sewy ve tis uf le ba mi e ni Wos,196 ra Tqma un-

da, im Sem Txve va Si Tu mi sa da ge bis sa kiTxi uar yo fi Tad ga dawy de ba.

IV. ka non mdeb lis mi er ga re mo e ba Ta Sec vlas Tan ga Ta nab re bu li

à ras wo ri war mod ge ne bi~

1. Sec do ma ga ri ge bis sa fuZ vel Si

ssk-is 73-e `g~ mux lis Ta nax mad, àr se biT Sec do mad iT vle ba, ro ca ar ar se bobs is

ga re mo e be bi, ro mel Tac mxa re e bi ke Til sin di si e re bis prin ci pe bi dan ga mom di na re, ga-

ni xi la ven ga ri ge bis sa fuZ vlad~.


№as-7-6-2010 ganCineba.193 GH, Urt. v. 30. 9. 2011 − V ZR 17/11 (OLG Hamm), NJW, 2012, 373 (~Der Rücktritt ist in §313 III BGB nur

nachrangig für den Fall vorgesehen, dass eine Vertragsanpassung nicht möglich oder einer der Parteien nicht (mehr) zumutbar ist~); Sead., aseve, Feldhahn P., Die Störung der Geschäftsgrundlage im System des refor-mierten Schuldrechts, NJW, 2005, 3382.

194 Joussen J., Schuldrecht (1) Allgemeiner Teil, 2008, Rn. 753.195 BGB §313(3) ... ~An die Stelle des Rücktrittsrechts tritt für Dauerschuldverhältnisse das Recht zur Kündi-

gung,~ <http://www.gesetze-im-internet.de/bgb/––313.html>; Feldhahn P., Die Störung der Geschäftsgrund-lage im System des reformierten Schuldrechts, NJW, 2005, 3382.

196 Sead. CaCava s., moTxovnebis da moTxovnis safuZvlebis konkurencia kerZo samarTalSi,

Tb., 2010, 80, (ssk-is 398-e muxli 399-e muxlTan mimarTebiT, udavod, sagamonakliso wessa

da winapirobebs iTvaliswinebs da am ukanasknelis gamoyenebas gamoricxavs).


102

ga ri ge bis sa fuZ vlad mi iC ne va mxa re e bis er Tob li vi war mod ge na im ga re mo e beb ze,

ro mel Ta ga moc ide ba ga ri ge ba. Tu ki ga ri ge bis da de bis Sem deg aR moC nde ba, rom ga ri ge-

bis sa fuZ vlad da de bu li ga re mo e be bi ar ar se bob da, an im gva rad ar ar se bob da, ro gorc

mxa re eb ma war mo id gi nes saq me exe ba Sec do mas. war mod ge ne bis Sec do mad miC ne vi saT vis

ga dam wyve ti a, rom mxa re e bi ke Til sin di si e rad en do bod nen ga re mo e bis re a lu rad ar-

se bo bas.197

aras wo ri war mod ge na Se iZ le ba war mo iS vas im ga re mo e bis ga mo, ro me lic, ga ri ge-

bis sa fuZ vlis sa xiT mi si da de bis mo men ti saT vis sa va ra u dod ar se bob da, ase ve im ga re-

mo e bis ga mo, ro me lic Se iZ le ba mo ma val Si dad ges. aras wo ri war mod ge nis war mo So bis

dros, sa mar Tleb ri vi Se de gis Tval saz ri siT, mniS vne lo ba ara aqvs – ò ri ve Sem Txve va-

Si Se iZ le ba ga ri ge bis miC ne va ba Ti lad~.198

`sa fuZ vel Si Sec do ma gu lis xmobs gan sazR vrul ga re mo e beb Si Sec do mas. es ga re-

mo e be bi su bi eq tu rad au ci le be li ele men tia da mas xel Sek ru le bis sa fuZ vlad mi iC-

nevs cdo mi le ba Si myo fi pi ri~.199 mxed ve lo ba Si mi i Re ba ara mxo lod cdo mi leb Si myo-

fi pi ris su bi eq tu ri war mod ge ne bi, ara med saq mis obi eq tu ri mdgo ma re o ba,200 ro me lic

brun vis ke Til sin di si e re bis prin ci pi dan ga mom di na re un da Se fas des.

`sa fuZ vel Si Sec do ma gu lis xmobs, er Ti mxriv, mo tiv Si Sec do mas da, me o re mxriv,

ne bis ga mov le na Si Sec do mas~.201 gsk-is 119-e pa rag ra fi dan ga mom di na re, mo tiv Si Sec do-

mis Sem Txve va Si ne ba efuZ ne ba aras wor war mod ge nas.202 ma Sa sa da me, aras wo ri war mod ge-

ne bi ga ri ge bis sa fuZ vel Si Sec do mis er T-er Ti sa xe a.

ga ri ge bis sa fuZ vel Si Sec do ma ro gorc sa qar Tve los, ase ve sxva qvey ne bis ka non-

mdeb lo ba Si203 sa ci lo ga ri ge beb Tan ur Ti er Tkav Sir Si ga ni xi le ba da ar aris mi Ti Te ba

imis Ta o ba ze, rom ga ri ge bis sa fuZ vel Si Sec do ma, xel Sek ru le bis mi sa da ge bis an xel-

Sek ru le ba ze ua ris Tqmis uf le bas war mo Sob des.

2. `Sec vli li ga re mo e be bi sa~ da à ras wo ri war mod ge ne bis~

ur Ti er Tmi mar Te ba

ssk-is 398-e me-2 mux lis Ta nax mad, „ga re mo e ba Ta Sec vlas uTa nab rde ba, ro ca war-

mod ge ne bi, rom le bic xel Sek ru le bis sa fuZ ve li gax da, aras wo ri aR moC nda~.

197 Wanturia l., Sesavali saqarTvelos samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi, Tb., 2000,

369.198 iqve.199 zoiZe b., Wanturia l. (red.), niniZe T., axvlediani z., jorbenaZe s., ssk-is komentari, w. I,

Tb., 2002, 226.200 iqve.201 iqve.202 Kropholler J., Jacoby F., Hinden M., Studienkommentar, 12, Aufl ., München, 2010, §119, Rn. 12.203 garigebis safuZvlis ararseboba SecdomiT dadebul garigebebTan urTierTkavSirSi

jer kidev grociusis mier iuridiuli Zalis armqoned iqna ganxiluli. niderlandebis

samoqalaqo kodeqsis 6:228-e I `g~ muxlis Tanaxmad, araswori warmodgenebis safuZvelze

dadebuli xelSekruleba `SeiZleba Secilebul iqnes Tu baTilad gamocxaddes~, rode-

sac ̀ meore mxarec ̀ imave araswori warmodgenidan~ gamomdinare moqmedebda~. analogiur

samarTlebriv Sedegs iTvaliswinebs italiis samoqalaqo kodeqsis 1429-e I muxlic. ix.

kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 334-335.


103

„am Sem Txve va Si ga re mo e ba Ta Sec vlas ki ara aqvs ad gi li, ara med cdo mi le bas. xel-

Sek ru le bis da de bis dros mxa re e bi cdo mi le bis mdgo ma re o ba Si im yo fe bod nen~.204

„a ras wo ri war mod ge ne bis“ Sec vlil ga re mo e beb Tan ga Ta nab re ba ga u mar Tle be li a.

„a ras wor war mod ge nebs“ ar axa si a Tebs is wi na pi ro be bi, rom le bic xel Sek ru le bis mi-

sa da ge bis uf le bas war mo Sobs. war mod ge na, ro me lic ga ri ge bis sa fuZ ve li gax da, Ta vi-

dan ve aras wo ri a, mi si Sem dgo mi cvli le ba ki ar xde ba.

mar Ta li a, aras wo ri war mod ge ne bi xel Sek ru le bis sa fuZ ve lia (su bi eq tur sa fuZ-

vels), mag ram war mod ge ne bis an ga re mo e be bis xel Sek ru le bis sa fuZ vlad ar se bo ba ar

niS navs, rom av to ma tu rad war mo Sobs mis da ge bis an xel Sek ru le ba ze ua ris uf le bas.

sa yu radR e bo a, rom gsk-is 313-e me-2 pa rag ra fis205 Si na ar si ar se bi Tad ssk-is 398-e

me-2 mux lis iden tu ria206.

Tu ro go ri Ta na far do baa 313-e me-2 pa rag raf sa da Se ci le bis uf le bas So ris ger-

ma nul sa mar Tal Sic sa ka ma To a.207

prob le ma tu ria gsk-is §313 me-2 na wi li, rom lis Ta nax mad, ga ri ge bis sa fuZ vlis

cvli le bad ga ni xi le ba, ro de sac ar se bi Ti war mod ge ne bi, rom le bic xel Sek ru le bis sa-

fuZ ve li gax da, Sec do ma aR moC nda. nor mis am na wil Si sa u ba ria Sec do ma ze.208

ger ma nul iu ri di ul li te ra tu ra Si209 gsk-is 119-e da 313-e pa rag ra fe bis ga mij-

vna ze ga moT qmu lia mo saz re ba, rom 119-e me-2 pa rag ra fi210 mxo lod cal mxriv Sec do mas

are gu li rebs, xo lo or mxri vi Sec do mis Sem Txve va Si, ro de sac ori ve mxa ris Sec do ma211

gax da xel Sek ru le bis ar se bi Ti sa fuZ ve li, ga mo i ye ne ba 313-e me-2 pa rag ra fi.212


Tb., 2001, 404.205 WeWelaSvili z., (mTargmneli da red.), gsk, 2010, §313 (2) garemoebaTa Secvlas uTanabrde-

ba, rodesac warmodgenebi, romlebic xelSekrulebis safuZveli gaxda, araswori aR-

moCnda (~Einer Veränderung der Umstände steht es gleich, wenn wesentliche Vorstellungen, die zur Grundla-ge des Vertrags geworden sind, sich als falsch herausstellen“, <http://www.gesetze-im-internet.de/bgb/––313.html>.

206 ssk-is 398-e (2) muxli. garemoebaTa Secvlas uTanabrdeba, roca warmodgenebi, romlebic

xelSekrulebis safuZveli gaxda, araswori aRmoCnda.207 Joussen J., Schuldrecht (1) Allgemeiner Teil, 2008, Rn. 742.208 iqve.209 iqve, ix. aseve, Kropholler J., Jacoby F., Hinden M., Studienkommentar, 12, Aufl ., München, 2010, §119,

Rn. 19210 WeWelaSvili z., (mTargmneli da red.), gsk, 2010, §119 (2) nebis gamovlenis SinaarsSi Sec-

domad miiCneva Secdoma piris an nivTis TvisebebSi, romlebic samoqalaqo brunvaSi

miiCneva arsebiTad (2) Als Irrtum über den Inhalt der Erklärung gilt auch der Irrtum über solche Eigen-schaften der Person oder der Sache, die im Verkehr als wesentlich angesehen werden, <http://www.gesetze-im-internet.de/bgb/––119.html>).

211 Joussen J., Schuldrecht (1) Allgemeiner Teil, 2008, Rn. 742 (~...wen sich beide Parteien über eine verkehrs-wesentliche Eigenschaft irren, nicht §119 Abs. 2, sondern §313 einschlägig ist~); ix. aseve, CitaSvili n.,

Secvlili garemoebebiT warmoSobili Sesrulebis garTuleba da SeuZlebloba (germa-

nuli da qarTuli samarTlis SedarebiTsamarTlebrivi analizi), `samarTlis Jurnali~,

№2, 2011, 147.212 SesaZlebelia, rom §119 upiratesad CaiTvalos §313 II-sTan SedarebiT, magram calsaxa

upiratesobasac gaumarTleblad miiCneven. am ori normis ganmasxvaveblad isic miiC-

neva, rom gsk-is 313-e II paragrafis safuZvelze SesaZlebelia misadageba, xolo 119-e

II paragrafis safuZvelze SesaZlebelia naklis aRmofxvrac iqnes moTxovnili. mTavar


104

gsk-is 313-e II pa rag raf sa da gsk-is 119-e pa rag rafs So ris gan sxva ve ba pir Ta wris

mi xed viT ger ma nul sa mar Tal Si, Se saZ lo a, me tad ar gu men ti re bu li iyos, mi u xe da vad

imi sa, rom 313-e II pa rag ra fi or mxri vi Sec do mis ar se bo ba ze ar mi u Ti Tebs. mag ram aR-

niS nu li das kvna qar Tul sa mar Tal Si ver ga dawy vets sa kiTxs, Tu ra Sem Txve va Si uTa-

nab rde ba aras wo ri war mod ge ne bi Sec vlil ga re mo e bebs da ra Sem Txve va Si war mo Sobs

aras wo ri war mod ge ne bi Se ci le bis uf le bas. arc gsk-is 313-e II pa rag ra fis da arc ssk-is

398-e mux lis me-2 na wi lis Si na ar si ar iZ le va imis cal sa xad Tqmis sa Su a le bas, rom nor-

mis es na wi le bi or mxriv Sec do ma ze mi u Ti Tebs. aR niS nu li mid go ma ssk-is 398-e mux li-

sa da ssk-is 73-e `g~ mux lis ga sa mij nad qar Tul sa mar Tal Si ver ga mo i ye ne ba. vi na i dan,

`ssk-is 73-e `g~ mux lis Ta nax mad, ga dam wyve tia mxa re Ta er Tob li vi Sec do ma `ga ri ge bis

sa fuZ vlis~ ar se bo bis Ta o ba ze, rom lis arar se bo bac Se ci le bis uf le bis re a li ze bis

msur ve li mxa ri saT vis xel Sek ru le bis Se nar Cu ne bas mi u Re bels xdis~. 213

ma Sa sa da me, ssk-is 73-e `g~ mux lis sa fuZ vel ze, ga u mar Tle be lia msje lo ba, rom es

nor ma mxo lod er Ti kon tra hen tis Sec do mas iT va lis wi nebs, xo lo 398-e me-2 mux li –

ori ve mxa ris Sec do mas.

sru li ad Se saZ le be li a, rom ̀ mxa re e bi – an mxo lod er T-er Ti mxa re – Sec dnen xel-

Sek ru le bis da de bis mo tiv Si~.214 mxo lod er Ti mxa ris Sec do ma gvaqvs sa xe ze Tu ori ve

mxa ris er Tob li vi Sec do ma, es ssk-is 398-e me-2 mux lsa da ssk-is 73-e `g~ muxls So ris

gan mas xva ve be li kri te ri u mi ver gax de ba. ssk-is 398-e me-2 mux lSi or mxri vi Sec do mis

STa beW di le bas er Ti Se xed viT, Se saZ lo a, is faq ti qmni des, rom nor mis am na wil Si sa-

u ba ria `war mod ge neb ze~, rom le bic xel Sek ru le bis da de bis sa fuZ ve li gax da. Tum ca

`war mod ge neb Si~ xel Sek ru le bis Ti To e u li mxa ris cal -cal ke ar se bu li war mod ge na da

er Tad Se ja me bu li `war mod ge ne bi~ igu lis xme ba, Tu ram de ni me war mod ge nis ja mi qmnis

`war mod ge nebs~, rom le bic sru li ad Se saZ le be lia xel Sek ru le bis mxo lod erT mxa res

ga aC ndes (e .i xel Sek ru le bis erT mxa res Se saZ le be li a, ga aC ndes ara mxo lod er Ti, ara-

med ram de ni me war mod ge na, rom lis sa fuZ vel zec debs ga ri ge bas) ar ik ve Te ba da oraz-

rov ne bas war mo Sobs.

ssk-is 73-e `g~ mux lis Ta nax mad, `ga dam wyve tia is, rom `ga ri ge bis sa fuZ vlis~

arar se bo ba mxa re e bi saT vis ne bis ga mov le nis mo men tSi uc no bi a. amas Tan, es ga re mo e be bi

obi eq tu rad ar ar se bobs, Tu mxo lod mxa re TaT vis su bi eq tu rad uc no bi a, sa mar Tleb-

riv Se deg ze gav le nas ar ax dens~.215 ana lo gi u rad, ssk-is 398-e mux lis me o re na wil Sic

ga ri ge bis sa fuZ ve li Ta vi dan ve ar ar se bobs.216

ssk-is 73-e `g~ mux lis Ta nax mad, is ga re mo e be bi àr ar se bobs~, rom le bic ga ri ge-

bis sa fuZ vla daa miC ne u li. ssk-is 398-e me-2 mux lis Ta nax mad ki, xel Sek ru le bis sa fuZ-

vlad da de bu li war mod ge ne bi ̀ a ras wo ri~ aR moC nde ba. am or mi mar Te bas So ris gan sxva ve-

ba mxo lod for mu li re ba Si a, Si na ar sob ri vi Tval saz ri siT ki kon kre tul Sem Txve veb Si

ganmasxvavebelad ki, mainc orive mxaris Secdoma saxeldeba. ix. Joussen J., Schuldrecht (1) Allgemeiner Teil, 2008, Rn. 742.

213 kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 335.214 WeWelaSvili z., saxelSekrulebo samarTali, me-2 gadamuSavebuli gamocema, Tb., 2010,

123.215 kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 335.216 WeWelaSvili z., saxelSekrulebo samarTali, me-2 gadamuSavebuli gamocema, Tb., 2010,

122.


105

ori ve er Tma neTs em Txve va. mag: ga re mo e be bi sa er Tod ar iar se bebs, Tu iar se bebs, mag ram

ara im gva rad ro gorc es mxa re ebs war mo ed gi naT, xSir Sem Txve va Si sa mar Tleb riv Se deg-

ze gav le nas ver mo ax dens. Tu ki mxa re e bis Tvis ar eq ne ba mniS vne lo ba ra sa xis ga re mo e be-

bi ar se bobs, an re a lu rad ra da u des xel Sek ru le bas sa fuZ vlad, arc sa ci los gax di an

ga ri ge bas da arc mi sa da ge bas mo iTx o ven. aras wo ri war mod ge ne bis Se de gi aris is, rom

mxa re ebs ar sur daT am ga re mo e beb ze day rdno biT da e doT ga ri ge ba.217 e.i. xSir Sem Txve-

va Si ga re mo e be bis, war mod ge ne bis aras wo ro ba ga re mo e bis arar se bo bas uTa nab rde ba.

verc ar cod na ga u Ta nab rde ba Sec vlil ga re mo e bebs, vi na i dan, Sec do mas uTa nab-

rde ba ar cod na,218 e.i ar cod nac Sec do miT da de bu li ga ri ge bis Se degs iw vevs.

msje lo bas imis Ta o ba ze, rom ssk-is 398-e mux lis me o re na wi liT gaT va lis wi ne-

bu li à ras wo ri war mod ge ne bi“ Se ci le bis uf le bas war mo Sobs da ara mi sa da ge bis, Sem-

de gi ar gu men tic adas tu rebs, ker Zod, sa qar Tve los uze na e si sa sa mar Tlo gan mar tavs,

rom `Sec do miT da de bu li ga ri ge bi sas ne bis nakls mxa ris aras wo ri war mod ge na ga na pi-

ro bebs da sa de bi ga ri ge bis ar sTan Tu Si na ar sTan da kav Si re biT, ase ve im ga re mo e be bis

aras wo ri aR qma, rac ga ri ge bis da de bas sa fuZ vlad da e do~.219

aqe dan ga mom di na re, cxa di a, rom à ras wo ri war mod ge ne bi~, ro me lic ga ri ge bis sa-

fuZ ve li gax da sa sa mar Tlos mi er gan xi lu lia sa ci lo ga ri ge beb Tan ur Ti er Tkav Sir Si,

ma Sin ro de sac sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis 398-e mux lis mi xed viT, ga ri ge bis sa-

fuZ vlad da de bu li aras wo ri war mod ge ne bi Sec vlil ga re mo e bebs uTa nab rde ba da, Se sa-

ba mi sad, xel Sek ru le bis mi sa da ge bis an xel Sek ru le bi dan gas vlis uf le bas war mo Sobs.

3. aras wo ri war mod ge ne bis ga re mo e ba Ta Sec vlas Tan ga Ta nab re biT

war mo So bi li sa mar Tleb ri vi Se de gi

`Sec do ma ga ri ge bis sa fuZ vel Si~ iZ le va or sru li ad gan sxva ve bul sa mar Tleb riv

Se degs. 73-e `g~ mux lis Sem Txve va Si ka non mde be li mxa res ani Webs Se ci le bis uf le bas, am

uf le bis re a li ze bi sas ga ri ge ba gax de ba ba Ti li, xo lo me o re Sem Txve va Si ani Webs xel-

Sek ru le bis mi sa da ge bis an xel Sek ru le ba ze ua ris uf le bas.

ro de sac er Ti da ima ve ur Ti er To bis re gu li re ba ze mi mar Tu li nor ma gan sxva ve-

bul Se de gebs war mo Sobs, cxa dia nor mis for mu li re ba ac de ni lia ka non mdeb lis mi zans.

Tu er Tsa da ima ve faq tob riv ga re mo e beb Si `Sec do ma ga ri ge bis sa fuZ vel Si~ xan Se ci-

217 magaliTad, à da b SeTanxmdnen imis Taobaze, rom es ukanaskneli a-s miawodebda axa-

li sabadoebidan miRebul 5 milion barel maRali xarisxis navTobs. xelSekrulebis

dadebis Semdeg gairkva, rom navTobis maragi ar aRemateboda 2 milion barels da isic

dabali xarisxisa iyo~. cxadia, am SemTxvevaSi garigebis safuZvlad dadebuli warmod-

gena arasworia, magram mxarisTvis SesaZloa misi araswori saxiT arseboba, garemoebis

ararsebobas niSnavdes, vinaidan mxarem konkretul garemoebebs daukavSira xelSek-

rulebis dadeba da Tu ar arsebobs maRali xarisxis navTobi, dabali xarisxis navTobis

arseboba SesaZloa, mxarisaTvis umniSvnelo iyos. mTavaria, rom is garemoeba ar arse-

bobs, romlis arsebobac mas surda am garigebiT. ix. zoiZe b., Wanturia l., (red.), niniZe T., Sengelia r., xecuriani j., ssk-is komentari, w. III, Tb., 2001, 404.

218 kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 335.219 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2013 wlis 25 martis

№as-1350-1275-2012 ganCineba.


106

le bis uf le bas war mo Sobs, xan mi sa da ge bis an xel Sek ru le ba ze ua ris uf le bas, es ga mo-

iw vevs sa sa mar Tlo praq ti kis ara er Tgva rov ne bas, oraz rov ne bas da war mo Sobs usa mar-

Tlo Se de gebs mxa ris Tvis.

ssk-is 398-e mux lis me o re na wil sa da ama ve ko deq sis 73-e mux lis `g~ qve punqts So-

ris gan sxva ve bas re a lu rad mxo lod ma Ti sxva das xva mux lSi gaT va lis wi ne ba ga na pi ro-

bebs. ami tom mi zan Se wo ni li a, 398-e mux lis me o re na wi li amo Re bul iq nes da ga ri ge bis

sa fuZ vlad da de bu li à ras wo ri war mod ge ne bi~ sa mo qa la qo ko deq sis 73-e mux lis `g~

qve pun qtma mo a wes ri gos, ra Ta ar sob ri vad er Ti nor mis dis po zi ci is sa fuZ vel ze gan-

sxva ve bu li sa mar Tleb ri vi Se de ge bis dad go ma Ta vi dan iq nes aci le bu li.

V. ga re mo e ba Ta Sec vlis ris kis da kis re ba

1. ga re mo e ba Ta Sec vlis ris ki sa da mtki ce bis tvir Tis da za ra le bu li

mxa ri saT vis da kis re ba

Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge bis sa kiTxi mniS vne lov nad

aris da mo ki de bu li sa xel Sek ru le bo ris kis ga na wi le ba ze. xel Sek ru le bis mxa re ar se-

bi Ti cvli le bis Sem Txve va Sic ki mi sa da ge bis uf le biT ver isar geb lebs Tu cvli le ba

mi si ris kis sfe ros mi e kuT vne ba.220

ro de sac Se uc vle li xel Sek ru le bis dac va er T-er Ti mxa ri saT vis mi u Re be li xde-

ba, pir vel rig Si, un da dad gin des Tu ro gor ina wi le ben mxa re e bi da de bu li xel Sek ru-

le biT msgav si ga re mo e bis war moq mnis risks,221 ker Zod, yo vel Tvis un da ga ni sazR vros,

rom mxa re, ro me lic ga re mo e bis cvli le bis Se de gad za ral de ba swo red am ris kis ma ta-

re be li xom ar aris? da za ra le bul mxa res xom ar ekis re ba Sec vli li ga re mo e biT war mo-

So bi li Se de gis ris ki?222

ga re mo e bis cvli le ba, val de bu le bis Sem dgo mi Ses ru le bis sa kiTx is ga daW ri sas,

Se iZ le ba mxo lod im Sem Txve va Si iq nes gaT va lis wi ne bu li, Tu mxa re ar aris sa xel Sek-

ru le bo ris kis ma ta re be li.223 ev ro pu li sa xel Sek ru le bo sa mar Tlis prin ci pe bi sa da

ù nid ro as~ sa er Ta So ri so sa vaW ro xel Sek ru le ba Ta prin ci pe bis Se sa ba mi sa dac xel-

Sek ru le bis Sec vla rom gan xor ci el des `mov le nis dad go mis ris ki Ta vis Tav ze ar un da

hqon des aRe bu li da za ra le bul mxa res~.224

220 BGH, Urteil vom 9. 3. 2010 - VI ZR 52/09 (OLG Stuttgart), NJW, 2010, 1877 (~... ist für eine Berücksichti-gung von Störungen der Geschäftsgrundlage grundsätzlich kein Raum, soweit es um Erwartungen und Um-stände geht, die nach den vertraglichen Vereinbarungen in den Risikobereich einer der Parteien fallen sollen~); Sead. aseve, Толстого Ю.К., Сергеева А.П., Гражданское право, часть 1, Санкт-Петербург, 1996. 457; Unberath, Bamberger, Roth (Hrsg.), Beck‘scher Online-Kommentar BGB, 27. Aufl ., 2011, §313 BGB, Risi-kobetrachtung, Rn. 27; Palandt O., Bürgerliches Gesetzbuch, 65. Aufl , München, 2006, §313BGB, Rn. 25.

221 cvaigerti k., kotci h., SedarebiTi samarTalmcodneobis Sesavali kerZo samarTlis

sfe roSi, t. II, Tb., 2001, 213.222 Joussen J., Schuldrecht (1) Allgemeiner Teil, 2008, Rn. 749.223 iqve, Rn. 750.224 UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts, Article 6.2.2. – Defi nition of Hardship (`(d)

the risk of the events was not assumed by the disadvantaged party~), <http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/principles.html#NR93>.


107

`xel Sek ru le bis mi xed viT Sem sru le be li mxa re cvli le bis ris kis ma ta re be li ar

un da iyos~.225 ro de sac er Ti mxa re pa su xis mgeb lo bas iRebs ga re mo e bis sa mo mav lo gan-

vi Ta re bis ris kze, igi ve Rar mi mar Tavs ga ri ge bis sa fuZ vlis cvli le bis nor mas, Tu ga-

re mo e ba sxva ga va rad gan vi Tar de ba.226 vi na i dan, Tu xel Sek ru le biT gaT va lis wi ne bu lia

ga re mo e be bis Sec vlis ris kis da za ra le bu li mxa ri saT vis da kis re ba, `sa xel Sek ru le bo

pi ro ba moq me debs da 398-e mux lis ga mo ye ne ba da uS ve be li a~.227 Sec vli li ga re mo e be bis

mom wes ri ge be li nor ma ki ar un da iq nes ga mo ye ne bu li sa xel Sek ru le bo an ka no nis mi e ri

ris kis Se sac vle lad an mis aR mo saf xvre lad.228

ris ki Se iZ le ba aRe bul iq nes pir da pir an sa gu lis xmo iyos. 229 ru se Tis fe de ra ci-

is sa mo qa la qo ko deq sis Se sa ba mi sad, Se saZ lo a, ris ki mxa res ekis re bo des ara mxo lod

xel Sek ru le biT, ara med saq mi a ni brun vis Cve u le be bi dan ga mom di na rec.230

gsk-is 313-e pa rag ra fis pir ve li na wi lis mi xed viT, xel Sek ru le bis mi sa da ge ba

Sec vli li ga re mo e be bi sad mi Se iZ le ba moTx ov nil iq nes im far gleb Si, `rom leb Sic –

cal ke u li Sem Txve vis ga re mo e ba Ta gaT va lis wi ne biT, ker Zod, ki, sa xel Sek ru le bo an

ka no nis mi e ri ris kis ga na wi le ba, – xel Sek ru le bis mxa res ar Se iZ le ba mo eTx o vos Se uc-

vle li xel Sek ru le bis dac va~. ssk-is 398-e mux lSi ris kis ga na wi le ba ze ara fe ria naT-

qva mi. mi u xe da vad ami sa, sa sa mar Tlo praq ti ka Si Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek-

ru le bis mi sa da ge bis sa kiTxi mxa re Ta ris kis sfe ros gan sazR vri sa da mi si Se fa se bis

Se de gad wyde ba.231 am gva ri mid go ma mar Te bu li a, mag ram nor mis srul yo fi saT vis mi zan-

Se wo ni li a, ga zi a re bu li iq nes, sa kiTx is gsk-i se u li ga dawy ve ta da ssk-is 398-e muxls

da e ma tos Se mad gen lo ba, ro me lic sa xel Sek ru le bo ris kis ga na wi le bis far gleb ze ga-

a ke Teb da daT qmas.

mtki ce bis tvir Ti, rom mov le nis dad go mam val de bu le bis Ses ru le ba ga xa da uki-

du re sad mZi me (ga nu xor ci e le be li) da za ra le bul mxa res ekis re ba. man ve un da am tki-

cos, rom mov le nis dad go mis ris ki gaT va lis wi ne bu li ar hqon da da xel Sek ru le ba da i-

do im va ra u diT, rom mov le na ar dad ge bo da.232

225 The Principles Of European Contract Law, 2002, Article 6:111(Ex Art. 2.117), (~ (c) the risk of the change of circumstances is not one which, according to the contract, the party affected should be required to bear~),

<http://www.jus.uio.no/lm/eu.contract.principles.parts.1.to.3.2002/6.111.html>.226 Kropholler J., Jacoby F., Hinden M., Studienkommentar, 12, Aufl ., München, 2010, §313, Rn. 2.227 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2010 wlis 6 ivlisis

№as-7-6-2010 ganCineba.228 Lettl T., Weiden, Die Anpassung von Verträgen des Privatrechts, Jus 2001, 248.229 zoiZe b., Wanturia l. (red.), niniZe T., Sengelia r., xecuriani j., ssk-is komentari, w. III,

Tb., 2001, 403.230 Суханов Е.А. (Ред.), Гражданское право, Т. III, М., 2006, 231 (`из обычаев делового оборота или суще-

ства договора не вытекает, что риск изменения обстоятельств несет заинтересованная сторона~).231 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2010 wlis 6 ivlisis

№as-7-6-2010 ganCineba; saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa pala-

tis 2011 wlis 31 oqtombris № as 1153-1173-2011 ganCineba.232 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2010 wlis 6 ivlisis



108

2. ga re mo e ba Ta Sec vlis ris kis da kis re ba cal ke u li sa xis

xel Sek ru le bis mxa re e bi saT vis

sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq si, zo gi er Ti sa xis sa xel Sek ru le bo ur Ti er To ba-

Si Sec vli li ga re mo e be bis war mo So bi sas, 398-e mux li sa gan gan sxva ve bul sa mar Tleb riv

Se degs iT va lis wi nebs. ra sac, Zi ri Ta dad, ama Tu im xel Sek ru le bis spe ci fi ku ri bu ne ba

ga na pi ro bebs. ka non mdeb lis mi er cal ke u li Sem Txve ve bis mo wes ri ge ba spe ci a lu ri nor-

me bis sa fuZ vel ze, sa xel Sek ru le bo sa mar Tli a no bi dan ga mom di na re, ga mar Tle bu li a.

2.1. ga re mo e ba Ta Sec vlis ris kis da kis re ba mo naTx ov ris

gar dac va le bi sas

ssk-is 622-e mux lis Se sa ba mi sad, `Tu mo naTx ov re gar da ic va la, an gam naTx ov re be-

li ga uT va lis wi ne be li ga re mo e bis ga mo sa Wi ro ebs nivTs, mas Se uZ lia mo Sa los xel Sek-

ru le ba~. am kon kre tul Sem Txve va Si ga re mo e ba ic vle ba: a) mo naTx ov ris gar dac va le biT

da b) ga uT va lis wi ne be li ga re mo e bis war mo So biT, rac niv Tis moTx ov nis uf le bas ani-

Webs gam naTx ov re bels. pir vel Sem Txve va Si xel Sek ru le ba Se iZ le ba Sewy des, rad gan àr

ar se bobs xel Sek ru le bis mxa re~.233 ssk-is 398-e mux liT mi ni We bu li uf le bis gan ma xor-

ci e le be li su bi eq te bi ki ari an xel Sek ru le bis mxa re e bi.

ssk-is 622-e mux liT gaT va lis wi ne bu li Sem Txve va, ro de sac gam naTx ov re bels ga-

uT va lis wi ne be li ga re mo e bis ga mo esa Wi ro e ba niv Ti, er Ti Se xed viT, Se saZ lo a, iseT

cvli le bas Tan aso cir de bo des, ra sac ssk-is 398-e mux li iT va lis wi nebs. am Sem Txve va-

Sic ga re mo e ba ic vle ba, im sa xiT aRar ar se bobs, ra sac gam naTx ov re bel ma Txo ve bis xel-

Sek ru le bis da de ba da u kav Si ra.234

am Sem Txve va Si ssk-is 398-e mux lis ga mo ye ne ba imi tom aris ga mo ricx u li, rom si-

nam dvi le Si arc ga re mo e bis im sa xiT Sec vla xde ba, ro gor sac es nor ma iT va lis wi nebs da

arc sa xel Sek ru le bo uTa nas wo ro ba war mo i So ba, vi na i dan, usa sa yid lo xel Sek ru le bis

dros ga u mar Tle be lia mxa re Ta in te res Ta dis ba lan sze sa u ba ri, rom lis ga wo nas wo re-

ba sac em sa xu re ba ssk-is 398-e mux li. ka non mdeb lis mi er gam naTx ov reb li saT vis xel Sek-

ru le bis moS lis uf le bis mi ni We ba ga mar Tle bu lia Txo ve bis usas yid lo xa si a Ti dan ga-

mom di na re. mar Ta li a, sa xe zea mi sa da ge bis er T-er Ti wi na pi ro ba, – `ga uT va lis wi ne be li

ga re mo e ba~, mag ram cal ke aRe bu li arc er Ti wi na pi ro ba, mi sa da ge bis uf le bas rom ar

war mo Sobs, es kon kre tu li Sem Txve va amis na Te li ma ga li Ti a.

233 Sengelia r., Wanturia l. (red.), zoiZe b., niniZe T., xecuriani j., ssk-is komentari, w. IV,

t. I, Tb., 2001, 225.234 magaliTad, Tu gamnaTxovreblis mier Txovebis xelSekrulebis dadebis safuZveli gax-

da is garemoeba, rom mas sakuTari nivTi droebiT ar sWirdeboda da gamoavlina keTili

neba misi ganaTxovrebis Taobaze, Semdeg ki Seicvleba garemoeba, kerZod, mas gauTval-

iswinebeli garemoebis gamo dasWirdeba Tavisi nivTi, (mag: ojaxis wevris avadmyofo-

bis gamo dasWirdeba ganaTxovrebuli agaraki) gamnaTxovrebels ufleba aqvs moSalos

xelSekruleba da moiTxovos nivTis ukan dabruneba. ix. Sengelia r., Wanturia l. (red.),

zoiZe b., niniZe T., xecuriani j., ssk-is komentari, w. IV, t. I, Tb., 2001, 225.


109

2.2 ga re mo e ba Ta Sec vlis ris kis da kis re ba ses xis Se pi re bi sas

ses xis Se pi re bis xel Sek ru le ba dam pi re bels uf le bas aZ levs ua ri Tqvas ses xis mi-

ce ma ze, Tu me o re mxa ris qo neb ri vi mdgo ma re o ba im de nad ga u a res da, rom Se iZ le ba saf-

rTxe Se eq mnas va lis dab ru ne bas (ssk-is 628-e mux li). am nor ma Si da fiq si re bu lia mxa ris

cal mxri vi uf le ba ua ri Tqvas sa xel Sek ru le bo ur Ti er To bis Sem dgom gag rZe le ba ze.

mses xeb lis qo neb ri vi mdgo ma re o bis ga u a re se ba Se iZ le ba mra va li ga re mo e biT

iyos ga mow ve u li.235 ro mel Ta gan ume te so ba Se saZ loa ga uT va lis wi ne bel ga re mo e ba Ta

ricxvs mi e kuT vne bo des da ma Ti cvli le ba Ta vi si ar siT, cal ke u li Sem Txve ve bis gaT-

va lis wi ne biT, Se saZ le be li a, swo red xel Sek ru le bis da de bis Sem dgom war mo So bil aS-

ka ra da ga uT va lis wi ne be li ga re mo e be bis cvli le bas war mo ad gen des. mi u xe da vad imi sa,

rom ssk-is 628-e mux lis far gleb Si mi sa da ge bi saT vis sa Wi ro sru li wi na pi ro be bis Ca-

mo naT va li ar aris, ma Ti ar se bo bis Sem Txve va Sic ki ga u mar Tle be li iq ne bo da, ka non mde-

bels ses xis dam pi reb li saT vis mo eTx o va mag: uf ro nak le bi ode no bis Tan xis ga ses xe ba,

anu xel Sek ru le bis mi sa da ge ba Sec vlil ga re mo e bas Tan. vi na i dan ses xis dam pi re bels ar

surs ga wi os ris ki da eW vqveS da a ye nos va lis dab ru ne ba, ami tom mi si `sa xel Sek ru le bo

boW vis gan gan Ta vi suf le ba~236 ga mar Tle bu li a.

2.3. ga re mo e ba Ta Sec vlis ris kis da kis re ba pa tiv sa de bi mi ze ze bis

ar se bo bi sas sacx ov re be li sad go mis qi rav no bis

xel Sek ru le bis Sewy ve tis dros

ssk-is 562-e mux lis pir ve li na wi li sa da me o re na wi lis ̀ g~ qve pun qtis Se sa ba mi sad,

Tu `dam qi ra ve be li uars am bobs ga da i xa dos gam qi ra veb lis mi er Se mo Ta va ze bu li gaz-

rdi li qi ra, ro me lic Se e sa ba me ba ba zar ze ar se bul bi nis qi ras~, ma Sin gam qi ra ve bels

Se uZ lia `Sewy vi tos~ sacx ov re be li sad go mis qi rav no bis xel Sek ru le ba.

ssk-is 562-e `g~ mux liT ise Ti Sem Txve vaa gaT va lis wi ne bu li, ro de sac qi rav no bis

xel Sek ru le bis da de bis Sem deg xel Sek ru le bis moq me de bis pe ri od Si ic vle ba ga re mo e-

ba – iz rde ba bi nis qi ris sa baz ro Ri re bu le ba. qi ris gaz rdas, Se saZ lo a, mra va li ga re-

mo e ba ga na pi ro beb des, maT So ris ise Tic, ro mel Ta gan Wvre tac xel Sek ru le bis da de bis

dros mxa re ebs ar Se eZ loT. mi si cvli le ba, Se saZ lo a, ar se bi Tic iyos da mxa re Ta in-

te res Ta ba lan ssac ar Rvev des, anu cal ke ul Sem Txve va Si sa xe ze iyos ssk-is 398-e mux-

liT gaT va lis wi ne bu li ga re mo e be bis ar se bi Ti cvli le ba. gam qi ra veb lis mir gaz rdi-

li ode no biT qi ris ga dax dis Se Ta va ze ba da dam qi ra veb lis ua ri ase Tis ga dax da ze un da

iT qvas, rom aris mxa re Ta mo la pa ra ke ba qi ris sa baz ro Ri re bu le bis gaz rdil ode no-

bas Tan xel Sek ru le bis mi sa da ge bis Ta o ba ze. dam qi ra veb lis ua ri ga da i xa dos gaz rdi-

li qi ra, faq tob ri vad, xel Sek ru le bis mi sa da ge ba ze ua ris Tqma a, mag ram aseT Sem Txve-

235 magaliTad: sasamarTlos gadawyvetilebis aRsrulebiT, riTac msesxebels daekisra

didi odenobiT zianis anazRaureba, gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis dawyebiT, maT

Soris iseTi garemoebebiTac, rogoricaa bunebrivi katastrofebi (mag: `msesxebels~

Zlieri setyvis Sedegad gaunadgurda mosavali, miwisZvris Sedegad daengra saxli, ro-

melic unda gaeyida da daefara vali), ekonomikuri krizisiT da sxv.236 CaCava s., moTxovnebis da moTxovnis safuZvlebis konkurencia kerZo samarTalSi, Tb.,

2010, 77.


110

va Si ka non mde be li gam qi ra ve bels, rom lis in te re se bic da ir Rve va Se uc vle li fa siT

xel Sek ru le bis gag rZe le bis Sem Txve va Si, ani Webs xel Sek ru le bis moS lis uf le bas da

ar iT va lis wi nebs ssk-is 398-e me sa me mux liT gaT va lis wi ne bul sa mar Tleb riv Se degs –

xel Sek ru le bi dan gas vlas.

dam qi ra veb lis mi er gaz rdi li qi ris ga da ux de lo ba aris is pa tiv sa de bi sa fuZ ve-

li, rac gam qi ra ve bels aZ levs qi rav no bis moS lis uf le bas, ami tom aseT Sem Txve va Si qi-

rav no bis xel Sek ru le bis moS la gam qi ra veb lis mxri dan ka no ni e ri a.237

2.4. ga re mo e ba Ta Sec vlis ris kis da kis re ba sa dazR ve vo

Se sa ta nis ga di de bi sas

sa dazR ve vo ur Ti er To ba Si dazR ve vis xel Sek ru le bis moS lis sa fuZ ve li Se iZ le ba

gax des mzRve ve lis mi er sa dazR ve vo Se sa ta nis ga di de ba.238 ker Zod, ssk-is 807-e mux lis

Se sa ba mi sad `Tu mzRve vel ma ga a di da sa dazR ve vo Se sa ta ni,239 ma Sin dam zRvevs Se uZ lia

xel Sek ru le bis moS lis er TTvi a ni va dis dac viT Sewy vi tos xel Sek ru le ba~. xel Sek ru-

le bis Se nar Cu ne ba pre mi is gaz rdis ga re Se, Se saZ lo a, sa dazR ve vo kom pa ni as da za ra le-

bul mdgo ma re o ba Si aye neb des da ar uRir des sa xel Sek ru le bo ur Ti er To bis gag rZe le-

ba, vi na i dan sa dazR ve vo Se sa ta nis ode no ba da ga sa we vi sa dazR ve vo mom sa xu re ba arap-

ro por ci u li iyos. al baT ami tom ar mo eTx o ve ba mas xel Sek ru le bis Sec vlil ga re mo-

e beb Tan mi sa da ge ba da eni We ba xel Sek ru le bis moS lis uf le ba. amas Ta na ve, sa dazR ve vo

Se sa ta nis um niS vne lo gaz rda dam zRvevs xel Sek ru le bis va dam de moS lis uf le bas ar

ani Webs.240 xel Sek ru le bis moS lis uf le bas war mo Sobs sa dazR ve vo Se sa ta nis mniS vne-

lov nad ga di de ba. Tu ra Ca iT vle ba sa dazR ve vo Se sa ta nis mniS vne lo van gaz rdad, yo vel

kon kre tul Sem Txve va Si saq mis ga re mo e be bi dan ga mom di na re un da dad gin des.

ma Sa sa da me, sa dazR ve vo ur Ti er To bis pe ri od Si ga re mo e bis Sec vla – sa dazR ve vo

Se sa ta nis ga di de ba, ar war mo Sobs ssk-is 398-e mux liT gaT va lis wi ne bul Se degs da mxa-

res uf le bas ani Webs mo Sa los xel Sek ru le ba.

3. Sec vli li ga re mo e be bi sa da no mi na liz mis prin ci pis

ur Ti er Tmi mar Te ba

fu la di val de bu le bis Ses ru le bi sas moq me debs no mi na liz mis prin ci pi,241 e.i.

prin ci pi imis Se sa xeb, rom va li no mi na lu rad im Tan xa Si un da da i fa ros, rom lis Se sa ba-

mi sa dac iyo da de bu li xel Sek ru le ba.242

237 CikvaSvili S., Sengelia r., Wanturia l. (red.), zoiZe b., niniZe T., xecuriani j., ssk-is ko-

mentari, w. IV, t. I, Tb., 2001, 134.238 ciskaZe m., nebayoflobiTi dazRvevis samarTlebrivi regulireba, Tb., 2001, 27.239 sadazRvevo Sesatanis gazrda, SesaZloa, ganpirobebuli iyos rogorc sadazRvevo kompa-

niis Sida (mag.: zarali), ise gare faqtorebiTac, magaliTad, medikamentebze fasebis zr-

diT. fasebis zrda ki, SesaZloa, Tavis mxriv, iseTma garemoebebma gamoiwvios, romelTa

moxdenis SesaZlebloba ver iqneboda gonivrulad navaraudevi xelSekrulebis dadebisas.240 ciskaZe m., nebayoflobiTi dazRvevis samarTlebrivi regulireba, Tb., 2001, 27.241 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa

palatis 2009 wlis 17 seqtembris № as-239-564-09 ganCineba.242 CantlaZe m., nebis gamovlenis ganmarteba, pirgasamtexlos Semcireba, nominalizmis

principi, Jurn. `qarTuli samarTlis mimoxilva~, 5/2002-1, 174.


111

`fu la di val de bu le bis Ses ru le bis dros sa mo qal qo ko deq sis 389-e mux lis243 ga-

mo ye ne ba Se iZ le ba mxo lod im Sem Txve va Si, ro ca xde ba de no mi na cia244 anu fu lis er Te-

u lis (kur sis) gaz rda an Sem ci re ba, ase ve va lu tis Sec vla da erov nu li va lu tis hi pe-

rin fla ci a~.245

sa sa mar Tlo praq ti ka Si ssk-is 389-e mux li im gva rad ga ni mar te ba, rom fu lis er-

Te u lis (kur sis) gaz rda an Sem ci re ba ar gu lis xmobs erov nu li va lu tis – la ris kur-

sis mi mar Te bas ucx o ur va lu teb Tan,246 ssk-is 389-e mux li iT va lis wi nebs fu lis niS nis

no mi na lu ri Ri re bu le bis cvli le bis dros fu lis kur sis Sec vlas da ara fu lis sa va-

lu to kur sis cvli le bas.247 Se sa ba mi sad, es mux li ar ga mo i ye ne ba fu lis no mi na lu ri

gac vli Ti kur sis var dnis dros, fu lis kur sTa So ri si (la ris do lar Tan an la ris sxva

va lu tas Tan mi mar Te ba) sxva o bis Sem Txve veb Si, rad gan sa baz ro eko no mi kis pi ro beb Si

va lu tis mer ye o ba sav se biT da saS ve bi a.248

rad gan dam kvid re bu li praq ti ka ase Tia da imis gaT va lis wi ne bi Tac rom `fu lis

kur si niS navs er Ti qvey nis fu lis er Te u lis Ri re bu le bas, ga mo xa tuls sxva qvey nis

fu lis er Te u liT~,249 mi zan Se wo ni li iq ne ba, rom ssk-is 389-e mux lSi ga keT des sa Ta na do

mi Ti Te ba imis Ta o ba ze, Tu ras gu lis xmobs `fu lis kur sis gaz rda an Sem ci re ba~, vi na-

i dan, mxa re eb ma, Se saZ lo a, swo red la ris ucx o ur va lu teb Tan mi mar Te ba da u kav Si ron

389-e mux lis mo wes ri ge bis sfe ros, rad ga nac is `fu lis kur sis~ mi marT sa yo facx ov re-

bo da mo ki de bu le bas Tan250 ax lo sa a.

243 ssk-is 389-e muxlis Sesabamisad, Tu gadaxdis vadis dadgomamde gaizarda an Semcirda

fulis erTeuli (kursi), an Seicvala valuta, movale valdebulia gadaixados im kur-

siT, romelic Seesabameba valdebulebis warmoSobis dros. valutis Secvlisas gadacv-

liT urTierTobebs safuZvlad unda daedos is kursi, romelic valutis Secvlis dRes

arsebobda fulis am erTeulebs Soris.244 magaliTad, `denominacia ganicada sabWoTa kavSiris dros maneTma, rodesac 10 maneTis

nominali Seicvala 1 maneTis nominaliT. valutis Secvlas adgili hqonda maSin, rode-

sac rusuli rubli Seicvala kuponiT, xolo Semdeg kuponi – lariT.~ ix. zoiZe b., Wantu-

ria l., (red.), niniZe T., Sengelia r., xecuriani j., ssk-is komentari, w. III, Tb., 2001, 347.245 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos administraciul da sxva kategoriis saqmeTa

palatis 2006 wlis 10 maisis № bs-1387-962 (k-05) ganCineba, saqarTvelos uzenaesi sa-

samarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2001 wlis 18 ivlisis

№ 3k/614-01, 2000 wlis 26 ivlisis № 3k-411-200 ganCineba, 2001 wlis 27 ivnisis №3k/551-01

gadawyvetileba.246 wkeplaZe n., fuladi valdebulebis gadaxda fuladi erTeulis kursis Secvlisas, `qar-

Tuli samarTlis mimoxilva~, 6/2003-1, 194; ix. aseve, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos

samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2001 wlis 18 ivlisis № 3k/614-01

gadawyvetileba.247 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa

palatis 2001 wlis 27 ivnisis № 3k/ 467-01 ganCineba.248 CantlaZe m., nebis gamovlenis ganmarteba, pirgasamtexlos Semcireba, nominalizmis

principi, `qarTuli samarTlis mimoxilva~, 5/2002-1, 174.249 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa

palatis 2000 wlis 14 ivlisis № 3k/305-200 ganCineba.250 wkeplaZe n., fuladi valdebulebis gadaxda fuladi erTeulis kursis Secvlisas, Jurn.

`qarTuli samarTlis mimoxilva~, 6/2003-1, 194.


112

no mi na liz mis prin ci pis ar si ima Si mdgo ma re obs, rom fu lis msyid ve lo bi Tu na ri-

a no bis cva le ba do ba ar aris ga da sax de li Tan xis ga da fa se bis sa fuZ ve li. 251

Sem Txve ve bi, rom le bic 389-e mux lis mo wes ri ge bis sfe ros mi e kuT vne ba Se saZ loa

cal ke ul Sem Txve va Si 398-e mux liT gaT va lis wi ne bu li ga re mo e bis ar se bi Ti cvli le-

bac iyos, mag ram àr aris ga mok ve Ti li ssk-is 389-e mux lis mi mar Te ba ssk-is 398-e mux-

liT gaT va lis wi ne bul re gu li re bas Tan. ssk-is 389-e mux li ssk-is 398-e mux lTan mi-

mar Te biT Zi ri Ta dad un da Ca iT va los sa ga mo nak li so nor mad, vi na i dan igi awes ri gebs

uSu a lod fu lis er Te u lis, kur si sa Tu va lu tis Sec vlis Sem Txve va Si gan sxva ve bul

sa mar Tleb riv Se degs. Tum ca, ssk-is 389-e da 398-e mux le bis kon ku ren ci is Sem Txve va-

Si, ga u mar Tle be lia ssk-is 389-e mux lis upi ra te so bis upi ro bo aRi a re ba da mi si ssk-is

398-e mux lTan mi mar Te biT ga mom ricx a vi Za lis mqo ne re gu li re bad aRi a re ba~.252

no mi na liz mis prin ci pis er T-er Ti yve la ze di di nak lo va ne ba aris is, rom igi ver

uz run vel yofs ori ve mxa ris usaf rTxo e bi sa da ris ke bis dazR ve vas sa va lu to kur sis

Sec vli sas, in fla ci is an de val va ci is Sem Txve va Si.253 Tu in fla cia gan vi Tar da da cu lia

xel Sek ru le bis mxo lod er Ti mxa ris – mo va lis in te re si, ka non mdeb lis mi za ni ki ori ve

mxa ris sa mar Tli a ni in te re se bis dac va a.254 ami tom 389-e mux liT gaT va lis wi ne bu li Sem-

Txve ve bis dad go mi sas ga u mar Tle be li iq ne ba, rom ssk-is 398-e mux lis moq me de ba cal sa-

xad ga mo i ricx os. rad ga nac 389-e mux li kon kre tul Sem Txve veb Si mxo lod er Ti mxa ris

in te re se bis dac vas em sa xu re ba, me o re mxa ris in te re se bi ar se bi Tad rom ar da ir Rves,

upi ra te so ba un da mi e ni Wos 398-e muxls, ro me lic miz nad isa xavs sa xel Sek ru le bo wo-

nas wo ro bis aR dge nas da ori ve mxa ris in te re se bis Ta na bar dac vas.

va lu tis kur sis Sec vlis, fu lis ga u fa su re bis ris ki yo vel Tvis ar se bobs, 389-e

mux li ki im de nad aras rul yo fi li a,255 rom ori ve mxa ris in te re sebs ver icavs. mar Ta-

li a, fu lad val de bu le beb Si fu lis kur sis cva le ba do ba kre di to ris ris kis sfe ros

mi e kuT vne ba,256 mag ram ris ksac aqvs Ta vi si sazR vre bi.257 ami tom, ro de sac Ses ru le ba sa

da sa pa su xo Ses ru le bas So ris ek vi va len ti im de nad Zli e rad ir Rve va, rom xel Sek ru-

le biT na kis ri ris kis far glebs aWar bebs,258 sa mar Tli a nia amoq med des ssk-is 398-e mux-

li da ga dax dis ode no bis mi sa da ge ba gan xor ciel des.

Se saZ le be li a, ssk-is 398-e muxls, ama ve ko deq sis 389-e mux liT mo wes ri ge bu li ur-

Ti er To bis far gleb Si uf ro viw ro moq me de bis are a li hqon des, vid re sxva sa xis xel-

Sek ru le beb Si, vi na i dan, sa xel Sek ru le bo ris ki, ro mel sac 398-e mux lis ga mo ye ne bi saT-

251 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa

palatis 2009 wlis 17 seqtembris № as-239-564-09 ganCineba.252 CaCava s., moTxovnebis da moTxovnis safuZvlebis konkurencia kerZo samarTalSi, Tb.,

2010, 82.253 janaSia l., fuladi valdebulebebis Sesruleba (saseminaro naSromi), Tb., 2006, 38.254 iqve.255 normis sakanonmdeblo xarvezebze dawvrilebiT ix. janaSia l., fuladi valdebulebebis

Sesruleba (saseminaro naSromi), Tb. 2006, (Tsu).256 Unberath, Bamberger, Roth (Hrsg.), Beck‘scher Online-Kommentar BGB, 27. Aufl ., 2011, §313, Rn. 35.257 zoiZe b., Wanturia l. (red.), niniZe T., Sengelia r., xecuriani j., ssk-is komentari, w. III,

Tb., 2001, 349.258 Palandt O., Bürgerliches Gesetzbuch, 65. Aufl , München 2006, §313 BGB, Rn. 27; Unberath, Bamberger,

Roth (Hrsg.), Beck‘scher Online-Kommentar BGB, 27. Aufl ., 2011, §313, Rn. 36;


113

vis TiT qmis ga dam wyve ti mniS vne lo ba aqvs,259 yve la ze di di xa ris xiT mxa re ebs swo red

fu lad val de bu le beb Si ekis re baT. mag ram aq ve un da aRi niS nos, rom fu la di val de bu-

le bis Ses ru le bis sfe ro dan ssk-is 398-e mux lis moq me de ba ar un da ga mo i ricx os. 389-e

mux liT gaT va lis wi ne bu li Sem Txve vis dad go mi sas yo vel kon kre tul Sem Txve va Si un da

Se mow mdes, ram de nad aris cvli le ba ar se bi Ti, ram de nad iyo mi si dad go ma gan Wvre ta di,

Se eZ lo Tu ara cvli le bas gav le na mo ex di na xel Sek ru le bis da de ba ze, ar Tu lebs Tu

ara cvli le ba val de bu le bis Ses ru le bas. ker Zod, cvli le ba ram de na daa ise Ti ga re mo-

e ba, rom lis gaT va lis wi ne bi Tac mxa re e bi an er T-er Ti mxa re xel Sek ru le bas ar da deb da

an sxva pi ro be biT da deb da.

am de nad, mi zan Se wo ni li a, ssk-is 389-e mux lis ga mo ye ne bis far gle bi, Sec vli li ga-

re mo e be bis mom wes ri ge be li nor mis au ci le bel wi na pi ro beb Tan mi mar Te biT Se mow mdes.

VI. das kvna

sa xel Sek ru le bo ur Ti er To ba Si Sec vli li ga re mo e be bis aR mo ce ne ba war mo Sobs

xel Sek ru le bis pi ro be bis Sec vlis, xel Sek ru le bi dan gas vli sa da, cal ke ul Sem Txve-

va Si, Ses ru le bis val de bu le bi sa gan gan Ta vi suf le bis moTx ov nis uf le bas.

Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge bis in sti tu ti miz nad isa-

xavs sa xel Sek ru le bo Ta nas wo ro bis dac vas da ke Til sin di si e re bis prin ci pis sa fuZ-

vel ze xel Sek ru le bis, Tun dac Sec vli li sa xiT, Ses ru le bis Se saZ leb lo bas qmnis, ri-

Tac `xel Sek ru le bis sa val de bu lo xa si aTs~260 ga nam tki cebs; mag ram ssk-is 398-e mux lis

Si na ar si im dag va ra daa Ca mo ya li be bu li, rom igi, er Ti mxriv, Se iZ le ba gan xi lu li iq nes

sa mo qa la qo brun vis sta bi lu ro bis ga ran tad, me o re mxriv, ki ase Ti sta bi lu ro bi saT-

vis saf rTxed, vi na i dan ama ve nor mis sa fuZ vel ze sa xel Sek ru le bo ur Ti er To ba mTav-

rde ba.

Te mis kvle vis Se de ge bi Se saZ le be lia Ca mo ya lib des Sem de gi Zi ri Ta di de bu le be-

bis sa xiT:

• Sec vli li ga re mo e be bis pi ro beb Si xel Sek ru le bis mi sa da ge ba aris mxa ris mi er

upi ra te sad gan sa xor ci e le be li moTx ov na. am uf le bis re a li ze ba ki sa Ta na do wi na pi-

ro be bis ar se bo ba zea da mo ki de bu li. Tum ca ssk-is 398-e mux li mi sa da ge bi saT vis au-

ci le bel wi na pi ro bebs de ta lu rad ar gan sazR vravs, rac mis praq ti kul Ri re bu le bas

am ci rebs, vi na i dan mxa ris mi er mi sa da ge bis Ta o ba ze moTx ov nis da u yov neb liv wa rud-

gen lo ba, mov le ne bis dad go mis ris kis mis Tvis da kis re ba, ga re mo e ba Ta cvli le bis ara-

ar se bi To ba an cvli le bis wi nas war gaT va lis wi ne bis Se saZ leb lo ba Sec vlil ga re mo e-

beb Tan xel Sek ru le bis mi sa da ge ba ze ua ris Tqmis sa fuZ ve li xde ba. Sec vli li ga re mo-

e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge bis sa mar Tleb ri vi re gu li re bis srul yo fis miz-

niT mi zan Se wo ni li a, ssk-is 398-e mux liT gan mtki ce bu li iq nes Sem de gi wi na pi ro be bis

259 sasamarTlo praqtikis analizi cxadyofs, rom ssk-is 398-e muxli (Sesabamisi winapiro-

bebis arsebobisas) misadagebis uflebas im SemTxvevaSi iTvaliswinebs, Tu Secvlili ga-

remoebebi mxareTa riskis sferos ar miekuTvneba.260 ~Pacta Sunt Servanda~.


114

er Tob li o ba, rac sa sa mar Tlo praq ti kis ana li zi sa da sxva das xva wya ro e bis Se je re bis

sa fuZ vel ze ga mo ik ve Ta:

1. ga re mo e be bi xel Sek ru le bis da de bis Sem dgom un da Se ic va los;

2. ga re mo e ba Ta cvli le ba un da iyos ar se bi Ti, aS ka ra.

ga re mo e ba Ta Sec vla ar se bi Tad mi iC ne va, Tu Sec vli li ga re mo e be bi val de bu le-

bis Ses ru le bis uki du res gar Tu le bas iw vevs, cvli le bis gaT va lis wi ne bis Sem Txve va Si

ki xel Sek ru le ba ar da i de bo da an mniS vne lov nad gan sxva ve bu li pi ro be biT da i de bo da.

amas Ta na ve, aris Tu ara ga re mo e be bi ar se bi Tad, aS ka rad Sec vli li yo vel kon kre tul

Sem Txve va Si saq mis faq tob ri vi ga re mo e be bi dan ga mom di na re un da dad gin des;

3. ga re mo e ba Ta cvli le ba mo u lod ne li un da iyos, Se sa ba mi sad, xel Sek ru le bis Za-

la Si Ses vlis dros mi si go niv ru lad gaT va lis wi ne ba – Se uZ le be li.

Tu ga re mo e bis cvli le bis gaT va lis wi ne ba xel Sek ru le bis da de bis dros ar se bu-

li vi Ta re bis Se fa se bi dan ga mom di na re Se saZ le be li a, is ar mi iC ne va Sec vlil ga re mo e-

bad;

4. Sec vlil ga re mo e beb Tan xel Sek ru le bis mi sa da ge ba moTx ov nil un da iq nes go-

niv ru li va da Si (da u yov neb liv) Sec vli li ga re mo e be bis war mo So bi dan;

5. xel Sek ru le bis ga da sin jva mxa re e bis mi er un da gan xor ci el des ke Til sin di si-

e re bis prin ci pis sa fuZ vel ze;

6. Se uc vle li xel Sek ru le bis Se nar Cu ne ba er T-er Ti mxa ri saT vis mi u Re be li un-

da iyos, ker Zod, Ses ru le ba sa da sa pa su xo Ses ru le bas So ris mniS vne lo va ni dis ba lan si

un da ar se bob des;

7. mov le nis dad go mis ris ki da za ra le bul mxa res sa ku Tar Tav ze ar un da hqon des

aRe bu li.

ssk-is 398-e mux lSi ase Ti ris kis ga na wi le ba ze ara fe ria naT qva mi. mi u xe da vad ami-

sa, sa sa mar Tlo praq ti ka Si Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge bis sa-

kiTxi mxa re Ta ris kis sfe ros gan sazR vri sa da mi si Se fa se bis Se de gad wyde ba. mo ce mu li

ur Ti er To bis sa mar Tleb ri vi re gu li re bis srul yo fis miz niT mi zan Se wo ni li a, ssk-is

398-e mux li mxa re ebs sa xel Sek ru le bo ris kis ga na wi le bis mo sa lod nel Se deg ze mi u Ti-

Teb des;

8. Sec vlil ga re mo e ba sa da Ses ru le bis gar Tu le bas So ris un da ar se bob des mi ze-

zob ri vi kav Si ri;

Ti To e u li pi ro bis arar se bo ba ga mo ricx avs da nar Ce ni pi ro be bis ar se bo bas, ami-

tom au ci le be lia yve la aR niS nu li wi na pi ro ba ku mu la ti u rad ar se bob des da val de bu-

le bis Ses ru le bis gar Tu le bas Tan ur Ti er Tkav Sir Si Se fas des. Tu ga re mo e be bis cvli-

le ba val de bu le bis Ses ru le bis gar Tu le bas ar iw vevs, xel Sek ru le bis mi sa da ge bis

uf le ba ar war mo i So ba.

• ssk-is 398-e mux lis me o re na wi lis Si na ar ssa da ama ve ko deq sis 73-e mux lis `g~

qve pun qtis Si na arss So ris gan sxva ve bas re a lu rad ma Ti mxo lod sxva das xva mux liT

gaT va lis wi ne ba ga na pi ro bebs. ar dgin de ba ra Sem Txve va Si war mo Sobs à ras wo ri war-

mod ge ne bi~ xel Sek ru le bis mi sa da ge bis uf le bas. sa qar Tve los uze na e si sa sa mar Tlos

gan mar te bi Tac im ga re mo e be bis aras wo ri aR qma rac ga ri ge bas da e do sa fuZ vlad Sec-


115

do miT da de bul ga ri ge beb Tan (ssk-is 73-e mux lTan) ur Ti er Tkav Sir Si ga ni xi le ba. aR-

niS nu li dan ga mom di na re, mi zan Se wo ni li a, ssk-is 398-e mux lis me o re na wi li amo Re bul

iq nes da ga ri ge bis sa fuZ vlad da de bu li à ras wo ri war mod ge ne bi~ sa mo qa la qo ko deq-

sis 73-e mux lis `g~ qve pun qtma mo a wes ri gos, ra Ta ar sob ri vad er Ti Si na ar sis mqo ne sa-

mar Tleb ri vi nor me bis sa fuZ vel ze gan sxva ve bu li sa mar Tleb ri vi Se de ge bis dad go ma

Ta vi dan iq nes aci le bu li.

• oraz rov ne bis Ta vi dan aci le bis miz niT, mi zan Se wo ni li a, ssk-is 398-e mux lis

pir ve li na wi lis me o re wi na da de bi dan sity va `mkac rad~ amo Re bul iq nes.

• xel Sek ru le ba ze ua ris Tqmis uf le ba usa fuZ vlod rom ar ga mar tiv des da sa-

xel Sek ru le bo sta bi lu ro ba Se nar Cun des, ise Ti Sem Txve vi saT vis, ro de sac mxa re e bi

ver Tan xmde bi an mi sa da ge bis wes sa da pi ro beb ze, sa sa mar Tlo sad mi mi mar Tva au ci le be-

li un da iyos. xel Sek ru le bi dan gas vlis moTx ov na un da da iS ve bo des mxo lod mas Sem-

deg, rac sa sa mar Tlo Se uZ leb lad mi iC nevs xel Sek ru le bis Sec vli li ga re mo e be bi sad mi

mi sa da ge bas.261 xel Sek ru le bi dan gas vla sa sa mar Tlo sad mi mi mar Tvis ga re Se Se saZ le be-

lia ma Sin iyos da saS ve bi, ro de sac arc erT mxa res aRar surs sa xel Sek ru le bo ur Ti er-

To bis gag rZe le ba, rad gan aseT Sem Txve va Si usa mar Tlo iq ne ba sa sa mar Tlom à i Zu los~

mxa re ebs xel Sek ru le bis Se nar Cu ne ba.

• vi na i dan, Sec vli li ga re mo e be bi, Zi ri Ta dad, grZel va di an sa xel Sek ru le bo ur-

Ti er To beb Si ga mo i ye ne ba, sa sur ve lia ga zi a re bu li iq nes gsk-is 313-e pa rag ra fis mid-

go ma da im Sem Txve va Si Tu mi sa da ge bis sa kiTxi uar yo fi Tad ga dawy de ba, ssk-is 398-e mux-

lis me sa me na wi liT grZel va di an sa xel Sek ru le bo ur Ti er To beb Si mxa res xel Sek ru le-

bis moS lis uf le ba mi e ni Wos, Tu mxa re Ta in te res Si ar Se dis mi Re bu li Ses ru le bi sa da

sar geb lis ukan dab ru ne ba, an aR niS nu li Se uZ le be li a.

• Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge ba ar ga mo i ye ne ba ka no nis-

mi er val de bu le biT ur Ti er To beb Si da arc cal mxriv ga ri ge beb Si.

• sa sur ve li a, no mi na liz mis prin ci pis moq me de bis far gle bi Sec vli li ga re mo e-

be bis mom wes ri ge be li nor mis au ci le bel wi na pi ro beb Tan mi mar Te biT Se mow mdes. ssk-is

389-e mux liT gaT va lis wi ne bu li Sem Txve ve bis dad go mi sas 398-e mux lis moq me de ba ar

un da ga mo i ricx os. Tu ki cvli le be bi, ro mel Ta war mo So ba sac ssk-is 389-e mux li iT va-

lis wi nebs, Sec vli li ga re mo e be bi sad mi xel Sek ru le bis mi sa da ge bis wi na pi ro bebs ak ma-

yo fi lebs da ga re mo e ba im de nad ar Tu lebs Ses ru le bas, rom es cvli le ba mniS vne lov-

nad aza ra lebs xel Sek ru le bis me o re mxa res da mxa re Ta in te res Ta dis ba lanss iw vevs,

upi ra te so ba, zo ga di sa mar Tli a no bis prin ci pi dan ga mom di na re, ssk-is 398-e muxls un-

da mi e ni Wos.

• ssk-Si Sec vli li ga re mo e be bis mom wes ri ge be li nor mis ar se bo ba, imav dro u lad,

war mo Sobs Ses ru le bis Se uZ leb lo bis ma re gu li re be li er Ti a ni nor mis ar se bo bis au-

ci leb lo ba sac, ra Ta am or in sti tuts So ris zRva ri sa ka non mdeb lo do ne ze iq nes gav-

le bu li da dad ges mar Te bu li sa mar Tleb ri vi Se de gi.


lebloba (germanuli da qarTuli samarTlis SedarebiTsamarTlebrivi analizi), `sa-

marTlis Jurnali~, №2, 2011, 163.


116

• ssk-is 398-e mux li aris zo ga di nor ma da, upi ra te sad, ga saT va lis wi ne be lia ko-

deq sis spe ci a lu ri nor me bi, rom le bic cal ke ul sa xel Sek ru le bo ris kebs are gu li-

rebs. Tum ca, sa xel Sek ru le bo Ta vi suf le bis prin ci pis sa fuZ vel ze, Sec vli li ga re-

mo e be bis aR mo ce ne bi saT vis mxa re ebs Se uZ li aT Tvi Ton ve mo a wes ri gon ur Ti er To ba,

xel Sek ru le ba Si mi sa da ge bis pi ro bis daT qmiT. ma Sa sa da me, ssk-is 398-e mux lTan mi mar-

Te biT upi ra te so ba un da mi e ni Wos ga ri ge bis sa fuZ vlis ma re gu li re bel spe ci a lur

nor mebs, xo lo am nor meb Tan mi mar Te biT upi ra te si, TviT xel Sek ru le ba a. ami tom xel-

Sek ru le ba Si mi sa da ge bis pi ro be bis daT qma, Sec vli li ga re mo e be bis war mo So bi sas, Se-

saZ lo a, mxa re Ta in te re se bis dam ca vi me qa niz mi gax des.

117

natalia mowoneliZe*

Tanamedrove biomedicinis roli sadazRvevo samarTalSi

1. Sesavali

ada mi a nis uf le be bi, ro gorc mo ra lu ri nor me bi, exe ba da mo i cavs yve la fers, rac

ada mi a nis Rir se bas Tan aris da kav Si re bu li. yve la sa xel mwi fo Si ma Ti dac va uz run vel-

yo fi li da ga ran ti re bu lia qvey nis uze na e si ka no niT – kon sti tu ci iT da mim di na re

ka non mdeb lo biT. mi u xe da vad ada mi a nis uf le ba Ta dac vis mya ri nor ma ti u li ga ran ti e-

bi sa, glo ba lur gan vi Ta re bas Tan er Tad, sul uf ro iz rde ba ma Ti dar Rve vis ris ki da,

Se sa ba mi sad, sa Wi ro xde ba uf le ba Ta dac vis sa mar Tleb ri vi ga ran ti e bis ga far To e ba.

glo ba lur gan vi Ta re ba Si, upir ve les yov li sa, igu lis xme ba im sfe ro e bis gan vi Ta re ba,

ro mel sac pir da pi ri gav le na Se uZ lia iqo ni os ada mi an ze. aseT sfe ro ebs ki mi e kuT vne ba

ise Ti mec ni e re be bi, ro go ri caa me di ci na, ada mi a nis ge ne ti ka da bi o lo gi a.

sa mec ni e ro- teq ni kur ma re vo lu ci am me di ci ni sa da bi o lo gi is uaR re sad swra fi

gan vi Ta re ba uz run vel yo. me o ce sa u ku nis bo los Se saZ le be li gax da ada mi a nis ge ne ti-

ku ri ko dis ga Sif vra. Se de gad, ne bis mi e ri cocx a li ar se bis age bu le ba da ge ne ti ku ri

struq tu ra Se iZ le ba Ses wav lil da Sec vlil iq nes. am pe ri o dam de, bi o lo gia xSi rad me-

di ci nis dam xma re mec ni e re bad ga ni xi le bo da. mi iC ne o da, rom bi o lo gia ex ma re bo da me-

di ci nas ama Tu im da a va de bis aR mo Ce na sa da mkur na lo ba Si. Tum ca, bo lo pe ri od Si, es

Se xe du le ba Se ic va la. dRes dRe o biT, bi o lo gia cdi lobs ara mxo lod Se a fa sos ada mi-

a nis ge ne ti ku ri po ten ci a li da ga a um jo be sos ada mi a nis jan mrTe lo bis mdgo ma re o ba,

ara med Sec va los ki dec ge ne ti ku ri po ten ci a li. swo red ami tom, li te ra tu ra Si xSi rad

ga moT qmu lia mo saz re ba, rom `si cocx le da jan mrTe lo ba aris ada mi a nis mi er ma ni pu-

li re ba di ge ne ti ku ri in for ma ci a,~1 rom lis Se sa xeb ad re ul etap ze in for mi re bu lo-

bis Sem Txve va Si, Se saZ le be lia Ta vi dan iq nes aci le bu li mo sa lod ne li mZi me Se de ge bi

da Se de gad da cul iq nes si cocx le. ada mi a nis ge ne ti kis Se sa xeb mec ni e re ba iZ le va sa Su-

a le bas, ge ne ti ku ri tes tis sa fuZ vel ze gan xor ci el des pi ris an mi si STa mo mav lis jan-

mrTe lo bis mdgo ma re o bis wi nas wa ri prog no zi re ba da, Se sa ba mi si sa fuZ vlis ar se bo bis

Sem Txve va Si, jer ki dev jan mrTe li pi rov ne ba Se fas des po ten ci u rad à vad myof~ ada mi-

a nad. ada mi a nis ge no ti pis Se sa xeb in for ma ci is mo po ve ba sxva das xva sa Su a le biT aris Se-

saZ le be li. ada mi a nis ge no ti pi Se e sa ba me ba ori ve mSob li sa gan mi Re bul ge noms, ker Zod,

qro mo so mebs da maT gan lo ka li ze bul ge nebs.2 ama Tu im da a va de bis mi marT ada mi a nis

mid re ki le bis Se sa xeb das kvnis ga ke Te ba mar ti vad Se iZ le ba sxe ul ze (or ga no eb ze, kan-

ze, qso vi leb ze) dak vir ve bis sa fuZ vel ze. gar da ami sa, sa o ja xo anam nez ze dak vir ve bac

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti, mowveuli leqtori.1 Geisle Sch., Genmanipulation oder: die Endlosspirale zum Metamenschen, abgedr., in: Dokumentation der

Frankfurter Rundschau v. 2. 1. 1999, 9 miTiTebulia: Tinnefeld M., Menschenwürde, Biomedizin und Datenschutz Zur Aufklärung neuer Risiken im Arbeits- und Versicherungswesen, 2000, 10.

2 Begleitbericht für ein Bundesgesetz über genetische Untersuchungen beim Menschen, 1998, Rn. 146.


118

ki iZ le va imis dad ge nis Se saZ leb lo bas, aqvs Tu ara pirs mid re ki le ba kon kre tu li da a-

va de bi sad mi. ar se bobs ge ne ti ku ri tes tis sxva das xva me To di. er T-er Ti ase Ti me To dia

mo le ku lur -ge ne ti ku ri tes ti, rom li Tac Se saZ le be lia wi nas war dad gin des, aris Tu

ara ada mi a ni Sec vli li, mu ti re bu li ge nis ma ta re be li. am gvar tests efuZ ne ba wi nas wa-

ri sim pto ma tu ri, kli ni ku ri da prog no zi re ba di sa me di ci no ge ne ti ku ri di ag nos ti ka.3

msgav si ti pis ga mok vle ve bi Se saZ leb lo bas iZ le va, wi nas war iq nes amoc no bi li da a va de-

ba, rom lis war moq mnis al ba To bac di di a.4

wi nas war prog no zi re ba di in for ma ci is flo ba Se saZ loa up re ce den to saf rTxis

Sem cve li wya ro aR moC ndes da man ada mi a nis cxov re ba tra gi ku lad Sec va los. yve la ada-

mi ans ar Se uZ lia da, xSir Sem Txve va Si, arc sur vi li aqvs hqon des in for ma cia imis Se sa-

xeb, aris Tu ara igi mu ti re bu li ge nis ma ta re be li. ada mi an Ta um rav le so ba am jo bi nebs

ar flob des wi nas war in for ma ci as sa ku Ta ri jan mrTe lo bis mdgo ma re o bis Se sa xeb, an

flob des mxo lod am in for ma ci is na wils. am gva ri àr cod nis uf le ba~ ger ma ni is erT-

er Ti mi wis umaR les ma sa sa mar Tlom in for ma ci u li TviT ga mor kve vis uf le bis ne ga ti-

ur gan zo mi le bad gan mar ta da mi u Ti Ta, rom yve las aqvs uf le ba Ta vad ga dawy vi tos,

flob des Tu ara in for ma ci as sa ku Ta ri jan mrTe lo bis mdgo ma re o bis Se sa xeb.5

zo gi er Ti ti pis ur Ti er To ba Si aR niS nu li uf le bis dac va rTu li a, gan sa kuT re-

biT ki iseT Sem Txve veb Si, ro de sac jan mrTe lad yof na ur Ti er To bis dam ya re bis wi na-

pi ro ba a. aR niS nu li exe ba, upir ve les yov li sa, Sro miT da sa dazR ve vo ur Ti er To bebs.

dRes dRe o biT gav rce le bu li praq ti kis mi xed viT, Ta nam Sro mel Ta ge ne ti kur ana lizs

xSi rad mi mar Ta ven sa er Ta So ri so or ga ni za ci e bi, rom leb sac Se uZ li aT mem kvid re o bi-

Ti da a va de bis mqo ne, anu, ro gorc xSi rad uwo de ben, `cu di ge nis~ ma ta re be li ada mi a ni

sam sa xu ri dan ga a Ta vi suf lon6 an ua ri uTx ran da saq me ba ze.

`ge ne ti ku ri dis kri mi na ci is~ er T-erT cno bil Sem Txve vas war mo ad gens 1999 wels

ame ri kis Se er Te bul Sta teb Si mom xda ri te ri ser gen tis saq me. te ri ser gents eqim Tan vi-

zi tis dros da ud gin da ge ne ti ku ri da a va de ba – niv Ti e re ba Ta cvlis dar Rve va (Alpha-1),7

ro me lic eqim Ta gan mar te biT, ar qmni da ara vi Tar sa SiS ro e bas sa zo ga do e bi sa da Ta nam-

Srom le bis Tvis. me tic, da a va de ba, xSir Sem Txve va Si, yo vel gva ri ga mok ve Ti li sim pto mis

ga re Se mim di na re ob da. qal ba to ni ser gen ti da saq me bu li iyo er T-erT mci re kom pa ni a-

Si, ro me lic Ta nam Srom le bis mkur na lo bis xar jis anazR a u re bas Ta vad uz run vel yof-

da. ge ne ti ku ri tes tis Se de ge bis gac no bis Ta na ve, qal ba to ni ser gen ti ga a Ta vi suf les

sam sa xu ri dan.8

msgav si `dis kri mi na ci is~ msxver pli Se saZ loa gax des ase ve `cu di ge nis~ ma ta re-

be li po ten ci u ri dazR ve u lic, ro me lic sxva dazR ve u leb Tan Se da re biT ara Ta na bar

pi ro beb Si Se iZ le ba aR moC ndes. ze moT moy va nil Sem Txve va Si, te ri ser gen tis Svi li

mi iC ni es `cu di ge nis~ ma ta re bel su bi eq tad da sa dazR ve vo kom pa ni e bis mi er mas ua ri

3 Begleitbericht für ein Bundesgesetz über genetische Untersuchungen beim Menschen, 1998, Rn. 147.4 iqve, Rn. 146.5 Oberlandesgericht Celle, Urteil vom 29. Oktober 2003, Aktenzeichen 15 UF 84/03, NJW 2004, 449-451. 6 Sead.: Tinnefeld M., wignSi: Hamm/Möller (Hrsg.), 1998, 78ff; miTiTebulia: Tinnefeld M., Menschen-

würde, Biomedizin und Datenschutz Zur Aufklärung neuer Risiken im Arbeits - und Versicherungswesen, 2000, 13.

7 ix. <http://www.alpha1.org/newly-diagnosed/what-is-alpha-1>.8 Borger J., The Guardian, Tuesday 19 September 2000 02.05 BST.

natalia mowoneliZe, Tanamedrove biomedicinis roli sadazRvevo samarTalSi

119

eT qva Cve u leb ri vi pi ro be biT dazR ve va ze.9 mar Ta li a, igi xel Sek ru le bis da de bis mo-

men ti saT vis, sru li ad jan mrTe li iyo, mag ram mas sa dazR ve vo sfe ro Si moq me di wi na sa-

xel Sek ru le bo val de bu le bi dan ga mom di na re, ekis re bo da val de bu le ba, mi e wo de bi na

mzRve ve lis Tvis in for ma cia ro gorc Ta vi si im Ja min de li jan mrTe lo bis mdgo ma re o-

bis, ise, sa va ra u dod, war moq mna di da a va de be bis Se sa xeb. swo red, mSob lis mi er Ca ta re-

bu li kvle vis Se de geb ze day rdno biT, igi mi iC ni es `cu di ge nis~ ma ta re bel pi rad da mas

ua ri eT qva dazR ve va ze.

mi u xe da vad imi sa, rom ada mi a nis ge ne ti kis Se sa xeb mec ni e re bam gan vi Ta re bis umaR-

les do nes mi aR wi a, mtki ce ba imi sa, rom ada mi a nis or ga niz mSi mu ti re bu li ge nis aR mo-

Ce na ada mi a nis da a va de bis prog no zi re bis uty u ar sa fuZ vels qmnis, aras wo ri a. da de bi-

Ti tes tis Sem Txve va Sic ki, rTu lia imis wi nas war gan sazR vra, Tu ro dis da ra sim Zi miT

da a vad de ba ada mi a ni, an da a vad de ba Tu ara igi sa er Tod. aR niS nuls sxva das xva faq to-

ri ga na pi ro bebs. ma ga li Tad, à da mi a nis ge ne ti ku ri ga mok vle ve bis Se sa xeb~ ger ma ni is

fe de ra lu ri ka no nis da nar TSi aR niS nu li a, rom cno bi lia 500-mde ge nu ri mo na ce mis

cvli le ba, ro me lic kis to zu ri fib ro zis war moq mnas ga na pi ro bebs. Tum ca, ge ne ti ku-

ri kvle vis dros xor ci el de ba aR niS nu li xu Ta si dan mxo lod im aTam de ge nis Ses wav-

la, ro mel Ta cvli le bac sta tis ti ku rad yve la ze xSi rad ga na pi ro bebs ada mi a nis or ga-

niz mSi am da a va de bis war moq mnas.10 da de bi Ti tes tis Sem Txve va Sic ki, me di ci nis war mo-

mad gen lebs uWirT uty u a rad am tki con da a va de bis war moq mnis gar du va lo ba. uty u a ri

prog no zi re bis sa fuZ ve li ar aris arc pi ris wi nap ris avad myo fo ba. swo red ami tom,

ge ne ti ku ri kvle ve bis Se de ge bis sa fuZ vel ze ada mi an Ta di fe ren ci re ba iu ri di ul wre-

eb Si se ri o zu li da vis sag nad iq ca. aqe dan ga mom di na re, te ri ser gen tis saq mis Sem Txve-

va Sic, mi si Svi lis `dis kri mi na ci a~ sa dazR ve vo ur Ti er To beb Si mxo lod imis ga mo, rom

mSo be li iyo da a va de bu li, yo vel gvar da sa bu Te bas aris mok le bu li. am de nad, wi nas wa-

ri ge ne ti ku ri kvle va da wi na sa xel Sek ru le bo sta di a ze gan mcxa deb lis jan mrTe lo bis

mdgo ma re o bis Se sa xeb wi nas wa ri in for ma ci is mi wo de bis val de bu le ba, ro me lic Ta-

na med ro ve sa dazR ve vo ur Ti er To be bis Se mad ge nel na wi lad iq ca, Se saZ loa ada mi an Ta

dis kri mi na ci is wya rod iq ces.

2. dazR ve u lis wi na sa xel Sek ru le bo val de bu le be bi

si cocx lis, jan mrTe lo bis, Sro mi su u na ro bis, ube du ri Sem Txve vis dazR ve vis Tu

ne bis mi e ri sxva ti pis dazR ve vis xel Sek ru le bis da de bi sas, xel Sek ru le bis mxa re, mo-

ma val Si dazR ve u li, val de bu lia jan mrTe lo bis Se sa xeb pi ra di in for ma cia mi a wo dos

mzRve vels ro gorc Ta vi si ini ci a ti viT, ise mzRve ve lis da in te re se bis Sem Txve va Si.11

aR niS nu li moTx ov na miz nad mzRve ve lis in te re se bis dac vas isa xavs. ker Zod, xel Sek-

ru le bis da de bis sta di a ze mzRve vel ma un da SeZ los wi nas war Se a fa sos sa dazR ve vo

9 Borger J., The Guardian, Tuesday 19 September 2000 02.05 BST.10 Begleitbericht für ein Bundesgesetz über genetische Untersuchungen beim Menschen, 1998, 13.11 ssk-is 808-e muxli, 1997 wlis 26 ivnisi, parlamentis uwyebani, №31, 1997, registraciis

№786, germaniis dazRvevis Sesaxeb kanoni, § 19.


120

xel Sek ru le bis da de bis ris ki. pi ris jan mrTe lo bas Tan da kav Si re bu li mo me te bu li

saf rTxis ar se bo bis Sem Txve va Si, mzRve vels aqvs in te re si, zus tad iq nes in for mi re bu-

li, xo lo sa eW vo o bi sas, da a zus tos da eqi me bis gan mi i Ros in for ma cia dazR ve u lis jan-

mrTe lo bis mdgo ma re o bis Se sa xeb.12 msgav si in for ma ci is mi Re bis ga re Se, mzRve ve li ver

SeZ lebs sa dazR ve vo ris kis wi nas war Se fa se bas da mis sa va ra u do prog no zi re bas. aqe dan

ga mom di na re, yve las, vi sac sur vi li aqvs da dos dazR ve vis xel Sek ru le ba, val de bu lia

mzRve vels wi nas war ac no bos im ga re mo e be bis Se sa xeb, ro me lic da sazR vev risks ukav-

Sir de ba.

ze mo aR niS nul val de bu le bebs iu ris pru den ci a Si wi na sa xel Sek ru le bo val de-

bu le be bi ewo de ba da maT gan sa kuT re bu li yu radR e ba swo red sa dazR ve vo sa mar Tal Si

eT mo ba. wi na sa xel Sek ru le bo val de bu le be bi aris xel Sek ru le bis mxa ris mi marT xel-

Sek ru le biT gan sazR vru li an ka no niT dad ge ni li we se bi, ro me lic su bi eq tu ri uf le-

bis,13 e.i. nam dvi li uf le bis war mo So bis wi na pi ro bas qmnis. nam dvil uf le ba Si ki igu-

lis xme ba sa dazR ve vo Sem Txve vis dad go mi sas dazR ve u lis mi er sa dazR ve vo anazR a u re-

bis moTxov nis uf le ba.

gan sa kuT re bul mniS vne lo bas iZens da da vis sa ga nia wi na sa xel Sek ru le bo val de-

bu le be bi, ro de sac saq me jan mrTe lo bis dazR ve vas exe ba. dazR ve vis xel Sek ru le bis

da de bi saT vis, kli en te bi val de bul ni ari an mzRve vels mi a wo don in for ma cia jan mrTe-

lo bis mdgo ma re o bis, mim di na re da a va de be bis, Ca ta re bu li mkur na lo bi sa da mi Re bu li

me di ka men te bis Se sa xeb,14 ase ve in for ma ci a, ro me lic ad re ul etap ze ama Tu im da a va-

de bis prog no zi re bis sa Su a le bas iZ le va. aR niS nu li in for ma cia sa Wi roa imi saT vis,

rom mzRve vel ma SeZ los gan sazR vros da Se a fa sos xel Sek ru le bis da de bis ris ki.15 Tu

mo ce mu li ris ke bis Se fa se bi sas aR moC nde ba, rom ar se bobs saf rTxe, ro me lic mzRve ve-

lis, ro gorc me war mis, in te ress ar Se e sa ba me ba, mas Se uZ lia ua ri Tqvas dazR ve va ze an

da azR vi os pi ri Se da re biT ma Ra li sap re mio Se na ta niT. mzRve vels Ta va dac Se uZ lia mo-

i po vos pi ris per so na lu ri in for ma ci a, ro me lic sa dazR ve vo Sem Txve vas Tan aris da-

kav Si re bu li. swo red ami tom, mzRve ve lis mi er in for ma ci is mo po ve bis uf le ba far Tod

un da iq nes ga ge bu li. sa dazR ve vo Sem Txve vas Tan da kav Si re bul in for ma ci a Si igu lis-

xme ba ara mxo lod is mo na ce me bi, ro me lic mniS vne lo va nia sa dazR ve vo ris ki sa da Se de-

gis Se sa fa seb lad, ara med ne bis mi e ri sxva, ar se bi Tad mniS vne lo va ni in for ma ci ac. amas-

Tan, ar se bi Tia yve la faq tob ri vi ga re mo e ba – maT So ris dam xma re ga re mo e be bic, rom-

le bic, dazR ve vis xel Sek ru le bi dan ga mom di na re, sa mar Tleb ri vi mniS vne lo bis mqo ne a,

ase ve in for ma ci a, ro me lic mzRve vels aZ levs ama Tu im mi ze ziT xel Sek ru le bi dan gas-

vlis an xel Sek ru le bis da de ba ze ua ris Tqmis Se saZ leb lo bas.16

12 Neuhaus K., Kloth A., Gesundheitsdaten(-schutz) im Versicherungsrecht – Der aktuelle Stand NJOZ 2009, 1370.

13 Entscheidung des Bundesgerichts 4C. 20/2004 (BGE 130 III 417) vom April 2004. Kläger und Berufungsklä-ger gegen American Express Travel Related Services Company.

14 Eberhardt zum VVG, Münchener Kommentar, Erhebung personenbezogener Gesundheitsdaten bei Dritten, 1. Aufl age 2009, Rn. 23.


16 iqve, 1371.


121

3. me sa me pi ris sa sar geb lod da de bu li dazR ve vis xel Sek ru le ba da

wi na sa xel Sek ru le bo val de bu le be bi

wi na sa xel Sek ru le bo val de bu le be bis sa kiTxi aq tu a lu ri a, ase ve, me sa me pi ris sa-

sar geb lod da de bu li dazR ve vis xel Sek ru le bis mi marT.

me sa me pi ris sa sar geb lod da de bu li dazR ve vis xel Sek ru le bis sa kiTx ebs are gu-

li rebs sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis (Sem dgom Si – ssk) 836-843-e mux le bi, ger ma-

ni a Si ki aR niS nu li ur Ti er To be bi da re gu li re bu lia dazR ve vis Se sa xeb ka no nis 43-38-e

pa rag ra fe biT. zo ga di we sis Ta nax mad, dam zRvevs Se uZ lia mzRve vel Tan da dos dazR ve-

vis xel Sek ru le ba Ta vi si sa xe liT da sxva pi ris sa sar geb lod.17 ase Ti ti pis xel Sek ru-

le bis da de ba sa mar Tleb ri vad ga mar Tle bu lia da prob le mas ar qmnis, Tum ca, sir Tu le

Cnde ba, ro de sac saq me me sa me pi ris sa sar geb lod da de bul jan mrTe lo bis dazR ve vis

xel Sek ru le bas exe ba. ase Ti ti pis xel Sek ru le bis da de bi sas, bu neb ri vi a, sa xel mZRva-

ne loa Cve u leb ri vi xel Sek ru le bis mi marT moq me di we se bi, maT So ris, wi na sa xel Sek-

ru le bo val de bu le be bi. Tum ca, me sa me pi ris sa sar geb lod da de bu li dazR ve vis xel-

Sek ru le bis mi marT wi na sa xel Sek ru le bo val de bu le be bis moq me de bis sa kiTxi sak ma od

prob le ma tu ria da mi si ga dawy ve tis gzebs ka non mdeb lo ba ar iT va lis wi nebs. ker Zod,

ga ur kve ve li a, Tu ro gor un da Ses rul des wi na sa xel Sek ru le bo sta di a ze in for ma ci is

mi wo de bis val de bu le ba me sa me pi ris sa sar geb lod da de bu li dazR ve vis xel Sek ru le-

bis Sem Txve va Si da vis ekis re ba pa su xis mgeb lo ba mi si dar Rve vi saT vis. gan sa kuT re bul

prob le mas qmnis ssk-is 836-e mux lis bo lo wi na da de ba, rom lis mi xed viT me sa me pi ris

sa sar geb lod da de bu li dazR ve vis xel Sek ru le bis da de bi sas „am pi ris da sa xe le ba sa-

val de bu lo ar aris~. aR niS nu li daT qma, ak ni nebs wi na sa xel Sek ru le bo val de bu le bis

arss, rom lis sa mar Tleb ri vi mniS vne lo bis Se sa xeb naS rom Si ara er Txel aRi niS na. ssk-is

836-e mux li, TiT qos, sa er Tod ugu le bel yofs aR niS nul val de bu le bas da kon kre tu-

li su bi eq tis mi Ti Te bis ga re Sec ki Se saZ leb lad mi iC nevs dazR ve vis xel Sek ru le bis,

maT So ris – jan mrTe lo bis dazR ve vis xel Sek ru le bis da de bas. mux lis am daT qmi dan

ga mom di na re, Se iZ le ba iT qvas, rom wi na sa xel Sek ru le bo sta di a ze in for ma ci is mi wo-

de bis val de bu le ba dazR ve u lis mi er Se iZ le ba mar ti vad iq nes Ta vi dan ari de bu li. po-

ten ci ur dazR ve uls, ro mel sac jan mrTe lo bas Tan da kav Si re bu li prob le me bi aqvs da

mi iC nevs, rom dazR ve vis xel Sek ru le bis da de bi sas mzRvev lis Tvis „ar se bi Ti in for ma-

ci is~ mi wo de bam Se saZ loa gav le na iqo ni os mzRve ve lis ga dawy ve ti le ba ze (uari uTx ras

mas xel Sek ru le bis da de ba ze an da u dos xel Sek ru le ba Sec vli li pi ro be biT),18 Se uZ-

lia isar geb los ssk-is 836-e mux liT gaT va lis wi ne bu li Se saZ leb lo biT da dazR ve vis

xel Sek ru le ba Ta vis sa sar geb lod da a de bi nos sxva pirs. ase Ti ti pis xel Sek ru le bis

da de bi sas, mzRve ve lis in te re si, wi na sa xel Sek ru le bo sta di a ze flob des in for ma-

ci as dazR ve u lis Se sa xeb, ar aris da cu li da sa ka non mdeb lo do ne ze amom wu ra vad da-

re gu li re bu li. amas gar da, ka non mde be li ara Ta na bar pi ro beb Si aye nebs me sa me pi ris

sa sar geb lod da de bu li dazR ve vis xel Sek ru le bis da Cve u leb ri vi ti pis dazR ve vis

17 ssk-is 836-843-e muxlebi, 1997 wlis 26 ivnisi, parlamentis uwyebani, №31, 1997, registra-

ciis №786. 18 ssk-is 808-e muxli, 1997 wlis 26 ivnisi, parlamentis uwyebani, №31, 1997, registraciis

№786.


122

xel Sek ru le bis mo na wi le mxa re ebs. am uka nas kne lis Tvis ka non mde be li ssk-is 808-811-e

mux le biT mkac rad ad gens wi na sa xel Sek ru le bo val de bu le bebs da mi si dar Rve vis Sem-

Txve va Si – san qci ebs.

4. wi na sa xel Sek ru le bo val de bu le bis sa mar Tleb ri vi bu ne ba

gar da ze mo aR niS nu li xar ve zis aR mof xvri sa, wi na sa xel Sek ru le bo ur Ti er To be-

bis ukeT da re gu li re bis miz niT, um jo be si iq ne ba ka non mdeb lo biT mkac rad ga i mij nos

`val de bu le ba~ da `wi na sa xel Sek ru le bo val de bu le ba~. ro gorc naS ro mis da sawy is Si

aRi niS na, wi na sa xel Sek ru le bo val de bu le bis dac va in di vi dis Ta vi su fal ne ba zea da-

mo ki de bu li. ka non mdeb lo ba wi na sa xel Sek ru le bo val de bu le be bis Ses ru le bis Tvis

sa mar Tleb riv iZu le bas – Se us ru leb lo bis Sem Txve va Si sa sa mar Tlos Za liT san qci is

da we se bas an zi a nis anazR a u re bis val de bu le bas19 – ar iT va lis wi nebs. wi na sa xel Sek ru-

le bo val de bu le be bis dac va, upir ve les yov li sa, dazR ve u lis in te re seb Si Se dis, vi-

na i dan mi si dar Rve vis Sem Txve va Si, uar yo fi Ti Se de ge bis ma ta re be li su bi eq ti swo red

dazR ve u li pi ri a. aR niS nu li uar yo fi Ti Se de ge bi ki ga mo i xa te ba sa dazR ve vo sar geb-

lis moTx ov na ze uf le bis da kar gva Si. Tum ca, imis ga mo, rom wi na sa xel Sek ru le bo val-

de bu le bis Ses ru le ba, gan sxva ve biT sa mo qa la qo val de bu le be bi sa gan, in di vid zea min-

do bi li, zo gi erT Sem Txve va Si, wi na sa xel Sek ru le bo val de bu le bis bu ne bi dan ga mom di-

na re, gan mcxa de be li Se saZ loa Sec do ma Si Se vi des da mTe li ri gi prob le me bi war mo eS-

vas. sa mo qa la qo sa mar Tal Si sa mo qa la qo val de bu le ba ga ni mar te ba, ro gorc kre di to-

ris uf le ba ,,mo va les mos Txo vos ra i me moq me de bis Ses ru le ba~.20 `wi na sa xel Sek ru le bo

val de bu le bis~ Ses ru le bis moTx ov nis sa sa mar Tlo iZu le bas ki ka non mdeb lo ba ar ic-

nobs. Tum ca, ro gorc qar Tu li, ise ger ma nu li ka non mdeb lo bis ana li zi mow mobs, rom

wi na sa xel Sek ru le bo val de bu le bis dar Rve vi saT vis ise Ti ve mkac ri san qci e bia da we se-

bu li, ro gorc ka no niT gaT va lis wi ne bu li val de bu le bi saT vis. ker Zod, mi si dar Rve vis

Sem Txve va Si, mzRve vels uf le ba aqvs ua ri Tqvas xel Sek ru le ba ze an mo Sa los igi.21 amas-

Tan, ani Webs ra mzRve vels uf le bas mo i po vos pi ris jan mrTe lo bis Se sa xeb per so na lu-

ri in for ma cia da ad gens ra dazR ve u lis mi er in for ma ci is mi wo de bis val de bu le bas,

ka non mde be li zRu davs zo gad pi rov nul uf le bas. wi na sa xel Sek ru le bo val de bu le bis

Sem Txve va Si, saq me exe ba er T-erT yve la ze mniS vne lo van in for ma ci as, ro me lic dazR-

ve u lis mxri dan Ta vis Ta vad da sru li ad sa mar Tli a na dac mi si in ti mu ri sfe ros Se mad-

ge nel na wi lad ga ni xi le ba. aseT vi Ta re ba Si, dazR ve u li iZu le bu lia ga a ke Tos ar Ce va ni

or si ke Tes So ris – Se vi des sa dazR ve vo ur Ti er To beb Si da mzRve vels mi a wo dos per so-

na lu ri in for ma ci a, an ua ri Tqvas per so na lu ri in for ma ci is ga ce ma ze da, Se sa ba mi sad,

sa dazR ve vo ur Ti er To beb ze, ris Se de ga dac igi da kar gavs mis Tvis kon sti tu ci iT mi ni-

We bul uf le bas.22

19 RGZ (133, 122) msgavsad: BGHZ (24, 378, 382).20 ssk-is 316-e muxlis 1-li nawili, 1997 wlis 26 ivnisi, parlamentis uwyebani, №31, 1997,

registraciis №786.21 ssk-is 809- 812-e muxlebi, 1997 wlis 26 ivnisi, parlamentis uwyebani, №31, 1997, regis-

traciis №786.22 saqarTvelos kostituciis 37-e muxlis 1-li punqti.


123

5. in for ma ci is mo po ve bis far gle bi da sa Wi ro e ba

ki dev er Ti mniS vne lo va ni prob le ma mzRve ve lis mi er in for ma ci is mo po ve bis

far glebs da sa Wi ro e bas ukav Sir de ba. aR niS nu li sa kiTxi ka non mdeb lis mi er mka fi od

un da da re gu lir des da ga ni sazR vros. mar Ta li a, mo na cem Ta Seg ro ve bis sa Wi ro e ba sa da

mis da saS veb far glebs So ris sazR vris gav le ba rTu li a, mag ram imi saT vis, rom es far-

gle bi ar da ir Rves, pir vel rig Si, ama Tu in for ma ci is cod na mniS vne lo va ni un da iyos

obi eq tu ri Tval Ta xed vi dan ga mom di na re. ma ga li Tad, Tu dazR ve u li pi ri iTx ovs dis-

kis de ge ne ra ci u li da a va de biT ga mow ve u li Sro mi su u na ro bis ga mo sa dazR ve vo anazR-

a u re bas da am dros mzRve vels surs dazR ve u lis Se sa xeb in for ma cia ga mo iTx o vos mi si

fsi qi at ris gan, bu neb ri via ir Rve va au ci le be li sa Wi ro e bis far gle bi, rad gan, sa me di-

ci no Tval saz ri siT, dis kis de ge ne ra ci u li da a va de ba sa da pi ris fsi qi kur aS li lo bas

So ris ur Ti er Tkav Si ri ga mo ricx u li a. am Sem Txve va Si dazR ve ul pirs sru li ad sa mar-

Tli a nad eq ne ba uf le ba, ua ri ga nacx a dos mzRve ve lis mi er in for ma ci is mo po ve ba ze.23

gar da ami sa, in for ma ci is Seg ro ve ba yo vel Tvis da kav Si re bu li un da iyos sa dazR ve vo

xel Sek ru le bas Tan. ma ga li Tad, mzRve vels ar aqvs uf le ba per so na lu ri in for ma cia

mxo lod sta tis ti ku ri miz ne bis Tvis Se ag ro vos.24

upir ve les yov li sa, in for ma ci is mo po ve bi sas ga saT va lis wi ne be lia po ten ci u ri

dazR ve u lis in te re se bi da kon sti tu ci iT da cu li Zi ri Ta di uf le be bi. per so na lu ri

mo na ce me bis me sa me pi re bi saT vis gan do bis sa kiTxi da mo ki de bu li undა iyos dazR ve u-

lis ke Til ne ba ze da un da ga mo i ricx os msgav si in for ma ci is mi u wo deb lo bis Sem Txve va-

Si mzRve ve lis mi er xel Sek ru le bis moS lis uf le ba.25 aq sa u ba ria pi ris ab so lu tur uf-

le ba ze, ro me lic em sa xu re ba Ti To e u li in di vi dis Ta vi su fal gan vi Ta re bas da uz run-

vel yofs pi ris Se saZ leb lo bas, ar da uS vas sxva Ta mi er mis pi rad cxov re ba Si Ca re va.26

Se sa ba mi sad, mi zan Se wo ni lia ga ni sazR vros mzRve ve lis val de bu le ba, wi na sa xel Sek ru-

le bo sta di a ze eqi me bis gan, sa a vad myo fos gan an sxva ti pis sam kur na lo da we se bu le bis-

gan po ten ci u ri dazR ve u lis Se sa xeb per so na lu ri in for ma ci is mo po ve bi sas ga iT va-

lis wi nos dazR ve u lis in te re si da ar da uS vas mis pi rad sfe ro Si SeW ra. yo ve li ase Ti

in for ma ci is mo po ve bi sas in di vi du a lu rad un da Se fas des da dad gin des mi si mo po ve bis

au ci leb lo ba. gar da ami sa, un da dad gin des, ro me li in te re si uf ro mniS vne lo va nia da

swo red sa mar Tleb ri vi si ke Te e bis Se da re bi sa da awon -da won vis sa fuZ vel ze un da mox-

des kon kre tu li ga dawy ve ti le bis mi Re ba. am Sem Txve va Si, ga mo i ricx e ba wi na sa xel Sek-

ru le bo sta di a ze po ten ci u ri dazR ve u lis cal sa xa da val de bu le ba in for ma ci is mi-

wo de ba ze.


24 iqve, 1375.25 ssk-is 810-e muxli, 1997 wlis 26 ivnisi, parlamentis uwyebani, №31, 1997, registraciis

№786. germaniis dazRvevis Sesaxeb kanonis §19 me-2 nawili.26 Adolf Arndt NJW 1967, 1845, 1846 miTiTebulia: Frey A., Die Romanfi gur wider Willen, International

Verlag der Wissenschaften, Peter Lang, Frankfurt am Main 2008, 86.


124

6. dazR ve va – saf rTxe da sar ge be li

mi u xe da vad ze moT gan xi lu li saf rTxe e bi sa, ada mi an Ta in te re si dazR ve vis mi-

marT da sur vi li, mo sa lod ne li ris ki sa gan da azR vi on esa Tu is si ke Te, dRes dRe o biT

sak ma od di di a. gan sa kuT re biT di dia in te re si jan mrTe lo bis dazR ve vis mi marT. jan-

dac vis msof lio or ga ni za ci is gan mar te biT, jan mrTe lo ba aris fi zi ku ri, su li e ri da

so ci a lu ri ke Til dRe o bis mdgo ma re o ba,27 rom lis ke nac is wraf vis Ti To e u li in di vi di.

jan mrTe lo ba ze zrun vas gan sa kuT re bul yu radR e bas aq ce ven gan vi Ta re bu li qvey ne bi.

ma ga li Tad, 2007 wlis mo na ce me biT, av stri is mTli a ni Si da pro duq tis 10,3%-is (27,9

mi li ar di ev ro, rac erT sul mo sax le ze wli ur 3360 ev ros ud ris) in ves ti re ba swo-

red jan mrTe lo bis sfe ro Si gan xor ci el da.28 jan mrTe lo bis dazR ve vis gan sa kuT re-

bul mniS vne lo ba ze mi u Ti Tebs, ase ve, ger ma ni is fe de ra ci u li res pub li kis 2011 wlis

sta tis ti ku ri mo na ce me bi, rom lis mi xed vi Tac sa Su a lo ger ma nu li oja xi dazR ve va ze

yo vel wli u rad 10.751 ev ros xar javs, aqe dan 8.580 ev ro swo red jan mrTe lo bis dazR-

ve vas xmar de ba.29 mi u xe da vad dazR ve vis in sti tu ti dan mom di na re si ke Te e bi sa, Zne lad

Tu mo i Zeb ne ba ur Ti er To be bi, sa dac ker Zo sfe ro Si Ca re vis, per so na lu ri mo na ce me bis

dar Rve vi sa da in for ma ci u li TviT ga mor kve vis uf le bis dar Rve vis saf rTxe ise Ti ve

di di a, ro gorc sa dazR ve vo ur Ti er To beb Si. aR niS nu li saf rTxe ki ga mo i xa te ba mzRve-

ve lis uf le ba Si, mi i Ros yo vel gva ri in for ma cia gan mcxa deb lis jan mrTe lo bis mdgo-

ma re o bis Se sa xeb, maT So ris, wi nas wa ri in for ma ci a, ro me lic ad re ul sta di a ze da a va-

de bis prog no zi re bis sa Su a le bas iZ le va.30

am in for ma ci is mo po ve ba, dRes dRe o biT ar se bu li sa mec ni e ro miR we ve bis sa fuZ-

vel ze, ge ne ti ku ri tes tis dax ma re biT, mar ti vad aris Se saZ le be li. Tum ca, dis ku si is

sa ga ni a, Tu sa mar Tleb ri vad ram de nad ga mar Tle bu lia dazR ve vis pro va i de re bis aR-

niS nu li uf le ba. mzRve ve lis Tvis mi ni We bu li uf le ba, wi na sa xel Sek ru le bo sta di a ze

ga mo i kiTx os da mo i po vos sru li wi nas wa ri in for ma cia po ten ci u ri dazR ve u lis jan-

mrTe lo bis mdgo ma re o bis Se sa xeb, ewi na aR mde ge ba ro gorc sa qar Tve los, ise ger ma ni-

is kon sti tu ci ebs, rom li Tac aRi a re bu li da da cu lia pi rov ne bis Ta vi su fa li gan vi-

Ta re bis uf le ba,31 ase ve, ada mi a nis uf le ba Ta dac vis ev ro pu li kon ven ci is me-8 muxls

da ger ma ni is fe de ra lu ri sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le bas, ro me lic

in for ma ci u li TviT ga mor kve vis uf le bis qveS mo i az rebs su bi eq tis uf le bas ì co des

27 ”Health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence of disease or infi rmity”. janmrTelobis aRniSnuli ganmarteba mocemulia msoflio jandacvis orga-

nizaciis wesdebis preambulaSi, romelic miRebul iqna jandacvis saerTaSoriso kon-

ferenciaze 1946 wlis 19-22 ivniss, xeli moewera amave wlis 22 ivliss, ZalaSi Sevida 1948

wlis 7 aprils. ganmarteba ar Secvlila 1948 wlidan.28 Das Österreichische Gesundheitssystem, Bundesministerium für Gesundheit, Bundesministerium für Finan-

zen, ZVM/Druckerei, 1. Aufl age, Juni 2010.29 ix. <http://de.statista.com/statistik/daten/studie/182264/umfrage/jaehrliche-versicherungskosten-einer-deut-

schen-familie/>.30 Heyers J., Prädiktive Gesundheitsinformationen – Persönlichkeitsrechte und Drittinteressen, MedR (2009)

27: 507−512.31 saqarTvelos konstituciis me-16 muxli. germaniis konstituciis me-2 muxli.


125

an ar ico des Ta vis jan mrTe lo bas Tan da kav Si re bu li mo na ce me bi.~32 ger ma ni is ni der-

zaq se nis mi wis umaR les ma sa sa mar Tlom da ma te biT da a kon kre ta in di vi dis es uf le ba

da 2003 wlis ga dawy ve ti le biT, in for ma ci is àr cod nis uf le ba~ in for ma ci u li TviT-

ga mor kve vis uf le bis ne ga ti ur gan zo mi le bad gan mar ta. sa sa mar Tlom aR niS na, rom in-

for ma ci u li TviT ga mor kve vis uf le bis mi za nia da ic vas cal ke u li in di vi di im in for-

ma ci is gan, rom lis cod na mac mis cxov re ba ze ne ga ti u ri gav le na Se iZ le ba iqo ni os.33

ar se bobs ara er Ti sa me di ci no das kvna imis Ta o ba ze, rom jan mrTe lo bis Se sa xeb wi-

nas wa ri in for ma ci is mi Re bis Sem deg, pa ci en tis mdgo ma re o ba prog re su lad dam Zim da,

pa ci ents Se eq mna mwva ve fsi qo lo gi u ri prob le me bi da TviT mkvle lo bam dec ki mi vi da.

ger ma nul Jur nal fo kus Si ga moq vey ne bu li mo na ce me bis mi xed viT, TviT mkvle lo ba Ta

90% swo red fi zi ku ri avad myo fo bis Se de gad ga mow ve u li fsi qi ku ri aS li lo bis Se de-

gi a.34

sru li ad sa mar Tli a nia mo saz re ba imis Ta o ba ze, rom jan mrTe lo bis mdgo ma re o bis

Se sa xeb ama Tu im in for ma ci is flo bam Se saZ loa pi rov ne bis Ta vi su fal gan vi Ta re bas Se-

u Sa los xe li. jan mrTe lo bis mdgo ma re o bis Se sa xeb in for ma ci is „ar cod nis uf le bis~

praq ti ku li mniS vne lo ba gan sa kuT re biT ise Ti da a va de be bis Sem Txve veb Si vlin de ba, ro-

me lic ar se bu li sa me di ci no miR we ve bis sa fuZ vel ze gan kur ne bas ar eq vem de ba re ba.

un da iT qvas, rom ka non mdeb lis mi er mzRve ve lis Tvis mi ni We bu li uf le ba, wi na sa-

xel Sek ru le bo sta di a ze po ten ci u ri dazR ve u li sa gan, mi si eqi mis gan, sa a vad myo fos gan

an sxva ti pis sam kur na lo da we se bu le bi sa gan35 mo i po vos pi ris jan mrTe lo bas Tan da kav-

Si re bu li mo na ce me bi, po ten ci ur dazR ve uls mZi me mdgo ma re o ba Si aye nebs. aR niS nu li

val de bu le bis pi ro beb Si, sru li ad sa fuZ vli a nia eW vi imis Ta o ba ze, rom sa mo mav lod

ada mi a ne bi, sa Wi ro e bis Sem Txve va Sic ki, uars ity vi an ama Tu im ga mok vle vis Ca ta re ba ze.

ger ma ni a Si gav rce le bu li sa e qi mo praq ti kis mi xed viT, eqi me bi, xSir Sem Txve va Si, ge ne-

ti ku ri ana li zis Ca ta re bi sas, pa ci en tebs wi nas war aw vdi an in for ma ci as imis Ta o ba ze,

rom po zi ti u ri ge ne ti ku ri tes tis Sem Txve va Si, dazR ve vis xel Sek ru le bis da de bi sas

maT Se saZ loa prob le me bi Se eq mnaT.36

dazR ve vis pro va i de re bi aR niS nu lis ga sa qar wyleb lad xSi rad acx a de ben, rom sa-

i dum lod Se i na xa ven Ca ta re bu li sa me di ci no ga mok vle vis Se de gebs, igi xel mi uw vdo me-

li iq ne ba ara mxo lod me sa me pi re bi saT vis, ara med in for ma ci is àr cod nis~ sur vi lis

Sem Txve va Si, igi sa i dum lod dar Ce ba TviT gan mcxa deb lis Tvi sac ki.37 Tum ca, dazR ve vis

pro va i de re bis es gan cxa de ba ver iq ne ba imis ga ran ti a, rom Ca ta re bu li kvle ve bis Se de-

32 Sead.: zur zivilrechtlichen Seite Taupitz, Festschr. f. Wiese, 1998, 583 - 602; zur datenschutzrechtlichen Seite miTiTebulia: Tinnefeld M., Menschenwürde, Biomedizin und Datenschutz Zur Aufklärung neuer Risiken im Arbeits- und Versicherungswesen, 2000, 24ff.

33 Oberlandesgericht Celle, Urteil vom 29. Oktober 2003, Aktenzeichen 15 UF 84/03, NJW 2004, 449-451.34 ix. <http://www.focus.de/gesundheit/ratgeber/psychologie/krankheitenstoerungen/tid-13033/suizid-therapier-

bar-aber-schwer-zu-erkennen_aid_360149.html>, Art. 213.35 Gesetz über den Versicherungsvertrag (Versicherungsvertragsgesetz – VVG) Zuletzt geändert durch Art. 2

Abs. 79 G v. 22.12.2011 I 3044, 213, <http://www.gesetze-im-internet.de/bundesrecht/vvg_2008/gesamt.pdf>.

36 Prädiktive Gesundheitsinformationen beim Abschluss von Versicherungen, Nationaler Ethikrat, Berlin, 2007, 31.

37 iqve, 30.


126

gad mi Re bu li pa su xi cno bi li ar gax de ba gan mcxa deb lis Tvis. mo me te bu li ris kis ar se-

bo bis Sem Txve va Si, ro gorc we si, iz rde ba sap re mio Se na ta ni, rac, bu neb ri vi a, gan mcxa-

de bel Si aR Zravs sru li ad sa fuZ vli an eWvs imi sa, rom igi aris po ten ci u rad ama Tu im

da a va de bis ma ta re be li.38 aseT vi Ta re ba Si, rTu lia da Zne lad war mo sad ge nia ada mi a nis

TviT ga mor kve vis Zi ri Ta di uf le bis dac va.

7. in for ma ci u li TviT ga mor kve vis ar si da mniS vne lo ba

kon sti tu ci iT aRi a re bul pi rov ne bis TviT ga mor kve vis uf le bas upi ris pir de ba

mzRve ve lis in te re si, xel Sek ru le bis da de bis win Se a fa sos da sazR ve vi ris ki, ra Ta da-

ad gi nos sap re mio Se na ta ni sa da sa dazR ve vo Tan xis mo cu lo ba da Ta vi dan ai ri dos ga-

da War be bu li xar je bi.

sa dazR ve vo ur Ti er To bis nor ma lu ri gan vi Ta re ba, xSir Sem Txve va Si, pi ris jan-

mrTe lo bas Tan da kav Si re bu li per so na lu ri mo na ce me bis cod nis ga re Se Se uZ le be li-

a.39 jan mrTe lo bis, si cocx lis da ube du ri Sem Txve vis dazR ve vis Sem Txve va Si, sa Wi ro

in for ma ci a Si igu lis xme ba in for ma cia pa ci en tis jan mrTe lo bis mdgo ma re o bis Se sa-

xeb, ro mel sac flobs gan mcxa de be li an ro me lic eqim Tan aris xel mi saw vdo mi. Tum ca,

mzRve ve lis am in te ress upi ris pir de ba kon sti tu ci iT da cu li Zi ri Ta di uf le ba – zo-

ga di pi rov nu li uf le ba, ro me lic iT va lis wi nebs ro gorc per so na lu ri mo na ce me bis

dac vas, ise sa in for ma cio TviT ga mor kve vis uf le bas. ka non mdeb lo biT mzRvev li saT vis

mi ni We bu li in for ma ci is mo po ve bis uf le ba war mo Sobs kon fliqts ka no niT da cul or

in te ress – er Ti mxriv, mzRve ve lis ka no ni er sa in for ma cio in te res sa da, me o re mxriv,

dazR ve u lis in for ma ci u li TviT ga mor kve vis uf le bas So ris.

ger ma ni is fe de ra lur ma sa kon sti tu cio sa sa mar Tlom, zo ga di pi rov nu li uf le-

bi dan ga mom di na re,40 ga na vi Ta ra in for ma ci u li TviT ga mor kve vis Zi ri Ta di uf le ba,41

ro me lic uz run vel yofs in di vi dis Se saZ leb lo bas, Ta vad gan sazR vros Ta vi si per so-

na lu ri mo na ce me bis ga ce mi sa da ga mo ye ne bis sa kiTx i. gar da ami sa, in for ma ci u li TviT-

ga mor kve vis uf le bis sa fuZ vel ze, in di vid ma Ta vad un da ga dawy vi tos, Tu ro dis da ra

far gleb Si gax de ba mi si per so na lu ri mo na ce me bi Ria da sa ja ro.42 pirs aqvs uf le ba `sa-

i dum lod Se i na xos Ta vi si jan mrTe lo bis mdgo ma re o bis Se sa xeb in for ma ci a.~43 aR niS-

nul uf le bas ger ma ni is fe de ra lu ri sa kon sti tu cio sa sa mar Tlo far Tod gan mar tavs

da mas mi a kuT vnebs, ase ve, Ti To e u li in di vi dis uf le bas, ico des an ar ico des in for ma-

cia Ta vi si ge ne ti ku ri mo na ce me bis Se sa xeb.44

38 Prädiktive Gesundheitsinformationen beim Abschluss von Versicherungen, Nationaler Ethikrat, Berlin, 2007, 32.

39 Eberhardt zum VVG, Münchener Kommentar, Erhebung personenbezogener Gesundheitsdaten bei Dritten, 1. Aufl age 2009, Rn. 2.

40 germaniis konstituciis me-2 muxli.41 BVerfG Urteil vom 15. Dezember 1983 – 1 BvR 209/83 ua – 65, 1.42 BVerfGE 65, 1 (43).43 EuGH, Slg. I 1992, 2575 = EuZW 1992, 346 = NJW 1992, 1553 Tz. 23 - Kommission/Deutschland.44 Oberlandesgericht Celle, Urteil vom 29. Oktober 2003, Aktenzeichen 15 UF 84/03, NJW 2004, 449–451.


127

in for ma ci u li TviT ga mor kve vis uf le bas aqvs ara mxo lod in di vi du a lu ri, su-

bi eq tur -sa mar Tleb ri vi, ara med sa zo ga do eb ri vi, obi eq tur -sa mar Tleb ri vi fun qcia.45

ker Zod, aR niS nu li uf le bis dar Rve vam Se iZ le ba zi a ni mi a ye nos ara mxo lod pi ris in-

di vi du a lur gan vi Ta re bas, ara med sa zo ga do eb riv ke Til dRe o ba sac, rad gan swo red

TviT ga mor kve vis uf le ba war mo ad gens Ta vi su fa li, de mok ra ti u li sa zo ga do e bis fun-

qci o ni re bis ele men ta rul wi na pi ro bas.

kon sti tu ci iT da cu li in for ma ci u li TviT ga mor kve vis uf le ba naT lad re a gi-

rebs im uxe Si per so na lu ri da so ci a lu ri ris kis Sem cve li ga re mo e be bis wi na aR mdeg,

ro me lic gan sa kuT re biT mZaf rad vlin de ba, ro de sac saq me exe ba Sro miT da sa dazR ve vo

ur Ti er To bebs, ker Zod, ro de sac dam saq me bels an mzRve vels mu Sak Tan an po ten ci ur

dazR ve ul Tan ur Ti er To bis dam ya re ba mxo lod `po zi ti u ri~ ge ne ti ku ri tes tis Sem-

Txve va Si surs. swo red ami tom, kon ven cia gan sa kuT re bul yu radR e bas amax vi lebs `pi-

ra di cxov re bis~ dac va ze, ro me lic, gar da sxva uf le be bi sa, mo i cavs jan mrTe lo bis Se-

sa xeb pi ra di in for ma ci is sa i dum lod Se nax vis uf le bas. aR niS nul uf le ba Si mka fi od

aris ga mo xa tu li, rom jan mrTe lo bis Se sa xeb pi ra di in for ma cia Se saZ loa ga da mu Sa ve-

bul iq nes mxo lod pi ris Tan xmo bis Sem Txve va Si da mxo lod sa me di ci no miz ne bi saT vis

(di ag nos ti ka, Te ra pi a, pre ven ci a).46

ada mi a nis jan mrTe lo bis mdgo ma re o bis Se sa xeb per so na lu ri mo na ce me bis sa mar-

Tleb ri vi dac vi sa da ga ran ti e bis gaZ li e re bis miz niT, Si da sa xel mwi fo eb ri vi re gu la-

ci e bis pa ra le lu rad, moq me debs sa er Ta So ri so- sa mar Tleb ri vi aq te bi, ro me lic cdi-

lobs Seq mnas ada mi a nis uf le ba Ta dac vis ma Ra li stan dar te bi. aseT sa mar Tleb riv aq-

tebs mi e kuT vne ba ada mi a nis uf le ba Ta ev ro pu li kon ven ci a.47 kon ven ci is me-8 mux liT,

in for ma ci u li TviT ga mor kve vis uf le bas Tan er Tad, ase ve uz run vel yo fi lia `pi ra di

cxov re bis pa ti vis ce ma~: `yve las aqvs uf le ba pa ti vi scen mis pi rad cxov re bas. Ca re va

da saS ve bia mxo lod ka no niT gaT va lis wi ne bul Sem Txve veb Si, ro de sac es au ci le be lia

de mok ra ti ul sa zo ga do e ba Si erov nu li uSiS ro e bis, sa zo ga do eb ri vi usaf rTxo e bis an

qvey nis eko no mi ku ri ke Til dRe o bis in te re se bi saT vis, uwes ri go bis an da na Sa u lis Ta-

vi dan asa ci leb lad, jan mrTe lo bis an mo ra li sa Tu sxva Ta uf le ba Ta da Ta vi suf le ba-

Ta da sa ca vad~.48

aris Tu ara mzRve ve lis Tvis ka non mdeb lo biT mi ni We bu li uf le ba, wi na sa xel Sek-

ru le bo sta di a ze ga mo i kiTx os, Se ag ro vos da ga da a mu Sa os pi ris jan mrTe lo bas Tan da-

kav Si re bu li per so na lu ri in for ma ci a, kon ven ci iT gaT va lis wi ne bu li au ci le be li in-

te re si da sa Wi ro e ba, dRes dRe o biT mwva ve dis ku si is sa ga ni a.

45 BVerfGE 65, 1, 43 miTiTebulia: Kilian W., Heussen B., Verfassungsrechtliche Grundlagen des Daten-schutzes, 30. Ergänzungslieferung 2011, Rn. 9.

46 evrokavSiris saxelmwifoTaSorisi SeTanxmeba: „personaluri monacemebis avtomaturi

gadamuSavebisagan adamianis uflebis dacvis Sesaxeb“, me-8 muxli.47 „adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa Sesaxeb evropuli konvencia“ germa-

nul enaze, <http://conventions.coe.int/Treaty/ger/Treaties/Html/005.htm>.48 „adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa Sesaxeb evropuli konvencia“, me-8 mux-

li.


128

8. das kvna

dazR ve vis pro va i de re bis uf le bas, mo me te bu li saf rTxis ar se bo bis Sem Txve va-

Si ua ri Tqvan dazR ve vis xel Sek ru le bis da de ba ze, Se iZ le ba sa fuZ vlad edos swo red

kon ven ci is daT qma eko no mi ku ri ke Til dRe o bis Ta o ba ze. Tum ca, doq tri na Si gav rce-

le bu li Se xe du le bis Ta nax mad, jan mrTe lo bis dazR ve vis xel Sek ru le bis da de bi sas,

mzRve ve lis mi er ge ne ti ku ri ris ke bis Se fa se biT xel mZRva ne lo ba, ewi na aR mde ge ba eTi-

kur nor mebs da so li da ro bis prin cips. so li da rul sa zo ga do e ba Si Ti To e ul in di vids

aqvs uf le ba isar geb los Se sa ba mi si sa me di ci no mom sa xu re biT.49 aR niS nu li uf le bis ar-

se bo ba ar un da iyos da mo ki de bu li „ge ne ti kur la ta ri a Si“ in di vi dis war ma te ba- wa ru-

ma teb lo ba ze.50 ar se bobs ise Ti ti pis dazR ve ve bi, ro me lic sa zo ga do e ba Si ele men ta-

ru li cxov re bi se u li moTx ov ni le ba a. aR niS nu li Se iZ le ba er TmniS vne lov nad iT qvas

jan mrTe lo bis, Sro mi su u na ro bi sa da si cocx lis dazR ve va ze. msgav si ti pis dazR ve vam

ada mi a ni un da da ic vas im fi nan su ri ga Wir ve bis gan, ro me lic ama Tu im avad myo fo bam an

ube dur ma Sem Txve vam Se iZ le ba ga mo iw vi os. sa dazR ve vo ur Ti er To beb Si ris ke bis di fe-

ren ci a ci am Se saZ loa Se de gad is ga mo iw vi os, rom avad myof ma an fi zi ku rad aras rul-

fa so van ma ada mi an ma ver SeZ los da dos ker Zo dazR ve vis xel Sek ru le ba an SeZ los mi si

da de ba mxo lod ma Ra li sap re mio Se na ta niT. aseT vi Ta re ba Si, pi ri rCe ba sru li ad da-

uc ve li da uu na ro, mo ax di nos sa mo mav lo ris ke bis fi na na su ri uz run vel yo fa.

„dis kri mi na ci is“ bral de bas sru li ad sa mar Tli a nad udevs sa fuZ vlad mo saz re-

ba, rom ker Zo dazR ve vis xel Sek ru le bis da de bi sas, ro de sac sa dazR ve vo kom pa ni e bi

ris kis di fe ren ci a ci as kla se bis mi xed viT axor ci e le ben, uar yo fi lia so ci a lu ri sa-

mar Tli a no bi sa da sa zo ga do eb ri vi so li da ro bis prin ci pe bi.51

so ci a lu ri sa xel mwi fos prin ci pi aval de bu lebs sa xel mwi fo ebs uz run vel yon

so ci a lu ri Ta nas wo ro ba da iz ru non sa mar Tli a ni sa zo ga do eb ri vi wes ri gis Ca mo ya-

li be ba ze. sa qar Tve los kon sti tu ci is pre am bu la Se i cavs pir da pir mi niS ne bas so ci a-

lu ri sa xel mwi fos prin cip ze: „sa qar Tve los mo qa la qe Ta ur ye vi ne ba a, da am kvid ron

de mok ra ti u li sa zo ga do eb ri vi wes wyo bi le ba, eko no mi ku ri Ta vi suf le ba, so ci a lu ri

da sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fo“.52 so ci a lu ri sa xel mwi fo e bi iR wvi an imi saT vis, rom

da a ba lan son ur Ti er Tsa pi ris pi ro in te re se bi da yve la ada mi ans Se uq mnan nor ma lu ri

cxov re bis Tvis sa Wi ro da au ci le be li pi ro be bi. vid re msgav si ti pis uz run vel yo fis

sa Su a le be bi mxo lod so ci a lu ri sa xel mwi fos fun qci a Si ar Se dis da igi min do bi lia

ker Zo dazR ve vis sis te ma ze, sru li ad sa mar Tli a nia po ten ci u ri dazR ve u lis moTx-

ov na, aRi a re bul iq nes mi si uf le ba hqon des wvdo ma iaf dazR ve va ze da mo iTx o vos sa-

xel Sek ru le bo Ta nas wo ro ba. mar Ta li a, gan mcxa deb lis moTx ov na Se iZ le ba miC ne ul

iq nes sru li ad sa mar Tli a nad, mag ram, amav dro u lad, mis ma gaT va lis wi ne bam Se saZ loa

saf rTxe Se uq mnas sa xel Sek ru le bo Ta vi suf le bas da ker Zo av to no mi is prin cips, rac

49 Prädiktive Gesundheitsinformationen beim Abschluss von Versicherungen , Nationaler Ethikrat, Berlin, 2007, 32.

50 iqve, 10.51 Prädiktive Gesundheitsinformationen beim Abschluss von Versicherungen, Nationaler Ethikrat, Berlin, 2007,

43.52 saqarTvelos konstituciis preambula.


129

ker Zo sa mar Tlis qva kuTx e dad ga ni xi le ba. so ci a lu ri sa xel mwi fos prin ci pi ar aris

cal ke u li in di vi du a lu ri moTx ov ni le be bis Ses ru le bis ab so lu tu ri ga ran ti da igi

ka non mde bels uto vebs sa Su a le bas, ama Tu im ur Ti er To bis mo wes ri ge bi sas re gu li re-

bis gan sxva ve bu li re Ji mi da a we sos.53

xel Sek ru le bis Ta nas wo ro ba ze sa ub ri sas, sru li ad sa mar Tli a nad un da iq nes miC-

ne u li ker Zo dazR ve vis war mo mad ge nel Ta moTx ov na, mox des dazR ve vis sfe ros ren ta-

be lu ro bi sa da qme di Tu na ri a no bis sa kiTx is gaT va lis wi ne ba. ker Zod, im Sem Txve va Si Tu

ka non mde be li wi na sa xel Sek ru le bo sta di a ze ar mi a ni Webs mzRve vels da sazR ve vi ris-

kis Se mow me bis uf le bas da mas iZu le buls gax dis sa Su a lo sa zo ga do eb ri vi ris kis Se-

fa se bis sa fuZ vel ze mo ax di nos sa mo mav lo xar je bis kal ku la ci a, mzRve vels ar eq ne ba

da sazR ve vi ris ke bis re a lu rad Se fa se bis Se saZ leb lo ba. er Ta derT ga mo sav lad dar Ce-

ba sa er To sa zo ga do eb ri vi ris ke bis Se fa se bis Se de gad sa Su a lo ariT me ti ku lis ga moT-

vlis sa fuZ vel ze xar je bi sa da ris ke bis kal ku la ci a. Tum ca, sa Su a lo sa zo ga do eb ri vi

ris ke bis Se fa se ba ar aris ga ran ti imi sa, rom kon kre tul mzRve vel Tan dazR ve u li ris-

ki Se sa ba mi so ba Si iq ne ba sa Su a lo sa zo ga do eb riv ris kTan. kon kre tu li xel Sek ru le bis

da de bis dros per so na lu ri ris ke bis ga da mow me bis uf le bis ga uq me bam Se saZ loa ga mo-

iw vi os is, rom ada mi an Ta did ma na wil ma dazR ve vis xel Sek ru le ba da dos ara im dros,

ro de sac isi ni jan mrTel ni ari an, ara med mxo lod kon kre tu li prob le mis wi na Se aR-

mo Ce nis mo men ti dan. Te o ri u lad, mzRve vels Se uZ lia aR niS nu li xar je bis kal ku la cia

mo ax di nos sap re mio Se na ta nis da an ga ri Se bis dros, Tum ca, es ga mo iw vevs sa dazR ve vo

pro duq tis gaZ vi re bas, rac, sa bo lo od, dazR ve vas ara mom xib vlel da ufun qcio sfe-

rod aq cevs.54

53 Kreikebohm R., Spellbrink W., Kommentar zum Sozialrecht. 2. Aufl . Ver. Beck München 2011, Rn. 5-6.54 Prädiktive Gesundheitsinformationen beim Abschluss von Versicherungen, Nationaler Ethikrat, Berlin 2007,

44-45.

130

ekaterine qardava*

fizikur pirebs Soris SromiTi urTierTobebi

1. Sesavali

Sro mi Ti ur Ti er To bis re gu li re bis cal ke u li as peq ti sa zo ga do e ba Si aq ti u ri

msje lo bis sa ga ni a. kon cep tu a lu ri mid go me bis Wi di li Se e xeba Sro mi Ti ur Ti er To be-

bis mo na wi le Ta sa ka non mdeb lo da faq tob riv mdgo ma re o bas, ma Ti uf leb ri vi mdgo ma-

re o bis sa mar Tleb ri vi re gu li re bis teq ni kas, dam saq meb li sa da da saq me bu lis uf le-

be bis ba lan sis dac vas, sa xel mwi fos Ca re vis xa ris xsa da yo ve li ve ze moT qmu lis gav le-

nas sa baz ro eko no mi kis fun qci o ni re ba ze.

Sro mis sa mar Tlis cva le ba do ba da in ten si u ri di na mi ka Sro mis ba zar ze axa li in-

sti tu te bis ga Ce ni Ta da dam kvid re biT aris ga mow ve u li. axal eko no mi kur re a lo ba sa

da wes rigs Sro miT ur Ti er To beb Si Zi re u li cvli le be bi Se aqvs. aqe dan ga mom di na re,

ic vle ba Sro mis xel Sek ru le bis su bi eq te bis sa mar Tleb ri vi mdgo ma re o bac, rac sa-

kuT re bis axal for mebs, sa me ur neo me To deb sa da Sro mis baz ris for mi re bis sa kiTx ebs ukav Sir de ba.

mim di na re so ci a lur -e ko no mi ku ri pro ce se bi Se e xo sa zo ga do eb ri vi cxov re bi sa da sa mar Tlis yve la sfe ros, maT So ris, ra Tqma un da, Sro mis sa mar Tals. sa kuT re bis

for me bis cva le ba do bam da glo ba lur ma eko no mi kur ma faq to reb ma dRis wes rig Si da-

a ye na Sro mis sa mar Tlis Sec vli sa da Sro mi Ti ur Ti er To be bis ax le bu rad ga az re bis

au ci leb lo ba. sa qar Tve los 1973 wlis Sro mis ka non Ta ko deq si1 Sec va la sa qar Tve los

2006 wlis Sro mis ko deq sma2 (is, Ta vis mxriv, Se ic va la sa qar Tve los 2010 wlis or ga nu-

li ka no niT `sa qar Tve los Sro mis ko deq si~3), ro mel mac sa qar Tve lo Si mcxov reb ada-

mi a nebs gar kve ul as peq teb Si ur Ti er To ba Ta re gu li re bis sru li ad gan sxva ve bu li

mo de le bi Ses Ta va za. um niS vne lo va ne si iyo xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis prin ci pis

dam kvid re ba. Tum ca, Tval Si sa ce mia Sro mi Ti ur Ti er To be bis val de bu le biT sa mar-

Tleb riv kon teq stSi gan xilvა da sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sze (Sem dgom Si – ssk)

xSi ri mi Ti Te ba. mi u xe da vad imi sa, rom xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis prin ci pi Sro mi-

Ti ur Ti er To be bi sa da mxa re Ta Ta vi su fa li ne bis ga mov le nis sa ba zi so sa mar Tleb ri vi

in stru men ti a, sa ka non mdeb lo re gu li re bi sa da gar kve u li SezR ud ve bis arar se bo bis

pi ro beb Si, aR niS nu li prin ci pi dam saq meb lis Tvis Za la uf le bis bo ro tad ga mo ye ne bis

sa Su a le bac xde ba.

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti.1 saqarTvelos Sromis kanonTa kodeqsi, 1973 wlis 28 ivnisi, saqarTvelos ssr umaRlesi

sabWos uwyebebi, 1973, №6, 118-e muxli. 2 saqarTvelos Sromis kodeqsi, 2006 wlis 25 maisi, №3132-Is, saqarTvelos sakanonmdeblo

macne №23, 19.06.2006, 183-e muxli. 3 saqarTvelos organuli kanoni `saqarTvelos Sromis kodeqsi“, 17.12.10., №4113-rs, sa-

qarTvelos sakanonmdeblo macne №75, 27.12.10, 461-e muxli.

ekaterine qardava, fizikur pirebs Soris SromiTi urTierTobebi

131

Sro mis ko deq sma mar Tlac ga ni ca da cvli le be bi, Tum ca is Ta na med ro ve sa baz ro

eko no mi kis pi ro beb Si gar kve ul sa ka non mdeb lo va ku ums qmnis dRem de, ris ga moc ara-

er Ti sa kiTxi mo u wes ri ge be li rCe ba, ma ga li Tad, bun do va nia Sro mi Ti ur Ti er To be bis

su bi eq tTa wre.4

Sro mis ko deq sma, glo ba lu ri Sro mis baz ris di na mi kis gaT va lis wi ne biT, da am-

kvid ra axa li in sti tu te bi, Se mo vi da Ta na med ro ve Sro mi Ti ur Ti er To be bis mra val fe-

rov ne bi saT vis da ma xa si a Te be li axa li for me bi, ro me lic sa Wi ro ebs da ma te biT ga az-

re bas, ana lizs, rac mniS vne lo va nia am axa li for me bis swo ri sa mar Tleb ri vi dam kvid-

re bi sa da praq ti ka Si re a lu ri gan xor ci e le bi saT vis. swo red sa qar Tve lo Si Sro mi Ti

ur Ti er To be bis aseT axal for mas mi e kuT vne ba fi zi kur pir Ta So ris Sro mi Ti ur Ti er-

To be bi. am sa kiTx ze ar se bu li sa mec ni e ro li te ra tu ra mwi ri a, ise ve, ro gorc mas Tan

da kav Si re bu li sa ka non mdeb lo re gu li re ba. sa Wi ro xde ba ur Ti er To bis sa mar Tleb ri-

vi re gu li re bis mo de lis Ses wav la, ga a na li ze ba ro gorc mec ni e ru li, ase ve, praq ti ku-

li as peq te bis gaT va lis wi ne biT. xa zi un da ga es vas im ga re mo e bas, rom dam saq meb li sa da

da saq me bu lis, ro gorc fi zi ku ri pi re bis Sro mi Ti ur Ti er To be bi, sak ma od bevr sav se-

biT bu neb riv praq ti kul kiTx vas ba debs sa qar Tve lo Si so ci a lu ri, eko no mi ku ri da sa-

mar Tleb ri vi as peq te bis Wril Si, rac sa Wi ro ebs pa su xis ga ce mas. ase ve, mniS vne lo va nia

sa kiTx Tan da kav Si re biT ev ro in teg ra ci u li pro ce se bis faq to ris gaT va lis wi ne ba da

mi si Ses wav la ev ro kav Si ris ka non mdeb lo bas Tan da ax lo e bi sa da har mo ni za ci is kuTx iT.

un da aRi niS nos, rom fi zi kur pir Ta Sro mi Ti ur Ti er To be bis Se sa xeb sa qar Tve-

lo Si arc kvle va, arc mec ni e ru li xed va da arc sa sa mar Tlo gan xil vis Sem Txve va5 ar

ar se bobs. sa qar Tve los sa mar Tleb riv siv rce Si de fi ci tu ri da mwi ria sa mar Tal Se-

moq me de bis ise Ti praq ti ka, ro me lic qvey nis sa ka non mdeb lo xe li suf le bis mu Sa o bas

pir da pir da u kav Si reb da sa zo ga do eb ri vi ur Ti er To be bis Ses wav las da kvle vis kom po-

nents sa ka non mdeb lo saq mi a no bis sa Zir kvlad gax di da. 2006 wels Sro mis ko deq siT dam-

kvid re bul axal in sti tuts win ar us wreb da mi si mec ni e ru li ga az re ba, fi zi kur pir Ta

So ris Sro mi Ti xel Sek ru le bis Se sa xeb nor me bis sa zo ga do eb riv ur Ti er To beb ze ze-

moq me de bis wi nas wa ri Se fa se ba da sa Ta na do re ko men da ci e bis Ca mo ya li be ba. zo gi erT eq-

sper tTan sa u bar ma ki cxad yo, rom axa li in sti tu ti ar aris ga az re bu li da ga a na li ze-

bu li praq ti kul do ne zec. `dam saq me bel fi zi kur pir Si~, Zi ri Ta dad, `me war me Ta Se sa-

xeb~ sa qar Tve los ka no niT gaT va lis wi ne bul me war me su bi eqts mo i az reben. qve ya na Si ar

fun qci o ni rebs or ga no, rom lis val de bu le baa Sro mis ko deq sis aR sru le bis kon tro-

li da mo ni to rin gi, am sa fuZ vliT ar /ver xde ba fi zi kur pir Ta So ris Sro mi Ti ur Ti er-

To be bis ga mov le na, Se fa se ba. ze moT Ca moT vli li prob le ma ti ka iTx ovs gar kve vas, ga-

dawy ve tas. aqe dan ga mom di na re, gan sa kuT re bul in te ress iw vevs fi zi kur pir Ta So ris

Sro mi Ti ur Ti er To be bis ar si sa da sa ka non mdeb lo re gu li re bis sa kiTx is Ses wav la da

ga a na li ze ba, ag reT ve, im ni San -Tvi se be bis ga mov le na, ro me lic fi zi kur pir Ta So ris

4 berekaSvili d., damoukidebeli eqspertis, mosamarTlis, daskvna „saqarTvelos Sromis

kodeqsis“ proeqtze, samoqalaqo samarTlis instituti, „samoqalaqo sazogadoeba ka-

nonSemoqmedebiT procesSi~ proeqtis farglebSi, 2006, 1, <http://www.civilin.org/Project/d186.pdf>.

5 sasamarTlosadmi mimarTvis safuZvelze gairkva, rom fizikur pirTa Soris SromiTi

davis safuZvliT saqme ar ganxilula.


132

kon kre tul xel Sek ru le bas mi a kuT vnebs Sro miT da ara val de bu le biT -sa mar Tleb riv

ur Ter To bebs.

2. fizikur pirTa Soris SromiTi urTierTobebis sakanonmdeblo

regulireba saqarTvelos organuli kanonis

`saqarTvelos Sromis kodeqsis“ Tanaxmad

far To ga ge biT, Sro mi Ti ur Ti er To be bi gu lis xmobs er Ti pi ris mi er me o re pi ri-

saT vis anazR a u re bis sa nac vlod gan xor ci e le bul qme de bas, ro mel sac Sro mis sa mar Ta-

lic are gu li rebs da sa mo qa la qo sa mar Ta lic. ker Zod, Sro ma aris ro gorc Sro mis xel-

Sek ru le bis, ise nar do bis xel Sek ru le bis sa ga ni. ami to mac ur Ti er To be bi ram de nad me er Tma neTs em sgav se ba: sa qar Tve los or ga nu li ka no nis `sa qar Tve los Sro mis ko deq sis~ me-2 mux lis pir ve li pun qtis Ta nax mad, Sro mi Ti ur Ti er To ba aris Sro mis or ga ni za ci-

u li mo wes ri ge bis pi ro beb Si da saq me bu lis mi er dam saq meb li saT vis sa mu Sa os Ses ru le-

ba anazR a u re bis sa nac vlod. ssk-is 629-e mux lis pir ve li na wi lis mi xed viT, nar do bis

xel Sek ru le biT me nar de kis ru lobs Se as ru los xel Sek ru le biT gaT va lis wi ne bu li

sa mu Sa o, xo lo Sem kve Ti val de bu lia ga da u xa dos me nar des Se Tan xme bu li sazR a u ri. am nor me bis Se da re bis Se de gad Se iZ le ba iT qvas, rom ori ve Sem Txve va Si anazR a u re ba-

di Sro ma xel Sek ru le bis obi eq ti a. axal ma Sro mis ko deq sma ki re gu li re bis sim wi ri Ta

da sa mo qa la qo ko deq sze xSi ri mi Ti Te biT Sro mi Ti ur Ti er To be bis ga mij vnis prob le-

ma ki dev uf ro ga aZ li e ra. aseT dros me tad aq tu a lu ri da sa in te re so xde ba fi zi kur

pir Ta So ris Sro mi Ti ur Ti er To be bis ar sis kvle va, rac, Ta vis mxriv, mo i cavs Sro mi Ti

ur Ti er To be bis dak va li fi ci re bi sa da ga mij vnis sa kiTx is Ses wav li sa da mo wes ri ge bis

gze bis Zi e bas.

2013 wlis 12 iv niss sa qar Tve los par la men tma mi i Ro `sa qar Tve los or ga nul ka-

non Si `sa qar Tve los Sro mis ko deq sSi cvli le bis Se ta nis Se sa xeb~ sa qar Tve los or ga-

nu li ka no ni, ro me lic gar kve ul wi lad ake Til So bi lebs da awes ri gebs mxa re Ta So ris

Sro miT ur Ti er To bebs, ker Zod, akon kre tebs am ur Ti er To ba Ta for meb sa da ti pebs da

na wi lob riv wyvets ma Ti ga mij vnis prob le mas.

ze mo aR niS nu li cvli le biT ka no nis me-6 muxls da e ma ta 11 da 12 pun qte bi:

11. Sro mi Ti xel Sek ru le ba ide ba au ci leb lad we ri lo bi Ti for miT, Tu Sro mi Ti

ur Ti er To ba 3 Tve ze met xans grZel de ba.

12. gar da im Sem Txve vi sa, ro de sac Sro mi Ti xel Sek ru le bis va daa 1 we li an me ti,

Sro mi Ti xel Sek ru le ba gan sazR vru li va diT ide ba mxo lod ma Sin, ro ca:

a) Se sas ru le be lia kon kre tu li mo cu lo bis sa mu Sa o;

b) Se sas ru le be lia se zo nu ri sa mu Sa o;

g) sa mu Sa os mo cu lo ba dro e biT iz rde ba;

d) xde ba Sro mi Ti ur Ti er To bis Se Ce re bis sa fuZ vliT sa mu Sa o ze dro e biT ar myo-

fi da saq me bu lis Ca nac vle ba;

e) ar se bobs sxva obi eq tu ri ga re mo e ba, ro me lic amar Tlebs xel Sek ru le bis gan-

sazR vru li va diT da de bas.

am de bu le be biT ka non ma 2013 wels Se da re biT me tad de ta li ze bu li ga xa da Sro-

mi Ti ur Ti er To be bis ti pe bi, amav dro u lad, xel Sek ru le bis va di sa da for mis dac va im-


133

pe ra ti u li gax da. ka no ni pir da pir mi u Ti Tebs, rom mxa re Ta So ris sam Tve ze met xans

gag rZe le bu li ur Ti er To ba dak va li fi cir de ba, ro gorc Sro mi Ti ur Ti er To ba, rac ai-

sa xe ba ki dec we ri lo biT xel Sek ru le ba Si. mok le va di a ni ur Ti er To be bi, rom le bic sam

Tve ze met xans grZel de bo da (ma ga li Tad, mSe neb lo ba ze, se zo nur sa mu Sa o ze da a.S.) da,

Zi ri Ta dad, ze pi ri Se Tan xme bis sa fuZ vel ze xor ci el de bo da, arc ki kva li fi cir de bo-

da, ro gorc Sro mi Ti ur Ti er To ba. aR niS nu li nor miT ki da saq me buls me ti sa Su a le ba

eZ le va, ida vos da am tki cos, rom man da do Sro mis da ara nar do bis xel Sek ru le ba.

mi u xe da vad imi sa, rom 2013 wlis iv nis Si mi Re bu li cvli le be bis Se sa xeb ka no ni sak-

ma od mo cu lo bi Ti da ma si u ri a, fi zi kur pir Ta So ris Sro mi Ti ur Ti er To be bis sa kiTxi

isev Ri ad rCe ba.

sa qar Tve los Sro mis ka non Ta ko deq sis Ta nax mad (1973 wlis), dam saq meb lad ga ni-

mar te bo da ad mi nis tra ci ul -struq tu ru li for miT ar se bu li pi ri:

mux li 16. Sro mis xel Sek ru le bis (kon traq tis) mxa re e bi da Si na ar si.

Sro mis xel Sek ru le ba (kon traq ti) aris Se Tan xme ba sa war mos, da we se bu le bis da

or ga ni za ci is ad mi nis tra ci a sa da mu Saks So ris, rom li Tac er Ti mxa re – sa war mos, da-

we se bu le bi sa da or ga ni za ci is ad mi nis tra cia val de bu le bas iRebs uz run vel yos mu-

Sa ki Sro mis sa Ta na do pi ro be biT, ga da u xa dos xel fa si im ode no biT, rac Sro mis xel-

Sek ru le biT (kon traq tiT) aris gaT va lis wi ne bu li, xo lo me o re mxa re – mu Sa ki val-

de bu le bas iRebs Se as ru los gar kve u li sa mu Sao spe ci a lo bis, kva li fi ka ci i sa da Ta-

nam de bo bis gaT va lis wi ne biT, da ic vas Sro mis xel Sek ru le bis pi ro be bi, da e mor Ci los

Sro mis Si na ga na wess.6

axal ma Sro mis ko deq sma ar se bi Ti si ax le Se mo i ta na Sro mi Ti ur Ti er To be bis su-

bi eq teb Tan da kav Si re biT (me-3 mux li):

1. Sro mi Ti ur Ti er To bis su bi eq te bi ari an dam saq me be li an dam saq me bel Ta ga er-

Ti a ne ba da da saq me bu li an da saq me bul Ta ga er Ti a ne ba, ro me lic Seq mni lia „pro fe si u-

li kav Si re bis Se sa xeb“ sa qar Tve los ka no ni Ta da Sro mis sa er Ta So ri so or ga ni za ci is

№87 da №98 kon ven ci e biT gaT va lis wi ne bu li miz ne bi Ta da we siT (Sem dgomSi – da saq me-

bul Ta ga er Ti a ne ba).

2. dam saq me be li aris fi zi ku ri an iu ri di u li pi ri, an da pir Ta ga er Ti a ne ba, rom-

lis Tvi sac Sro mi Ti xel Sek ru le bis sa fuZ vel ze srul de ba gar kve u li sa mu Sa o.

3. da saq me bu li aris fi zi ku ri pi ri, ro me lic Sro mi Ti xel Sek ru le bis sa fuZ vel-

ze, dam saq meb li saT vis as ru lebs gar kve ul sa mu Sa os.

Zve li ka no nis gan gan sxva ve biT, dRes moq med aq tSi fi zi kur pirs dam saq meb lis

sta tu si eni We ba. aqe dan ga mom di na re, fi zi ku ri pi ri, ro gorc fi zi ku ri pi ris mi er da-

qi ra ve bu li/ da saq me bu li, – Sro mis ka non mdeb lo bis re gu li re bi sa da dac vis sfe ro Si

mo eq ca, xo lo fi zi ku ri pi ri, ro gorc dam saq me be li, – im val de bu le be bis far gleb Si,

rom le bic Sro mis ko deq sis Ta nax mad, zo ga dad dam saq meb lebs akis ri aT. ze moT qmu lis

gaT va lis wi ne biT, kvle vis sa ga nia dam saq me be li fi zi ku ri pi ri, anu kon kre tu li sa xe-

li sa da gva ris mqo ne ada mi a ni. ram de na dac sa qar Tve los or ga nu li ka no nis `sa qar Tve-

los Sro mis ko deq si~ -is 37-e mux lis pir ve li pun qtis `m~ qve pun qtiT7 Sro mi Ti xel Sek-

6 saqarTvelos Sromis kanonTa kodeqsi, 1973 wlis 28 ivnisi, saqarTvelos ssr umaRlesi

sabWos uwyebebi, 1973, №6, 118-e muxli. 7 SromiTi xelSekrulebis Sewyvetis safuZvlebia: m) damsaqmebeli fizikuri piris an

dasaqmebulis gardacvaleba.


134

ru le bis Sewy ve tis sa fuZ vlad gaT va lis wi ne bu lia dam saq me be li fi zi ku ri pi ris gar-

dac va le ba, na Te li xde ba, rom dam saq me be li fi zi ku ri pi ri aris ada mi a ni da ara in di vi-

du a lu ri me war me8.

mxo lod da mxo lod ze moT Ca moT vli li sa mi mux li udevs sa fuZ vlad 2006 wels

Sro mis ko deq sis mi er dam kvid re bul Sro mi Ti ur Ti er To be bis axal sa xes da in sti tuts

– fi zi kur pir Ta So ris Sro miT ur Ti er To bebs.

3. fizikur pirTa Soris SromiTi urTierTobebi – Sromis samarTlis

Tu samoqalaqo samarTlis regulirebis sagani?

Sro mis ko deq si ar mi mar Tavs de ta li za ci as fi zi kur pir Ta So ris Sro mi Ti ur Ti-

er To be bis re gu li re bi sas. bun do va nia fi zi kur pir Ta So ris da de bu li Sro mis xel Sek-

ru le bis pi ro be bi da ma xa si a Teb le bi. Ri ad rCe ba fi zi kur pir Ta So ris Sro miT ur Ti-

er To e beb ze ko deq sis da nar Ce ni de bu le be bis gav rce le bis sa kiTx i, maT So ris lo gi ku-

ri kav Si re bi da ur Ti er Tmi mar Te be ba. ker Zod:

a) ar xde ba fi zi kur pir Ta So ris da de bu li xel Sek ru le be bis ka te go ri za ci a; ar

aris im xel Sek ru le be bis Ca mo naT va li, rom le bic Sev len Sro mis ko deq sis re gu li re-

bis sfe ro Si (ma ga li Tad, ker Zo mas wav le be li da mos wav lis mSo be li? Zi Za da bav Svis ka-

no ni e ri war mo mad ge ne li? me ba Re da ba Ris pat ro ni?).

b) ar aris dad ge ni li sa mu Sa o Ta ti pe bi, ro mel Ta Se sas ru leb lad fi zi kur pir-

Ta So ris da de bu li xel Sek ru le be bi Ca iT vle ba Sro mis xel Sek ru le be bad (ma ga li Tad,

mom sa xu re bis sfe ro?).

g) ar aris gan sazR vru li va da, ro me lic iq ne bo da er T-er Ti ma xa si a Te be li imis-

Tvis, rom fi zi kur pir Ta So ris da de bu li Sro mis xel Sek ru le ba miC ne u li yo Sro mis

xel Sek ru le bad.

d) na Te li ar aris so ci a lu ri val de bu le be bis Sem cve li ro me li nor ma un da gav-

rcel des fi zi kur pir Ta So ris da de bul Sro mis xel Sek ru le beb ze. ag reT ve, ga ur kve-

ve lia dam saq me bel sa da da saq me bul ze vrcel de ba Tu ara yve la sa ka non mdeb lo moTx-

ov na fi zi kur pir Ta So ris da de bu li xel Sek ru le bis far gleb Si.

ze moT Ca mo ya li be bu li sa kiTx e bis gar da, pa su xi ga sa ce mia Sem deg kiTx veb ze: ra-

tom gax da sa Wi ro fi zi kur pir Ta So ris da de bu li xel Sek ru le be bis Sro mis ko deq sis

re gu li re bis sfe ro Si moq ce va? ra da e do amas sa fuZ vlad: sa qar Tve lo Si gav rce le bu-

li praq ti ka? gan vi Ta re bu li qvey ne bis ka non mdeb lo ba da maT Tan da ax lo e bis sur vi li?

kon kre tu li Sem Txve va? ris ke bi? Sem Txve vi To ba Tu ga az re bu li po li ti ka?

ro gorc uk ve aRi niS na, far To ga ge biT Sro mi Ti ur Ti er To be bi ara mxo lod Sro-

mis ko deq sis, ara med, ase ve, sa mo qa la qo ko deq sis re gu li re bis sa ga ni a. viw ro ga ge biT

ki Sro mi Ti ur Ti er To be bi aris Sro mis ka non mdeb lo bis re gu li re bis sa ga ni, ro mel ze-

dac vrcel de ba Sro mis ko deq si sa da mis gan ga mom di na re ka non qvem de ba re aq te bis de-

bu le be bi. dek la ra ci u li reg la men ta ci a, er Ti mxriv, sa eW vos xdis Ca na we ris (fi zi kur

pir Ta Sro miT ur Ti er To beb ze) praq ti ku lo ba sa da Ri re bu le bas da, me o re mxriv, am-

Zaf rebs Sro mi Ti ur Ti er To be bi sa da da nar Ce ni sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi ur Ti er To-

be bis dak va li fi ci re bi sa da ga mij vnis prob le mas.

8 saqarTvelos kanoni „mewarmeTa Sesaxeb“, 1994 wlis 28 oqtomberi, №557-Is, me-2 muxli.


135

zo ga dad, Sro mis ba za ri sav sea fa ru li Sro mi Ti ur Ti er To be biT, ra Ta dam saq meb-

leb ma Ta vi aa ri don mo War be bul val de bu le beb sa da fi nan sur xar jebs. ro gorc we si,

amis ga mov le niT Sro mis in speq ci e bi/ sam sa xu re bi ari an da ka ve bu li (sa yo vel Tao praq-

ti ka). dRe van del vi Ta re ba Si, im pe ra ti u lad dad ge ni li moTx ov ne bis ga re Se, Sro mis

ko deq sSi fi zi kur pir Ta So ris Sro mi Ti ur Ti er To be bis Se sa xeb de bu le be bi Se iZ le ba

mkvdar nor me bad iq nes miC ne u li. sa ka non mdeb lo va ku u mis pi ro beb Si nak le bad sa va ra-

u do a, rom fi zi kur ma pi reb ma ur Ti er To bas Sro mis xel Sek ru le ba uwo don da sa ku Tar

Tav ze ai Ron Sro mis sa mar TliT dad ge ni li yve la ka no nis mi e ri val de bu le ba. sa kiTxi

sa Wi ro ebs, ag reT ve, so ci a lur da eko no mi kur Se fa se bebs da Se de geb ze ori en ti re bas.

ma ga li Tis Tvis Se iZ le ba da sa xe le bul iq nes Zi Zis da qi ra ve bis Se sa xeb xel Sek ru le ba,

ro me lic Se saZ le be lia da xa si aT des fi zi kur pir Ta Sro miT ur Ti er To bad (mSo bel sa

da Zi Zas So ris). Tu es kon kre tu li xel Sek ru le ba iq ne ba Sro mis sa mar Tlis re gu li re-

bis sfe ro, mas ze gav rce le bas hpo vebs ka non mdeb lo biT moTx ov ni li re Ji mi:

• ze ga nak ve Tu ri mu Sa o bis anazR a u re bis Se sa xeb nor me bi;

• xel Sek ru le bis da de bi sa da Sewy ve tis /Sec vlis Se sa xeb de bu le be bi;

• fiq si re bu li sa ga da sa xa do val de bu le be bi;

• Sro mis usaf rTxo da jan sa Ri sa mu Sao ga re mos Se sa xeb nor me bi (stan dar ti zi-

re bu li moTx ov ne bi);

• Ra mis Sro mis Se sa xeb de bu le be bi.

• das ve ne bi sa da uq me dRe e bis Se sa xeb, ag reT ve, Ses ve ne bis dro is Se sa xeb nor me-

bi;

• dro e bi Ti Tu xan grZli vi Sro mi su u na ro bis ga mo dax ma re bis Se sa xeb nor me bi;

• dam saq meb lis ini ci a ti viT xel Sek ru le bis moS li sas ara nak leb er Ti Tvis

anazR a u re bis ga ce mis Se sa xeb nor me bi;

• or su lo bis, mSo bi a ro bi sa da bav Svis mov lis, ag reT ve axal So bi lis Svi lad ay-

va nis ga mo Sve bu le be bi sa da ma Ti anazR a u re bis Se sa xeb de bu le be bi;

• saS ve bu le bo anazR a u re bi sa da Sve bu le bis xan grZli vo bis Se sa xeb nor me bi.

ana lo gi ur ma ga li Tad ga mod ge ba sof lad mcxov re bi fi zi ku ri pi ris mi er sa o ja-

xo me ur ne o bis ga saZR o lad da qi ra ve bu li fi zi ku ri pi ri gan sazR vru li an ga nu sazR-

vre li va diT. Se saZ le be li a, ise Ti faq to re bi sa da ma xa si a Teb le bis gaT va lis wi ne biT,

ro go re bi caa xel Sek ru le bis va da, dam qi ra ve bel ze eko no mi ku ri da mo ki de bu le ba,

mkac rad gan sazR vru li sa mu Sao sa a Te bi, kon tro li sa da ze dam xed ve lo bis ni u an se bi,

ur Ti er To ba dak va li fi cir des, ro gorc Sro mis xel Sek ru le ba. aseT dros dam saq me be-

li val de bu lia Se as ru los yve la ka no nis mi e ri moTx ov na da da saq me bul ze ga av rce los

so ci a lur dac va sa da Sro mis usaf rTxo e bas Tan da kav Si re bu li val de bu le be bi. aS ka-

ra a, rom ze mo CaT vlil as peq teb Tan da kav Si re biT, fi zi kur pir Ta So ris Sro mi Ti ur Ti-

er To be bi ar aris ga az re bu li.

fi zi kur pir Ta So ris da de bul xel Sek ru le beb Si aS ka rad aris eq splu a ta ci is is

ele men te bi, rom le bic bu neb ri vad ak va li fi ci reb ski dec ur Ti er To bas, ro gorc Sro-

mis xel Sek ru le bas: dam saq meb lis mi er dad ge ni li anazR a u re bis ode no ba, xel Sek ru le-

bis pi ro be bis Ca mo ya li be ba dam saq meb lis mi er, sa mu Sa os Ses ru le bis kon tro li dam saq-

meb lis mi er, gan sazR vru li sa mu Sao sa a Te bi, per so na lu ri qvem de ba re o ba, in te re si ara

mxo lod Sro mis Se de gi sad mi, ara med sa mu Sa os Ses ru le bis pro ce si sad mi, sa mu Sao ad-


136

gi li, dam saq meb lis di req ti ve bi sa da mi Ti Te be bi sad mi mor Ci le ba da sxva. es ni u an se bi

val de bu le biT sa mar Tleb ri vi ur Ti er To be bis Tvis ar se bi Ti ar aris da xSir Sem Txve-

va Si arc mo iTx o ve ba, ma ga li Tad, nar do bis xel Sek ru le biT. nar do bis xel Sek ru le bis

da de bi sas Sem kve Ti da in te re se bu lia Sro mis Se de giT, xa ris xiT da ara sa mu Sao pro ce-

siT, sa mu Sa os Ses ru le bis ad gi liT da a.S. gar da ami sa, me nar de, anu sa mu Sa os mim Re bi da

Sem sru le be li, Ta vad gan sazR vravs Se sas ru le be li sa mu Sa os fass da sar geb lobs me ti

Ta vi suf le bi Ta da da mo u ki deb lo biT, vid re es Sro miT ur Ti er To beb Si a. amas Ta na ve,

sa mu Sa os Sem sru le bels aqvs uf le ba da Se saZ leb lo ba, sa ku Ta ri Sro ma ram de ni me Sem-

kveTs er Tdro u lad Ses Ta va zos da ga yi dos.

aR niS nu li ni u an se bis ga a na li ze bam, fi zi kur pir Ta ur Ti er To be bis ma xa si a Teb-

le bis Ses wav lam Se saZ le be lia maT So ris ise Ti ur Ti er To ba, ro go ri caa ojax Si da saq-

me ba, ara mxo lod dek la ra ci ul do ne ze, ara med faq tob ri vad da sa mar Tleb ri vad mo aq-

ci os Sro mi Ti ur Ti er To be bis re gu li re bis sfe ro Si. mag ram Tu maT ze ar gav rcel de ba

Sro mis ko deq sis de bu le be bi (da sa kiTxi Ses wav li sa da de ta lu ri re gu li re bis ga re Se

dar Ce ba), isi ni Se iZ le ba fa ru li gax des da Sav ba zar ze ga da vi des. ra Tqma un da, cdu-

ne ba imi sa, rom ase Ti ur Ti er To be bi mo wes rig des sa mo qa la qo ko deq siT da ara Sro mis

ko deq siT, di di a.

fi zi kur pir Ta So ris da de bul Sro mis xel Sek ru le bas Tan da kav Si re biT, sa in te-

re so da mniS vne lo va nia xel Sek ru le bis for mis dac vis sa kiTx i. sa qar Tve los or ga-

nu li ka no nis `sa qar Tve los Sro mis ko deq sis~ me-6 mux lis pir ve li pun qtis mi xed viT,

Sro mi Ti xel Sek ru le ba ide ba we ri lo bi Ti an ze pi ri for miT, gan sazR vru li an ga nu-

sazR vre li va diT. sa qar Tve los par la men tis mi er 2013 wlis 12 iv niss mi Re bul ma `sa-

qar Tve los or ga nul ka non Si `sa qar Tve los Sro mis ko deq sSi~ cvli le bis Se ta nis Se sa-

xeb~ sa qar Tve los or ga nul ma ka non ma im ur Ti er To bis Tvis, ro me lic 3 Tve ze met xans

grZel de ba, im pe ra ti u lad gan sazR vra we ri lo bi Ti for ma. gav rce le bu li praq ti kis

Ta nax mad, sa qar Tve lo Si ise Ti ur Ti er To ba, ro go ri caa bav Svis Tvis Zi Zis da qi ra ve ba,

xSi rad xan grZli via da Tve e bi sa Tu wle bis gan mav lo ba Si grZel de ba. dRem de am ti pis

ur Ti er To beb Si for mis dac va moTx ov ni li ar iyo. gar da ami sa, ka no nis me-6 muxls da-

e ma ta 13 pun qti:

„13. Tu Sro mi Ti xel Sek ru le ba da de bu lia 30 Tve ze me ti va diT, an Tu Sro mi Ti

ur Ti er To ba grZel de ba va di a ni Sro mi Ti xel Sek ru le be bis or jer an met jer mim dev-

ro biT da de bis Se de gad da mi si xan grZli vo ba aRe ma te ba 30 Tves, Ca iT vle ba, rom da de-

bu lia uva do Sro mi Ti xel Sek ru le ba. va di a ni Sro mi Ti xel Sek ru le be bi mim dev ro biT

da de bu lad Ca iT vle ba, Tu ar se bu li Sro mi Ti xel Sek ru le ba gag rZel da mi si va dis gas-

vlis Ta na ve an mom dev no va di a ni Sro mi Ti xel Sek ru le ba da i do pir ve li xel Sek ru le bis

va dis gas vli dan 60 dRis gan mav lo ba Si~. am de bu le bis mi xed viT:

a) Zi Zas Tan da de bu li xel Sek ru le ba Se iZ le ba uva do Sro mis xel Sek ru le bad iq nes

miC ne u li ar se bu li ri gi praq ti ki dan ga mom di na re, ra me Tu ase Ti xel Sek ru le ba xSi rad

30 Tve ze met xans grZel de ba;

b) imis ga mo, rom xel Sek ru le ba ar iq nes miC ne u li uva dod, Se iZ le ba ten den ci u ri

gax des dam saq me be lis /dam qi ra ve be lis mi er xel Sek ru le bis das ru le ba 30 Tvem de.

isev Cnde ba Se kiTx va: xel Sek ru le ba Ta vi si bu ne biT Sro mis sa mar Tlis sfe roa Tu


137

sa mo qa la qo sa mar Tlis? Tu is Sro mis ka non mdeb lo bis sfe ro Si eq ce va, ma Sin vin (ro me-

li or ga no, uwy e ba) da ro gor ga mo av lens Sro miT ur Ti er To bebs, ra Ta uz run vel yo-

fil iq nes kon tro lis Tvis da ma xa si a Te be li aR ricx vi a no ba (dam saq meb lis mi er fi nan-

su ri da so ci a lu ri val de bu le be bis Ses ru le ba). Tu es ur Ti er To be bi ar ga mov lin de-

ba, ma Sin Se de gad sa xe zea fa ru li Sro mi Ti ur Ti er To be bi Sav ba zar ze da Sro mis ko-

deq sis Ca na we re bi umoq me dod rCe ba. Tu ur Ti er To ba ar mi e kuT vne ba Sro mis sa mar Tlis

sfe ros, ma Sin xel Sek ru le bis bu ne ba da ma xa si a Teb le bi aS ka rad wi na aR mde go ba Si mo dis

val de bu le biT sa mar Tleb riv nor meb Tan, rom le bic sru lad ver uz run vel yo fen mis

re gu li re bas.

4. evrokavSiris qveynebis sakanonmdeblo praqtika

4.1. qvemdebarobis principi, rogorc Sromis xelSekrulebis

maxasiaTebeli

Za li an mniS vne lo va nia ev ro kav Si ris sa mar Tleb ri vi praq ti ka da er Tgva ri Se da-

re bi Ti mi mo xil va. ev ro kav Si ris qvey ne bis Sro mis ka non mdeb lo bis Ses wav lam cxad yo,

rom Sro mi Ti ur Ti er To be bis, Sro mis xel Sek ru le bis gan msazR vrel um Tav res kri te-

ri u mad ga mocx a de bu lia dam saq meb li sad mi daq vem de ba re bis prin ci pi (qvem de ba re o bis

prin ci pi)9. Sro mi Ti ur Ti er To be bis, Sro mis xel Sek ru le bis er T-er Ti Zi ri Ta di ma xa-

si a Teb lis aR sa niS na vad ga mo i ye ne ba Sem de gi ter mi ne bi: ze dam xed ve lo ba, su bor di na-

ci u li da mo ki de bu le ba, qvem de ba re o ba, kon tro li. zus tad es kri te ri u mi ga nas xva vebs

Sro miT ur Ti er To bebs val de bu le biT sa mar Tleb ri vi ur Ti er To be bis gan, sa dac uz-

run vel yo fi lia ki dec mxa re Ta Ta nas wo ro ba da ne bis ga mov le nis Ta vi suf le ba. mxa re Ta

Ta nas wo ro ba da ne bis ga mov le nis Ta vi suf le ba iseT ni u an seb Si, ro go ri caa ori ve mxa-

ris mo na wi le o biT xel Sek ru le bis fa sis dad ge na, maT mi er xel Sek ru le bis pi ro be bis

er Tad Ca mo ya li be ba da sxva Ta nas wor uf le ba- val de bu le biT mdgo ma re o ba Si am yo febs

xel Sek ru le bis su bi eq tebs, ra sac, ra Tqma un da, ad gi li ar aqvs Sro miT ur Ti er To-

beb Si. Sro mi Ti ur Ti er To bis ar si dan ga mom di na re, da saq me bu li ro gorc pi rov nu lad,

9 CexeTis respublikis Sromis kodeqsi (Labour Code of Czech Republic, №262/2006 Coll), kari I,

Tavi I, pirveli muxli, punqti „a“: „regulates legal relations arising in connection with the perfor-mance of dependent work between employees and their employers), <http://www.mpsv.cz/fi les/clanky/3221/Labour_Code_2012.pdf>; estoneTis dasaqmebis xelSekrulebis Sesaxeb kanoni (Employment Contract Act of Estonia), 17.12.2008, ZalaSi Sevida 01.07.09, Tavi I, pirveli muxli, pirveli

punqti („On the basis of an employment contract a natural person (employee) does work for another person (employer) in subordination to the management and supervision of the employer“), <http://www.sm.ee/fi l-eadmin/meedia/Dokumendid/ASO/TLS/TLS_ENG.pdf>;

sloveniis dasaqmebis Sesaxeb kanoni (Employment Relationship Act of the Republic of Slove-nia), 24.0402, No:102-01/89-3/117, me-4 muxli, pirveli punqti: (Àn employment relationship is a re-lationship between the worker and the employer, whereby the worker is voluntarily included in the employer’s organized working process, in which he in return for remuneration continuously carries out work in person according to the instructions and under the control of the employer~), <http://www.mddsz.gov.si/fi leadmin/mddsz.gov.si/pageuploads/dokumenti__pdf/zdr_an.pdf>.


138

ise eko no mi ku rad, mniS vne lov nad aris da mo ki de bu li dam saq me bel ze. am da mo ki de bu-

le bis bo ro tad ga mo ye ne bis saf rTxis ga ne it ra le ba ki sa xel mwi fos uf le ba mo si le ba

da, amav dro u lad, val de bu le ba a. Se sa ba mi sad, Sro mis sa mar Tlis mi za ni, Ta vi si is to-

ri u li gan vi Ta re bis gaT va lis wi ne biT, aris da saq me bu lis „dac va“ mi si in te re se bis usa-

fuZ vlo da ara Ta na zo mi e ri xel yo fis gan.10 da saq me bul sa da dam saq me bels So ris ar se-

bu li ur Ti er To bis Ta nas wo ro bis re Jim Si moq ce va, ma Ti sta tu sis ga Ta nab re ba me-19

sa u ku nis 80-90-i a ni wle bi dan aq ti u rad ga ni xi le ba. sa xel mwi fos zrun va Sro mi Ti ur-

Ti er To be bis ga um jo be se ba ze mi iC ne va sa er To ke Til dRe o bis dam kvid re ba ze zrun vis

ga mo xa tu le bad. amas Tan da Tan moh yva Sro mis sa mar Tlis, ro gorc da saq me bu lis dam-

ca vi nor me bis, sa mar Tlis da mo u ki de bel mi mar Tu le bad Ca mo ya li be ba.11 ami to mac dro-

Ta gan mav lo ba Si Sro mi Ti ur Ti er To be bi ga mo e yo sa mo qa la qo sa mar Tals da sa mar Tlis

da mo u ki de bel dar gad Ca mo ya lib da. Zi ri Tad kri te ri u mad ki ga ni sazR vra ze mox se ne-

bu li qvem de ba re o bis prin ci pi, ro me lic Ta vis Ta vad gu lis xmobs dam saq meb lis uf leb-

riv da fi nan sur upi ra te so bas da saq me bul Tan Se da re biT:

• da saq me bu li SezR u du lia anazR a u re bis ode no bis gan sazR vra Si;

• da saq me bu li uer Tde ba wi nas war Ca mo ya li be bul stan dar tul sa xel Sek ru le-

bo pi ro bebs an ama Tu im ad mi nis tra ci is Si na ga na wess;

• da saq me bu li ver mo na wi le obs sa mu Sa os pro ce du ru li Tu Si na ar sob ri vi in-

struq ci e bis dad ge na Si;

• da saq me bu li uer Tde ba sa mu Sa os Ses ru le bis dros Tan da kav Si re biT dad ge nil

nor mas;

• dam saq me be li akon tro lebs ara mxo lod Sro mis Se degs, ara med ase ve sa mu Sao

pro cess (dis cip li na, yo vel dRi u ri Sro mis nor ma, dro, sa mu Sa os Ses ru le bis kul tu-

ra da a. S.);

• dam saq me be li iye nebs ad mi nis tra ci u li pa su xis mgeb lo bis zo mas;

• da saq me buls ar aqvs uf le ba, pa ra le lu rad imu Sa os da Ta vi si Sro ma sxva dam-

saq me bels mih yi dos, da sxv.

ev ro kav Si ris qvey ne bis Sro mis ka non mdeb lo bis gan gan sxva ve biT, sa qar Tve los

Sro mis ko deq sSi Sro mi Ti ur Ti er To be bis gan sazR vre ba Si xaz gas miT ar sad aris aR niS-

nu li daq vem de ba re bis prin ci pi.12 – ara da is um niS vne lo va ne si faq to ria ro gorc sa-

mar Tleb riv, ise praq ti kul do ne ze am ur Ti er To ba Ta dak va li fi ci re bi sa da ga mij vnis

prob le mis ga da sawy ve tad. ami to mac ev ro pis qvey neb Si Sro mi Ti ur Ti er To be bis, Sro-

mis xel Sek ru le bis for mu li re ba Ta vis Ta vad na Tel yofs, rom fi zi kur pir Ta So ris

ise Ti ur Ti er To be bi mi e kuT vne ba Sro mi Ti ur Ti er To be bis re gu li re bis sfe ros, sa-

dac ar se bobs qvem de ba re o ba (ze dam xed ve lo ba, kon tro li).

10 CaCava s., vadiani da uvado SromiTi xelSekrulebebis moSlis mimarT moqmedi kanon-

mdeblobis samosamarTleo samarTliT srulyofis rekomendaciebi, Sromis samarTali

(statiaTa krebuli), gamomcemloba „meridiani“, Tb., 2011, 37.11 iqve, 37.12 saqarTvelos Sromis kodeqsi, me-2 muxli, pirveli nawili, „SromiTi urTierToba aris

Sromis organizaciuli mowesrigebis pirobebSi dasaqmebulis mier damsaqmeblisaTvis

samuSaos Sesruleba anazRaurebis sanacvlod“.


139

4.2. evrokavSiris rigi qveynis sakanonmdeblo normebis mimoxilva

Ce xe Tis Sro mis ko deq sis Ta nax mad, dam saq me be li aris ro gorc iu ri di u li, ise

fi zi ku ri pi ri (in di vi du a lu ri pi ri).13 Sro mis xel Sek ru le bis Se sa xeb in for ma cia

un da mo i cav des dam saq me be li fi zi ku ri pi ris sa xel sa da mi sa marTs.14 fi zi ku ri pi ris

Se saZ leb lo ba, ro gorc dam saq me bel ma ga na xor ci e los uf le be bi da Se as ru los mo va-

le o be bi, 18 wlis asa kis miR we vi sas war mo i So ba.15 pro fe si ul kav Si rebs aqvT uf le ba,

usaf rTxo e bi sa da jan mrTe lo bis uz run vel sa yo fad ga na xor ci e lon in di vi du a lu ri

dam saq meb lis in speq ti re ba mi si saq mi a no bis ad gil ze.16 dam saq me be li fi zi ku ri pi ris

sik vdi lis Sem Txve va Si Sro mi Ti ur Ti er To be bi wyde ba.17

Ce xe Tis Sro mis ko deq sis mi xed viT, fi zi kur pi rebs So ris Sro mi Ti ur Ti er To be bi

da saS ve bi a. Tum ca fi zi ku ri pi ri, ro gorc dam saq me be li, sa war mos an or ga ni za ci is me-

nej men tSic mo i az re ba, rac imas niS navs, rom sa war mos /or ga ni za ci is sa xe liT kon kre-

tu li Ta nam de bo bis pi ri Se iZ le ba iyos xel Sek ru le bis su bi eq ti da xel mom we ri mxa re

da, aqe dan ga mom di na re, dam saq me be li fi zi ku ri pi ri. rac mTa va ri a, ase Ti Sro mi Ti ur-

Ti er To be bi eq vem de ba re ba mo ni to rings TviT pro fe si u li kav Si re bis mxri da nac.

es to ne Tis ka no ni, sa qar Tve los Sro mis ko deq sis msgav sad, mwi ri a. mas Si ar se bobs

er Ta der Ti Ca na we ri dam saq me be li fi zi ku ri pi ris sik vdil Tan da kav Si re biT.18 es to ne-

Tis ka no nis Ta nax mad, Se saZ le be lia imis va ra u di, rom fi zi kur pi rebs So ris ar se bu li

mxo lod is Sro mi Ti ur Ti er To be bi dak va li fi cir de ba Sro mis xel Sek ru le bad, sa dac

ar se bobs qvem de ba re o ba, ze dam xed ve lo ba, kon tro li da su bor di na ci a.

slo ve ni is ka no nic aRi a rebs fi zi kur pir Ta So ris Sro mi Ti ur Ti er To be bis ar se-

bo bas.19 ka no nis dar Rve vi saT vis da we se bu lia san qci e bi ro gorc dam saq me be li iu ri di-

13 CexeTis respublikis Sromis kodeqsi (Labour Code of Czech Republic, №262/2006 Coll), kari I,

Tavi II, me-7 muxli, pirveli punqti: „For the purposes of this Code, „employer“ means a legal en-tity (a legal person) or an individual (a natural person) employing an individual in a labour relationship“, <http://www.mpsv.cz/fi les/clanky/3221/Labour_Code_2012.pdf>.

14 CexeTis respublikis Sromis kodeqsi (Labour Code of Czech Republic, №262/2006 Coll), kari

II, Tavi II, 37-e muxli, pirveli punqti, „a“ qvepunqti, <http://www.mpsv.cz/fi les/clanky/3221/La-bour_Code_2012.pdf>.

15 CexeTis respublikis Sromis kodeqsi (Labour Code of Czech Republic, №262/2006 Coll), kari

I, Tavi II, me-10 muxli, pirveli punqti, <http://www.mpsv.cz/fi les/clanky/3221/Labour_Code_2012.pdf>.

16 CexeTis respublikis Sromis kodeqsi (Labour Code of Czech Republic, №262/2006 Coll), kari XIII,

Tavi X, 322-e muxli, pirveli punqti, <http://www.mpsv.cz/fi les/clanky/3221/Labour_Code_2012.pdf>

17 CexeTis respublikis Sromis kodeqsi (Labour Code of Czech Republic, №262/2006 Coll), kari XIII,

Tavi XV, 342-e muxli, pirveli punqti, <http://www.mpsv.cz/fi les/clanky/3221/Labour_Code_2012.pdf>.

18 estoneTis dasaqmebis xelSekrulebis Sesaxeb kanoni (Employment Contract Act of Estonia), 17.12.2008 (ZalaSi Sevida, 01.07.09, Tavi 5, 111-e muxli, <http://www.sm.ee/fi leadmin/meedia/Do-kumendid/ASO/TLS/TLS_ENG.pdf>.

19 sloveniis dasaqmebis Sesaxeb kanoni (Employment Relationship Act of the Republic of Slovenia), 24.0402, No:102-01/89-3/117, me-5 muxli, meore punqti („The employer is a legal and natural person or another entity such as a state body, local community, subsidiary of a foreign company and a diplomatic and consular mission employing the worker on the basis of an employment contract“), <http://www.mddsz.gov.si/fi leadmin/mddsz.gov.si/pageuploads/dokumenti__pdf/zdr_an.pdf>.


140

u li pi ris Tvis, ise dam saq me be li fi zi ku ri pi ris Tvis; Tum ca fi zi ku ri pi ris Tvis fi-

nan su ri san qci e bi ga ci le biT nak le bi a, vid re iu ri di u li pi ris Tvis.20 da saq me bis xel-

Sek ru le ba dam saq me be li fi zi ku ri pi ris sik vdi lis Ta na ve wyde ba.21 slo ve ni is ka no nis

Ta nax mad, dam saq me be li fi zi ku ri pi ri Se iZ le ba iyos sa war mos /or ga ni za ci is me nej men-

tis seg men ti, ro mel sac aqvs uf le ba, ro gorc me ne jers da dam saq me bel fi zi kur pirs,

Sro mis xel Sek ru le ba da u dos da saq me buls. Ce xe Tis Sro mis ko deq sis gan gan sxva ve biT,

slo ve ni is ka no nis mi xed viT, dam saq me be li fi zi ku ri pi ri aris mxo lod da mxo lod er-

Ti a ni me nej men tis far gleb Si moq me di in di vi du a lu ri pi ri.

lit vis Sro mis ko deq sis Ta nax mad, dam saq me be li aris mxo lod or ga ni za ci u li (ad-

mi nis tra ci u li) for miT ar se bu li pi ri. Tu dam saq me be li fi zi ku ri pi ri a, ur Ti er To-

be bi re gu lir de ba ara Sro mis ko deq siT, ara med sa mo qa la qo ko deq siT.22 am Sem Txve va Si

ar se bobs Sro ma far To ga ge biT (ro de sac is aris ki dec sa mo qa la qo sa mar Tlis re gu li-

re bis sa ga ni). lit vis Sro mis ko deq si fi zi kur pir Ta So ris Sro miT ur Ti er To bebs ar

ga ni xi lavs Sro miT ur Ti er To be bad viw ro ga ge biT.

ram de ni me ma ga li Ti na Tel yofs im faqts, rom fi zi kur pir Ta So ris Sro mis xel-

Sek ru le ba da Sro mi Ti ur Ti er To be bi sa mar Tleb ri vi re gu li re bis sim wi res ga nic dis

da is axa li in sti tu tia TviT ev ro kav Si ris qvey ne bis Tvi sac, ag reT ve glo ba lu ri Sro-

mis baz ris Tvis, ro me lic jer ki dev sa Wi ro ebs mec ni e rul kvle vebs, sa sa mar Tlo praq-

ti kas, ris ke bis Se fa se bas. Tum ca, isic faq ti a, rom Sro mi Ti ur Ti er To be bis axal ma

for meb ma (a ti pur ma ur Ti er To beb ma) biZ gi mis ca Sro mis ka non mdeb lo ba Si axa li in sti-

tu te bi sa da ur Ti er To ba Ta ti pe bis asax vis pro cess. Tu co ta xnis win dam saq me be li

mxo lod or ga ni za ci ul -struq tu ru li for miT iyo war mod ge ni li, dRes is in di vi du a-

lu ri fi zi ku ri pi ris sa xi Tac ar se bobs.

4.3. SromiTi urTierTobebis subieqtebis klasifikacia Sromis

saerTaSoriso organizaciis mier

sa in te re soa Sro mis sa er Ta So ri so or ga ni za ci is mid go ma da saq me bis ti pe bis kla-

si fi ka ci i sad mi, ro me lic efuZ ne ba xel Sek ru le ba Ta bu ne bas, eko no mi ku ri ris kis faq-

to rebs, ur Ti er To ba Ta su bi eq te bis mo va le o beb sa da fun qci ebs da a.S. kla si fi ka to ri

mo i cavs Sro mi Ti ur Ti er To be bis su bi eq tTa Sem deg jgu febs23: • da saq me bu li (em plo ye e), ro me lic iRebs anazR a u re bas, ro me lic pir da pir ar aris

da mo ki de bu li dam saq meb lis Se mo sa val ze. aseT da saq me buls aqvs sta bi lu ri xel Sek-

20 sloveniis dasaqmebis Sesaxeb kanoni (Employment Relationship Act of the Republic of Slovenia), 24.0402, No:102-01/89-3/117, 230-e muxli, pirveli da meore punqtebi, <http://www.mddsz.gov.si/fi leadmin/mddsz.gov.si/pageuploads/dokumenti__pdf/zdr_an.pdf>.

21 sloveniis dasaqmebis Sesaxeb kanoni (Employment Relationship Act of the Republic of Slovenia), 24.0402, No:102-01/89-3/117, 75-e muxli, <http://www.mddsz.gov.si/fi leadmin/mddsz.gov.si/pageup-loads/dokumenti__pdf/zdr_an.pdf>.

22 litvis respublikis Sromis kodeqsi (Labour Code of the Republic of Lithuania, №IX-926), 04.06.02, m e-16 muxli, pirveli punqti, <http://www3.lrs.lt/pls/inter3/dokpaieska.showdoc_e?p_id=391385>.

23 The 14th ICLS adopted the Resolution concerning the International Classifi cation of Status in Employment (ICSE), known as ICSE-93, <http://www.ilo.org/global/statistics-and-databases/statistics-overview-and-top-ics/status-in-employment/current-guidelines/lang--en/index.htm>.


141

ru le ba, Zi ri Ta dad – uva do xel Sek ru le ba. am dros dam saq me be li Se iZ le ba iyos sa xel-

mwi fo uwy e ba an qvey nis sa Wi ro e biT gan sazR vru li da we se bu le ba, or ga ni za cia da sxva;

• dam saq me be li (em plo yer), ro me lic qmnis TviT da saq me bis for mis sam sa xurs (sel f-em ploy ment jobs). am dros dam saq meb lis Se mo sa va li pir da pir da mo ki de bu lia im mo ge ba-

ze, ro mel sac igi sa qon lis war mo e biT /mom sa xu re bis ga we viT iRebs. Tu is saq mi a no bis

gan xor ci e le bi sas er Ti an ram de ni me pi ris Sro mas iye nebs, maT da saq me bu lebs (em plo ye e) uwo debs. aseT da saq me bu lebs dam saq me bel Tan ur Ti er To ba aqvT va di a ni xel Sek ru le-

be bis gan grZo bi To bis sa fuZ vel ze;

• da mo u ki de be li mu Se bi (Own-ac co unt wor kers), rom le bic qmni an TviT da saq me bis

for mis sam sa xurs (sel f-em ploy ment jobs), Tum ca ar iye ne ben sxve bis da qi ra ve bul Sro mas

gan grZo bi To bis sa fuZ vel ze; faq tob ri vad, isi ni TviT da saq me bu le bi ari an, Ta vad, da-

mo u ki deb lad qmni an sa mu Sao ad gi lebs da mxo lod sa ku Tar Sro mas iye ne ben;

• mwar mo e bel Ta ko o pe ra ti ve bis wev re bi (Mem bers of pro du cers’ co o pe ra ti ves), rom le-

bic qmni an TviT da saq me bis for mis sam sa xurs (sel f-em ploy ment jobs) sa qon lis ko o pe ra ci-

u lad war mo e bis /mom sa xu re bis ga we vis gziT. ko o pe ra ti vis wev re bi mis ga dawy ve ti le-

beb Si Ta na bar -uf leb ri vi mdgo ma re o bis sa fuZ vel ze mo na wi le o ben.

ra Tqma un da, Sro mi Ti ur Ti er To be bis Ti To e u li Sem Txve va ver Tav sde ba mo ce-

mu li jgu fe bis ro me li me ka te go ri a Si, Tum ca kla si fi ka to ri gan sazR vravs qve ka te-

go ri eb sac, rom le bic mniS vne lo va nia ama Tu im qvey nis spe ci fi kis Tvis. xSi rad ur Ti-

er To be bi Se iZ le ba oraz rov nad iq nes aR qmu li da saq me bul sa (em plo yed) da TviT da saq-

me buls (sel f-em plo yed) So ris gan sxva ve bis Zi e bis pro ces Si ro gorc sa xel Sek ru le bo, ise

ana li ti ku ri Tval saz ri siT. ma ga li Tad, oja xis mo sam sa xu re (ho me wor ker) Se iZ le ba da-

xa si aT des, ro gorc TviT da saq me bu li an mi si Za la uf le bi sa Tu uf leb ri vi mdgo ma re-

o bis ga a na li ze bis sa fuZ vel ze, ro gorc da saq me bu li (i gi ve Se iZ le ba iT qvas se zo nur

mu Seb Tan da kav Si re bi Tac).

fi zi ku ri pi ri Se iZ le ba iyos dam saq me be li sxva das xva si tu a ci a Si sxva das xva va-

ri a ci iT. fi zi kur pirs Se uZ lia awar mo os saq mi a no ba sxva das xva sa xe liT (ma ga li Tad,

sax lis me pat ro ne, ro me lic qi ra obs me ba Res). sak ma ri sia ur Ti er To bas da er qvas dam-

saq me bel sa da da saq me buls So ris ur Ti er To ba, anu Sro mi Ti ur Ti er To ba, rom dRis

wes rig Si dge ba dam saq meb lis mi er Sro mas Tan da kav Si re bu li nor me bis Ses ru le ba. sa-

Wi ro e bis Sem Txve va Si ki man ris ke bis Se fa se bis me To do lo gi a sac un da mi mar Tos, ra Ta

Seq mnas Sro mis usaf rTxo ga re mo da ga na xor ci e los sxva das xva Ro nis Zi e ba.24

5. faq te bis uze na e so bis prin ci pi Sro miT ur Ti er To beb Si

ro gorc ze moT aRi niS na, Sro mi Ti ur Ti er To be bi kom pleq su ria da mra va li ni u-

an sis gan Sed ge ba. ma Ti dak va li fi ci re bi sas yu radR e ba un da mi eq ces Ti To e ul de tals:

ma ga li Tad, ga mo ye ne bul iq na Tu ara ga mo sac de li va da, ro me lic Sro mis xel Sek ru-

le bis spe ci fi ka a, mim di na re obs Tu ara do ku men tu ri war mo e ba (da qi ra ve bu lis dip-

lo me bis, ser ti fi ka te bis, sa mu Sao ga moc di le bis, sxva saq mi a no bis da ma das tu re be li

do ku men te bis moTx ov na, re gis tra ci a, aR ricx va, sa me di ci no ga mok vle ve bis Ca ta re bis

24 Frostberg C., Companies and Natural Persons as Employers under the Work Environment Act, Arbetsmiljöver-ket, 5th ed., February 2005, 3, <http://www.av.se/dokument/inenglish/books/h199eng.pdf>.


142

moTx ov na da sxva); ro go ria anazR a u re bis sis te ma; re gu la ru lad as ru leb s/swevs Tu

ara pi ri sa mu Sa os /mom sa xu re bas er Ti pi ris Tvis an kom pa ni is Tvis, sa dac anazR a u re ba

ga mo iT vle ba sa a Tob ri vad, kvi re u lad, Tvi u rad; gav le nas ax dens Tu ara biz nes ze im

pi ris saq mi a no ba, ro me lic em sa xu re ba sxva das xva pir sa da kom pa ni as, hyavs sxva das xva

ga dam xde li da ak ma yo fi lebs bev ri kli en tis moTx ov ni le bas.25

ur Ti er To ba Ta dak va li fi ci re bi sas di di mniS vne lo ba eni We ba faq te bis uze na e so-

bis prin ci pis (pri macy of fact)26 dac vas. da vis ar se bo bi sas ga dawy ve ti le ba re a lu ri su ra-

Tis ana li zis sa fuZ vel ze un da iq nes mi Re bu li. xSi ria Sem Txve va, ro de sac da de bu lia

sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi xel Sek ru le ba (ma ga li Tad, nar do bis), xo lo faq tob ri vad

ar se bobs Sro mi Ti ur Ti er To be bi, anu fa ru li Sro mis xel Sek ru le ba. zo gi er Ti qvey-

nis Sro mis ka non mdeb lo ba pir da pir mi u Ti Tebs aseT Sem Txve veb ze, ri Tac xaz gas miT aR-

niS navs faq te bis uty u a ro bis pri o ri te tu lo bas. ma ga li Tad, fi ne Tis ka non mdeb lo bis

Ta nax mad, Tu ki Sro mis xel Sek ru le ba Si ar aris nor ma er T-er Ti um Tav re si ele men tis

– anazR a u re bis Se sa xeb, es de ta li ar ga iT va lis wi ne ba, Tu faq te bi ima ze mety ve lebs,

rom sa mu Sa os anazR a u re bis ga re Se Ses ru le ba ar igeg me bo da. zo gi er Ti sa mar Tleb ri-

vi sis te ma da un do bel brZo las ucx a debs moty u e biT da de bul xel Sek ru le bebs, rac

faq te bis uze na e so bis prin ci pis ga mo ye ne biT uz run vel yofs da saq me bu lis in te re-

se bis, ag reT ve, sa ga da sa xa do or ga no e bi sa da so ci a lu ri uz run vel yo fis da we se bu-

le be bis in te re se bis dac vas. Ti To e u li sa mar Tleb ri vi sis te ma Sro mi Ti ur Ti er To-

be bis da sad ge nad aq cents iseT maC ve neb leb ze ake Tebs, ro go re bi ca a: mxa re Ta so ci a-

lur -eko no mi ku ri ara Ta nab ro ba, dam saq meb lis mi Ti Te be bis Ses ru le ba, dam saq meb lis

gan kar gu le ba Si yof na, da saq me bu lis mxri dan kon tro lis xa ris xi, sa war mos saq mi a no-

ba Si da saq me bu lis in teg ri re bis xa ris xi, fi nan su ri ris ke bis Tvis pa su xis mgeb lo ba da

sxv. sa er To sa mar Tlis qvey neb Si mo sa mar Tle e bi ga dawy ve ti le bebs im kri te ri u meb ze am ya re ben, rom le bic pre ce den tu li sa mar Tlis far gleb Sia Se mu Sa ve bu li. zo gi er Ti

qvey nis Sro mis ka non mdeb lo ba aq cents ake Tebs sa mu Sa os ti peb ze, ro mel Ta su bi eq tebs da saq me bu lis sta tu si aqvT. ma ga li Tad, es pa neT Si pro fe si o na li spor tsme ne bi Sro-

mis xel Sek ru le bis su bi eq te bad mi aC ni aT, Tu isi ni ne ba yof lo biT re gu la ru lad axor-

ci e le ben spor tul saq mi a no bas spor tu li da we se bu le be bis an klu be bis sa xe liT an da

ma Ti xel mZRva ne lo biT, anazR a u re bis sa nac vlod. xo lo is spor tsme ne bi, rom le bic

spor tul klu beb Si saq mi a no ben da mxo lod xar je bis kom pen sa ci as iRe ben, ar eq ce vi-

an Sro mis ka non mdeb lo bis ga mo ye ne bis sfe ro Si. igi ve mid go me bia msa xi o be bis mi marT.

saf ran geT Si msa xi ob -Sem sru leb lebs, mo de lebs, pro fe si o nal Jur na lis tebs, sa vaW ro

agen tebs, ko mo vo i a Je rebs da saq me bu lis sta tu si aqvT ka non mdeb lo biT gan sazR vrul

Sem Txve veb Si. meq si ka sa da pa na ma Si Sro mis xel Sek ru le bis su bi eq te bi ari an sa zo ga do-

eb ri vi tran spor tis sfe ro Si da saq me bu le bi – mZRo le bi, ope ra to re bi, kon duq to re-

bi. Ci le Si ojax Si mu Sa o ba Sro miT ur Ti er To bad mxo lod im Sem Txve va Si mi iC ne va, Tu

mas in ten si u ri da re gu la ru li xa si a Ti aqvs. ni der lan deb Si pi ris mi er sa mu Sa os sxva

25 Scott J.B. Lamont, Employment and Non-employment Services, May 20, 1994, 1-3, <http://loki3.brandonu.ca/admin/policies/Administrative/EMPLOYMENT%20vs%20NON-EMPLOYMENT.pdf>.

26 The Employment Relationship, International Labour Conference, 95th Session, 2006, Report V(1), Interna-tional Labour Offi ce, Geneva, 8, 24, 25, 51, 55, 58, <www.ilo.org/public/english/standards/relm/ilc/ilc95/pdf/rep-v-1.pdf>.


143

pi ris in te re se bis sa sar geb lod, anazR a u re bis sa nac vlod, sa mi Tvis gan mav lo ba Si yo-

vel dRi u rad an Tve Si ara nak leb 20 sa a Tis gan mav lo ba Si Ses ru le bi sas iT vle ba, rom

igi sa mu Sa os Sro mis xel Sek ru le bis sa fuZ vel ze as ru leb da. por tu ga li a Si Sro mi Ti

ur Ti er To be bi, sa va ra u dod, ma Sin ar se bobs, ro ca da saq me bu li or ga ni za ci u li struq-

tu ris ko leq ti vis wev ri a; sa mu Sao sa war mo Si an am sa war mo sad mi daq vem de ba re bul da

mis mi er kon tro li re bad ad gi las wi nas war dad ge ni li gra fi kis mi xed viT srul de ba;

sa mu Sao pro ces Si sa mu Sao ia ra Rebs is uz run vel yofs, vis sa sar geb lo dac srul de ba

sa mu Sa o; mom sa xu re ba ga i we va/ sa mu Sao srul de ba uwy ve tad da grZel de ba 90 dRis gan-

mav lo ba Si. fi neT Si xel Sek ru le be bi, rom le bic mok le va diT ide ba da ar gu men ta ci i sa

da sak ma ri si sa fuZ vle bis ga re Se xSir -xSi rad grZel de ba, grZel va di an Sro mis xel Sek-

ru le be bad aris miC ne u li.27

faq tob ri vi ga mij vnis pro ces Si au ci le be lia faq to re bis ro gorc cal -cal ke

mi mo xil va, ise er Tob li vad ga a na li ze ba: pi ris sta tu sis da sad ge nad ga mo i ye ne ba spe-

ci a lu rad Se mu Sa ve bu li kiTx va re bi da tes te bi, rom leb sac mi mar Ta ven dam qi ra ve be-

li or ga ni za ci e bi, ag reT ve, Sro mis in speq ci e bi, de par ta men te bi da sxva sa xel mwi fo

struq tu re bi.28 aseT kiTx va reb sa da tes teb ze ga ce mu li pa su xe bi ur Ti er To ba Ta in-

di ka to re bi a. tes teb Si yu radR e ba im kri te ri u meb zea ga max vi le bu li, rom leb ze dac

ze moT iyo sa u ba ri: da qi ra ve bu lis mxri dan kon tro li da mi si xa ris xi, sa mu Sao pro-

ces Si da qi ra ve bu lis mo na wi le o bis do ne, sa mu Sa os Ses ru le bis ad gi li, dro, re Ji mi,

val de bu le ba Ta speq tri, teq ni ku ri uz run vel yo fis de ta le bi, anazR a u re bis sis te ma,

xelSekrulebis xan grZli vo ba, Se de gis Tvis pa su xis mgeb lo ba, sa war mos da na kar geb Tan

da kav Si re bu li ris kis faq to re bi, da qi ra ve bu lis dam qi ra ve bel ze eko no mi ku ri da mo-

ki de bu le bis xa ris xi da sxv. far Tod aris gav rce le bu li tes te bis ori sa xe: `kon tro-

lis uf le ba~ (Right of Con trol) da è ko no mi ku ri re a lo ba~ (Eco no mi cal re a lity).ma ga li Ti saT vis sa in te re soa er T-er Ti tes tis ni mu Sis moy va na, ro me lic 20 kla-

si fi ka to ri sa gan Sed ge ba:

1. da saq me buls mi ce mu li aqvs in struq ci e bi.

2. da saq me bu li uz run vel yo fi lia tre nin ge biT.

3. da saq me bu lis saq mi a no ba in teg ri re bu lia biz nes Si.

4. saq mi a no bas uSu a lod da saq me bu li axor ci e lebs da mi si Sec vla ar Se iZ le ba.

5. da saq me buls ze dam xed ve lo ben da mas kom pa nia ux dis xel fass.

6. da saq me bul sa da kom pa ni as So ris gan grZo bi Ti xa si a Tis ur Ti er To be bi a.

7. da saq me buls aqvs dad ge ni li sa mu Sao dro.

8. da saq me buls mo eTx o ve ba sru li sa mu Sao dRis aT vi se ba.

9. sa mu Sao kom pa ni is sam yo fel ad gi las srul de ba.

10. kom pa ni a Si da saq me bu lis Tvis da we se bu lia mi Ti Te be bi da in struq ci e bi.

11. da saq mbe uls mo eTx o ve ba an ga ri Se bis war dge na.

12. da saq mbe uls ux di an sa a Tob ri vad, kvi re u lad, Tvi u rad da ara da va le bis Ses-

ru le bis Se de gad.

27 The Employment Relationship, International Labour Conference, 95th Session, 2006, Report V(1), Interna-tional Labour Offi ce, Geneva, 3-87, <www.ilo.org/public/english/standards/relm/ilc/ilc95/pdf/rep-v-1.pdf>.

28 Pierce D.A., Classifi cation of Workers: Independent Contractor versus Employee, Pierce Law Group, 3-6, <http://www.piercelawgroupllp.com/articles/classifi cation-of-workers.pdf>.


144

13. da saq me buls xar jebs unazR a u re ben.

14. dam saq me be li da saq me buls mowy o bi lo be bi Ta da sxva niv Te biT uz run vel-

yofs.

15. da saq me bu li arc mo ge bas iRebs da arc da na kargs ga nic dis.

16. da saq me bu lis gan ar iTx o ven in ves ti ci ebs.

17. da saq me buls ar aqvs uf le ba, sxva biz nes Si imu Sa os.

18. da saq me bu li SezR u du li a, ga na xor ci e los igi ve sa xis saq mi a no ba sxva dam kve-

Ti saT vis.

19. kom pa ni as Se uZ lia da iTx o vos da saq me bu li.

20. da saq me buls aqvs uf le ba, Sewy vi tos ur Ti er To ba pa su xis mgeb lo bis ga re Se.29

ze moT Ca mo ya li be bu li kri te ri u me bi ur Ti er To ba Ta dak va li fi ci re bis pro ces-

Si did rols as ru lebs. ga saT va lis wi ne be lia is faq ti, rom xSi rad ram de ni me kri te ri-

u mis mxo lod ku mu la ci u ri Se mad gen lo bis pi ro beb Si xde ba Se saZ le be li ur Ti er To ba-

Ta ti pe bis dad ge na.

6. das kvna

sa qar Tve los or ga nul ka non Si 2013 wlis cvli le be bis gan xil vam er Tgva rad sa-

fuZ ve li da u do ka no nis mi Re bam de sxva das xva wre eb Si (biz ne sis war mo mad gen le bi, pro-

fe si u li kav Si re bis war mo mad gen le bi, ara sam Tav ro bo seq to ri) sa kiTx ze mu Sa o bas, rac

kar gi da au ci le be li kom po nen tia efeq tu ri sa ka non mdeb lo ba zis Sesaq mnelad, Tum ca

dRis wes ri gi sa da sa ja ro gan xil vis miR ma dar Ca fi zi kur pi rebs So ris Sro mi Ti ur Ti-

er To be bi. fi zi kur pir Ta So ris xel Sek ru le be bi ki, rom le bic Se saZ le be lia dak va li-

fi cir des Sro mis xel Sek ru le be bad, sa Wi ro e ben ga mov le nas da spe ci a lur Ses wav las

(o jax Si da saq me ba da sxva).

fi zi kur pir Ta So ris Sro mi Ti ur Ti er To be bis Ca na we re bi dRe van de li sa ka non-

mdeb lo re gu li re bis far gleb Si ̀ mkvda ri nor me bi a~, ro mel Ta moq me de bis faq te bis ga-

mov le na ar xde ba nor me bis in sti tu ci o na li za ci i sa da ad mi nis tri re bis arar se bo bis

ga mo. par la men tma mi i Ro ise Ti nor ma (ka no ni), rom lis aR mas ru le be li su bi eq ti (ro-

gorc ad mi nis tra ci u li, ase ve, sa kad ro re sur si da po ten ci a li) ar iyo for mi re bu li

da arc uax lo es mo ma val Si for mir de ba.

sa kiTxi sa Wi ro ebs Sem dgom sa ka non mdeb lo re gu li re bas, ker Zod;

o im sa mu Sa o Ta ti pe bis gan sazR vras, rom le bic miC ne ul iq ne bi an fi zi kur pir Ta

So ris Sro miT ur Ti er To be bis sfe rod.

o qvem de ba ro bis prin ci pis Se sa xeb Sro mis ko deq sSi Ca na we ris ga ke Te bas, rac ga a-

ad vi lebs ur Ti er To ba Ta ga mij vnis prob le mis ga daW ras.

o faq te bis uze na e so bis prin ci pis Se sa xeb sa mar Tleb ri vi nor mis mi Re bas, ra sac

gan sa kuT re bu li dat vir Tva eq ne ba Sro mi Ti da ve bis ga dawy ve ti sas da ur Ti er To ba Ta

dak va li fi ci re bi sas.

gar da ka non Se moq me de bi Ti saq mi a no bi sa, au ci le be lia praq ti ku li tes tis Se mu-

Sa ve ba ise Ti kri te ri u me bis Se mad gen lo biT, rac iq ne ba dam xma re ele men ti faq te bis

29 National Employment Law Project, Help Publication, Employment Relationship Cheklists, <http://www.nelp.org/page/-/Justice/Employment%20Relationship%20Checklists.pdf>.


145

uze na e so bis prin ci pis re a li ze bis Tvis, ase ve, kon kre tul ur Ti er To ba Ta gan sazR-

vris Tvis.

Sro mis sa mar Tlis tra di ci ul doq tri nas dRes axa li re a li e bis wi na Se ux de ba

da pi ris pi re ba. ram de na dac Sro ma cocx a li pro ce sia da, aqe dan ga mom di na re, – moZ ra vi,

cva le ba di da gan vi Ta re ba di, ase ve Sro mis ka non mdeb lo bac moq ni li da adap ti re ba di

un da gax des glo ba lu ri dak ve Te bi sad mi. sa ka non mdeb lo ba za un da amo vi des im praq-

ti kis sin Te zi dan, sa dac dam saq me bel s/dam qi ra ve bels surs da dos ara Sro mis, ara med

nar do bis xel Sek ru le be bi, ga na vi Ta ros war mo e ba, Seq mnas dov la Ti da mi i Ros me ti mo-

ge ba, xo lo, da saq me bul s/da qi ra ve buls surs da dos Sro mis xel Sek ru le ba da mi i Ros

ga ran ti re bu li so ci a lu ri dac vis me qa niz me bi. am sur vi le bi sad mi re le van tu ri Sro-

mis ka non mdeb lo ba Se i nar Cu nebs Ta vis da niS nu le ba sa da fun qci as. amav dro u lad, da-

saq me bu lis fi zi ku ri, eko no mi ku ri, so ci a lu ri usaf rTxo e ba da Rir se u li yo fa, ro-

gorc upir ve le si pri o ri te ti, sa Ta na do ga ran ti e bis sa xiT un da iyos gan mtki ce bu li

Sro mis ka non mdeb lo ba Si.

146

qeTevan jafariZe*

axali institutebi saalimento valdebulebis Sesrulebis uzrunvelsayofad

1. Sesavali

mSob leb sa da Svi lebs So ris sa a li men to ur Ti er To be bi yo vel Tvis um niS vne lo-

va ne si iyo sa o ja xo sa mar Tal Si, mag ram ma Ti ro li me tad ga i zar da sa zo ga do e bis gan vi-

Ta re bis Ta na med ro ve pi ro beb Si. umu Se var Ta ricx vis zrdis, cxov re bis do nis mniS vne-

lo va ni ga u a re se bis Se de gad Sro mi su u na ro pi re bi, rom le bic dax ma re bas sa Wi ro e ben,

upir ve les yov li sa ki bav Sve bi, Se saZ loa ar se bo bi saT vis sa Wi ro au ci le be li sax sre bis

ga re Se dar Ce nis re a lu ri saf rTxis wi na Se aR moC ndnen. ami to mac sa er Ta So ri so sa ka non-

mdeb lo praq ti ka Si iner ge ba ori axa li in sti tu ti,1 mSob lebs So ris bav Svis rCe nas Tan

da kav Si re biT da de bu li sa a li men to Se Tan xme ba, ro mel sac zo ga di for miT ic nobs sa-

qar Tve los ka non mdeb lo ba da, ase ve, sa a li men to fon di, ro me lic sa qar Tve los sa mar-

Tlis sis te mi saT vis uc no bi a. sa sa mar Tlo sta tis ti kis mi xed viT, sak ma od gax Sir da sa a-

li men to da ve bis ra o de no ba. 2011 wels sa qar Tve los pir ve li in stan ci is sa sa mar Tlo Si

bav Svis Se sa na xad ali men tis ga dax de vi ne bis Se sa xeb sul Se su lia 611 saq me, aqe dan 411

gan xi lu lia ga dawy ve ti le bis ga mo ta niT, sa i da nac 405 das rul da sar Ce lis dak ma yo fi-

le biT, 2012 wlis mo na ce me biT ki sa sa mar Tlom 767 sar Ce li dan da ak ma yo fi la 406.2

sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis (Sem dgom Si – ssk) 1213-e mux lis Se sa ba mi sad

à ras rul wlo va ni an srul wlo va ni Sro mi su u na ro Svi le bi saT vis ga da sax de li ali men-

tis ode no bas gan sazR vra ven mSob le bi ur Ti er TSe Tan xme biT~. Tum ca aq is mis kiTx va,

sa mar Tleb ri vad ra Se de gi moh yve ba am Se Tan xme bas, Tu mi si arc for ma da arc Ses ru-

le bis me qa niz mi ar iq na ka no niT gaT va lis wi ne bu li. mi zan Se wo ni lia es sa ka non mdeb lo

xar ve zi ga mos wor des da ssk-is 1213-e muxls da e ma tos me o re pun qti Sem de gi Si na ar siT:

`Tu mSob lebs surT sa a li men to Se Tan xme bas mi e ni Wos sa aR sru le bo fur clis Za la,

ma Sin igi we ri lo biT un da iyos Sed ge ni li da sa no ta ro we siT da das tu re bu li~. ase ve

sa in te re soa xse ne bu li Se Tan xme bis Si na ar sis gan sazR vra da mi si xel Sek ru le bis Si-

na ar sTan Ta na far do ba. es sa kiTxi aq tu a lu rad ga ni xi le ba iu ri di ul li te ra tu ra Si,

rac, sa bo lo od, im das kvnis sa fuZ vels iZ le va, rom sa a li men to Se Tan xme ba, ga mom di-

na re TviT mi si Si na ar si dan, ro me lic ka no niT ga ni sazR vre ba da mo na wi le pi re bis mi er

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti.1 aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT ix. Blair M., D., Weiner M. H., Stark B., Maldonado S., Family

Law in the World Community: Cases, Materials, and Problems in Comparative and International Family Law, Carolina Academic Press, Law Casebook Series, 2nd ed., Durham, North Carolina, 2009, 616-619; aseve ix.

Rijavec V., Krajic S., The Maintenance of Children: Alimony Fund as the Saving Grace?, SromaTa kre-

bulSi: Family Finances, (Verschraegen B. (ed.)), Jan Sramek Verlag, Vienna, 2009, 649-663.2 Tbilisis saqalaqo sasamarTlos statistikuri monacemebi ix. <http://www.tcc.gov.ge/index.

php/index.php?m=534&newsid=179>, [10.09.13].

qeTevan jafariZe, axali institutebi saalimento valdebulebis Sesrulebis

uzrunvelsayofad

147

val de bu le bis da fiq si re bas da gar kve u li pi ro be bis gan sazR vras mo i cavs, ver iq ne ba

xel Sek ru le ba, rom lis Si na ar sic mxa re e bis ne bis av to no mi a zea da fuZ ne bu li da xel-

Sek ru le bis da de bam de maT So ris ara vi Ta ri val de bu le ba ar ar se bobs. mec ni e re ba Si

ase ve mwva ved dgas sa a li men to val de bu le bis Ses ru le bis uz run vel yo fis pro ces Si

sa xel mwi fo in sti tu te bis Car Tvis prob le ma. am mxriv, sa a li men to fon di uk ve ap ro bi-

re bu li da mra val qve ya na Si gav rce le bu li sa xel mwi fo or ga no a, ro me lic xels uwy obs

am sfe ro Si da za ra le bu li bav Sve bi sa da Sro mi su u na ro Svi le bis ka no ni e ri in te re se-

bis dac vas.

2. sa a li men to Se Tan xme ba

2.1.sa a li men to Se Tan xme bis mxa re e bi

bav Svis ali men tis Ta o ba ze mSob lebs So ris Se Tan xme ba aris er T-er Ti in sti tu ti,

ro me lic xels uwy obs ali men tTan da kav Si re biT bav Svis in te re se bis dac vas. sa o ja xo

ka non mdeb lo ba mxars uWers mSob li sa da bav Svis ur Ti er To bebs, Se de gad ki ali men tis

Se sa xeb mSob le bis Se Tan xme bas.3 am Se Tan xme bis Si na ar si mo i cavs ali men tis ra o de no bis‚

pi ro be bi sa da ga dax dis we sis gan sazR vris Se saZ leb lo bas.4 sa a li men to Se Tan xme biT Se-

iZ le ba ga ni sazR vros ali men tis ga dax dis sxva das xvag va ri we si – ali men tis ga dax da pi-

ra dad, ali men tis ga dax da me sa me pi ris sa Su a le biT (be bi a, pa pa da sxva na Te sa ve bi), ali-

men tis gag zav na fos tis sa Su a le biT, ali men tis Tan xis ga da ricx va an ga riS ze ban kSi an

sxva sak re di to da we se bu le ba Si; ali men tis ga dax da Sem nax ve li serti fi ka tis sa Su a le-

biT da sxva. ase ve Se iZ le ba ga ni sazR vros Se Tan xme bis Sec vli sa da Sewy ve tis sa fuZ vle-

bi, ali men tis dro u lad ga da ux de lo bi saT vis pa su xis mgeb lo bis for me bi da pi ro be bi,

Se Tan xme bis moq me de bis va da.

sa a li men to Se Tan xme be bi xan grZliv pe ri od zea gaT vli li. sa a li men to Se Tan xme-

bis er Ti mxa re‚ ro gorc we si‚ aris aras rul wlo va ni an Sro mi su u na ro eko no mi kur ga sa-

Wir Si myo fi pi ri‚ rom lis in te re se bis gan sa kuT re bu li dac vaa sa Wi ro, vi na i dan es Se-

Tan xme be bi Se e xe ba mxa re Ta sa si cocx lo in te re sebs da isi ni are gu li re ben ali men tis

mim Re bis Tvis sa ar se bod sa Wi ro sax sre biT uz run vel yo fas.

sa a li men to xel Sek ru le ba ide ba pi rebs So ris, ro mel Ta gan er Ti mo va lea ga da i-

xa dos ali men ti da me o res uf le ba aqvs mi i Ros igi. ali men tis mim Re bis qme du u na ro bis

Sem Txve va Si, mxa red ga mo dis ase Ti pi ris ka no ni e ri war mo mad ge ne li (me ur ve). rac Se e-

xe ba SezR u dul qme du na ri an pi rebs (rom le bic ojaxs aye ne ben mZi me mdgo ma re o ba Si nar-

ko ti ku li niv Ti e re be bis an al ko ho lu ri sas me le bis bo ro tad ga mo ye ne bis ga mo), isi ni

xel Sek ru le ba Si mxa red ga mo di an mzrun ve lis sa Su a le biT (mi si Tan xmo biT).

aras rul wlo va ni Svi le bi saT vis ali men tis ga dax dis Ta o ba ze xel Sek ru le bas de-

ben mSob le bi, mag ram ara sa ku Ta ri sa xe liT‚ ara med bav Svis sa xe liT mi si ka no ni e ri war-

mo mad gen lis sta tu siT, ris ga moc, Se saZ le be lia Se iq mnas vi Ta re ba‚ ro de sac isi ni de-

ben ga ri ge bas‚ ro me lic la xavs bav Svis in te re sebs. ma ga li Tad‚ de da Tan xmde ba bav Svis

3 Kovacek-Stanic G., Child in Single (Absent) Parent family: Maintenance and Family Home, SromaTa kre-

bulSi: Family Finances (Verschraegen B. (ed.)), Jan Sramek Verlag, Vienna, 2009, 638.4 Смоленский М. Б., Семейное право России для студентов вузов, «Феникс», Ростов, 2004, 83.


148

ma mis gan um niS vne lo ode no bis ali men tis mi Re ba ze‚ Tu is uars ity vis bav Svis nax vis uf-

le ba ze, an er T-er Ti mSo be li Tan xmde ba ali men tis ode no bis Sem ci re ba ze‚ Tu mi si wi li

ga iz rde ba oja xis qo ne bis ga yo fis dros. gan qor wi ne ba Se saZ loa iyos yve la ze stre-

su li Sem Txve va ada mi a nis si cocx le Si. er T-er Ti mo sa mar Tle Se niS navs: `gan qor wi ne bis

dros bev ri ada mi a ni Za li an ara go niv ru lad iq ce va, ake Tebs imas, ra sac nak le bad Tu

da var qmevT go niv ruls, ma Si nac ki ro ca isi ni kon sul ta ci as ga di an iu ri di ul mrCe-

vel Tan“5. Se saZ loa isec mox des, rom mxa re eb ma ar aRi a ron bav Sveb Tan da kav Si re bu li

nam dvi li xar je bi, gan sa kuT re biT ki gan qor wi ne bis Sem deg. ami to mac, ka non mdeb lo biT

gaT va lis wi ne bu li un da iyos spe ci a lu ri nor me bi, rom le bic sa Su a le bas ar mis cems

mSob lebs sa a li men to Se Tan xme biT da ar Rvi on bav Svis uf le be bi.

ali men tis mi Re bis uf le bis su bi eq ti da‚ amis Se sa ba mi sad‚ sa a li men to Se Tan xme-

bis er T-er Ti mxa re Tvi Ton Svi li a. Tu Svi li ar aris 7 wlis asaks miR we u li‚ ma Sin mi si

sa xe liT Se Tan xme bas debs er T-er Ti mSo be li an me ur ve. 7-dan-18 wlam de aras rul wlov-

ne bi sa a li men to Se Tan xme bas de ben ka no ni e ri war mo mad gen lis Tan xmo biT (mSo be li,

mzrun ve li, de di nac va li an ma mi nac va li).6

Se Tan xme bis sa fuZ vel ze ali men tis ga dax de vi ne ba xor ci el de ba im pir Ta So ris‚

rom le bic uf le ba mo sil ni ari an sa sa mar Tlo we siT mo iTx o von ali men ti mxo lod ka-

no niT gaT va lis wi ne bu li pi ro be bis ar se bo bis Sem Txve va Si (ma ga li Tad‚ Tu ali men tis

mim Re bi eko no mi kur si dux Wi res ga nic dis an Sro mi su u na ro a, Tu ali men tis ga dam xdels

ga aC nia sak ma ri si sax sre bi)‚ ase ve im Sem Txve va Si‚ Tu ase Ti pi ro be bi ar ar se bobs, ram-

de na dac `sa a li men to Se Tan xme bis da de ba mxa re Ta uf le baa da ara mo va le o ba7~. amas Tan,

Se Tan xme bis pi ro be bis gan sazR vra TviT mo na wi le mxa re e bis pre ro ga ti vaa da, Se sa ba mi-

sad, maT aqvT uf le ba Se Tan xme ba Si mi u Ti Ton ise Ti pi ro be bi, rac ka no niT gaT va lis wi-

ne bu li ar aris (ma ga li Tad, qme du u na ro bis an sa a li men to sax sre bis sa Wi ro e bis arar-

se bo ba). ga mo nak li sia me ur vis mi er Sro mi su u na ro pi ris sa xe liT (ro me lic ar aris

ali men tval de bu li pi ri), am gva ri Se Tan xme bis da de bis Se uZ leb lo ba, rad gan me ur ve

mxo lod ise Ti ga ri ge bis da de bis uf le biT sar geb lobs, ro me lic mis mer ve o ba Si myo fi

pi ris in te re sebs Se e sa ba me ba, rac mo ce mul si tu a ci a Si ga mo ricx u li a.8

sa in te re soa Tu ram de nad Se saZ le be lia sa a li men to Se Tax me ba da i dos pir Ta So-

ris‚ rom le bic ka no nis sa fuZ vel ze ar mi e kuT vne bi an imaT ricxvs‚ vinc uf le ba mo si lia

mo iTx o vos ali men tis ga dax de vi ne ba sa sa mar Tlo we siT: faq tob ri vi me uR le e bi‚ me ur-

ve e bi‚ mzrun ve le bi‚ mSob le bis de bi da Zme bi‚ da sxv. ase Ti Se Tan xme ba Se saZ le be li a,

rad gan sa o ja xo sa mar Ta li, mi u xe da vad mi si Ta vi se bu re be bi sa, ker Zo sa mar Tlis na wi-

lia da, Se sa ba mi sad, mxa re ebs Se saZ leb lo ba aqvT da don ka no niT an sxva sa mar Tleb ri-

vi nor me biT ro gorc gaT va lis wi ne bu li‚ ase ve ga uT va lis wi ne be li Se Tan xme ba. Se sa ba-

mi sad‚ mxa re ebs aqvT uf le ba da don xel Sek ru le ba sar Cos uz run vel yo fis Se sa xeb im

Sem Txve va Sic‚ Tu sa o ja xo sa mar TliT ar aris gaT va lis wi ne bu li am pir Ta mi er am gva ri

5 saqme riCardsoni riCardsonis winaaRmdeg, Richardson v. Richardson, [1987] 1S.C.R. 857 41 (La Forest, J., dissenting), Judgments of Supreme Court of Canada, SCC Case Information: 19287, <http://scc.lexum.org/decisia-scc-csc/scc-csc/scc-csc/en/item/220/index.do>, [23.09.13].

6 CikvaSvili S., saojaxo samarTali, `meridiani~, Tb., 2004, 355-358.7 Муратова С. А., Семейное Право, 2-е издание, «Эксмо», М., 2005, 220.8 Чефранова Е. А., Имущественные отношения в Российской семье, «Юристъ», М., 1997, 14.


uzrunvelsayofad

149

Se Tan xme bis da de ba. ase Ti Se Tan xme bis ar se bo bis Sem Txve va Si‚ ur Ti er To bebs‚ rom le-

bic Se Tan xme bis da de bas Tan da Ses ru le bas Tan da kav Si re biT Cnde ba‚ ka no ni ar are gu-

li rebs. am Sem Txve va Si‚ ma Ti re gu li re ba ka no nis ana lo gi is gziT xor ci el de ba. amas-

Tan Ri ad rCe ba sa kiTxi xse ne bu li Se Tan xme bis sa fuZ vel ze war mo So bi li val de bu le bis

sa mar Tleb ri vi bu ne bis Se sa xeb. aR niS nu li val de bu le ba gan xi lul un da iq nes sa a li-

men to val de bu le bad, Tum ca, Se saZ le be li a, sa midR e Sio rCe nis Se sa xeb xel Sek ru le bis

gan sa kuT re bul sa xe dac Ca iT va los. un da iT qvas, rom am gvar kla si fi ka ci as mxo lod

Te o ri u li mniS vne lo ba aqvs, `vi na i dan praq ti ku lad ara fe ri ic vle ba, ori ve Sem Txve-

va Si gan xi lu li val de bu le ba da re gu lir de ba sa a li men to Se Tan xme bis Se sa xeb ar se bu-

li sa mar Tleb ri vi nor me biT~.9

sa a li men to Se Tan xme ba, mi si mo na wi le mxa ris qme du na ri a no bis au ci le bel pi ro-

bas ar sa Wi ro ebs. Tu sa sa mar Tlo mi iC nevs aras rul wlo van pirs qme du u na rod‚ aR niS nu-

li Se Tan xme ba Se iZ le ba da i dos mi si ka no ni e ri war mo mad gen le bis meS ve o biT (a ras rul-

wlo va nis mSob le bi‚ me ur ve e bi).

7-dan 18 wlam de asa kis pi re bi da pi re bi‚ ro mel Ta qme du na ri a no ba SezR u du lia

sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le biT‚ de ben sa a li men to ga dax de vi ne bis Se Tan xme bas mxo lod

ma Ti ka no ni e ri war mo mad gen le bis Tan xmo bis Sem Txve va Si.

sa a li men to Se Tan xme ba Se iZ le ba ba Ti lad iq nes cno bi li yve la im sa fuZ vliT, rac

sa mo qa la qo xel Sek ru le be bis ba Ti lad cno bis Tvi saa gaT va lis wi ne bu li. ise ve‚ ro-

gorc zo gi er Ti sa mo qa la qo ga ri ge ba‚ sa a li men to Se Tan xme bac Se iZ le ba iyos miC ne u li

ro gorc ba Ti lad‚ ise sa ci lod.

sa mo qa la qo ka non mdeb lo bis ga mo ye ne bis we seb Si sa a li men to ga dax de vi ne bis Se-

sa xeb Se Tan xme bis ba Ti lad cno bi saT vis ga mo nak li se bi ar ar se bobs. Se sa ba mi sad‚ Se iZ-

le ba ga keT des das kvna‚ rom sa da vo sa a li men to Se Tan xme bis ba Ti lad cno ba da ba Ti lad

cno bis Se de ge bis ga mo ye ne ba ba Ti li Se Tan xme be bis mi marT mxo lod sa sar Ce lo xan daz-

mu lo bis va deb Sia Se saZ le be li.

sa da vo sa a li men to Se Tan xme ba Se iZ le ba iyos ga sa Civ re bu li er Ti wlis gan mav lo-

ba Si im mo men ti dan‚ ro de sac pir ma ga i go an un da ga e go im ga re mo e be bis Se sa xeb‚ rom le-

bic ga ri ge bis ba Ti lad cno bis sa fuZ vlad aris mi iC ne u li. Tu Se Tan xme ba da de bu lia

iZu le biT (Za la do bis an mu qa ris ga mo ye ne biT)‚ ma Sin er Twli a ni va da iwy e ba Za la do bis

an mu qa ris dam Tav re bis mo men ti dan. Tu sa da voa Se Tan xme ba‚ ro me lic ali men tis qme du-

u na ro mim Re bis in te re sebs la xavs‚ sa sar Ce lo xan daz mu lo bis va dis sawy i sad miC ne ul

un da iq nes mo men ti‚ ro de sac ka no ni er ma war mo mad ge nel ma an me ur ve o bi sa da mzrun ve-

lo bis or ga nom Se ityo ali men tis qme du u na ro mim Re bis in te re se bis Se lax vis Se sa xeb.

mxa re Ta ur Ti er TSe Tan xme bis Sem Txve va Si, sa a li men to ga dax de vi ne bis Se Tan xme-

bis Sewy ve ta an Sec vla un da mox des we ri lo bi Ti for miT da da das tur des sa no ta ro

we siT. Se Tan xme bis (an mas Si cvli le be bis) sa no ta ro for mis Se us ru leb lo bas ki un da

moh yves mi si ba Ti lad cno ba.

Se Tan xme bis Ses ru le ba ze cal mxri vi ua ris Tqmis an Se Tan xme bis cal mxri vi cvli-

le be bis Sem Txve va Si‚ mxa res‚ rom lis in te re se bi amiT ila xe ba‚ uf le ba aqvs mi mar Tos sa-

sa mar Tlos sar Ce liT me o re mxa ris gan Se Tan xme bis iZu le bi Ti Ses ru le bis moTx ov niT.

Tu sa a li men to ga dax de vi ne bis Sec vlis an Sewy ve tis Se Tan xme ba ne ba yof lo bi Ti

gziT ar aris miR we u li‚ da in te re se bu li pi ri uf le ba mo si lia mi mar Tos sa sa mar Tlos

9 Антокольская М. В., Семейное право, «Юристь», М., 2004, 236.


150

sar Ce liT sa sa mar Tlo we siT Se Tan xme bis Sec vlis an Sewy ve tis Se sa xeb. sa sa mar Tlo

da ak ma yo fi lebs mo sar Ce lis moTx ov nas, mxo lod im Sem Txve va Si, Tu CaT vlis, rom Se-

Tan xme bis da de bis mo men ti dan mniS vne lov nad Se ic va la mxa ris ma te ri a lu ri an oja xu-

ri mdgo ma re o ba. Se Tan xme bis Sec vlis an Sewy ve tis sa kiTx is gan xil vi sas‚ sa sa mar Tlom

Se iZ le ba mi i Ros mxed ve lo ba Si mxa re Ta ne bis mi e ri sa yu radR e bo in te re si‚ ma ga li Tad‚

ali men tis ga dam xde lis Sro mi su u na ro ba sa a li men to Se Tan xme bis da de bis Sem deg; yo-

fi li me uR lis gan ali men te bis mim Re bi me uR lis axa li faq tob ri vi sa qor wi no ur Ti er-

To be bi da sxv. mag ram amas Tan un da aRi niS nos, rom sa a li men to xel Sek ru le ba gan xi lul

un da iq nes, ro gorc sta bi lu ri da sa i me do Se Tan xme ba. wi na aR mdeg Sem Txve va Si `nak le bi

mniS vne lo ba eq ne ba xse ne bul xel Sek ru le bas da ne bis mi e ri xel Sek ru le ba iq ne ba mxo-

lod Su a le du ri eta pi sa sa mar Tlos Tvis mi mar Tvam de~.10

da ma te biT dac vas sa Wi ro e ben aras rul wlo va ni da srul wlo va ni qme du u na ro pi-

re bi‚ rom le bic Re bu lo ben ali ments Se Tan xme bis sa fuZ vel ze‚ ro me lic da de bu lia

ma Ti sa xe liT ka no ni e ri war mo mad gen le bis mi er da (an) ka no ni e ri war mo mad gen le bis

Tan xmo bis Sem Txve va Si. amis au ci leb lo ba imi Taa ga mow ve u li‚ rom bav Svis mSob le bi

er Tma ne Tis mi marT ar ari an ucxo pi re bi da, xSi rad‚ bav Svis rCe nas Tan da kav Si re bu li

Se Tan xme bis da de bi sas‚ sa ku Tar in te re sebs mis de ven. Se saZ le be li a‚ es in te re se bi ar

em Txve o des bav Svis in te re sebs (sar geb lis mi Re ba qo ne bis ga yo fis dros da sxv.). amas-

Tan da kav Si re biT‚ ase Ti Se Tan xme be bis ba Ti lad cno bi saT vis sa o ja xo ka non mdeb lo-

ba iT va lis wi nebs spe ci a lur sa fuZ vels. Se Tan xme ba Se iZ le ba ba Ti lad iq nes cno bi li‚

Tu is sag rZnob lad ar Rvevs aR niS nu li pi re bis in te re sebs. aras rul wlo va ni an srul-

wlo va ni qme du u na ro ali men tis mim Re bis in te re se bi mi iC ne va, ro gorc sag rZnob lad

dar Rve u li‚ Tu sa a li men to Tan xa‚ ro me lic am Se Tan xme bis sa fuZ vel ze maT ekuT vniT‚

ga ci le biT nak le bia Tan xa ze‚ ro mel sac isi ni mi i Reb dnen sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le-

biT ali men tis ga dax de vi ne bis Sem Txve va Si. Tu sa sa mar Tlo mi zan Se wo ni lad mi iC nevs,

Se Tan xme bis ba Ti lad cno bis nac vlad Se iZ le ba sa sa mar Tlo we siT gan xor ci el des Se-

Tan xme bis Sec vla an Sewy ve ta. sxva Sem Txve va Si sa a li men to Se Tan xme bis mo na wi le mxa re-

e bi Ta vi su fal ni ari an gan sazR vron sa a li men to Tan xa ne bis mi e ri ode no biT. aq ve un da

aRi niS nos, rom maq si ma lu ri zRva ri ali men tis zo mi sa, ro me lic Se iZ le ba ga ni sazR vos

sa a li men to Se Tan xme biT, SezR u du li ar aris.11

sa a li men to ga dax de vi ne bis Se Tan xme ba Si Se iZ le ba iyos gaT va lis wi ne bu li ali-

men tis ga dax dis sxva das xva we sis kom bi ni re ba. amav dro u lad‚ mxa re e bi uf le ba mo sil ni

ari an da mo u ki deb lad da ad gi non ali men tis ga dax dis me To de bi.

ali men tis ga dam xde lis Se mo sav lis wi li dan ali men tis gan sazR vri sas‚ mxa re e bi

da mo u ki deb lad ax de nen ase Ti wi le bis ga moT vlas da ad ge nen Se mo sav le bis im sa xe o-

bebs‚ rom le bic un da iq nes gaT va lis wi ne bu li. mxa re e bi uf le ba mo sil ni ari an Se Tan-

xme bis sa fuZ vel ze ga na xor ci e lon qo ne bis Se fa se ba‚ ro me lic ali men tis sa xiT iq ne ba

war mod ge ni li. aq un da aRi niS nos, rom qo ne bi dan da ase ve mya ri fu la di sa xiT gan sazR-

vru li ali men ti dan mi Re bu li Se mo sa va li, ali men tis mim Reb pirs Se uZ lia ga mo i ye nos

sa ku Ta ri Ta vis sar Ce nad. ali men tis ga dax da ucx o u ri va lu tis sa xiT Se saZ le be lia

10 Cohen Y., Issues Subject to Modifi cation in Famuly Law: A New Model, Ono Academic College, Columbia Law School, 2013, 6, <http://papers.ssrn.com/sol3/DisplayAbstractSearch.cfm>, [10.09.13].

11 Антокольская М. В., Семейное право, «Юристь», М., 2004, 238.


uzrunvelsayofad

151

mxo lod ka non mdeb lo bis sa va lu to re gu li re bis moTx ov ne bis sa fuZ vel ze. sa a li men-

to ga da sa xa de bis va de bic mxa re e bis mi er da mo u ki deb lad dgin de ba. ali men tis ga dax da

Se iZ le ba mox des ro gorc yo vel Tvi u rad‚ ase ve dro is sxva pe ri o du lo biT an er Tdro-

u lad ga dax di li Tan xis sa xiT.

sa in te re soa ga re mo e ba ali men tis re a lu ri Ri re bu le bis Se nar Cu ne bas Tan da kav-

Si re biT, ro mel Tan mi mar Te bi Tac aq tu a lu ria mi si in deq sa ci is sa kiTx i, ker Zod, ali-

men tis ode no bis in deq sa cia in fla ci i sa gan sa a li men to ga da sa xa de bis dac vis miz ni Taa

gaT va lis wi ne bu li da igi re gu la ru lad tar de ba. mxa re eb ma Se iZ le ba ga iT va lis wi non

in deq sa ci is ne bis mi e ri me To di‚ maT So ris, ali men tis ode no bis Ta na far do ba ucx o ur

va lu tas Tan an ram de ni me ucx o ur va lu tas Tan (a li men tis ode no ba ga ni sazR vre ba la-

reb Si im ode no biT‚ ro me lic gar kve u li Tan xis to lia ucx o ur va lu ta Si) mi mar Te biT.12

Tu Se Tan xme biT gaT va lis wi ne bu li sa a li men to ga da sa xa de bis in deq sa ci is me To de bi ar

aris efeq tu ri‚ ma Sin amis sa fuZ vel ze ali men tis mim Rebs aqvs uf le ba mi mar Tos sa sa-

mar Tlos Se Tan xme bis Sec vlis miz niT.

2.2. sa a li men to Se Tan xme bis sa mar Tleb ri vi bu ne ba da

mi si Ta na far do ba xel Sek ru le bas Tan

li te ra tu ra Si ga moT qmu lia mo saz re ba imis Ta o ba ze‚ rom sa a li men to Se Tan xme-

ba Ta vi si bu ne biT sa mo qa la qosa mar Tleb ri vi xel Sek ru le ba a.13 aR niS nu li mo saz re ba

mcda ri a, rad gan xel Sek ru le ba aris ori an ram de ni me pi ris Tan xmo ba sa mo qa la qo uf le-

be bis da mo va le o be bis war mo So bis‚ Sec vlis an Sewy ve tis Se sa xeb. xel Sek ru le ba yo vel-

Tvis mxa re Ta Se Tan xme ba a, Ta nac ise Ti, ro me lic sa fuZ vlad udevs mis mi er war mo So bil

val de bu le bas. Se sa ba mi sad, aq saq me mxo lod Se Tan xme bas ar Se e xe ba, vi na i dan Se Tan xme-

ba Se iZ le ba win us wreb des xel Sek ru le bis ga for me bas, wi na sa xel Sek ru le bo etap ze

gan sazR vrav des mo ma va li xel Sek ru le bis pi ro bebs, an akon kre teb des val de bu le ba Ta

Ses ru le bis wess (wi na sa xel Sek ru le bo Se Tan xme ba, me mo ran du mi, pro to ko li da sxva

msgav si do ku men te bi). rac Se e xe ba TviT xel Sek ru le bas, is val de bu le bis war mom So bi

Se Tan xme ba a.14 amas Tan, xaz ga sas me lia sa mar Tleb ri vi ur Ti er To be bis su bi eq te bis ne ba

sa mo qa la qo uf le be bi sa da val de bu le be bis dam ya re bis‚ Sec vlis an Sewy ve tis Ta o ba ze.

ne bis Ta vi suf le ba sa xel Sek ru le bo kav Si re bis dam ya re bis, xel Sek ru le bis Si na ar sis

gan sazR vris zo gad wi na pi ro bad un da iq nes miC ne u li. mxo lod xel Sek ru le bis xel mo-

we ris mo men ti dan‚ e.i. Se Tan xme bis yve la pun qtSi Tan xmo bis miR we vis mo men ti dan‚ mxa-

re ebs uC nde baT gar kve u li uf le be bi da val de bu le be bi. xel Sek ru le bis da de bam de

maT jer ar ga aC ni aT ra i me uf le be bi da val de bu le be bi er Tma ne Tis mi marT. Tu mxa re-

e bi ver mi aR we ven Se Tan xme bas, Se sa ba mi sad, xel Sek ru le ba ar ar se bobs‚ da ara vi Ta ri

uf le bamo va le o ba ni ar aqvT su bi eq tebs‚ rom le bic cdi lob dnen Se Tan xme bis miR we vas.

„xel Sek ru le bis spe ci fi ka ga mom di na re obs mi si sa mar Tal dam we se be li xa si a Ti dan da

xel Sek ru le bis mo na wi le TaT vis mis gan war moq mni li uf le be bi sa da val de bu le be bis

12 Пчелинцева Л. М., Комментарий к Семейному кодексу Российской Федерации, 3-е издание, «Норма», М., 2004, 416.

13 Антокольская М. В., Семейное право, «Юристь», М., 2004, 252.14 Пугинский Б. И., Теория и практика договорного регулирования, «зерцало», М., 2008, 6.


152

iu ri di u li bu ne bi dan. igi aris ko or di ni re bu li saq mi a no bis or ga ni ze bis sa Su a le ba

su bi eq te bis Tvis ma Ti ur Ti er Tuf le be bi sa da val de bu le be bis dad ge nis gziT~.15

iu ri di ul li te ra tu ra Si kvla vac inar Cu nebs aq tu a lo bas TviT xel Sek ru le bis

sa mar Tleb ri vi bu ne bis prob le ma. mec ni er Ta er Ti na wi lis az riT, xel Sek ru le ba, ro-

gorc uf le bamo va le o be bis war mo So bis sa fuZ ve li, un da Se i cav des iu ri di u li faq tis

niS nebs, ̀ a mas Tan xel Sek ru le ba mi e kuT vne ba im iu ri di u li faq te bis sa xe o bas, ro me lic

iwo de ba ga ri ge bad, ma Sa sa da me aris mo qa la qe Ta da iu ri di ul pir Ta moq me de ba, rac mi-

mar Tu lia sa mo qa la qo uf le be bi sa da mo va le o be bis war mo So bis, Sec vlis an Sewy ve-

ti sa ken~.16 `xel Sek ru le ba or mxri vi (mra val mxri vi) ga ri ge ba a~.17 aseT xel Sek ru le bas

`xel Sek ru le ba- ga ri ge ba~ ewo de ba.18 igi gan sxvav de ba `xel Sek ru le basa mar Ta lur Ti-

er To bis gan~, ro me lic mo iTx ovs `Se Tan xme bis sxva das xva Si na arss, anu im pi ro be bis er-

Tob li o bas, ro mel zec ide ba da sa i da nac ga mom di na re obs mo na wi le mxa re Ta uf le be bi

da mo va le o be bi~.19 xel Sek ru le bis Si na ar sTan da mis iu ri di ul bu ne bas Tan da kav Si re-

biT gan sxva ve bul, mag ram ga sa zi a re bel po zi ci as ga moT qvams mec ni e ri pu gin ski, rom-

lis Ta nax mad, xel Sek ru le bis, ro gorc mxo lod ga ri ge bis, gan xil va ar iq ne ba swo ri.

ga ri ge ba aris moq me de ba, ro me lic mi mar Tu lia uf le bamo va le o be bis dad ge nis, Sec-

vlis an Sewy ve ti sa ken. xel Sek ru le ba ara mxo lod ad gens uf le bamo va le o bebs, ara med

iT va lis wi nebs su bi eq te bis mi er gar kve u li moq me de be bis gan xor ci e le ba sac, ro mel Ta

Si na ar si fiq sir de ba Se Tan xme ba Si. xel Sek ru le ba gan sazR vravs, Tu ra un da iyos kon-

kre tu lad ga ke Te bu li da ro mel iu ri di ul moTx ov nebs aye ne ben mxa re e bi aR niS nu li

moq me de be bis gan xor ci e le bi sad mi. `ma Sa sa da me, xel Sek ru le bas ga ci le biT uf ro far-

To ro li da fun qci e bi eni We ba, vid re tra di ci u lad in ter pre ti re bul ga ri ge bas~.20

ase ve, un da aRi niS nos, rom arc or mxri vi (mra val mxri vi) ga ri ge baa yo vel Tvis xel Sek-

ru le ba. an so ni wers, rom sa xel Sek ru le bo val de bu le ba `niS navs mo va lis Tan xmo bas

gax des val de bu li Se sa ba mi si gan cxa de bis war mdge ni pi ris mi marT. mxa re Ta gan zrax va

un da mdgo ma re ob des val de bu le bis Ca mo ya li be ba Si, anu mi si Ses ru le bis mo va le o bis

mo va le ze da kis re ba Si da Ses ru le bis moTx ov nis uf le bis kre di to ris Tvis mi ni We ba-

Si~21. am gva ri da niS nu le bis arar se bo bi sas, ga ri ge ba ar iw vevs sa xel Sek ru le bo val de-

bu le bis war mo So bas, Se sa ba mi sad, ar qmnis xel Sek ru le bas. am ri gad, Tu ga ri ge bis mi-

za nia su bi eq te bis uf le be bis an mo va le o be bis dad ge na (Sec vla, Sewy ve ta), ma Sin mxa-

re Ta mi er ga sa for me bel xel Sek ru le ba Si er Tma ne Tis mi marT uf le bamo va le o be bis

gan sazR vra mo na wi le Ta sa er To miz nis miR we vis ken mi mar Tu li sa xel Sek ru le bo val-

15 Пугинский Б. И., Гражданско-правовые средства в хозяйственных отношениях, «Юрид. лит.», М., 1984, 107.

16 Бекленищева И. В., Гражданско правовой договор: классическая традиция и современные тенденции, «Статут», М., 2006, 64.

17 axvlediani z., valdebulebiTi samarTali, meore gamocema, `samarTali~, Tb., 1999, 10. 18 Брагинский М. И., Витрянский В.В., Договорное право, Книга первая: обшие положения, изд. 3-е,

«Статут», М., 2000-2006, 1, 7.19 Бекленищева И. В., Гражданско правовой договор: классическая традиция и современные тенденции,

«Статут», М., 2006, 65. 20 Пугинский Б. И., Гражданско правовой договор, журнал: Вестник Московского универcитета, «Право»,

N 2, серия 11, 2002, 40-41. 21 Ансон В., Договорное право, «Юрид. лит.», М., 1984, 14.


uzrunvelsayofad

153

de bu le bis Seq mnis sa Su a le ba a. aR niS nu li ga re mo e be bi dan ga mom di na re, Se iZ le ba imis

mtki ce ba, rom yve la or mxri vi (mra val mxri vi) ga ri ge ba ar war mo Sobs sa xel Sek ru le bo

val de bu le bas su bi eq tebs So ris da, Se sa ba mi sad, xel Sek ru le bad ver Ca iT vle ba.

rac Se e xe ba xel Sek ru le bis, ro gorc iu ri di u li faq tis gan xil vas, pu gin ski sru-

li ad Se uZ leb lad mi iC nevs da mi u Ti Tebs, rom ̀ i u ri di u li faq ti uz run vel yofs sa mar-

Tleb ri vi nor mis zo ga di da na we se bis eq stra po la ci as sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis

mo na wi le Ta qce vis kon kre tul mo del ze. Se sa ba mi sad, iu ri di u li faq ti dan war mo So-

bil val de bu le ba Si ar Se iZ le ba iyos ise Ti ram, ra sac ar mo i cavs sa mar Tleb ri vi nor-

ma, ro me lic mis mi er reg la men ti re bul iu ri di ul faqts ukav Sir de ba~.22 ama ve po zi ci-

as izi a reb da kra sav Ci ko vi: ̀ Tu xel Sek ru le bis sa mar Tleb ri vi Si na ar sis Ca mo ya li be ba

xde ba mxa re Ta Se Tan xme bis, da ara ka no nis sa fuZ vel ze, ma Sin xel Sek ru le ba iu ri di u li

faq tis gan sazR vre ba Si ver mo Tav sde ba. vi na i dan, xel Sek ru le bis pi ro be bi, rom le bic

gan sazR vra ven uf le beb sa da iu ri di ul mo va le o bebs, ro gorc we si, dgin de ba mxa re Ta

Se Tan xme biT, da ara ka no ni dan ga mom di na re, xel Sek ru le ba ar Se iZ le ba miC ne ul iq nas

iu ri di ul faq tad am ter mi nis sa yo vel Ta od aRi a re bu li mniS vne lo biT~.23

kon cep tu a lu ri sqe ma `sa mar Tleb ri vi nor ma – iu ri di u li faq ti – sa mar Tleb ri-

vi ur Ti er To ba“ qmnis im `mTvle ma re“ nor me bis su raTs, rom le bic amoq med de bi an mxo-

lod iu ri di u li faq tis dad go mis Ta na ve. gan xi lu li sqe ma sa er Tod ga mo u sa de ga ri aR-

moC nda Zal ze di di da mniS vne lo va ni sfe ros Tvis – sa xel Sek ru le bo sa mar Ta lis Tvis,

sa dac ga mo sa ye ne be li nor me bi re a liz de ba sul sxva sawy i seb ze. xel Sek ru le ba Si mTa va-

ri mo men tia – su bi eq te bis mi er er Tma ne Tis mi marT uf le bamo va le o be bis Ca mo ya li be ba

Se Tan xme bu li ne bis ga mov li ne bis sa fuZ vel ze, da ara sa mar Tleb ri vi nor me bis Ses ru-

le bis we sis gan sazR vra. am pro ces Si xel Sek ru le bis Se sa xeb nor mebs, Zi ri Ta dad, dam-

xma re da Se mav se be li ro li aqvT. swo red ami tom, mo ce mu li sfe ro sa xel Sek ru le bo, da

ara nor ma ti ul re gu li re bas eq vem de ba re ba.

xel Sek ru le be bis Se sa xeb ro mis sa mar Tal Si ar se bu li war mod ge na Se saZ le bels

xdi da maT gan xil vas sa mi sxva das xva Tval saz ri siT, ker Zod: ro gorc – sa mar Tleb ri-

vi ur Ti er To bis war mo So bis sa fuZ ve li; ro gorc TviT sa mar Tleb ri vi ur Ti er To ba,

ro me lic am sa fuZ vel ze war mo iS va; dabo los, ro gorc for ma, ro mel sac Se sa ba mi si sa-

mar Tleb ri vi ur Ti er To ba iZens. am sa kiTx Tan da kav Si re biT sa mar Tli a ni mo saz re ba ga-

moT qva pu gin skim, ro me lic gan mar tavs, rom `sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis~ ka te go ria

ver xsnis xel Sek ru le bis arss imi tom, rom xel Sek ru le ba aris su bi eq te bis saq mi a no bis

sa mar Tleb ri vi re gu li re bis in stru men ti, ma Sin ro de sac sa mar Tleb ri vi ur Ti er To ba

ase Ti ar aris. xel Sek ru le bis aRi a re ba sa mar Tleb riv ur Ti er To bad gar da u va lad iw-

vevs xel Sek ru le bis sa re gu la cio po ten ci a lis ga mo ye ne bis Se uZ leb lo bas da niS navs

ua ris Tqmas mi si Zi ri Ta di Tvi se be bis ga mov le na ze. sa xel Sek ru le bo sa mar Tlis spe ci-

a lis te bi xel Sek ru le bis sa re gu la cio ro lis gan xil vas ver axer xe ben ara sur vi lis

uqon lo bis ga mo, ara med imi tom, rom xel Sek ru le bis sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis do-

nem de day va na ga mo ricx avs aseT Se saZ leb lo bas~24. ar Se iZ le ba ar aRi niS nos is ga re-

mo e ba, rom `sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis~ ka te go ria ga mo i ye ne ba sa mar Tlis nor me biT

22 Пугинский Б. И., Теория и практика договорного регулирования, «зерцало», М., 2008, 20.23 Красавчиков О. А., Юридические факты в советском гражданском праве, «Госюриздат», М., 1958, 51. 24 Пугинский Б. И., Теория и практика договорного регулирования, «зерцало», М., 2008, 40.


154

re gu li re bu li ur Ti er To be bis mi marT, ro mel Ta qve Sac sa mar Tlis zo ga di Te o ria

gu lis xobs sa xel mwi fos mi er ga mo ce mu li an san qci re bu li sa yo vel Ta od sa val de bu-

lo nor me bis er Tob li o bas. `sa mar Tlis Te o re ti ko se bis az riT, ker Zo xel Sek ru le ba

aras dros Se di o da sa mar Tlis Si na ar sSi. swo red esaa ki dev er Ti mi ze zi, rom lis ga-

moc sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis kon struq cia ver ga mo i ye ne ba xel Sek ru le bis ar sis

ax snis miz niT, rad gan ver uz run vel yofs nor ma lu ri sa baz ro brun vis Tvis da ma xa si a-

Te be li xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis prin ci pe bis ga mo xat va sa da re a li ze bas, ag reT-

ve in di vi de bis mi er Ta vi an Ti ne biT da sa ku Tar in te re seb Si uf le be bi sa da iu ri di u li

mo va le o be bis Ca mo ya li be bas~.25

io fe xel Sek ru le bas mi iC nev da, ro gorc or an ram de ni me pirs So ris ar se bul Se-

Tan xme bas sa mo qa la qo sa mar Ta lur Ti er To be bis war mo So bis, Sec vlis an Sewy ve tis Se-

sa xeb da aR niS nav da, rom `zog jer xel Sek ru le ba gu lis xmobs TviT val de bu le bas, ro-

me lic war mo i So ba am Se Tan xme bi dan, zog jer ki es ter mi ni niS navs do ku ments, sa dac da-

fiq si re bu lia yve la mo na wi lis ne bis ga mov le nis sa fuZ vel ze val de bu le bis war mo So-

bis aq ti~.26 gan sa xil vel sa kiTx Tan da kav Si re biT ki dev er Ti sa in te re so mo saz re ba ga-

moT qva xal fi nam, ro me lic wi na aR mde gi iyo ro gorc im mtki ce bi sa, rom xel Sek ru le ba

aris ga ri ge ba, ase ve im gan mar te bi sa, rom xel Sek ru le ba mxa re Ta Se Tan xme ba a, ro me lic

mi mar Tu lia sa mo qa la qo sa mar Ta lur Ti er To be bis war mo So bis, Sec vlis an Sewy ve ti sa-

ken. mec ni e ris az riT, xel Sek ru le bis cne ba, ori an ram de ni me pi ris ne bis Se Tan xme bis

gar da, ùn da mo i cav des maT sa mo qa la qo uf le bamo va le o beb sac~. amas Tan, yu radR e ba

ga max vi le bu lia ima ze, rom `Ti To e u li mxa ris uf le bamo va le o be bi, ro gorc we si, gan-

sxvav de ba er Tma ne Tis gan, mag ram isi ni un da iyos ur Ti er TSe Tan xme bu li da er Tob li o-

ba Si er Ti an sa mar Tleb riv Se degs un da iZ le o des~.27

xel Sek ru le ba, ro gorc uf le bamo va le o be bis war mo So bis sa fuZ ve li, gan sxva ve-

bul ad gils ika vebs sxva das xva qvey ne bis sk-eb Si, imis mi xed viT ger ma nu li (pan deq tu ri

mo de li) Tu ro ma nu li sa mar Tlis ojaxs (in sti tu ci u ri mo de li) em ya re bi an es ko deq-

se bi. zo gi erT maT gan Si, er Ti mxriv, Se Tan xme bis, da me o re mxriv, mi si war mo So bis sa-

fuZ vlis – `xel Sek ru le ba- ga ri ge bis~ – mom wes ri ge be li nor me bi mo ce mu lia ko deq sis

im na wi leb Si, rom le bic exe ba xel Sek ru le bas, ro gorc aseTs. sxva qvey ne bis ko deq seb Si

xel Sek ru le beb ze vrcel de ba ga ri ge ba Ta ko deq sis zo ga di nor me bi ise, rom yve la xel-

Sek ru le ba da val de bu le ba ga mom di na re obs Se Tan xme bi dan zo ga dad. (pir ve li ti pis

ko deq sis ma ga li Ti Se iZ le ba iyos: saf ran ge Tis, ita li is, ni der lan de bis sa mo qa la qo

ko deq si, xo lo me o re –ger ma ni is sa mo qa la qo ko deq si).28

sa a li men to Se Tan xme bis Si na ar si sru li ad gan sxvav de ba sa mo qa la qo xel Sek ru le-

bis cne bis sa mar Tleb ri vi Si na ar sis gan. ali men tis ga dax de vi ne bis Sem Txve va Si, mSob-

lis rCe ni sa da aR zrdis mo va le o ba Svi le bis mi marT ga mom di na re obs ka no ni dan, xo lo

25 Пугинский Б. И., Теория и практика договорного регулирования, «зерцало», М., 2008, 40.26 Иоффе О.С., Советское гражданское право, «Изд. Ленинградского университета», Л., 1958, 385. 27 Халфина P.O., Значение и сущность договора в советском социалистическом гражданском праве, М.,

1952. miTiTebulia wignSi: Пугинский Б. И., Гражданско правовой договор, журнал: Вестник Мо-сковского универcитета, «Право», N 2, серия 11, 2002, 38-57.

28 Бекленищева И. В., Гражданско правовой договор: классическая традиция и современные тенденции, «Статус», М., 2006, 64-65.


uzrunvelsayofad

155

`TviT sa a li men to val de bu le ba em ya re ba sis xliT na Te sa o bas~.29 mSob lebs ekis re baT

Ta vi an Ti Svi le bis rCe nis mo va le o ba. ès val de bu le ba im gan grZo ba di iu ri di u li faq-

ti dan mom di na re obs, ro mel sac mdgo ma re o bas uwo de ben da ro me lic sa o ja xo sa mar-

Tlis mo na wi le pi re bis Tvis uf le be bi sa da mo va le o be bis war mo So bis, Sec vlis an Sewy-

ve tis sa fuZ ve lia (na Te sa o ba, qor wi ne ba, Svi lad ay va na, me ur ve o ba, mzrun ve lo ba)~30. e.w.

ka no nis mi e ri sa mar Tleb ri vi ur Ti er To be bi, Cve u leb riv, niS navs iseT sa mar Tleb riv

kav Si rebs, ro mel Ta moZ ra o bas sa fuZ vlad uSu a lod ka no ni udevs. am sa kiTx Tan da kav-

Si re biT mec ni er Ta na wi li am tki cebs, rom `val de bu le ba Ta war mo So bis sa fuZ vle bis

sis te ma Si sa a li men to mo va le o ba im val de bu le be bis ka te go ri as mi e kuT vne ba, rom le-

bic uSu a lod ka no nis Za liT war mo i So ba~.31 Tum ca am Te o ri is sa wi na aR mde go Te zi sic

ar se bobs, rom lis mi xed vi Tac sa a li men to mo va le o ba ar aris `ka no nis mi e ri val de bu-

le ba~, ùr Ti er Tmo va le o be bi Svil sa da mis mSob lebs So ris sis xliT na Te sa o bas em ya-

re ba~32. ra aris sis xliT na Te sa o ba? ̀ na Te sa o ba – pir Ta sis xlis mi e ri kav Si ri a, ro me lic

da fuZ ne bu lia er Ti pi ris me o re sa gan an sxva das xva pi re bis sa er To wi nap ris gan war mo-

So ba ze~.33 `ro gorc iu ri di u li faq ti – es aris Se far de bi Ti iu ri di u li mov le na. Se sa-

ba mi sad, sa a li men to val de bu le bis war mo So bis spe ci a lu ri sa fuZ ve lia – iu ri di u li

mov le na. aqe dan ga mom di na re, gan sa xil vel val de bu le bas ara `ka no nis mi e ri val de bu-

le ba~, ara med `na Te sa o bi dan ga mom di na re val de bu le ba~ un da ewo dos~.34 swo red mSob-

leb sa da Svi lebs So ris ar se bu li na Te sa o bis xa ris xi war mo Sobs mSob lis sa a li men to

val de bu le bas ar Ci nos mi si aras rul wlo va ni an Sro mi su u na ro srul wlo va ni Svi li,

xo lo Sem dgom srul wlo va ni Svi lis val de bu le bas Se i na xos mi si Sro mi su u na ro mSo-

be li, ro me lic dax ma re bas sa Wi ro ebs. à ras rul wlo va ni Svi le bis mi marT es val de bu-

le ba war mo i So ba Sem de gi faq tob ri vi Se mad gen lo bis ar se bo bi sas: jer er Ti, pir ve li

xa ris xis na Te sa u ri kav Si ri daR ma va li xa ziT; me o re, bav Sve bi, rom leb mac ar mi aR wi es

srul wlo va ne bis asaks. srul wlo va ni bav Sve bis Sem Txve va Si, au ci le be li a: jer er Ti,

pir ve li xa ris xis na Te sa u ri kav Si ri daR ma va li xa ziT; me o re, Svi lis Sro mi su u na ro ba

da sa ar se bo wya ros arar se bo ba~.35

,,ka no ni ar aris kon kre tu li sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis di na mi kis uSu a lo sa-

fuZ ve li am sity vis spe ci a lu ri ga ge biT. ka no ni ne bis mi er sa mar Tleb riv ur Ti er To ba-

ze maR la dgas da sa mar Tleb riv ur Ti er To ba Ta moZ ra o bis sa fuZ vlad ama Tu im faqts

aRi a rebs. ka no ni – sa mar Tleb ri vi kav Si re bis di na mi kis zo ga di da au ci le be li wi na pi-

29 Красавчиков О. А., Категории науки Гражданского права, избранные труды, том второй, «Статус», М., 2005, 240.

30 Муратова С. А., Семейное Право, 2-е издание, «Эксмо», М., 2005, 49.31 Бару И.М., Договорное обязательство о содержании, «Ученые записи Харьков. юрид. ин-та», вып.3,

1946, 25, miTiTebulia wignSi: Красавчиков О.А., Категории науки Гражданского права, избранные труды, том второй, «Статус», М., 2005, 240.


33 Муратова С. А., Семейное Право, 2-е издание, «Эксмо», М., 2005, 51.34 Красавчиков О. А., Категории науки Гражданского права, избранные труды, том второй, «Статус», М.,

2005, 240. 35 Агарков М. М., Обязательство по советскому гражданскому праву, Типография «Известий Советов де-

путатов трудящихся СССР», М., 1940, 163-165.


156

ro baa da ara ma Ti ker Zo sa fuZ ve li, ro gorc, ma ga li Tad, xel Sek ru le ba an de liq ti~36.

kon kre tul Sem Txve va Si ki ka no ni aRi a rebs mSob leb sa da Svi lebs So ris ar se bul na Te-

sa ur kav Sirs, ro gorc iu ri di ul faqts, rom lis sa fuZ vel zec maT So ris war mo i So ba

sa a li men to val de bu le ba. mSob lis val de bu le ba ar Ci nos Svi li bav Svis da ba de bis Ta na-

ve war mo i So ba‚ da es val de bu le ba ar aris gan pi ro be bu li mSob leb sa da Svils‚ an Svil sa

da mSob lebs So ris ra i me Se Tan xme bis da de bis au ci leb lo biT. ase Ti Se Tan xme be bi‚ ro-

gorc we si‚ ide ba ali men tis ga dax de vi ne bis ga ran ti is Tvis. yo ve li ve ze mo aR niS nu li-

dan ga mom di na re, sa a li men to val de bu le bas ka no nis mi e ri val de bu le ba un da ewo dos,

vi na i dan mxo lod na Te sa o bis faq ti ra i me iu ri di ul Se degs ver ga na pi ro beb da, Tu mas

ka no ni sa a li men to val de bu le bis war mo So bis sa fuZ vlad ar aRi a reb da. igi gan xvav de-

ba sxva ka no nis mi e ri val de bu le bis gan swo red mi si war mo So bis sa fuZ vliT (ro mel sac

ka no ni mSob leb sa da Svi lebs So ris ar se bul na Te sa o bas ukav Si rebs), Tum ca sxva da nar-

Ce ni sa a li men to ur Ti er To bis pi ro be bi, ka no niT ga ni sazR vre ba.

iu ri di ul mec ni e re ba Si ga moT qmu lia az ri, rom lis Ta nax mad xel Sek ru le bi dan

war mo So bi li val de bu le be bic, faq tob ri vad, ka no nis mi er val de bu le bebs ga ne kuT vne-

bi an, da rom ka no ni aris sa xel Sek ru le bo kav Si re bis Si na ar sis er Ta der Ti re gu la to-

ri. ma ga li Tad, iva novs mi aC ni a, rom xel Sek ru le bis Si na ar si mTli a nad aRiq me ba nor ma-

ti u li sa mar Tleb ri vi aq te bi dan ga mom di na re da re gu lir de ba sa mar Tlis nor me biT,

`xel Sek ru le bis pi ro be bis er Tob li o ba ̀ qmnis sa mar Tleb riv nor meb ze da fuZ ne bul da

xel Sek ru le bis mo na wi le Ta saq mi a no bis ma re gu li re bel, anu in di vi du a lur we sebs~.37

ko rec kis az riT, ̀ xel Sek ru le bis da de bis mo men ti dan nor ma ti ul sa mar Tleb riv aq teb-

Si asa xu li qce vis ab straq tu li we se bi iv se ba kon kre tu li Si na ar siT: ga na xor ci e los

gar kve u li qme de ba daT qmul va da Si an Ta vi Se i ka vos ise Ti qme de bis gan xor ci e le bi sa-

gan. am Sem Txve va Si xel Sek ru le ba `gam Sve bi me qa niz mis~ rols as ru lebs, ro me lic mxa-

re Ta ur Ti er To ba Ta re gu li re bi saT vis po zi ti u ri sa mar Tlis nor mebs aa moq me debs~.38

aRi a reb da ra ka no nis pri o ri te tis Te o ri as, ti xo mi ro vi xel Sek ru le bis gan sazR vre-

ba Si aR niS nav da, rom ka no ni aris `xel Sek ru le bis ma ma~. Tu es Se da re ba gag rZel de ba,

Se iZ le ba iT qvas, rom Se Tan xme baa – `xel Sek ru le bis de da~.39

xel Sek ru le bis Se sa xeb ka non mdeb lo bis ana li zi imis sa Su a le bas iZ le va, rom

sru li ad sa wi na aR mde go po zi cia iq nes ga zi a re bu li. sa xel Sek ru le bo Se Tan xme ba sa-

mar Tleb ri vi nor me bis Ses ru le bis we sis Se sa xeb ar ar se bobs. mxa re e bi, sa ku Ta ri ne bis

mi xed viT da Ta vi an Ti in te re se bi dan ga mom di na re, gan sazR vra ven xel Sek ru le bis pi ro-

bebs, ro mel Tac iu ri di u li mniS vne lo ba eni We baT da ro mel Ta Ses ru le bac uz run vel-

yo fi lia sa xel mwi fo iZu le bis ga mo ye ne bis Se saZ leb lo biT. xel Sek ru le bis pi ro be bi

ar un da ewi na aR mde ge bo des ka nons, xo lo im Sem Txve veb Si, ro de sac ka no ni kon kre tul


37 Иванов В. В., Общие вопросы теории договора. М., 2000, 116, miTiTebulia wignSi: Пугинский Б.И., Теория и практика договорного регулирования, М., изд: «зерцало», 2008, 66.

38 Корецкий А. Д., Договорное право России. Основи теории и практика реализации, «ИКЦ Март», М., 2004, 132.

39 Тихомиров Ю.А., Договоры в экономике. М., 1993. miTiTebulia wignSi: Пугинский Б. И., Граж-данско правовой договор, журнал: Вестник Московского универcитета, «право», N 2, серия 11, 2002, 38-57.


uzrunvelsayofad

157

moTx ov nebs awe sebs xel Sek ru le bis cal ke u li pi ro be bis Si na ar si sad mi, mxa re eb ma am

da na we se biT un da ixel mZRva ne lon. mxa re Ta mi er xel Sek ru le bis pi ro be bis gan sazR-

vras Tan da kav Si re bu li ka no nis nor me bi sa mar Tleb ri vi re gu li re bis daS ve bul me-

Tods asa xa ven da Se e sa ba me bi an xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis prin cips. a.n. ta na gas

sity ve biT, `xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis prin ci pi `sa xel Sek ru le bo sa mar Tlis `zo-

ga di nor ma ti u li kar ka sis~ Se mad ge ne li na wi li a~.40 daS ve bu li me To dis mniS vne lo va ni

ga mom JRav ne ba imiT ga mo i xa te ba, rom sa mar Tleb ri vi nor me bi Se saZ leb lo bas ani We ben

su bi eq tebs, xel Sek ru le bis pi ro be bis gan sazR vri sas gar kve ul far gleb Si ga da ux vi on

nor ma ti u li da na we se bi dan da, ag reT ve, Ta vi an Ti Se xe du le bi sa mebr mi i Ron dis po zi-

ci u ri nor me bis gan gan sxva ve bu li ga dawy ve ti le ba. Se Tan xme bis sa fuZ vel ze mxa re ebs

Se uZ li aT ga mo ricx on xel Sek ru le ba ze ze gav le nis mox de na, rac Se iZ le ba ga mow ve u li

iyos uf ro gvi an ga mo ce mu li ka no ne bis amoq me de bis an xel Sek ru le bis da de bis dros

moq med ka non Si cvli le be bis Se ta nis Se de gad. da we se bu li pi ro be bis gan mtki ce ba ka-

non Si ai Zu lebs su bi eq tebs Se a Tan xmon Se sa ba mi si sa xis xel Sek ru le bi saT vis au ci le-

be li de bu le be bi da, amas Tan er Tad, Se saZ leb lo bas ani Webs maT Se i nar Cu non da mo u ki-

deb lo ba am de bu le ba Ta kon kre tu li Si na ar sis gan sazR vri sas. rac Se e xe ba sa xel Sek-

ru le bo ka non mdeb lo ba Si gav rce le bul e.w. dis po zi ci ur we sebs, ro me lic xel Sek ru-

le bis mo na wi le Ta qme de be bis gan sazR vrul mo dels iT va lis wi nebs, isi ni sa va la de-

bu lo xa si aTs iZe nen ma Sin, ro ca mxa re e bi gan zrax an da u dev ro bis ga mo ver axer xe ben

xel Sek ru le bis Se sa ba mi si pi ro bis Ca mo ya li be bas.

`xel Sek ru le bis pi ro be bi sa mar Tleb ri vi nor mi sa gan, Zi ri Ta dad, ori prin ci pu-

li Ta vi se bu re biT gan sxvav de ba. pir ve li ukav Sir de ba qce vis we se bis war moq mnas: xel-

Sek ru le ba ga mo xa tavs mxa re Ta ne bas, xo lo sa mar Tleb ri vi aq ti – mi si ga mom ce mi or-

ga nos ne bas. xo lo me o re gan sxva ve ba moq me de bis sazR vreb Si a: xel Sek ru le bis pi ro be bi

exe ba mis mo na wi le mxa re ebs da me sa me mxa ris Tvis mas mxo lod uf le bis da ara val de bu-

le bis war mo So bis Se saZ leb lo ba aqvs, ka no ni an sxva nor ma ti u li aq ti ki are gu li rebs

ur Ti er To bebs, ro me lic, zo ga dad, yve las an gar kve ul pir Ta wres (ro me lic ka no niT-

vea gan sazR vru li) exe ba~.41

rac Se e xe ba ka nons xel Sek ru le bas Tan mi mar Te biT, igi Zi ri Ta dad, su bi eq tTa Se-

Tan xme bis iu ri di u li mniS vne lo bi sa da sa val de bu lo Za lis aRi a re bis val de bu le bas

aR mo a ce nebs. pir Ta mi zan mi mar Tu li iu ri di u li qme de be bi, ma Ti Se Tan xme bu li ne bis

ga mov li ne ba aris sa xel Sek ru le bo val de bu le bis war mo So bis nam dvi li wya ro. ìm val-

de bu le bebs ki, ro mel Ta Si na ar sic ka no niT ga ni sazR vre ba da rom le bic val de bu li

pi re bis ne bi sa da moq me de bi sa gan da mo u ki deb lad dgin de ba, maT sak ma od SezR u du li

xa si a Ti aqvT, da, Zi ri Ta dad, war mo i So bi an sa sa mar Tlo ga daw vi ti le bis, gan kar gu le-

bis an sxva ara sa xel Sek ru le bo ur Ti er To be bis sa fuZ vel ze (a li men tis ga dax dis val-

de bu le ba; me ur vis an sxvi si qo ne bis mmar Tve lis val de bu le be bi da a.S.)~.42 aR niS nu li-

dan ga mom di na re, xel Sek ru le bi dan war mo So bi li val de bu le be bi ar aris ka no nis mi e ri

val de bu le ba, ri Tac igi ar se bi Tad gan sxvav de ba sa a li men to Se Tan xme bis gan.

40 Танага А.Н., Принцип свободы договора в гражданском праве России, «Юридический центр Пресс», СПб., 2003, 10.

41 Пугинский Б. И., Гражданско правовой договор, журнал: Вестник Московского универcитета, «Право», N 2, серия 11, 2002, 56.

42 Пугинский Б. И., Теория и практика договорного регулирования, «зерцало», М., 2008, 68.


158

ma ga li Tis Tvis, sa a li men to Se Tan xme ba Si mxa re e bi Se Tan xmdnen: ali men tis ga dam-

xde li bav Svis sar Ce nad yo vel Tvi u rad ga da ix dis xel fa sis an sxva Se mo sav lis 1/4-s. ras

Se degs aR mo a ce nebs am Sem Txve va Si xel Sek ru le ba an Se Tan xme ba? val de bu le ba bav Svis

rCe ni sa war mo iS va bav Svis da ba de bis Ta na ve‚ anu Se Tan xme bis da de bis mo men tam de. ali-

men tis ode no bis gan sazR vris we si ka no ni Taa dad ge ni li. ali men tis ga dax dis zRvru li

va da‚ ag reT ve‚ ka no ni Taa gan sazR vru li. Se sa ba mi sad‚ aR niS nu li Se Tan xme bis Si na ar si

sru lad aris ka no ni dan ga mom di na re. amav dro u lad‚ „xel Sek ru le ba‚ ro me lic mas Si

mo na wi le mxa re e bis ne bis ga mo xat va a‚ iT va lis wi nebs mo na wi le mxa re e bis ga dawy ve ti-

le be bis da qce ve bis va ri an tebs~43. amas Tan, un da aRi niS nos, rom xel Sek ru le ba ar aris

mxo lod ne bis am sax ve li aq ti, ara med mxa re Ta Se Tan xme ba a, ro mel sac sa fuZ vlad udevs

ne bis Ta vi su fa li ga mov li ne bis prin ci pi. Tu sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi xel Sek ru le-

ba kon tra gen te bis ne bis ga re Se Se uZ le be li a‚ ma Sin ra mniS vne lo ba eq ne ba sa a li men to

Se Tan xme bis mo na wi le Ta ne bas? yo vel Sem Txve va Si‚ ma Ti ne ba ar aris mi mar Tu li sa mo qa-

la qo uf le be bi sa da mo va le o be bis dad ge nis‚ Sec vlis an Sewy ve tis ken. xel Sek ru le ba Si

ki swo red mxa re Ta ne baa gan msazR vre li. mec ni er Ta mo saz re biT, aq `ne baa mxo lod Zi ri-

Ta di da moq me di. es Si na ga ni da uxi la vi fe no me ni a. ami tom gvWir de ba sim bo lu ri niS ne-

bi, ra Ta ma Ti ga Sif vra vca doT~.44 amas Tan, mec ni er Ta sxva na wi li mi u Ti Tebs, rom `xel-

Sek ru le bis da sa de bad ar aris sak ma ri si mxo lod mxa re Ta Si na ga ni ne ba, mi si ar se bo bis

faq ti. xel Sek ru le bis da de bis dros mxa re Ta mi er ga mo xa tu li ne ba da ma Ti Si na ga ni

sur vi li Se iZ le ba ar iyos ur Ti er TTan mxved ri, rac dRis wes rig Si aye nebs ga mo xa tu li

ne bi sa da Si na ga ni ne bis gan mar te bis sa kiTxs~,45 rac sa a li men to Se Tan xme bis dros sa er-

Tod ga mo ricx u li a, vi na i dan aq mxa re Ta ne ba mi mar Tu lia mxo lod Se Tan xme bis da de ba ze

da ara ama Tu im Si na ar sis val de bu le bis war mo So ba ze. sa er Tod‚ ro gor Se iZ le ba Svi-

lis rCe nis mSob le bis spe ci fi ku ri mo va le o ba iyos kva li fi ci re bu li ro gorc sa mo-

qa la qo sa mar Tleb ri vi mo va le o ba? ar se bobs Tu ara sa fuZ ve li imi sa‚ rom sa a li men to

Se Tan xme ba Ca iT va los sa mo qa la qo sa mar Tleb riv xel Sek ru le bad? es Se uZ le be li a.

aR niS nul si tu a ci a Si Se Tan xme ba ali men tis mim Re bis Tvis aris Ta vi se bu ri ga ran-

tia da‚ au ci leb lo bis Sem Txve va Si‚ is Se iZ le ba war dge ni li iyos da u yov neb li vi Ses-

ru le bis Tvis am sa kiTx is sa sa mar Tlo Si gan xil vis xan grZli vi pro ce du ris ga re Se. am

Sem Txve va Si sa xe zea uk ve ar se bu li uf le bi sa da mo va le o bis re a li ze bis xer xi.

Tu sa a li men to Se Tan xme ba Si ali men ti mya ri ode no biT iq ne ba gan sazR vru li da

dad gin de ba, rom un da mox des ma Ti ga dax da er Tje ra dad Tu pe ri o du lad‚ ma Sin am Sem-

Txve va Si sa u ba ria ara uf le be bi sa da mo va le o be bis dad ge na ze an Sec vla ze‚ ara med ali-

men tis ga dax de vi ne bis for me bis da kon kre te ba ze.

sa a li men to Se Tan xme bis Ses ru le bis‚ dar Rve vis an ba Ti lad cno bis Tvis ga mo ye ne-

bul un da iq nes sa mo qa la qo ko deq sis nor me bi, rom le bic are gu li re ben sa mo qa la qo sa-

mar Tleb ri vi xel Sek ru le be bis da de bas‚ Ses ru le bas‚ dar Rve vas da ba Ti lad cno bas.46

43 Яковлев В. Ф., Гражданско-правовой договор и пути повышения его эффективности // Развитие совет-ского гражданского права на современном этапе, «Наука», М., 1986, 139.

44 cvaigerti k., kotci h., SedarebiTi samarTalmcodneobis Sesavali kerZo samarTlis

sferoSi, `jisiai~, Tb., 2001, 86.45 ioseliani n., xelSekrulebis ganmarteba, ìuristis biblioTeka~, Tb., 2008, 7.46 Пчелинцева Л. М., Комментарий к Семейному кодексу Российской Федерации, 3-е издание, «Норма»,

М., 2004, 408.


uzrunvelsayofad

159

Se iZ le ba er Ti Se xed viT miC ne ul iq nes‚ rom am mdgo ma re o bi dan ga mom di na re‚ sa a li men-

to Se Tan xme ba aris sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi xel Sek ru le ba. Tu sa a li men to Se Tan-

xme ba sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi xel Sek ru le ba a‚ ma Sin sa mo qa la qo ko deq sis Ta nax mad,

xel Sek ru le ba da de bu lad iT vle ba‚ ro de sac mxa re ebs So ris miR we u lia Se Tan xme ba am

xel Sek ru le bis yve la ar se bi Ti pi ro bis mi marT‚ ker Zod‚ xel Sek ru le bis sag nis mi marT‚

da es Se Tan xme ba Se sa ba mi si for mi Taa ga for me bu li. mag ram sa a li men to Se Tan xme bis

Sed ge ni sas mxa re e bis mxri dan ar ga ni sazR vre ba Se Tan xe bis sa ga ni – ali men ti‚ rad gan

is uk ve ka no ni Taa dad ge ni li. am Sem Txve va Si ga ni sazR vre ba ali men tis ode no ba‚ ma Ti

ga dax dis we si da sxv. Tu sa a li men to Se Tan xme ba aris sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi xel-

Sek ru le ba‚ ma Sin, aqe dan ga mom di na re‚ sa a li men to Se Tan xme bis mxa re e bis uf le be bi da

mo va le o be bi iq ne ba sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi. ase Ti mid go ma ki ar iq ne ba swo ri, rad-

gan sa a li men to Se Tan xme bas‚ mi si ga re ga ni msgav se bis ga mo‚ sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi

Se Tan xe bis kva li fi ka cia eni We ba da‚ amis ga mo‚ Cnde ba sa fuZ ve li Se Tan xme bis mxa re e bis

uf le be bi da mo va le o be bi zo ga dad sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vad Ca iT va los, ris Se de-

ga dac mSob le bis spe ci fi ku ri mo va le o ba ar Ci non Svi le bi‚ rac efuZ ne ba sis xliT na-

Te sa ur‚ sa o ja xo sa mar Tleb riv ur Ti er To bebs‚ sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi xde ba. es

ki uk ve Cve u leb ri vi sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi qo neb ri vi val de bu le ba a‚ ro me lic

ar gan sxvav de ba mo va lis val de bu le bis gan da ub ru nos va li kre di tors. ase Ti mid go-

ma iq ne ba mcda ri wmin da me To do lo gi u ri po zi ci e bi da nac. Svi le bis mi marT mSob le bis

val de bu le be bis xa si a Ti da bu ne ba ga ni sazR vre ba mSob le bis mo va le o be biT da bav Svis

uf le be biT‚ mSob lis da bav Svis kav Si riT‚ sa a li men to ur Ti er To be bis spe ci fi kiT. am

ur Ti er To beb Si ga dax lar Tu lia pi ra di da qo neb ri vi ur Ti er To be bi‚ Ta nac qo neb ri vi

ur Ti er To be bi mSob leb sa da Svi lebs So ris pi rad uf le beb sa da mo va le o bebs ey rdno-

ba. amas Tan da kav Si re biT‚ am ur Ti er To be bis Sem Txve va Si, sa mo qa la qo xel Sek ru le bis

ga mo ye ne ba, ewi na aR mde ge ba sa o ja xo ur Ti er To be bis arss.

yo ve li ve ze mo aR niS nu li dan ga mom di na re, das tur de ba, rom sa a li men to Se Tan-

xme ba ar aris sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi xel Sek ru le ba. es aris or mxri vi sa o ja xo sa-

mar Tleb ri vi aq ti (Se Tan xme ba). es aq ti mxa re ebs‚ val de bu le bis Ses ru le ba ze ua ris

Tqmis Sem Txve va Si‚ ali men tis iZu le bi Ti ga dax de vi ne bis ga ran ti as un da aZ lev des sa sa-

mar Tlo Si mi mar Tvis ga re Se. rac Se e xe ba sa a li men to Se Tan xme be bis re gu li re bis Tvis

sa mo qa la qo ko deq sis zo gi er Ti nor mis ga mo ye ne bis Se saZ leb lo bas‚ es aris ka non mdeb-

lis iu ri di ul -teq ni ku ri mid go ma‚ rom lis sa Su a le biT sa a li men to Se Tan xme be bi un da

wyde bo des sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi Se Tan xme bis mo de lis Se sa ba mi sad.

2.3. sa a li men to Se Tan xme bis for ma

sa a li men to Se Tan xme ba we ri lo bi Ti for miT un da iyos Sed ge ni li da da das tu-

re bu li sa no ta ro we siT. zo gi er Ti qvey nis (ru se Ti) ka non mdeb lo ba pir da pir mi u Ti-

Tebs sa a li men to Se Tan xme bis da de bis sa mar Tleb riv for ma ze: `Se Tan xme ba un da iyos

Sed ge ni li we ri lo bi Ti for miT da no ta ri u lad da das tu re bu li; Tu ka no niT dad ge-

ni li for ma ar aris da cu li‚ Se Tan xme ba ba Ti li a; sa no ta ro we siT da das tu re bu li sa-

a li men to ga dax de vi ne bis Se Tan xme ba iRebs sa aR sru le bo fur clis Za las~.47 sa a li men-

47 Пчелинцева Л. М., Комментарий к Семейному кодексу Российской Федерации, 3-е издание, «Норма», М., 2004, 408,


160

to Se Tan xme bis no ta ri ul for mas au ci le be lad mi iC nevs zo gi er Ti mec ni e ri, vi na i dan

`xse ne bu li Se Tan xme ba mxa re Ta me tad ar se biT in te re sebs exe ba da ise Ti for miT un da

iq nes Sed ge ni li, rom ga mo ricx u li iyos ra i me uzus to ba an eW vi~.48 sa qar Tve los sa no-

ta ro moq me de ba Ta praq ti ka Si ar se bu li mo na ce me bis mi xed viT, ar ar se bobs sa a li men to

Se Tan xme bis no ta ri u lad da mow me bis ma ga li Te bi, no ta ri u lad mxo lod mSo bel Ta xel-

mo we re bis da mow me ba xde ba Se Tan xme bis pro ces Si, rac aras wo ria da, faq tob ri vad, ara-

na ir da ma te biT ber kets ar war mo Sobs bav SvTa uf le ba Ta dac vis kuTx iT. sa a li men to

Se Tan xme bis no ta ri u li for ma sa Su a le bas iZ le va Ses rul des val de bu le ba da ma te bi Ti

pro ce su a lu ri gar Tu le be bis ga re Se, vi na i dan Ta vi si iu ri di u li Za liT is uTa nab rde-

ba sa sa mar Tlos mi er ga ce mul sa aR sru le bo fur cels. mag ram aq Cnde ba kiTx va‚ ra Se de-

ge bi moh yve ba sa no ta ro for mis da uc ve lo bis sa fuZ vel ze sa a li men to Se Tan xme bis ba-

Ti lo bas? ra Tqma un da, mox de ba am Se Tan xme bis Se de ge bis ga uq me ba da pir van de li mdgo-

ma re o bis aR dge na, Tum ca, amas Tan, Se uZ leb lia im Tan xe bis amo Re ba‚ rac ga dax di li iyo

ali men tis sa xiT, rad ga nac sa a li men to Se Tan xme bis sa fuZ vel ze mi Re bu li sax sre bi mi-

zan mi mar Tu lia ali men tis mim Re bi pi ris mim di na re moTx ov ne bis dak ma yo fi le ba ze, rac

zRu davs mi Re bu li ali men tis ukan dab ru ne bis Se saZ leb lo bas.

2.4. sa a li men to Se Tan xme bis Sewy ve ta, Sec vla an ba Ti lad cno ba

sa a li men to Se Tan xme bis moq me de ba un da Sewy des am Se Tan xme bis mo na wi le er T-er-

Ti mxa ris sik vdi lis‚ Se Tan xme bis va dis dam Tav re bis‚ an Se Tan xme ba Si sxva gaT va lis wi-

ne bu li ga re mo e be bis Sem Txve va Si. mag ram da uS ve be li a‚ rom es ga re mo e ba ni bavSvs ua res

pi ro beb Si aye neb dnen‚ vid re sa sa mar Tlos we siT amo Re bu li ali men tis dros. ami tom‚

sa sa mar Tlos we siT amo Re bul ali men tTan Se da re biT‚ sa a li men to Se Tan xme bis moq me-

de bis Sewy ve tis sa fuZ vle bi‚ Tu isi ni bav Svis mdgo ma re o bas au a re sebs‚ Se iZ le ba Ca iT-

va los ba Ti lad. ma ga li Tad, ar Se iZ le ba gaT va lis wi ne bu li iyos sa a li men to Se Tan xme-

bis Sewy ve tis sa fuZ vlad bav Svis mi er ara sa pa tio mi ze ziT mu si kis an spor tis Ses wav-

lis Sewy ve ta.49

sak ma od rTu lia bav Svis in te re se bis Se lax vis xa ris xis dad ge na yo vel kon kre-

tul Sem Txve va Si: isi ni ar se bi Ta daa Se la xu li‚ Tu ara. amis gar da‚ yo vel kon kre tul

si tu a ci a Si ra un da iq nes miC ne u li bav Svis in te re se bad? `sa u ke Te so in te re si~ aris

ise Ti cne ba, rom lis Seq mna zec gav le nas ax dens kul tu ru li, eko no mi ku ri ga re mo e be bi

da re li gi u ri nor me bi~.50 ba zi sad un da mi viC ni oT ka non mdeb lo bis moTx ov ne bi‚ rom le-

bic gan sazR vra ven sa sa mar Tlos we siT ali men tis ga dax de vi ne bis pi ro bebs‚ ode no bas

da a. S. sa a li men to Se Tan xme ba ar un da mo i cav des pi ro bebs‚ rom le bic ewi na aR mde ge bi-

an ka non mdeb lo bas‚ rom lis sa fuZ vel ze ali men tis ga dax de vi ne ba sa sa mar Tlos we siT

xor ci el de ba. bav Svis mdgo ma re o ba‚ ro me lic Re bu lobs ali ments Se Tan xme bis sa fuZ-

vel ze‚ ar Se iZ le ba iyos ua re si im bav Svis pi ro beb ze‚ ro me lic Re bu lobs ali ments sa-

48 Антокольская М. В., Семейное право, «Юристь», М., 2004, 239.49 Муратова С. А., Семейное Право, 2-е издание, «Эксмо», М., 2005, 224.50 Blair M., D., Weiner M. H., Stark B., Maldonado S., Family Law in the World Community: Cases, Materials,

and Problems in Comparative and International Family Law, Carolina Academic Pres Law Casebook Series, 2nd ed., Durham, North Carolina, 2009, 394.


uzrunvelsayofad

161

sa mar Tlos ga dawy ve ti le biT‚ Tu ma Ti pi ro be bi Se da re biT er Tna i ri a. ka non mdeb lo ba-

Si un da iyos mi Ti Te bu li‚ rom sa a li men to Se Tan xme bis pi ro be bi ba Ti lad iT vle ba Sem-

deg Sem Txve veb Si: Tu isi ni ar Se e sa ba me ba ka no nis moTx ov nebs ali men tis sa sa mar Tlos

ga dawy ve ti le biT ga dax de vi ne bis Se sa xeb; Tu isi ni au a re se ben bav Svis sa ar se bo pi ro-

bebs. aseT Sem Txve va Si ar ar se bobs au ci leb lo ba sa sa mar Tlo Si pi ro be bis ga sa Civ re bis

an sa ku Ta ri moTx ov ne bis dam tki ce bi sa da sxv. ro me li me pi ro be bis ba Ti lo bis Sem Txve-

va Si‚ da in te re se bu li pi ri uf le ba mo si lia mi mar Tos sa sa mar Tlos sar Ce liT Se Tan-

xme bis‚ an ro me li me mi si na wi lis‚ Se de ge bis ga mo ye ne bis Ta o ba ze (ma ga li Tad‚ bo lom de

ali men tis ga dax de vi ne ba‚ ali men tis ga dax de vi ne ba ka no niT gaT va lis wi ne bul va deb Si).

Tu ali men tis mim Rebs Se Tan xme bis pi ro be bi ar aye nebs ua res mdgo ma re o ba Si‚ vid re sa-

sa mar Tlos ga dawy ve ti le biT mi Re bu li ali men tis Sem Txve va Si‚ mag ram, amav dro u lad,

sag rZnob lad ila xe ba bav Svis sxva ra i me in te re se bi‚ daS ve bu lia sa sa mar Tlo Si Se sa ba-

mi si pi ro be bis ga sa Civ re ba.

sa a li men to Se Tan xme bis Sec vla an ba Ti lad cno ba un da gan xor ci el des Sem de gi

we siT: Se Tan xme bis Sec vliT an ba Ti lad cno biT da in te re se bul ma mxa rem we ri lo bi Ti

for miT un da Se aty o bi nos me o re mxa res Ta vi si ga dawy ve ti le bis Se sa xeb. Tu me o re mxa re

Se Tan xme bis Sec vla ze an ba Ti lad cno ba ze uars ity vis‚ an pa suxs ar gas cems Se Tan xme-

ba Si mi Ti Te bul va deb Si (Tu es va de bi Se Tan xme biT gaT va lis wi ne bu li ar aris‚ ma Sin es

va da ka no niT un da ga ni sazR vros sa va ra u dod 30 dRiT)‚ da in te re se bu li mxa re uf le ba-

mo si lia mi mar Tos sa sa mar Tlos sa a li men to xel Sek ru le bis Sec vlis an ba Ti lad cno bis

Ta o ba ze. am Sem Txve va Si sa sa mar Tlo Se a mow mebs Se Tan xme bis Sec vlis an ga uq me bis sa fuZ-

vlebs. Tu sa sa mar Tlo da ad gens‚ rom aR niS nu li cvli le be bis ga mo Se i la xe ba bav Svis in-

te re se bi‚ is sar Cels ar da ak ma yo fi lebs. am Sem Txve va Si sa sa mar Tlo xel mZRva ne lobs

ima ve kri te ri u me biT‚ rac sa sa mar Tlos we siT ali men tis ga dax de vi ne bis dros.

sa a li men to Se Tan xme ba aris ber ke ti sa sa mar Tlo Si ali men tis ga dax de vi ne ba ze

sar Ce lis Se ta nis Tvis. Se sa ba mi sad‚ ali men tis ga dax de vi ne bis ori we si – sa sa mar Tlo

ga dawy ve ti le ba da sa a li men to Se Tan xme ba – er Tdro u lad ver iar se bebs. es ar niS navs‚

rom Se Tan xme bis ar se bo bi sas mxa re eb ma jer ne ba yo fi lo biT an sa sa mar Tlo we siT un da

da ar Rvi on es Se Tan xme ba‚ da e lo don‚ ro dis Se va Za la Si sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le ba

da mxo lod Sem deg mi mar Ton sa sa mar Tlos ali men tis ga dax de vi ne bis sar Ce liT. es iq-

ne bo da xan grZli vi da rTu li pro ce si‚ sax sre bi ki bav Svis sar Ce nad mud mi va daa sa Wi-

ro. uf le ba mo sil pirs uf le ba aqvs mi mar Tos sa sa mar Tlos mas Sem deg, rac val de bu-

li pi ri ar as ru lebs Se Tan xme bis pi ro bebs, da amas Tan mxo lod xse ne bu li Se Tan xme bis

iZu le biT Ses ru le bis moTx ov niT. sar Ce li ali men tis mi Re bis moTx ov na ze am Sem Txve-

va Si ar dak ma yo fil de ba. Tu Se Tan xme ba ar Rvevs er T-er Ti mo na wi le mxa ris in te ress,

Se saZ le be lia sa sa mar Tlos Tvis mi mar Tva mi si iZu le biT Sec vlis, ga uq me bis an ba Ti lad

cno bis moTx ov niT, amas Tan sa nam Se Tan xme ba ar ga uq mde ba an ba Ti lad ar iq ne ba cno bi li

ali men tis mi Re ba ze, sa sa mar Tlo moTx ov na ar dak ma yo fil de ba.

da in te re se bu li mxa re uf le ba mo si lia mi mar Tos sa sa mar Tlos sar Ce liT sa a li-

men to Se Tan xme bis Sec vlis an ba Ti lad cno bis moTx ov niT‚ Tu mxa re Ta ma te ri a lu ri an

oja xu ri ga re mo e be bi mniS vne lov nad Se ic va la da ara sa sa mar Tlo we siT maT Se Tan xme-

bas ver mi aR wi es. mag ram‚ am Sem Txve va Sic‚ xel Sek ru le bis Sec vla an ba Ti lad cno ba ar

un da au a re seb des bav Svis mdgo ma re o bas‚ sa sa mar Tlos we siT ali men tis ga dax de vi ne-

bas Tan Se da re biT.


162

bav Svis mi marT ga dam xde lis mo va le o be bis Ses ru le bis sti mu li re bis Tval saz-

ri siT‚ sa a li men to xel Sek ru le ba Si Se iZ le ba gaT va lis wi ne bu li iyos san qci e bi sa a li-

men to da va li a ne bis Sem Txve va Si‚ Tu es da va li a ne be bi Se iq mne ba ali men tis ga dam xde lis

ga mo. am Sem Txve va Si ad gi li eq ne ba iu ri di u li pa su xis mgeb lo bis pre ven ci ul fun qci as,

ra zec mi u Ti Tebs er T-er Ti ru si mec ni e ri.51

mec ni er Ta na wi li aR niS navs, rom rCe nis uf le bis da sa ca vad ka non mde be li tra-

di ci ul sa mo qa la qo sa mar Tleb riv xerxs mi mar Tavs da ali men te bis dro u lad ga da ux-

de lo bis Tvis gaT va lis wi ne bu li pa su xis mgeb lo bis zo me bis sa xiT pir ga sam tex los da-

kis re bas da za ra lis anaz ra u re bas iye nebs, `Tum ca es sru li a dac ar niS navs, rom aR niS-

nu li dac vis sa Su a le be bis ga mo ye ne bis Se de gad Se ic va la sa a li men to val de bu le bis

bu ne ba~.52 pir ga sam tex los da kis re bis, ro gorc bav Svis uf le bis dac vis sa Su a le bis

ga mo ye ne ba gan pi ro be bu lia sa a li men ti val de bu le be bis qo neb ri vi obi eq tis ar se bo-

biT, mi si gan sa kuT re bu li ro liT Sro mi su u na ro pi re bis uz run vel yo fis pro ces Si,

sa o ja xo sa mar Tal Si ar se bu li ma Ti in te re se bis pri o ri te tu lo bis prin ci pis gaT va-

lis wi ne biT. `rCe nis uz run vel yo fas Tan da kav Si re bu li ur Ti er To be bis sa mar Tleb-

ri vi re gu li re bis me qa niz mSi aR niS nu li sa ja ri mo san qcia iZens sru li ad axa li sa o-

ja xo sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis zo mis Tvi se bas, ro me lic gaT va lis wi ne bu lia

Se sa ba mi si val de bu le bis Se us ru leb lo bis an ara je rov nad Ses ru le bis Sem Txve va Si~.53

`Tu Cven vat ki cebT, rom sa o ja xo sa mar Tleb ri vi mo va le o be bis dam rRve vis mi marT ga-

mo i ye ne ba sa o ja xo sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis zo me bi, ma Sin un da ga ni sazR vros

ma Ti moq me de bis me qa niz mic~.54 am Sem Txve va Si mi zan Se wo ni lia ssk-is Se sa ba mi si mux le-

bis ga mo ye ne ba ka no nis ana lo gi is gziT (ssk-is 394-e da 395-e mux le bi).

mo sar Ce lem un da da am tki cos da va li a ne bis faq ti da mi si ode no ba‚ ase ve, za ra lis

ode no bac. da va li a ne bis war moq mna Si ali men tis ga dam xde lis bra li un da iyos pre zu-

mi re bu li. sa mar Tleb riv ur Ti er To beb Si ali men tis mim Re bi aris sus ti mxa re da da-

uS ve be lia mas da e kis ros mo pa su xis bra le u lo bis dam tki ce ba. ali men tis ga dam xdel ma

Ta vad un da da am tki cos da va li a ne bis Seq mna Si sa ku Ta ri bra lis arar se bo ba. pa su xis-

mgeb lo bis da kis re bis Tvis sak ma ri sia bra lis ne bis mi e ri for ma ro gorc gan zrax va‚ ase-

ve ga uf rTxi leb lo ba. Tu ali men tis ga dam xde li ver da am tki cebs Ta vi si bra le u lo bis

arar se bo bas‚ sa sa mar Tlo mi i Rebs ga dawy ve ti le bas ali men tis mim Re bis sa sar geb lod

kom pen sa ci is amo Re bis Ta o ba ze.

za ra lis kom pen sa ci is Ta o ba ze sar Ce lis Se ta ni sas mo sar Clem un da da a sa bu Tos

za ra lis ode no ba da da a das tu ros igi Se sa ba mi si mtki ce bu le be biT. ka non mdeb lo bis

Ta nax mad‚ za ra li aris im pi ris xar je bi‚ vi si uf le bac iyo Se la xu li. da za ra le bu lis

am xar jebs mi e kuT vne ba: uk ve ga we u li an mo ma val Si ga sa we vi xar je bi Se la xu li uf le-

51 Чичерова Л.Е., Гражданско-правовая ответственность в семейном праве // Цивилистические записки. Вып. 5: Проблемы кодификации гражданского законодательства в РФ / под ред. Рыбакова В.А., Гришко А.Я., «Юрист», М., 2004, 595.

52 Косова О.Ю., Применение законодательство о просрочке уплаты алиментов, Вестник Академии Ге-неральной прокуратуры Российской Федераций, 4(6), 2008, 15, <http://www.agprf.org/journal/2008/vestnik_4_2008.pdf>, [28.10.13].

53 iqve, 16.54 Чичерова Л.Е., Гражданско-правовая ответственность в семейном праве // Цивилистические записки.

Вып. 5: Проблемы кодификации гражданского законодательства в РФ / под ред Рыбакова В.А., Гришко А.Я., «Юрист», М., 2004, 596.


uzrunvelsayofad

163

be bis aR sad ge nad; qo ne bis da kar gvsTan an da zi a ne bas Tan da kav Si re bu li xar je bi (re-

a lu ri za ra li); Se mo sa va li‚ ro mel sac is mi i Reb da ali men tis sa Ta na do ga dax dis Sem-

Txve va Si. ra Tqma un da‚ za ra li anazR a u re bu li iq ne ba re a lu ri zi a nis Sem Txve va Si‚

mag ram ar aris ga mo ricx u li iZu le bi Ti ga dax de vi ne ba anac de ni sar geb lis Sem Txve va Si.

ma ga li Tad‚ ali men tis mim Reb ma ali men tis sa xiT ga dax di li Tan xis na wi li Se iZ le ba Se-

i ta nos ban kSi sa ku Tar an ga riS ze‚ sa dac mas da e ricx e ba Se sa ba mi si pro cen te bi. sa a li-

men to da va li a ne bas Tan da kav Si re biT‚ ali men tis mim Reb ma ver ga zar da Ta vi si Se na ta-

ni da pro cen te bis sa xiT da kar ga gar kve u li Tan xa. es Tan xa Se iZ le ba amo Re bu li iyos

ro gorc da kar gu li sar geb lis anazR a u re ba, Tum ca am az ris opo nen te bi Tvli an‚ rom

ali ments ga aC nia miz nob ri vi da niS nu le ba – bav Svis rCe na. mag ram es su lac ar niS navs‚

rom ali men tis mim Reb ma sru lad un da da xar jos mi Re bu li Tan xa da ar Se eZ los mi si Se-

xe du le bi sa mebr ga mo ye ne ba, maT So ris, mi si de po ni re ba, da zog va da sxva.

za ra lis anazR a u re bi sas mo sar Ce lem un da da am tki cos mi ze zob ri vi kav Si ri sa-

a li men to da va li a ne ba sa da mi ye ne bul za rals So ris. ali men tis ga dam xde lis bra le-

u lo ba ar dgin de ba‚ is pre zu mi re bas sa Wi ro ebs. ali men tis ga dam xde li am tki cebs sa-

ku Tar uda na Sa u lo bas. Tu ar se bobs pa su xis mgeb lo bis yve la pi ro ba‚ za ra li iq ne ba

anazR a u re bu li im na wil Si‚ rac kom pen sa ci iT ar aris ga da fa ru li.

sa in te re so a, sa er Ta So ri so sa ka non mdeb lo praq ti ka sa a li men to Se Tan xme bas-

Tan da kav Si re biT. Sve de Ti sa Su a le bas aZ levs gan qor wi ne bis pro ces Si myof mSob lebs

gan sazR vron bav Svi saT vis ga da sax de li ali men tis mo cu lo ba da `Tu mSob le bi Se Tan-

xmde bi an, sa sa mar Tlo e bi ub ra lod da a das tu re ben mSob le bis gan cxa de bas~. mSob lebs,

ase ve, uf le ba aqvT Sec va lon ali men tis Tan xis ode no ba axa li xel Sek ru le bis sa Su a le-

biT `ma Si nac ki, Tu bav Svi saT vis dax ma re bis mo cu lo ba ad re ga ni sazR vra sa sa mar Tlos

ga dawy ve ti le bis sa fuZ vel ze~. es su lac ar niS navs, rom Sve deT Si sa sa mar Tlo sa er-

Tod ar uwevs ze dam xed ve lo bas mSob lebs So ris ga for me bul xel Sek ru le bebs. `sa sa-

mar Tlos uf le ba aqvs Sec va los ne bis mi e ri ara go niv ru li xel Sek ru le ba ga for me bis

dros ar se bu li ga re mo e be bi sa da, zo ga dad, sxva ga re mo e be bis gaT va lis wi ne biT~.55

Sve de Tis gan gan sxva ve biT, in glis Si, ro gorc we si, nak le bad mis de ven we ri lo biT

xel Sek ru le bebs. bav Svis ali men tTan da kav Si re bu li xel Sek ru le ba, ro me lic ar yo fi-

la Se ta ni li sa sa mar Tlos brZa ne ba Si, xels ver Se uS lis ̀ xel Sek ru le bis ro me li me mxa-

res, an ne bis mi er sxva pirs, mi mar Tos sa sa mar Tlos ali men tis gan sazR vris miz niT~, es

xde ba imis ga mo, rom in glis Si yve la ar mi e sal ma sa a li men to Se Tan xme bis kon fi den ci-

a lu ro bis sa kiTx is ga dawy ve ti sad mi ax le bur mid go mas. ma ga li Tad, Sro mis mi nis trma

bav Svi saT vis ga da sax del ali men tTan da kav Si re biT da a sa xe la ram de ni me mi ze zi Tu

ra tom ani We ben ma me bi upi ra te so bas ne ba yof lo biT kon fi den ci a lur sa a li men to Se-

Tan xme bebs: ì si ni fiq ro ben, rom mi aR we ven uke Tes Se Tan xme bas; rom ga da ix di an nak leb

fuls; fiq ro ben, rom maT ze nak le bi ze wo la iq ne ba ga dax das Tan da kav Si re biT; da, rom

SeZ le ben mo i po von in for ma ci a, ro me lic mas – mzrun ve lo ba ze pa su xis mge bel mSo bels

– ar eq ne ba da ro me lic sa Su a le bas mis cems maT ga a kon tro lon is, ra sac isi ni ix di an~.56

55 Blair M., D., Weiner M. H., Stark B., Maldonado S., Family Law in the World Community: Cases, Materials, and Problems in Comparative and International Family Law, Carolina Academic Press, Law Casebook Series, 2nd ed., Durham, North Carolina, 2009, 617.

56 iqve.


164

ame ri kis Se er Te bul Sta teb Si Se Tan xme bul xel Sek ru le beb Si ali men tis Tan xa,

ro gorc we si, nak le bia xol me sa sa mar Tlos mi er ga sazR vrul Tan xa ze. `bev ri mSo be-

li, ro me lic aTan xmebs ali men tis Tan xas, cu dad aris in for mi re bu li Se sa ba mi si sa-

mar Tleb ri vi nor me bis Se sa xeb. sa sa mar Tlo saq me eb Si, ro mel Ta ra o de no ba aS ka rad

iz rde ba, ad vo ka tis war mod ge na Se saZ le be lia mxo lod er Ti an ro me li me mSob lis Tvis.

am ga re mo e beb Si, Ti To e u li mSob lis re sur seb ma da gan qor wi ne bis mi marT da mo ki de bu-

le bam Se saZ loa mniS vne lo va ni ro li Se as ru los bav Svis Tvis ali men tis gan sazR vris im

Se deg ze, ro mel sac co ta Tu aqvs sa er To ka non mdeb lis mi er na gu lis xmev Se de geb Tan~.57

sxva das xva qvey ne bis mi er gan xor ci e le bul kvle va Ta sa fuZ vel ze Se iZ le ba iT-

qvas, rom sa a li men to xel Sek ru le be bis ar se bo ba zrdis bav Svis Tvis ali men tis ga dax-

dis val de bu le bis Ses ru le bis uz run vel yo fas. ma ga li Tad, ka na da Si Sem Txve ve bi,

ro ca bo lo eq vsi Tvis gan mav lo ba Si ar yo fi la ga dax de bi, ga ci le biT uf ro xSi ria im

mSob lebs So ris, vi sac aqvT sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le ba, vid re im mSob lebs So ris,

rom leb sac aqvT sa a li men to Se Tan xme ba. Ter Tmet qve ya nas Tan da kav Si re bul Ta vi anT

kvle va Si en qor den ma da de ni el me i er ma da as kvnes, rom `skan di na vi is qvey neb ma (rom le-

bic upi ra te so bas ani We ben sa a li men to Se Tan xme bebs) mi aR wi es bav Svis Tvis ali men tis

ga dax das Tan da kav Si re biT umaR les do nes~.58

yo ve li ve ze mo Tqmuli dan ga mom di na re, un da aRi niS nos, rom vi na i dan sa o ja xo sa-

mar Tlis um Tav re si amo ca naa aras rul wlo va ni bav Sve bis sa mar Tleb ri vi in te re se bis

dac va, mSob lebs So ris Se Tan xme ba bav Svis Tvis ali men tis ga dax dis Se sa xeb aris er T-

er Ti sa mar Tleb ri vi me qa niz mi, ro me lic xels uwy obs bav Svis Tvis ali men tis ga dax dis

uf le bis ga mo ye ne bas. ami to mac, sa a li men to Se Tan xme bis mom wes ri ge be li nor me bi uf-

ro de ta lu rad un da iq nes gaT va lis wi ne bu li sa qar Tve los sa o ja xo sa mar Tlis na wi-

liT, rac xels Se uwy obs mSob le bi sa da Svi le bis sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis mo wes-

ri ge bas fi nan su ri dax ma re bis kuTx iT.

3. sa a li men to fon di

sa a li men to fon dis da fuZ ne ba gu lis xmobs, sa a li men to fon dis saq mi a no bis sa Su-

a le biT, imis ga az re bis miR we vas, rom ali men tze uf le ba aris im bav Svis fun da men tu ri

uf le ba, ro me lic ar cxov robs Ta vis mSob leb Tan. sa xel mwi fo sa a li men to fon dis sa-

Su a le biT pir da pir ex ma re ba bav Svebs ga mo i ye non ali men tTan da kav Si re bu li kom pen sa-

ci is mi Re ba ma Ti ka no ni e ri war mo mad gen le bis dax ma re biT da iZ le va rCe vas am uf le be-

bis ga mo ye ne bis Se sa xeb ga dawy ve ti le beb Tan da kav Si re biT. ase Ti val de bu le bis mqo ne

pi re bi mo ti vi re bu li ari an ga da i xa don ali men ti an mo a wes ri gon ur Ti er To ba bav Svis

ka no ni er war mo mad gen leb Tan. sa a li men to fon di dan Tan xe bis mi Re bis uf le biT sar-

geb lo ben aras rul wlo va ni bav Sve bi‚ rom leb sac ali men tis mi Re ba ga ne sazR vra sa sa-

57 Garrison M., The Goals and Limits of Child Support Policy, SromaTa krebulSi: Child Support: The Nexts Frontier, (Oldham J. T., Melli M. S. (eds.))., University of Michigan Press, 2000, 16.

58 Corden A., Meyer D. R., Child Support Policy Regimes in the United States, United Kingdom, and other Countries: Similar issues, Different approaches, University of Wisconsin–Madison Institute for Research on Poverty, Focus, Vol. 21, Number 1, 2000, Spring, 77, <http://www.irp.wisc.edu/publications/focus/pdfs/foc211.pdf> [24.09.13].


uzrunvelsayofad

165

mar Tlo ga dawy ve ti le biT‚ mag ram am Tan xis ga dax de vi ne ba Se uZ le be li gax da. aR niS nu-

li fon de bi uk ve Seq mni lia sxva das xva qvey neb Si (ger ma ni a, es pa ne Ti, po lo ne Ti, lat vi a,

slo ve ni is res pub li ka), bav Sveb ze (da mo qa la qe Ta sxva ka te go ri eb ze) zrun vis gaZ li e-

re bis miz niT, ase ve, mzad de ba ka non pro eq te bi sa a li men to fon de bis da fuZ ne bas Tan da-

kav Si re biT sxva qvey ne bis sa xel mwi fo e bis mi er (ma ga li Tad, ru se Ti). sa a li men to fon-

dis Seq mna bav SvTa uf le be bis dac vis sfe ro Si er T-er Ti um niS vne lo va ne si pri o ri te ti

un da gax des sa qar Tve los Tvis, vi na i dan es iq ne ba sa xel mwi fos mi er bav SvTa uf le be bis

dac vis da mi si fi nan su ri in te re se bis mxar da We ris Zli e ri ga ran ti. yo ve li ve ze mo aR-

niS nu li dan ga mom di na re, Se mu Sa ve bul un da iq nes sa a li men to fon dis Zi ri Ta di kon-

cef ci e bi, rom lis sa fuZ vel zec mom zad de ba ka non pro eq ti `sa a li men to fon dis saq mi-

a no bis Se sa xeb~.

3.1. sa a li men to fon dis iu ri di u li sta tu si

sa a li men to fon di un da Ca mo ya lib des sa ja ro sa mar Tlis iu ri di u li pi ris sa-

xiT, ro me lic da eq vem de ba re ba ius ti ci is sa mi nis tros da mas eq ne ba da mo u ki de be li

bi u je ti. fonds un da hyav des sa meT val yu reo sab Wo, rom lis Se mad gen lo ba Sic Sev len

pi re bi ro gorc sa xel mwi fo or ga no e bi dan, ase ve ad gi lob ri vi TviT mmar Tve lo bi dan.

fon dis fi nan su ri re sur se bis wya ro Se iZ le ba iyos: a) sa xel mwi fo bi u je ti dan ga mo yo-

fi li Tan xe bi, b) ali men tval de bu li pi re bis gan amo Re bu li Tan xe bi (ro ca fon di ali-

men tis mi Re ba ze uf le ba mo si li pi re bi saT vis kom pen sa ci is ga dax dis Sem deg ika vebs mis,

ro gorc kre di to ris ad gils), g) ne ba yof lo bi Ti Se mo wi ru lo be bi da gran te bi, ro me-

lic dam tki ce bu li un da iyos sa meT val yu reo sab Wos an ius ti ci is mi nis tris mi er, Tu

gran ti ucxo sa xel mwi fos gan mom di na re obs. sa xel mwi fom mxar da We ra da, sa Wi ro e bis

Sem Txve va Si, fi nan su ri dax ma re ba un da ga u wi os fonds mi si da ar se bi dan pir ve li ori

wlis gan mav lo ba Si.

3.2. sa a li men to kom pen sa ci is mi Re bas Tan da kav Si re bu li

wi napi ro be bi

ka no niT `sa a li men to fon dis saq mi a no bis Se sa xeb~ un da ga ni sazR vros pi ro be bi,

ro me lic un da Ses rul des sa a li men to kom pen sa ci is ga da sax de lad. sa a li men to fon dis

Zi ri Ta di mi za nia sar geb lo bis mo ta na bav Sve bis Tvis, rom le bic ig no ri re bu li ari an

ali men tis ga da ux de lo bis ga mo, xan da xan dar Ce ni li ari an, ma te ri a lu ri wi na pi ro be bis

Tval saz ri siT, ar se bo bis Tvis sa Wi ro mi ni ma lu ri Se saZ leb lo be bis ga re Se. imis Tvis,

rom Ta vi dan iq nas aci le bu li am gva ri da mo ki de bu le ba, ali men tis Tvis kom pen sa ci is

ga dax dis uf le bis mo po ve bis pi ro be bi zus tad un da iq nes gan sazR vru li.

sa a li men to kom pen sa ci is ga dax dis sa mar Tleb ri vi sa fuZ ve lia sa sa mar Tlos ka-

no ni er Za la Si Se su li ga dawy ve ti le ba, ro me lic ar aR srul de ba imis ga mo, rom val de-

bu li pi ri ar ix dis an, ara re gu la ruld ix dis sa a li men to Tan xas. aq un da aRi niS nos,

rom kom pen sa cia ar aris ali men tis ga dax da ze val de bu li pi ris axa li val de bu le ba,

ara med es aris ub ra lod im val de bu le bis Ses ru le bis Sem cvle li val de bu le ba, ro me-

lic ga ni sazR vra sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le biT.


166

3.2.1. mo qa la qe o ba an mud mi vi sacx ov re be li

ali men tis kom pen sa ci is mi Re bis uf le ba aqvs bavSvs, ro me lic aris sa qar Tve los

mo qa la qe da mud mi vad cxov robs sa qar Tve lo Si, ase ve, ucx o e Tis mo qa la qes, ro mel sac

aqvs mud mi vi sacx ov re be li ad gi li sa qar Tve lo Si da amis Se sa xeb mi Ti Te bu li iq ne ba sa-

xel mwi fo ebs So ris or mxriv Se Tax me ba Si.

3.2.2. asa kob ri vi SezR ud va

sa a li men to kom pen sa ci is uf le ba grZel de ba 18 wlam de, anu bav Svis srul wlo va-

ne bis miR we vam de, an mi si Sro mi su u na ro bis Sem Txve va Si srul wlo va no bis miR we vis Sem-

de gac.

3.3. ali men tis kom pen sa ci is sa aR ricx vo Jur na li

sa a li men to fon di un da awar mo eb des ali men tis kom pen sa ci is sa aR ricx vo Jur-

nals fon dis val de bu le be bis, ase ve, sta tis ti ku ri an sa mec ni e ro miz ne biT ma Ti ga mo-

ye ne bi saT vis. ali men tis kom pen sa ci is sa aR ricx vo Jur na li mo i cavs bav Svis, ka no ni e ri

war mo mad gen li sa da ali men tis ga dax da ze val de bu li pi ris pi rad mo na ce mebs.

bav Svis mo na ce me bis sa aR ricx vo Jur na li mo i cavs: bav Svis sa xels, gvars; da ba de-

bis Se sa xeb mo na ce mebs; mo qa la qis in di vi du a lur re gis tri re bul no mers; mo qa la qe-

o bas; oja xis sa er To mo na ce mebs; ali men tis mo cu lo bas; da saq me bas; aR mzrde lo bi Ti

miz niT ro me li me da we se bu le ba Si gan Tav se bis mo na ce mebs; bo lo wlis Tve e bis mi xed viT

ga dax di li ali men tis Se sa xeb in for ma ci as gan cxa de bis war mod ge nam de; ga dax di li ali-

men ti ali men tis kom pen sa ci is uf le bis aRi a re bis dros.

ka no ni e ri war mo mad gen lis Se sa xeb Jur na li mo i cavs Sem deg mo na ce mebs: sa xe li,

gva ri; da ba de bis mo na ce me bi; mo qa la qis in di vi du a lu ri re gis tri re bu li no me ri; sa-

ban ko an ga ri Sis no me ri; Sem nax ve li sa la ros an ga ri Si an ucxo qvey nis mo qa la qis ara re-

zi den tis an ga ri Si; sacx ov re be li mi sa mar Ti, sa dac un da ga ig zav nos fos ta.

ali men tis ga dax da ze val de bu li pi ris Se sa xeb Jur na li mo i cavs Sem deg mo na ce-

mebs: sa xe li, gva ri; da ba de bis Ta ri Ri; mo qa la qis in di vi du a lu ri re gis tri re bu li no-

me ri; sacx ov re be li ad gi lis mi sa mar Ti; mo qa la qe o ba, oja xis sa er To mo na ce me bi; da saq-

me ba. mo na ce me bi Se mo sav li sa da qo ne bis Se sa xeb.

ali men tis kom pen sa ci is da das tu re bis pro ce si saT vis sa Wi ro mo na ce me bi gan-

mcxa deb lis, bav Svis, gan mcxa deb lis ka no ni e ri war mo mad gen lis da ali men tis ga dax da-

ze val de bu li pi ris Se sa xeb mi i Re ba uSu a lod gan mcxa deb lis gan. gan mcxa de bel ma un da

ga ag zav nos Sem de gi mo na ce me bi: sa xe li, gva ri, in for ma cia da ba de bis, dro e bi Ti an mud-

mi vi sacx ov reb lis Se sa xeb da ali men tis ga dax da ze val de bu li pi ris da saq me bis Se sa-

xeb. sxva mo na ce me bis Seg ro ve bas uz run vel yofs sa a li men to fon di Se sa ba mi si da we se-

bu le be bis mi er mo wo de bu li sa Wi ro in for ma ci is sa fuZ vel ze.


uzrunvelsayofad

167

3.4. sa a li men to kom pen sa ci is mi Re bis pro ce si

sa a li men to kom pen sa ci is mi Re bis pro ce si iwy e ba gan cxa de bis sa fuZ vel ze. pir-

vel do ne ze sa a li men to fon di iRebs ga dawy ve ti le bas sa a li men to kom pen sa ci is mi Re-

bis uf le bas Tan da kav Si re biT. sa a li men to fon di da mo u ki deb lad axor ci e lebs val-

de bu li pi re bis wi na aR mdeg Tan xe bis amo Re bis sa sa mar Tlo pro cess ma Ti ar se bo bis

da sawy is Si ve im ad vo ka te bis dax ma re biT, rom le bic awar mo e ben pro cess sa a li men to

fon dis sa xe liT da mis an ga riS ze. Tan xe bis amo Re bis ase Ti pro ce sis or ga ni za cia mo-

iTx ovs sa a li men to fon dis sax sre bi sad mi eko no mi ur mid go mas, rad gan ma Ti aR sru le-

bis sa sa mar Tlo pro ce se bi ukav Sir de ba did xar jebs. sa a li men to fon di waradgens aR-

sru le bas Tan da kav Si re bu l gan cxa de bas da sar Ce lebs sa a li men to fon dis Ta nam Srom-

le bis da xma re biT. sa a li men to fon dis Ta nam Srom le bi swra fad da efeq tu rad mo i po-

ve ben ga mo Zi e bis sa Su a le biT aR sru le bas Tan da kav Si re biT ar se bu li gan cxa de bis Tvis

sa Wi ro mo na ce mebs.

sa sa mar Tlos gziT Tan xis amo Re biT sa a li men to fon di cdi lobs ad rin de li Tan-

xe bis amo Re bis Ro nis Zi e beb Tan er Tad, mi aR wi os val de bul pi re bam de, ra Ta maT da iwy-

on ar se bu li val de bu le be bis ga dax da. es, Zi ri Ta dad, exe ba sa sa mar Tlos gziT Tan xe-

bis amo Re bis dawy e bam de Ro nis Zi e bebs, ro mel sac mi e kuT vne ba mo va le e bis in for mi re ba

saalimento valdebulebebis Sesaxeb, ra Ta maT da iwy on ali men te bis ga dax da.59

sa a li men to kom pen sa ci is ga dax dis dRes, ali men tis ga dax da ze val de bul pi reb-

Tan mi mar Te biT sa a li men to fon di xde ba kre di to ri, da es aris da ax lo e biT ga dax di-

li kom pen sa ci is Tan xa, ro me lic ga i zar da ga an ga ri Se bu li pro cen ti sa da sa sa mar Tlo

pro ce sis xar je bis ga mo. amis Se sa xeb sa a li men to fon dma un da ac no bos ali men tis ga-

dax da ze val de bul pirs da wa rud gi nos mas amis da mam tki ce be li sa Ta na do do ku men te bi.

sa a li men to kom pen sa ci is Tan xis gan sazR vri sas mxed ve lo ba Si mi i Re ba bav Svis asa-

ki da ali men tis mo cu lo ba, ro me lic ga ni sazR vra sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le biT. sa-

a li men to kom pen sa ci is mo cu lo ba sul mci re un da ak ma yo fi leb des bav Svis sa si cocx-

lod au ci le bel moTx ov ni le bebs. bav Svma un da mo i po vos sa a li men to kom pen sa ci is uf-

le ba ka no nis Se sa ba mi sad gan cxa de bis war dge nis dRis mom dev no Tvis pir ve li dRi dan.

sa a li men to fon dis mi er sa a li men to kom pen sa cia bav Svis ka no ni e ri war mo mad gen li-

saT vis ga dax dil un da iq nes mim di na re Tvis 15 ricx vam de.

sa a li men to kom pen sa ci is uf le bis mi Re ba srul de ba: bav Svis ka no ni e ri war mo mad-

gen lis moTx ov nis sa fuZ vel ze; ali men tis ga dax da ze val de bu li pi ris moTx ov nis sa-

fuZ vel ze, Tu is da am tki cebs, rom yve la mis mi er ga da sax de li ali men ti ga dax di lia

da rom ali men ti ga dax di lia ori TviT ad re an fi nan su ri sax sre bi de po ni re bu lia sa-

sa mar Tlo Si bav Svis sa sar geb lod; im ga re mo e be bis ar se bo bis sa fuZ vel ze, rom lis Za-

li Tac wyde ba sa a li men to val de bu le ba; Tu aRar srul de ba sa a li men to kom pen sa ci is

uf le bis mi Re bis pi ro be bi;

59 Rijavec V., Krajic S., The Maintenance of Children: Alimony Fund as the Saving Grace?, SromaTa kre-

bulSi: Family Finances, (Verschraegen B. (ed.)), Jan Sramek Verlag, Vienna, 2009, 653.


168

4. das kvna

das kvnis sa xiT Se iZ le ba iT qvas, rom axa li sa mar Tleb ri vi in sti tu te bis: sa a li-

men to Se Tan xme bi sa da sa a li men to fon dis mTa va ri mi za nia Se am ci ros im mSob lis mi er

ali men tis ga da ux de lo bis Se de gad bav Svis Tvis zi a nis mi ye ne bis Se de ge bi, vis Ta nac bav-

Svi ar cxov robs. sa a li men to fon dis mi za nia gav le na mo ax di nos ali men tis ga dax da ze

val de bul pi reb ze, rom le bic ar ix di an da isev cdi lo ben Ta vi aa ri don ma Ti Svi le-

bis Tvis Se Tan xme bu li an gan sazR vru li ali men tis ga dax das. sa a li men to fon dis da niS-

nu le ba a, mi si sa Su a le biT bav Sve bi, rom le bic yve la ze me tad za ral de bi an ali men tis

ga da ux de lo biT, iReb dnen dax ma re bas.60 sa xel mwi fo eb Si, sa dac bi u je ti sa Su a le bas iZ-

le va da fi nan sdes uam ra vi pro eq ti da mog var des prob le ma, bav Sve bis dax ma re ba un da

iyos pri o ri te tu li ro gorc bav SvTa uf le be bis dac vis ga e ros kon ven ci iT gaT va lis-

wi ne bu li sa er Ta So ri so val de bu le be bis dac vis, ase ve im faq tis aRi a re bis Tva saz ri-

siT, rom bav Sve bi za ral de bi an si Ra ri bis ga mo, rac, Ta vis mxriv, la xavs maT ada mi a nur

uf le bebs. sa xel mwi fo e bi Se saZ loa aR moC ndnen di le mis wi na Se da ga a ke Ton sa xel mwi-

fo in te re seb sa da bav Svis sa u ke Te so in te re sebs So ris ara po pu la ru li ar Ce va ni. Tum-

ca es un da iq nas gan xi lu li ro gorc uf ro da ma te bi Ti Ro nis Zi e ba da mxo lod bav Svis

sa sar geb lod ar Ce va nis ga ke Te biT sa xel mwi fo SeZ lebs efeq tu rad aRi a ros bav Sve bis

mi marT sru li pa su xis mgeb lo ba dax ma re bis val de bu le be bis Ses ru le ba Si61. dax ma re-

bis ga we vi sas yo vel Tvis ar se bobs sa xel mwi fo in te res Tan da pi ris pi re bis prob le ma da

bavSvs yo vel Tvis mo u wevs sa xel mwi fo xa zi nis mi marT ar se bu li sxva moTx ov ne bis Tvis

kon ku ren ci is ga we va, Tum ca msof li o Si sa dac yo vel dRi u rad ga i Za xi an, rom bav Svis sa-

u ke Te so in te re se bi yve la ze mniS vne lo va ni a, am gva ri Se xe du le ba mi u Re be li a.62

yo ve li ve ze mo aR niS nu li dan ga mom di na re, gan xi lu li sa mar Tleb ri vi in sti tu te-

bi – sa a li men to Se Tan xme ba da sa a li men to fon di, Se saZ le be lia um niS vne lo va nes dac-

vis me qa niz me bad iq nes gan xi lu li ali men tis ga dax dis uz run vel sa yo fad, rac xels Se-

uwy obs sa qar Tve lo Si bav SvTa uf le be bi sa da ka no ni e ri in te re sis dac vas.

60 Rijavec V., Krajic S., The Maintenance of Children: Alimony Fund as the Saving Grace?, SromaTa kre-

bulSi: Family Finances, (Verschraegen B. (ed.)), Jan Sramek Verlag, Vienna, 2009, 655.61 Farrugia R., State Responsibility in Enforcing Maintenance Obligations Toward Children, SromaTa kre-

bulSi: Family Finances, (Verschraegen B. (ed.)), «Jan Sramek Verlag», Vienna, 2009, 84.62 UNESCO Sesabamisad, msoflioSi 250 milioni bavSvi 5-dan 17 wlamde, an yoveli meeqv-

se bavSvi muSaobs. ix. <http://portal.unesco.org/education/en/ev.php-URL_ID=32966&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html>, [10.12.2008]. evropaSi evrosabWos kvlevebis Sesabamisad, 15% bavSvebisa cxovrobs siRaribis zRvarze qvemoT. ix. <http://www.coe.int/t/commissioner/Viewpoints/070709>. ENOC-is (European Network of Commissioners for Children) Sesabamisad, 19% cxovroben siRaribis safrTxis qveS. ix. <http://www.ombudsnet.org/enoc/resources /infodetail.asp?id=19126> [12.12.2008].

169

guram naWyebia*

danaSaulSi TanamonawileTa Tanabraleulobis dasabuTebis meTodologiuri problema

1. Sesavali

da na Sa ul Si Ta na mo na wi le o ba rTu li prob le ma a, ro me lic mra val mxriv mec ni e-

rul mid go mas mo iTx ovs. wi nam de ba re naS rom Si yu radR e ba ga max vi le bu li iq ne ba da na-

Sa ul Si Ta na mo na wi le Ta Ta nab ra le u lo bis prob le ma ze. pa su xis mgeb lo ba, fi lo so fi-

u ri ga ge biT, upir ve les yov li sa, po zi ti u ri a, ro ca su bi eq ti Ta vis nor ma tul mo va le-

o bas eki de ba pa su xis mgeb lu rad, e.i. am mo va le o bis aR sru le bis Si na ga ni mza o biT. sam-

wu xa rod, kri mi na lis te bi pa su xis mgeb lo bas, ro gorc we si, ige ben ne ga ti u ri as peq tiT,

ro gorc uk ve Ca de ni li da na Sa u lis mi marT sa xel mwi fos uar yo fiT re aq ci as. am gva rad

ga ge bu li pa su xis mgeb lo bis sa fuZ vlis sa kiTxi dRem de ga ur kve ve li a. es bu neb ri vi-

ca a, rad gan, Tu pa su xis mgeb lo bis po zi ti u ri as peq tis da niS nu le ba da mi si sa fuZ ve li

cno bi li ar aris, sa i dan ga ir kve va ne ga ti u ri pa su xis mgeb lo bis da niS nu le ba da mi si

sa fuZ ve li? aq ik ve Te ba di a leq ti ku ri az rov ne bis we si, rom lis Ta nax mad, ne ga ti u ri,

ro gorc po zi ti u ris, da de bi Tis me o re mxa re, as peq ti, po zi ti u ris dad ge nas da mis gan

amos vlas mo iTx ovs.

ru sul iu ri di ul li te ra tu ra Si ne ga ti u ri pa su xis mgeb lo bis sa fuZ vlad, ro-

gorc we si, da na Sa u li Tu mi si Se mad gen lo baa miC ne u li. sa qar Tve los sis xlis sa mar-

Tlis ko deq sis (Sem dgom Si – sssk) me-7 mux lis pir ve li na wi lis Ta nax mad, sis xlis sa mar-

Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis sa fuZ ve lia da na Sa u li. mar Ta li a, sssk-is me-7 mux li da na-

Sa u lis cne bis ger ma nul mo dels iT va lis wi nebs (qme de bis Se mad gen lo bis, am qme de bis

mar Tlwi na aR mde go bi sa da su bi eq tis bra lis er Ti a no biT), mag ram sis xlis sa mar Tleb-

ri vi pa su xis mgeb lo bis sa fuZ vlis sa kiTx Tan mi mar Te biT, ro gorc Cans, ru sul tra di-

ci as izi a rebs.

ger ma ni is fe de ra ci u li res pub li kis ssk-is 29-e pa rag raf Si naT qva mi a, rom qme-

de ba Si ram de ni me mo na wi lis ar se bo bis Sem Txve va Si, yo ve li maT ga ni sa ku Ta ri bra lis

mi xed viT da is je ba. a qe dan ga mom di na re, ger ma nul sis xlis sa mar Tleb riv li te ra tu-

ra Si, ro gorc we si, aRi a re bu lia da na Sa ul Si Ta na mo na wi le Ta e.w. li mi ti re bu li aq-

ce so ro ba, rom lis Ta nax mad, qme de ba Si mo na wi le pi ri, sxvi si bra lis gaT va lis wi ne bis

ga re Se, sa ku Ta ri bra lis mi xed viT da is je ba. aqe dan ga mom di na re, lo gi ku ri a, rom sis-

xlssa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis sa fuZ vlad bra li un da Ca iT va los. am Sem Txve-

va Si lo gi ku rad dge ba da na Sa ul Si Ta na mo na wi le Ta Ta nab ra le u lo bis prob le ma. Tum-

ca li mi ti re bu li aq ce so ro ba zog jer izR u de ba, ro de sac acx a de ben, rom es prin ci pi

ar aTa vi suf lebs Zi ri Ta di qmde bis `gan zrax“ gan xor ci e le bis moTx ov ni sa gan, rad gan

`sis xlis sa mar Tleb ri vi we siT das ja di, mxo lod gan zrax Ca de nil mar Tlsa wi na aR mde-

* iuridiul mecnierebaTa doqtori, Tsu-is iuridiuli fakultetis sruli profesori.


170

go qmde ba Si gan zra xi Ta na mo na wi le o ba a~.1 zo gi er Ti ger ma ne li kri mi na lis tis mtki ce-

biT, Zi ri Tad qme de ba ze Ta na mo na wi le Ta das ja do bis da mo ki de bu le ba imi Taa pi ro ba de-

bu li, rom ar se bobs bra lis ga mom ricx ve li da Se mam su bu qe be li ga re mo e ba ni.2

k. roq si nis mtki ce biT, li mi ti re bu li aq ce so ro bis prin ci pis praq ti ku li mniS-

vne lo ba di di ara a, rad gan, bra lis ga re Se moq me de bi sas Se iZ le ba ad gi li hqon des Se u-

racx a do bas Tu sxva ana lo gi ur ga re mo e bebs, rom le bic Ta na mo na wi le o bas ga mo ricx a-

ven da qmni an Su a lo bi Ti am sru leb lo bis Se saZ leb lo bas.3 Tum ca ir kve va, rom ger ma nul

ka non mdeb lo ba sa da Te o ri a Si li mi ti re bu li aq ce so ro bis cne bas uf ro sxva da niS nu-

le ba aqvs. ker Zod, Se saZ le be li a, rom spe ci a lu ri su bi eq ti, ro me lic, Ta vi si sam sa xu-

reb ri vi mdgo ma re o biT, mo ce mu li Se mad gen lo bis mxo lod am sru le be li Se iZ le ba iyos,

moq me deb des bra lis ga re Se, xo lo, vinc am pirs umar Tlo bis ken wa a qe zebs an da ex mre ba

mis gan xor ci e le ba Si, da us je li ar un da dar Ces.4

2. prob le mis das ma

qar Tul iu ri di ul li te ra tu ra Si gav rce le bu lia mo saz re ba, rom da na Sa ul-

Si Ta na mo na wi le Ta das ja do bis sa fuZ ve li aris er Ti a ni umar Tlo ba (e .i. qme de bis Se-

mad gen lo bi sa da mi si mar Tlwi na aR mde go bis er Ti a no ba), xo lo bra lis sfe ro Si er Ti

Ta na mo na wi lis bra li me o res ar ewi la de ba.5 (e .i. Ta na mo na wi le Ta Ta nab ra le u lo ba ar

ar se bobs). am mo saz re bas Ta vi se bu rad asa bu Tebs sa mar Tlis doq to ri m. tu ra vac. mi-

si az riT, da na Sa ul Si Ta na mo na wi le o bis dros umar Tlo ba un da iyos er Ti a ni, Tum ca,

zog jer, Se saZ le be lia Se mad gen lo ba iyos gan sxva ve bu li. ma ga li Tad, de da, ro mel mac

uSu a lod mok la axal So bi li mSo bi a ro bis umal ve, pa suxs agebs ro gorc sssk-is 112-e

mux liT gaT va lis wi ne bu li Se mad gen lo bis am sru le be li, xo lo da, ro mel mac de das

Svi lis mok vlis gan zrax va aRuZ ra, pa suxs agebs sssk-is 109-e mux lis me o re na wi lis `b~

qve pun qtiT gaT va lis wi ne bu li qme de bis Tvis (e .i. mkvle lo ba wi nas war Sec no biT aras-

rul wlo va ni sa an um weo mgo ma re ba Si myo fi sa).6

es ma ga li Ti da mi si av to ri se u li ko men ta ri fri ad sa in te re soa ara er Ti Tval-

saz ri siT. jer er Ti, swo ria is, rom am ma ga liT ze gan xor ci e le bu lia mkvle lo bis umar-

Tlo ba, xo lo, mkvle lo bis Se mad gen lo ba gan sxva ve bu li a. me o rec, rac mTa va ri a, wi nam-

de ba re sta ti a Si das mu li prob le mis Tval saz ri siT aS ka ra a, rom am ma ga liT ze ar se-

bobs axal So bi lis mkvle lo bis wam qe zeb li sa da mi si am sru leb lis bra lis (gan zrax vis)

er Ti a no ba, oRond gan sxva ve bu li xa ris xiT. ker Zod, am Sem Txve va Si wam qe ze bels me ti

bra li mi uZR vis, vid re am sru le bels. ga sak vi ri isa a, Tu ra tom iq ce va es ele men ta ru li

faq ti aseT prob le mad.

1 veselsi i., boilke v., sisxlis samarTlis zogadi nawili, danaSauli da misi agebuleba,

Tsu, Tb., 2010, 317 (germanulidan Targmna z. arseniSvilma, xolo, qarTuli gamocemis

samecniero redaqtoria i. dvaliZe). 2 Lescheck H.H., Lehrbuch des Strafechts, Allgemeiner Teil, Berlin, 1998, 598. 3 Roxin C., Strafrecht, Allgemeiner Teil, B. 2, München, 2003, 138. 4 dawvrilebiT ix. mWedliSvili-hedrixi q., sisxlis samarTali, zogadi nawili, danaSau-

lis gamovlinebis calkeuli formebi, meridiani, Tb., 2011, 206. 5 gamyreliZe, o., sisxlissamarTlebrivi umarTloba da TanamonawileTa dasjasdobis

safuZveli, Tb., 1989. 6 turava m., sisxlis samarTali, zogadi nawilis mimoxilva, II gamocema, Tb., 2010, 179.

guram naWyebia, danaSaulSi TanamonawileTa Tanabraleulobis dasabuTebis

meTodologiuri problema

171

bu neb ri vi a, ar ga mo i ricx e ba Sem Txve va, ro de sac k. roq si nis Ta nax mad, am sru leb-

lis bra lis ga mom ricx ve li pi rov nu li de feq ti im Ta viT ve ar iyo cno bi li, 7 mag ram aq

ik ve Te ba, ma ga li Tad, wam qe zeb lis Sec do ma, ro de sac mas ego na, rom da na Sa u lis Ca sa de-

nad aqe zeb da Se racx ads, xo lo, es uka nas kne li Se u racx a di aR moC nda. Tu am Sec do miT

wa qe ze bul ma Se u racx ad ma re a lu rad ga na xor ci e la qme de bis ro me li me Se mad gen lo ba,

ma Sin sa xe zea Su a lo bi Ti am sru leb lo ba. mniS vne lov nad sa yu ra de boa is ar gu men ti,

rom lis Ta nax mad, spe ci a lu ri su bi eq tis Sem Txve va Si Su a lo bi Ti am sru leb lo ba ar ar-

se bobs, ris ga moc li mi ti re bu li aq ce so ro bis ga mo ye ne ba au ci le be li xde ba, ami tom

li mi ti re bu li aq ce so ro bis uar yo fa an ugu le bel yo fa da uS ve be li a, mag ram mi si am-

gva ri zo ga di ga buq vac ar iq ne ba mi zan Se wo ni li da amis ga mo da na Sa ul Si Ta na mo na wi le-

Ta Ta nab ra le u lo bis uar yo fac ar iq ne ba mar Te bu li, Tum ca, am saq me Si bra li sa da ne-

ga ti u ri pa su xis mgeb lo bis aR re vac ga saT va lis wi ne be lia da ami tom aR niS nu li sa kiTxi

naS rom Si qve moT iq ne ba gan xi lu li.

3. da na Sa ul Si Ta na mo na wi le o bis sa ka non mdeb lo cne ba

sssk-is 23-e mux lis Ta nax mad, da na Sa ul Si Ta na mo na wi le o ba niS navs ori an me ti

pi ris gan zrax er Tob liv mo na wi le o bas gan zra xi da na Sa u lis Ca de na Si. ro gorc Cans, aq

ter mi ni `gan zrax va“ or je raa ga mo ye ne bu li, rac, Sem Txve vi Ti ar Se iZ le ba iyos. jer

er Ti, gan zrax va bra lis er T-er Ti for maa ma Sin, ro de sac ger ma ne li ko le ge bis did

na wils ama Si eW vi Se aqvs (miT uf ro fi na liz mis mim dev rebs); me o rec, da na Sa ul Si ga-

uf rTxi le be li Ta na mo na wi le o ba Se uZ le be li a, rad gan, ga uf rTxi leb lo bis, ro gorc

bra lis for mis, ar se bi Ti Ta vi se bu re ba isa a, rom win da xe du le bis nor mi sad mi su bi eq-

tis da mo ki de bu le ba mkac rad per so na lu ri a; me sa mec, Ta na mo na wi le o ba arc ga uf rTxi-

le bel da na Sa ul Sia Se saZ le be li.

Se sa ba mi sad, gan zrax vis, ro gorc bra lis for mis, Sem Txve va Si `Ta nam zrax ve lis

cne ba sav se biT lo gi ku ri a, xo lo, `Ta nam zrax ve li~ ki, `Ta nab ra le u lo bis~ si no ni mi a,

imis mi u xe da vad, rom bra li da mi si for ma er Ti da igi ve ara a.

4. bra li sa da ne ga ti u ri pa su xis mgeb lo bis aR re vis wi na aR mdeg

mniS vne lo va nia ga ni sazR vros, da na Sa ul Si Ta na mo na wi le Ta Ta nab ra le u lo bis

uar yo fa an ugu le bel yo fa bra li sa da ne ga ti u ri pa su xis mgeb lo bis er Tma neT Si aR re-

viT xom ar aris gan pi ro be bu li. mar Tlac, sis xlis sa mar Tleb riv li te ra tu ra Si xSi rad

am tki ce ben, rom bra li per so na lu ri ga sa kicx o ba a. ne ga ti u ri pa su xis mgeb lo ba, e.i. pa-

sux smgeb lo ba uk ve Ca de ni li da na Sa u leb ri vi qme de bis Tvis, mkac rad per so na lu ri a. ga-

mo dis, rom ne ga ti u ri pa su xis mgeb lo ba da bra li iden tu ri a. al baT ami to ma a, rom bra-

li ab straq tul ga kicx vad Tu ga sa kicx o ba daa miC ne u li ma Sin, ro de sac re a lu rad bra-

li ne ga ti u ri pa su xis mgeb lo bis sa fuZ ve li a. mar Ta li a, ga uf rTxi leb lo bi Ti bra li

mkac rad per so na lu ri a, mag ram es ar ga mo ricx avs bra li sa da ne ga ti u ri pa su xis mgeb-

lo bis Ta na far do bas, rad gan bra li aqac ne ga ti u ri pa su xis mgeb lo bis sa fuZ ve li a. miT

7 Roxin C., Strafrecht, Allgemeiner Teil, B. 2, München, 2003, 138.


172

uf ro, rom sa sa mar Tlo val de bu li a, da ad gi nos, qme de ba Tvi Ti me dov ne bi Taa Ca de ni li

Tu da u dev ro biT.

am ri gad, gan zrax va, ro gorc bra lis for ma, mkac rad per so na lu ri ki ara a, ara med

Ta nab ra le u lo bis sa fuZ ve li a. da na Sa ul Si yo ve li Ta na mo na wi le, sxva Ta na mo na wi les-

Tan Ta nab ra le u lo bis vi Ta re ba Si, pa suxs agebs ara sxvi si bra lis Tvis, ara med sa ku Ta-

ri bra lis xa si a Ti sa da xa ris xis mi xed viT. ma Sa sa da me, ga mo sak vle via sa kiTx i, ar se bobs

Tu ara da na Sa ul Si Ta na mo na wi le Ta Ta nab ra le u lo ba, ro gorc Ti To e u li maT ga nis

per so na lu ri pa su xis mgeb lo bis sa fuZ ve li. am kiTx va ze sa bo loo pa su xi naS ro mis Zi-

ri Tad na wil Si iq ne ba mo ce mu li.

5. da na Sa ul Si Ta na mo na wi le Ta gan zrax vis er Ti a no bis prob le ma

cno bi li ru si kri mi na lis ti n. ta gan ce vi aRi a reb da da na Sa ul Si Ta na mo na wi le Ta

gan zrax vis er Ti a no bas, ro mel sac, mi si az riT, sa fuZ vlad udevs Se Tan xme ba, ro gorc

Ta na mo na wi le o bis pi ro ba.8 cxa di a, da na Sa ul Si Ta na mo na wi le ebs So ris Se Tan xme bas Se-

iZ le ba hqon des ad gi li, mag ram, ro gorc cno bi li a, Ta na am sru leb lo ba Se iZ le ba Sed ges

wi nas wa ri Se Tan xme bis ga re Sec, ro ca er Ti pi ri me o ris da na Sa u leb riv qme de bas am uka-

nas kne lis dam Tav re bam de Se mo u er Tde ba xol me.

mag ram n. ta gan ce vis kon cef ci a Si mTa va ri ma inc da na Sa ul Si Ta na mo na wi le Ta so-

li da ru li pa su xis mgeb lo bis prin ci pi a, ro mel sac, mi si az riT, Ta na mo na wi le Ta bra lis

er Ti a no ba afuZ nebs. av to ri xaz gas miT aR niS nav da, rom obi eq tu ri mxriv mi ze zob ri vi

kav Si ri Ta na mo na wi le Ta moq me de beb sa da da na Sa u leb riv Se degs So ris, xo lo, su bi eq-

tu ri mxriv Ta nab ra le u lo ba gan zrax vis er Ti a no bis sa xiT, afuZ nebs da na Sa ul Si Ta na-

mo na wi le Ta so li da rul pa su xis mgeb lo bas, e.i. yve las pa su xis mge be lo bas er Ti saT vis

da, pi ri qiT, er Tis – yve la saT vis.9

aR niS nu li dan ga mom di na re, av to ris das kvnis Se sa ba mi sad, `yo ve li Ta na mo na wi le

un da iyos bra le u li da Ta nab ra le u li~.10

mi u xe da vad ami sa, n. ta gan ce vi am zo ga di msje lo biT ar Se mo far glu la. ker Zod,

mi si az riT, da na Sa u leb ri vi saq mi a no bi sa da bra lis er Ti a no ba, Tum ca so li da rul pa-

su xis mgeb lo bas afuZ nebs, mag ram sru li a dac ar spobs im in dvi du a lur sxva o bas, rac

Ta na mo na wi le Ta So ris ar se bobs. Za li an sa in te re soa is ga re mo e bac, rom av to ri aq

msje lobs ara in de nad ro gorc iu ris ti, ram de na dac uf ro es Te ti ko si (xe lov ne baT-

mcod ne). ker Zod, ir kve va, rom Ta na mo na wi le o ba Si aR sa niS na via `cxov re bi se u li da na Sa-

u leb ri vi dra ma, ro gorc sce na ze cxov re bis ga mo sax va, rac iTx ovs sa Ta na do Ses ru le-

bas, Ta maS sa da mTe li per so na lis moq me de bebs, rac er Tma ne Tis gan mTa va ri da me o re xa-

ris xo va ni ro le bis Tvi se biT gan xvav de ba.“ aR niS nu li dan ga mom di na re, av to ri ake Tebs

das kvnas, rom Ta na mo na wi le Ta ti pe bis, ma Ti da ma xa si a Te be li niS ne bis, pa su xis mgeb lo-

bis pi ro be bis da a.S. sa kiTx e bi `Ta na mo na wi le o bis Se sa xeb moZR vre bis um niS vne lo va nes

na wils Se ad gens~.11

8 Таганцев Н. С., Русское уголовное право, часть Общая, т. 1. Тула, 2001, 578. 9 iqve, 573. 10 iqve, 577. 11 iqve, 583.



173

am ri gad, aS ka ra a, rom n. ta gan ce vi, er Ti mxriv, aRi a rebs da na Sa ul Si Ta na mo na wi-

le Ta Ta nab ra le u lo bas, ro me lic, mi si az riT, so li da ru li pa su xis mgeb lo bis sa fuZ-

ve li a, mag ram, me o re mxriv, av to ri sru li a dac ar uar yofs da na Sa ul Si Ta na mo na wi le o-

bis gan xva ve bul for mebs, Ti To e u li Ta na mo na wi lis mi er Ses ru le bu li ro lis mTa var

Tu me o re xa ris xo van xa si aTs da Ta na mo na wi le Ta sxva in di vi du a lur niS nebs, rac ma Ti

per so na lu ri pa su xis mgeb lo bis wa nam ZRvrebs Se ad gens. aqe dan ga mom di na re, da na Sa ul-

Si Ta na mo na wi le Ta so li da ru li pa su xis mgeb lo bis prin ci pi mxo lod ga re ga nia da ne ga-

ti u ri pa su xis mgeb lo bis mkac rad per so na lur bu ne bas sa Ta na dod ver iTa vi sebs.

pro fe so ri T. we re Te li aRi a reb da da na Sa ul Si Ta na mo na wi le Ta gan zrax vis er-

Ti a no bas, uar yof da ro gorc ga uf rTxi le bel Ta na mo na wi le o bas, ise Ta na mo na wi le-

o bas ga uf rTxi le bel da na Sa ul Si da mar Te bu lad am tki ceb da, rom `Ta na mo na wi le o ba

bra lis sxva das xva for mis dros da uS ve be li a~.12

6. da na Sa u lis Ta vi dan aci le bis ga mo sis xlis sa mar Tleb ri vi

ur Ti er To bis idea da mi si me To do lo gi u ri mniS vne lo ba

da na Sa u lis Ca de nis ga mo sis xlis sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis ide a, ro gorc we-

si, ba to nob da yo fil sab Wo Ta kav Sir Si da ba to nobs Ta na med ro ve ru se Tis fe de ra ci-

a Sic. ru su li sa mar Tlis mec ni e re ba Si iS vi a Ti araa mtki ce ba, rom `sis xlis sa mar Tleb-

ri vi nor me bi Ta vi an Ti“ sa xiT `mi mar Tul ni ari an ada mi an ze, ro mel mac Ca i di na da na Sa-

u li~.13 aqe dan lo gi ku rad ga mom di na re obs das kvna, rom, jer er Ti, pa su xis mgeb lo ba

sis xlis sa mar Tal Si mxo lod ne ga ti u ri a, e.i. da na Sa u lis Ca de nis ga moa Se saZ le be li.

me o rec, ir kve va, rom sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis sa fuZ ve li da na Sa u li a.

me sa mec, am poz ci i dan po zi ti u ri pa su xis mgeb lo bis idea ga mo ricx u li a.

igi ve das kvna ga mom di na re obs ger ma nu li tra di i ci dan, sa dac daS ve bu li a, rom

da na Sa u li uk ve Ca de ni li a, Tu gan xor ci e le bu lia sis xlis sa mar Tlis ko deq siT gaT-

val swi ne bu li qme de bis Se mad gen lo ba da, ama ve dros, ar ar se bobs qme de bis mar Tlwi na-

aR mde go bi sa da su bi eq tis bra lis ga mom ricx ve li ga re mo e ba ni. ra ki da na Sa u li, ze mo-

aR niS nul ga re mo e ba Ta ga mo, Ca de ni lad iT vle ba, am tra di ci as Tan da na Sa u lis Ta vi dan

aci le bis ga mo sis xlis sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bi sa da po zi ti u ri pa su xis mgeb lo bis

er Ti a no bis idea ar se bi Tad Se u Tav se be li a.

sis xlis sa mar Tlis nor mis moTx ov na mi mar Tu lia sis xlis sa mar Tlis su bi eq tze,

ro me lic val de bu lia moq me deb des mar Tlzo mi e rad da mo wo de bu li a, mar Tlzo mi e ri

qme de bis val de bu le bas mo e ki dos pa su xis mgeb lu rad, am val de bu le bis aR sru le bis

Si na ga ni mza o biT. am de bu le bis sis wo res adas tu rebs sssk-is pir ve li mux lis me sa me

na wi li, rom lis Ta nax mad, sssk-is mi za nia `da na Sa u leb ri vi xel yo fis Ta vi dan aci le ba

da mar Tlwes ri gis dac va~, ma Sa sa da me, sis xlis sa mar Tleb ri vi ur Ti er To ba ya lib de ba

ara da na Sa u lis Ca de nis, ara med, pi ri qiT, da na Sa ul Ta Ta vi dan aci le bis ga mo. sis xlis

sa mar Tlis ka no nis Za la Si Ses vlis mo men ti dan sis xlis sa mar Tlis su bi eqts ekis re ba

mar Tlzo mi e ri qme de bis val de bu le ba, ro me lic sa xel mwi fos Tan su bi eq tis obi eq tur,

nor ma ti ul kav Sirs ga mo xa tavs, xo lo, mar Tlzo mi e ri qme de bis val de bu le bi sad mi su-

12 wereTeli T., sisxlis samarTlis poblemebi, t. 2, Tb., 2007, 37. 13 Уголовное право, Общая часть, М.,1997, 65.


174

bi eq tis pa su xis mgeb lu ri da mo ki deb le ba, sa xel mwi fos Tan su bi e tis su bi eq tu ri kav Si-

ris ni Sa ni a.

da na Sa u lis Ca de na, mi si ge ne zi sis mi xed viT, iwy e ba sa xel mwi fos Tan su bi eq tis

su bi eq tu ri kav Si ris dar Rve viT, ro de sac su bi eq ti mar Tlzo me ri qme de bis val de bu-

le bas eki de ba upa su xis mgeb lod, e.i. bra le u lad ar Rvevs mar Tlzo mi e ri qme de bis val-

de bu le bas. da bo los, axor ci e lebs sis xlis sa mar Tlis ko deq siT gaT va lis wi ne bu li

qme de bis Se mad gen lo bas. Ca de ni li qme de bis da na Sa u lad kva li fi ka cia ki iwy e ba pi ru ku

Tan mim dev ro biT: Tav da pir ve lad un da dad gin des qme de bis Se mad gen lo ba, me o re etap-

ze – am qme de bis mar Tlwi na aR mde go ba, xo lo me sa me ze – su bi eq tis bra li.

aS ka ra a, rom su bi eq tis bra lis dad ge nis Ta na ve ne ga ti u ri pa su xis mgeb lo bis war-

moq mna gar da u va li a, xo lo, am pa su xis mgeb lo bis sa fuZ ve li bra li a.

7. bra li, ro gorc pa su xis mgeb lo bis po zi ti u ri da ne ga ti u ri

as peq te bis kav Si ris for ma

bra lis tra di ci u li Te o ri e bi pa su xis mgeb lo bis fi lo so fi u ri ka te go ri i sa gan

mowy ve tiT aris age bu li. amis ga mo dRem de sa Ta na dod ver gac no bi er da is ga re mo e ba,

rom bra li aris ara qme de bi sa da mi si Se de ge bi sad mi su bi eq tis fsi qi ku ri da mo ki de-

be le ba (bra lis fsi qo lo gi u ri Te o ri a), an su bi eq tis ab straq tu li ga kicx va Tu ga sa-

kicx o ba (bra lis nor ma tul Te o ri ad wo de bu li nor ma ti vis tu li Te o ri a), ara med pa-

su xis mgeb lo bis po zi ti u ri da ne ga ti u ri as peq te bis kav Si ris for ma. mar Tlac, vid re

su bi eq ti Ta vis mo va le o bas pa su xis mgeb lu rad eki de ba, ne ga ti u ri pa su xis mgeb lo ba ar

war mo i So ba. es uka nas kne li mxo lod ma Sin war mo i So ba, ro ca su bi eq ti Ta vis mo va le o bas

mo e ki de ba upa su xis mgeb lod, ro me lic bra lis si no ni mia da ami tom ne ga tu ri pa su xis-

mgeb lo bis sa fuZ ve li a. ga mom di na re iqi dan, rom pa su xis mgeb lo bis po zi ti u ri da ne ga-

ti u ri as peq ti – er Tic pa su xis ge baa da me o rec, isi ni er Tma neTs ki ar ga mo ricx a ven,

ara med, pi ri qiT, gu lis xmo ben. mag ram sa kiTx a vi a, Tu ro gor ukav Sir de bi an isi ni er Tma-

neTs. sa va ra u do a, rom maT So ris kav Si ri un da Seq mnas iseT ma `me sa mem,“ ro me lic, po zi-

ti u ri pa su xis mgeb lo bis uar yo fi sa Tu ugu le bel yo fis ga mo, Tvi Ton pa su xis mgeb lo-

ba ar aris, pi ri qiT, su bi eq tis upa su xis mgeb lo bas ga mo xa tavs, xo lo, es upa su xis mgeb-

lo ba, Ta vis mxriv, ne ga ti ur pa su xis mgeb lo bas afuZ nebs.

am ri gad, ter mi ni ù pa su xis mgeb lo ba~ pa su xis mgeb lo bis po zi ti u ri da ne ga ti u ri

as peq te bis kav Si ris for mas ga moxa tavs da, Cve ni az riT, bra lis ka te go ri as aR niS navs.

aq aS ka rad ik ve Te ba bra lis ka te go ri a lu ri bu ne ba, rad gan, bra li sxva ara fe ri a, Tu

ara su bi eq tis upa su xis mgeb lo bis si no ni mi, ro gorc amo ra lu ri Tu mar Tlsa wi na aR mde-

go qme de bis Ca de nis su bi eq tu ri mi ze zi. nac vlad imi sa, rom su bi eq ti Ta vis mo va le o bas

moh ki de bo da pa su xis mgeb lo biT, is, pi ri qiT, mo iq ca upa su xis mgeb lod, ro ca su bi eq ti

an Seg ne bu lad uar yofs mas ze da kis re bul po zi ti ur pa su xis mgeb lo bas da, ma Sa sa da me,

moq me debs bra lis gan zra xi for miT, an ugu le bel yofs am po zi ti ur pa su xis mgeb lo bas

da, ma Sa sa da me, moq me debs ga uf rTxi leb lo biT. 14

14 naWyebia g. brali, rogorc socialuri filosofiis kategoria, Tb., 2001; misive: sisxlis

samarTali, zogadi nawili, saxelmZRvanelo, Tb., 2011, 426.



175

bra li, ro gorc su bi eq tis upa su xis mgeb lo bis si no ni mi, so ci a lu ri fi lo so fi is

ka te go riaa da, ma Sa sa da me, spe ci fi ku rad vlin de ba sa zo ga do e bis nor ma ti u li sis te me-

bis (zne o bis, re li gi is, sa mar Tlis da a.S.) spe ci fi kis Se sa ba mi sad. aq mok led Se iZ le ba

iT qvas, rom sis xlis sa mar Tlis sfe ro Si bra lad Ca iT vle ba sis xlis sa mar Tlis an win-

da xe du lo bis nor miT dad ge ni li mar Tlzo mi e ri qme de bis val de bu le bi sad mi su bi eq tis

upa su xis mgeb lo da mo ki de bu le ba, ro me lic sis xlis sa mar Tlis ko deq siT gaT va lis wi-

ne bu li qme de bis Se mad geb lo bis mar Tlsa wi na aR mde god gan xor ci e le biT ga mo i xa te ba.

8. pa su xis mgeb lo bis po zi ti u ri da ne ga ti u ri as peq te bis

Se pi ris pi re bi Ti ana li zi

pa su xis mgeb lo bis po zi ti u ri as peq ti, ram de na dac igi nor ma ti u lad dad ge ni li

val de bu le bi sad mi su bi eq tis pa su xis mgeb li an da mo ki de bu le bas ga mo xa tavs, Se iZ le ba

iyos ara mar to per so na lu ri, ara med ko leq ti u ric, ro de sac ori an me ti pi ri er Tob-

li vad, er Tma neT Tan Tan xmo bi Ta da pa su xis mgeb lo biT moq me de ben. ne ga ti u ri pa su xis-

mgeb lo ba ki, pi ri qiT, qme de bis obi eq tur ga re mo e beb Tan er Tad, su beq tis bra lis xa si a-

Ti sa da xa ris xis mi xed vi Tac ya lib de ba da ami tom mkac rad per so na lu ri a.

ze moT gan vi Ta re bu li msje lo bis ga sam ya reb lad, mok led ma inc un da iq nes mi mo-

xi lu li li te ra tu ra so ci a lu ri pa su xis mgeb lo bis Se sa xeb. aR niS nul Tan da kav Si re-

biT, da sa xe le bul un da iq nes naS ro mi, ro me lic jer ki dev 1981 wels ga moq vey nda da,

ma Sa sa da me, mas Si gan vi Ta re bu li ide e biT sab Wo Ta kri mi na lis teb sac Se eZ loT sar geb-

lo ba. igu lis xme ba a. plo xot nis sa in te re so naS ro mi, ro mel Sic po zi ti u ri pa su xis-

mgeb lo bis idea da ma je reb lo bi Taa ga mo xa tu li. av to ri sav se biT mar Te bu lad aR niS-

nav da, rom xde ba so ci a lu ri pa su xis mgeb lo bis spe ci fi kis ab so lu ti za cia zne o bi sa Tu

sa mar Tlis spe ci fi kis Se sa ba mi sad, e.i. sa Ta na dod ar iyo ga az re bu li pa su xis mgeb lo-

bis uf ro zo ga di prob le ma ti ka, xo lo, av to ri, pi ri qiT, mar Te bu lad us vam da xazs pa-

su xis mgeb lo bis fi lo so fi u ri ana li zis mniS vne lo bas. 15

av to ris az riT, axal ka te go ri as aqvs da mo u ki de be li ar se bo bis uf le ba im Sem-

Txve va Si, ro ca is so ci a lur re a lo bas ra i me axal da ar se biT as peq tSi asa xavs, xo lo,

`so ci a lu ri pa su xis mgeb lo ba aris sa zo ga do e bi sa da pi rov ne bis ur Ti er Tkav Si ri sa da

da mo ki de bu le bis er T-er Ti ga mov le na. pa su xis mgeb lo ba ki imi tom war mo i So ba, rom am

ur Ti er To bebs wi na aR mdgob ri vi xa si a Ti aqvT.“16 ir kve va, rom am vi Ta re ba Si ada mi an Ta

qme de ba Se iZ le ba iyos `so ci a lu rad pa su xis mgeb li a ni da so ci a lu rad upa su xis mgeb-

lo~.17

am ri gad, ada mi an Ta qme de ba Se iZ le ba iyos ro gorc pa su xis mgeb li a ni, ise upa su-

xis mgeb lo. sa kiTx a vi a, Tu ram de na daa Se saZ le be li jgu fu ri upa su xis mgeb lo ba?

av to ris az riT, jgu fu ri cno bi e re ba war mo i So ba mo ce mul jguf Si uSu a lo Car-

Tvis, sa er To in te re se bi sa da miz ne bis sa fuZ vel ze. `jgu fu ri pa su xis mgeb lo ba ko-

leq ti ur gons axa si a Tebs, ko leq ti ur ne bas, ko leq ti ur emo ci ebs. ko leq ti vis, jgu fis

wev reb ma er Tma ne Ti adek va tu rad un da aRiq van~.18

15 Плохотный А. Ф., Проблема социальной ответственности, Харьков, 1981, 5.16 iqve, 6. 17 iqve, 9. 18 iqve, 139.


176

mniS vne lov nad sa in te re soa av to ris mtki ce ba, rom `ko leq ti u ri pa su xis mgeb-

lo ba Ta vis Tav Si mo i cavs iden ti fi ka ci is unars, Ta vi si ve igi ve o bis dad ge nas mTli-

a nad jguf Tan, rac TviT cno bi e re bis au ci le be li pi ro ba a.19 ki dev uf ro sa in te re soa

av to ris mtki ce ba, rom `pa su xis mgeb li a ni ga dawy ve ti le bis mi Re ba yo vel Tvis kav Sir-

Sia emo ci ur gan cdeb Tan da xa si aT de ba fsi qi ku ri mdgo ma re o bis mTe li Ta vi se bu re biT.

pa su xis mgeb lo ba ga mo i xa te ba iseT emo ci ur mdgo ma re o ba Si, ro go ri ca a: mo us ven ro ba,

SeS fo Te ba, gan ga Si, su li e ri mRel va re ba, eW vi da a.S. 20

da bo los, qar Tu li prob le ma ti kis Tval saz ri siT, mniS vne lov nad sa yu radR e boa

av to ris Sem de gi de bu le ba: à da mi a ni Se iZ le ba iyos pa su xis mgeb li a ni, ro ca moq me debs

ko leq tiv Si, jguf Si mi Re bu li we sis mi xed viT da Se iZ le ba iyos upa su xis mgeb loc, maT-

Tan Tan xmo ba Si yof niT~.21

am ri gad, aS ka ra a, rom aq, er Ti mxriv, sa u ba ria po zi ti ur pa su xis mgeb lo ba ze, ro-

de sac jgu fis yve la wev ri er Tma neT Tan Tan xmo biT moq me debs sa zo ga do e ba Si mi Re bu li

qce vis we sis mi xed viT, xo lo, me o re mxriv, jgu fi, mi si yve la wev ris er Tob li vi Se Tan-

xme biT, Seg ne bi Ta da ga dawy ve ti le biT, Se iZ le ba iyos upa su xis mgeb loc, ese igi, bra-

le u lic. mag ram imis mi u xe da vad, rom ori an me ti pi ri Se iZ le ba moq me deb des gan zrax

er Tob li vad, ese igi, Se iZ le ba ad gi li hqon des ko leq ti ur brals, ne ga ti u ri pa su xis-

mgeb lo ba manc mkac rad per so na lu ri a.

am ri gad, ter mi ni `ko leq ti u ri pa su xis mgeb lo ba“, mi si po zi ti u ri as peq tiT,

afuZ nebs ter mins `ko leq ti u ri upa su xis mgeb lo ba~, rac ko leq ti u ri bra lis ni Sa ni a,

mxo lod aq bra lis for mad gan zrax va igu lis xme ba. ma Sa sa da me, gan zrax va, ro gorc bra-

lis for ma, da na Sa ul Si Ta na mo na wi le Ta Ta nab ra le u lo bis ni Sa ni a.

am ri gad, pa su xis mgeb lo ba er Ti, da mo u ki de be li ka te go ri a a, ro me lic po zi ti u-

ri da ne ga ti u ri as peq tis mqo ne fe no me ni a. pa su xis mgeb lo bis es as peq te bi er Tma neTs

ki ar upi ris pir de bi an, ro gorc es er Ti Se xed viT Cans, ara med er Tma neTs gu lis xmo ben,

ra ki er Tic pa su xis ge baa da me o rec. er Tma neTs upi ris pir de ba ara pa su xis mgeb lo bis

as peq te bi, ara med pa su xis mgeb lo ba, mi si po zi ti u ri as peq tiT, da upa su xis mgeb lo ba,

ro gorc po zi tu ri pa su xis mgeb lo bis Seg ne bu li uar yo fa, ro me lic, ro gorc uk ve iT-

qva, gaz rax vis, ro gorc bra lis for mis ni Sa ni a, an mi si ugu le bel yo fa, ro me lic bra-

lis ga uf rTxi le be li for miT ga mo i xa te ba.

pa su xis mgeb lo bis am or as peqts So ris sxva o ba: po zi ti u ri pa su xis mgeb lo ba da-

niS nu lia mo mav li saT vis, rad gan nor ma ti u lad dad ge ni li val de bu le bi sad mi awy mo-

Si su bi eq tis pa su xis mgeb li a ni da mo ki de bu le ba ga mo ricx avs mo ma val Si mis ne ga ti ur

pa su xis mgeb lo bas; ne ga tu ri pa su xis mgeb lo ba ki war sul Si Ca de ni li upa su xis mgeb lo

qme de ba ze uar yo fi Ti re aq ci a a, ra Ta su bi eq ti kvlav pi zi ti u ri pa su xis mgeb lo bis vi-

Ta re bas da ub run des; po zi ti u ri pa su xis mgeb lo ba Se iZ le ba iyos ko leq ti u ric, ma Sin,

ro de sac ne ga ti u ri pa su xis mgeb lo ba mkac rad per so na lu ri a; po zi ti u ri pa su xis mgeb-

lo bis sa fuZ ve lia Ta vi suf le ba, xo lo, ne ga ti u ri sa – bra li. bra lis, ro gorc upa su-

xis mgeb lo bis si no ni mis, Se de ge bis Tan da Ta no bi Ti daZ le va da su bi eq tis aR dge na po zi-

ti u ri pa su xis mgeb lo bis vi Ta re ba Si sas je lis mi za nia (sssk-is 39-e mux lis me-2 na wi li).

19 Плохотный А. Ф., Проблема социальной ответственности, Харьков, 1981, 141. 20 iqve, 135. 21 iqve, 141.



177

sam wu xa rod, sab Wo Ta sis xlis sa mar Tleb riv li te ra tu ra Si swo rad ar iyo ga ge-

bu li sa kiTxi imis Se sa xeb, rom pa su xis mgeb lo ba fi lo so fi u ri prob le maa da ara iu ri-

di u li mec ni e re bi sa. ma ga li Tad, f. fat ku li ni wer da, rom `sis xlis sa mar Tleb ri vi pa-

su xis mgeb lo ba iu ri du li mec ni e re bis er T-er Ti Zi re u li prob le ma a~.22 si nam dvi le Si,

`pa su xis mgeb lo ba“ a ris so ci a lu ri fi lo so fi is ka te go ri a, ro me lic sis xlis sa mar-

Tlis sfe ro Si pa su xis mgeb lo bis spe ci fi ku ri ga mov le nis kvle vis me To do lo gi u ri sa-

fuZ ve li a. sam wu xa rod, am gva ri me To do lo gi is ugu le bel yo fis Se de gia is ga re mo e bac,

rom po zi ti u ri pa su xis mgeb lo bis i dea sis xlis sa mar Tli saT vis ar eme te baT, am sfe-

ro Si pa su xis mgeb lo ba TiT qos mxo lod ne ga ti u ria da po zi ti u ri pa su xis mgeb lo ba ar

ar se bobs.23

sam wu xa ro a, rom av to ri kar di na lu rad sa pi ris pi ros am tki cebs, vid re si nam dvi-

le Si xde ba. mi si az riT, ̀ da na Sa u lis Ca de nis mo men tSi da mi si Ca de nis Ta na ve war mo i So ba

gan sa kuT re bu li fsi qo lo gi u ri mdgo ma re o ba – bra le u lis pa su xis mgeb lo bis mdgo ma-

re o ba, ro me lic Ta vis Tav Si mo i cavs in te leq tu a lur, ne be lo biT da emo ci o na lur da-

xa si a Te bebs.“24

pi ri qiT Se iZ le ba iT qvas, rom da na Sa u lis Ca de nis ga mo iq mne ba gar kve u li mdgo-

ma re o ba upa su xis mgeb lo bi sa, rad gan da na Sa u li su bi eq tis upa su xis mgeb lo bis aq ti a,

ro me lic Sewy de ba pa su xis ge ba Si mi ce mis aq tiT da da das tur de ba ga mam tyu ne be li ga-

na Ce niT.

am ri gad, po zi ti u ri pa su xis mgeb lo bis ide is ga re Se bra lis prob le ma swo rad ver

ga dawy de ba, xo lo, am gvar vi Ta re ba Si mar Te bu lad verc da na Sa ul Si Ta na mo na wi le o bis

prob le ma mog var de ba. ma ga li Tad, prof. o. gam yre li Ze, sssk-is 25-e mux lis ko men ta ri-

sas,25 mar Te bu lad us vams xazs bra lis xa ris xze su bi eq tu ri mo men tis (ma ga li Tad, an ga-

re bis mo ti vis) gav le nas, mag ram ra tom Rac ar svams kiTx vas imis Ta o ba ze, ar se bobs Tu

ara Ta nab ra le u lo ba? Tum ca, am kiTx va ze av tor ma Ta vis er T-erT naS rom Si uk ve gas ca

uar yo fi Ti pa su xi, ro de sac ga nacx a da, rom Tu mar Tlwi na aR mde go ba obi eq tu ri a, bra-

li `per so na lu ri, pi rov nu li ka te go ri a a~.26

mar Tlac, Tu bra li per so na lu ri, pi rov nu li ka te go ri a a, ma Sin, cxa di a, da na Sa-

ul Si Ta na mo na wi le ebs So ris er Tis bra li me o res mar Tlac ar ewi la de ba da, ma Sa sa da-

me, maT So ris Ta nab ra le u lo bac ar ar se bobs.

ga mo dis, rom bra lic ise Ti ve per so na lu ri a, ro gorc ne ga ti u ri pa su xis mgeb lo-

ba. am mo saz re bas ga moT qvams m. tu ra vac. mi si az riT, `bra li aris in di vi du a lu ri da ara

ko leq ti u ri ga sa kicx o ba~.27

is ga re mo e ba, rom Ca de nil mar Tlsa wi na aR mde go qme de ba Si su bi eq tis brals mo sa-

mar Tle (sa sa mar Tlo) ad gens, da vas ar iw vevs, mag ram arc Tu ise iS vi a Tad iq mne ba STa-

beW di le ba, rom brals mo sa mar Tle `qmnis~. es sa kiTxi `fi na liz mis“ kri ti ki sas ara er-

22 Фаткулин Ф., Обвинение и судебный приовор, Казань, 1965, 9. 23 Банин В. Ф., Гноcеологическая и правовая природа предмета доказывания в советском уголовном про-

цессе, Уч. пособие, Уфа, 1975, 87. 24 iqve, 91.

25 gamyreliZe o., saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis ganmarteba, Tb., 2005, 199. 26 gamyreliZe o., umarTlobis subieqturi niSnebis sakiTxisaTvis, `macne~ ekonomikisa da

samarTlis seria, 1983, 2, 83. 27 turava m., sisxlis samarTlis zogadi nawili, me-9 gamoc., Tb., 2013, 405.


178

Txel dam dga ra, ro ca am mi mar Tu le ba Si gan zrax va da ga uf rxi leb lo ba bra lis for-

me bad ki araa miC ne u li, ara med, qme de bis fsi qi kur ele men te bad. Tu bra lis for ma ar

ar se bobs, ma Sin, ro gorc Ta vis dro ze mar Te bu lad aR niS nav da l. g. ku ta li a, mog vi wevs

ufor mo Si na ar si sa da uSi na ar so for mis aRi a re ba.28

am ri gad, brals mo sa mar Tle ki ar qmnis, ara med ad gens sis xlis sa mar Tlis ka no niT

gaT va lis wi ne bu li, mar Tlsa wi na aR mde go qme de bis obi eq tur da su bi eq tur struq tu-

ra Si. obi eq tu ri mxriv, er Ti a ni umar Tlo ba (qme de bis Se mad gen lo bi sa da mi si mar Tlwi-

na aR mde go bis er Ti a no ba) da vas ar iw vevs, mag ram, umar Tlo bis su bi eq tur ele men tad

mxo lod miz nis war mo sax va sak ma ri si ar Se iZ le ba iyos. ma ga li Tad, sssk-is Ta nax mad,

mkvle lo bis umar Tlo ba (108- 114-e mux le bi) mxo lod gan zrax xor ci el de ba. ma Sa sa da me,

mkvle lo bis umar Tlo ba gan zrax vis, ro gorc bra lis spe ci fi ku ri for mis ga re Se gan-

xor ci e le bu li ver iq ne ba. aqe dan ga mom di na re, mkvle lo bis ro me li me Se mad gen lo bis

gan xor ci e le ba Si ori an me ti pi ris Ta na mo na wi le o ba imas niS navs, rom aq gan zrax vis er-

Ti a no ba da vas ar un da iw vev des. es bu neb ri vi a, rad gan Ta na mo na wi le o biT gan xor ci e le-

bul mkvle lo bis er Ti an obi eq tur umar Tlo bas, su bi eq tu ri mxriv, gan zrax vis er Ti a-

no ba Se e sa ba me ba. ra ki gan zrax va bra lis for ma a, bu neb ri via das kvna, rom mkvle lo bis

umar Tlo ba Ta nab ra le u lo bis vi Ta re ba Si xor ci el de ba. Tu da na Sa ul Si Ta na mo na wi-

le o bis dros er Ti a ni umar Tlo bis gan xor ci e le ba imas niS navs, rom yve la Ta na mo na wi-

le ar Rvevs mar Tlzo mi e ri qme de bis val de bu le bas, ma Sa sa da me, isi ni ar Rve ven sa xel-

mwi fos Tan obi eq tur, nor ma ti ul kav Sirs, ro me lic sis xlis sa mar Tlis ka no nis Za la Si

Ses vlis mo men ti dan myar de ba sa xel mwi fo sa da sis xlis sa mar Tlis nor mis ad re sa tebs

So ris. is mis kiTx va, ar se bobs Tu ara sa xel mwi fos Tan sis xlis sa mar Tlis nor mis ad-

re sa te bis su bi eq tu ri kav Si ri, vinc da na Sa ul Si Ta na mo na wi le o ba Si Ta nab ra le u lo bas

uar yofs, man am kiTx vas uar yo fi Tad un da upa su xos. mag ram sak ma od Zne li war mo sad-

ge nia sa zo ga do e ba, ro mel Sic ada mi a nebs mxo lod mo va le o be bi akis ri aT, xo lo, am mo-

va le o be bi sad mi pa su xis mgeb li a ni da mo ki de bu le ba (a nu, sa xel mwi fos Tan su bi eq tu ri

kav Si ri) ar aqvT. ase rom iyos, ma Sin, jer er Ti, un da Tqmu li yo, rom ada mi a nis pi rov-

ne bas pa su xis mgeb lo bis grZno ba ar ga aC ni a, ma Sin, ro ca, pi ri qiT, sa Ta na do asa ki sa da

nor ma lu ri fsi qi kis ada mi a ni pa su xis mgeb lo bis sa Ta na do grZno bis ga re Se Se uZ le-

be li a. me o rec, cno bi li iq ne bo da, Tu ra aris umar Tlo ba, mag ram ara bra li, ro gorc

upa su xis mgeb lo bis si no ni mi, ro gorc mar Tlzo mi e ri qme de bis val de bu le bi sad mi su-

bi eq tis upa su xis mgeb lo da mo ki de bu le ba, ro me lic gan zrax vis an ga uf rTxi leb lo bis

for miT vlin de ba.

Tu gaT va lis wi ne bu li iq ne ba, rom da na Sa u lis Ca de na Si mo na wi le yve la pi ri, er Ti

mxriv, ac no bi e rebs sxveb Tan er Tad da na Sa ul Si mo na wi le o bas, ag reT ve Ta vis, ro gorc

ada mi a ni sa da pi rov ne bis mo wo de bas, pa su xis mgeb lo biT mo e ki dos mar Tlzo mi e ri qme-

de bis val de bu le bas, xo lo, me o re mxriv, Se racx a do bis ga mo ( sssk-is 33-e- 34-e mux le-

bis sa pi ris pi rod) flobs unars, mar Tos sa ku Ta ri qme de ba, e.i. pa su xis mgeb lo biT mo e-

ki dos am val de bu le bas, ma Sin er Ti an mar Tlsa wi na aR mde go qme de ba Si Ti To e u li maT ga-

nis Seg ne bu li upa su xis mgeb lo ba da vas ar un da iw vev des. am Sem Txve va Si gan zrax vis, ro-

gorc bra lis for mis, er Ti a no bac sa xe ze a. ra ki gan zrax va bra lis er T-er Ti for ma a, igi

da na Sa ul Si Ta na mo na wi le Ta Ta nab ra le u lo bis mtki ce bis sa fuZ ve li a. sxva sa kiTxia

28 kutalia l., brali sisxlis samarTalSi, Tb., 2000, 529.



179

da na Sa ul Si Ta na mo na wi le Ti To e u li pi ris per so na lu ri pa su xis mgeb lo ba, ro me lic

da na Sa u lis Ca de ni sa da mi si Cam de ni pi re bis ara erT ga re mo e ba zea da mo ki de bu li.

sssk-is 25-e mux lis pir ve li na wi lis Ta nax mad, yve la Ta na mo na wi le pa suxs agebs

sa ku Ta ri bra li saT vis er Ti a ni mar Tlsa wi na aR mde go qme de bis sa fuZ vel ze, da na Sa u lis

Ca de na Si Ti To e u lis mo na wi le o bis xa si a Ti sa da xa ris xis gaT va lis wi ne biT. bu neb ri vi a,

Tu aq bra lis gan xva ve bul xa ris xzec un da mi e Ti Tos, xo lo, er Ti a ni Ta nab ra le u lo bis

ga re Se ro gor Se iZ le ba da na Sa ul Si Ta na mo na wi le Ta bra lis met -nak le bo ba ze sa u ba ri?

bra lis xa ris xi bra lis, ro gorc gar kve u li Tvi sob ri o bis, ra o de nob ri vi mxa re a. mag-

ram bra lis xa ris xis cne ba da na Sa ul Si Ta na mo na wi le Ta bra lis prob le mas ver amo wu-

ravs. sa xel dobr, bra lis xa si a Tis cne bac un da iq nes mxed ve lo ba Si mi Re bu li. miT uf-

ro, rom bra lis xa si a Ti gan sxva ve bu lia er Tpi rov nu li moq me de bis dro sa da da na Sa ul-

Si Ta na mo na wi le o bis dros. da na Sa ul Si Ta na mo na wi le o bis gan sa kuT re bu li so ci a lu ri

sa SiS ro e ba mxo lod er Ti a ni umar Tlo bis gan xor ci e le biT ar amo i wu re ba, ara med igi

yu radR e bas da na Sa ul Si Ta na mo na wi le Ta er Tob li vi upa su xis mgeb lo bis ga moc iq cevs.

9. das kvna

am ri gad, da na Sa ul Si mo na wi le o bis xa si a Ti da xa ris xi, ro me lic obi eq tu ri mxriv,

Ti To e u li mo na wi lis gan sxva ve bu li ro li sa da aq ti u ro bis ga mo xa tu le ba a, su bi eq tu-

ri mxriv, bra lis xa si a Ti Ta da xa ris xiT vlin de ba. bra lis xa ris xi ki, bra lis, ro gorc

mar Tlzo mi e ri qme de bis val de bu le bi sad mi su bi eq tis upa su xis mgeb lo bis zo mas ga-

mo xa tavs.29 ga sa ge bi a, rom da na Sa ul Si Ta na mo na wi le Ta Ta nab ra le u lo bis, e.i. bra lis

er Ti a no bis ga re Se Se uZ le be lia erT Ta na mo na wi les uf ro me ti bra li hqon des, vid re

me o res. Tu bra li mkac rad per so na lu ri a, miT uf ro – gan zrax vis for miT ga mo xa tu li,

ma Sin er Ti Ta na mo na wi lis bra li me o ris bral Tan Se da re bu li ver iq ne ba da, ma Sa sa da me,

bra lis xa ris xis cne bas sa fuZ ve li ec le ba.

a qe dan ga mom di na re, mi zan Se wo ni lia sa u ba ri mar Tlzo mi e ri qme de bis val de bu-

le bi sad mi su bi eq tis upa su xis mgeb lo da mo ki de bu le bis zo ma zec, ro de sac da na Sa ul Si

Ta na mo na wi le ni, Ta nab ra le u lo bis vi Ta re ba Si, pa suxs age ben ara mxo lod umar Tlo bis

gan xor ci e le ba Si gan sxva ve bu li ro li sa da in ten si vo bis mi xed viT, ara med, ase ve, Ti-

To e u lis bra lis gan sxva ve bu li xa si a Ti sa da xa ris xis Se sa ba mi sad.

29 naWyebia g., sisxlis samarTali, saxelmZRvanelo, zogadi nawili, Tb., 2011, 414.

180

ioseb varZelaSvili*

qmedebis danaSaulad kvalifikaciisa da sasjelis miznebis urTierTmimarTebis problema

1. Sesavali

qme de bis da na Sa u lad kva li fi ka cia da na Sa u lis, xo lo sas je lis miz ne bi – sas je-

lis in sti tut Si mo i az re ba. mi u xe da vad ma Ti sxva o bi sa, qme de bis da na Sa u lad kva li fi-

ka ci a sa da sas je lis miz nebs So ris mWid ro kav Si ri ar se bobs. sas je lis ga mo ye ne bi saT-

vis au ci le be lia qme de bis dak va li fi ci re ba da na Sa u lad. sa mar Tli a ni sas je lis da-

niS vnis er T-er Ti au ci le be li wi na pi ro ba qme de bis da na Sa u lad swo ri kva li fi ka ci a a.

imi saT vis, rom sas je lis miz ne bi re a lu rad gan xor ci el des, sa Wi roa qme de bas mi e ces

swo ri sis xlis sa mar Tleb ri vi Se fa se ba. lo gi ku ri a, rom pir ve lad xde ba qme de bis da na-

Sa u lad dak va li fi ci re ba, xo lo Sem dgom sas je lis da niS vna. qme de ba da na Sa u lad kva-

li fi cir de ba, Tav da pir ve lad, ga mo Zi e bis sta di a ze. xo lo Sem dgom – sa sa mar Tlos mi-

er ga na Ce nis ga mo ta ni sas. sas je lis da niS vna ki mxo lod mar Tlmsa ju le bis gan ma xor ci-

e le be li or ga nos – sa sa mar Tlos uf le ba mo si le ba a. im Sem Txve va Si, Tu qme de bas mi e ca

aras wo ri sis xlis sa mar Tleb ri vi Se fa se ba, da niS nu li sas je li ver iq ne ba sa mar Tli a ni

da sas je lis miz ne bic ga nu xor ci e le be li dar Ce ba. am de nad, qme de bis da na Sa u lad kva-

li fi ka ci a sa da sas je lis miz nebs So ris lo gi ku ri kav Si ri ar se bobs.

2. sasamarTlo praqtikis analizi

uSu a lod qme de bis da na Sa u lad kva li fi ka ci i sa da sas je lis miz ne bis ur Ti er Tmi-

mar Te bis sa kiTx e bis gan xil vam de qme de bis da na Sa u lad kva li fi ka ci is cne ba ze un da

ga max vil des yu radR e ba. sis xlis sa mar Tleb riv li te ra tu ra Si ar se bobs ro gorc da na-

Sa u lis kva li fi ka ci is, ise qme de bis da na Sa u lad kva li fi ka ci is cne ba. ma ga li Tad, pro-

fe so ri g. naWy e bia mi iC nevs, rom da na Sa u lis kva li fi ka cia aras wo ria da mis nac vlad

ga mo ye ne bul un da iq nes qme de bis da na Sa u lad kva li fi ka ci a. igi wers: ter mi ni `da na Sa-

u lis kva li fi ka ci a~ uaz ro a, rad gan, Tu qme de ba da na Sa u li a, ma Sin, mas xe la xa li kva li-

fi ka cia ar sWir de ba. ga sa ge bi a, rom am tra di ci u li ter mi ni dan qme de bis da na Sa u lad

kva li fi ka ci is cne bis ga moy va na Se uZ le be li a. ker Zod, ga mo va, rom `da na Sa u lis kva li-

fi ka ci a~ aris da na Sa u lis, ese igi, da na Sa u lad kva li fi ci re bu li qme de bis, kva li fi ka-

cia da na Sa u lad.1

sis xlis sa mar Tlis er T-er Ti um niS vne lo va ne si de bu le baa is, rom pi ris mi er Ca-

de ni li qme de ba zus tad un da iyos dak va li fi ci re bu li. iu ri di ul li te ra tu ra Si da-

na Sa u lis kva li fi ka ci is cne bis sxva das xvag va ri gan sazR vre ba ar se bobs. mi si ar si, Zi-

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti.1 naWyebia g., qmedebis danaSaulad kvalifikaciis zogadi Teoria, Tb., 2010, 11.

ioseb varZelaSvili, qmedebis danaSaulad kvalifikaciisa da sasjelis miznebis

urTierTmimarTebis problema

181

ri Ta dad, ima Si ga mo i xa te ba, rom da na Sa u lis kva li fi ka cia es aris sis xlis sa mar Tlis

ka no niT gaT va lis wi ne bu li da na Sa u lis niS neb Tan ama Tu im kon kre ti zi re bu li qme de-

bis Se sa ba mi so bis dad ge na.2

naS ro mis mi za nia qme de bis da na Sa u lad kva li fi ka cia gan xi lu li iq nes mxo lod

sas je lis miz neb Tan kav Sir Si, xo lo aR niS nu li prob le mis gan xil va cal ke vrcel msje-

lo bas mo iTx ovs.

ro gorc uk ve aRi niS na, Tav da pir ve lad ,qme de ba da na Sa u lad kva li fi cir de ba ga-

mo Zi e bis etap ze. xo lo Sem dgom – sa sa mar Tlos mi er ga mam tyu ne be li ga na Ce nis ga mo ta-

ni sas. rac Se e xe ba sa mar Tli a no bis aR dge nas, ro gorc sas je lis er T-erT mi zans, igi

xor ci el de ba ga na Ce nis dad ge ni sas. sa mar Tli a no bis aR dge na gu lis xmobs imas, rom da-

niS nu li sas je li un da Se e sa ba me bo des msjav rde bu lis pi rov ne bas da mis mi er Ca de ni li

da na Sa u lis sim Zi mes. sa mar Tli a no bis aR dge na, ro gorc sas je lis er T-er Ti mi za ni, sa-

mar Tli a ni sas je lis da niS vnis gziT mi iR we va, xo lo sa mar Tli a ni sas je lis da niS vnis

er T-er Ti au ci le be li wi na pi ro baa qme de bis swo ri kva li fi ka cia da na Sa u lad.

am de nad, na Te li a, rom qme de bis da na Sa u lad kva li fi ka ci a sa da sa mar Tli a no bis

aR dge nas So ris lo gi ku ri kav Si ri ar se bobs. ma ga li Tad, Tu pi ris mi er Ca de ni lia qur-

do ba, xo lo mi si qme de ba dak va li fi cir da Zar cvad da aR niS nu li da na Sa u li saT vis ga-

ne sazR vra sas je li, sa mar Tli a no bis aR dge na, ro gorc sas je lis er T-er Ti mi za ni, ver

gan xor ci el de ba, vi na i dan sas je li ara sa mar Tli a ni a.

pro fe so ri g. naWy e bia msje lobs: `Ca de ni li da na Sa u leb ri vi qme de bis swo ri Se-

fa se bi sa da sis xlis sa mar Tlis am saq me ze WeS ma ri te bis dad ge nis ga re Se ka no ni e ri, sa-

mar Tli a ni, yo vel mxriv da sa bu Te bu li ga mam tyu ne be li ga na Ce nis dad ge na Se uZ le be li a.

mag ram, am fri ad mniS vne lo va ni praq ti ku li saq mi a no bis Tvis au ci le be li xde ba mi si

Te o ri ul -me To do lo gi u ri Ses wav la, anu, qme de bis da na Sa u lad kva li fi ka ci is zo ga di

Te o ri is Se mu Sa ve ba~.3

da na Sa u lis aras wo ri kva li fi ka cia ar Rvevs ro gorc ka no ni e re bis prin cips, ise

sa mar Tli a no bis, pi ra di da bra le u li pa su xis mgeb lo bis prin ci pebs. sas je lis miz ne bi,

mi si in di vi du a li za cia da sa mar Tli a no ba mxo lod ma Sin Se iZ le ba iyos miR we u li, ro-

de sac da na Sa uls swo ri kva li fi ka cia aqvs mi ce mu li.4

sa sa mar Tlo praq ti kis Ses wav la cxad yofs, rom mo sa mar Tle e bi zog jer Sec do-

mebs uS ve ben qme de bis da na Sa u lad kva li fi ka ci is dros, rac gav le nas ax dens sas je lis

da niS vna ze.

mcxe Tis ra i o nu li sa sa mar Tlos 2010 wlis 20 ap ri lis ga na Ce niT k. e. cno bil iq na

dam na Sa ved sis xlis sa mar Tlis ko deq sis (Sem dgom Si – ssk) 180-e mux lis me-2 na wi lis „b~

qve pun qtis da ama ve mux lis me-3 na wi lis „g~ qve pun qtiT (TaR li To ba, ra mac mniS vne lo-

va ni zi a ni ga mo iw via da ara er Tgzis) sa fuZ vel ze da sas je lis sa xed da zo mad ga ne sazR-

vra 7 wliT Ta vi suf le bis aR kve Ta.5

saq mis ma sa le biT dgin de ba, rom k.e. sas jels ix di da mZi me ka te go ri is da na Sa u li-

saT vis, rom lis ga nac pi ro biT va da ze ad re ga Ta vi suf lda 2002 wlis 6 seq tem bers. sa qar-

2 sisxlis samarTlis kerZo nawili, wigni I, red. g. mamulaSvili, Tb., 2011, 16-17.3 naWyebia g., sisxlis samarTali, zogadi nawili, Tb., 2011, 157. 4 sisxlis samarTlis kerZo nawili, wigni I, red. g. mamulaSvili, Tb., 2011, 20.5 ganaCeni xelmisawvdomia sasamarTlos arqivSi.


182

Tve los ssk-is 79-e mux lis me-3 na wi lis `d~ qve pun qtis Ta nax mad, na sa mar Tlo ba ga qar-

wylde ba mZi me da na Sa u li saT vis Ta vi suf le bis aR kve TiT msjav rde bu li sa – sas je lis

mox di dan eq vsi wlis Sem deg, xo lo ama ve mux lis me-4 na wi lis Se sa ba mi sad, Tu msjav rde-

bu li ka no niT dad ge ni li we siT sas je lis mox di sa gan va dam de iq na ga Ta vi suf le bu li,

na sa mar Tlo bis ga qar wyle bis va da, Se sa ba mi sad, ga mo iT vle ba sas je lis faq tob ri vad

mox di li va di dan. am de nad, mZi me da na Sa u li saT vis gaT va lis wi ne bu li na sa mar Tlo bis

eq vswli a ni va da amo i wu ra 2008 wlis 6 seq tem bers. saq mis ma sa le bis Ta nax mad, k.e.-m da-

na Sa u li Ca i di na 2009 wlis 14 seq tem bers. axa li da na Sa u lis Ca de nis dros ki k.e.-s na sa-

mar Tlo ba ga qar wyle bu li hqon da. sa qar Tve los ssk-is 79-e mux lis me-6 na wi lis Ta nax-

mad, mox sni li an ga qar wyle bu li na sa mar Tlo ba ki qme de bis da na Sa u lad kva li fi ka ci is

dros mxed ve lo ba Si ar mi i Re ba. am de nad, sa sa mar Tlom k.e.-s qme de ba aras wo rad da ak va-

li fi ci ra sa qar Tve los ssk-is 180-e mux lis me-3 na wi lis `g~ qve pun qtiT, ro gorc TaR-

li To ba Ca de ni li ara er Tgzis, vi na i dan wi na da na Sa u li saT vis na sa mar Tlo ba mas ga qar-

wyle bu li hqon da. am de nad, k.e.-s qme de ba aras wo rad iq na dak va li fi ci re bu li ara er-

Tgzis Ca de nil TaR li To bad, Se sa ba mi sad, sas je lic aras wo rad da e niS na sa qar Tve los

ssk-is 180-e mux lis me-3 na wi lis `g~ qve pun qtiT gaT va lis wi ne bu li san qci is far gleb Si.

ze mo aR niS nu li dan ga mom di na re, k.e.-s qme de ba un da dak va li fi ci re bu li yo sa qar-

Tve los ssk-is 180-e mux lis me-2 na wi lis `b~ qve pun qtiT, TaR li To bad, ra mac mniS vne-

lo va ni zi a ni ga mo iw vi a, ro me lic is je ba Ta vi suf le bis aR kve TiT oTx i dan Svid wlam de,

xo lo ama ve mux lis me-3 na wi lis `g~ qve pun qti – TaR li To ba ara er Tgzis is je ba Ta vi-

suf le bis aR kve TiT va diT eq vsi dan cxra wlam de. Se sa ba mi sad, sa sa mar Tlos mi er sa qar-

Tve los ssk-is 180-e mux lis me-3 na wi lis `g~ qve pun qtiT gaT va lis wi ne bu li san qci is

far gleb Si da niS nu li sas je li 7 wliT Ta vi suf le bis aR kve Ta sa mar Tli a nad ar un da

Ca iT va los. am de nad, qme de bis da na Sa u lad aras wor kva li fi ka ci as moh yva ara sa mar Tli-

a ni sas je lis da niS vna. aR niS nu li xels uS lis sas je lis miz ne bis re a lu rad gan xor ci e-

le bas. Tu da niS nu li sas je li ar aris sa mar Tli a ni, sas je lis ise Ti miz ne bi, ro go ri caa

sa mar Tli a no bis aR dge na da dam na Sa vis re so ci a li za cia ver gan xor ci el de ba.

ro gor un da dak va li fi cir des pi ris mi er Ca de ni li qme de ba da ro gor un da ga ni-

sazR vros sas je li, ro de sac sa xe zea er Ti mux lis sxva das xva da mam Zi me be li ga re mo e ba?

aR niS nul Tan da kav Si re biT ar ar se bobs er Ti a ni mid go ma ro gorc sis xlis sa mar Tlis

Te o ri a Si, ase ve sa sa mar Tlo praq ti ka Si. ma ga li Tad, pro fe so ri g. naWy e bia msje lobs:

`pir ma er Tdro u lad Ca i di na qur do ba mniS vne lo va ni zi a niT da ama ve dros bi na Si, sad-

gom Si an sxva sa cav Si uka no no SeR we viT, ma Sin qme de ba un da dak va li fi cir des 177-e mux-

lis me o re da me sa me na wi le biT. ma Sa sa da me, sa xe zea da na Sa ul Ta er Tob li o ba. mag ram ra

vu yoT im faqts, rom qur do ba er Ti da na Sa u li a“?6

sa qar Tve los ssk-is 137-e mux lis pir ve li na wi li qme de bis zo ga di Se mad gen lo-

baa da ami tom ar Se iZ le ba mi si er Tob li o biT dak va li fi ci re ba ama ve mux lis me-2, me-3,

me-4 an me-5 na wi le biT aR we ril Se mad gen lo beb Tan. er Tob li o biT Se iZ le ba dak va li-

fi cir des sa qar Tve los ssk-is 137-e mux lis mxo lod me-2, me-3, me-4, da me-5 na wi le biT

aR we ri li Se mad gen lo be bi. mi u xe da vad ami sa, sa sa mar Tlo praq ti ka Si am sa kiTx Tan da-

kav Si re biT ar se bobs Sec do me bi. ma ga li Tad, Tbi li sis sa ol qo sa sa mar Tlos sis xlis

sa mar Tlis saq me Ta ko le gi is 2002 wlis 27 ma i sis ga na Ce niT u.n.-s sa qar Tve los ssk-is

137-e mux lis pir ve li na wi li Ta da me sa me na wi lis `b~ qve pun qtiT xu Ti wliT Ta vi suf-

6 naWyebia g., qmedebis danaSaulad kvalifikaciis zogadi Teoriis Sesavali, nawili pirve-

li, Tb., 2000, 84.



183

le bis aR kve Ta mi e sa ja. es ga na Ce ni uc vle lad dar Ca uze na e si sa sa mar Tlos sis xlis sa-

mar Tlis saq me Ta pa la tis 2002 wlis 22 iv li sis gan Ci ne biT. sa sa mar Tlom u.n.-s qme de ba

aras wo rad da ak va li fi ci ra sa qar Tve los ssk-is 137-e mux lis pir ve li na wi liT, rad gan

is qme de bis zo gad Se mad gen lo bas mo i cavs da mi si er Tob li o ba spe ci a lur Se mad gen lo-

bas Tan ar Se iZ le ba.7

aR niS nul sa kiTx Tan da kav Si re biT mar Te bu lad msje lobs pro fe so ri m. tu ra va.

igi wers: ̀ sas je lis da niS vnas Tan da kav Si re biT aR sa niS na via er Ti ga re mo e ba. im Sem Txve-

va Si, ro ca Ca de ni li qme de ba dak va li fi ci re bu lia sa qar Tve los ssk-is 178-e mux lis

ori – me-2 da me-3 na wi le biT, msjav rde buls Ca de ni li qme de bi saT vis un da da e niS nos

er Ti sas je li da ara cal -cal ke sas je li me-2 da me-3 na wi le biT. ase ve, aseT Sem Txve va-

Si ar ga mo i ye ne ba ssk-is 59-e mux liT dad ge ni li sas jel Ta Sek re bis prin ci pi, vi na i dan

moq me debs prin ci pi – er Ti qme de bi saT vis er Ti sas je li~!8

gur ja a nis ra i o nu li sa sa mar Tlos 2006 wlis 13 iv ni sis ga na Ce niT g. Tev do ra S vili

cno bil iq na dam na Sa ved da mi e sa ja: sa qar Tve los ssk-is 177-e mux lis me o re na wi lis `b~

qve pun qtiT (qur do ba sad gom Si an sxva sa cav Si uka no no SeR we viT) – 5 wliT Ta vi suf-

le bis aR kve Ta, 177-e mux lis me oTxe na wi lis `g~ qve pun qtiT (qur do ba, imis mi er, vinc

or jer an met jer iyo na sa mar Tle vi sxvi si niv Tis mar Tlsa wi na aR mde go mi sa kuT re bi-

saT vis an ga mo Zal vi saT vis) – 8 wliT Ta vi suf le bis aR kve Ta da sas je li ga ne sazR vra

da na Sa ul Ta er Tob li o bis we siT.9

sa sa mar Tlom g. Tev do raS vi lis qme de ba aras wo rad da ak va li fi ci ra sa qar Tve los

ssk-is 177-e mux lis me-2 na wi lis `b~ qve pun qti Ta da ama ve mux lis me-4 na wi lis `g~ qve-

pun qtiT da, Se sa ba mi sad, sas je lic aras wo rad da niS na. sa sa mar Tlos g. Tev do raS vi li-

saT vis sas je li un da da e niS na mxo lod sa qar Tve los ssk-is 177-e mux lis me-4 na wi lis

`g~ qve pun qtiT, vi na i dan 177-e mux lis me-4 na wi li mo i cavs ama ve mux lis me-3 da me-2 na-

wi lebs. sa qar Tve los ssk-is 177-e mux lis yve la na wi li, maT So ris me-4 na wi lic, iwy e ba

sity ve biT: ì gi ve qme de ba Ca de ni li~. Se sa ba mi sad, aR niS nu li mux lis yo ve li Sem dgo mi

na wi li mo i cavs wi na na wils.

sa qar Tve los ssk-is 177-e mux lis pir ve li na wi li zo ga di nor ma a, ro me lic qur-

do bis yve la Sem Txve vas mo i cavs. rac Se e xe ba am mux lis me-2 da me-3 na wi le biT gaT va lis-

wi ne bul qme de bebs, isi ni spe ci a lu ri Sem Txve ve bi a. ami tom aq sa kiTxi `zo ga di da spe ci-

a lu ri nor me bis~ ur Ti er To bis we sis mi xed viT un da ga dawy des.10

yo ve li Sem dgo mi da mam Zi me be li ga re mo e ba STan Tqavs yve la wi nas da ara mar to

pir vel na wils, ro gorc Zi ri Tad Se mad gen lo bas. ami to mac qme de bis kva li fi ka cia na wi-

le bis er Tob li o biT araa sa Wi ro. Tum ca bral de bis for mu li re ba Si un da da fiq sir des

uk leb liv yve la mak va li fi ci re be li ga re mo e ba.11

7 gamyreliZe o., sisxlis samarTlis sasamarTlo praqtikis komentari, danaSauli adamia-

nis winaaRmdeg, Tb., 2008, 30. 8 turava m., sisxlis samarTlis sasamarTlo praqtikis komentari, (ekonomikuri danaSau-

li), Tb., 2004, 38. 9 ganaCeni xelmisawvdomia sasamarTlos arqivSi.10 gamyreliZe o., saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis ganmarteba, Tb., 2005, 140.

11 Todua n., adamianiT vaWrobis (trefikingis) sasamarTlo praqtikis analizi wignSi: òr-

ga nizebuli danaSaulis Tanamedrove gamovlinebebis kriminalizaciisa da samarTalSe-

fardebis problemebi qarTul sisxlis samarTalSi,~ Tb., 2012, 329.


184

pi ris mi er Ca de ni li qme de ba, ro me lic mo i cavs sa qar Tve los ssk-is 177-e mux lis

ram de ni me na wi liT gaT va lis wi ne bul da na Sa uls, un da dak va li fi cir des da sas je li

ga ni sazR vros 177-e mux lis yve la ze mZi me na wi liT.12

gan sa xil vel Sem Txve va Si, qme de bis aras wor ma kva li fi ka ci am ga mo iw via is, rom g.

Tev do raS vils sas je lic aras wo rad da e niS na da na Sa ul Ta er Tob li o biT. am de nad, sa-

sa mar Tlos mi er da niS nu li sas je li sa mar Tli a ni ver iq ne ba. ara sa mar Tli a ni sas je li

ki ver uz run vel yofs sa mar Tli a no bis aR dge na sa da msjav rde bu lis re so ci a li za ci is

pro cess.

mi u xe da vad imi sa, rom dRes moq me di sa qar Tve los ssk-iT gaT va lis wi ne bu lia da-

na Sa ul Ta er Tob li o bis dros sas jel Ta upi ro bo STan Tqmis prin ci pi, aR niS nu li sa-

kiTxi ma inc prob le mu ri a, vi na i dan Se saZ le be lia ar se bob des da na Sa u lis re ci di vi da

sa sa mar Tlom sas je le bi na wi lob riv an sru lad Sek ri bos.

ana lo gi u ri mid go ma un da ar se bob des sa qar Tve los ssk-is 236-e mux lis mi marT

(cecx lsas ro li ia ra Ris, gar da gluv lu li a ni sa na di ro To fi sa, sab rZo lo ma sa lis,

feT qe ba di niv Ti e re bis an asa feT qe be li mowy o bi lo bis mar Tlsa wi na aR mde go Se Ze na,

Se nax va, ta re ba, dam za de ba, ga da zid va, ga dag zav na an ga sa Re ba).

Tbi li sis sa qa la qo sa sa mar Tlos sis xlis sa mar Tlis saq me Ta ko le gi is 2011 wlis

20 ian vris ga na Ce niT n.q. cno bil iq na dam na Sa ved sa qar Tve los ssk-is 236-e mux lis pir-

ve li na wi liT (cecx lsas ro li ia ra Ris Se Ze na, Se nax va), ama ve mux lis me-2 na wi liT (cecx-

lsas ro li ia ra Ris ta re ba) da sas je lad da e niS na sa qar Tve los ssk-is 236-e mux lis pir-

ve li na wi liT Ta vi suf le bis aR kve Ta 2 (o ri) wli sa da 6 (eq vsi) Tvis va diT, ssk-is 236-e

mux lis me-2 na wi liT – Ta vi suf le bis aR kve Ta 4 (oTx i) wli sa da 6 (eq vsi) Tvis va diT.

sa qar Tve los ssk-is 59-e mux liT n. q-s mi e sa ja Ta vi suf le bis aR kve Ta 7 (Svi di) wlis

va diT.13 n.q.-s qme de ba un da dak va li fi ci re bu li yo da mas sas je li da niS vno da mxo lod

sa qar Tve los ssk-is 236-e mux lis me-2 na wi liT, vi na i dan me-2 na wi li mo i cavs pir vels.

imis mi u xe da vad, rom sa qar Tve los ssk-is 236-e mux lis me-2 na wi li (cecx lsas ro-

li ia ra Ris ta re ba) ar iwy e ba sity ve biT: ì gi ve qme de ba~, igi ma inc STan Tqavs pir ve li

na wi liT gaT va lis wi ne bul qme de bas – cecx lsas ro li ia ra Ris mar Tlsa wi na aR mde go

Se Ze nas an Se nax vas. am de nad, ro ca dam tkic de ba, rom pi ri mar Tlsa wi na aR mde god ata-

reb da ia raRs, es qme de ba Ta vis ar sSi mo i cavs ro gorc am ia ra Ris mar Tlsa wi na aR mde go

Se Ze nas, ase ve Se nax va sac (sa qar Tve los ssk-is 236-e mux lis pir ve li na wi li). am de nad,

qme de bis kva li fi ka cia am Sem Txve va Si un da mox des sa qar Tve los ssk-is 236-e mux lis

me-2 na wi liT (da ara pir ve li da me-2 na wi le bis er Tob li o biT).14

gan sxva ve bu li po zi ciaa ga mo xa tu li sa qar Tve los sa er To sa sa mar Tlo e bis mo-

sa mar Tle TaT vis Sed ge nil sa xel mZRva ne lo re ko men da ci eb sa da wi na da de beb Si. sa qar-

Tve los ssk-is 236-e mux lis me-2 na wi li ar mo i cavs ama ve mux lis pir vel na wils, xo lo

12 saxelmZRvanelo rekomendaciebi da winadadebebi sisxlis samarTlis sasamarTlo pra-

qtikis problematur sakiTxebze, Tb., 2007, 15.13 ganaCeni xelmisawvdomia sasamarTlos arqivSi.14 Todua n., adamianiT vaWrobis (trefikingis) sasamarTlo praqtikis analizi wignSi:

òrganizebuli danaSaulis Tanamedrove gamovlinebebis kriminalizaciisa da samar-

TalSefardebis problemebi qarTul sisxlis samarTalSi,~ Tb., 2012, 336.



185

236-e mux lis me-3 na wi li ar mo i cavs ama ve mux lis pir vel an /da me-2 na wi lebs.15 Tum ca,

un da aRi niS nos, rom aR niS nul re ko men da ci eb Si ar aris da sa bu Te bu li Tu ra tom un-

da mox des am gva ri kva li fi ka ci a. cecx lsas ro li ia ra Ris mar Tlsa wi na aR mde go ta re ba

mo i cavs Se Ze na sac da Se nax va sac, vi na i dan sa xe zea er Ti da na Sa u li sxva das xva qme de be-

biT. Se sa ba mi sad, sa sa mar Tlos mi er n.q.-s qme de ba aras wo rad iq na dak va li fi ci re bu li

da na Sa ul Ta er Tob li o biT. mi zan Se wo ni lia aR niS nul Sem Txve va Si sa sa mar Tlom pi ris

mi er Ca de ni li qme de ba da ak va li fi ci ros da sas je li da niS nos yve la ze mZi me na wi liT.

gan sa xil vel Sem Txve va Si dar Rve u li iq na sa mar Tli a no bis prin ci pi. sa sa mar Tlos mi er

da na Sa ul Ta er Tob li o biT da niS nu li sas je li, sas je lis miz nebs ar em sa xu re ba.


24 iv li sis ga na Ce niT m. bo ku Ca va cno bi li iq na dam na Sa ved da mi e sa ja: sa qar Tve los ssk-

is 180-e mux lis me o re na wi lis à~, `b~, `g~, `d~ qve pun qte biT (TaR li To ba, Ca de ni li wi-

nas wa ri Se Tan xme biT jgu fis mi er; ara er Tgzis; ra mac mniS vne lo va ni zi a ni ga mo iw vi a,

sam sa xu reb ri vi mdgo ma re o bis ga mo ye ne biT) – 3 wliT Ta vi suf le bis aR kve Ta, ama ve mux-

lis me sa me na wi lis `b~ qve pun qtiT (TaR li To ba di di ode no biT) – 5 wliT Ta vi suf le bis

aR kve Ta, 332-e mux lis me sa me na wi lis à~ qve pun qtiT (sam sa xu reb ri vi uf le ba mo si le bis

bo ro tad ga mo ye ne ba ara er Tgzis) – 4 wliT Ta vi suf le bis aR kve Ta.16

saq mis ma sa le biT dgin de ba, rom m. bo ku Ca vam, mu Sa ob da ra no ta ri u sad da sa qar-

Tve los moq me di ka non mdeb lo bis Ta nax mad, sa ja ro mo xe les Tan ga Ta nab re bu li pi ri

iyo, ara er Tgzis bo ro tad ga mo i ye na Ta vi si sam sa xu reb ri vi uf le ba mo si le ba, Ta vis-

Tvis da sxvis Tvis ga mor Ce nis da upi ra te so bis mi sa Re bad, m. ab zi a ni Zes Tan wi nas wa ri

Se Tan xme biT 2000 wlis no em ber Si ga na xor ci e la mo qa la qe Ta qo ne bis TaR li Tu ri gziT

mar Tlsa wi na aR mde go da uf le ba.

sa qar Tve los ssk-is me-16 mux lis me-2 na wi lis Ta nax mad, Tu qme de ba gaT va lis wi ne-

bu lia zo ga di da spe ci a lu ri nor me biT, da na Sa ul Ta er Tob li o ba ar ar se bobs da pirs

sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo ba da e kis re ba spe ci a lu ri nor miT.

da na Sa u lis kva li fi ka cia sa kon ku ren cio ka no ne bis er Tob li o biT da uS ve be li a,

rad gan es ga mo iw vevs da na Sa u lis sim rav lis xe lov nu rad Seq mnas iq, sa dac is ar aris da

sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis da u sa bu Te bel dam Zi me bas.17

gan sa xil vel Sem Txve va Si m.bo ku Ca vas qme de ba dak va li fi cir da sa qar Tve los ssk-

is 180-e mux lis me-2 na wi lis `d~ qve pun qtiT (TaR li To ba sam sa xu reb ri vi mdgo ma re o bis

ga mo ye ne biT), ase ve sa qar Tve los ssk-is 332-e mux liT (sam sa xu reb ri vi uf le ba mo si le-

bis bo ro tad ga mo ye ne ba). sa sa mar Tlom m. bo ku Ca vas mi er Ca de ni li qme de ba aras wo rad

da ak va li fi ci ra sa qar Tve los ssk-is 180-e da 332-e mux le biT, vi na i dan mo ce mul Sem-

Txve va Si sa qar Tve los ssk-is 180-e mux lis me-2 na wi lis `d~ qve pun qti mak va li fi ci re-

bel ga re mo e bad iT va lis wi nebs TaR li To bis Ca de nas sam sa xu reb ri vi mdgo ma re o bis ga-

mo ye ne biT, xo lo m. bo ku Ca vas mi er Ca de ni li qme de ba da ma te biT, zo ga di nor miT – 332-e

mux lis me sa me na wi lis à~ qve pun qtiT kva li fi ka ci as aRar sa Wi ro ebs. sa qar Tve los ssk-

15 saxelmZRvanelo rekomendaciebi da winadadebebi sisxlis samarTlis sasamarTlo praq-

tikis problematur sakiTxebze, Tb., 2007, 175.16 ganaCeni xelmisawvdomia sasamarTlos arqivSi.17 avtorTa koleqtivi, red. g. naWyebia, i. dvaliZe, sisxlis samarTlis zogadi nawili,

saxelmZRvanelo,Tb., 2007, 341.


186

is 180-e mux lis me-2 na wi lis `d~ qve pun qti (TaR li To ba sam sa xu reb ri vi mdgo ma re o bis

ga mo ye ne biT) spe ci a lu ri nor ma a, xo lo sa qar Tve los ssk-is 332-e mux li (sam sa xu reb ri-

vi uf le ba mo si le bis bo ro tad ga mo ye ne ba) – zo ga di. sa qar Tve los ssk-is me-16 mux lis

me-2 na wi lis Ta nax mad, zo ga di da spe ci a lu ri nor me bis kon ku ren ci is Sem Txve va Si, upi-

ra te so ba eni We ba spe ci a lur nor mas. am de nad, sa sa mar Tlom aras wo rad da ak va li fi ci-

ra m. bo ku Ca vas qme de ba da, Se sa ba mi sad, sas je lic aras wo rad gan sazR vra da na Sa ul Ta

er Tob li o bis we siT.


29 seq tem bris ga na Ce niT,z.k. cno bil iq na dam na Sa ved da mi e sa ja sa qar Tve los ssk-is 239-

e mux lis me o re na wi lis „a~ qve pun qtiT – 2 wliT Ta vi suf le bis aR kve Ta, 376-e mux liT

– 1 wliT Ta vi suf le bis aR kve Ta da, sa bo lo od, mas sas je lis zo mad ga ne sazR vra 3 wliT

Ta vi suf le bis aR kve Ta. ama ve ga na Ce niT z. p. cno bil iq na dam na Sa ved da mi e sa ja sa qar-

Tve los ssk-is 239-e mux lis me o re na wi lis „a~ qve pun qtiT – 4 wliT Ta vi suf le bis aR-

kve Ta, 376-e mux liT – 2 wliT Ta vi suf le bis aR kve Ta da, sa bo lo od, mas sas je lis zo mad

ga ne sazR vra 6 wliT Ta vi suf le bis aR kve Ta.18 aR niS nu li ga na Ce ni Tbi li sis sa a pe la cio

sa sa mar Tlos sis xlis sa mar Tlis saq me Ta pa la tis 2011 wlis 15 Te ber vlis ga na Ce niT

dar Ca uc vle lad.

saq mis ma sa le bis Ses wav lis Se de gad dad gin da Sem de gi: p.s.-m, z.k-m da z.p-m Ca i di-

nes sa qar Tve los ssk-is 239-e mux lis me-2 na wi lis à~ qve pun qtiT gaT va lis wi ne bu li

da na Sa u li (xu lig no ba wi nas wa ri Se Tan xme biT jgu fis mi er). Cxu bis dros p.s-m gan zrax

mok la r.k. mi u xe da vad imi sa, rom z. k-m da z. p.-m da i na xes, Tu ro gor mi a ye na da niT sa-

sik vdi lo Wri lo be bi p. s-m r. k-s, im mo ti viT, rom Se e co daT p.s da Se e Sin daT, ar Seq-

mno daT prob le me bi po li ci as Tan, da ma les gan sa kuT re biT mZi me da na Sa u lis Ca de nis

faq ti da sa mar Tal dam cav or ga no ebs ar Se aty o bi nes mom xda ri da na Sa u lis Se sa xeb. vi-

na i dan z.k.-m da z.p.-m aR niS nu li da na Sa u lis Se sa xeb ar Se aty o bi nes Se sa ba mis or ga no-

ebs, ma Ti qme de be bi da ma te biT dak va li fi cir da sa qar Tve los ssk-is 376-e mux liT (da-

na Sa u lis Se uty o bi neb lo ba). pir ve li da sa a pe la cio in stan ci is sa sa mar Tlo e bis mi er

msjav rde bu le bis qme de bis kva li fi ka cia sa qar Tve los ssk-is 376-e mux liT aras wo ri a,

vi na i dan msjav rde bu leb ma Se sa ba mis or ga no ebs ar Se aty o bi nes, faq tob ri vad, maT mi er

Ca de ni li da na Sa u lis Ta o ba zec. am de nad, msjav rde bu le bis qme de be bi aras wo rad iq na

dak va li fi ci re bu li sa qar Tve los ssk-is 376-e mux liT (da na Sa u lis Se uty o bi neb lo-

ba). Se sa ba mi sad, aR niS nu li da na Sa u li saT vis da niS nu li sas je le bic ara sa mar Tli a nad

un da Ca iT va los, ri Tac sas je lis er T-er Ti mi za ni – sa mar Tli a no bis aR dge na, ver gan-

xor ci el da. z.k.-s zed me tad da e niS na 1 wliT Ta vi suf le bis aR kve Ta, xo lo z. p.-s ki – 2

wliT Ta vi suf le bis aR kve Ta. Tum ca, un da aRi niS nos, rom aR niS nu li Sec do ma gas wor da

sa qar Tve los uze na e si sa sa mar Tlos sis xlis sa mar Tlis saq me Ta pa la tis 2011 wlis 7

iv ni sis gan Ci ne biT. msjav rde bu lebs – z.k.-sa da z.p.-s ga sa Civ re bu li ga na Ce ni dan amo e-

ricx aT sa qar Tve los ssk-is 376-e mux liT gaT va lis wi ne bu li msjav ri da bral de bis am

epi zod Si msjav rde bu le bis mi marT Sewy da sis xlis sa mar Tleb ri vi dev na.

dma ni sis ra i o nu li sa sa mar Tlos 2008 wlis 17 de kem bris ga na Ce niT, j.o. cno bil

iq na dam na Sa ved sa qar Tve los ssk-is 239-e mux lis III na wi liT gaT va lis wi ne bu li da na Sa-

u lis Ca de na Si da sas je lad ga ne sazR vra 4 wliT Ta vi suf le bis aR kve Ta.19

18 ganaCeni xelmisawvdomia sasamarTlos arqivSi.




187

ga na Ce niT j.o.-s msjav ri da e do xu lig no ba Si, e.i. qme de ba Si, ro me lic uxe Sad ar-

Rvevs sa zo ga do eb riv wes rigs da ga mo xa tavs sa zo ga do e bi sad mi aS ka ra upa tiv ce mu lo-

bas, Ca de ni li Za la do bi Ta da Za la do bis mu qa riT, ia ra Rad sxva sag nis ga mo ye ne biT.

aR niS nu li da na Sa u leb ri vi qme de ba ga mo i xa ta Sem de giT:

2008 wlis 30 oq tom bers, da ax lo e biT 12.30 sa aT ze, j.o. mTvra li mi vi da ima ve so-

fel Si cal ke oja xad mcxov re bi, mas Tan kon fliq tSi myo fi mSob le bis sax lTan. man

qu Ci dan Se niS na, rom ma ma mi si ezo Si Wri da Se Sas. j.o. ma mis mi marT gan msWva lu li iyo

Su ris Zi e bis grZno biT da mas qu Ci dan da uwyo ucen zu ro sity ve biT lan ZRva- gi ne ba da

fi zi ku ri ga nad gu re bis mu qa ra, imav dro u lad, mi wi dan ai Ro moz rdi li qve bi da sxe u-

lis da zi a ne bis miz niT man ma mas da uwyo sro la, ris ga moc ma mam Ta vi Se a fa ra saxls, xo-

lo j.o.-m ia ra Rad qve bis ga mo ye ne biT ga ag rZe la sax lis mi mar Tu le biT ma Ti sro la da

saxls Ca um sxvria fan jris mi ne bi. j.o.-s mi er ga mow ve ul xma ur ze Sem Txve vis ad gil ze

mi vid nen me zob le bi, rom leb mac aR kve Tes j.o.-s da na Sa u leb ri vi qme de ba da igi ga a Ze-

ves Sem Txve vis ad gi li dan.

msjav rde bul ma j.o.-m ro gorc wi nas war, ise sa sa mar Tlo ga mo Zi e ba Si mi ce mul

Cve ne beb Si aRi a ra da mo i na nia Ca de ni li da na Sa u li. man aR niS na, rom kon fliq tur da mo-

ki de bu le ba Si iyo ma mas Tan, rac ga mow ve u li iyo imiT, rom 2003 wels ma mam da niT gul-

mker dis are Si daW ra igi. j.o.-s Cve ne biT, igi nawy e ni iyo im faq tis ga mo, rom, ro ca sa a-

vad myo fo Si iw va da mkur na lob da, ma ma mi si mas Tan er Txe lac ar mi su la da sa er Tod ar

aq cev da yu radR e bas. msjav rde bu lis Cve ne biT, mom xda riT ga nawy e ne bul ma, man amis Sem-

deg da iwyo sma. ma ma miss xSi rad agi neb da, aye neb da fi zi kur da sity vi er Se u racx yo fas,

emuq re bo da mok vliT, qviT um sxvrev da sax lis fan jre bis mi nebs. 2008 wlis 30 oq tom-

ber sac mTvra li mi vi da ma mis sax lSi, is ro da qvebs da da e muq ra mSob lebs mok vliT, ra

dro sac igi xma ur ze mi sul ma me zob leb ma Se a Ce res.

imi saT vis, rom pi ris mi er Ca de ni li qme de ba dak va li fi cir des xu lig no bad, er-

Tdro u lad sa xe ze un da iyos 3 kom po nen ti: 1. sa zo ga do eb ri vi wes ri gis uxe Si dar Rve va;

2. sa zo ga do e bis mi marT aS ka ra upa tiv ce mu lo ba; 3. Za la do ba an Za la do bis mu qa ra. Tu

sa xe ze ar aris er T-er Ti maT ga ni, xu lig no bis Se mad gen lo bac ar iar se bebs.

ar Ca iT vle ba xu lig no bad, bi na Si pi ra di mo ti viT Cxu bis atex va oja xis wev re bis

mi marT, ra sac ax lda Za la do ba an Za la do bis mu qa ra, ri Tac da ir Rva ro gorc am oja xis,

ise ve me zob le bis myud ro e ba da cxov re bis nor ma lu ri rit mi. am dros pirs amoZ ra vebs

pi ra di mo ti vi da ara imis sur vi li, rom da u pi ris pi ros Ta vi sa zo ga do e bas, da am tki-

cos Ta vi si yov lis Sem Zle o ba, e.i. es pi ri am Sem Txve va Si ar ga mo xa tavs aS ka ra upa tiv-

ce mu lo bas sa zo ga do e bi sad mi.20 gan sa xil vel Sem Txve va Si das tur de ba, rom j.o.-s mi er

uxe Sad iq na dar Rve u li sa zo ga do eb ri vi wes ri gi, mag ram mi si mxri dan sa zo ga do e bis mi-

marT aS ka ra upa tiv ce mu lo bis ga mo xat vas ad gi li ar hqo ni a, vi na i dan igi uk ma yo fi le-

bas ga moT qvam da ma mis mi marT. igi pi ra di mo ti viT moq me deb da da sa zo ga do e bis mi marT

aS ka ra upa tiv ce mu lo bas ar av len da. imi saT vis, rom qme de ba dak va li fi cir des xu lig-

no bad, au ci le be lia pi ri ga mo xa tav des sa zo ga do e bis mi marT aS ka ra upa tiv ce mu lo bas.

am de nad, pir ve li in stan ci is sa sa mar Tlom aras wo rad da ak va li fi ci ra j.o.-s qme de ba

xu lig no bad (sa qar Tve los ssk-is 239-e mux lis me-3 na wi li). aR niS nu li qme de bi saT vis

j.o.-s sas je lis sa xed da zo mad ga ne sazR vra 4 wliT Ta vi suf le bis aR kve Ta. Tum ca, un-

20 sisxlis samarTlis kerZo nawili, wigni I, red. g. mamulaSvili, Tb., 2011, 610.


188

da aRi niS nos, rom aR niS nu li Sec do ma gas wor da sa a pe la cio in stan ci is sa sa mar Tlos

mi er.

Tbi li sis sa a pe la cio sa sa mar Tlos sis xlis sa mar Tlis saq me Ta pa la tis 2009 wlis

3 ap ri lis ga na Ce niT dma ni sis ra i o nu li sa sa mar Tlos 2008 wlis 17 de kem bris ga na Ce ni

Se ic va la Sem de gi mi mar Te biT: j.o-s qme de ba sa qar Tve los ssk-is 239-e mux lis III na wi li-

dan ga dak va li fi cir da sa qar Tve los ssk-is 151-e mux lze da mas sas je lad ga ne sazR vra

1 wliT Ta vi suf le bis aR kve Ta. Se sa ba mi sad, pir ve li in stan ci is sa sa mar Tlos mi er da-

niS nu li sas je li sa mar Tli a ni ver iq ne ba.

i. g. me uR les Tan – s. g.-sTan da sam mci rew lo van Svil Tan er Tad cxov rob da na qi-

ra veb bi na Si. col -qmar ma sxva das xva dros da mo u ki deb lad ga ic no d. s., ro me lic xSi rad

mi di o da maT Tan sax lSi da Ra miT mTvra li rCe bo da. dro Ta gan mav lo ba Si d.s.-sa da s.g.-s

So ris dam yar da in ti mu ri ur Ti er To ba, rac mog vi a ne biT cno bi li gax da i. g.-saT vis da

col -qmars So ris kon fliq ti sa da s. g.-is sax li dan gag de bis mi ze zi gax da. Tum ca, me uR-

lem bo di Si mo i xa da, i. g.-ma me uR les Ra la ti apa tia da ga nag rZo mas Tan cxov re ba. 2003

wlis 30 seq tem bers, dRi siT, s. g. da d. s. er Tad iy vnen. da ax lo e biT 23 sa aT ze mTvral ma

d.s.-ma kvlav mo in do ma s. g.-is nax va, av to man qa niT mi vi da mis sax lTan da fan jris win

Zra vas Rmu i li Ta da mkveT ri da mux ru We biT cdi lob da mis ga mox mo bas. i. g.-ma mo u wo da

d.s.-s, rom Se ewy vi ta ase Ti qme de ba da ar Ca re u li yo mi si oja xis cxov re ba Si, ris ga moc

d.s.-ma mas Se a gi na, gad mo vi da av to man qa ni dan da i. g.-s xe li ga ar tya. es uka nas kne li da

mi si me uR le bi na Si Seb run dnen, mag ram d.s. mi ad ga bi nis Ria fan ja ras da ga nag rZob da

gi ne bas, Sem deg ga a Ce ra av to man qa na sa dar ba zos Tan, gad mo vi da da bi nis kar ze da iwyo

ga mud me bu li bra xu ni. i.g. me uR les da a va la, ga e Ro ka ri da eTx o va, d.s.-sTvis, rom Ta vi

da e ne be bi na maT Tvis. ro ca s.g.-ma ka ri ga a Ro, d.s.-ma igi gver dze mi ag do, da niT xel Si

Se var da bi na Si da aR moC nda i. g.-is pi ris pir, ro mel mac, Tav dac vis miz niT, d.s.-s, wa av-

lo ra mar cxe na xe li da ni an xel ze, ar aZ lev da mi si moq ne vis sa Su a le bas. Wi da o bi sas

ori ve wa iq ca. i.g. ar uS veb da xels d.s.-is da ni an xels. am dros da i na xa ma gi di dan ia tak-

ze da var dni li sam za re u lo da na, ai Ro da da ar tya d.s.-s. am uka nas knel ma da nas xe li

ar ga uS va da aRel ve bul ma i. g.-ma da niT ki dev or jer mi a ye na da zi a ne ba d.s.-s. daW ri li

d.s. ga da iy va nes kli ni kur sa a vad myo fo Si, mag ram, miy va ni dan ram de ni me sa aT Si igi gar-

da ic va la.

isa ni- sam go ris ra i o nu li sa sa mar Tlos ga na Ce niT i.g. cno bi li iq na dam na Sa ved sa-

qar Tve los ssk-is 113-e mux liT da sas je lis sa xed da zo mad ga ne sazR vra 3 wliT Ta vi-

suf le bis aR kve Ta. Tbi li sis sa a pe la cio sa sa mar Tlos sis xlis sa mar Tlis saq me Ta pa-

la tis ga na Ce niT i.g.-s sas je lis sa xed da zo mad ga ne sazR vra Ta vi suf le bis aR kve Ta 5

wlis va diT.

sa ka sa cio pa la tam CaT va la, rom i.g. moq me deb da mar Tlzo mi e rad, au ci le be li mo-

ge ri e bis far gleb Si. i. g.-is mi marT sa a pe la cio in stan ci is sa sa mar Tlos mi er ga mo ta ni-

li ga na Ce ni ga uq mda da saq me Sewy da mar Tlwi na aR mde go bis arar se bo bis ga mo.21

pir ve li da sa a pe la cio in stan ci is sa sa mar Tlo e bis mi er da niS nu li sas je li (3 da

5 wliT Ta vi suf le bis aR kve Ta) sa mar Tli a nad ar un da Ca iT va los, vi na i dan i.g., ro gorc

saq mis ma sa le bi dan dgin de ba, im yo fe bo da au ci le be li mo ge ri e bis mdgo ma re o ba Si, rac

ga mo ricx avs mar Tlwi na aR mde go bas. am de nad, pir ve li da sa a pe la cio in stan ci is sa sa-

21 ix. <www. freeuni.edu.ge/sites/default/fi les/aucilebeli%20mogerieba.pdf>.



189

mar Tlo e bis mi er da niS nu li sas je liT miR we u li ver iq ne ba sa mar Tli a no bis aR dge na

da msjav rde bu lis re so ci a li za ci a.

xel va Ca u ris ra i o nu li sa sa mar Tlos 2008 wlis 25 de kem bris ga na Ce niT g.g. cno bi-

li iq na dam na Sa ved sa qar Tve los ssk-is 19, 108-e mux liT gaT va lis wi ne bu li da na Sa u lis

Ca de ni saT vis (mkvle lo bis mcde lo ba), rac ga mo i xa ta Sem de giT: 2008 wlis 10 ag vis tos

g.g.-m, uTan xmo e bis ga mo dawy e bu li ka ma Ti sa da Cxu bis dros ga niz ra xa Ta vi si co lis-

Zmis m.j.-is mok vla. igi av to man qa niT mi iy va na mdi na ris na pir Tan. iq gag rZe le bu li Cxu-

bis dros g.g.-m Ta vi si av to man qa ni dan ai Ro da na da gan zrax vis sis ru le Si moy va nis miz-

niT m.j.-s or jer da ar tya gul mker dis are Si, ri Tic mi a ye na si cocx li saT vis sa xi fa To

ori Wri lo ba. aR niS nu li qme de bi saT vis g.g.-s mi e sa ja 7 wliT Ta vi suf le bis aR kve Ta.22

qu Ta i sis sa a pe la cio sa sa mar Tlos 2009 wlis 26 Te ber vlis ga na Ce niT xel va Ca u-

ris ra i o nu li sa sa mar Tlos 2008 wlis 25 de kem bris ga na Ce ni dar Ca uc vle lad.

saq me Si ar se bu li ma sa le biT ir kve va, rom si Ze- co lis Zmas So ris mom xdar in ci-

dents ara vin Ses wre bi a, Tum ca ma Ti iden tu ri da Tan mim dev ru li Cve ne be biT uty u a rad

dgin de ba faq tob ri vi ga re mo e be bi. msjav rde bu lis gan mar te biT, man Ta vis co lis Zmas

or jer da ar tya da na, rac ga mow ve u li iyo Ta vad da za ra le bu lis ara mar Tlzo mi e ri

qme de be biT. amis Sem deg g.g.-m daW ri li mo a Tav sa av to man qa na Si da mi iy va na sa a vad myo-

fo Si. ana lo gi u ria da za ra le bu lis Cve ne bac. m.j.-m sa sa mar Tlo Si aR niS na, rom mdi na re

Wo rox Tan Ta vis si Zes mi a ye na sity vi e ri da fi zi ku ri Se u racx yo fa da na wi lob riv swo-

red ama nac ubiZ ga g.g.-s da na Sa u lis Ca de nis ken. m.j.-m ase ve mi u Ti Ta, rom sa a vad myo fo Si

si Zem mi iy va na, sa dac Ca u tar da ope ra ci a. na Te li a, rom mkvle lo bis mcde lo bis Sem deg

g.g.-m da za ra le bu li mi iy va na sa a vad myo fo Si, sa dac dro u li sa me di ci no dax ma re bis Se-

de gad m.j.-s Se u nar Cun da si cocx le. sa qar Tve los ssk-is 21-e mux lis pir ve li na wi lis

Se sa ba mi sad, pirs ar da e kis re ba sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo ba, Tu man da na-

Sa u lis dam Tav re ba ze ne ba yof lo biT da sa bo lo od ai Ro xe li, rac mo ce mul Sem Txve-

va Si sa xe ze a. da na Sa u lis Ca de nis Sem deg swo red msjav rde bu lis aq ti u ri moq me de biT

Ta vi dan iq na aci le bu li mar Tlsa wi na aR mde go Se de gi – m. j.-is sik vdi li. sa qar Tve los

ssk-is 21-e mux lis me-2 na wi lis Se sa ba mi sad, pirs ro mel mac ne ba yof lo biT ai Ro xe li

da na Sa u lis dam Tav re ba ze, sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo ba da e kis re ba mxo-

lod im Sem Txve va Si, Tu mis mi er faq tob ri vad Ca de ni li qme de ba sxva da na Sa u lis Se mad-

gen lo bas qmnis. gan sa xil vel Sem Txve va Si g.g.-m pa su xi un da agos sxva da na Sa u li saT vis,

rac faq tob ri vad Ca i di na, ker Zod, jan mrTe lo bis gan zrax mZi me da zi a ne bi saT vis. eq-

sper ti zis das kvniT, jan mrTe lo bis mZi me da zi a ne ba mi i Ro m. j.-m. am de nad, pir ve li da

sa a pe la cio in stan ci is sa sa mar Tlo eb ma g.g.-s qme de ba aras wo rad da ak va li fi ci res da

sas je lic ara sa mar Tli a nad da u niS nes sa qar Tve los ssk-is 19-e, 108-e mux le biT gaT va-

lis wi ne bu li da na Sa u lis Ca de ni saT vis. Tum ca, un da aRi niS nos, rom aR niS nu li Sec do ma

gas wo re bu li iq na sa qar Tve los uze na e si sa sa mar Tlos mi er. sa qar Tve los uze na e si sa-

sa mar Tlos 2009 wlis 11 iv ni sis gan Ci ne biT g. g.-s qme de ba sa qar Tve los ssk-is 19, 108-e

mux li dan ga dak va li fi cir da sa qar Tve los ssk-is 117-e mux lis pir vel na wil ze da sas-

je lis sa xed da zo mad ga ne sazR vra 4 wliT Ta vi suf le bis aR kve Ta. am de nad, pir ve li da

sa a pe la cio in stan ci is sa sa mar Tlo e bis mi er da niS nu li sas je li 7 wliT Ta vi suf le-

bis aR kve Ta sa mar Tli a nad ar un da Ca iT va los. ara sa mar Tli a ni sas je lis da niS vnis Sem-

Txve va Si ki sas je lis miz ne bi ver gan xor ci el de ba.



190

3. das kvna

sta ti a Si gan xi lul iq na qme de bis da na Sa u lad kva li fi ka ci i sa da sas je lis miz-

ne bis ur Ti er Tmi mar Te bis prob le ma sa sa mar Tlo praq ti kis mi xed viT. kvle vam cxad yo,

rom qme de bis da na Sa u lad aras wor kva li fi ka ci as mos devs ara sa mar Tli a ni sas je lis

da niS vna, rac xels uS lis sas je lis miz ne bis gan xor ci e le bas. sa sa mar Tlo praq ti kis

Ses wav liT dad gin da, rom xSi ria Sec do me bi qme de bis da na Sa u lad kva li fi ka ci i sa da

sas je lis da niS vnis dros.

un da aRi niS nos, rom sa mar Tli a ni sas je lis da niS vnis er T-er Ti au ci le be li wi-

na pi ro ba qme de bis da na Sa u lad swo ri kva li fi ka ci a a. Tu qme de bas mi e ca aras wo ri sis-

xlis sa mar Tleb ri vi Se fa se ba, aR niS nu li gav le nas mo ax dens sas je lis da niS vna ze, rac

das tur de ba sa sa mar Tlo praq ti kis kvle va Si gan xor ci e le bu li ana li ziT. usa mar Tlo

sas je lis da niS vniT ki ver mi iR we va sas je lis miz ne bi: pir vel rig Si, sa mar Tli a no bis

aR dge na da Sem dgom msjav rde bu lis re so ci a li za ci a.

qme de bis da na Sa u lad kva li fi ka ci i sa da sas je lis miz ne bis ur Ti er Tmi mar Te bis

sa kiTx Tan da kav Si re biT mu Sa o ba kvla vac un da gag rZel des, rac xels Se uwy obs sis xlis

sa mar Tlis mec ni e re bi sa da sa sa mar Tlo praq ti kis gan vi Ta re bas.

191

daviT wulaia*

genocidis genezisi

1. Sesavali

me o ce sa u ku ni dan dRem de, ge no ci di kvlavac ka cob ri o bis cen tra lu r prob le-

m ad rCeba. Ta vi si mas Sta bu ro bi sa da da na Sa u lis sim Zi mis ga mo ge no ci di bev rjer iq na

Se fa se bu li, ro gorc umaR le si, uze na e si da da na Sa ul Ta da na Sa u li. swo red amis ga mo,

sa er Ta So ri so Ta na me gob ro bam er Txmad aRi a ra, rom ge no ci dis wi na aR mdeg brZo la mo-

iTx ovs er Tob liv Za lis xme vas. me-20 sa u ku ne Si, ro me lic `ge no ci dis sa u ku nis~ sa xel-

wo de bi Tac aris cno bi li, Ca mo ya lib da ge no ci dis Sem swav le li ara er Ti sa mec ni e ro

kvle vi Ti in sti tu ti, mi i Res ara er Ti sa er Ta So ri so sa mar Tleb ri vi xa si a Tis aq ti, da-

ar sda mra va li sa er Ta So ri so sis xlis sa mar Tlis mar Tlmsa ju le bis or ga no, ro mel Ta

saq mi a no bac mi mar Tu li iyo ge no ci dis Cam den pir Ta ga sa mar Tle bis ken, ga tar da mra va-

li Ro nis Zi e ba ge no ci dis Ta vi dan asa ci leb lad da sxv. yo ve li ve amis mi u xe da vad, ge no-

ci dis prob le ma kvla vac rCe ba 21-e sa u ku nis ga mow ve vad.

ge no ci dis wi na aR mdeg brZo lis sir Tu le, ro go ri ga sak vi ric ar un da iyos, da-

kav Si re bu lia ge no ci dis, ro gorc da na Sa u leb ri vi qme de bis, ara er Tgva ro van ga ge bas-

Tan. igi gar kve ul prob le mebs war mo Sobs qme de bis ge no ci dad kva li fi ka ci is swo rad

ga dawy ve tis kuTx iT. ka cob ri o bis is to ri a Si xSi rad iyo sxva sa er Ta So ri so da na Sa u-

le bis Tvis ge no ci dis ì ar li yis mi ke re bis~ mcde lo ba da, pi ri qiT, rac pir da pir ukav-

Sir de ba ge no ci dis cne bis sa kiTxs, mis aras wor in ter pre ta ci as. swo red am faq to reb-

ma ga na pi ro ba wi nam de ba re naS rom Si yu radR e bis ga max vi le ba ge no ci dis iseT sak van Zo

sa kiTx eb ze, ro go ric aris ge no ci dis ge ne zi si. kvle vas da eq vem de ba ra sa kiTx e bi, ro-

go ri ca a: ter min `ge no ci dis“ eti mo lo gi a; `ge no ci dis“ cne ba sa er Ta So ri so aq teb Si;

ge no ci dis sa ba zi so ter mi ne bis iden ti fi ka cia da ana li zi; ge no ci dis al ter na ti u li

gan sazR vre be bi; ge no ci dis so ci o lo ge bi sa da is to ri ko se bis de fi ni ci e bi; ge no ci dis

sa er To, sa mar Tleb ri vi da gan zo ga de bu li gan sazR vre be bis bu ne ba.

naS ro mis das kvniT na wil Si mi Ti Te bu lia im nak lo va ne ba ze, rac ax lavs ge no ci dis

kon ven ci ur cne bas. war mod ge ni lia mo saz re ba, rom ge no ci dis kon ven ci u ri cne ba Se-

izR u dos ge no ci dis Se mad gen lo ba Si da cu li jgu fe bis gan msazR vre li kri te ri u me bis

gaT va lis wi ne biT. re li gi ur jguf Tan mi mar Te biT gar kve u li Se mo Ta va ze baa sa ka non-

mdeb lo cvli le be bis sa xiT. ge no ci dis kon ven ci u ri cne bis ga mo ye ne bis Tval saz ri siT

da das kvniT na wil Si Ca mo ya li be bu li sa kiTx e bis siR rmi se u li Ses wav lis miz niT ga ke-

Te bu lia Se sa ba mi si Se mo Ta va ze be bi.

Te ma ze mu Sa o bi sas ga mo ye ne bu li iyo sa mi Zi ri Ta di me To do lo gi u ri mid go ma:

1. ter mi nis eti mo lo gi a; 2. ter mi nis for ma lu ri da mag re ba; 3. ge no ci dis sa ba zi so cne-

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti.


192

be bis da al ter na ti u li de fi ni ci e bis iden ti fi ka cia da ana li zi. ase ve, ga mo ye ne bu li

iq na ge no ci dis sa kiTx e biT da in te re se bu li iu ris te bis, so ci o lo ge bi sa da sxva pro-

fe si is war mo mad gen le bis qar Tul da ucx o ur ena ze ga mo ce mu li li te ra tu ra, Se sa ba-

mi si sa er Ta So ri so sa mar Tleb ri vi aq te bi, ucx o e Tis qvey ne bis sa mar Tleb ri vi ba za da

in ter net re sur se bi.

2. ter min `ge no ci dis~ eti mo lo gia

2.1. ra fa el lem ki nis* ge no ci dis kon cef cia

sa er Ta So ri so sa zo ga do e bis Tvis ter mi ni `ge no ci di~ ne o lo giz mad war mo Cin da

me-20 sa u ku nis pir vel na xe var Si, me o re msof lio omis pe ri od Si. eti mo lo gi u rad `ge-

no ci di~ Sed ge ba ber Znu li `γένος génos~ (ra sas, gvars, toms) da la Ti nu ri `ci de, ci di um, ca e-de re~ (vklav; vxo cav) sity ve bi sa gan da, zo ga dad, aR niS navs eris, eT no sis, ra sis, re li gi-

u ri jgu fis mTli an an na wi lob riv mkvle lo bas an ga nad gu re bas.1 ter min ge no ci dis av-

to rad iT vle ba r. lem ki ni (1900-1959), ro mel mac ter mi ni pir ve lad ga mo i ye na 1944 wels

mis mi er ve ga mo ce mul wig nSi `na cis tTa da na Sa u le bi oku pi re bul ev ro pa Si: oku pa ci is

ka no ne bi – mTav ro bis ana li zi – wi na da de be bi ga mos wo re bi saT vis~,2 na cis te bis mi er eb-

ra e leb ze gan xor ci e le bu li sa Si ne le bis asaR we rad. r. lem ki ni ge no cids gan mar tavs

Sem deg na i rad:

`ge no ci di niS navs na ci is an eT ni ku ri jgu fis ga nad gu re bas... ge no ci di au ci leb-

lad ar niS navs na ci is pir da pir ga nad gu re bas... igi uf ro yu radR e bas uT mobs na ci o-

na lu ri jgu fe bis cxov re bis au ci le be li sa fuZ vle bis ga nad gu re bi saT vis sxva das xva

moq me de ba Ta ko or di ni re bul geg mas, ro me lic miz nad isa xavs Ta vad jgu fe bis ga nad gu-

re bas. ase Ti geg mis mi za nia po li ti ku ri da so ci a lu ri in sti tu te bis, kul tu ris, enis,

na ci o na lu ri grZno be bis, re li gi i sa da na ci o na lu ri jgu fe bis eko no mi ku ri ar se bo bis

de zin teg ra cia da pi ra di usaf rTxo e bis, Ta vi suf le bis, jan mrTe lo bis, Rir se bis da

aseT jgu febs mi kuT vne bu li in di vi de bis si cocx lis ga nad gu re bac ki~.3

r. lem ki ni das Zens: `ge no cids ga aC nia ori fa za. pir ve li, ro me lic ukav Sir de ba

da Cag ru li jgu fe bis na ci o na lu ri struq tu ris ga nad gu re bas da me o re, mCag vre lis

* r. lemkini daibada aRmosavleT poloneTSi. iyo saerTaSoriso samarTlis iuristi, pro-

fesori. 1939 wels datova poloneTi da gaemgzavra jer SvedeTSi, xolo Semdeg aSS-Si,

niuiorkSi, gaeroSi genocidis saerTaSoriso konvenciis lobirebisTvis. igi niu-iorkS i

imyofeboda meore msoflio omis dasrulebamde. r. lemkini aswavlida samarTals di-

ukisa da ielis universitetebSi da oTxjer iyo nominirebuli nobelis premiaze. is iyo

genocidis danaSaulis winaaRmdeg brZolisaTvis samarTlebrivi normebis SemuSavebis

iniciatori ix. Schabas W. A., Genocide in International Law, 2000, 24; <http://www.hawaii.edu/powerkills /GENOCIDE.ENCY. HTM>, [01.05.2012].

1 ix. <http://oxforddictionaries.com/defi nition/genocide?region=us&q=genocide>, <http://dictionary.cam-bridge.org/dictionary/ british/genocide?q=genocide>, [01.05.2012].

2 Lemkin R., Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation - Analysis of Government - Proposals for Redress, 1994, 79.

3 ix.: Smith E., Genocide and the Europeans, 2010, 10-11; LemkinR., Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation - Analysis of Government - Proposals for Redress, 1944, Washington, D.C.,79.

daviT wulaia, genocidis genezisi

193

na ci o na lu ri struq tu ris Zal da ta ne biT im ple men ta ci as. Zal da ta ne ba, Ta vis mxriv,

Se iZ le ba gan xor ci el des im da Cag rul mo sax le o ba ze, ro mel Tac te ri to ri a ze dar Ce-

nis uf le ba mi e caT an gav rcel des mxo lod im te ri to ri a ze, sa dac mo sax le o bis ga Ze ve-

bis Sem dgom mox da mCag vre lis mi er sa ku Ta ri na ci o na lu ri mo sax le o biT ko lo ni za cia

(ix. da nar Ti 1)~.4

ter min `ge no ci dis~ Se mo Re bas win uZR o da qa laq mad rid Si r. lem ki nis mi er 1933

wels `sis xlis sa mar Tlis uni fi ka ci i saT vis~ (ICUCL) sa er Ta So ri so kon fe ren ci a ze

`bar ba ro so bi sa~ da `van da liz mis~ kon cef ci e bis Se Ta va ze ba. kon cef ci e bis sa er Ta So-

ri so Wril Si ga da ta niT r. lem kins sur da, rom kon fe ren ci a ze 37 qve ya nas `bar ba ro so-

ba~ da `van da liz mi~ eRi a re bi na sa er Ta So ri so da na Sa u lad da das jad qme de bad.5 r. lem-

ki nis gan sazR vre biT, bar ba ro so ba niS navs in di vi de bis fi zi kur ga nad gu re bas erov nu-

li, re li gi u ri da ra sob ri vi jgu fis wev ro bis ga mo, xo lo van da liz mi – ase Ti jgu fe-

bis kul tu ra ze Tav das xmas (ix. da nar Ti 2).

wa ru ma te bel mcde lo bas, mog vi a ne biT moh yva r. lem ki nis mi er bar ba ro so bi sa da

van da liz mis kon cef ci e bis Ca nac vle ba pla to nis mi er ga mo ye ne bu li ber Znu li sity viT

`ge nos~ (ra sa, gva ri, to mi, ji Si). am ide am r. lem kins bu neb ri vad ukar na xa ber Znu li sity-

vis Tvis da e ma te bi na la Ti nu ri sity va `ci di um~, rac niS navs kvlas. me o ce sa u ku ne Si ase

war mo iS va ter mi ni `ge no ci di~6, ro mel mac sa er Ta So ri so aRi a re ba mo i po va 1946 wels

4 Lemkin R., Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation - Analysis of Government - Proposals for Redress, Washington, D.C., 1994, 79.

5 iqve.6 ix. <http://www.hawaii.edu/powerkills/GENOCIDE.ENCY.HTM>, [03.05.2012].

rafael lemkinis genocidis koncefcia

danarTi 1


194

ga e ros ge ne ra lu ri asam ble is mi er mi Re bu li re zo lu ci iT 96 (I), sa xel wo de biT `ge no-

ci di~.7

aR sa niS na vi a, rom ter mi ni `ge no ci di~ sa er Ta So ri so sa mar Tlis aRi a re bam de pir-

ve lad ofi ci a lur Ca na we reb Si gaC nda 1945 wels, ker Zod q. ni ur nber gSi sa er Ta So ri so

sam xed ro tri bu na lis mi er mi Re bul ga dawy ve ti le ba Si. Tum ca, ga dawy ve ti le ba Si ter-

mi ni ge no ci di ata rebs aR we ri lo biT da ara sa mar Tleb riv xa si aTs.8

`ge no ci dis~ 96 (I) re zo lu ci is mi Re bam de ge no ci dis gan ma xor ci e le be li qme de-

be bi sa mar Tleb ri vad ga ni xi le bo da ka cob ri o bis wi na aR mdeg mi mar Tul da na Sa u leb Si,

omis da na Sa ul Si, eT ni kur wmen da Si, ma sob riv mkvle lo ba Si da sxv.

2.2. ter min `ge no ci dis~ wi na is to ria

mar Te bu lad aR niS navs so ci o lo gi l. ku pe ri, rom ter mi ni ge no ci di axa li a, xo-

lo mi si kon cef cia an ti ku ri.9 ka cob ri o bis is to ri a Si, an ti ku ri dro i dan mo yo le bu li,

cno bi lia ge no ci dis ga mov le nis kon kre tu li for me bi, ara er Ti dapy ro bi Ti ome bi, ma-

sob ri vi mkvle lo be bi Ca de ni li erov nu li, eT ni ku ri, ra sis da re li gi u ri jgu fis mTli-

a ni an na wi lob ri vi ga nad gu re bis miz niT da da na Sa u lis im niS ne bis gaT va lis wi ne biT, ra-

sac dRes ge no ci dis Se mad gen lo ba iT va lis wi nebs. aseT qme de bebs me o re msof lio omam-

7 UN General Assembly resolution 96 (I), 1946, <http://www.un.org/documents/ga/res/1/ares1.htmt>, [01.06.2012].

8 ix.: <www.ushmm.org/wlc/en/article,php%3FModuleId%3D10007043+genocide&cd=8&hl=en&ct=clnk&gl=ge>, [01.06.2012]; Henman R., Behres P.,The Criminal Law of Genocide – International, Comparative and Contextual Aspects, 2007, 227.

9 Kuper L., Genocide: Its Political Use in Twentieth Century (Harmondsworth: Penguin, 1981), 9. ix. Jones A., Genocide: A Comprehensive Introduction, New York, 2011, 3.

danarTi 2

rafael lemkini

b a r b a r o s o b a v a n d a l i z m i


195

de ub ra lod Se sa ba mi si sa xe li ar hqon da. swo red amis ga mo, di di bri ta ne Tis pre mi er

mi nis trma msgavs qme de bebs uwo da `da na Sa u li sa xe lis ga re Se~,10 xo lo `pir ve li ge no ci-

di~ ase uwo da b. ke ir nan ma kar Ta ge nis ga nad gu re bas 149-146 wleb Si.11 bib lia Se i cavs bevr

iseT epi zods, ro me lic exe ba ada mi an Ta jgu fe bis ma sob riv ga nad gu re bas, rom leb sac

dRes upi ro bod ge no ci dis kva li fi ka cia mi e ce mo da. aseT ma ga li a Tad, Se iZ le ba Ca iT va-

los, ma Tes sa xa re bis mi xed viT he ro des brZa ne biT so fel beT lem Si bav Sve bis da xoc va.

Sua sa u ku ne eb Si, cen tra lur azi a Si mon Ro leb ma da Tur qeb ma, udab no sa da ste-

peb Si aTa so biT ada mi a ni da xo ces. ev ro pa Si, mas Sem deg, rac qris ti a no ba Si mox da Te o-

lo gi u ri di fe ren ci a ci a, ro mis ka To li ku ri ek le si i sa gan gan dgo mi le bi da e qe vem de-

bar nen fi zi kur ga nad gu re bas. iye neb dnen mkvle lo bis sxva das xva me To debs, ro go ric

aris sax rCo be la, qve biT Ca qol va, xan jle biT mkvle lo ba da a.S. ko lo ni za ci is pro-

ce seb ma, yve la kon ti nen tze ga mo iw via mi li o no biT ada mi a nis fi zi ku ri ga nad gu re ba.

aseT ma xoc va- Jle tam, ro me lic ge no ci dis sxva das xva for ma Si vlin de bo da, piks mi aR-

wia me-20 sa u ku ne Si, ris ga moc bev ris Tvis `ge no ci dis sa u ku nis~ sa xel wo de ba Se i Zi na.

ma sob ri vi mkvle lo be bi TiT qmis yo vel aT wle ul Si xde bo da af ri kis, azi is, ev ro pi sa

da sam xreT ame ri kis kon ti nen tze, xo lo mkvle lo bis ga re Se ge no cids, xSi rad ad gi li

hqon da av stra li a Si.

me-20 sa u ku ne Si Ca de nil ge no cid Ta So ris Se iZ le ba ga mo i yos Sem de gi faq te bi:

1904 wels ger ma ne le bis mi er af ri kis sam xreT -da sav leT Si, he re ro Si gan xor ci e le bu-

li ge no ci di; 1915-1923 wleb Si asi ri e le bi sa da ber Zne bis ge no ci di Ca de ni li oto man

Tur qe bis mi er; 1933-1945 wle bis ho lo kos ti; 1971 wlis ban gla de Sis ge no ci di; 1975-

1979 wleb Si kam bo jas ge no ci di; 1988 wels era yis mi er gan xor ci e le bu li qur Te bis ge-

no ci di; 1994 wels ru an dis ge no ci di; 1992-1995 wle bis bos ni is mus li me bis ge no ci di.12

l. ku pe ri aR niS navs, rom ge no ci dis faq te bi ka cob ri o bis is to ri a Si mrav lad mo-

i po ve ba,13 ra sac, ase ve, izi a rebs 1948 wlis `ge no ci dis Ta vi dan aci le bi sa da das jis Se-

sa xeb~ kon ven cia Ta vis pre am bu la Si da daT qmas ake Tebs ka cob ri o bis is to ri a Si uZ ve-

le si dro i dan mo yo le bu li ge no ci dis ar se bo ba ze.14

2.3. ter min ge no ci dis eti mo lo gi u ri ana li zi

ge no ci dis ter min Tan da kav Si re biT un da aRi niS nos, rom mi si kon cef cia aS ka rad

scil de ba ge no ci dis eti mo lo gi ur ga ge bas. ana li ziT ir kve va, rom ter min ge no ci dis

pir ve li na wils, génos, ro me lic aR niS navs `ra sas, gvars, toms, jiSs, ga aC nia or ga niz mis

mem kvid re o bi Ti sa fuZ ve li, anu bi o lo gi u ri ele men ti.

erov nu lo ba da eT ni ku ro ba gan sxvav de ba ra sis cne bi sa gan, ra sis Tvis da ma xa si a-

Te be li niS ne bi mem kvid re o biT ga da dis; ra sas ar ìr Ce ven~, ise ve, ro gorc mem kvid re o-

biT mi Re bul niS nebs ver Sec vli an. gan sxva ve bu li mdgo ma re o baa eT ni ku ri um ci re so bis

10 ix.: <http://www.preventgenocide.org/genocide/ crimewithoutaname. htm - PreventGenocide.org>, <www.ashgate.com/pdf/SamplePages/Genocide–Convention–Ch1.pdf>,[03.05.2012].

11 Jones A., Genocide: A Comprehensive Introduction, New York, 2011, 5.12 Totten S., Bartrop P. R., Dictionary of Genocide, Greenwood Publishing Group, USA, 2008, 167. 13 Kuper L., Genocide: Its Political Use in Twentieth Century, Harmondsworth: Penguin, 1981, 9; Jones A.,

Genocide: A Comprehensive Introduction, New York, 2011, 5. 14 Convention on the Prevention and the Punishment of the Crime of Genocide, United Nations, 1948,

<www.icrc.org>, [28.05.2012].


196

Sem Txve va Si. eT ni ku ri um ci re so bis axal da ba de bu li bav Svi Se iZ le ba mo ma val Si um rav-

le so bis wev ri gax des asi mi la ci is gziT an Tu mi si er T-er Ti mSo be li um rav le so bis

war mo mad ge ne li a.15

è rov nu lo ba gu lis xmobs xal xis im jgufs, ro mel sac aqvs sam Sob lo, sa dac igi

aya li bebs um rav le so bas, xo lo eT ni ku ro ba mo i cavs xal xis im jgufs, ro mel sac ara

aqvs sam Sob lo im sa xel mwi fos far glebs ga reT, sa dac igi um ci re so bas mi e kuT vne ba.

eT ni ku ro bis Tvis sa er To `ra sob ri vi~ niS ne bis ar se bo ba ar aris au ci le be li~.16

Tum ca aris gan sxva ve bu li mid go me bic. mag., qar Tu li sab Wo Ta en cik lo pe dia ̀ ers~

ai gi vebs na ci as Tan. gar da ami sa, èrs~ is to ri og ra fe bi da is to ri ko se bi ai gi veb dnen

ada mi an Ta bi o lo gi ur -ra sob riv er To ba sa da bu neb riv au ci leb lo bas Tan uSu a lod da-

kav Si re bul so ci a lu ri er To bis iseT for meb Tan, ro go ric aris gva ri da to mi. èT-

ni ku ri er To ba~ aris ada mi an Ta is to ri u lad Ca mo ya li be bu li so ci a lu ri daj gu fe bis

gan sa kuT re bu li sa xe o ba, ro me lic cno bi lia to mis, erov ne bis, eris da sxva war mo naq-

mnis sa xiT,17 xo lo ter mi ni `ra sa~ fran gu li war mo So bis `ra ce~ sity vaa da niS navs gvars,

jiSs. ucxo sity va Ta leq si ko ne bi èT noss~ ai gi vebs xal xTan, gan mar tavs, rom aqvs ag-

reT ve mem kvid re o biT ga da ce mu li zo gi sa er To ni San -Tvi se ba.18

ro gorc ir kve va, ers, eT nos sa da ra sas, met -nak le bad, Se iZ le ba iT qvas, ga aC ni aT

ada mi an Ta er To bis is sa er To ni Sa ni, ra mel sac zo gad kon teq stSi ber Znu li ter mi ni

`génos~ iT va lis wi nebs, mag ram amas ver vity viT re li gi as Tan mi mar Te ba Si (ix. da nar Ti 3).

Tu gaT va lis wi ne bul iq ne ba zo ga dad mi Re bu li we si da ter min ge no ci dis ber-

Znul sity va Si – génos bi o lo gi u ri ele men ti ge no ci dis gan msazR vrel au ci le bel kri-

te ri u mad iq ne ba miC ne u li, ma Sin Se uZ le be lia erov nu lis, eT ni ku ris, ra sob ri vi sa da

re li gi u ri jgu fe bis iden tu rad war mod ge na. Se saZ le be lia da va ge no ci dis kon ven ci-

ur gan sazR vre ba Si ra sob ri vi jguf Tan er Tad erov nu li sa da eT ni ku ri jgu fe bis mox-

ved ra ze, mag ram ara re li gi ur jgu feb ze.

Se iZ le ba imis va ra u di, rom ge no ci dis eti mo lo gia un da efuZ ne bo des ara ber-

Znul ter mins génos, ara med la Ti nurs ge ne sis, ro me lic aR niS navs ge ne ziss, war mo So bas,

war mo mav lo bas, anu sxva sity ve biT rom iT qvas, jgu fis iden to bas. am Sem Txve va Si, ga-

mar Tle bu lad Ca iT vle ba ge no ci dis kon ven ci ur gan sazR vre ba Si ara oTx i ve da cu li

jgu fis, ara med sxva jgu fe bis aR niS vnac, ro mel sac Tav da pir ve lad ga e ros 1946 wlis

96 (I) re zo lu cia iT va lis wi neb da.

Se iZ le ba, ase ve, imis va ra u dic, rom ge no ci dis kon ven ci as ge no ci di un da ga ne-

sazR vra, ro gorc mo sax le o bis cal ke u li jgu fe bis ga nad gu re ba erov nu li, eT ni ku ri,

ra sob ri vi da re li gi u ri mo ti ve biT,19 mag ram ase Ti mid go ma da de bi Tad ma inc ver ga-

dawy vet da ge no ci dis cne bis kon ven ci ur cne bas Tan Se sa ba mi so bis sa kiTxs.

15 Werle G., Volkestrafrecht, 2007, 276, ix. cqitiSvili T., genocidis cneba da Semadgenloba,

Jurn. `marTlmsajuleba da kanoni~, Tb., 3 (26), 2010, 136. 16 Werle G., Volkestrafrecht, 2007, 273-275, ix. cqitiSvili T., genocidis cneba da Semadgenloba,

Jurn. `marTlmsajuleba da kanoni~, Tb., 3 (26), 2010, 136. 17 abaSiZe i., (mT. red.), qarTuli sabWoTa enciklopedia, 1979, t. IV, 54, 189, t. VIII, 1984, 304.18 WabaSvili m., (Semdg.), ucxo sityvaTa leqsikoni, gamomcemloba `ganaTleba~, Tb., 1989,

424, <www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=3&t=12448>, [28.05.2012].19 WabaSvili m., (Semdgen.), ucxo sityvaTa leqsikoni, gamomcemloba `ganaTleba~, Tb., 1989,

102.


197

danarTi 3

danarTi 4

biologiuri niSniT gansazRvruli genocidis daculi

jgufebis piramida

termin genocidis analizi


198

ge no ci dis ter mi nis eti mo lo gi as Tan da kav Si re biT, ter mi nis xar ve zad un da Ca-

iT va los, ge no ci dis ter mi nis me o re la Ti nu ri sity vac, rad gan igi er TmniS vne lov nad

ada mi a nis an ada mi a ne bis kvlas niS navs. ga e ros 1946 wlis 96 (I) re zo lu cia da 1948 wlis

ge no ci dis kon ven ci is Ta nax mad ki, ge no ci dad Ca iT vle ba, ara mxo lod mkvle lo ba, ara-

med `jgu fis wev rTaT vis sxe u lis se ri o zu li da zi a ne bis an fsi qi ku ri moS li lo bis mi-

ye ne ba da sxva~.20 Tu ki ge no ci dis kon ven ci u ri gan sazR vre ba iq ne ba upir ve le sad gaT-

va lis wi ne bu li, ro me lic gu lis xmobs ga nad gu re ba sac da im ga re mo e bas, rom mxo lod

ada mi a nis mkle lo ba ar aris ge no ci dis Se mad gen lo bis ele men ti, ma Sin cxa di a, rom ge-

no ci dis cne bis sazR vre bi scil de ba ge no ci dis kon ven ci is Se mad gen lo bis sazR vrebs

am na wil Sic (ix. da nar Ti 4).

ze mo aR niS nu li dan ga mom di na re, ge no ci dis, ro gorc da na Sa u leb ri vi qme de bis,

sa kiTx is mar Te bu lad ga az re bis Tvi is au ci le ba lia ge no ci dis kon cef ci is swo ri in-

ter pre ta ci a. mo ce mu li au ci leb lo ba ki, sul mci re gu lis xmobs ge no ci dis sa mar-

Tleb ri vi aq te bis ana lizs, ge no ci dis sa ba zi so ter mi ne bi sa da al ter na ti u li de fi ni-

ci e bis iden ti fi ci re bas, Ses wav las, sa er To da gan mas xva ve be li niS ne bis dad ge na sa da

Se pi ris pi re bas, rac, sa bo loo jam Si, gu lis xmobs ge no ci dis ge ne zi sis dad ge nas.

3. genocidi saerTaSoriso aqtebis mixedviT

3.1. gaeros 1946 wlis rezolucia 96 (1) `genocidis Sesaxeb~

1933 wli dan mo yo le bu li, r. lem ki nis did ma Za lis xme vam da lo bi re bam Se de gi 1946

wels ga mo i Ro, ro de sac ga e ros asam ble am mi i Ro `ge no ci dis Se sa xeb~ re zo lu cia 96 (I).

re zo lu cia adas tu rebs, rom ge no ci di, ro gorc da na Sa u leb ri vi qme de ba, sa er-

Ta So ri so in te re sis sfe ro a. igi ge no cids gan sazR vravs, ro gorc: à da mi an Ta mTli a ni

jgu fe bis ar se bo bis uf le bis uar yo fas, ro gorc cal ke ul pir Ta si cocx lis uf le bis

uar yo fa mkvle lo baa; ar se bo bis ase Ti uf le bis uar yo fa Soks hgvris msof li os ka cob-

ri o bis cno bi e re bas, Se de gad iw vevs did zi ans ka cob ri o bis kul tu ru li da sxva kon-

tri bu ci e bis for ma Si... da ro me lic ewi na aR mde ge ba ga e ros mo ra lur ka no nebs, sul sa

da miz nebs~.21

ro gorc cno bi li a, ga e ros er T-er Ti Zi ri Ta di mi za ni aris swo red sa er Ta So ri so

mSvi do ba da usaf rTxo e bis Se nar Cu ne ba.22

re zo lu ci is mi xed viT, ge no ci dis da na Sa u lis Se mad gen lo ba ma Sin war mo i So ba,

ro de sac sa xe zea ra sob ri vi, re li gi u ri, po li ti ku ri da sxva jgu fe bis mTli a ni an na wi-

lob ri vi ga nad gu re ba.23

re zo lu cia xazs us vams im ga re mo e bas, rom: `ge no ci di sa er Ta So ri so sa mar Tlis

daq vem de ba re ba Si a, ro mel sac gmobs ci vi li ze bu li msof lio da rom lis Tvi sac das ji-

li un da iyos ro gorc am sru le be li, ase ve Ta na mo na wi le – ga nur Cev lad imi sa aris igi

ker Zo, sa xel mwi fo Ta nam de bo bis pi ri Tu po li ti ku ri moR va we da mi u xe da vad imi sa, da-

20 Convention on the Prevention and the Punishment of the Crime of Genocide, United Nations, 1948. 21 UN General Assembly Resolution 96 (I), 1946, <http://www.un.org/documents/ga/res/1/ares1.htmt>,

[28.05.2012]. 22 Charter of the United Nations, <http://www.un.org/en/documents/charter/index.shtml>, [28.05.2012]. 23 UN General Assembly Resolution 96 (I), 1946.


199

na Sa u li Ca de ni lia re li gi u ri ra sob ri vi, po li ti ku ri Tu sxva jgu fis ga nad gu re bis

sa fuZ vel ze~.24

re zo lu ci is ana li zi iZ le va imis Tqmis sa Su a le bas, rom igi ar aris mxo lod dek-

la ra ci u li xa si a Tis aq ti, ara med mas Si mo ce mu lia ge no ci dis da na Sa u lis Se mad gen lo-

bis ro gorc su bi eq tu ri, ase ve obi e tu ri niS ne bi.

das kvnis sa xiT Se iZ le ba iT qvas, rom re zo lu ci is mniS vne lo ba Sem de gi sa xiT

vlin de ba: 1. re zo lu ci iT ge no ci di pir ve lad iq na aRi a re bu li sa er Ta So ri so da na Sa u-

lad; 2. re zo lu cia iZ le va ge no ci dis zo gad gan sazR vre bas; 3. re zo lu ci a Si mo ce mu lia

ge no ci dis obi eq ti: ada mi an Ta mTli a ni jgu fe bis ar se bo bis uf le bis uar yo fa, xo lo

cal ke ul pir Ta si cocx lis uf le bis uar yo fa mkvle lo ba a; ra sob ri vi, re li gi u ri, po-

li ti ku ri da sxva jgu fe bis mTli a ni an na wi lob ri vi ga nad gu re ba. ase ve, sa er Ta So ri so

mSvi do ba da xal xTa usaf rTxo e ba; 4. re zo lu ci a Si mo ce mu lia pre ven ci u li Ro nis Zi-

e be bis ga ta re bis au ci leb lo bis moTx ov na. ge no ci dis swra fi pre ven ci i sa da das jis

miz niT, re zo lu cia re ko men da ci as aZ levs ga e ros wevr sa xel mwi fo ebs Seq mnan Se sa ba mi-

si sa ka non mdeb lo ba za da Ca mo a ya li bon sa er Ta So ri so Ta nam Srom lo ba.25 5. re zo lu ci-

iT ga ni sazR vra ge no ci dis su bi eq ti. aRi niS na, rom ge no ci dis am sru le be li da Ta na mo-

na wi le eq vem de ba re ba das jas, mi u xe da vad imi sa, is ker Zo pi ri a, sa xel mwfo mo sam sa xu re

Tu po li ti ku ri moR va we. amiT ga e rom xa zi ga us va, imas rom ara vi Ta ri Ta nam de bob ri vi

mdgo ma re o ba ar aris dab rko le ba ge no ci dis Ca de nis Sem Txve va Si piris sis xlis sa mar-

Tleb riv pa su xis ge ba Si mi sa ce mad.

sa yu radR e bo a, rom re zo lu cia da cul jgu feb Si iT va lis wi nebs po li ti kur da

sxva jgu febs, rac ga e ros mi er mi Re bul 1948 wlis `ge no ci dis Se sa xeb~ kon ven ci a Si da

sxva aq teb Si ar me or de ba.

re zo lu ci iT, eko no mi kur da so ci a lur sab Wos ag reT ve da e va la ge no ci dis Se-

sa xeb kon ven ci is Se sa mu Sa veb lad ge no ci dis sa kiTx is Ses wav la ge ne ra lu ri asam ble is

mom dev no re gu la rul se si a ze war sad ge nad.26 aR niS nul ma ini ci a ti vam ki, 1948 wels sa-

fuZ ve li Ca u ya ra `ge no ci dis Ta vi dan aci le bi sa da das jis Se sa xeb~ kon ven ci is mi Re bas.

3.2. ga e ros 1948 wlis kon ven cia `ge no ci dis Ta vi dan aci le bi sa da

das jis Se sa xeb~

ga e ros 1946 wlis `ge no ci dis Se sa xeb~ re zo lu ci is 96 (1) re ko men da ci iT kon ven-

ci is pro eq tis Se mu Sa ve ba sam eta pad wa ri mar Ta. pir ve lad, ga e ros sam div nom Se i mu Sa va

teq stis pro eq ti sa mi eq sper tis – r. lem ki nis, ves pa si an pe la sa da di o ni de de vab ris

dax ma re biT. kon ven ci is pir vel pro eq tSi r. lem ki nis, ro gorc kon sul tan tis po zi ci am

di di gav le na iqo nia ge no ci dis de fi ni ci is Se mu Sa ve bi sas. Sem dgom Si pro eq ti wa red gi-

na eko no mi ku ri da so ci a lu ri sab Wos uf le ba mo si le biT Seq mnil spe ci a lur ko mi tets,

ro mel mac TiT qmis yve la sa da vo sa kiTxi de ta lu rad ga ni xi la. ge no ci dis de fi ni ci i sa

da kon ven ci is de bu le be bis sa bo loo for mu li re ba mox da wev ri sa xel mwi fo e bis warmo -

mad gen lebs So ris ga mar Tu li de ba te bi sa da miR we u li kom pro mi se bis sa fuZ vel ze. ko-

24 UN General Assembly Resolution 96 (I), 1946. 25 Charter of the United Nations, <http://www.un.org/en/documents/charter/index.shtml>, [28.05.2012]. 26 iqve.


200

mi te tis mi er Se mu Sa ve bu li pro eq ti gax da ge ne ra lu ri asam ble is me eq vse ko mi tet Si ga-

mar Tu li mo la pa ra ke be bis sa fuZ ve li.27

1948 wels kon ven ci is teq sti sa bo loo re daq ci iT da sam tki ceb lad ga ig zav na ge ne-

ra lur asam ble a Si.28 kon ven cia mi Re bul iq na 1948 wlis 09 de kem bris ga e ros ge ne ra lu ri

asam ble is 260 (III) re zo lu ci iT, ro me lic Za la Si Se vi da 1951 wels. kon ven cia Sed ge ba

pre am bu li sa da 19 mux li sa gan. mas Si mo ce mu lia ge no ci dis Se mad gen lo ba,29 ge no ci dis

Ca de ni saT vis sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis da sa we seb lad au ci le be li yve-

la ni Sa ni, da na Sa u lis obi eq tu ri da su bi eq tu ri niS ne bi, sis xlis sa mar Tlis cal ke u li

in sti tu te bi da a.S.30

ge no ci dis kon ven ci u ri gan sazR vre ba sa mar Tleb ri vi xa si a Ti sa a. mi u xe da vad imi sa,

rom gan sazR vre ba Si TiT qos amom wu ra va daa mo ce mu li da na Sa u lis Se mad gen lo bis niS ne-

bi, ma inc sir Tu le e bi ar se bobs ge no ci dis gan sazR vre bis srul yo fas Tan mi mar Te biT.

da cu li jgu fe bis Ca mo naT va li, ro me lic mxo lod oTx jgufs mo i cavs da ar iT-

va lis wi nebs 1946 wlis 96 (1) re zo lu ci a Si mox ved ril po li ti kur da sxva, ma ga li Tad,

so ci a lur jgu febs, bu neb ri via sa da vo sa kiTxia ge no ci dis sa kiTx e biT da in te re se bul

mkvle va rebs So ris. po li ti ku ri jgu fis kon ven ci a Si ga uT va lis wi neb lo ba ga mow ve u li

iyo ru se Ti sa da aR mo sav lu ri blo kis, xo lo so ci a lu ri jgu fe bi sa – da sav leT ev ro-

pis xe li su fal Ta wi na aR mde go biT.31 ge no ci dis kon ven ci is viw ro gan sazR vre bis ga mo,

1986 wels Jur nal ma “Wall Stre et “-ma aR niS na, rom ho lo kos tis Sem dgom, ge no ci di ar dak-

va li fi ci re bu la ga e ros kri te ri u me bis mi xed viT. gar da ami sa, ge no ci di, ro me lic `Ca-

de ni lia gan zrax viT~, ase ve war mo Sobs did sir Tu le ebs, rad gan ga daW riT gan zrax vis

dam tki ce ba Zne li a.32

kon ven ci is pro eq tze mo mu Sa ve spe ci a lu ri ko mi te ti, kon ven ci a Si moy va ni li da-

cu li jgu fe bis mxar da sa We rad, da ey rdno im ar gu men tebs, rom maT axa si a TebT mud mi-

vi da mdgra di ni San -Tvi se be bi (ix. da nar Ti 5),33 rac ar axa si a Tebs po li ti kur jgu febs,

ro me lic Zne lad iden ti fi ci re ba dia da, gar da ami sa, Se uZ lia ga mo iw vi os sa xel mwi fo-

27 Lemkin R., Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation, Analysis of Government, Proposals for Re-dress, Carnegie Endowment for International Peace, Washington, 1944, 79-95.

28 Schabas W. A., Convention for the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide, United Nations Audiovisual Library of International Law, 2008, 1, <http://legal.un.org/avl/pdf/ha/cppcg/cppcg–e.pdf>, [28.05.2012].

29 Convention on the Prevention and the Punishment of the Crime of Genocide, United Nations, 1948, 1, `rome-

lime qvemoT CamoTvlil qmedebas, romelic Cadenilia erovnuli, eTnikuri, rasobrivi an

religiuri jgufis mTliani an nawilobrivi ganadgurebis mizniT: (a) jgufis wevrTa mkv-

leloba; (b) jgufis wevrTaTvis sxeulis mZime dazianebis an fsiqikuri moSlilobis miy-

eneba; (c) jgufisaTvis ganzrax iseTi pirobebis Seqmna, rac miznad isaxavs mis mTlian an

nawilobriv fizikur ganadgurebas; (d) iseTi zomebis gatareba, romelTa mizania jgufis

SigniT Sobadobis aRkveTa; (e) erTi jgufidan meoreSi bavSvebis ZaladobiT gadacema~.30 Convention on the Prevention and the Punishment of the Crime of Genocide, United Nations, 1948, geno-

cidi, genocidis SeTqmuleba, pirdapiri da sajaro mowodeba genocidis Casadenad, mcd-

eloba da Tanamonawileoba deklarirebul iqna konvenciis me-3 muxlis mier dasjad

qmedebebad.31 Wall Street Journal, February 24, 1986, 12. 32 iqve. 33 Slye R. C., Schaack B. V., International Criminal Law (Essentials), 2008, 225.


201

Ta Si da po li ti kur saq me eb Si sa er Ta So ri so Ca re va.34 mo ce mu li msje lo ba ver iq ne ba

ga zi a re bu li vi na i dan, re li gi u ri aR msa reb lo bis Sec vla ada mi a nis Tvis SezR u du li

ar aris da, Se sa ba mi sad, re li gi u ri jgu fi saT vis mud mi vi da mdgra di ni Sa nis miC ne va

kar gavs aq tu a lo bas.

mi u xe da vad ami sa, ge no ci dis sa kiTx e biT da in te re se bu li pi re bi, rom le bic iye-

ne ben ge no ci dis kon ven ci ur de fi ni ci as ar uar yo fen mis nak lo va ne bebs da mi iC ne ven am

odi o zu ri da na Sa u lis sa er Ta So ri sod aRi a re bul gan sazR vre bad35.

ge no ci dis kon ven ci ur gan sazR vre bas Tan da kav Si re biT un da iT qvas, rom igi sa-

mar Tleb ri vi sa da po li ti ku ris kom pro mi su li va ri an ti a, rac efuZ ne ba ge no ci dis

mec ni e rul kon cef ci a sa da spe ci a lur ko mi tet Si mo na wi le ga e ros wev ri sa xel mwi fo-

e bis war mo mad gen le bis in te re sebs, ro mel Ta Zi ri Ta di pos tu la te bia sa mi fun da men-

tu ri as peq ti: eti mo lo gi u ri (ge nos – gva ri, to mi), is to ri u li (me-20 sa u ku nis ge no ci-

dis ori yve la ze cno bi li faq ti – 1915 wels som xe bis da me o re msof lio omis pe ri od Si

eb ra e le bis) da po li ti ku ri (na ciz mis ide o lo gia da ra sis tu li Te o ri e bi).

34 Bassiouni M., C., International Criminal Law - A Draft International Criminal Law, the Netherlands, 1980, 70.35 Kuper L., Genocide: Its Political Use in the Twentieth Century, Yale University Press, New Haven, 1981;

Hawk D., ‘Pol Pot’s Cambodia: Was it Genocide?’ in Israel W. Charny (ed.), Towards the Understanding and Prevention of Genocide: Proceedings of the International Conference on the Holocaust and Genocide, West-view Press, Boulder, 1984, ix. Deborah H. D., Defi ning Genocide: Defi ning History?, Eras Journal, reference № 4, <http://www.arts.monash.edu.au/publications/eras/edition-1/harris.php#4>, [28.05.2012].

danarTi 5

genocidis daculi jgufebi


202

aqe dan ga mom di na re, un da iT qvas, rom ge no ci dis kon ven ci u ri ga ge ba, mi si mi Re bis

mo men tSi ver uz run vel yof da ge no ci dis yve la ar se bi Ti as peq tis gaT va lis wi ne bas, vi-

na i dan kon ven ci is pro eq tze mu Sa o ba efuZ ne bo da ax lo war sul Si mom xdar or faqts da

ara kri mi no lo gi ur Ses wav las. es ga re mo e ba dRem de ge no ci dis de fi ni ci is prob le mis

er T-er Ti mTa va ri mi ze zi a.

3.3. genocidi sisxlis samarTlis saerTaSoriso sasamarTlos

romis statutis mixedviT

1998 wlis 17 iv liss, ga er Ti a ne bu li ere bis or ga ni za ci is uf le ba mo sil war mo-

mad ge nel Ta kon fe ren ci a ze mi Re bu l iq na sis xlis sa mar Tlis sa er Ta So ri so sa sa mar-

Tlos ro mis sta tu ti.

wes de bis mi Re bis mi za ni iyo sa er Ta So ri so sis xlis sa mar Tlis sa sa mar Tlos da ar-

se ba.36 ro mis sta tuts xe li mo a we ra sa qar Tve lo mac, rom lis ra ti fi ci re ba sa qar Tve-

los par la men tis mi er mox da 2003 wlis 16 iv liss.37 es or ga no mud miv moq me di sa er Ta-

So ri so sa sa mar Tlo a, rom lis wes de ba mac Ta vis iu ris diq ci a Si, mTe li sa er Ta So ri so

sa zo ga do e bi saT vis sxva um Zi mes da na Sa u leb Tan er Tad, mo aq cia ge no ci dic.38 ro mis sta-

tu tis me-6 mux lma, faq tob ri vad, ga i me o ra ga e ros 1948 wlis ̀ ge no ci dis Ta vi dan aci le-

bi sa da das jis Se sa xeb~ kon ven ci is me-2 mux liT gaT va lis wi ne bu li ge no ci dis re daq ci a.

ro mis sta tut Si ge no ci dis Car Tva Ta vi dan ve iyo gan zra xu li. sa er Ta So ri so sa-

mar Tlis ko mi si is mi er mom za de bu li sta tu tis pro eq ti iT va lis wi neb da ter min ge no-

cids, Tum ca mas ar mo u cia mi si de fi ni ci a.39

ro mis sta tu tis me-5 mux lSi, ge no cid Tan er Tad, gan sazR vru lia sa sa mar Tlos

iu ris diq ci as daq vem de ba re bu li Sem de gi da na Sa u le bi: da na Sa u le bi ada mi a nu ro bis wi-

na aR mdeg, omis da na Sa u le bi da ag re si a.

ro mis sta tu tis me-9 mux lis (`da na Sa ul Ta ele men te bi~) Ta nax mad, da na Sa u lis Se-

mad gen lo ba (e le men te bi) xels un da uwy ob des sa sa mar Tlos me-6-8 mux le bis gan mar te-

ba sa da ga mo ye ne bas, rom da na Sa ul Ta ele men te bi da ma Ti Ses wo re be bi ar un da ewi na aR-

mde ge bo des am sta tuts.

ro mis sta tut Si gan sazR vru li sxva sa er Ta So ri so da na Sa u le bis gan ge no ci dis

gan mas xva ve be li spe ci a lu ri ni Sa ni, da na Sa u lis obi eq tu ri Se mad gen lo bis Se mad ge-

nel na wi lad mkvle lo bis Ca de ni sas aris erov nu li, eT ni ku ri, ra sob ri vi an re li gi u ri

jgu fis, ro gorc ase Tis, mTli a nad an na wi lob ri vi ga nad gu re bis gan zrax va. Tu ge no ci-

dis de fi ni ci i sas amo sa val wer ti lad aRe bul iq na dam na Sa vis spe ci a lu ri gan zrax va,

36 turava m., sisxlis samarTlis saerTaSoriso sasamarTlo, Tb., 2005, 3.37 saqarTvelos parlamentis 2003 wlis 16 ivlisis dadgenileba 2479-rs, saZiebo sistema

`kodeqsi 2007~.38 sisxlis samarTlis saerTaSoriso sasamarTlos romis wesdeba, saZiebo sistema `kodeq-

si 2007~.39 Report of the International Law Commission on its Work of the Forty-Sixth Session, 2 May – 2 July, 1994,

U.N. GAOR, U.N. Doc. A/49/10 (1994), ix. xuciSvili q., gaeros uSiSroebis sabWosa da sisxlis

samarTlis saerTaSoriso sasamarTlos konkurentuli da komplementaruli kompeten-

ciebi, sadisertacio naSromi, Tb., 2010, 37.


203

ga e nad gu re bi na jgu fi, omis da na Sa u leb ze mu Sa o bi sas ki, amo sa val wer ti lad Se i a ra-

Re bu li kon fliq tis ar se bo ba iyo miC ne u li (ix. da nar Ti 6).40

3.4. genocidis samarTlebrivi gansazRvrebis dadebiTi da

uaryofiTi mxareebi

sa er Ta So ri so sa mar Tleb ri vi aq te bis mi Re biT, ge no ci di, upir ve le sad, sa mar-

Tleb ri vi ka te go ri a a. is ga ni sazR vra ro gorc kon kre tu li da na Sa u li da ara ro gorc

is to ri u li Tu so ci a lu ri pro ce si da mov le na. mi u xe da vad ami sa, dRem de ge no ci dis

sa mar Tleb ri vi gan sazR vre bis ir gvliv ara er Ti Te o ri u li Tu praq ti ku li xa si a Tis sa-

da vo sa kiTxi do mi ni rebs.

lab rex tis az riT, ge no ci dis kon ven ci u ri gan sazR vre ba mra val jer gax da kri ti-

kis obi eq ti. kri ti ka Se e xe bo da iseT sa kiTx ebs, ro go ric aris sa er Ta So ri so sa mar Tal-

Si xar ve zis ar se bo ba, kon ven ci is mux le bis ga u geb ro ba da ge no ci dis mi marT re aq ci is

ara a dek va tu ro ba.41

40 xuciSvili q., gaeros uSiSroebis sabWosa da sisxlis samarTlis saerTaSoriso sa-

samarTlos konkurentuli da komplementaruli kompetenciebi, sadisertacio naSromi,

Tb., 2010, 40.41 ix. Chalk F., Jonasson K., The History and Sociology of Genocide: Analyses and Case Studies, New Haven,

Yale University Press, 1990, 11; Lumbrecht C. W., Grappling with the Concept of Genocide, Working Paper, 1999, 1.

danarTi 6

genocidisa da sxva saerTaSoriso danaSaulebis saerTo da

ganmasxvavebeli niSnebi


204

kri ti kis pir vel as peq tTan da kav Si re biT, ro me lic Se e xe ba da cul jgu feb s,zo-

gi er Ti mec ni e ri mi iC nevs, rom sa er Ta So ri so sa mar Ta li TiT qos ar krZa lavs po li ti-

ku ri da so ci a lu ri jgu fe bis ga nad gu re bis gan zrax viT Ca de nil qme de bebs. si nam dvi-

le Si, ase Ti qme de be bi kri mi na li ze bu lia sxva iseT qme de beb Si, ro go ric aris da na Sa u-

le bi ada mi a nu ro bis wi na aR mdeg, omis da na Sa u le bi, ase ve Je ne vis kon ve ci a Si gaT va lis-

wi ne bu li mZi me sa mar Tal dar Rve ve bi.42 da na Sa u le bi ada mi a nu ro bis wi na aR mdeg mo i cavs

sa mo qa la qo mo sax le o ba ze far To mas Sta bi a ni an sis te mu ri Tav das xme bis far gleb Si

iseT qme de bebs, ro go ric aris: `mkvle lo ba, ga nad gu re ba, da mo ne ba, de por ta cia da sxva

sa mo qa la qo mo sax le o bis ara a da mi a nu ri qme de ba, ag reT ve, ne bis mi e ri iden ti fi ci re bu-

li jgu fis an er To bis dev na erov nu li, ra sob ri vi, re li gi u ri an po li ti ku ri niS nis

sa fuZ vel ze~.43 mar Ta li a, ro mis sta tu tis me-7 mux lis Ca mo naT val Si ag reT ve gaT va-

lis wi ne bu lia uf ro me ti ise Ti iden ti fi ci re bu li jgu fe bi, ro go ric aris `kul tu-

ru li, re li gi u ri, gen de ru li an sxva ise Ti niS nis sa fuZ vel ze, ro me lic sa er Ta So ri-

so sa mar TliT sa yo vel Ta od da uS veb lad aris aRi a re bu li, da kav Si re bu li am pun qtSi

aR niS nul ro me li me qme de bas Tan an sa sa mar Tlos iu ris diq ci a Si Se ma val ro me li me da-

na Sa ul Tan~,44 mag ram isi ni eq vem de ba re bi an dev nas da ara mkvle lo bas. ro mis sta tu tis

me-7 mux lis (2(g)) qve pun qtis mi xed viT, `dev na~ niS navs `sa er Ta So ri so sa mar Tlis sa wi-

na aR mde god, ama Tu im jgu fis an er To bi sad mi kuT vni le bis niS niT uf le ba Ta gan zrax

da se ri o zul xel yo fas~.45 ada mi a nu ro bis wi na aR mdeg da na Sa u le bis ak rZal va scde ba

ge no ci dis kon ven ci is sa mar Tleb ri vi dac vis far glebs. igi qme de be bis uf ro far To

wris kri mi na li za ci as ax dens da mo iTx ovs, rom qme de be bi mi mar Tu li iyos sa mo qa la qo

mo sax le o ba ze da ar mo iTx ovs da za ra le bu li jgu fis ga nad gu re bis gan zrax vas. aseT

Sem Txve va Si ma sob ri vi mkvle lo ba Ca de ni li po li ti ku ri da so ci a lu ri jgu fis ga nad-

gu re bis gan zrax viT, Cve u le bi Ti sa er Ta So ri so sa mar Tlis mi xed viT, Ca iT vle ba ada mi-

a nu ro bis wi na aR mdeg mi mar Tul da na Sa u lad.46 Je ne vis kon ven cia da na Sa u lad acx a debs

omis dros ja ris ka ce bis mi er Ca de nil mTel rig qme de bebs im `pi re bis mi marT, rom le-

bic aq ti u rad mo na wi le o ben da pi ris pi re ba Si~, xo lo sam xed ro pir (eb )is mi er po li ti-

ku ri da so ci a lu ri jgu fe bis ga nad gu re ba ki, Ca iT vle ba omis da na Sa u lad, rom le bic

Ca de ni lia Je ne vis kon ven ci is wev ri qvey n(eb )is Si da Tu qvey nebs So ris omis dros.47

kri ti kis me o re as peq ti, ro me lic Se e xe ba mux le bis ga u geb ro bas, ga da War be bu li a.

dis ku sia gu lis xmob da, rom kon ven ci is me-2 mux lis `mTli a ni an na wi lob ri vi~ mkvle-

lo be bi Se e xe bo da Tu ara kon kre tul mas Stabs, rac au ci le be lia aR niS nu li qme de bis

ge no ci dad mi saC ne vad da Tu ras gu lis xmob da jgu fis ga nad gu re ba.48 ga sa zi a re be lia

mo saz re ba, rom da na Sa u lis gan mar te bi sas mniS vne lo ba eni We ba ara imas, Tu re a lu rad

42 Chalk F., Jonasson K., The History and Sociology of Genocide: Analyses and Case Studies, New Haven, Yale University Press, 1990, 11; Lumbrecht C. W., Grappling with the Concept of Genocide, Working Paper, 1999, 1.

43 iqve. 44 sisxlis samarTlis saerTaSoriso sasamarTlos romis wesdeba, saZiebo sistema `ko-

deqsi 2007~. 45 iqve. 46 Lumbrecht C. W., Grappling with the Concept of Genocide, Working Paper, 1999, 2-3.47 iqve, 3.48 iqve.


205

ram de nad mas Sta bu ria msxver pli, ara med imas, rom dam na Sa ves jgu fis mniS vne lo va ni na-

wi lis ga nad gu re ba hqon da miz nad, anu dam na Sa vis mi za ni iyo Tu ara ge no ci dis Ca de na.

yve la ze mniS vne lo va nia is, rom ge no ci dis faq tis dad ge ni sas au ci le be lia spe ci a lu-

ri gan zrax vis ar se bo ba.49 sa yu radR e bo a, rom sa er Ta So ri so sis xlis sa mar Tlis mo sam-

za de be li ko mi si is 2000 wlis 6 iv li sis mox se ne ba, er Ti pi ris mkvle lo bas ge no ci dad

ga ni xi lavs.50

me sa me as peq ti ki, ge no ci dis mi marT re aq ci is ara a dek va tu ro ba, aras wo rad gad-

mos cems umoq me do bis mi zezs, ro me lic re a lu rad sa mar Tal ga mo ye ne bis prob le ma a.

zo gi er Ti mec ni e ri ma sob ri vi mkvle lo bi sas sa er Ta So ri so Ca re vis ar qo nas mi a wers

de fi ni ci is ara a dek va tu ro bas. amas Cix Si Seh yavs prob le ma. umoq me do ba kri mi na li za-

ci i sa da ka non mdeb lo bis Seq mnis prob le maa da ara ofi ci a lu rad gacx a de bis. igi ukav-

Sir de ba po li ti kur ne bas, das Zens lab rex ti.51

ge no ci dis gan sazR vre bis praq ti ku li ga mo ye ne bis Tval saz ri siT, kri ti kul mo-

saz re beb ze pa su xis mo Zi e ba al baT Se uZ le be lia mxo lod sa mar Tleb ri vi mid go me biT.

aR niS nu li sa kiTx e bis cod na, Te o ri u li da praq ti ku li Tval saz ri siT, mniS vne lo va-

ni a. gan sa kuT re biT ma Sin, ro de sac saq me exe ba kon kre tu li qme de bis ge no ci dad swo rad

Se fa se bas, ri si pre ro ga ti va, sa bo lo od, im sa sa mar Tlos ga aC ni a, rom lis iu ris diq ci-

a Sic Se dis aR niS nu li qme de ba.

am de nad, ge no ci dis, ro gorc da na Sa u leb ri vi qme de bis, swo ri Se fa se bis Tvis au-

ci le be lia ge no ci dis Se mec ne ba kon cep tu a lu ri mid go miT, rac Se saZ le be lia mxo lod

mi si sawy i se bis ga az re bi Ta da mo mij na ve cne be bis ur Ti er TSe pi ris pi re biT.

4. genocidis sabaziso cnebebi

4.1. genocidis sabaziso cnebebis identifikacia da analizi

ge no ci dis sa ba zi so cne be bis da sad ge nad sa Wi roa ka cob ri o bis is to ri is mox mo ba,

sa dac aR we ri lia is faq te bi da qme de be bi, rom leb sac pir da pir an iri bad iT va lis wi-

nebs ge no ci dis da na Sa u lis Se mad gen lo ba.

ka cob ri o bis is to ri a Si, ge no ci dis ga mov li ne bis for miT Ca de nil qme de bebs, bu-

neb ri vi a, hqon daT Se sa ba mi si sa xel wo de be bi. maT ricxvs, rom le bic aR we ren ada mi an Ta

jgu fe bis ga nad gu re bas, ma sob riv mkvle lo bebs da a.S. al baT Se iZ le ba mi e kuT vnos ka-

ni ba liz mi, ko lo ni a liz mi, po li ti ci di, eT no ci di da sxv.52 es im qme de ba Ta aras ru li

Ca mo naT va li a, ro mel Tac dRes, bev ri ge no ci dad da ak va li fi ci reb da.

ge no ci dis sawy i se bis Se sas wav lad, pir vel rig Si, au ci le be lia ase Ti cne be bis

iden ti fi ka ci a, xo lo Sem dgom ma Ti ana li zi kon cep tu a lu ri Tval saz ri siT.

49 xuciSvili q., gaeros uSiSroebis sabWosa da sisxlis samarTlis saerTaSoriso sa-

samarTlos konkurentuli da komplementaruli kompetenciebi, sadisertacio naSromi,

Tb., 2010, 40. 50 ix. <http://www.preventgenocide.org/genocide/elements.htm>, [28.05.2012]. 51 Chalk F., Jonasson K., The History and Sociology of Genocide: Analyses and Case Studies, (New Haven, Yale

University Press, 1990), 11; Lumbrecht C, W., Grappling with the Concept of Genocide, Working Paper, 1999, 1, 4.

52 magaliTad, democidi da omnicidi (ix. danarTi 8 da 9).


206

4.1.1. ka ni ba liz mi

ka ni ba liz mi ga da ta ni Ti mniS vne lo biT niS navs bar ba ro so bas, Tum ca, pir vel rig-

Si – ka ci Wa mi a o bas53

ar se bobs `sa yo facx ov re bo~ da `re li gi u ri~ ka ni ba liz mi. ka ni ba liz mi, Tav da pir-

ve lad, ukav Sir de bo da sak ve bis ar qo nas. Sem dgom – re li gi as, ma gi as, sa o mar ri tu als,

da na Su lebs da das jas. Tu ki me o ma ri brZo la Si klav da ma mac da Zli er mters, ma Sin, ri-

tu a lis Ta nax mad, mkvlels un da eWa ma mok lu li, rac niS nav da mkvlel Si mok lu li mtris

si ma ma ci sa da Za lis ga das vlas. aseT praq ti kas ewo de bo da en do ka ni ba liz mi.54

ma sob ri vi ka ni ba liz mis faq te bi na po le o nis dam Se ul ar mi a Sic Se i niS ne bo da.55 mi-

u xe da vad ami sa, bar ba ro so bis niS ne bis Sem cve li ka ni ba liz mi ar Se iZ le ba Ca iT va los ge-

no ci dis pir vel wya rod, Tum ca r. lem ki nis mcde lo ba, bar ba ro so ba56, ro me lic ka ni ba-

liz mis ga da ta ni Ti mniS vne lo bi Tac ix ma re ba, sa er Ta So ri so Ta na me gob ro bas eRi a re bi na

sa er Ta So ri so da na Sa u lad, sa yu radR e boa ge no ci dis sawy i se bis Zi e bis Tval saz ri siT.

4.1.2. ko lo ni a liz mi

is to ri ko si f. kur ti ni ko lo ni a lizms axa si a Tebs, ro gorc `sxva kul tu ris xal-

xTa ga ba to ne bas~.57 mi u xe da vad imi sa, rom am for mu li dan ik ve Te ba ori mniS vne lo va ni

ele men ti ga ba to ne ba da kul tu ru li gan sxva ve ba, igi un da iyos uf ro zus ti, das Zens

i. os ter ha me li58. ter min `ko lo ni a lizms~ qo lin zis leq si ko ni gan mar tavs, ro gorc `Za-

la uf le bis po li ti ka sa da praq ti kas, ro me lic vrcel de ba uZ lur mo sax le o ba ze an te-

ri to ri a ze~,59 xo lo stan for dis fi lo so fi is leq si ko ni ki, ter min ko lo ni a liz mis qveS

gu lis xmobs èv ro pe le bis da sax le bas da po li ti ku ri kon tro lis da we se bas msof li os

da nar Cen na wil Si, maT So ris, ame ri ka Si, av stra li a Si, af ri ki sa da azi is na wi leb Si~.60

Se iZ le ba iT qvas, rom ge no cid sa da ko lo ni a lizms So ris Se saZ le be lia sa er To

niS ne bis mo Zi e ba, rad gan ko lo ni za to ri, ro me lic Se iZ le ba war mo ad gen da dam pyro bels

Tu ga da sax le buls, dapy ro bil te ri to ri a ze mcxov re bi xal xis mi marT ata reb da Ta vis

po li ti kas, rac, Zi ri Ta dad Za la do bis gziT mi iR we o da. amis ma ga li Tad Se iZ le ba moy-

va nil iq nes ad gi lob ri vi mo sax le o bis ga nad gu re ba av stra li a Si, axal ze lan di a sa da

sam xreT ame ri ka Si. Tu mxed ve lo ba Si iq ne ba mi Re bu li r. lem ki nis ge no ci dis kon cef-

ci a, rom lis Ta nax mad, ge no ci dis fa zeb Si igu lis xme ba `da Cag ru li jgu fe bis na ci o na-

lu ri struq tu ris ga nad gu re ba, mCag vre lis na ci o na lu ri struq tu ris Zal da ta ne bi-

Ti im ple men ta ci a, Zal da ta ne ba im da Cag rul mo sax le o ba ze, ro mel Tac te ri to ri a ze

53 WabaSvili m., (Semd.), ucxo sityvaTa leqsikoni, gamomcemloba `ganaTleba~, Tb., 1989, 215. 54 Джуан С., Странности нашего тела - 2. «РИПОЛ классик», 2009, 354. 55 iqve, 355. 56 r. lemkini barbarosobaSi gulisxmobda individebis fizikur ganadgurebas erovnuli,

religiuri da rasobrivi jgufis wevrobis gamo. ix. <http://www.hawaii.edu/powerkills/ GENO-CIDE.ENCY.HTM>, [01.05.2012].

57 Osterhammel J., Colonialism, Munich, 1997, 15. 58 iqve. 59 Collins H., Collins English Dictionary, 2011, [01.06.2012]. 60 Kohn M., “Colonialism”, Stanford Encyclopedia of Philosophy, Stanford University, 2006, [01.06.2012].


207

dar Ce nis uf le ba mi e caT an, zo ga dad, Zal da ta ne ba, ro me lic vrcel de ba mxo lod im te-

ri to ri a ze, sa dac mo sax le o bis ga Ze ve bis Sem dgom mox da mCag vre lis mi er sa ku Ta ri na-

ci o na lu ri mo sax le o biT ko lo ni za ci a~, 61 ma Sin aS ka raa ge no ci dis sawy i se bis kav Si ris

ar se bo ba ko lo ni a liz mis cne bas Tan. am Sem Txve va Si, ge no ci dis da na Sa u lis kon ven ci ur

gan sazR vre ba sa da ko lo ni a lizms, um Tav re sad, te ri to ri is dapy ro bis ni Sa ni ga nas xva-

vebs da, Ta vis mxriv, mo iTx ovs da fiq re bas ge no ci dis spe ci a lur mi zan Si mi si gaT va-

lis wi ne bis Se sa xeb. gar da ami sa, sa kiTx is am mi mar Tu le biT gan vi Ta re ba Se iZ le ba uf ro

Sors wa vi des da naT lad ga moC ndes, ase ve, ge no cid Tan im pe ri a liz mi sa da he ge mo ni is

cne be bis Se sa ba mi so bac.

4.1.3. po li ti ci di

ter mi ni po li ti ci di (po li ti ci de) Sed ge ba ber Znu lis Πολιτικ (po li tik), da Se sa ba mi sad, po-

li ti ku ris (po li ti cal) Se mok le bu li sity vis aR mniS vne li po lit - `po lit ~-i sa da la Ti nu ri

ci de – kvla, sity ve bi sa gan. ada mi a nis uf le ba Ta leq si ko ni ter min ̀ po li ti cids~ gan sazR-

vravs, ro gorc `ma sob riv mkvle lo bas, ro me lic mi mar Tu lia ara ro me li me eT ni ku ri an

sxva sa xis er To bis, ara med po li ti ku ri jgu fis wi na aR mdeg~.62 ro gorc cno bi li a, ar

ar se bobs cal ke da na Sa u li da arc kon ven cia po li ti ci dis sa xel wo de biT. po liti ci di

aSkaraa, ro de sac mTav ro ba, an isi ni vi sac aqvT da mo u ki de be li Za la uf le ba, av to ri za-

ci as aZ le ven iseT da na Sa u leb ze, ro go ri caa xal xis ga ta ce ba, wa me ba, mkvle lo ba da sxva

mZi me da na Sa u le bi, rom le bic xel yo fen im ada mi an Ta uf le bebs, ro mel Tac aqvT an ro-

mel Ta mi marT Se iZ le ba ifiq ron, rom Se iZ le ba hqon deT gan sxva ve bu li az ri an ro mel Ta

eko no mi ku ri da so ci a lu ri kla sis mdgo ma re o ba iT vle ba, ro gorc ana Te ma, an ro mel Ta

cxov re bis sti li gar kve u li mi ze ziT mi iC ne va araw min dad an ga sa kicx saq ci e lad da ro-

de sac ase Ti iden ti fi ka cia ar eq vem de ba re ba mtki ce bas.63 mo ce mul msje lo ba Si ik ve Te-

ba ada mi an Ta jgu fi re li gi u ri as peq tiT, rom lis wi na aR mdeg Se saZ loa gan xor ci el des

dev na da Za la do ba. d. har fi da t. gu ri po li ti cids gan sazR vra ven, ro gorc re Ji mi sa

da ga ba to ne bu li jgu fis wi na aR mdeg ie rar qi u li po zi ci is an po li ti ku ri opo zi ci u-

ro bis ga mo ada mi an Ta jgu fis mkvle lo bas da ara imi tom, rom isi ni izi a re ben eT no sis

an sa zo ga do e bis niS nebs.64 maT, ase ve, gan sazR vres oTxi sa xis po li ti ci di: sa dam sje lo,

rep re si u li, re vo lu ci u ri da rep re si ul /he ge mo nu ri po li ti ci di.65

ge no ci dis mi za nia erov nu li, eT ni ku ri, na ci o na lu ri da re li gi u ri jgu fe bis

ga nad gu re ba. Tum ca, mxo lod ge no ci di ar aris Za la do bis is for ma, ro me lic mkvle-

lo bas iT va lis wi nebs. qvey nebs, mkvle lo bis Tvis Se uZ li aT mi zan Si amo i Ron sxva ti pis

jgu fe bic, ro go ric aris po li ti ku ri jgu fe bi, so ci a lu ri kla se bi. ase Ti jgu fis

mkvle lo bebs b. har fi da t. ro ber ti uwo de ben po li ti ci dis ma sob riv mkvle lo bebs.66

61 Lemkin R., Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation - Analysis of Government - Proposals for Redress, 1994, 79.

62 sayvareliZe f., (Semdg.), adamianis uflebaTa leqsikoni, `dasi~, 1999, 128; <www.nplg.gov.ge/ gwdict/index.php?a=term&d=6&t=5860>, [03.06.2012].

63 Marchak P., Reigns of Terror, McGill-Queen’s University Press, 2003, 30.64 ix. <http://science.jrank.org/pages/9496/Genocide-Origins-Evolution-Concept.html>, [01.06.2012]. 65 moyvanili gansazRvrebebi ix.: <http://clg.portalxm.com/library/keytext. cfm?keytext–id=193>,

[03.06.2012].66 ix. <http://clg.portalxm.com/library/keytext.cfm?keytext–id=193>, [03.06.2012].


208

r. ra me lis gan mar te biT, po li ti ci di aris mTav ro bis mi er po li ti kis an po li ti ku ri

miz ne bis ga mo ne bis mi e ri pi ris an xal xis mkvle lo ba.67

Tu ki mar Ca kis az ri iq ne ba gaT va lis wi ne bu li, rom lis Ta nax mad, ar se bobs ge no ci-

dis po li ti ku ri msxver pli,68 ma Sin ge no ci dis gan sazR vre ba Si da cul jgu febs So ris

Se saZ le be lia po li ti ku ri jgu fis ar se bo bac, miT ume tes, ro ca po li ti ku ri jgu fis

ar se bo ba gaT va lis wi ne bu lia po li ti ci dis de fi ni ci a Sic.69 am prin ci piT da mi si da-

de bi Tad ga dawy ve tis Sem Txve va Si, ga mar Tle bu lia sxva jgu fe bis gaT va lis wi ne bac ge-

no ci dis da cu li jgu fe bis Ca mo naT val Si. mi u xe da vad imi sa, rom fe in ma (1990), ku per ma

(1981), har fma, gur ma (1988) da ezel ma (1989) ge no ci di sa da po li ti ci dis ur Ti er Tkav-

Si ris cxra met ze me ti Sem Txve va da ad gi nes,70 po li ti ku ri jgu fis ge no ci dis Se mad gen-

lo ba Si uar yo fi Tad ga dawy ve tis Sem Txve va Sic ki, ge no ci di sa da po li ti ci dis cne be-

bi sa da kon cef ci e bis as peq te bis iden to bis sa kiTx ze ver iqo ni ebs gav le nas.

4.1.4. eT no ci di

ter mi ni èT no ci di“ (et hno ci de) Sed ge ba ber Znu lis et hnos ra si sa da la Ti nu ri ci de _ kvla, sity ve bi sa gan. Tav da pir ve lad, eT no ci di ga mo i ye ne bo da im ada mi a ne bis kul tu-

ris ga nad gu re bis aR mniS vnel ter mi nad, rom le bic am kul tu ris ma ta reb le bi iy vnen.71

eT no ci dis kon cef ci a, ge no ci dis kon cef ci as Tan er Tad, uSu a lod na cis te bis mi er me-

o re msof lio om Si eb ra e le bis dev nis aR sa niS na vad Seq mna r. lem kin ma 1944 wels aS S-

Si.72 imis gaT va lis wi ne biT, rom r. lem ki ni eT no cids mi iC nev da ge no ci dis aR mniS vnel

me o re ter mi nad73 Se saZ le be lia va ra u di imi sa, rom r. lem ki ni eT no ci di sa da ge no ci-

dis ar Ce va nis wi na Se id ga, Tu ro me li ter mi ni ga a er Ti a neb da bar ba ro so bi sa da van da-

liz mis kon cef ci ebs, ro me lic man sa er Ta So ri so Ta na me gob ro bas ICUCL kon fe ren ci-

a ze Ses Ta va za 1933 wels. sa yu radR e bo a, rom r. lem kin ma van da lizms uwo da, ag reT ve,

`kul tu ru li ge no ci di, ro gorc ge no ci dis kom po nen ti.74 mar Ta li a, 1994 wlis ga e ros

àd gi lob ri vi mo sax le o bis Se sa xeb~ dek la ra ci is pro eq tSi gaT va lis wi ne bu lia ter-

mi ne bi èT no ci di~ da `kul tu ru li ge no ci di~ mag ram pro eq tSi ar aris mo ce mu li ma-

Ti gan sazR vre be bi.75 dek la ra ci a, sa bo lo od, mi Re bu li iq na 2007 wlis 13 seq tem bers

67 ix. <http://www.hawaii.edu/powerkills/DBG.CHAP2.HTM>, [03.06.2012]. 68 Marchak P., Reigns of Terror, McGill-Queen’s University Press, 2003, 31.69 sayvareliZe f. (Semdg.), adamianis uflebaTa leqsikoni, dasi, 1999, 128. ix. <http://www.

nplg.gov.ge/ gwdict/index.php?a=term&d=6&t=5860>, [03.06.2012]. 70 Marchak P., Reigns of Terror, McGill-Queen’s University Press, 2003, 31. 71 iqve, 32.72 Lukunka B., Etnocide, Online Encyclopedia of Mass Violance, 2007, 2, <http://www.massviolence.org>

[03.06.2012].73 iqve.74 ix. <http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:qXphdDquRf8J:jughaculturalgenocide.blog-

spot.com/+Cultural +genocide+Raphael+Lemkin&cd=9&hl=en&ct=clnk&gl=ge>, [01.05.2012]. 75 Draft United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples Drafted by the Sub-Commission on

Prevention of Discrimination and Protection of Minorities Recalling resolutions 1985/22 of 29 August 1985, 1991/30 of 29 August 1991, 1992/33 of 27 August 1992, 1993/46 of 26 August 1993, presented to the Com-mission on Human Rights and the Economic and Social Council at 36th meeting 26 August 1994 and adopted without a vote, <http://en.wikipedia.org/wiki/Cultural–genocide#cite–note-3>, [03.06.2012].


209

gaeros ge ne ra lu ri asam ble is 62-e ple na rul se si a ze, ni u -i or kSi, ro me lic èT no cid-

sa~ da `kul tu ru li ge no ci dis~ ma giv rad iye nebs mxo lod ge no ci dis ter mins, xo lo

Ta vad mux lis re daq cia uc vle li dar Ca.76 b. sa ut ma nis az riT, è le men te bi, rom le bic

zo gi er Te bis Tvis `kul tu rul ge no cid sa~ da èT no cids~ si no ni me bad aq cevs, efuZ ne-

ba im ga ge bas, ro me lic èT no cids~ exe ba – kul tu ris ga nad gu re bas, ro mel sac sa er To

ara fe ri aqvs im xal xis fi zi kur ga nad gu re bas Tan, rom le bic am kul tu ris ma ta reb le bi

ari an~.77 cno bi li fran gi eT no lo gi r. Jo la Ta vis wig nSi `TeT ri mSvi do ba, Se sa va li ge-

no cid Si~, gan mar tavs, rom èT no ci dis cne ba aR niS navs ci vi li za ci is mos po bis, de ci-

vi li za ci is, gan ci vi li za ci is aqts. igi age bu lia cne ba ge no ci dis mo del ze~.78 r. Jo la

aq ve das Zens, rom eT no ci di, ase ve, ada mi an Ta fi zi kur ga nad gu re ba sac gu lis xmobs, rom

kul tu ra ada mi an Ta ar se bo bis we si a.79 b. sa ut ma ni aR niS navs, rom zo gi er Ti av to ris az-

riT, kul tu rul ge no cid sa da eT no cids So ris gan sxva ve ba efuZ ne ba im va ra uds, rom

`kul tu ru li ge no ci di~ eT ni kur mkvle lo bas Ta naa mib mu li, ma Sin ro de sac eT no ci di

mkvle lo bas ar ukav Sir de ba. igi aR niS navs, rom ter mi ni èT no ci di~ mox se ni e bu li ar

aris, arc kon ven ci a Si, arc ga e ros ro me li me ada mi a nis uf le ba Ta dek la ra ci a Si.80

ga saT va lis wi ne be lia az ri imas Tan da kav Si re biT, rom eT no ci di ge no cid Tan ax-

los mdgo mi cne ba a, Tum ca ar Se iZ le ba ga zi a re bul iq nes mo saz re ba, rom lis mi xed vi-

Tac eT no ci di mxo lod kul tu ris ga nad gu re bas gu lis xmobs da ara ada mi an Ta mkvle-

lo bas. mi sa Re bia b. lu kun kas mo saz re ba, ro me lic eT no ci dis kon cef ci a Si gu lis xmobs

ge no ci dis fi zi kur, bi o lo gi ur da kul tu rul ele men tebs. r. lem ki nis kon cef cia

TiT qmis iden tu ria r. Jo las kon cef ci i sa, rom lis Ta nax mad, eT no ci di ga mo i ye ne ba

eT no cen triz mis kon cef ci is aR sa we rad, Ca de ni li er Ti jgu fis mi er me o re ze ze moq me-

de biT, ro mel sac Se de gad moh yve ba sxva Ta kul tu ris ga nad gu re ba. igi, ag reT ve mi u Ti-

Tebs gan sa kuT re biT er Ti jgu fis mi er me o re ze kul tu ris ko lo ni a liz mis Se de geb ze.81

das kvnis sa xiT Se iZ le ba iT qvas, rom ge no ci dis mxo lod oTxi sa ba zi so cne bis

iden ti fi ci re ba82 da ma Ti kon cep tu a lu ri as peq te bis ana li zi, cxad yofs, rom ge no cid-

sa da yve la ze moT moy va nil cne ba Si, mi u xe da vad az rTa sxva das xva o bi sa, ar se bobs bev ri

sa er To da pir da pir kav Sir Si myo fi lin gvis tu ri Tu kon cep tu a lu ri ka te go ri e bi, ro-

mel Ta cod na au ci le be lia ge no ci dis ar sis swo rad Se mec ne bis Tvis (ix. da nar Ti 7). re a-

76 United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples, articles: 7-8, <www.un.org/esa/socdev/un-pfi i/documents/DRIPS–en.pdf>, [03.06.2012].

77 Sautman B., Cultural Genocide and Tibet. Texas International Law Journal, 2003, 38:177, ix. Lukunka B., Etnocide, Online Encyclopedia of Mass Violance, 2007, 2, <http://www.massviolence.org> [03.06.2012].

78 ix. <http://kakurii.blogspot.com/2011/12/blog-post.html>, [02.05.2012]. 79 Jaulin R., La Paix Blanche: l’Introduction a l’Ethnocide, Paris: Seuil.1972, 14, ix. Lukunka B., Etnocide,

Online Encyclopedia of Mass Violance, 2007, 2, <http://www.massviolence.org>, [02.05.2012]. 80 Sautman B., Cultural Genocide and Tibet. Texas International Law Journal, 2003, 189-190, ix. Lukunka B.,

Etnocide, Online Encyclopedia of Mass Violance, 2007, 2, <http://www.massviolence.org> [03.06.2012]. 81 Jaulin R., De l’Ethnocide: Recueil de Textes, Paris: Union Générale d’Editions, 1972, 408, 376-377, in

Lukunka B., Etnocide, Online Encyclopedia of Mass Violance, 2007, 3, <http://www.massviolence.org>, [01.06.2012].

82 imis gaTvaliswinebiT, rom genocidis sxva bevri sabaziso cneba arsebobs, mag., imperi-

alizmi, hegemonia, democidi, gendercidi, barbarosoba, vandalizmi da sxv., da radgan

naSromSi warmodgenili oTxi cneba met-naklebad moicavs maT niSnebsac, amitom arCeva-

ni am oTx cnebaze iqna SeCerebuli.


210

lu rad ge no ci dis kon cef cia aris ada mi an (is )Ta jgu fe bis des truq ci is idea ne bis mi e ri

for miT. des truq cia Ta vis Ta vad niS navs ada mi an Ta jgu fis da ada mi a nis (Tu igi ukav-

Sir de ba am jgufs) mkvle lo ba sac. aR niS nu li cne be bi aR we ri lo biT, ge no ci dis msgav sia

da, bu neb ri vi a, er Tob li o ba Si ar qmni an da na Sa u lis axal Se mad gen lo bas – ge no cids. mi-

u xe da vad ami sa, isi ni cal -cal ke ge no ci dis kon ven ci ur gan sazR vre ba Si met -nak le bad

ai sa xe ba da ter min ge no ci dis qve ter mi ne bis sta tu sic ki Se iZ le ba mi e ni Wos, rom lis ba-

za zec axa li, ge no ci dis cne ba aR mo cen da.

genocidis sabaziso cnebebi

danarTi 7


211

5. genocidis alternatiuli definiciebi

5.1. genocidis altrenatiuli definiciebis warmoSoba

ar se bobs ge no ci dis da na Sa u lis gan sazR vre bis ori Zi ri Ta di mi ze zi – praq ti ku-

li da Te o ri u li. praq ti ku li mxa re gu lis xmobs, rom kon ven cia ge no cids gan sazR vravs

da na Sa u lad imi saT vis, rom gan xor ci el des mis wi na aR mdeg sis xlis sa mar Tleb ri vi dev-

na da xe li Se uwy os pre ven ci u li Ro nis Zi e be bis ga ta re bas. Te o ri u li as peq ti ki imiT

vlin de ba, rom so ci a lu ri dar gis mec ni e rebs da ex ma ros sxva das xva sa xis ma sob ri vi

mkvle lo be bis mov le ne bis ka te go ri za ci a Si mi ze ze bi sa da Se de ge bis mi xed viT ra Ta maT

SeZ lon Se da re bi Ti ana li zis Ca ta re ba.83 Tu de fi ni cia ar iZ le va Te o ri u lad sa sar geb-

lo kon cef ci as, ma Sin mkvle va rebs al ter na ti u li kon cep tu a lu ri kon struq ci e biT

sar geb lo ba ux de baT.84

iu ris teb ma, rom leb mac Se i mu Sa ves 1948 wlis `ge no ci dis Ta vi dan aci le bi sa da

das jis Se sa xeb~ kon ven ci a Si ge no ci dis de fi ni ci a, re a lu rad fo ku si re bu li iy vnen

erT kon kre tul, uk ve mom xdar sa za rel Sem Txve va ze, ro me lic un da ga mocx a de bu li yo

da na Sa u lad, das jad qme de bad da mom xda ri yo ge no ci dis sis xlis sa mar Tleb ri vi dev na.

me-20 sa u ku nis 70-i an wleb Si ki, da iwyo ge no ci dis Ses wav la, ro gorc Te mi sa. so ci a lo-

gi is dar gis mec ni e reb ma ga nacx a des, rom kon ven ci am ver SeZ lo mi si yve la ze ar se bi Ti

miz nis gan sazR vra – ge no ci dis pre ven ci a.

so ci o lo ge bi, iu ris te bi sa gan gan sxva ve biT, ge no cids ar ga ni xi la ven, ro gorc

kon kre tul Sem Txve vas, ara med ro gorc mim di na re pro cess. ma Sin, ro de sac Sem Txve va

un da ga mocx ad des da na Sa u lad, mis wi na aR mdeg un da wa ri mar Tos sis xlis sa mar Tleb ri-

vi dev na da da i sa jon dam na Sa ve e bi, pro ce si un da iq nes Ses wav li li, ise ve, ro gorc mi-

si wi na pi ro be bi da un da ga ni sazR vros is mi ze ze bi, rom le bic ga na pi ro be ben pro ce sis

es ka la ci a sa da pre ven ci as. sxva prob le ma, ro me lic so ci o lo gi is mec ni e re bis az riT

ukav Sir de ba ge no ci dis kon ven ci ur gan sazR vre bas aris is, rom po li ti ku ri da sxva

jgu fe bi ar aris ge no ci dis da cul jgu feb Si ka te go ri ze bu li da, Se sa ba mi sad, isi ni

da uc ve li rCe bi an. imis mcde lo biT, rom asa xu li yo es sa kiTx e bi ge no ci dis de fi ni ci a-

Si so ci o lo geb ma da is to ri ko seb ma Se i mu Sa ves ara er Ti al ter na ti u li gan sazR vre ba.85

5.2. so ci o log Ta da is to ri kos Ta de fi ni ci e bi ge no cid ze

ge no ci dis kon ven ci u ri gan sazR vre ba Se iZ le ba Se da re bul iq nes sul mci re f. Cal -

kis, k. io na so nis, i. Car nis, e. fe i nis, s. kat zis, b har fis, t. gu ri sa da r. ra me lis al ter na-

ti ul gan sazR vre beb Tan.

f. Cal ki da k. io na so ni86 ge no ci dis de fi ni ci eb Si Zi ri Tad yu radR e bas uT mo ben

sa xel mwi fos aq ti ur mo na wi le o bas ge no ci dis Ca de na Si, ga miz nuls jgu fis ga sa nad gu-

83 Lumbrecht C., Grappling with the Concept of Genocide, Working Paper, 1999, 1. 84 iqve.85 ix. <www.jewishworldwatch.org/.../Genocide-Defi nitions-Fact-Sheet.doc>, [02.06.2012]. 86 `genocidi aris masobrivi mkvlelobis calmxrivi forma, romelSic saxelmwifos an sxva

xelisuflebas ganzraxuli aqvs jgufis ganadgureba, iseTi jgufisa an jgufis wevrisa,

romelic gansazRvrulia damnaSavis mier~, Chalk F., Jonassohn K., The History and Sociology of Genocide, 1990, 23.


212

reb lad. swo rad Se niS navs d. ha ri si, rom f. Cal ki sa da k. io na so nis de fi ni cia `kar gi

ma ga li Ti a, ro me lic ga mod ge ba ge no ci dis al ter na ti ul cne bad, Tum ca d. ha ri si mo-

iTx ovs, rom dam na Sa vis gan zrax va dam tki ce bul iq nes~,87 rac ver iq ne ba ga zi a re bu li,

rad gan gan zrax vis mtki ce ba pro ce su a lu ri sa kiTxia da mi si gan sazR vre ba Si gaT va lis-

wi ne ba ar aris mi zan Se wo ni li.

f. Cal kis da k. io na so nis ana lo gi u rad i. Car ni88 ge no cids ukav Si rebs um weo mdgo-

ma re o ba Si myof ada mi an Ta mniS vne lo va ni ra o de no bis ma sob riv mkvle lo bas, ma Sin, ro-

de sac e. fa i ni 89 aq cents ake Tebs dam na Sa vis uwy vet da mi zan mi mar Tul qme de ba ze ko leq-

ti u ro bis fi zi ku ri ga nad gu re bis ken jgu fis wev re bi saT vis bi o lo gi u ri an so ci a lu-

ri rep ro duq ci is xe lis SeS lis gziT. s. kat zi si90 ge no ci dis kon cef ci a Si ge no ci dis

ar se bo bas ukav Si rebs gan xor ci e le bul gan zrax vas mi mar Tuls jgu fis mTli a ni ga nad-

gu re bi sa ken. mkvle va re bis de fi ni ci eb Si, gan sxva ve bu li aq cen te bis mi u xe da vad, naT-

lad ik ve Te ba er Ti faq ti, rac ukav Sir de ba ge no ci dis far gle bis mas Sta bu ro bas ge-

no ci dis kon ven ci ur gan sazR vre bas Tan, ra sac ki dev er Txel adas tu rebs d. har fi sa da

t. gu ris mi er gansazRvruli de fi ni ci e bi.91 ma Ti ge no ci dis de fi ni cia ga e ros kon ven-

ci is gan sazR vre bis gan od nav gan sxva ve bu li a. ma Ti az riT, mkvle lo be bi xor ci el de ba

87 Harris D., Defi ning Genocide: Defi ning History, (Department of History, Melbourne University), Eras Journal, 1st ed., ix. <http://arts.monash.edu.au/publications/eras/edition-1/harris.php>, [02.06.2012].

88 Charny I., “Towards Generic Defi nition of Genocide”, ix. George J. Andreopoulos, Genocide: Concep-tual and Historical Dimensions, University of Pennsylvania Press, 1997, 75, `genocidi fuZemdebluri

mniSvnelobiT aris adamianTa mniSvnelovani raodenobis nawilis masobrivi mkvleloba,

ara samxedro Zalebis mier sayovelTaod cnobili mtris mimarT, aramed dazaralebul-

Ta arsebiTad daucvelobisa da umweobis pirobebSi~. 89 Fein H., Genocide: A Sociological Perspective, 1993/1990, ix. <www.jewishworldwatch.org /.../Genocide-

Defi nitions-Fact-Sheet.doc>, [02.06.2012], `genocidi aris damnaSavis uwyveti mizanmimarTu-

li qmedeba, raTa fizikurad gaanadguros koleqtiuroba pirdapir an iribad, jgufis

wevrebisaTvis biologiuri an socialuri reproduqciis xelis SeSlis gziT, miuxeda-

vad dazaralebulis danebebis an safrTxis arSeqmnis mudmivi SeTavazebisa~. 90 Katz S., The Holocaust in Historical Perspective, Vol. 1, 1994 ix. <www.instituteforthestudy ofgenocide.org>,

[02.06.2012], `genocidis koncefcia gamoiyeneba mxolod maSin, rodesac arsebobs ganx-

orcielebuli ganzraxva, warmatebulad ganxorcielebis miuxedavad, raTa ganadgure-

buli iqnes mTliani jgufi (damnaSavis mier dadgenili jgufi rogorc aseTi)~.91 Harff B., Gurr T., Toward Empirical Theory of Genocides and Politicides, International Studies Quarterly 37,

1998, 3, <http://clg.portalxm.com/library/ keytext.cfm?keytext –id=193> [03.06.2012]. harfim da gurim

gansazRvres ori saxis genocidi, romlebSic daculi jgufebi ganisazRvra erovnuli,

eTnikuri, rasobrivi da religiuri niSniT: `hegemonuri genocidi: erovnuli, eTnikuri,

rasobrivi da religiuri jgufebi iZulebulni arian gadascen uflebamosileba saxelm-

wifos. aseT SemTxvevas adgili aqvs, rodesac axali saxelmwifo yalibdeba an rodesac

saxelmwifo farTovdeba. aseTi tipis genocidis magaliTs warmoadgens sabWoTa kav-

Siris mier 1943 da 1957 wlebSi mraval eTnikur jgufebTan dakavSirebiT, CrdiloeT

kavkasiis regionSi gatarebuli qmedebebi da CineTis saxalxo respublikis kampania ti-

betelebis mimarT 1959 wels. qsenofobiuri genocidi: mkvlelobis kampania aris saxelm-

wifos politikis nawili mimarTuli erovnebis dasacavad da socialuri gawmendisaken,

sadac dazaralebulebi miiCnevian ucxoebad an saSiSebad. aseTi tipis genocidis maga-

liTs warmoadgens 1945 da 1988 wlebSi genocidis kampania, romelic moicavs kampaniebs

mimarTuls paraguaiSi indielebis (1962-72 w.), nigeriaSi igbo tomis (1966 w.) da burmis

sasazRvro regionSi muslimebis (1978 w.) winaaRmdeg.~


213

sa xel mwi fos an re Ji mis mi er. ge no ci dis kon ven cia aseT daT qmas ar ake Tebs. igi mxo lod

ax se nebs ga ma nad gu re bel kam pa ni as ra sob ri vi, eT ni ku ri, erov nu li da re li gi u ri jgu-

fe bis wi na aR mdeg. Ca mo naT val Si mi Ti Te bu li ar aris po li ti ku ri jgu fe bis ga nad gu-

re ba. `jgu fis wev re bis mkvle lo ba sa~ da `jgu fi saT vis gan zrax ise Ti pi ro be bis Seq-

mnas, ro me lic miz nad isa xavs mis mTli an an na wi lob riv fi zi kur ga nad gu re bas~ – ga ni-

xi la ven ge no ci dis Sem Txve vis ma i den ti fi ci re bel kri te ri u me bad. xo lo de fi ni ci is

na wi lad ar mi iC ne ven ge no ci dis kon ven ci is Sem deg kri te ri ums – `rac iw vevs sxe u li sa

da fsi qi kis se ri o zul da zi a ne bas~.92

r. ra mels mi aC ni a, rom ge no cids aqvs 3 sxva das xva mniS vne lo ba: Cve u leb ri vi, sa-

mar Tleb ri vi da gan zo ga de bu li.93 `ge no ci di Cve u leb ri vi mniS vne lo biT aris mTav ro-

bis mi er gan xor ci e le bu li xal xis kvla ma Ti erov nu li, eT ni ku ri, ra sob ri vi da re li-

gi u ri jgu fis wev ro bis ga mo. ge no ci di sa mar Tleb ri vi mniS vne lo bi Ta a, ro me lic mi-

Ti Te bu lia `ge no ci dis Ta vi dan aci le bi sa da das jis Se sa xeb~ kon ven ci a Si. igi, ase ve,

mo i cavs im qme de bebs, rom le bic re a lu rad mkvle lo be bi ar aris, mag ram mi mar Tu lia

jgu fis ga nad gu re bi sa ken, ro go ric aris So ba do bis Tvis xe lis SeS la an bav Svis er Ti

jgu fi dan me o re Si iZu le biT ga da ce ma. ge no ci di gan zo ga de bu li mniS vne lo biT Cve u-

leb ri vi mniS vne lo bis msgav si a, mag ram ase ve mo i cavs mTav ro bis mi er po li ti ku ri opo-

nen te bis mkvle lo bas an sxva Sem Txve va Si sa er Ta So ri so mkvle lo bas~.

imis Tvis, rom Ta vi dan aci le bu li yo ga u geb ro ba, r. ra mel ma me sa me mniS vne lo bis-

Tvis ga mo i go na ter mi ni de mo ci di, ro me lic Sed ge ba ber Znu li de mos, – `xal xi~ da la-

Ti nu ri ci de – `kvla~, sity ve bi sa gan94.

r. ra me li de mo cids gan mar tavs, ro gorc mTav ro bis mi er ne bis mi e ri ada mi nis an

xal xis mkvle lo bas, ro me lic, ag reT ve mo i cavs ge no cids, po li ti cid sa da ma sob riv

mkvle lo bas.95 igi, ag reT ve, mi iC nevs, rom de mo cids Se eZ lo mo ec va mTav ro bis mi er yve-

la sa er Ta So ri so mkvle lo ba mi mar Tu li Se u i a ra Re be li mo qa la qe e bis wi na aR mdeg, rom

ter mi ni iT va lis wi nebs kul tu rul da eT ni kur ga nad gu re bas, po li ti ku rad mar gi na-

lu ri jgu fe bis Jle tas da yve la sxva mTav ro bis mxar da We ril mkvle lo bas, ro me lic

mi mar Tu lia Se u i a ra Re be li mo qa la qe e bis wi na aR mdeg. r. ra me lis kon cef cia gax da kri-

ti kis obi eq ti, miC ne ul iq na zed me tad amor fu lad. mi u xe da vad imi sa, rom de mo ci di

mkvle va re bis mi er far Tod ga mo i ye ne bo da, de mo ci dis ter mi ni ge no ci dis ter mi nis mi-

marT ar im sa xu rebs mo wo ne bas (ix. da nar Ti 8).96

ge no ci dis al ter na ti u li de fi ni ci e bi, ma Ti mniS vne lo be bis si ux ve, sa Su a le bas

iZ le va war mo Ce nil iq nes mniS vne lo va ni gan sxva ve be bi da wi na aR mde go be bi; ga da la xul

iq nes siZ ne le e bi; ga ni sazR vros ge no ci dis fe no me ni uf ro la ko n u rad da zus tad da

92 ix. <http://clg.portalxm.com/library/keytext.cfm?keytext–id=193>, [03.06.2012].93 iqve. 94 ix. <http://www.hawaii.edu/powerkills/GENOCIDE.HTM>, [01.06.2012]. 95 Harff B, Gurr T., Toward Empirical Theory of Genocides and Politicides, International Studies Quarterly 37,

3 (1988), <http://clg.portalxm.com/library/ keytext.cfm?keytext –id=193>, [03.06.2012]. 96 Genocide - Origins And Evolution Of The Concept - Ethnic, Cultural, Scholars, and Lemkin - JRank Ar-

ticles, <http:// science.jrank.org/pages/9496/Genocide-Origins-Evolution-Concept.html#ixzz1wcuvNXSk>, [03.06.2012]; genocidis samarTlebrivi gansazRvrebis momijnave cnebebTan urTierT-

damokidebulebis ukeT warmoCenisTvis, mizanSewonilad iqna miCneuli, aseve termin

òmnicidis~ gansazRvra da misi sqematurad warmodgena (ix. danarTi 9 da 10).


214

gan xor ci el des ge no ci dis ti po lo gi a. mag., he ge mo nu ri da qse no fo bi u ri ge no ci di

(b. har fi da t. gu ri), ro mel sac Se iZ le ba da e ma tos kul tu ru li ge no ci di (r. lem ki ni),

ase ve bi o lo gi u ri ge no ci di (r. lem ki nis kon cef ci a, ro me lic gan sazR vravs bi o lo gi-

u ri niS niT da cul jgu febs) da a.S.

sxva das xva dar gis mec ni e re bis, iu ris te bis, is to ri ko se bis, so ci o lo ge bis, fsi-

qo lo ge bis, an Tro po lo ge bi sa da sxva Ta mi er ge no ci dis kvle ve biT ga mo ye ne bu li de-

fi ni cia as ru lebs er Tgva ri fil tris da niS nu le bas, ro mel Sic faq te bi aix sne ba da

ga ni mar te ba. mag., im de fi ni ci am, ro me lic kon kre tul qme de bas aRi a rebs `ge no ci dur~

qme de bad, is to ri a Si Se iZ le ba is Se de gi ga mo iw vi os, rom msgavs qme de beb ze fo ku si re-

biT ga mo i ricx os sxva qme de be bi, xo lo iseT kom pleq sur sak vlev Te ma ze, ro go ric aris

ge no ci dis fe no me nis kvle va, ge no ci dis de fi ni cia Se iZ le ba ga dam wyve ti iyos mov le ne-

bis, pro ce se bi sa da faq te bis Ses wav li sa da ana li zis Tvis.

danarTi 8

democidi


215

danarTi 9

danarTi 10

omnicidi

genocidis samarTlebrivi gansazRvrebis adgili momijnave

cnebebs Soris


216

6. daskvna

naS rom Si gad mo ce mu lia ter min ge no ci dis eti mo lo gi a, ge no ci dis cne bis Zi ri-

Ta di kon cep tu a lu ri Ta vi se bu re ba ni da ga a na li ze bu lia sa er Ta So ri so aq teb Si mi si

nor ma ti u li gan sazR vre ba.

kvle vis sa fuZ vel ze ir kve va, rom ge no ci dis cne bis far gle bi scil de ba ge no ci-

dis kon ven ci u ri cne bis sazR vrebs, rad gan eti mo lo gi u rad `génos ”-sTvis gan msazR vre-

lia bi o lo gi u ri ni Sa ni.

ge no ci dis nor ma ti ul Car Co eb Si moq ce vam fun qci u rad im de nad ga a far To va da-

cu li jgu fe bis are a li, rom sa mar Tli a nad ga mo iw via mkvle va re bis kri ti ka, ro me lic,

Zi ri Ta dad, ukav Sir de ba re li gi u ri jgu fis da cul jgu feb Si Car Tvis mi zan Se wo ni lo-

bas da ter min kvlis, ga nad gu re bis mniS vne lo biT gaz rdas.

kvle vam cxad yo, rom eris, eT no si sa da ra sis cne bebs mi u xe da vad imi sa, rom sxva-

das xva dat vir Tva aqvT, ga aC ni aT bi o lo gi u ri ele men ti, rac ar iT qmis re li gi ur jguf-

Tan da kav Si re biT. Se sa ba mi sad, ge no ci dis da na Sa u lis Se mad gen lo ba Si da cu li jgu-

fi saT vis gan msazR vre li kri te ri u mi un da iyos is mo ce mu lo ba, rom lis ga nad gu re bis

Sem deg ka cob ri o bis Tvis Se uZ le be li iq ne ba mi si aR dge na.

ze mo aR niS nu li dan ga mom di na re, ge no ci dis cne ba Za li an ar un da ga far Tov des da

ge no ci dis cne ba Si da cu li jgu fe bi un da Se mo i far glos mxo lod mi si gan msazR vre li

bi o lo gi u ri kri te ri u miT – ge niT. kvle vam cxad yo, rom aR niS nul kri te ri ums ak ma yo-

fi lebs eris, eT no si sa da ra sob ri vi niS niT ga er Ti a ne bu li jgu fe bi.

re li gi u ri jgu fis sa kiTx Tan mi mar Te biT, ka non mde bel ma un da mo ax di nos da mo u-

ki de be li qme de bis Se mad gen lo bis kri mi na li za ci a. wi na aR mdeg Sem Txve va Si, ge no ci dis

kon ven ci ur Se mad gen lo ba Si sxva jgu fe bis gaT va lis wi ne bis moTx ov na lo gi ku ri da sa-

mar Tli a ni a. sa kiTx is am kuTx iT ga da uW re lo ba, ase ve, sa mar Tli a nad iw vevs ge no ci dis

kon ven ci u ri cne bis po li ci dis, de mo ci di sa, eT no ci di sa da sxva cne be bis er Tma neT Si

aR re vas, rac yov lad da uS ve be li a.

ge no ci dis da cul jgu feb Si re li gi u ri jgu fis sa kiTx is ga da uW re lo ba lo gi-

ku rad gan sazR vravs kon ven ci a Si sxva da cu li jgu fe bis iden ti fi ci re bis mi zan Se wo-

ni lo bas. ase Ti da cu li jgu fis iden ti fi ci re bi sas, amo sa val pi ro bas un da war mo ad-

gen des, rom da cul jgu fe bad ar Ca iT va los ise Ti jgu fe bi, rom le bic xel yo fen sa er-

Ta So ri so Ta na me gob ro bis mi er aRi a re bul iseT Ri re bu le bebs, ro go ric aris ma ga li-

Tad, sa er Ta So ri so mSvi do ba da usaf rTxo e bis Se nar Cu ne ba (ga e ros wes de bis er T-er Ti

Zi ri Ta di mi za ni), ase ve qvey nis su ve re ni te ti, ada mi a nis sa yo vel Ta od aRi a re bu li uf-

le be bi da a.S.

aseT Sem Txve va Si, Se saZ le be lia mux lis ax le bu ri for mu li re ba. pi ro bi Tad mas

Se iZ le ba da er qvas „ge no ci di da kon ven ci iT da cu li jgu fe bis xel yo fa“. ge no ci di Se-

mo i far gle bo da mxo lod bi o lo gi u ri niS niT ga er Ti a ne bu li jgu fe biT (ra sa, eri, eT-

no si), xo lo kon ven ci iT da cu li jgu fe bis xel yo fa – kon ven ci iT iden ti fi ci re bu li

jgu fe biT (mag., re li gi u ri, po li ti ku ri da sxv.), xo lo mux lis Se mad gen lo ba, ga iT va-

lis wi neb da ge no ci dis kon ven ci is yve la amo sa val de bu le bas.

imi saT vis, rom fun da men tu rad iq nes ga mok vle u li ze moT moy va ni li sa kiTx e bi,

au ci le be lia kri mi no lo gi u ri kvle vis Ca ta re ba, kon kre tu li faq te bi sa da sxva em pi-

ri u li ma sa le bis siRr mi se u li Ses wav liT.

217

horst ehmani*

zogadi pirovnuli uflebis, rogorc ZiriTadi uflebisa da absoluturi uflebis, cneba1

winamdebare kvleva sainteresoa, ZiriTadad, sami garemoebis gaTvaliswi nebiT:

1) avtoris pirovnebis, 2) Tema tikisa da 3) kvlevis mravalmxri vobis mixedviT.

1. mokled avtoris Sesaxeb. naSromis avtori prof. horstehmani Tanamedrove

germanuli civilistikis gamorCeuli warmomadgenelia. daibada 1935 wels hail-

bronSi. 1971 wels haidelbergis universitetSi daicva sadoq toro disertacia prof.

h. vaitneris xelmZRvanelobiT da moipova doqtoris akademiuri xarisxi. 1973 wels

amave universi tetSi gaxda docenti. 1975 wels iyo gotingenis universitetis mecnier-

mrCeveli da profesori. amave wels trieris universitetSi daaarsa folker kreisTan,

valter f. lindaxersa da peter qrausTan erTad iuridi uli fakulteti. amasTan, 1978

wlidan 1988 wlamde SeTavsebiT iyo koblencis miwis umaRlesi sasamarTlos mosamar-

Tle. mdidari ga mocdilebis safuZvelze Seqmna naSromebi uaRresad mniSvne lovani

sakiTxebis irgvliv, rogoricaa informaciis dacva samoqa laqo samarTalSi, sawarmoo

riski da arasruli samuSao dRe, ker Zo avtonomia, sakuTreba da pasuxismgebloba, fir-

mis sawarmos saq mianobaSi monawileobis miReba, zogadi pirovnuli uflebis arsi da

sxva. amave dros, sxvadasxva dros gamosca germaniis samoqalaqo kodeqsis (SemdgomSi

– gsk) komentari TanaavtorobiT, Tanamedrove deliqturi samarTali. 2003 wlis 28

Tebervals ehmani gavida pensiaze.

Tumca, miuxedavad amisa, dResdReobiT prof. ehmani ganagrZobs nayofier samec-

niero muSaobas, rac imiTac dasturdeba, rom 2013 wels gamosca uaxlesi naSromi del-

iqtur samarTalSi. amasTan, prof. ehmanis, rogorc civilis tis, gamorCeul wvlilsa

da avtori tets adasturebs isic, rom mrava li avtori zogadi pirovnuli uflebebis

sferoSi, ZiriTadad, mis naSromebs imowmebs, rogorc yvelaze sando da mecnieruli

siRrmiT gamorCeul kvlevebs. am TvalsazrisiT sagulisxmoa winamdebare samecniero

naSromi zogadi pirovnuli uflebis arsis Sesaxeb, romlis mizania am `CarCouf lebis~

ori urTiergansxva vebuli – konstituciursa marTlebrivi da samoqala qosamarTleb-

rivi – aspeqtebis gansazRvra. aqve minda, gansakuTrebuli madloba vuTxra TviT sa-

mecniero naSromis avtors – horst ehmans, romelmac gamoxata CemTan uangarod Tanam-

Sromlobis mzaoba.

2. sakiTxis arsi da mniSvneloba. rogorc aRiniSna, kvleva eZRvneba zogadi

pirovnuli uflebis dacvis sxvadasxva aspeqts. Tum ca qarTuli civi listikisTvis,

SeiZleba iTqvas, ùcxoa~ zogadi pi rov nuli uflebis ganxilva. amasTan, mas rogorc

* germanul enaze gamocemuli statiis avtori, trieris universitetis profesori.1 naSromi germanulidan Targmna da winaTqma daurTo samarTlis doqtorma, Tbi lisis

saswavlo universitetis asocirebulma profesorma da Tsu-is iuridiuli fakulte-

tis mowveulma leqtorma mixeil biWiam Semdegi gamocemis mixedviT: Ehmann H., Der Beg-riff des Allgemeinen Persönlichkeitsrechts als Grundrecht und als absolute-subjektives Recht, in: Festschrift für Apostolos Georgiades, Athen; München, 2005, 113 da Semdgomi gverdebi.


218

Teoriuli, ise praqti kuli datvirTvac aqvs, rac cnaurdeba saqarTvelos sasamar Tlo

praqtikis Seswavlis Sedegad. aRniSnuli kvleviT avtori gvTa vazobs zogadi pirovnu-

li uflebis Sesaxeb Rrmad gaaz rebul xedvas, adgens zogadi pirovnuli uflebis cne-

bas, dacvis aucileb lobas da sasamarTlo praq tikis rols am procesSi. amasTan, iqve

gansaz Rvravs, rom es problema, garkveulwilad, mora lur wesebs exeba da gulis xmobs

maT samar Tlebriv formaSi moTav sebas. zemoaRniSnuli aspeqte bi sayurad Reboa, vina-

idan saqarTvelos samoqalaqo samarTa li, Ziri Tadad, sab WoTa ci vilis tikis safuZv-

lebs efuZneboda da dRemde meqa nikurad, TiTqos am tendenciebis erTguli rCeboda. es,

gansakuT rebiT, exeba pi radi araqo nebrivi uflebebis dacvas.2 mar Talia, erTi Sexed viT

sa qar Tve los ka non mdeb lo ba, TiTqos pirad araqo neb riv ufleba Ta simravlis Te o ri as

iziarebda, Tum ca sinamdvileSi viTareba sxva gva radaa: a) sa qar Tvelos konsti tuciiT

gaTvaliswine bulia saku Tari pi rovnebis gan viTa re bis Ta vi suf le ba, romelic zo gadi

pirov nu li ufle bis Semadge neli na wilia. amasTan, saqarTvelos kanonmdeb loba icavs

gansakuTre bul pirovnul uflebebs (magaliTad, pativis an pi radi cxovrebis dacvis

uflebebi), romlebic zogadi pirovnuli ufle bis qvesfe roebia.3 amdenad, saqarTve-

los kanonmdeb lobaSi pirov nu li ufle bebi warmodgenilia sakuTari pirovnebis gan-

viTarebis zo gadi Tavisuf lebis (saq. konst. me-16 muxli) gamovlenis for mebad.

b) amasTan, sayuradReboa sikeTeTa dacva deliqturi sa marTliT. cnobilia,

rom qoneb rivi ziani anazRaurdeba mxolod im pirovnuli sikeTeebis Selaxvisas,

romlebic saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis (SemdgomSi – ssk) me-18 muxlSia

CamoTvlili.4 Tumca, aseve, sagulis xmoa ssk-is 992-e muxli, romliTac dadgenilia,

rom deliqturia ziani, romelic mxolod marTlsawinaaRmdego da bra leuli qmede-

biTaa gamowveuli. Sesabamisad, zianis miyenebisTvis pirs samoqalaqo pasuxismgebloba

daekisreba, Tu ziani, qmedebis marTlwinaaRmdegoba, am qmedebasa da zians Soris mize-

zobrivi kavSiri da brali kumulatiurad arsebobs. am pirobaTa erTob lioba qmnis

iuridiul Semadgenlobas `generaluri deliqtis~ saxiT.5 am normis zogadi xa siaTis

gamo SesaZlebelia `sxva~ sikeTeebis dacva, romlebic kanonSi araa pirdapir asaxuli,

rac ukavSirdeba zogadi pirov nuli uflebis arss. amdenad, 992-e muxli iZleva ssk-is

me-18 muxliT pirdapir gauTvaliswinebel sike TeTa dacvis saSualebas. Sesabamisad,

saqar TveloSi zogadi pirov nuli uflebis dacva SesaZlebelia deliqturi sa marTlis

normebisa (ssk-is 992-e da Semdgomi muxlebi) da ssk-is me-18 muxlis gamoye nebiT, rac

efuZneba sakuTari pirovnebis ganvi Tarebis zogad Tavisuflebas (saq. konstituciis

me-16 muxli). aseve, pi rov nul uf le beb Tan dakavSirebiT aq cen ti keT de ba pi rov ne ba ze,

2 pi ra di ara qo neb ri vi in te re se bis sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi dac vis srul yo fis Sesaxeb

arsebobs a) pi ra di ara qo neb ri vi uf le be bis sim rav lisa da b) zo ga di pi rov nu li uf le-

bis Sesaxeb koncefciebi. ix. Суховерхий В., О развитии граж данско правовой охраны личных неи-мущественных прав и интересов граждан, «Правоведение», №3, 1972, 27-31.

3 kublaSvili k., ZiriTadi uflebebi, Tb., 2003, 104; ix. Wasserburg K., Der Schutz der Persönlich-keit im Recht der Medien, Heidelberg, 1988, 59-60.

4 niniZe T., piradi araqonebrivi uflebebi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari,

w. I, Tb., 2002, 70, 715 Sengelia r., deliqturi valdebulebebi samoqalaqo samarTalSi, Tsu-is iuridiuli

fakultetis 80 wlisTavisadmi miZRvnil saiubileo krebulSi: `saxelmwifosa da samar-

Tlis aqtualuri problemebi~, Tb., 2003, 184.

horst ehmani, zogadi pirovnuli uflebis, rogorc ZiriTadi uflebisa da

absoluturi uflebis, cneba

219

ro me lic mudmivad viTardeba da amitom amouwuravi sfe roa. amdenad, zemoT ganxilul

deta lebze dayrdnobiT zogadi pirovnuli uflebis aRiareba mimarTu lia pirovnebis

yovelmxrivi dacvisken da uzrunvel yofs, aseve, piradi cxovrebis im gamovlinebebs,

romelTa dacvis aucileblobac SeiZleba dadges momavalSi.6 amitom saqar Tve los ka-

non mdeb lo ba Si Cans zo ga di pi rov nu li uf le bis saw yisebi.

3. kvlevis filosofiur-sociologiuri da samarTlebrivi aspeqtebi. naSromi

agebulia sakiTxis filosofiur, sociologiur da samarTlebriv safuZvlebze, rac

udavod damajerebelsa da saintere sos xdis kvlevas. a) aq mkveTradaa gansazRvruli

zogadi pirovnuli uflebis ontologiuri buneba. misi specifikis Sesaswavlad avtors

exmareba sakiTxis meTodologiuri safuZvlebis Cveneba da misi realur samyaroSi

gadmotana. amdenad, filosofiuri da sociolo giuri wiaRsvlebis safuZvelze mkiT-

xveli SeiWreba sakiTxis udavod ufro Rrma sferoebSi, romlebic zogadi pirovnuli

uflebis sxva dasxva aspeqts exeba. Tumca, kvlevis am mxaris warmoCeniT rodia so-

ciolo giuri da iuridiuli sawyisebi aRreuli; piriqiT, mkveTradaa dadge nili, Tu

rogor iqceva garkveuli moraluri wesebi samarTleb rivad da ra moculobiTaa isini

daculi. amdenad, xazgasmulia zo gadi pirovnuli uflebis is sawyisebi, romlebic arsis

sferoSia da is aspeqtebi, romlebic mis jerarsul mxares gamokveTs. swored am sakiTxis

warmoCeniTaa SesaZlebeli, dadgindes, Tu ra formiT SeiZ leba zogadi pirovnuli

ufleba samarTlebrivad gamovlindes.

b) Tumca, aRniSnulis garkvevis Semdeg, aqtualuria zogadi pi rovnuli uflebis

konstituciursamarTlebrivi da samoqalaqosa marTlebrivi safuZvlebis gamijvna,

vinaidan urTierTgansxva vebulia maTi regulirebis sferoebi Tu meTodebi. es

mniSvnelovania, vinaidan kon sti tu cia ad gens ker Zo sa mar Tlis gan vi Ta re bis Tvis au ci-

le bel far glebs da Zi ri Ta di uf le be bis erT-er Ti ad re sa ti yo vel Tvis sa xel mwi foa.

rac Seexeba ker Zo uf le bas, misi ad re sa tia ker Zo pi ri. Sesabamisad, kon sti tu ci iT gan-

mtki ce bu li Zi ri Ta di uf le be bi ker Zo sa mar Tal Si ara pirdapir moq me debs (saq. samoq.

kodeqsis me-2 mux lis 1-li na wi li).7 winamdebare statiaSi naTladaa warmodge nili

ZiriTadi uflebebisa da samoqalaqo samarTlis sferoebSi zogadi pirovnuli uflebis

dacva, rasac qarTul iuridiul literaturaSi ar eTmoba saTanado yuradReba.

I. avtoris, horst ehmanis, Sesavali sityva statiaze

1. pirovnebis dacvis aucilebloba

(zogadi) pirovnuli uflebis cnebis dadgena rTulia. aRniSnuls aqvs sxvadasxva

safuZveli. (zogadma) pirovnulma uflebam unda daicvas adamianis `Sinagani samyaro~

da ara garegani sargebeli (sakuTreba, mflobeloba, qoneba) an misi garegani forma

(cxovreba, sxeuli, janmrTeloba). saxeldobr, am uflebam unda daicvas Sinagani,

`sulieri~ pirovneba, romelic mravalsaxaa da sxvadasxva Tavdasxmisa da Carevis

6 biWia m., piradi cxovrebis dacva saqarTvelos samoqalaqo samarTlis mixedviT, Tb.,

2012, 129, 187-188.7 Meiss Reinhard W. von, Die persönliche Geheimsphäre und deren Schutz im prozessualen Verfahren,

Diesenhofen, Verlag Rüegger, 1975, 147-148; ix. Wan tu ria l., sa mo qa la qo sa mar Tlis zo ga di na-

wi li, Tb., 2011, 82-84.


220

gziT SeiZleba Seilaxos. saerTod, adamiani SeiZleba Segvxvdes, rogorc intimuri

sferos warmomadgeneli da rogorc sociumis wevri.8 adamians, rogorc intimur pirs,

SeiZleba ziani miadges misi TviTmyofadi Sinagani sferos xelyofiT (Sinagani pativi,

kerZo da intimuri sferoebi). adamians, rogorc socialur arsebas, SeiZleba ziani

miadges sxva adamianebTan misi urTierTobis xelyofiT (garegani pativi, socialuri

sfero). amitom erTi piris intimuri sferos dacvam SeiZleba gamoiwvios sociumis

wevris pirov nebis xelyofa: `vin, romeli xalxis warmomadgeneli xar Sen da sadaa

Seni dabadebis adgili? sadaa xomaldi, romelic Sen da mamac megobrebs gWirdebaT?~

penelope da laerti kiTxvebs usvamen maTTvis jerjerobiT ucnob pirebs da cbieri

odisevsi ayovnebs Tavdasacavad pasuxis gacemas, romelic sandomian Se kiTxvis

damsmels SeiZleba garkveulwilad xelyofdes. Tu SesaZlebelia, rom adamianma Tavisi

mdgo mareobiT Selaxos sakuTarive xelSeuxebloba, mas SeuZlia Ta vis pozitiur

ganviTarebas, pirovnul ganviTarebas xeli SeuSalos. `ra farglebSi SegiZlia Sen

Seni `me~ gamomayenebino?~ svams SekiT xvas gotfrid beni. pirovneba SeiZleba xelyon

sxva moqalaqeebma; darRveva SeiZleba aseve kano nieri safuZvlebiT an maT gareSe

gamoiwvios saxelmwifom da xe lisuflebis organoebma, romelTa pa suxismgebeli

pirebi fiqroben, imoqmedon gazrdili sajaro intere sis mixedviT an ubralod boro-

tad gamoiyenon TavianTi Zalaufleba. bolos, es darRvevebi SeiZleba gamovlindes im

interesTa ganxor cielebaSi, romlebic daculia, Tavis mxriv, samarTleb rivad, kerZod,

konstituciursa marTlebrivad, magaliTad, sisxlissa marTlebrivi devnis an policiis

mier safrTxis Tavidan acilebis (ganeitralebis) Tu azrisa da presis Tavisuf lebis

uzrunvelyofis miznebiT. amde nad, warmoiSoba sakiTxi, urTierTsapirispiro intere-

sebs Soris romels eniWeba sa marTlebrivi TvalsazrisiT upirate soba (Rirebu lebaTa

ierarqia). aseve Tu darRveva Seesabameba kanonier intere sebs, xelyofam SeiZleba

ukve am interesebSi asaxvis formiT (Zalauflebis, muqaris an cbiere bis saSualebiT

an samarTlebrivi safuZvlebis gareSe dakavebis an Cxrekis orderis gziT) kanonsa-

winaaRmdego xasiaTi SeiZinos.

2. cnebis Sesaxeb sirTuleebi

pirovnebis Rirebuleba TiToeuli adamianisTvis marTlwesrigiT miniWebuli da

daculi zogadi uflebaa. samarTlebrivi dacvis sirTule, erTi mxriv, isaa, rom dacvis

Rirsi sfero gasagebad da danaSaulis Semadgenlobebis mixedviT naTlad moicvas; aseve

aq problemaa, meore mxriv, imis samarTlebrivi gansazRvra, rac SeiZ leba sxvaTa sawi-

naaRmdegod mdgomi uflebebisa da sazogadoebis sxva Rirebulebebis gaTvaliswinebiT

ganixilebodes dacvis Rirs individualur uflebad (pirovnuli ufleba). (zogadi)

pirovnuli uflebis cnebis gagebis am sirTuleebSia safuZvlebi imisa, rom germanuli

8 intimuri da socialuri sferos wevrebis cnebasTan dakavSirebiT ix. Max Scheler, Der For-malismus in der Ethik und die materielle Wertethik - neuer Versuch der Grundlegung eines ethischen Per-sonalismus, 4. Aufl ., 1954, 506 da Semdgomi gverdebi (563 da Semdgomi gverdi); pirovnuli

uflebis ganviTarebisTvis am cnebebis mniSvnelobis Sesaxeb ix. Ehmann, Informationsschutz und Informationsverkehr im Zivilrecht, in: AcP 188 (1988), 229 da Semdgomi gverdebi, 233.



221

samarTali (msgavsad sxva evropuli marTlwesrigisa9) kvlav aferxebs pirovnebis

zogad, deliqturi samarTliT dacvis pozitiur-samarTlebrivad gansazRvras. aseve,

zogadi pirovnuli uflebis cnebis sirTule isaa, rom pirovneba did xans moraliTa

da CveulebiT iyo daculi, pozitiur-samarTlebrivad ki ar iyo mowesri gebuli

da sanqcionirebuli. saqme isaa, rom germaniaSi kanonmdebeli ar amodioda kanon-

proeqtebis miRebis safuZvlebidan10 da miiCnevda, rom samosamarTlo samarTlis ganvi-

Tareba samarTlebrivad unda da regulirebuliyo. ger manuli deliq turi samarTlis

sistemaSi praqti kas SeeZlo es amoca nebi mxolod im gziT gadaewyvita, rom mas `zogadi

pirovnuli ufle ba~ eRiarebina gsk-is 823-e muxlis 1-li nawilis `sxva~ absolutur

uflebad da misi Sinaarsi arsebiTad ga nexila `RirebulebaTa da interesTa awon-

dawonvis (konfliqtis) spe cialur SemTxve vebSi~. ̀ sifrTxilis~ miuxe davad,11 germaniis

federa ciis umaRlesma sasa marTlom saxelmZRva nelo gadaw yvetilebiT sike TeTa da

interesTa aucilebeli awon-dawonvisas pirovnebis kanonsa wi naaRmdego xelyofa

miiCnia sxva moqalaqeTa `Tavisufali moqmede bebis~ SezRudvad. amasTan, germaniis

federa ciis sakon stitucio sasamarTlom12 aucileb lad CaTvala ganesazRvra, rom

es interesebi da Rirebu lebebi aiwon-daiwoneba yoveli SemTxvevis samarTlianad

Sefasebis mixedviT. Tumca, marTlmsajuleba normatiul masalaze dayrdnobiT ver

warimarTeba da amitom ver uzrunveliyofa samarTlebrivi usafrTxoeba (wesrigi),

aseve, samarTlebrivi sicxade.

9 Sveicariis 1907 wlis 10 dekembris gsk-is 28-e muxli qmnis gamonakliss, romel Sic ga-

JRerebulia: `mas, vinc garkveulwilad Tavis pirovnul urTierTobebSia xel yofili,

SeuZlia xelSeSlis aRkveTis Sesaxeb sarCeli aRZras.~ pirovnuli ufle bebis wre am blan-

keturi normiT SeiZleba mosamarTlis Sexedulebisamebr gafar Tovdes (ix. Egger, Kom. zum ZGB, 1930, Art. 28 Rdz. 9). mosamarTles SeeZlo Sveicariis samoq. kodeqsis 1-li muxlis

me-2 nawilis mixedviT gadaewyvita, kerZod: `Tu kanons ar SeuZlia instruqcia ukarn-

axos, maSin mosamarTlem unda gadawyvitos Cveulebi Ti samarTlis mixedviT da iq, sadac

aseTi wesi ar arsebobs, imis mixedviT, rac man, rogorc kanonmde belma gansazRvra. amas-

Tan, es Seesabameba gamocdil moZRvre basa da zesaxel Sekrulebo daTqmas (ix. ZGB-Mayer-Maly 1996, Art. 1 Rdz. 22 ff.). 1985 wlis 1-li ivlisis kanoniT axalma 28-e muxlma am gagebaTa

ga Tama Sebis sferos mocu loba garkveulwilad daakonkreta. aRniSnulTan da kavSire-

biT ix. ZGB-Meili, Anm. zu Artt. 28 a-l; aseve, Bucher, Natürliche Personen und Persönlich keitsschutz, 2. Aufl ., Basel 1995. sxva SemTxvevaSi pirovnuli uflebebis dacvis mokle aspeqtebis Sesaxeb

inglisSi, Sveicariasa da avstriaSi, aseve, amerikis SeerTebul StatebSi ix. Erman/Ehm-ann BGB-Handkommentar, 10. Aufl ., Anh. §12, Rdz. 135 ff. m.w.N.

10 ix. 1957 wlis 29 noembris federaciis mTavrobis kanonproeqti pirovnuli uflebe bisa

da pativis samoqalaqosamarTlebrivi dacvis Sesaxeb axali wesrigi, romelic germaniis

federaluri respublikis samTavrobo kabinetma uaryo, federalurma sabWom udavod

ganmarta da beWdviTi gamocemis saxiT (III/1237) bundesTagma warmoadgina, magram pre-

sis gamocemaze dayrdnobiT (“Maulkorbgesetz”) bundesTagis dRis wesrigis mixedviT ar

dadga da ar uaryofila, aseve, arCeviTi sakanonmdeblo organos saqmianobis periodSi

ar damdgara; am winadadebis kritikaze sawinaaRmdego proeqtis mixedviT ix. Nipperdey, NJW 1967, 1985 ff.; zum Schicksal des Entwurfs vgl. Erman/Ehmann (Fußn. 2), 10. Aufl ., Rdz. 4 m.w.N.

11 am sityvebSi asaxulia gsk-is (II, 727) motivacia, davaleba misces sasamarTlo praqti-

kas, nebadarTulad CaTvalos gsk-is 826-e muxlis safuZvelze `zogadi Ta visuflebis

ZaliT~ moqmedeba, Tumca, is ukanono, zneobis sawinaaRmdego xasiaTis gamo, Tu sxvebs

zians ayenebs, unda ganixilebodes kanonsawinaaRmdegod (deliqti). 12 BVerfGE 66, 116, 138 - Wallraff; ix. III Tavis me-3 nawilis `b~ punqti.


222

3. samosamarTlo iurisprudenciis safrTxe

sasamarTlo praqtikaSi sakmarisi normatiuli mimarTulebis ararsebobam

li teraturaSi wamoswia samosamarTlo iurisprudenciis problema,13 romlis Ri-

rebulebiTi orientacia14 sasamarTlo praqti kis moralizebisa da politizebisken iyo

mimarTuli. sasa marTlo gadawyvetilebis miRebis normatiul safuZvlebsa da Rire-

bulebiT orientacias Soris konfliqtis dros saqme exeba sakiTxs, Tu ra aqcevs CvenTan

uflebas (ara mxolod zogad pirovnul uflebas) uflebad.15 RirebulebiTi orientacia

ar gani saz Rvreba samarTlis normiT, komentarebiTa da saxelmZRvaneloebiT, aramed

mo samarTlis biog rafiiT (igulisxmeba misi pirovneba);16 amitom daekis ra mo pasuxes

pirov nuli uflebis xelyofisTvis ara mxolod 10 000 evros saxiT zianis anazRaureba,

aramed is aseve kompetenturi mosa marTlis moralur tvirTs dauqvemdebares. es

kritika aucile belia, raTa moraluri wese bisa da RirebulebiTi warmodgenis

safuZvelze gamoaSkaravdes pirovnuli uflebis xelyofa da am Rire bulebebis (Tu

wesebis) samarTlebriv formaSi moTavsebis meTodebi.

4. samarTlebriv formaSi moqceuli moralis normatiulad

xelmZRvaneloba

a) sxva pirTa pirovnebis pativiscema

germaniis zogadi kazuistikis mixedviT, pirovnuli uflebebis yvela darRveva

sxvaTa pirovnebis arasakmarisi pativisce maa. am gadawyvetilebebis umetesobaSi

warmodgenilia xuTi mora luri wesis xelyofa. amitom isini qmnian safuZvlebs im xuTi

Sem Txvevis da sajgufeblad, romlis kriteriumebi iZleva SesaZleblobas, gaerTian-

des danaSaulis Semadgen lobis Sesaba misi umarTlobebi da sasamar Tlo praqtikam

aucileblad normatiuli masaliT ixelmZRvanelos.

13 Pawlowski, Methodenlehre, Methodenlehre für Juristen, 3. Aufl ., Rdz. 37 da Semdgomi gverdebi; 786 da

Semdgomi gverdebi; 854 da Semdgomi gverdi; ders., Einführung in die juristische Methodenlehre, 2. Aufl ., Rdz. 184 da Semdgomi gverdebi.

14 hubmani (Das Persönlichkeitsrecht, 2. Aufl ., 378) fiqrobs, rom mosamarTlis pirovneba, romelic

zogad pirovnul uflebas ganixilavs, SeiZleba ara mxolod normis adresati iyos,

kanonismieri debulebebi logikurad gamoiyenos, aramed pi rovneba, romelic afasebs

Rirebulebas, wyvets RirebulebiT konfliqts da ase axorcielebs moralur Rireb-

ulebaTa wesrigs cxovrebaSi; zogierT SemTxvevaSi mas SeuZlia RirebulebiTi wesrigi

`sakuTari sindisidan Tanmimdevrulad Seqmnas~; Sead. aseve teqsti, kerZod me-2 nawilis

1-li qvenawilis `b~ punqti. 15 Pawlowski, Methodenlehre (aRniSvna 6), Rdz. 821; ix. aRniSvna 23.16 Pawlowski, Methodenlehre (aRniSvna 6), Rdz. 786 da Semdg. gverdebi, 801 a; ders. (aRniS vna 6),

Einführung…, §§ 6 und 7, insbes. Rdz. 117, 184; ders., Allgemeiner Teil, 6. Aufl . Rdz. 302 a.



223

b) xuTi moraluri wesi ase JRers:

(1) pativi eci sxvebis pativs!

(2) ar gaayalbo sxvaTa pirovneba sinamdvilesTan Seusabamo (Tumca ara pativis

xelmyofi) mtkicebebiT!17

(3) ar miayurado kedels; ar gaixedo gasaRebis WuWrutanidan; ar gamoiyeno

calmxrivi mikrofoni, rogorc `gadidebuli yuri~ da teleobieqtivi, rogorc

gasaRebis gazrdili WuWrutana! zogadad: ar uTvalTvalo sxvas! ar daarRvio sxvaTa

saidumlos dacvis neba!

(4) ar iWorao imaze, rac Sen saidumlod gagandes, an rac TvaliT naxe! zogadad:

daicavi piradi saidumloebani, romlebic Sen sxvam gagando da romlebsac Sen

kanonsawinaaRmdego gziT gaecani!

(5) ar gamoiyeno sxvaTa pirovneba ukanono komerciuli miznebisTvis!

cxadia, kidev arsebobs mravali moraluri wesi, ase maga liTad, ar daeqvemdebaro

sxvaTa nebas muqaris an Zalauflebis gziT an miamitobis safuZvelze; magram maTTvis

samarTlebrivi formis micema, anu samarTlebrivad aRiareba gsk-is 823-e muxlis

1-li nawiliT regu lirebis farglebs scdeba. aRniSnul Tan dakavSirebiT ixileT me-3

nawilis me-5 qvenawilis à~ punqti.

g) socialuri morali

sasamarTlo praqtikis mier normatiuli masaliT xelmZRvanelo bis Tvis er T-

maneTs ewinaaRmdegeba arasamarTlebrivi da upiratesi Ri rebulebisa da moraluri

warmodgenebis gaTvaliswineba, aseve mora li zebul-politizebuli sasa marTlo

praqtikis Tavidan acileba. am da Zabulobis gadasawyvetad samarTlis filosofiaSi

iyeneben socialu ri moralis cnebas.18 amasTan, sasamarTlo praqtikas ar SeuZlia

ixelmZRva nelos specialuri jgufis, klasis an wris uzenaesi mora liT, magaliTad

kaTolikuri eklesiis seqsualuri moraliT, ris mixed viTac `seqsualuri cxovrebis

azri da Sedegi bavSvsa~ da yvela sxvas `ryvnis~;19 aseve aRniSnuli xelyofs ara Tu

nacionalur-so cialuri xasiaTis `xalxis jansaR cnobierebas~,20 aramed xalxSi

aRiarebul zogad warmodgenebs. cxadia, `Rirebule biTi tirania~21 ki dev ufro cudia,

roca is xalxis umetesobaSia.22 Tu sekulari zebul da Tavisufal samarTlebriv

17 pativs ar xelyofs sxvebis Sesaxeb, magaliTad, saubari, rom is socialdemokratia, Tum-

ca Tu es araa realuri, is ara mxolod gabrazdeba, aramed, aseve, Tavis profesiul kari-

eraSi Seferxdeba, kerZod, mas ziani miadgeba.18 Heinrich Henkel, Einführung in die Rechtsphilosophie, 1964, S. 133 da Semdgomi gverdebi, 148, 150,

152 da Semdgomi gverdebi; dazu krit. Pawlowski, Methodenlehre (SeniSvna 6), Rdz. 188, 854, 890 da

Semdgomi gverdebi (zur Anschlußrationalität); ders., Einführung … (SeniSvna 6) Rdz. 17, 25a, 26, 35 da

Semdgomi gverdebi, 222, 287;19 ix. BGHSt 6, 46 da Semdgomi gverdebi, 53; amis sapirispiro kritika. Bockelmann, JR 1954, 361

da gabatonebuli Sexeduleba.20 aRniSnulTan dakavSirebiT ix. Rüthers, Unbegrenzte Auslegung, 5. Aufl . 1997.21 Carl Schmitt, Tyrannei der Werte, in: Schelz (Hrsg.), Die Tyrannei der Werte, 1979; dazu Pawlowski (Fußn.

6), Methodenlehre, Rdz. 851.22 Vgl. Pawlowski, Einführung… (miTiTeba 6), Rdz. 237 da Semdgomi gverdebi.


224

saxelmwifos ar SeuZlia, Tavis moqala qeebs aiZulos, rom aRiaron erTiani aRmsareb-

loba da hqondeT msgavsi warmodgenebi Ri re bulebebis Sesaxeb, maSin is piriqiT,

umci reso basTan urTierTobaSi tolerantuli unda iyos. Tumca, toleran tobasac

unda hqondes Tavisi sazRvrebi, magram naklebad im umcire so bebis mimarT, romlebic

TviTon Seuwyna reblebi arian. am ZiriTad sakiTxebze SeTanxmeba pluralistul demok-

ratiaSi Ta visufali sasa marTlo praqti kis winapirobaa.23 es SeTanxmeba Suale duri

abstraqciis safuZvelze filosofiurad unda ganixile bodes. am winapirobebis gamo

morals24 SeuZlia dasaxele buli xuTi wesi gaigos `socialur moralad~, romelic

Cvens sasa marTlo praqtikaSi zogad aRiarebas poulobs; sul mcire uflebe bis

aRiare bis gamo SeiZleba moTxovnis dayeneba. isinic, vinc amas arRveven, (analogi-

urad qristiani iqneba Tu musul mani) aRniSnuls akeTeben, rogorc wesi, farulad, an

imedi aqvT, saidumlo ar gaxmaurdeba da am debulebebs aRiare ben zogadad, Tu isini

TviTon arRveven maT;25 amdenad, moralur tvirTs ar eqvemdebareba sasa marTlo,

romelic xalxis saxeliT samarTals am safuZvlebze axor cielebs. mocemuli gagebiT,

Sveicariis federa ciis sasamarTlo26 ukve didi xania gani xilavs Ta visufal midgomas,

romelsac aqamde, ieringis dros,27 mosa marTleebis dacva surda; sa xeldobr, uZvelesi

droidan arsebuli taqti, Cveule bebi da mora luri wesebi Secvlili sazogadoebrivi

urTierTobebis gamo calkeul SemTxveva Si iZens samarTlebriv formas safuZvliani

awon-dawonis gziT: ès eTikuri wesi iqceva samarTlebriv normad~ (Ces préceptes éthiques sont devenues des norms juridiques). moralis samarTlad gadaqcevis gziT Sveicariis federa-

ciis sasamarTlom 1918 wels daiWira jaSuSi, romelsac zianis anazRaureba daakisra,

vinaidan kedelze waawera `pi radi cxovreba unda iyos konfidencialuri~ (la vie privée doit être murée).

ger maniis parlamentma dasaxelebuli xuTi moraluri kanoni moq med samarTalSi

aiyvana formaluri kanonebis rangSi: pativi daic va germaniis sisxlis samarTlis

kodeqsis (SemdgomSi – gssk) 185-e da Semdgomi muxlebiT piradi sfero – gssk-is 201-e

da Sem dgomi muxlebiT, romelTa Tanaxmadac dauSvebelia ze piri (cocxali) sit yvis

teqnikuri saSualebebiT (mikrofoni, telefoni) mosmena. amasTan, aikrZala dawerili

sityvis (mimoweris saidumloeba) gaxmaur eba, piradi sferodan gamosaxulebebis

vinmesTvis gadacema (gssk-is 201-e muxli) da gavrceleba (xelovnebis sferoSi saavtoro

uflebe bis Se saxeb kanonis – KUG 22-e mux.); moZRvrebma, eqimebma, advokatebma da sxvebma

mindobili piradi saidumloebebi ukanonod vinmes ar unda gadascen (gssk-is 203-e muxli);

23 Braun, Einführung in die Rechtswissenschaft, 2. Aufl ., 107 da Semdgomi gverdebi hegelis koncef-

ciiT, Rechtsphilosophie, §§ 260 da Semdgomi gverdebi.24 aq, kantis azriT, sindisis Sesaxeb movaleoba ki ar igulisxmeba, aramed Tanacxov rebis

(moralis) socialuri wesi, romelic samarTlebrivad araa dadgenili; aRniSnulTan da-

kavSirebiT ix. Braun, Rechtswissenschaft (miTiTeba 16), 99.25 winadadebebi, am gagebiT, òqros wesebia~. i. S. von Tobias 4, 16; Matthäus 7, 12; aseve sakma-

risia gaJRerdes kantis kategoriuli imperativi: `moiqeci ise, rom Seni nebis maqsima

(moqmedebis wesi) sayovelTao kanonad iqces yvela gonieri arsebisTvis.~ (moralis

meta fizikis safuZvelze ix. Werke in zehn Bänden, hrsg. von Wilhelm Weischedel, wissenschaftliche Buchgesellschaft, Bd. 6, S. 72 (BA 84); aseve praqtikuli gonis kritikas yuradRebas aqceven, a.a.O., S. 140 (A 54) urwmunoebi da sxva religiuri gaerTianebebis warmomadgenlebi.

26 BGE 44 II, 319.27 JherJb 23, 317; Ehmann, AcP 188 (1988), 229, 242.



225

es samarTlebrivi regu lirebani sis xlissamarTlebrivi amkrZalavi xasiaTis gamo

mxolod sisxlis sa mar Tlis kanonis (konsti tuciis 104-e muxli) viwro gagebaa. amitom

gsk-is 823-e muxlis 1-li nawiliT aRiarebuli zo gadi pirov nuli ufle bis, rogorc

absolu turi uflebis, samarTlebrivi Sinaarsi unda gafarTovdes. aseve kiTxvaze,

Tu ra aris amis Semdgom sadavo, pasuxi saR azrSi unda veZeboT28; èmpiriul kano nebs~,

kantianiseuli gagebiT, miekuTvneba ara mxolod aRniSnuli sisxlissamarTlebrivi

normebi, aramed moralisa da Cveulebis dasaxelebuli xuTi wesic.

5. rogor zemoqmedebs warmodgenili moraluri wesebi samarTalze?

aseve sxvanairad SeiZleba daisvas sakiTxi: rogor iqceva es xuTi moraluri wesi

(Tumca es ar xdeba mxolod kanonmdeblis saSuale biT) im saxis zogad kanonad, romelsac

SeuZlia erTi piris TviTne boba Tavisuflad daakavSiros meoris TviTnebobasTan

(kanti29), e.i. gamoricxos `Rirebu le baTa tirania~? am kiTxvaze ar arsebobs mar tivi

pasuxi. aq kategoriuli imperativis30 gardaqmnisa da samarTleb rivi formis micemis

Taobaze mxolod rTuli msje lobis procesi unda warmoeb des. kategoriuli imperativi,

upirveles yovlisa, gulisxmobs, rom pirovnebis kultu ruli Rirebuleba, saxel-

dobr, konstituciuri zogadi pirovnuli ufleba mkveTrad gansxvavdeba gsk-is 823-e

muxlis 1-li nawiliT gaTvaliswinebuli `danarCeni~ absolu turi uflebis gan. msurs,

konstitu ciuri zogadi pirovnuli ufleba movixsenio zogad pirovnul uflebad,

rogorc ZiriTad uflebad, xolo `sxva~ absoluturi ufleba – gsk-is 823-e muxlis

1-li nawiliT aRiarebul samoqalaqosa marTlebriv zogad pirovnul uflebad. mas

SemdgomSi SeiZleba daer qvas samoqalaqosamarTlebrivi zogadi pirovnuli ufleba

an mokled zogadi pirovnuli ufleba. germaniis federaciis umaRlesma sasamarTlom

zogadi pirovnuli ufleba aRiara gsk-is kanonmdeb lis calmxrivi nebis winaaRmdeg

konstituciis 1-li muxlis 1-li nawilisa da 1-li muxlis me-2 nawilis safuZvelze.

is SeiZ leba ganixilebodes ZiriTadi uflebis sferoSi arsebul zogad pirovnul

uflebaze mesame piris zemoqme debad, romelic germaniis federaciis sakonstitucio

sasa marTlom31 gamoiyvana konstituciis me-2 muxlis 1-li nawilidan 1-li muxlis

1-l nawilTan erTad, Tumca ara pirovnebis cnebis identurad, romelic hegelma 36-e

muxlSi Tavis samarTlis filosofiaSi ase Cawera:

`saerTod, pirovneba moicavs uflebaunarianobas, xsnis abstraq tuli da

formaluri uflebis abstraqtul safuZvlebsa da cnebas. samarTlebrivi moTxovna

aseTia: iyavi pirovneba da pativi eci sxvas, rogorc pirovnebas.~

28 Immanuel Kant, Metaphysik der Sitten, Einleitung in die Rechtslehre, (sq. 18), Bd. 7, 336 (AB 32).29 (sqolio 21), § B – raa samarTali? gv. 337 (AB 33).30 Sead. sqolio 18. savinis mixedviT, ZiriTadi darwmuneba upirvelesad swored `mor-

alisa da xalxis STagonebiT, Semdeg ki iurisprudenciis gziT warmoiSoba, Se sabamisad,

yvelgan Sinagani, farulad mimdinare Zalebi, kanonmdeblis TviTne bobis gziT ar mim-

dinareobs~ (Vom Beruf unserer Zeit für Gesetzgebung und Rechtswissenschaft, 1814, 14). Semdgom

kategoriuli imperativis moqmedi Zala SeiZleba arsebobdes. savinisTvis xalxis gaT-

viTcnobiereba samarTals evaleba. 31 Sead. miTiTeba sqolioebSi. 33, 35-37.


226

pirovnebis hegeliseuli cneba Cveni evropuli kulturuli ganvi Tarebis ra-

obidan ganixileba pirovnebis Rirebulebis Sesaxeb war modgenad, romelsac efuZneba

germaniis konstituciis 1-li da me-2 muxlebi da yvela qveynis analogiuri samarTlis

normebi. amdenad, es gageba arc ZiriTadi uflebis zogadi pirovnuli uflebis da arc

samoqalaqosa marTlebrivi zogadi pirovnuli uflebis identuria.

II. pirovneba: uzenaesi Rirebulebidan ZiriTadi uflebisken

1. pirovnebis aRiareba gsk-Si

a) pirovnebis Rirebulebis ganviTareba da konkretizacia

ramdenadac cnobilia, gsk-is kanonmde belma, avtoritetuli dam cve lebis miu-

xe davad (ieringi, koleri, girke, garaisi32), uari Tqva, de liqturi samarTliT daecva

pirovneba, rogorc gsk-is 823-e muxlis 1-li nawiliT gaTvaliswinebuli absoluturi

ufleba. gsk-is kanonmde belma piriqiT, hegelis gagebidan gamomdinare, mravalmxriv

ganaviTa ra pirovnebis Rirebuleba an abstraqtu li cneba da, gsk-is 1-li mux lis da-

sawyisi winadadebiT, yovel adamians misca uflebauna rianoba, aseve uaryo mo no bis yo ve-

li forma.33 garda gsk-is 1-li mux lisa, amave kodeqsis we sebis umetesoba (met-naklebad

yvela debuleba) emsaxureba uSualod pirovnebis dacvas. gsk-is 104-e da Semdgomi mux-

lebi aZlevs magali Tad, mozardebs kerZo avtonomiaSi Cadebul TviTgamorkvevis Rirse-

bas,34 Tumca icavs aseve mcirewlovanT maTi gamouc delobiT ga mowveuli safrTxisgan,

raSic pirovnul uflebaTa dacvac igulis xmeba.35 yvela debuleba, romelic ga-

rigebaunarianobas, moanderZis qmed unarianobas, saojaxo uflebaunarianobasa da

xelSek rulebis Ta visuflebas uzrunvelyofs da zRudavs, analogiurad aRiarebs

abso lutur samarTlebriv sikeTeebsa da uflebebs, kerZod, cxovre bas, sxeuls,

janmrTelobas, Tavisuflebasa da sakuTrebas, aseve garige basa da, Cveulebriv,

brunvaSi monawileTa individualobas. gsk-is ka nonmdebelma mxolod is uaryo, rom

32 Klippel, Historische Wurzeln und Funktionen von Immaterialgüter- und Persönlichkeitsrechten im 19. Jah-rhundert, in: ZNR 1982, 132 ; Leuze, Die Entwicklung des Persönlichkeitsrechts im 19. Jahrhundert, 1962; Scheyhing, Zur Geschichte des Persönlichkeitsrechts im im 19. Jahrhundert, in: AcP 158 (1959/60), 503 da

Semd. gverdebi.33 Planck/Knoke, vor § 1 Anm. 1; von Tuhr, Allgemeiner Teil I, 378. ganviTareba iwyeba aTenSi, sadac

ukve alkidamass (Cv. w. aR. me-5 sauk.) unda eTqva: bunebas aravin uqcevia monad, es gaa-

keTa mxolod kanonma. aristotelem (Politik, 1. Buch, 5. bis 7. Kapitel 1254 a - 1255 b) aRiara,

rom adamianebi (goniTa da suliT) kanonis safuZvelze (magaliTad, omSi gamarjvebuli)

SeiZleba monad iqces. Tumca, misi azriT, arseboben bunebiT monebi, romelTa amocanaa

fizikuri Zalis gamoyeneba da romelTaTvisac esaa uzenaesi movaleobis Sesruleba;

maTi Wkua amiT zRudavs mis batons, gamoitanos ganaCeni, romelic TviTon uazroa. ale-

qsandre maswavlebis batonis es cnobiereba moqmedebs mTel dedamiwaze dRemde. 34 Kant (sqolio 18, GMS, S. 69 (BA 79): ̀ amdenad, avtonomia adamianuri da yvelanairi bunebis

Rirsebis safuZvelia~.

35 Sead. federasiis sakonstitucio sasamarTlos gadawyvetileba (BVerfGE) 72, 170 = NJW 1986, 1859, amasTan dakavSirebiT Caranis, JZ 1987, 993; Karsten Schmidt, NJW 1989, 1713.



227

pirovnebis hegeliseuli zogadi gageba an Rirebuleba aseve, gsk-is 823-e muxlis

1-li nawilidan gamom dinare, absoluturi uflebebis aRiarebiT xelyofisagan icavs

`sulier~ pirovnebas, gansakuTrebiT pirad da intimur sferoebs36.

b) pirovnebis Rirebuleba = zogadi pirovnuli ufleba?

mtkiced ganisazRvra: zogadi pirovnuli ufleba, rogorc gsk-is 823-e muxlis

1-li nawilis sxva ufleba, araa hegeliseuli pi rovnebis abstraqtuli gageba an Rirebu-

leba. aseve dadginda, rom pirovnuli ufleba ar gamomdinareobs hubmanis antikuri

epoqis kos miuri gacno bierebidan, Sua saukuneebis transcen denturi cnobiere bidan,

dRevande li epoqis gaTviTcnobiere bidan iseve, rogorc kantis, fixtes, hegelis,

hartmanis, Silerisa da sxvaTa fi losofiidan. hubmanis damsaxure baa,37 rom 1953 wlis

Tavisi sa doqtoro diserta ciiT ganam tkica pirov nebis Rirebule bis gacno biereba.38

Tumca Rirebulebis es gageba sxvebma unda aqcion gsk-is 823-e muxlis 1-li nawilis

absoluturi `danarCeni~ uflebis iuridiulad sasargeblo cnebad.

2. zogadi pirovnuli uflebis konstituciursamarTlebrivi gageba

a) ZiriTadi uflebis sferoSi arsebuli zogadi pirovnuli

ufleba, rogorc nawarmoebi ZiriTadi ufleba

zogadi pirovnuli ufleba, rogorc gsk-is 823-e muxlis 1-li nawiliT dadgenili

absoluturi ufleba, araa konstituciursa marTlebrivi zogadi pirovnuli uflebis

identuri,39 romelsac hqvia ZiriTadi uflebis zogadi pirovnuli ufleba. es ufleba

36 Sead. Mugdan II, 1072, 1077, 1119; III, 6.37 Heinrich Hubmann, Das Persönlichkeitsrecht, 1954; 2. Aufl age 1967.38 Pawlowski (sqolio 6), Einführung ..., Rdz. 184.39 amaze ix. hubmani (sqolio 7) S. 113; ferner Jarass, NJW 1989, 857, 858 ; Maunz-Dürig, Art. 2 Abs. 1

Rdz. 40; Di Fabio, in: Maunz/Dürig (2001), Art. 2 Abs. 1 GG, Rdz. 138, 143; Nipperdey, Grundrechte IV, 2. Hb., S. 741, 836; Pieroth/Schlink, StaatsR II, 10. Aufl ., Rdz. 413; Wiese, ZfA 1971, 273, 275; ders., Fest-schrift für die Egon Lorenz, 2004, 915, 917 da Semdgomi; Helle, Besondere Persönlichkeitsrechte, 1991, 6, 30, 51; Erman/Ehmann (sqolio 2), 10. Aufl ., Rdz. 69 ff; 11. Aufl ., Rdz. 9; Baston-Vogt, Der sachliche Schutzbereich des zivilrechtlichen allgemeinen Persönlichkeitsrechts, 1997, 120 da Semdgomi gverdebi, 122 sqolio. 516 m.w.N. Unrichtig dagegen Leisner, Festschrift für Hubmann, 295, 301; Palandt-Thomas § 823 Rdz. 177; Soehring, NJW 1994, 16, 18; zumindest mißverständlich BGH NJW 1995, 253 - IM-Liste: ìnformaciuli TviTgamorkvevis ufleba icavs konstituciursamar Tlebrivad uz-

runvelyofili zogadi pirovnuli uflebis germaniis konstitu ciis me-2 muxlis 1-li

nawilis gamoxatvas 1-li muxlis 1-l nawilTan erTad, xolo gsk-is 823-e muxlis 1-li

nawilisa da 1004-e muxlis mixedviT viwro cxovrebiseul sfe roSi Carevebisagan...~. es

rom simarTle iyos, lohengrinis SekiTxva iqneboda (II 2 g (2) da II 2 d (4)) danaSaulSi de-

liqti. Tumca federaluri sakonstitucio sasamar Tlos gadawyveti lebaTa krebulSi

84, 192, 194 mzrunvelobis dakisrebis Sesaxeb ga dawyve tileba, romlis mixedviT, konsti-

tuciis me-2 muxlis 1-li nawiliT (aseve 1-li muxlis 1-li nawiliT) gaTvaliswinebuli

zogadi pirovnuli uflebis samar Tleb rivi Sinaarsi kerZo samarTalSi viTardeba ise,

rom is kerZosamarTlebrivi debulebebis ganmartebisa da gamoyenebis gziT obieqtur

normad `ganixileba.~


228

federaciis sakonstitucio sasamarTlom40 pirvelad erT-erT gadawyvetilebaSi

gamoiyvana moqmedebis zogadi Tavisuflebisa da adamianis Rirsebidan (germaniis

konstituciis me-2 muxlis 1-li nawili da 1-li muxlis 1-li nawili) da e. w. obieqtis

formuliT41 ase daasabuTa:

`saxelmwifoSi adamianis moaz reba ubralo obieqtad adamianis Rirsebas ewi-

naaRmdegeba. adamianis Rirsebis arss ar Seesabameba, Tu saxelmwifom gamoiyena uf-

leba, iZulebiT daeregistrirebina da daejgufebina adamianebi individuali zaciis

saSualebebis mixedviT. es Seexeboda statistikuri monacemebis anonimurad Segrovebas.

amiT maT moepyrobodnen, rogorc sagnebs, da dasaSvebi iqneboda maTi aRwera nebismieri

niSnis mixedviT~.

es zogadi pirovnuli ufleba, rogorc ZiriTadi ufleba, gadawyvetilebebis

umetesobaSi42 ganviTarebulia informaciuli, seq sualuri, sameurneo, individualuri

da ubralod TviTgamorkvevis43 (ZiriTadi) uflebebis Tanabrad,44 romlebSic (sakuTre-

bisa da Ta visuf lebis msgavsad) SeiZleba saxelmwifo da misi organoebi Caerios

mxolod kanonis safuZvelze. amgvarad Camoyalibebuli Ziri Tadi uflebis zogadi

pirovnuli ufleba Zlier gansxvavdeba samoqa la qosamarTlebrivi zogadi pirovnuli

uflebisagan Tavisi winapiro bebis, Sinaarsis, SezRudvebisa da funqciis mixedviT.45 es

ufle ba germaniis federaciis umaRlesma sasamarTlom ganaviTara (konsti tu ciis 1-li

muxlis 1-l nawilsa da me-2 muxlis 1-l nawilze dayrdnobiT) ̀ danarCen~ uflebad, raTa

moqalaqeebi, gsk-is 823-e mux lis 1-li nawilis gagebiT, deliqturi samarTliT daecva.46

b) ZiriTadi uflebis zogadi pirovnuli ufleba = pirovnebis

Rirebuleba?

konstituciis RirebulebaTa ierarqiaSi uzenaesia adamianis Rir seba, romelSic

mocemulia pirovnebis kan tianiseul-hege liseuli ga geba, romelic saerTo samarTlis

abstraqtul sa fuZvlebs qmnis. ger maniis federaciis sakonstitucio sasamarTlom

am sawyisebidan gamoiyvana kidev ufro Rrma zogadi pirovnuli ufleba, rogorc

40 Urteil v. 16.7.1969, BVerfGE 27, 1, 6 = NJW 1969, 1707 – Mikrozensus; ferner BVerfGE 27, 344 da Sem-

dgomi gverdebi = NJW 1970, 555 _ ganqorwinebis aqti, rasTan dakavSirebiTac misi sa-

disciplino warmoebis ganmaxorcielebeli gamomZieblis Tanxleba (meuRleobrivi

erTgulebis darRvevis gamo), rogorc `germaniis konstituciis 1-l da me-2 muxlebSi

mocemul zogad pirovnul uflebaSi~ Careva (gv. 348) dainteresebuli piris Tanxmobis

gareSe daiSveba mxolod sazoga doebis gazrdili interesidan gamomdinare, proporci-

ulobis principis mkacri dacviT (352-e da Semdgomi gverdi).41 Kant, GMS (sqolio 18), Bd. 6, S. 61, 66 (BA 67, 78).42 miTiTebebze ix. Jarras/Pieroth, GG-Kommentar, 4. Aufl . 1997, Art. 2 Rdz. 25 da Semdgomi gverde-

bi; ferner Schmitt Glaeser, Schutz der Privatsphäre, in HStR VI, §129.43 BVerfGE 54, 148, 156 – Eppler; Erman/Ehmann (sqolio 2), 10. Aufl ., Rdz. 422.44 BVerfGE 47, 46, 73; 49, 286, 298; 65, 1, 41 da Semdgomi gverdebi; 72, 155, 170; Erman/Ehmann (sqo-

lio 2), 10. Aufl ., Rdz. 34, 92 m.w.N.45 ix. sqolio 32.46 amasTan dakavSirebiT federaluri sakonstitucio sasamarTlo ver xedavs mizezs,

Seewi naaRmdegos samoqalaqosamarTlebriv praqtikas konstituciis gamo, BVerfGE 34, 269, 281 – Soraya.



229

ZiriTadi ufleba, romelic, adamianis RirsebaSi mocemuli pirovnebis Rirebulebisgan

gansxvavebiT, mainc uSvebs samarTleb rivad dacul sxva sikeTeTa da interesTa awon-

dawonas.

g) ZiriTadi uflebis sferoSi arsebuli zogadi pirovnuli uflebis

Sinaarsi da dacvis moculoba

(1) ZiriTadi uflebis sferoSi arsebuli zogadi pirovnuli uflebis funqciebi

ZiriTadi uflebis sferoSi arsebuli zogadi pirovnuli uflebis dacva,

ZiriTadad, ori funqciiT ganisazRvreba:

1. ganmartoebis uflebiT,47 rac niSnavs kerZo da intimuri sferoebis (e. w.

pirovnuli identobis48) dacvas nebismieri piris `xelSeuxebel sawyisamde49~, romelic

samarTlebrivad daculi sxva sikeTeebisa da interesebis yoveli awon-dawonis gziT

unda miiRebodes mxedvelobaSi.50

2. `pirovnebis aqtiuri ganviTarebis~ uzrunvelyofiT,51 romelic socialuri

identobis dacvas upirispirebs Tavdacvis aspeqts.52

(2) zogadi pirovnuli ufleba, rogorc ZiriTadi uflebis zogad pirovnul

uflebaze mesame pirebis moqmedeba

germaniis federaciis sakonstitucio sasamarTlom pirovnebis deliqturi dacva

dauqvemdebara zogadi pirovnuli uflebis samoqa laqosamarTleb riv aRiarebas gsk-

is kanonmdeblis istoriuli nebis sawinaaRmdegod, kerZod, contra legem.53 aRniSnuls

daedo safuZvlad germaniis konsti tuciis 1-li muxlis 1-li nawili da me-2 muxlis

1-li nawili. amdenad, samoqa laqosamarTlebrivi zogadi pirovnuli ufleba SeiZleba

gavi goT, rogorc ZiriTadi uflebis sferoSi arsebul zogad pirovnul uflebaze

mesame pirTa moqmedeba, romelic Seexeba gsk-is 823-e muxlis 1-l nawilSi asaxul `da-

narCeni~ uflebis zogad xasiaTs, romliTac is ar icvleba;54 amitom piriqiT, deliqtad

47 ix. BVerfGE 27, 1, 6 – mikrocenzi; am reimportis Taobaze ix. Ehmann, AcP 188 (1988), 230, 233, sqolio 6.

48 Sead. BVerfGE 65, 1, 44 da Semdgomi gverdi; 80, 367, 373.49 BVerfGE 80, 367, 373.50 BVerfG vom 3.3.2004, NJW 2004, 999 – didi ukanono mosmena; zogadad adamianis Rirsebis

xelSeuxeblobis Sesaxeb haidegeris mosazreba ix. in Maunz/Dürig (2003), Art. 1 Abs. 1 GG, Rdz. 43, 69.

51 BVerfGE 54, 148, 153.52 BverfG NJW 1989, 891 _ Kenntnis der Abstammung; BGHZ 85, 327, 339; BVerfGE 32, 373, 382 – avad-

myofobis aqtis gacnoba; BVerfGE 47, 46, 73; 49, 286, 298; 60, 123, 134 – seqsualuri TviT-

gamorkveva; amasTan dakavSirebiT Jarras NJW 1989, 859; ferner Erman/Ehmann (sqolio 2), 10. Aufl ., Rdz. 59.

53 Sead. Larenz, NJW 1958, 827; Diederichsen, AcP 198 (1998), 193 da Semdgomi gverdi ; Honsell, Fest-schrift für Mayer- Maly, 1996, S. 381 f; anders Canaris, Festschrift für Deutsch, 1999, 85, 100.

54 hubmani (sqolio 7, S.111 ff) ar mohyveba diurigis urTierTqmedebis moZRvrebas, Tumca

uaryofs konstituciis 1-li da me-2 muxlebis pirdapir moqmedebas kerZo samarTal Si

da ar aRiarebs zogadi pirovnuli uflebis, rogorc ZiriTadi uflebisa da gsk-is 823-e


230

iqceva yvelaferi, rac saxelmwifom ar unda gaakeTos moqala qeebTan urTierTobisas

gazrdili sazogado interesis ararsebobis gamo55 da formaluri ka nonieri safuZv-

lebis gareSe, romelic normis sicxadis princips akmayofilebs, Tu moqalaqe sxvasTan

urTierTobisas akeTebs amas. germaniis federaciis sakonstitucio sasamarTlom

demografi uli aRweris Sesaxeb gadawyvetilebaSi (Volkszählungs entscheidung)56 Ziri-

Tadi uflebis zogadi pirovnuli uflebidan gamoiyvana `calkeul pirTa ufleba-

mosileba, TviTon gadawyvitos, rodis da ra sazRvrebSi SeuZlia pirovnuli detalebi

gaacnos sazogadoebas~. amave sasa marTlom is aRiara informaciuli TviTgamorkvevis

ZiriTad ufle bad,57 romelSic Careva SeiZleba mxolod kanonis sa fuZvelze. amde-

nad, saxelmwifo saWi roebs kanons, romelic normis sicxadis prin cips akmayofilebs,

raTa moqalaqes SekiTxva dausvas, ra hqvia mas da sad cxovrobs da a. S. Tu ZiriTadi

uflebis zogadi pirovnuli ufleba da informaciuli TviTgamor kvevis ufleba Tan-

xvdeba samoqa laqosamarTlebriv zogad pirovnul uflebas, maSin mo qalaqis TiToeuli

SekiTxva meore moqalaqesTan, Tu ra hqvia mas da sad cxovrobs, gadaiqceoda deliqtad;

am SemTxvevaSi pirs SeeZlo, gsk-is 823-e muxlis 1-li nawilisa da 1004-e muxlis mixedviT,

nega to ruli moTxovnisa da garemoebebis mixedviT zianis anazRaurebis moT xovnis

gamoyeneba. gonier iurists es ar SeiZleba undodes.

(3) zogadi pirovnuli ufleba, rogorc negatiuri dacvis moTxovna

gsk-s 823-e muxlis 1-li nawilis Tanaxmad, mesame piris moqme deba zogad

pirovnul uflebaze, romelic ZiriTadi uflebis sferoSi arsebobs, moicavs mxolod

am zogadi pirovnuli uflebis negati uri Tavdacvis funqcias, e.i. arsebobs ufleba

ganmartoebisa, magram ara pirovnebis Tavisufali ganviTarebis pozitiuri funqcia.58

samoqalaqosamarTlebrivi zogadi pirovnuli ufleba, rogorc gsk-is 823-e

mux lis 1-li nawiliT dadgenili sxva absoluturi ufle ba, aris mxolod ufleba,

romelic uzrunvelyofs muqaris Semcveli xelyofisgan moqmedebis Seusruleb lobis

da momxdari zaralis dros moqmedebis Sewyvetis, upirates SemTxvevaSi ki uaryo-

fis, aseve materialuri da aramate rialuri zianis anaz Raurebis moT xovnebs (gsk-is

823-e da 1004-e muxlebi). fuladi formiT zianis anaz Raure bis moTxovnebis farglebs

gareT samoqalaqosa marTlebrivi zo gadi pirovnuli uflebis xelyo fam mainc ar SeiZ-

leba warmoSvas (valdebulebaTa) Sesrulebis moTxovnebi (aseve: miRe bis moTxovna),

muxlis 1-li nawilis gagebiT arsebul `sxva~ uflebas Soris gansxvavebis ararsebobas;

ix. sqolio 32.55 zogad pirovnul uflebaSi, rogorc ZiriTad uflebaSi, Carevis am winapirobebis Sesa-

xeb ix. II nawilis me-2 punqtis `d~ qvepunqti (2).56 BVerfGE 65, 1 = NJW 1984, 419; Ehmann, AcP 188 (1988), 229, 298 da Semdgomi gverdebi, 304 da

Semd. gverdi.57 ix. lohengrini, ZiriTadi ufleba, romelsac iyenebs odisevsic. Sead. II nawilis me-2

qveganyofilebis è~ punqti, sqolio 75.58 Raiser, JZ 1961, 468; unklar Hubmann (sqolio 7), 113, 123, 129 Semd. gverdi, 140. Das APR-Grun-

drecht ist also weiter gezogen als das bürgerlich-rechtliche APR i.S.d. § 823 Abs. 1; a.A. Jarras NJW 1989, 858; amis sawinaaRmdego ix. Erman/Ehmann (sqolio 2), 10. Aufl ., Rdz. 94.



231

romlebic sikeTeebis dacvas ki ara, dainte resebuli piris qo nebis gazrdas emsaxureba.59

sasamarTlo praqtikaSi zogadi pirov nuli uflebiTaa dasabuTebuli samuSaos mimRebis

moTxovnebi samu Saod miRebaze60 an gaTavisuflebis gamo isev samu Saoze dabrunebis

Sesaxeb,61 aseve Sromisa62 da sacxov reblis uflebe bi.63 analogi uradaa dasabuTebuli

janmrTelobis ufleba,64 mova leobebis gareSe cxovrebis ufleba65; qorwinebis gareSe

Sobili bavSvis informirebis moTxovnebi mis dedasTan urTi erTobisas misi mamis an

dedis qmris saxelze, romelTanac dedis savaraudo Casaxvis drois Tvis sqesob riv

urTier Tobas inarCunebda;66 da a. S. Tumca isini ver ganixileba moT xovnebad fuladi

formiT zianis anazRaurebisa da aseve, Cveuleb riv, natu riT anazRaurebis Sesaxeb.

amitom absolu turi uflebis xelyofa ar SeiZleba gsk-is 823-e muxlis 1-li nawilidan

gamomdinareobdes.67

59 Erman/Ehmann, 11. Aufl ., Rdz 13. Zur Unterscheidung von Leistungs- und Schutzpfl ichten vgl. Ehmann/Sutschet, Modernisiertes Schuldrecht, 2002, 69 da Semd. gverdebi. Tu uzrunvelyofis movaleo-

ba arsebobs, SeiZleba pozitiuri moqmedebis movaleoba damoukideb lad warmoiSvas,

raTa umoqmedobiT gamowveuli darRveva Tavidan iqnes acilebuli. Tumca, pozitiuri

moqmedebis movaleoba, amavdroulad, dasacavi movaleobaa. zogadi pirovnuli ufle-

biT ar SeiZleba uzrunvelyofis mova leoba gamovides xelSekru lebidan an (familia-

ruli) Tanacxovrebidan, romelic, rogorc aseTi, ar arsebobs (sqolio 53, 59), radgan

maSin zogadi saxelSekrulebo, saoja xo da sxva ufleba gadaiqceoda zogadi pirovnuli

uflebis refleqsur gamovlinebad.60 BAGE 2, 222-is Tanaxmad, rentgenologi (qali) = AP Nr. 2 zu § 611 dasaqmebis movaleoba.

damsaqmebeli ar iZleva raime garantias, rom dasaqmebulis pirovnuli uflebebis xe-

lyofas Tavidan aicilebs, romelic Sromis xelSekrulebaSi calke araa gaTvaliswine-

buli, vinaidan maSin Sromis xelSekruleba iqneboda zogadi pirovnuli uflebis re-

fleqsi, romliTac nebismier pirs SeeZleboda esargebla.

61 contra legem sawarmoTa samarTlebrivi reJimis Sesaxeb kanonis 102-e muxlis me-5 nawilis

winapirobebidan warmoSobil principebze ix. Sromis davebis ganmxilveli federaluri

sasamarTlo AP Nr. 14 zu § 611 – dasaqmebis movaleoba .62 Sead. Reuter, ZfA 1978, 344; Zöllner/Loritz, Arbeitsrecht, 4. Aufl . § 7 II, 9 m.w.N.63 Sead. BverfG NJW 1992, 1220; 1994, 41 64 janmrTelobis dacvis msoflio organizaciis gagebiT, janmrTelobis cneba ase gani-

sazRvreba: `janmrTeloba aris fizikuri da sulieri TvalsazrisiT srulad kargad

yofnis mdgomareoba da ara mxolod avadmyofobisgan an naklis gaTavisufleba~ (fede-

raluri kanonebis vestniki _ BGBl. II 1974, 45); aseTi utopiuri azris gamovlinebasTan

dakavSirebiT Sead. aseve Ehmann, Europäischer Gesundheitsschutz kraft deutscher Mitbestimmung, in: Arbeitsrecht und Arbeitsgerichtsbarkeit, Festschrift 50 Jahre LAG Rheinland-Pfalz, 1999, 19 da Semd.

gverdebi.; aseve G. Robbers, Sicherheit als Menschenrecht, 1987.65 BVerfGE 72, 155; dazu Erman/Ehmann (sqolio 2), 10. Aufl ., Rdz. 631, 656.66 Sead. BVerfG NJW 1988, 3010; LG Münster, FamRZ 1990, 1031; Erman/Ehmann (sqolio 2), 10. Aufl .,

Rdz. 639. dedas ara aqvs garantis movaleoba, rom informirebisas bavSvis pirovnuli

uflebebis xelyofas Tavidan aicilebs, romelic saojaxo samarTlidan ar gamomdina-

reobs, vinaidan piriqiT, saojaxo samarTalic zogadi pirovnuli uflebis wminda ref-

leqsad gadaiqceva. 67 Weitnauer, NJW 1959, 313, 316; Wiese, ZfA 1971, 297; ders., ZfA 1996, 439, 467; unrichtig dagegen

Ehmann, Festschrift f. Wiese 1998, S. 99; richtig aber Ehmann, Festschrift 50 Jahre Bundesgerichtshof, 2000, 613, 672 ; Erman/Ehmann, BGB-Handkommentar, 11. Aufl ., Anh. zu § 12 Rdz. 13, 267 da Semd. gverdi, 273 da Semd. gverdebi m.w.N.


232

(4) (valdebulebis) Sesrulebis moTxovnebi, rogorc ZiriTadi uflebis

zogad pirovnul uflebaze mesame pirTa moqmedeba

ramdenadac sasamarTlo informirebisa da sxva (valdebule bis) Sesrulebis

moTxovnebs amyarebs ganmcxadeblis zogad pirovnul uflebaze, es moTxovnebi

unda ganixilebodes, rogorc konstituci ursamarTlebriv zogad pirovnul

uflebaze mesame pirebis moqmedeba. is, erTi gvaris miuxedavad, deliqtur zogad

pirovnul uflebasTan erTad ar SeiZleba dayenebul iqnes68. amdenad, bavSvis ufleba

informirebaze mis dedas upirispirdeba gsk-is 1618-e muxlis Sesaxeb mesame piris

mxolod arapiradapiri moqmedebiT an misi konstituci uri ganmartebiT. rac Seexeba

samsaxurSi aRdgenis moTxov nas, is SeiZleba dasabuTdes mxolod germaniis federaciis

sawarmo ebis samarTleb rivi reJimis Sesaxeb kanonis 102-e muxlis me-5 nawilis

gafarToebuli ganmartebiT, magram ara 823-e muxlis 1-li nawiliT.

(5) zogadi pirovnuli ufleba – ZiriTadi ufleba, rogorc specifikuri

kon sti tuciuri ufleba

kidev ufro cxadia, rom germaniis federaciis sakonstitucio sasamarTlom, roca

dadga sakiTxi baieris saolqo sasamarTlos gadawyvetilebis arakonstituciurobis

Sesaxeb SeuracxyofasTan dakavSirebiT, ar gamoiyena samoqalaqosamarTlebrivi

zogadi pirov nuli ufleba, mravaljer awon-dawona da gadawyvita, xelyofda Tu ara

saolqo sasamarTlos gadawyvetileba ZiriTad uflebas; teqni kurad ganixileba, Selaxa

Tu ara saolqo sasa marTlos mosamarTlem specifikuri konstituciuri ufleba.

amasTan, germaniis federaciis sakonstitucio sasamarTlos SeeZlo misi ZiriTadi

principebis mixedviT Tavi Seekavebina, magram es, umeteswilad, ar xdeba. amdenad,

mxolod gadaxedvis (reviziis) instan ciaSi ki ara, damatebiT saapelacio instanciaSi

pativisa da pirovnuli uflebebis xelyofaTa SemTxvevebSic xorcieldeba.69

d) ZiriTadi uflebis sferoSi arsebul zogad pirovnul uflebaSi

Carevis winapirobebi

ZiriTadi uflebis zogadi pirovnuli uflebis gansxvaveba samo qalaqo samar-

Tleb rivi zogadi pirovnuli uflebisagan Cans, aseve, Ca revis sxvadasxva winapirobebis

da sikeTeTa awon-dawonvis sxvadasxva mniSvnelobaSi.

(1) xelSeuxebeli Sinagani sfero

adamianis Rirsebas ukavSirdeba ZiriTadi uflebis zogadi pirov nuli ufleba,

romlis `xelSeuxebeli Sinagani sferos~ dacvis gamo dauSvebelia warmoiSvas sa-

fuZvlebi, romlebic gaamarTlebs umiznod Carevas; es aspeqti ar eqvemdebareba

sike TeTa awon-dawonas. germa niis federa ciis sakonsti tucio sasamarTlos 2004

68 ix. sqolio 32.69 Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz. 15 da Semd. gverdebi.



233

wlis 3 martis70 ukanono mos menis Sesa xeb gadawyve tilebis mixedviT, saqme saidumlo

(akrZalul) sfe ros Seexeba, Tu sakuTar binaSi xor cieldeba `Sina gani grZno bebis an

seq sualobis ga moxat vis formebis TvalTvali~; am SemTxve vaSi unda gamoiricxos teqni-

kuri Tval Tvali. ZiriTadi ufle bis Se saxeb dog matikis kon cefciis sawinaaR mdegod

analogiur Sem Txveveb Si, rogorc genuri teqno logiis daSvebis problemis dros,

dasabu Te buli inte resebisa da Rirebulebebis awon-dawonas mosdevs Careva imisa,

ramac `centraluri Sinagani sferoebi~ an `cxovreba~ unda dauqvemdeba ros adamianis

Rirsebis xel Seuxebel dacvas.71 es gamomdi nareobs `nivTebis bunebidan~.72

(2) ZiriTadi uflebis zogad pirovnul uflebaSi Careva

germaniis federaciis sakonstitucio sasamarTlos praqtikis mixedviT, ZiriTadi

uflebis zogad pirovnul uflebaSi arsebul xelSeuxebel Sinagan sferoebSi Careva

daiSveba:

1. kanonis safuZvelze (saparlamento piroba), romelic normis sicxadis princips

Seesabameba73 da

2. Tu `sazogadoebis gazrdili interesi kmayofildeba proporciulobis prin-

cipis mkacri dacviT~.74

(3) praqtikaSi ganxorcielebis optimizacia

Tu ZiriTadi uflebis sferoSi arsebul zogad pirovnul uflebaSi ereva kon-

stituciursamarTleb rivad daculi interesebi, maga liTad, presis Tavisufleba,

ma Sin praqtikulad aiwon-daiwoneba interesebi zogadi proporciulobis masStabis

mi xedviT, raTa urTi erTsawinaaRmdego konstituciuri Rirebulebebi iyos op ti-

mizebuli.75

(4) urTierTqmedebis moZRvreba

Tu Carevis interesebi araa konstituciursamarTlebrivi, aramed, magaliTad,

pativi mxolod ùbralo samarTliTaa~ daculi, maSin, e.w. urTierTqmedebis moZRvre-

bis mixedviT, safuZvliani ufleba pirvelad `ZiriTadi uflebis WrilSi Carevas Se-

esabameba~ da aiwon-daiwoneba ZiriTadi uflebiT dacul Rirebule basTan. amiT is

70 NJW 2004, 999 - großer Lauschangriff.71 amaze ix. Herdegen in Maunz/Dürig (2003), Art. 1 Abs. 1 GG, Rdz. 43, 50; amis sawinaaRmdegod ̀ meta-

pozitiuri fiqciidan~ gamomdinare kritikis Sesaxeb ix. Böckenförde, FAZ vom 3.9.2003, 33.72 Sead. Radbruch, Die Natur der Sache als juristische Denkform, Festschrift für Laun, 1948, 157 da Semd.

gverdebi.73 BVerfGE 65, 1, 44; dazu Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz. 10.74 BVerfGE 27, 1, 7; 33, 303, 334; 65, 1, 43 da Semd. gverdi; Schmitt Glaeser, Handbuch Staatsrecht Bd. 6,

§ 129 Rdz. 37; dazu Erman/Ehmann (sqolio 2), 10. Aufl ., Rdz. 34, 96; 11. Aufl ., Rdz. 10.75 Hesse, Grundzüge des Verfassungsrechts der Bundesrepublik Deutschland, 19. Aufl ., 1993, Rdz. 72; Lerche,

Übermaß und Verfassungsrecht, 1961, 125 da Semd. gverdebi; Schlink, Abwägung im Verfassungsrecht, 1976, 17 da Semd. gverdebi, 43, 45.


234

gamokveTs ZiriTadi uflebiT uzrun velyofili Rirebulebis ormag mniSvnelobas.76

aRniSnuli migviyvanda pativis cnebis azrisa da presis TavisuflebebTan konkurenciis

SemTxvevaSi Seuracxmyofel kritikasTan dakavSirebiT pativis dacvis samarcxvino

SezRudvamde,77 rogorc esaa ganmartebuli gadawyvetilebaSi `samxedroebi arian

mkvlelebi~ (Die Soldaten-sind-Mörder-Entscheidungen).78

garda amisa, ZiriTadi uflebebis am dogmatikuri ganxilvis Semdeg sikeTeTa da

interesTa awon-dawonam praqtikaSi warmoSva bevri problema, romlebic praqtikul

sazriss ar Seesabameba. sagulisxmoa mxolod is, rom e. w. informaciuli TviTgamorkvevis

ZiriTadi ufle bis ganviTarebam aucilebeli gaxada samarTlebrivi mowesrigebis

mTeli kaskadis ganxorcieleba sainforma cio samsaxurebTan dakavSirebiT, romelzec

sajarosamarTlebrivi mmarTveloba yuradRebas amaxvilebs zustad iseve, rogorc

kerZo meur neoba (biznesi), raTa is mTlianad ar iyos paralizebuli. yvela sajaro da

sa moqalaqo reestri, iseve rogorc bankebisa da sxva sainformacio biuroebis (magali-

Tad, sazogado eba, romelic amowmebs klientTa kreditunarianobas79) saqmianobas

normalurad warmarTavdnen mxolod adminis traciuli sasamarTlos qvemdebareobis

`wesiT saqmeTa gadacemis saSualebiT~.80 dRemde saeWvoa miuxedavad mravalmxrivi

reformebisa, monacemTa dacvis Sesaxeb kanonebi daakmayofilebs Tu ara normis

sicxadis princips da saWiroebs Tu ara mona cemTa dacvis specifikuri uflebis

arsebobas Sromis, sabanko, sadazRvevo da a. S. samarTlis sferodan.81 sabo lood,

germaniis federaluri sakonsti tucio sasamar Tlos gadawyve tileba ukanono mos menis

Se saxeb ver asaxavs,82 Tu romeli praq tikuli problemebi upirispir deba samarTlebrivi

TvalsazrisiT policiisaTvis auci le beli informaciis wyaros miRebas, romelic

mimarTuli iqneba organizebuli dana Saulis winaaRmdeg da pirovnebis xelSeuxebel

sfe ros uzrunvelyofs absolu turi dacviT. Tu erTi piri Sesa bamisi winapirobebis

arsebobisas Caeria sxva pi ris samoqala qosa marTlebriv zogad pirovnul uflebaSi,

maSin yoveli sabanko infor maciis (magaliTad, klientTa gadaxdisunarianobis Taobaze),

an ekonomikuri mdgomareobis Tu kerZo monace mebis Sesaxeb nebismieri informaciis

mopoveba kerZo uflebis subieqtebs Soris iqneboda negato ruli da zianis anazRaurebis

sarCelebiT sanqcionirebuli deliqti.

monacemTa dacva warmodgenili pirovnuli uflebebis dacvaa da am farglebSi

ar SeiZleba ufro dawvrilebiT ganixilebodes. miniSne bebi mxolod imas unda

76 dawvr. BVerfGE 7, 198 – Lüth; amaze kritika ix. Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz. 67 da Semd. gverdebi.

77 Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz. 82, 85 da Semd. gverdebi.78 BVerfG NJW 1994, 2943; NJW 1995, 3303; aRniSnulTan dakavS. ix. Erman/Ehmann (sqolio 60) 11.

Aufl . Rdz. 77 da Semd. gverdebi.79 Ehmann, AcP 188 (1988), 229 da Semd. gverdebi, 359 da Semd. gverdebi.80 BVerwG NJW 1990, 2770 mit Anm. Simitis-Fuckner, S. 2713; BVerfG NJW 1992, 1875; aRniS nulTan

dakavS. ix. Schatzschneider, NJW 1993, 2029; Erman/Ehmann (miTiT 2), 10. Aufl ., Rdz. 96.81 Zöllner, RDV 1985, 12: “juristische Hypochondrie“; Ehmann, Informationsschutz und Informa tionsverkehr

im Zivilrecht, AcP 188 (1988), 229, 259 da Semd. gverdebi.; ferner Ehmann/Sutschet, Umsetzungsbedarf der EUDatenschutz-Richtlinie vom 24.7.1995, RDV 1997, 3 da Semd. gverdebi.

82 NJW 2004, 999.



235

adasturebdes, rom ZiriTadi uflebis zogad pirovnul uflebaSi Carevis winapirobebi

ar SeiZleba uTanabrde bodes samoqalaqosamarTlebrivi zogadi pirovnuli uflebis

winapi robebs. vinc qals ekiTxeba, Tu ra hqvia da saidanaa warmo SobiT,83 jer kidev

ar axorcielebs deliqts da aseve amisTvis ar saWiroebs kanonismier safuZvlebs,

romlebic SekiTxvis mizanTan dakavSirebiT normis sicxadis princips akmayofilebs.

winaaRmdeg SemTxvevaSi, Cveni sruli sainformacio sistema da sazogadoebrivi cxov -

reba mTlianad unda darRveuliyo. es, aseve, adasturebs, rom aucile belia konsti-

tuci ur samarTlebrivi zogadi pirovnuli uflebisagan samoqa laqosa marTlebrivi

uflebis gamijvna.

(5) cnebaTa aRrevis safuZvelze mesame pirTa moqmedeba

ZiriTadi uflebis zogad pirovnul uflebaze mesame pirTa ara pirdapiri

moqmedeba, romelic gsk-is 823-e muxlis 1-li nawilis samo qalaqosamarTlebriv

zogad pirovnul uflebas warmoSobs, xorciel deba mesame pirTa uSualo moqmedebis

dasasruls mosa marTleTa Tav Si cnebaTa aRrevis ZaliT. saqme isaa, rom bevri ar

aigivebs ZiriTadi uflebis zoga di pirov nuli uflebisa da misi samoqalaqosamarTleb-

rivi substra ti sxva dasxva winapirobis Tu samarTlebrivi Sedegis mixedviT, an ar

SeiZleba, maT identurobas gulis xmobdes.84 aRsaniSnavia, rom germaniis federaluri

sakonstitucio sasamarTlo pativsa da samoqalaqosamarTlebrivi zogadi pirovnuli

uflebis sxva gamovli nebis formebs ki ar iyenebs imavdroulad Zi riTadi uflebis

zogad pirovnul uflebad, aramed azris gamoxat visa da presis TavisuflebasTan

awon-dawonis procesSi aRiarebs mas ubralo uflebad. Tumca amiT azris gamoxatvisa

da presis Tavisuf lebis absolutur prioritets upirispirdeba adamianis uflebaTa

evropuli sasa marTlos gadawyvetileba karolina fon monakos saqme ze (25.06.2004).85

mosamarTle cupankikma Tavis gansxva vebul azrSi cxa dad aRniSna, rom amerikis

gavleniT86 presis Tavisufleba gafetiSebulia, romelTan SedarebiTac pirovnuli

ufleba unda iyos gacile biT mniSvnelovani; mova dro, rom qanqara ukana mxares

gadaqandeba.

83 mefe hainrixis SekiTxvaze, rogorc cnobilia, lohengrini ayovnebs pasuxis gacemas,

rac germanul federalur sakonstitucio sasamarTlos mogvianebiT surda, e. w. in-

formaciuli TviTgamorkvevis ZiriTadi uflebiT gaemarTlebina. ix. BVerfGE 65, 1, 44 ; amasTan dakavS. ironiuli midgomis Sesaxeb ix. Cremer, Lohengrin da ehemanis informaciuli

TviTgamorkvevis ZiriTafi ufleba – das Grundrecht auf informationelle Selbstbestimmung des Ehemannes, naSromSi: Das wahre Verfassungsrecht, Gedächtnisschrift für F.G. Nagelmann, 1984, 275 da Semd. gverdebi. Tumca dagvianebulia penelopes SekiTxva ucnob mdabiosTan, romelic

laertem gvian gaumeora: `vin, romeli sazogadoebis wevri xar da sadaa Seni dabadebis

adgili?~ (homerosi, odisevsi, me-19 da 24-e simRera.84 Baston-Vogt (sqolio 32), S. 122 sqolio 51685 EGMR, NJW 2004, 2647; aRniSnulTan dakavS. ix. Heldrich, NJW 2004 ,2634; Beuthien, Kommunika-

tion und Recht (K&R) 2004, 457.86 Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz. 78.


236

III. samoqalaqosamarTlebrivi zogadi pirovnuli ufleba

1. gsk-is kanonmdeblis uaryofis safuZvlebi

zogadi pirovnuli uflebis samoqalaqosamarTlebrivi cneba yve laze martivad

SeiZleba gadmoices, Tu davubrundebiT misi uaryofis sa fuZvlebs. saxeldobr,

gsk-is kanonmde belsa da imperiis umaRles sasamarTlos ar surda, pirovnuli ufle ba

eRiarebina gsk-is 823-e muxlis 1-li nawi lis absolu tur uflebad da gaeTva liswinebina

SezRudvebi, romel Ta gamoc federalurma umaRlesma sasamarTlom sabolood is

aRiara.

gsk-is kanonmdebelma uari ganacxada, gsk-is 823-e muxlis 1-li na wiliT zogadad

deliqturi samarTliT daecva pirovnuli uflebebi sami safuZvlis gamo:87 1. ̀ sakuTari

Tavze upiratesi uflebis~ aRiarebiT ar unda Seqmniliyo TviTmkvle lobis ufleba;

2. valdebulebis warmoSoba gulisxmobda qonebrivi Rirebulebis xelyofas; 3. pirov-

nuli uflebebis moculoba da Sinaarsi araa sakmarisad naTlad gansazRvruli.

a) sakuTar Tavze upiratesi uflebis ararseboba

uaris Tqmis upirvelesi safuZveli, romlis ukanac savini idga, efuZneba

filosofiur da Teologiur Sexedulebebs, rom adamians ar SeuZlia sakuTari Tavis

da misi garegani Tu Sinagani aspeqtebis gankargva am uflebaTa specifikis gamo; aseve am

azris ganmtkicebas emsaxureba, rom is sakuTar Tavs obieqtad ver aqcevs da ver gayidis.

kantisa da savinisTvis, cxadia, warmoudgenelia, rom surogatma dedam ivaWros sakuTari

guliT, cxovrebiT, TirkmliTa da analogi uri sxeulebrivi nawilebiT, aseve ojaxiT,

embrioniTa da SvilebiT, aseve dauSvebelia, nebadarTuli iyos adamianis ̀ kultivireba~

da misi Sinagani gancdebis gayidva biif an big brader-is SouSi (Peepoder BigBrother-Show). Tumca am filosofosma aseTi uzneobis ganvi Tarebis safrTxe abstraqtulad

winaswar ganWvrita principebsa da cnebebSi. savinim,88 romelsac ar surda `sakuTar

Tavze upiratesi uflebis~ aRiareba, radgan is TviTmkvlelobis uflebas iZleoda,89

miuTiTebda, rom adamianis samarTlebrivi Zalaufleba sa kuTar Tavze ar SeiZleba

eWvqveS dadges, aseve yvela uflebis sa fuZveli da winapiroba iyos (magaliTad,

sakuTreba da valdebule bebi). es `buneb rivi Zalaufleba~ (cxovreba, sxeuli, jan-

mrTeloba) ar saWiroebs pozi tiuri samarTliT aRiarebas da, Cveulebriv, daculia

sisxlis samarTliTa da samoqalaqosamarTlebrivi normebis im nawiliT, romlebic

pativis xelyofis, saxelmwifosa da sicruis (Ralatis) wi naaRmdegaa mi marTuli. amiT

87 ix. Mugdan II, 1072, 1077, 1119; III, 61.88 Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Bd. 1, § 53; ähnlich noch RGZ 58, 24, 28.89 amis miRma moiazreba ar mxolod qristianuli dogma, aramed aristoteles avtori teti

(Nikomachische Ethik, Band 5, Kapitel 15), romelic umarTlobas sakuTari Tavis wina aRmdeg

SeuZleblad miiCnevda da TviTmkvlelobas ganixilavda polisis sawinaaR mdego umarT-

lobad. kantic (sqolio 21, MST, § 6) fiqrobda, adamians SeuZlia TviT mkvlelobisa Tu

sakuTari sxeulis organos gayidviT Tavisi pirovneba Tvi Ton moicilos Tavidan, vi-

naidan is amiT Tavis Tavs gankargavs, rogorc ubralo sa Sualebas, nebismieri miznisken

da adamianurobas sakuTar pirovnebaSi gadaafasebs.



237

savinim aRiara is, rac dRes warmoSobil kazuistikaSi yvelas Tvis cnobilia, kerZod,

rom swored pirovnebis ùpiratesi uflebis~ dacva SeiZ leba mowesrigdes mxolod dam-

cavi debulebebiT (moqme debis uflebis darRveva), magram ara absoluturi uflebiT.

Sedegis umarTlobisa (gsk-is 823-e muxlis 1-li nawili) da moqmedebis uflebis xelyo-

faSi (823-e muxlis me-2 naw.) gsk-is deliq turi samarTlis struqturis Camoyali bebiT,

rasTan mimarTebaSic gsk-is 823-e muxlis me-2 nawili mate rialursamarTlebrivi

xasiaTis damcav kanonebs varaudobs,90 Cveuleb riv, mxolod kanonmdebels SeeZlo,

daecva pirovneba am saxis damcavi kanonebiT. ramdenadac kanonmdebeli ar muSaobda

aRniSnuli mimarTulebiT,91 samosamarTlo samarTals rCebo da mxolod erTi gza,

zogadi pirovnuli ufleba eRiarebina `danar Cen uflebad~ 823-e muxlis 1-li nawiliT.

b) qonebrivi Rirebulebis aucilebloba

pirovnuli uflebebis deliqturi samarTliT dacvaze uaris Tqmis meore

safuZveli gulisxmobs, rom valdebuleba exeba qonebriv Rirebu lebas da valdebulebis

cnebas,92 aseve aramaterialuri zianis anaz Raurebis problematikas;93 amitom samarTlis

ganviTarebam gauswro maSindel Sexedulebebs. aRniSnulTan dakavSirebiT dawvri-

lebiT ar visaubrebT.

90 Deutsch, Allg. Haftungsrecht, 2. Aufl ., Rdz. 62.91 sqolio 3.92 imis Sesaxeb, rac, zogadi Sexedulebis mixedviT, ara mxolod fulad interess, aramed

aseve idealuri interesebis dacvas SeiZleba emsaxurebodes, Sead. Enneccerus/Lehmann, Recht der Schuldverhältnisse, 14. Aufl ., S. 6.

93 cxadia, gsk-is 847-e da 253-e muxlebis Zveli redaqciis mixedviT, gsk-is kanonmdebelma

sxeulisa da janmrTelobis xelyofis SemTxvevebi Seaviwrova iseve, rogorc Tavisu-

flebis dakargva (rac mxolod gadaadgilebis Tavisuflebis SezRudvas gulisxmobs)

an qalis sqe sobrivi pativis Selaxva (gk-is 825-e muxlis Zveli redaqciiT) da pati visa

da `sulieri~ pirovnebis darRvevis SemTxvevebi gamokveTa. amitom pirovnuli uflebe-

bis xelyofa samosamarTlo samarTlis ZaliT der Herrenreiter- (BGHZ 26, 349) da der Soraya- Entscheidung (BGH NJW 1965, 685) gadawyve tilebebSi gsk-is 847-e muxlis analogiiT ara-

materialuri zianisTvis fuladi formiT anazRaurebiT iyo san qcionirebuli, rac

literaturaSi bolos contra legem gaiTvaliswines (Larenz, NJW 1958, 827; Diederichsen, AcP 198 (1998), S.193), von BVerfGE 34, 269 aber bestätigt wurde; dazu Ehmann, Das Allgemeine Persönlich-keitsrecht, in: 50 Jahre Bundesgerichtshof, Festgabe aus der Wissenschaft, S. 613 da Semd. gverdebi, 614 Fußn. 7 m.w.N. Die Entscheidung BGHZ 128, 1 da Semd. gverdebi _ Caroline von Monaco = NJW 1995, 861. am gadawyvetilebaSi pirovnebis idealuri interesebis xelyofisTvis fuladi

sanqciebi ukve miyenebuli tkivilisTvis fulad anazRaurebas ki ara, `fulad kompen-

sacias~ exeba da iTvaliswinebs zianis anazRaurebas daja rimebis moTxovnis saxiT (vgl. Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz. 381 da Semdgomi). kanonis 2002 wlis 1 agvistos

ZalaSi SesvliT amoqmedda gsk-is 253-e da 847-e muxlebi da gsk-is 253-e muxliT anazRau-

rebadia is, rac ar varaudobs sanqciebs pirovnuli uflebebis xelyofisTvis, garda se-

qsualuri TviTgamorkvevis Selaxvis SemTxvevebisa; am kanonmdeblobis Taviseburebaze

ix. Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz. 378. Seit BGHZ 143, 214 - Marlene = NJW 2000, 2195 pirovnebis komerciuli interesebis xelyofisTvis (ix. teqstSi III 4 à~ (5)) dasaSvebia

materialuri zianis anazRaurebis moTxovnis dayeneba e.w. nebarTvis analogiis gziT); ix. Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz. 241 da Semdgomi.


238

2. zogadi pirovnuli ufleba, rogorc Tavisuflebis cnebis

konkretizeba

a) imperiis sasamarTlos mosazrebebi

gsk-is kanonmdebelma uaryo pirovnuli uflebebis deliqturi sa marTliT dacva

aseve imitom (mesame safuZveli), rom pirovnuli uflebebis an, rogorc iwodeboda,

individualuri uflebebis Sinaar si mkveTrad araa gan sazRvruli da arc misi

moculobaa dadgenili. amitom imperiis sasa marTlos ar surda zogadi pirov nuli

uflebis aRiareba. aRniSnulma germaniis iutepluSis Sesaxeb gadawyvetileba Si94 1904

wlidan Seqmna warmodgena, romelSic imperiis sasamarTlom samewarmeo saqmianobis

ganxorcielebis ufleba aRiara motivaciiT, romelic piriqiT, pirovnul uflebebis

aRiarebas naTlad da mkveTrad uaryofda.

am SemTxvevaSi, imperiis umaRlesi sasamarTlo iTvaliswinebda, SeeZlo Tu ara

Tavisuflebis xelyofad moeazrebina mosarCelesTan dayenebuli mopasuxis moT-

xovna, ar miewodebina iutepluSis produq cia zianis anazRaurebis Tavidan acile-

bisas samewarmeo nimuSebiT sargeb lobis wesebis darRvevis gamo. es imitom, rom am

SemTxvevaSi iutepluSis sawarmoSi warmoebis Sewyvetis Sesaxeb mosarCelis nebaze

ucxo piris zemoqmedebis gziT mosarCele awon-dawonis am sakiTxs. aRniSnuli uaryo

imperiis umaRlesma sasamarTlom motiva ciiT, rom Tu TavisuflebaSi moiazreba

823-e muxlis 1-el nawilSi sru liad zogadi `nebis Tavisufali moqmedeba, maSin

zi a nis anaz Raureba dasabuTdeba yovelTvis imiT, rom nebis Tavisufali moqme-

deba kanonsawinaaRmdegod ilaxeba~. es pozicia TviT avtoritetuli avtorebis

Sexedulebas Seesabameba. aqedan gamomdinareobs, rom `kanons surs ucxo nebaze

moqmedeba qmedebis marTlsawinaaRmdegod Sefasebis safuZvlebidan axsnas, radgan ver

asaxavs am zemoqme debisTvis gansa kuTrebul uflebas. maleve nebayoflobiT moqmede-

baze zegavlena kanonsawinaaRmdego xasiaTs iZens formis saSualebiT, romelSic is

gamodis. Sesabamisad, misi marTlsawi naaRmdego xasiaTi vlindeba `motyuebis, muqarisa

da iZulebis dros~, zogadad rogorc amboben, arasamarTlebrivi moqmedebiT uflebis

xelyofis gziT. amitom aseve SeuZlebelia, Tavisuflebis cnebis am gzaze Camoyalib-

des pirovnuli an individualuri uflebebi. damoukidebel samewar meo sawarmosTan

urTierTo baSi saqme exeba ara mxolod samewarmeo sawarmos nebayoflobiT moqmedebas,

aramed sakorporacio sawarmos saqmianobis warmarTvisa da Sesrulebis neba ukve unda

gadmoices òbieqturi formiT (nivTieri)~, ris gamoc arsebobs am sawarmos uflebis

aRiarebis myari safuZvlebi. amitom SeiZleboda, uSualod samewarmeo sawarmos

winaaRmdeg mimarTuli xelSeSla da xelyofa ganxiluliyo gsk-is 823-e muxlis 1-li

nawilis uflebis darRvevad.

winamdebare iutepluSis gadawyvetilebis principebSi misaRebia yvela elementi,

romlebic aucilebelia zogadi pirovnuli uflebis, rogorc gsk-is 823-e muxlis 1-li

nawiliT daculi absoluturi uflebis, dasabuTebisa da konkretizebisTvis.

94 RGZ 58, 24; dazu Hubmann (sqolio 7), 113, 143 da Semdgomi.



239

b) Tavisufleba, rogorc gsk-is 823-e muxlis 1-li nawiliT

gaTvaliswinebuli absoluturi uflebis gvareobiTi cneba

bolos imperiis umaRlesma sasamarTlom Seqmnili da funqcioni rebadi samewarmeo

sawarmos ufleba gaigo, rogorc mewarmis Tavisuf lebis konkretizeba. aq moiazreba

masStabi, rogorc aseTi, romelSic es Tavisuf leba ukve samewarmeo sawarmos Seqmnisa

da saqmianobis gan xorcielebis sferoSi òbieqtur formas iZens~. amdenad, Tu absolu-

turi samarTleb rivi sikeTeebi da uflebebi (cxovreba, sxeuli, jan mrTe loba da aseve

sakuTreba) SeiZleba Tavisuflebis cnebis konkre ti zebad ganixile bodes, mocemuli

samarTlebrivi sikeTeebi ukavSi rebda am cnebebs (corpus delicti95). vinc cxovrebas,

sxeuls, janmrTe lobas ayenebs zians, amiT is xelyofs samarTlis subieqtis Tavisuf-

lebas, TviTon gansaz Rvros, ra uyos Tavis cxovrebas, sxeulsa da janmrTe lobas.96 es

gan sakuTrebiT ikveTeba, Tu eqimi pacientebs ukeTebs operacias Tan xmobis gareSe; am

SemTxvevaSi is zians ayenebs pacien tis sxeuls, Tumca Tu operacia ukve Catarebulia,

ar xelyofs mas. is unda gasamarTldes ara rogorc qirurgi, aramed pacientis nebis

upativcemulobisaTvis, e. i. zogadi pirovnuli uflebis Selax vis Tvis. aseve sakuTrebis

xelyofa, gsk-is eniT rom iTqvas, laxavs uflebamosili piris Tavisuf lebas, gankargos

sagani survi lisamebr (903-e muxli).97 naklebad mimzidve lad gamoiyureba adamianis

organo ebis ukanonod miRebis moazreba sakuTrebis xelyofad; roca donori ukve

gardacvlilia, maSin arc sxeuls adgeba ziani; arc is da arc Sesanaxad gadacemuli

spermis ukanono ganadgureba araa sxeulis da, albaT, arc sakuTrebis xel yofa, aramed

dainteresebuli piris nebis Tavisufal moqmedebas la xavs. Sesabamisad, amiT ziani

adgeba mis zogad pirovnul uflebas, Tavisufali Sexedulebisamebr moeqces sakuTar

organoebsa da sper mas, anu ise, rogorc mas surs.98 Cveni drois iuridiuli moZRvreba

adamianis sxeuls ganixilavs misi orga noebiTurT, rogorc moxma rebis upirve les

raobas, rasTan dakavSire biTac sxvebTan urTierTobisas unda iyos daculi misi nebis

Tavisufali moqmedeba (gardacvalebis Semde gac ki), romelic mas TviTon aZlevs

aseve pirovnebis organoebisa da misi nawilebis (aspeqtebis) SeuzRudavad gankargvis

uflebas.

Tu dRes gabatonebuli mosazreba TavisuflebaSi gulisxmobs, gsk-is 823-e muxlis

1-li nawilis gagebiT, mxolod gadaadgilebis Ta visuflebas,99 gamonaklisebic unda

95 cnebasTan dakavSirebiT ix. Deutsch, Haftungsrecht, 1976, 111.96 sxvanairad ix. hubmanis (sqolio 7,116 da Semd. gverdebi) naSromi, romelic efuZneba

uflebis, rogorc `Rirebuli nebis~ Sesaxeb warmodgenas (gv. 121, 128). 97 Tu gsk-is 833-e muxlis 1-li nawiliT dadgenili sakuT rebis cneba moZravi da uZravi

nivTebiT ar izRudeba, aramed vrceldeba yvelaferze, rac, konstituciis me-14 mux-

lis 1-li nawilis mixedviT, sakuTrebaa, maSin sakuTrebis uflebac ar gamoricxavda

`CarCouflebas~ wminda qonebrivi zianis problematikis gamo gsk-is 823-e muxlis 1-li

nawilis dacvis farglebidan.98 Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz. 269 da Semdgomi. kants surda (sqolio 21, MST §

6), analogiuri Tavisufleba eRiarebina adamianisTvis mis TmasTan dakavSirebiT da ara

kbilTan mimarTebaSi.99 Palandt/Thomas § 823 Rdz. 6; anders freilich Leinemann, Der Begriff der Freiheit nach § 823 Abs. 1

BGB, 1969; differenzierend Deutsch, Festschrift für Hauß, 43 da Semd. gverdebi.


240

daiSvas, Sesabamisad, magaliTad, gemis Ru zis CaSvebis akrZalva qonebis mTlianobis

daur Rvevlad, aseve, ganixileba sakuTrebis xelyofad.100 Tavisuflebis dacva gada-

adgilebis Tavisufle bis dacviT zRudavs sivrces, romelSic dainte resebul pirs SeuZ-

lia da surs gadaad gileba. aseve sicocxlis, sxeulis, janmrTe lobisa da sakuTrebis

dacvasTan erTad daculia mxolod daintere sebuli piris neba, am samarTlebriv

sike Teebs moeqces sakuTari Sexe dulebisamebr. aRniSnuliT aixsneba samarTleb rivi

sikeTeebiT da cul sfero Si sxve bis Carevis marTlsawinaaRmdego xasiaTi.* dana Saulis

Semadgen lobis Sesabamisoba miuTiTebs marTlwinaaRmdegoba ze, Tu dana Saulebrivi

moqmedebis Sedegi amarTlebs eWvs, rom moqmedi piri naTlad101 Caereoda sxvebis nebis

TavisuflebiT moqmedebis dacul sferoSi.

g) uflebamosileba, TviTon gansazRvro...

germaniis federalurma umaRlesma sasamarTlom Tavis saxel mZRvanelo gada-

wyve tilebaSi102 (rogorc qveviTaa naxsenebi) zogadi pirovnu li ufleba gaigo TviT-

gamorkvevis uflebad da sferod, romel Sic Tavisufali nebis safuZvelze moqmedeba

daculi unda iyos, rogorc zogadi pirovnuli ufleba, da gansazRvra:

1) Saxtis werilis gadawyvetilebaSi darRveuli nebis Tavisufali moqmedeba,

rogorc zogadi pirovnuli ufleba arsebiTad dasabuTebulia winadadebiT, `rom,

ZiriTadad, mxolod Semqmnels ekuTvnis ufleba, gadawyvitos, Tu ra moculobiT gaxados

xelmi sawvdomi sazogadoebisTvis sakuTari werilebi~.

2) mxedris Sesaxeb gadawyvetilebaSi darRveuli nebis Ta visufali moqmedeba

ganixileba zogad pirovnul uflebad; amasTan, is warmodgenilia, rogorc `pirovnebis

Sinagani sfero, romelic, Zi riTadad, mxolod pirTa Tavisufal da indivi dualur

TviT gamor kvevas eqvemdebareba; aq konkretulad ivaraudeba mdidari ludis sawar-

mos mflobelis, rogorc mojiriTes, romelic Tanamed rove istoriuli pirovnebaa,

uflebamosileba, TviTon gansaz Rvros, aqvs Tu ara vinmes ufleba da romeli winapi-

ro bebis gaTvaliswine biT misi gamosaxuleba gamoiyenos seqsualuri mastimulirebeli

saSualebis reklamisTvis: mxolod man unda daawesos, ra mizniT daiSveba misi, rogorc

mojiriTis, suraTis gamoyeneba.

3) magnitofirze Canaweris Sesaxeb gadawyvetilebaSi federa lurma umaRlesma

sasamarTlom mosarCelis darRveuli TviTgamorkve vis ufleba, rogorc zogadi

pirovnuli ufleba, gansazRvra `piris uflebamosilebad, TviTon gadawyvitos, saku-

Tari sityvebi mxolod erTaderTi mosaubre partniorisTvis gaxados xelmi sawvdomi,

gansaz Rvruli wrisTvis Tu sazogadoebisTvis~. amasTan, TviTgamorkvevis uflebaSi,

100 BGHZ 55, 153; ferner BGHZ 30, 242; 86, 152.101 *(93a) amitom mTlianad ar iTvaliswinebs umarTlobas gerlaxi (Gerlach - JZ 2004,625), Tu

cnobili piris sacxovrebeli adgili iqneboda gadaRebuli TviT mfrinaviT _ BGH NJW 2004,762, magram ar ganixileboda (sacxovreblis sahaero siv rcis) sakuTrebis xelyo-

fad. ix. Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz. 113, 145, 150. absoluturi uflebis sayovelTaod cnobili xasiaTisa da sicxadis aucileblobis

Sesa xeb ix. Hubmann, (sqolio 7), 140 da Semd. gverdebi.102 BGHZ 13, 334, 338 - Schachtbrief; 26, 349, 354 - Herrenreiter; 27, 284, 286 - Tonband; BGH NJW 1965, 685,

687 - Soraya.



241

rogorc zogad pirovnul uflebaSi, moiazreba ùfleba, dauSvas Tu ara sakuTari xmis

fonogramaze Cawera.~

4) bolos, federaciis umaRlesma sasamarTlom, aseve, soraias gadawyvetilebaSi

darRveuli TviTgamorkvevis ufleba, rogorc zogadi pirovnuli ufleba, aRiara

mosarCelis (qalis) uflebad, `TviTon gadawyvitos, surs Tu ara mas misi kerZo sferos

Sesaxeb sakuTari gancxadebebiT sajarod gamosvla da Tu mas es survili aqvs, ra

formiT unda moxdes es~.

3. zogadi pirovnuli ufleba, rogorc `CarCoufleba~

amdenad, Cven vaRiarebT, rom samoqalaqosamrTlebrivi zogadi pi rovnuli uf-

leba Tavisuflebis qvesferoa, romelmac unda gansaz Rvros sfero, romelSic TviT-

gamorkvevis ufleba daculi iqneba.

a) sferoTa Teoria

(1) kerZo sferos daculi sfero

adamians, rogorc (intimur) pirs, gansaviTareblad sWirdeba sivrce, romelSic

is sxvebisagan ganmartoebulad unda iyos. es anTropologiuri codna didi xania

zogadad aRiare bulia, magram saWiroebs aseve iuridiul dacvas.103 sakiTxi mainc am

sivrces gansazRvrul sferoebSi moaqcevs iseve, rogorc izRudeba sxvadasxva sferoSi

urTierTsawinaaRmdego interesebis sasargeblod; amasTan, misTvis dadgenilia zogadi

da specialuri sazRvrebi. am proble mis asaxsnelad ivaraudeba, rom SesaZlebelia

Camoyalibdes da gani sazRvros damcavi jaWvi, romelic `pirovnebis TviTmyo fa-

dobis~104 garSemoa: individualuri, kerZo da saidumlo sferoebi.105 sxvebi cdi loben am

sferoTa sistemis gaumjobesebas ase: seqsualuri, intimuri da socialuri sferoebi;

banalurobis gareSe SeiZleba iTqvas, rom aRniSnul aspeqtebs `sferoTa Teoria~

kargad gansazRvravs: rac ufro Rrmaa Careva, miT ufro mniSvnelovania Carevis

winapirobebi.106

(2) kerZo sferoebi, rogorc zogadi nebisa da moqmedebis Tavisuflebebis

SezRudvis sfero

sferoTa Teoria ver gansazRvravs `pirovnebas, rogorc xelSeuxe bel sawyiss~,

romelic sargeblobs absoluturi dacviT da amitom ver aiwon-daiwoneba sxva

sikeTeebsa da interesebTan erTad. aRniSnuli Teoria, aseve, ver adgens intimur da

met-naklebad dacvis Rirs socialur sfe roebs Soris sazRvrebs. Tumca, am koncefcias

aqvs didi mniSvneloba, vinaidan sasa marTlo praqtika samoqalaqosa marTlebrivi

103 dawvrilebiT ix. Kohler, JherJb 18 (1880), 129; ix. Ehmann, AcP 188 (1988), 233.104 Hubmann (sqolio 7), 268 da Semd. gverdebi.105 BGH NJW 1987, 2667; BverfG NJW 1991, 2340.106 aRniSnulTan dakavS. ix. Erman/Ehmann (miTiT 2), 10. Aufl ., Rdz. 30 ff; 11. Aufl ., Rdz. 7


242

zogadi pi rovnuli ufle bis daculi sferos safuZvel ze, ZiriTadad, izRu deba kerZo

sferoebiT da ar vrceldeba konsti tuciis me-2 muxlis 1-li nawiliT dacul moqmede-

bis zogad Tavisuf lebaze.107 dawvrilebiT SezRudvebis Sesaxeb ixileT III nawili.

(b) normatiuli masaliT xelmZRvanelobis aucilebloba

germaniis federaciis umaRlesma sasamarTlom zogadi pirovnuli uflebis,

ro gorc gsk-is 823-e muxlis 1-li nawilis gagebiT arsebuli `sxva~ uflebis, cnebaSi

dacvis Rirsi kerZo sfero Tavidanve ganixi la sawyis uflebad, dedauflebad an

CarCouflebad; misi marTlsa wi naaRmdego xelyofa ki SeiZleba mxolod sikeTeTa da

interesTa awon-dawonis gziT calkeul SemTxvevaSi dadgindes.108 esaa carieli for-

mula, romelic ar qmnis zogadi pirovnuli uflebis danaSaulis Se madgenlobas da

mis SezRudvebs. amitom germaniis federaciis sakon stitucio sasamarTlo valrafis

gadawyvetilebaSi109 samar Tlianad SeniSnavda, rom am interesTa da sikeTeTa awon-

dawonas mohyveboda calkeuli SemTxvevis sa marTlianad Sefaseba, magram nor matiuli

ma salis xelmZRvanelobiT ver miiRweoda marTlmsaju leba. amasTan, nor matiulad ver

uzrunveliyofoda samarTlebrivi usaf rTxoeba da samarTlebrivi sicxade. amitom

aucilebelia, xelmyofi moqmedebis saSualebisa da miznis gverdiT, aseve, Sefasdes moq-

medebis marTlwi naaRmdegoba. moqmedebis saSualebaa moqmedebis is forma, romliTac

xorcieldeba Careva. Sesabamisad, gasaTvaliswinebe lia, SeiWra Tu ara moqmedi piri

dacul kerZo sferoSi Zalaufle bis, mu qaris, cbierebis gziT Tu sxva formiT,

magaliTad, saidumlod Senax vis nebis an ndobis xelyofiT. moqme debis saSualebiT

federaciis sakonsti tucio sasamarTlos surda, rom sasamarTlo praqtikas exelmZRva-

nela normatiuli masaliT iseve, rogorc ukve imperiis sasamarTlom iutepluSis

gadawyvetilebaSi aRniSna, rom nebis Ta visufal moqmedebaze zegavlenas SeiZleboda

marTlsawinaaRmdego xasiaTi mieRo formis saSualebiT, romelSic is gamovlinda.

amasTan, mocemulma sasa marTlom daaskvna, rom zogadi pi rovnuli ufle bis, rogorc

`CarCouflebis~, xelyofis marTlwinaaRmdegoba SeiZleba ganisazRvros Sedegisa da

moqmedebis umarTlobis an orives gziT.

g)moqmedebisa da Sedegis umarTloba

rogorc cnobilia, germaniis deliqturi samarTali ar qmnis ge neraluri de-

liqtis zogad pirobebs, aramed cdilobs, Camoayalibos Sedegis umarTloba gsk-is

107 Ebenso Larenz/Canaris, Schuldrecht II 2, § 80 II 6; Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz. 1, 13, 267 da Semd. gverdebi; Baston–Vogt (sqolio 32), S. 122, sqolio 516 m.w.N; sxvebs surdaT samo-

qalaqosamarTlebrivi zogadi pirovnuli uflebis dacva gaevrcelebinaT moqme debis

zogadi Tavisuflebis dacvis sferoze, ix. Hubmann (sqolio 7), 175 da Semd. gverdebi; Schlechtriem, DRiZ 1975, 66; Deutsch, Haftungsrecht, 2. Aufl ., Rdz. 185; Leisner, Festschrift für Hubmann, S. 275, 305.

108 BGHZ 13, 334, 338; 24, 72, 80; 45, 296, 307 – Höllenfeuer; 50, 133, 143 – Mephisto; aRniSnulTan da-

kavSirebiT ix. Hubmann (sqolio 7), S. 131; CarCouflebis cnebis kritikasTan dakavS. ix. Canaris (sq. 99), § 80 III, 2; Tumca aseve ix. Nipperdey, NJW 1967, 1985.

109 BVerfGE 66, 116, 138 = NJW 1984, 1741, 1743.



243

823-e muxlis 1-li nawilSi e. w. absolu turi uflebiT110 da moqme debis umarTlobis

Semadgenloba gsk-is 823-e muxlis me-2 nawilSi. cxadia, maTSi moiazreba, rom moqme-

deba forma luri kanoniTaa akrZaluli; amasTan, gsk-is 823-e muxlis 1-li nawiliT

pasuxismgeblobis safuZveli ar SeiZleba iyos TavisTavad usafrTxo gadaadgi lebis

uzrunvelyofis movaleobisa da samarTlis zogadi princi pis braleuli xelyofa,

aramed mxolod gsk-is 823-e muxlis 1-li nawilis absoluturi uflebis Selaxva.

moqmedebisa da Sedegis umarTlobis Semadgenlobebs Soris am mkacrad gansazRvrul

gamyof xazSi devs e. w. `CarCouflebebis~ problematika. amasTan, es xazi asabuTebs

rogorc samrewvelo sawarmos uflebis, ise samoqalaqosa marTleb rivi zogadi

pirovnuli uflebis problematikas.111 erTi mxriv, deliqtursamarTlebrivi dacva

ver gafarTovdeba samosamar Tlo sa marTliT gsk-is 823-e muxlis me-2 nawilis damcavi

kanonebis saval debu loobis principis gamo; meore mxriv, am ̀ CarCouflebebis~ xelyo fis

marTlwinaaRmdegoba SeiZleba aRniSnuli uflebebis `gaur kveve li Tu ganusazRvreli

Sinaarsis~, aseve òbieqtur formaSi~ arasakma risad gadmocemis gamo aq dadgindes ara

mxolod Sedegis, aramed mxolod moqmedebis umarTlobis mixedviT. aRniSnuli umar-

Tloba ara mxolod Carevis formidan, aramed misi miznebidanac ga momdinareobs. Tu

xelyofis mizani samarTlebrivad, kerZod konsti tuciursa marTleb rivad gamarTlebu-

lia (magaliTad, azrisa da presis Ta visuflebiT), maSin marTlwi naaRmdegobis

gansasazRvrad, cxadia, aucilebelia sikeTeTa da interesTa awon-dawonva.112, 113 amitom

es `CarCouflebebi~ gardamavali rgolia, romelic SeiZleba ganixile bodes, rogorc

gsk-is 823-e muxlis 1-li nawilis Sedegis umar Tlobisa da gsk-is 823-e muxlis me-2

110 sabolood, sxvaTa absoluturi uflebebi damxmare cnebebia, romlebic Ti Toeuli

pirisTvis gankuTvnil absoluturi dacvis movaleobebsa da maT faqtob riv winapiro-

bebs afarToebs (Kreß, Allgemeines Schuldrecht, § 2, S. 11): Sens Tavs unda moeqce ise frTxi-

lad, rom sxvaTa cxovreba, sxeuli, janmrTeloba, Tavisufleba, sakuTreba da sxv. ar

xelyo. Sedegis umarTlobis farglebSia moq medebis umar Tloba, romlis formuli-

reba, rogorc Sedegis umarTloba, mxolod gamoxatvis Seviwroebuli formaa. zogadi

azris mixedviT, grZel mizez-Sedegob riv kavSirSi Sedegis mizezobrioba, magaliTad,

danebis, makratlebis, konservebis, satranspor to saSualebebis warmoeba, romelTa

gamoyeneba zians warmoSobs, pozitiurad unda asabuTebdes marTlwinaaRmdegobas,

rogorc moqmedebis gziT Cadenil umar Tlobas; saqme isaa, rom mizezobrivi kavSiris

impulsi am saxis produqtebis (so cialadekvaturi) warmoebis gziT SeiZleba ukve ab-

soluturi uflebis marTlsa winaaRmdego xelyofis niSani iyos. am SemTxvevebSi uari-

yofa absoluturi uflebis (damxmare) warmodgena.111 am gagebiT ukve Stürner (Gutachten A für den 58. DJT, S. 61) iTvaliswinebs zogadi pirovnuli

uflebis cnebis moculobis problemas, rogorc Sedegisa da moqme debis umarTlobis

sawinaaRmdego urTierTobis Sedegs; Tumca es urTierToba mecnierebaSi sakmarisadaa

axsnili; magram araa yvelsaTvis gasagebi, magaliTad ix. Hubmann (sqolio 7), 143 da Semd.

gverdebi.112 hubmani (sqolio 7, S. 148) miuTiTebs imaze, rom sisxlis samarTalSi gamo naklisis saxiT

(seit RGZ 61, 255: zekanonuri ukiduresi aucilebloba) marTlwi naaRmdegobis gansasaz-

Rvrad aucilebelia interesTa da sikeTeTa awon-dawona.113 sikeTeTa da interesTa awon-dawonvis gziT marTlwinaaRmdegobis es poziti uri dasab-

uTeba unda gaimijnos marTlwinaaRmdegobis gamoricxvisgan pasuxismgeb lobis gamom-

ricxveli garemoebiT. ix. Hubmann (sqolio 7), gv. 150; Weise, Festschrift für Egon Lorenz, 2004, 915, 917 da Semd. gverdi ; Ehmann, Anm. zu BAG AP Nr. 41 sich zu 87 BetrVG 1972 Űberwachung .


244

nawilis moqmedebis umar Tlobis Semadgen lobebs Soris garkveuli `Sualedi~.114 aq

marTlwi naaRdegoba aseve asabuTebs iuridiul gaerTianebaSi am moqmedebis umar-

Tlobas, romelic ganisazRvreba ara samarTlebrivi normiT, aramed samarTlis zogadi

principebisa da moraluri wesebis darRve viT, romlebmac samarTlebriv sazogadoebaSi

zogadi aRiareba poves.

4. zogadi pirovnuli ufleba, rogorc samarTlebriv formaSi

moqceuli moraluri wesebi xuTi SemTxvevis mixedviT

zemoT (I Tavis me-4 punqtis `b~ qvepunqtSi) warmodgenil xuT mo ralur princips

ZaluZs, Camoayalibos Semdgomi safuZvlebi xuTi ti puri SemTxvevis gansasazRvrad,

romlebSic zogad pirov nul ufle baSi arsebuli TviTgamorkvevis uflebis daculi

sfero moqmedebis tipis mixed viT iZens e. w. òbieqtur formas~ ise, rom marTlwi-

naaRmdegobis eWvi gamarTlebulia. amdenad, es moqmedeba SeiZleba ganixilebodes,

rogorc zogadi pirovnuli uflebis tipuri marTlsawinaaRmdego xelyofa.

a) xuTi SemTxveva

(1) pativis dacva

pirovnuli uflebebis deliqturi samarTliT dacvis Zveli for ma, cxadia, pativis

dacvaa,115 romelic aseve ukve zogadi pirovnuli uflebis samoqalaqosamarTlebrivi

wesiT aRiarebamde mocemulia gsk-is 185-e da sxva muxlebSi. Tumca, sisxlissamarTleb-

rivi normebis safuZvelze izRudeboda ganzraxi darRveva, rac pativis mraval

xelyofas dausjelad tovebda (gan sakuTrebiT presis daxmarebiT). `frankfurtis

skolis~ erT-erTi mniSvnelovani Sexeduleba amtki cebs, rom feoda lurma sazoga-

doebrivma wyobilebam warmoSva moZve lebuli, rTulad dasadgeni, ukonturo

pativis cneba da Seqmna `wina redemokratiuli ufleba~.116 azris TavisuflebasTan

awon-dawonis procesSi es Sexe duleba, upir veles yovlisa, naTlad aisaxa germa-

niis federaciis sa konstitucio sasa marTlos gadawyvetilebaSi `sam xedroebi arian

mkvlelebi~. pativis cnebis es ganuviTarebloba adamianis Rirsebis xelyofis, uxamsi

kritikisa da kerZo pirze mtruli ganwyobis mixed viT exeba `Rirebulebis araswor

SegrZnebas~ luTis ganaCenSi. es ki iyo aseve gamowveuli amerikis zegavleniT, sadac

pativi umniSvnelo sikeTedaa gaTvaliswinebuli, xolo azrisa da presis Tavisuflebis

TiTqmis absoluturi prioritetuli dacva dobaa aRiarebuli.117 Tumca pativi araa

mama bristisTvis `sadavo Tema~,118 romelzec metis Tqma aq ar SeiZleba.

114 Ehmann, Das Allgemeine Persönlichkeitsrecht, in: 50 Jahre BGH, Festgabe der Wissenschaft, S. 613, 620 da Semd. gverdi. Pawlowski, Allg. Teil (sqolio 9), `CarCouflebebi~, rogorc 823-e muxlis

damateba, ganixileba me-3 nawilad, romelic qcevis dauwereli mova leobebis darRve-

vas qmnis, raTa daasabuTos pasuxismgeblobis Semadgenloba.115 Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz. 18 da Semd. gverdebi.116 ix. Erman/Ehmann (sq. 60), 11. Aufl ., Rdz. 22 m.w.N.117 Erman/Ehmann (sq. 60), 11. Aufl ., Rdz. 67 da Semdgomi, 76, 78, 83 da Semd. gverdebi.118 fontanes romanSi efi bristi (gamoica 1894 w.), mSoblebis kargad mofiqre buli da



245

(2) pirovnebis Sesaxeb araswori warmodgenis Seqmna

meore jgufSi119 moiazreba pirovnebis Sesaxeb araswori war mod genis Seqmnis

SemTxvevebi araswori, identobis Semlaxavi, magram ara pativis xelmyo fi faqtebis

mtkicebebiT. aravis ara aqvs ufleba vinme àraswor WrilSi gamoiyvanos saaSkaraoze~;

magaliTad, aravin ar unda Seikavos Tavi imis Tqmisgan, rom is, rac gavrcelda, rogorc

mis mier naTqvami, mas ar uTqvams; aravis aqvs ufleba, moqmedebebi motyuebiT miaweros

imas, visac isini ar ganuxor cielebia; ar unda moxdes arasworad citireba; nawar moebebi

ar unda damaxinjdes (saav toro uflebebis Sesaxeb kanonis me-14 mux.). cnobilia soraiasa

da karolina fon monakos Sesaxeb gadawyveti lebebi gamogonili inter vius Sesaxeb.

analogiuria epleris gadawyvetileba, romelic baden-vuTerburgis winasaarCevno

kampaniaSi dauSves, mas surda, maSindeli axalgzarda demokratTa partiis èkonomikis

mdgradoba~ lozungebiT gamoecada. am jgufSi, umeteswilad, ganxilulia presaSi

warmodge nili faqtebis mtkicebebi, romlebic presis Tavisuflebis dacvis farglebSi

iyo mocemuli. Tumca presis Tavisufleba unda izRude bodes WeSma ritebiT, roca es

WeSmariteba ar xelyofs pativs, rogo ricaa magaliTad, Cvenebebi politikosis, mis

mier Tmis SeRebvis an misi aratradiciuli orientaciis Sesaxeb. es bevrgan ukve araa

ci lis mwameb luri, aramed mxolod pirovnebis Sesaxeb araswor warmod ge nas qmnis, Tu es

sinamdviles ar Seesabameba. Tumca Tu am ara tra diciuli orientaciis warmomadgenels

jer kidev ar gamouvlenia sa ku Tari Tavi, maSin es, cxadia, SeiZleba kerZo sferos

Sesaxeb ukano no informacia iyos da amitom marTlsawinaaRmdego xasiaTi SeiZinos.

(3) kerZo saidumloebebis ukanono gavrcelebisagan dacva

(3.1) kerZo sferos samarTlebrivi sikeTe sxvadasxva formiTaa daculi, upir-

velesad kerZo informaciis mopovebisa da gaxmaure bisagan. amasTan, aucilebelia,

gamoiyos ori sxvadasxva SemTxveva, vinaidan kerZo sferoSi Carevebi (erTi mxriv,

mopoveba da, meore mxriv, gavrceleba) gansxva vebulia da e. w. sxvadasxva darRveva

aseve urTierTsa winaaRmego interesebiT SeiZleba gamarTldes: erTi mxriv, kerZo

informaciis miRebis TavisuflebiT, da, meore mxriv, azris gamoxatvisa da presis

TavisuflebiT.

(3.2.) kerZo saidumloebis gatacebisgan dacva120 ramdenime SezRu dul CarevasTan

dakavSirebiT, aseve, kanoniTaa uzrunvelyo fili. gan sakuTrebiT aRsaniSnavia mimo-

weris, satelefono, safosto da monace me bis saidumloebis gaTvaliswineba gssk-

is 202-e muxliT, 202-e mux lis à~ punqtiTa da 206-e muxliT, rac `zepiri (cocxali)

sufTa sindisis safuZvlebidan gamomdinare, daqorwinda pativsacem baron fon inste-

teze da daarRvia meuRleobrivi erTguleba. misi drois pativis cneba warmoiSva baron

efisTan ganqorwinebasa da meuRleobrivi erTgulebis damrRvev Tan duelis Taobaze.

romanis dasasruls ded-mama bristebi dganan qaliSvi lis saflavis win da deda ekiTxe-

ba meuRles: `varT Tu ara Cven damnaSaveni?~ qali pasuxobs: èh, luize, araa es sadavo

Tema.~ ix. Stefan Greif, Ehre als Bürgerlichkeit in den Zeitromanen Theodor Fontanes, 1992, 171 da Semd.

gverdebi.119 Erman/Ehmann (sq. 60), 11. Aufl ., Rdz. 104 da Semdgomi. 120 iqve da Semdgomi.


246

sityvis dacvis~ cnebis farglebSia moTavsebuli. arasajarod warmoTqmuli sityva

daculia mosasmeni saSualebebiT mosmenisa da magnito mata rebelze Cawerisgan

gssk-is 201-e muxliT. amas emateba 2004 wlis 30 ivlisis kanoniT ukanono foto-

gadaRebisgan dacva imisa, rac uaRre sad pirovnul sferos exeba (gssk-is 201-e mux.).

am sisxlissamar Tlebrivi Semadgenlobis dacva gsk-is 823-e mux lis me-2 nawilis gziT

transformirdeba samoqalaqo samarTalSi. amitom es aspeqtebi zogadi pirovnuli

uflebiT samoqa laqosa marTlebrivad daculia aseve gaufrTxilebeli Carevebisgan. es

dacva xasiaT deba imiT, rom gansazRvrul Carevebs exeba, magaliTad, saidum lo werilis

gasaja roebas, teqnikuri saSualebebiT dakiTxvas, arasajarod war moTqmuli sityvis

mag nitoCamwerze miRebas, an satele vizio gadacemiT miRebas. warmodgenili yvela

sfero garkveulwilad sivrciTaa SemosazRvru li an `realuri kedliTaa~ daculi

informaciis miRe bisgan ise, rom jaSuSi, karis WuWrutanidan mocqerali an aseve

xelmyofi dainte re sebuli piris saidumlos Senaxvis nebas realurad aRiarebs; Tumca

is imitom moqmedebs marTlsawinaaRmdegod, rom gaarRvia faq tobrivi winaaRmdegoba,

magaliTad, calmxriv mikrofons iyenebs imis gasa gebad, rac mas TviTon ar SeiZleboda

gaego. kerZo cxovrebis ufleba konfidencialuria (La vie privée doit être murée), ambobs

franguli andaza da axasiaTebs amiT kerZo sferos faqtobrivi dacvis aucileb lobas,

rogorc pirovnebis ukanono xelyofis winapirobas. amitom Zvel dRiurebs xSirad

`boqlomi edo~. es faqtobrivi dacva cnobils xdi da dainteresebuli piris saidumlod

Senaxvis nebas. cnobili saidum los Senaxvis nebis xelyofa jaSuSis an meTvalyuris meS-

veobiT sak marisad asabuTebs, ZiriTadad, Carevis marTlwinaaRmdego bis varauds. es eWvi

arsebobs maSinac, roca kedlebiT an sakmarisad gamoyofil `bunebrivad~ da cul kerZo

sferoSi piri ereva teqnikuri saSualebe bis gamoye nebiT, rogoricaa te leobieqtivi,

sasmeni aparati, (faruli) kamera an infrakamera an vertmfreniT gadaReba.121* amdenad,

marTlwi naaRmdegobis dasa buTeba yvela SemTxvevaSi ar moiTxovs si keTeTa da interesTa

awon-dawonas, aramed es aucilebelia maSin, roca kano nieri intere sebi, magaliTad,

presis Tavisufleba da misi sa SualebiT daculi informaciis bo ro tad gamoyenebis

gansajaroebis Tu infor maciis sistemaSi Carevis mizne bi SeiZleba gamarTldes. Tu nebis

Ta visufali moq medebis dacvis sfero analogiurad ga nisaz Rvra, zoga di pirovnuli

uflebis samoqa laqosamarTlebrivi dacva gsk-is 823-e muxlis 1-li na wiliT ze gavlenas

axdens ci tirebul viwro sisxlis sa marTleb rivi dana Saulis Semadgenlobebzec.

amasTan, es sfero aseve icavs pirovnebas binis karebs miRma garkveulwilad pa paracis

mier fotogadaRebisgan, roca dainteresebuli piri mSvid adgilas, magaliTad,

parkis skamze, sxvebis meTvalyureobisgan dacvas unda va raudobdes. garda amisa,

pirovneba daculi unda iyos, Tu pre sis war momadgenlebi agroveben am informacias

da es moqmede ba presis Tavis uflebis dacvis farglebSia mocemuli; Tumca aRniSnuli

araa ga marTle buli, Tu informacia kerZo sferos exeboda da uflebamosi li piris

saidum lod dacvis neba gamocnobadi iyo. amitomacaa, rom sazoga doebis gazrdili

interesebi priori tetiT sargeblobs, magaliTad, Tundac politikosis TvalTvali

araswori safuZvlebiT.

121 *vertmfreniT cnobili piris saardadegebo miwis nakveTis gadaRebis Sesaxeb ix. BGH NJW 2004, 762=JZ 2004, APRsich 622 mit Anm. Gerlach. dazu Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz 113, 145, 150 da Semd. gverdi.



247

(4) kerZo saidumloebebis ukanono gavrcelebisgan dacva

kerZo saidumloebis ukanono gavrcelebisgan dacva122 aseve gaTvaliswinebulia

ramdenime kanonismieri amkrZalavi debulebiT, romlebic gsk-is 823-e muxlis me-2

nawilis ZaliT samoqalaqo samar TalSi moqmedebs. amas miekuTvneba piris gamosaxulebis

dacva ukano no gavrce lebisagan 1907 wels Seqmnili saxelov nebo sferoSi saav toro

uflebebis Sesaxeb kanonis 22-e muxlis me-2 nawiliT, romelic, amave kanonis 23-e muxlis

mixedviT, e.w. `Tanamedrove epoqaSi mcxov reb istoriul pirs~ uqvemdebarebs. Tumca,

aq pirovnebis gamosaxu lebis gauvrce leblobaze gansakuT rebuli interesebi mainc

ar arse bobs.123 zemoT aRniSnuli kanoniT, kerZo sferos dacva ganmtkicda adamianis

uflebaTa evrosa samarTlos 2004 wlis 24 ivnisis gadawyve tilebiT;124 aq ganisazRvra,

rom msoflioSi ucnobi karolina fon mo nako ar asrulebda sajaro funqcias da

misi gamosaxuleba ar unda gavrcelebuliyo, Tu piri yoveldRiur cxovrebaSi gan-

martovdeboda.

Zvelia da dacvis Rirsia aseve saeqimo da saadvokato saidum loebebi, romlebic

gssk-is 203-e muxliT profe siuli saidumloebebis wreSia moqceuli. kerZo

saidumloebebi, romle bic maT miandes maTma `klientebma~, sisxlissamarTlebrivi

devnis Sewyvetisas ar unda gax maurdes. es qmedebebi sayuradReboa im ZiriTadi

kriteriumebis gaTva liswinebiT, romelTa Tanaxmad, mindobili ker Zo saidumloebe bis

gaxmaureba ganixileba zoga di pirovnuli uflebis xelyofad: saidum loeba cxovrebis

pirovnul sferos unda ekuTvnodes da unda mien dos garkveulwilad sxvas ise, rom

piris saidumlos dacvis nebis ga mocnoba SesaZlebeli iyos. `saidumlos Senaxvis nebis

aRqmadoba~ `farulobis~ zogadad aRiarebuli funqciaa. amdenad, am SemTxvevebSi

Carevis marTlwinaaRmdegoba gamomdinareobs ndobis xelyofidan, romelic mindobili

saidumloebis ukanono gadacemiT xorcieldeba.

piradi saidumloebis gacema kanonsawinaaRmdegoa, ZiriTadad, maSin, roca is araa

gandobili, magram marTlsawinaaRmdegodaa miRe buli. Tumca es principi SezRudulad

moqmedebs. presas ar SeuZ lia bevr SemTxvevaSi `modaraje ZaRlis funqcia~ Seas-

rulos, Tu is ar SeiZleba gaxmaurdes danaSaulTa gasaxsnelad, romlebsac is

marTlsawinaaRmdegod, kerZod, kerZo saidumloebis dar RveviT aRwevs. am SemTxvevebSi

marTlsawinaaRmdegod mopovebuli informaci is gamoyenebiT gamowveuli piradi

sferos xelyofis naklebi Rirebuleba presis Tavisuf lebis dacvaSi moqceul

danaSaulis gaxsnis mizanTan aiwon-daiwoneba. saproceso samarTalSi dasabuTebulia

informaciis marTlsa winaaRmdegod Segrovebac, magram ara aucileblad gamoyenebis

akrZalva.125

kerZo saidumloebis gavrcelebis marTlwinaaRmdegoba dasabuTe bulia imiT, rom

saidumloeba mopovebulia kanonis darRveviT, an gavrcelebulia ndobis xelyofiT,

ara sikeTeTa da interesTa awon-dawoniT, romelic SeiZleba marTlwinaaRmdegobis

prezumfcias sadavod xdides.

122 Erman/Ehmann (sq. 60), 11. Aufl ., Rdz. 153 da Semd. gverdebi.123 Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz. 188.124 NJW 2004, 2647; Heldrich, NJW 2004, 2634; Beuthien, Kommunikation und Recht (K&R) 2004, 457.125 Erman/Ehmann (sq. 60), 11. Aufl ., Rdz. 225 da Semd. gverdebi.


248

amdenad, ukanono TvalTvalic da kerZo saidumloebis ukanono gavrcelebac,

faqtobrivad, xasiaTdeba imiT, rom marTlwinaaRmde gobis eWvi gamarTlebulia. Se-

sabamisad, sikeTeTa da interesTa awon-dawona informaciis gavrcelebisas marTl-

winaaR mdegobas ki ar asabuTebs, aramed SeuZlia is mxolod sadavo gaxados gavrcelebis

interesis dacvis Rirsi moculobis, azris gamoxatvisa da presis Tavisuflebis

mixedviT.

(5) pirovnebis dacva komerciuli gamoyenebisagan126

daculi saidumlo sferos aRiareba, ZiriTadad, gulisxmobs da culi sa mar-

Tlebrivi sikeTis cnobas da savaWro produqtad gada qce vas. daculi samewarmeo

uflebebis (araqonebrivi uflebebi) gar daqmna savaWro produqtad zogadi pirovnuli

uflebis ganviTarebaSi aRad gens komerciul pirovnul sikeTeebs.127 marleni128 da

blauer enge lis129 Sesaxeb germaniis umaRlesi sasamarTlos ga dawyvetile bebiT es

ganviTareba, ZiriTadad, aRiarebulia sasamarTlo praqtikis safuZ velze, Tumca did

xans ar gamohqondaT es daskvna. am daculi sferos specifika germanul samarTalSi isaa,

rom ̀ Tanamedrove epoqaSi mcxovrebi istoriuli piris~ gamosaxuleba (Tu saxelovnebo

sferoSi saavtoro ufle bebis Sesaxeb kanonis 22-e muxlis mixedviT unda gavrceldes)

ar unda gamoiyenebodes komerciuli anu reklamis mizne biT. Tu es akrZalva dairRva,

dainteresebul pirs SeuZlia, nacvlad materialu ri zianis fuladi formiT

anazRuarebisa, araqo nebrivi uflebebis Selaxvis dros saWiro licenziis (nebarTvis)

moTxovna daayenos analo giis130 princi pebis mixedviT. cxadia, aqamde yovel Tvis sadavo

iyo, Tanamedrove epoqaSi mcxovrebi istoriuli piris gamosa xu lebis gamoqvey nebaze

presis TavisuflebiT daculi interesi ixevs Tu ara ukan piradi sferos komerciul

dacvasTan SedarebiT, Tu gamosaxuleba gamoiyeneba reklamis, gazrdili interesis

dakmayofi lebis an mxolod reklamis miznebisTvis.131 marlenis gadawyvetile baSi

kerZo komerciuli interesebis dacva ganmtkicda presis Ta visuflebiT dacul sajaro

interesTan dakavSirebiT. daculi kerZo sfero kidev ufro gamyarda karolina fon

126 Erman/Ehmann (sq. 60), 11. Aufl ., Rdz. 241 da Semdgomi.127 hubmani (sqolio 7, S. 134) fiqrobda amis sapirispirod: `zogadi pirovnuli ufle ba

ar ganisazRvreba komercializaciisTvis~; Tumca aseve, cxadia, sxva azria gata rebuli

germaniis federaciis sakonstitucio sasamarTlos gadawyvetilebaTa kre bulSi _ BVerfGE 101, 361, 385 = NJW 2000, 1023: ̀ zogadi pirovnuli ufleba ar uzrunvelyofs sa-

kuTari pirovnebis komercializaciis interess.~ germaniis fede raluri umaRlesi sa-

samarTlos gziT daculi zogadi pirovnuli uflebis komer ciuli interesebis dacva,

ZiriTadad, federalurma sakonstitucio sasamarTlom sadavo ar gaxada. Sead. Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz. 9, 241 da Semdgomi gverdebi, 247. Tumca Tu kantian-

iseul imperiaSi yvelafers aqvs an fasi an Rirebuleba – piri, sabolood, knindeba misi

pirovnebis an nawilis realizaciiT (Fußn. 18, GMS, S. 68 (BA 78)).128 BGHZ 143, 214 = NJW 2000, 2195.129 BGH NJW 2000, 2201.130 Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz. 246, 264, 357, 363, 374 da Semd. gverdebi; § 687 Rdz. 11,

16 da Semdgomi. 131 Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz. 260 da Semd. gverdi.



249

monakos 2004 wlis 24 ivnisis gadawyve tilebiT,132 romliTac TviT princesa, msaxiobebi,

sportsmenebi da sxva pirebi ar asruleben sa jaro funqciebs da amitom Tavisuflad

ar SeiZleba maTi gamosaxva, vidre Tanamedrove epoqaSi mcxovrebi istoriuli piris.

am pirTa fotoaslis Taobaze presis Tavisuflebac araa piradi sferos dacvasTan

SedarebiT prioritetuli, maSinac ki, Tu gamosa xuleba yoveldRiur cxovrebas asa-

xavs, ar exeba gansakuT rebul piradul sferos da aseve ganmar toebis sferod ar

ganixi leba. aRniSnul pirTa qonebrivi mdgomare oba am gziT umniSvnelod ar gaumjobe-

sebula, vinaidan maT dasaxele buli principebis xelyofisas yovelTvis SeeZloT

moeTxovaT mate rialuri zianis anazRaureba licenziis/nebarTvis miRebis analo giis

principis mixedviT. amasTan, mxolod dasjadobas exeba gssk-is 201-e muxlis ̀ a~ punqtis

viwro qmedebis Semadgenloba, romelic mxolod uaRresad pirovnuli sferoebis

gansakuTrebuli dacvis sferodan gamosaxulebis miReba-gavrcelebisTvis iTvalis-

winebs sasjelebs da amitom ar gamoricxavs samoqalaqosamarTlebriv sanqciebs.

b) SemTxvevebis dajgufeba qmedebis Semadgenlobis tipuri

umarTlobebis mixedviT

warmodgenili xuTi jgufi icavs mTlianad pirovnebas, ufro zustad rom iTqvas,

TviTgamorkvevis uflebas xelmyofi moqmede bebisgan (faqtebis Sesaxeb mtkicebebi,

azris gamoxatva, kerZo saidum loebebis jaSuSurad miReba an gavrceleba, komerciuli

gamoyeneba), romlebic sxvadasxva kontrinteress adgens da SeiZleba gamarTldes.

amitom am xuTi SemTxvevis asaxva ukavSirdeba funqcias, moicvas analogiuri Sem-

Txvevebi, romlebSic pirovneba daculia xel myofi moqmedebebisgan, romlebic sxva-

dasxva, magram tipur interesebs exeba. SemTxvevaTa dajgufeba, esaa saqmis masalebis

Tavmoyra, romlebic manamaa Ria, vidre warmodgenilia sisxlis samarTlis saqmis

dasaxe lebuli garemoebebi; Tumca aq amave krite riumis mixedviTaa dalage buli xuTi

ukanono qmedebis Semadgenloba, romelTa darRvevac adas turebs marTlwinaaR-

mdegobis eWvs. sasa marTlo praqtika am qmede baTa SemadgenlobebiT SeiZleba imdenad

ar izRudeba, rogorc dana Saulis Semadgenlobebisas, romlebic unda akmayofilebdes

ZiriTadi kanonis 104-e muxlis moTxovnas gansazRvrulobis Sesaxeb. Tumca, sasamarTlo

naTlad xel mZRvanelobs normatiuli masaliT ise, rom samosamar Tlo praqtika

arsisa da Rirebulebis SefasebiT ar izRu deba. Tumca omis Semdgomdroindeli sasa-

marTlo praqtikis safuZ velze Cemi ko mentari aCvenebs, rom zogjer SeiZleba Seiqmnas

qveSemTxvevebi, rom lebic qmedebis Semadgenlobis umarTlobas gamohyofs mkveTrad da

ufro konkretulad, magram mainc sakmaod zogadad da abstraqtulad ise, rom xelmyofi

moqmedebebis marTlwinaaRmdegoba ar daefuZnos mxolod interesTa da sikeTeTa awon-

dawonvas. am detaluri Sromi dan gasagebia safuZvlebi.133 amdenad, mocemuli magaliTis

132 NJW 2004, 2647; Heldrich NJW 2004, 2634; Beuthien, Kommunikation und Recht (K&R), 2004, 457; Gerlach, FAZ 26.10.2004, 46; germanul samarTalsa da konstituciur samarTalze adamianis

uflebaTa evrokonvenciisa da evrosasamarTlos zegavlenis Sesaxeb ix. 2004 wlis 14 oq-

tombris germaniis feder. sakonst. sasamarTlos gadawyvetileba.133 Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl . und dort im Inhaltsverzeichnis vor Rdz. 1 die Untergliederungs-

punkte der fünf Fallgruppen B I-V


250

dasaxeleba sakmarisia imisaTvis, rom kerZo saidumloebis gavrceleba kanonsawi-

naaRmdegod Seiracxos, vinaidan precedenti didi xania, rac moxda, magaliTad,

axalgaz rdis upativcemulo saqcieli. droisa da reso cializaciis samkurnalo Zala

`daviwyebis wyalobiT~ aRiarebs ara mxolod xandazmu lobasa da (uflebis) Sewyvetas,

rogoricaa sisxlis samarTlis reestrisa da santran sporto wesebis damrRvevTa

karTo Tekis anulireba, aramed kerZo da sazogado sferoebis Zalian adrin deli

axalgazrdo bis codvebis gaxsna-gavrcelebas ganixileba marTlsawinaaRmdegod:134

amdenad, erTxel odisevsma hkiTxa naiarevis Sesaxeb cnobil ZiZas:

`Tu sasiZoTa Zlevas SeZleb RmerTTa SewevniT,

sul CamogiTvli sasaxleSi msaxur qalTagan.

vinc Sen lafSi gsvris da vin aris sindisieri~.

pasuxad uTxra odisevsma, sibrZniT qebulma:

àr gekadreba, dedav, maTze Tavgamodeba,

me TviT Sevityob, yovelives gamovikiTxav.

mxolod gaCumdi, sxva yoveli RmerTebs miande~.*

5. zogadi pirovnuli uflebis sxva darRvevebi

warmodgenili SemTxvevebi izRudeba kerZo sferosa da pativis dacviT. hubmanma135

da sxva avtorebma (garkveulwilad, sasa marTlo praqtikamac) swored aqedan gamoiyvanes

samoqalaqosamarTlebrivi zoga di pirovnuli uflebis, rogorc gsk-is 823-e muxlis

1-li nawiliT gansazRvruli sxva uflebis dacva, vinaidan es ufleba, maTi azriT,

konstitu ciursa marTlebriv zogad pirovnul uflebas Tanxvdeba da moqmedebis

zogadi Tavisuflebis rTulad gansazRvrul sferoSi Sedis. Tu es gza warmodgenili

SemTxvevebis farglebs scdeba, maSin araa mosaZebni sxva saxis SezRudvebi.136

a) garigebis dadebis Taobaze gadawyvetilebis miRebis Tavisufleba

rogorc moqmedebis zogadi Tavisufleba da nebis Tavisufleba, ise ga ri-

gebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis Tavisufleba ar unda daeqvemdebaros

gsk-is 823-e muxlis 1-li nawilis Tavisuflebis cne bas an, aqedan gamomdinare, sa-

moqalaqosamarTlebrivi zogadi pirovnu li uflebis dacvas. Tumca, ara mxolod

saerTo deliqturi samar Tali, aramed saxelSekrulebo samarTali qmnis zogadi

pirovnuli uflebe bis Sesaxeb normebs. Tu vinme meore piris eSmakobiT an muqariT

an xelSekrulebis dadebiT ZaliT moqmedebs, mas SeuZlia amisTvis mocemuli

samarTlebrivi instrumentebi gamoiyenos, magram ar xelyos kanonsawinaaRmdegod

misi zogadi pirovnuli ufle ba zianis anazRaurebis moTxovnebis SedegebiT. vinmes

134 Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz. 222 f.* ix. homerosi, odisea (mTargm.: beraZe p.), Tb., 1979, 355-356. Tumca, SeSlili piri moq-

medebs gacilebiT saSinlad 22-e simReraSi, vidre is me-19 simReraSi saubrobda.135 Hubmann (sqolio 7), 175 da Semd. gverdebi.136 es exeba marion baston-fogTis dasabuTebas (miTiT. 32), 454 da Semd. gverdebi, romlebic

am gzis moZebnas cdilobs.



251

pirovnebis Sesaxeb gaufrTxileblad araswori azris gamoxatvisas am pirs SeuZlia

mocemuli azris gamo moiTxovos zianis anazRaureba (gks-is 1896-e da sxva muxlebi;

adrindeli redaqciiT – qmeduunarod aRiareba),137 rac gamomdinareobssamoqalaqo

saqmeebze germaniis federaluri sasamarTlos gadawvetilebaTa krebulidan. amasTan,

es efuZneba ara mxolod gsk-is 826-e muxls, aramed 823-e muxlis 1-li nawils; saqme isaa,

rom yvela garigebaunariani adamianisTvis mi niWebuli TviTga morkvevis Tavisufleba

samarTlebrivi mowesrigebis gziT garigeba unarianobas zRudavs ise, rom daintere-

sebuli piris gsk-is 823-e muxlis 1-li nawiliT dacul Tavisuflebas xelyofs Tu is,

analogiuri azris mixedviT, daxurul dawesebulebaSia; Tumca garigebaunarianoba

aseve izRudeba, Tu piri mzrunvelobis qveS moeqceva da amiT misi kerZo avtonomia

SeiZleba SeizRudos. garigebis Se saxeb gadawyvetilebis miRebis Tavisuflebisa da sxva

ìnteleq tualuri Tavisuflebis~ xelyofis SemTxvevebi (rac spe cialurad ka noniT

araa mowesrigebuli) iuridiulad exeba konstitu ciursa mar Tlebrivi moqmedebis

Tavisuflebasa da mesame pirebis zemoqmedebas sxvebze, raTa saqmem ufro zogadi

xasiaTi SeiZinos. de liq turi samarTlisa da, aseve, zogadi pirovnuli uflebis,

rogorc gsk-is 823-e muxlis 1-li nawilis absoluturi uflebis, amocana araa, ojaxis

wevrebs daudginos Tavdebobis moTxovna da kerZo avtonomiis sxva SezRudvebi `saqmis

uTanasworo pirobebSi mosmenis~ dros.138

b) TvalTvalis akrZalva*

zogadi pirovnuli uflebis dacvis Rirs TviTgamorkvevis uflebaSi aseve

Sedis piris uflebamosileba, TviTon gansazRvros, romel adamianebTan daamyaros

pirovnuli kavSirebi da Semdgom zrunva moisurvos. janmrTeli piri ar ecnoba qals

quCaSi, vidre mas yuradRebas miaqceven. daupatiJebeli piri aseve ar midis stumrad,

is yovel SemTxvevaSi midis karg megobrebTan, anu iq, sadac SeiZleba ivaraudos,

rom sasurvelia misi misvla. samarTlebrivi Tvalsaz risiT umniSvnelo Zaladoba

SeiZleba gadaiqces pirovnuli uflebe bis marTlsawinaaRmdego xelyofad; amisTvis,

ZiriTadad, arasasur veli daax loebis mcdeloba an kavSiri ivaraudeba mxolod

maSin, roca daintere sebulma pirma damrRvevTan urTierTobisas araoraz rovnad da

seriozulad gamoxata, rom aikrZalos am saxis kavSiri an daaxloebis mcdeloba; saqme

isaa, rom sxva SemTxvevaSi SeiZleba sakmarisad ver iyos gamocnobili dainteresebuli

piris nebis sawina aRmdego daaxloebis arseboba, romelic damrRvevis Tavisuflebas,

daamyaros masTan kavSiri, zRudavs. Tumca, gamo naklisis saxiT, am sa xis ganaCenma

SeiZleba daaxloebis es akrZalva usargeblod aqcios; aRniSnuli gansakuTrebiT exeba

situacias, Tu preisto riidan, maga liTad, damrRvevis pirovnuli uflebebis winare

darRve vebidan dain terese bul pirTan urTierTobaSi am piris neba sakmarisad naTlad

gamoicnoba mocemuli an msgavsi formiT xel myofisgan gansamartoeb lad. ukanasknel

dros sagulisxmoa TvalTvalis cudi Cveva, romlis drosac mosiyvarule an imed-

137 ix. BVerfGE 84, 192, 194 da Semd. gverdi.138 Erman/Ehmann (miTiTeba 60), 11. Aufl ., Rdz. 275; dawvr. in 10. Aufl . Rdz. 656 bis 662* axali gssk-is 238-e muxlis kanonproeqtTan dakavSirebiT ix. (…), Bölke/Huff, Editorial NJW

2005, Heft 9.


252

gacruebuli meuRleebi, Zi riTadad, zedmetad Tavs abezreben maT sasurvel an yo fil

par tniors; isini eZeben nacno bebsa da aRweven xSirad aseve sazoga doebasTan kom pro-

miss, iwveven sircxvils, Seuracxyofas da a. S., bevr qveyanaSi ki – (miesalmebian daw-

vrilebiT presis reportaJebis momzadebas139) epidemias. amitom es gulisxmobs am cudi

Cve vebis SezRudvas kano nismieri RonisZiebebiT. zogadi pirovnuli ufleba SeiZleba

war modgenili winapirobebis gaTvaliswinebiT moqmedebis Sewyvetisa da fuladi

formiT zianis anazRaurebis moTxovnebiT sasargeblo da sakmaris samarTlebriv

saSualebad iqces TvalTvalis winaaRmdeg.

g) mobezrebisgan dacva

ioseb kohleri, romelic pirvelad iTxovda da asabuTebda zogadi pirovnuli

uflebis, rogorc aseTis, aRiarebas, SeniSnavda, rom aravis SeuZlia aTina paladas

Rrublis safarvelSi ubiwod dedamiwaze iaros.140 Tumca dRes zogadi pirovnuli

ufleba, romelic hubmanma saerTo evropuli kulturis istoriidan Camoayaliba da

rom lis SexedulebiTac, is aseve unda moicavdes moqme debis zogad Ta visuflebas,141

sasamarTlo praqtikam `patara monetad~ aqcia. amasTan, isic aRniSnul aspeqts iyenebs

moTxovnis safuZvlebad, raTa Tavi daicvas mobezrebisgan, magaliTad, safosto yuTisa

da satelefono miRebebis, aseve mouTxovneli faqsis da reklamis xasiaTis informa-

ciis miRebis dros, aseve aramwevelis uflebebis dasacavad mwevelis gan da, piri qiT,

mwevelis dasacavad aramwevelisagan142 da a. S.

am sasamarTlo praqtikis mixedviT, zogadi pirovnuli uflebis ZaliT saiubileo

krebulis mkiTxvels SeeZlo, misi Semqmnelisgan moeTxova analogiuri Tavis mobezrebis

kazuistikis asaxvis Sewyveta, vinaidan aseTi dawvrilmaneba namdvi lad mxolod mo-

mabez rebelia. amitom pativcemuli iubilaris da sxva mkiTxvelebis pirovnebis

pativiscemidan gamomdinare, vwyvet msje lobas, `yvelafris xazgasmaze uars vambob~143

da vrTav kompiuters.

139 am moxsenebebis Sesaxeb `franqfurtis algemaine~-s (gazeTi) 2004 wlis 23 aprilisa da

amave wlis 7 dekembris gamocemebi.140 Kohler, Kunstwerkrecht, 1908, 158.141 Hubmann (sq. 7), 175 da Semd. gverdebi.142 kazuistikis Sesaxeb Sead. Erman/Ehmann (sqolio 60), 11. Aufl ., Rdz. 281 ff. m.w.N.143 Erman/Ehmann (sq. 60), 11. Aufl ., Rdz. 281 – 289.

253

rusudan jobava*

iuridiuli teqstis Targmanis Taviseburebanifrangulidan qarTul enaze

1. Sesavali

Ta na med ro ve epo qa Si iu ri di u li teq stis Tar gma ni mniS vne lo van rols iZens im

kuTx iT, rom sa mar Tleb ri vi da sa er Ta So ri so mov le ne bis pro ces Si ada mi ans surs kon-

kre tu li eni dan mi i Ros esa Tu is in for ma ci a. am kuTx iT gan sa kuT re bu li ro li eni We ba

teq ni ku ri Tar gma nis Te o ri is prin ci pe bis ga mo ye ne bas. Tar gma ni enaT So ri si ko mu ni-

ka ci is er T-er Ti sa Su a le ba a. Tar gma nis am as peq tis Ses wav la miz nad isa xavs: Tar gma nis

cne bis gan sazR vras, lin gvis tu ri da eq stra lin gvis tu ri faq to re bis ga mov le nas da,

sa bo lo od, ek vi va len to bis prob le mis Ses wav las. wi nam de ba re sta ti a Si gan xi lu lia

iu ri di u li teq stis fran gu li eni dan qar Tul ena ze Tar gmnis Zi ri Ta di prob le me bi.

sa mar Tleb ri vi (fran gu li) ena – gan sa kuT re bu li spe ci fi u ri ena a, ro me lic sa Wi-

ro ebs, xSir Sem Txve va Si, pir da pir (sity va sity viT) da, ga mo nak lis Sem Txve veb Si, ek vi va-

len tur Tar gman sac ki. iu ri di u li enis spe ci fi u ro bas ar qmnis mxo lod mi si leq si ka,

ara med es aris mTli a ni teq stu ri or ga ni ze ba, Se de gad, Tar gma ni kom pleq su ri a, ram-

de na dac sir Tu le e bi mom di na re obs Zi ri Ta dad, iu ri di u li teq stis mkac ri xa si a Ti dan,

rac mas sa mar Tleb ri vi nor miT aqvs mi ni We bu li. Tar gmno iu ri di u li teq sti niS navs –

Se ic no iu ri di u li da lin gvis tu ri ele men te bi, ro mel Tac er Tob li vad Ca mo a ya li bes

iu ri di u li nor ma da Sem deg gad mo i ta no is me o re ena ze da sxva kul tu ra ze. rac Se e xe ba

lin gvis tu ri xer xe bis ar Ce vans, es aris is sa kiTx i, ro me lic uto vebs mTar gmnels sak-

ma od viw ro ma nev ri re bis sa Su a le bas.1

2. teqnikuri Targmanis ZiriTadi maxasiaTeblebi

Tar gmnis dros di di mniS vne lo ba eni We ba sxva das xva ti pis leq si kur tran sfor-

ma ci ebs, rom le bic eq vem de ba re ba lo gi kur -se man ti kur prin cips da iT va lis wi nebs, ase-

ve, sti lis tur -eq spre si ul faq to rebs.2

Tar gmnis pro ces Si ga mo i yo fa Se saty vi se bis sa mi ka te go ri a:

1. ek vi va len te bi;

2. va ri an tu li da kon teq stu a lu ri Se sity ve be bi;

3. mTar gmne lo bi Ti tran sfor ma ci e bi.

prin ci pu li xa si a Tis gan sxva ve baa pir vel sa da or da nar Cen ka te go ri as So ris.

pir ve li ga ne kuT vne ba enis sfe ros, da nar Ce ni ori ki – mety ve le bis sfe ros.

* Tsu-is filologiis doqtori.1 Monin G., Les problèmes théotiques de la traduction, Editions Callimard, Paris, 1963,122-123.2 ledereri m., Targmani jaSi q., Targmani-interpretaciuli modeli, mwignobari, Tb.,

2011, 53-54.


254

rac Se e xe ba sa mec ni e ro- teq ni kur teqsts, kon kre tul Sem Txve va Si iu ri di ul

teqsts, is ga mo ir Ce va gar kve u lo biT, lo gi ku ro biT, si zus tiT, Sek ve ci lo biT, aR we-

ris upi ro xa si a TiT, ter mi no lo gi u ri da nor ma ti u li sa mety ve lo kli Se e bis ga mo ye ne-

biT; ga mo i ye ne ba mar ti vi wi na da de be bi, no mi na li za ci a, enob ri vi sa Su a le be bis maq si ma-

lu ri eko no mi kis prin ci piT ab straq tu li mniS vne lo bis ar se bi Ti sa xe le bi. zmnis pi ris

for me bi dan ar ga mo i ye ne ba II pi ri, iS vi a Tad I pi ris mxo lo bi Ti ricx vi. ar ga mo i ye ne ba

So ris de bu li, brZa ne bi Ti ki lo, uf ro War bobs pa si vi, Txro bi Ti wi na da de be bi, ar iye-

ne ben Za xi lis da elif sur wi na da de bebs, xSi rad aris sub tan ti vi re bu li in fi ni ti vi,

rad gan upi ra te so ba eni We ba pro cess da ara moq me de bis Sem sru le bels; aris mi zez -Se-

de gob ri vi wyvi li kav Si re bi; leq si ka emo ci u rad ne it ra lu ri a. ad gi li un da hqon des

az ris amom wu rav, srul, zust, Tan mim dev rul, lo gi kur da obi eq tur gad mo ce mas.3

ro gorc aR niS navs k. bo ke,4 sa mar Tal mcod ne o bam war moq mna yo vel ena Si, kul tu-

ra Si, qve ya na Si sa kuT riv mis Tvis da ma xa si a Te be li ter mi no lo gia da fra ze o lo gi a. ro-

gor un da iTar gmnos iu ri di u li teq sti er Ti eni dan me o re ze, ma Sin ro de sac er Ti da i-

gi ve kon cef ci e bi ar ar se bobs an ro ca erT ena Si ar se bu li cne ba ar Se e sa ba me ba me o re

ena Si ar se bul cne bas. zo ga dad un da iT qvas, rom Tar gma nis fe no me ni eni sa da az rov ne-

bis ur Ti er To ba Sia sa Zi e be li; rom ar ar se bob des eni sa da az rov ne bis er Ti a no ba, enas

rom ar ga aC ndes una ri gar da sa xos yo ve li az ri, Tar gma ni ver iar se beb da. mar Ta li a,

ar se bobs or enas So ris gan sxva ve ba ni: sxva das xva ena Si sity vis sxva das xvag va ri se man-

ti ku ri te va do ba, sity vis gan sxva ve bu li kom bi na ci u ri cvli le ba ni, sity vaT Se xa me bis

Ta vi se bu ri ka no ne bi, Tu fra ze o lo gi u ri er Te u le bis sxva das xva me ta se mi o tu ri sa-

fuZ ve li, rac Tar gmni sas gar kve ul siZ ne le ebs war moq mnis; gar da ami sa, mTar gmnels

ded nis enis cod nis miR ma ex ma re ba re a lu ri si tu a ci is, anu, im ga re e nob ri vi si nam dvi-

lis ga ge bis una ri, ro me lic ama Tu im teq stSia mo ce mu li.5

3. zRvari pirdapir da ekvivalentur Targmans Soris

ar se bobs zo ga di mo saz re ba, rom mTar gmne le bi, rom le bic moR va we o ben sa mar-

Tal mcod ne o ba Si val de bul ni ari an Tar gmnon pir da pir.

bWo ba, ro me lic mim di na re obs pir da pir (sity va sity vi Ti) da Ta vi su fal Tar gmans

So ris, jer ki dev an ti ku ri xa ni dan iRebs sa Ta ves. am or ma mid go mam ga na cal ke va lin-

gvis te bi da mTar gmne le bi, ram de na dac Ta vad prob le mi sad mi da mo ki de bu le bam ga mo-

iw via ori sfe ros ga yo fa. dRe va del dRes, Tar gman Tmcod ne o bam TiT qos da ga dawy vi ta

prob le ma da Tar gman Si ise Ti cne be bi, ro go ric aris: sity va sity vi Ti Tar gma ni, Ca a nac-

vla sxva cne beb ma, mag: ori gi nal sa da Tar gmans So ris mniS vne lo bis ek vi va len to ba.

ro de sac saq me iu ri di ul Tar gmans exe ba, mTar gmne le bi awy de bi an sa kuT riv iu-

ri di u li kul tu ri sa da enis kon cef ci ebs. bu neb ri vi a, is mis kiTx va – ro gor SeZ lebs

mTar gmne li pir da pi ri Tar gma nis Ses ru le bas?

3 Penformis J. L., Le français du droit, CLE international, Paris, 1998, 8- 9.4 Bocquet C., Traduction specialisée, choix théorique et choix pratique” dans l’exemple de la traduction ju-

ridique dans l’aire fracophone, Parallèle, Genève, №18, 1996, 156-189.5 iqve, 211-212.

rusudan jobava, iuridiuli teqstis Targmanis Taviseburebani frangulidan

qarTul enaze

255

aq sa kiTxi is mis ek vi va len to ba sa da Se saty vi so bas So ris, rac ima Si mdgo ma re obs,

rom ek vi va len ti zo ga di Tar gma nis xer xi a.6 is ma inc ar ga mo ricx avs im Se saty vi sebs,

rom le bic im ele men te bis ar se bo bas adas tu rebs, rom le bic yve la Sem Txve va Si Se e saty-

vi se ba teq stis miR ma Tu teq stis ga reT, xo lo Se saty vi se bi enob riv ele men tebs, sity-

vebs, sin tag mebs, sin taq sur for meb sa Tu idi o mebs So ris myar de ba.

imi saT vis, rom Tar gma ni war ma te bu li iyos mTar gmne li un da eca dos, rom dam yar-

des, zo ga dad, ek vi va len tu ri kav Si ri ori gi nal sa da Tar gmans So ris.7 Esit-Si8 Ca ta re bu-

li yve la kvle va am tki cebs, rom ek vi va len tu ri Tar gma ni zo ga dad san do a, ra ti pis teq-

steb sac ar un da exe bo des sa kiTx i, iq ne ba es li te ra tu ru li Tu teq ni ku ri. ek vi va len ti

teq stis se man ti ki sa da mTar gmne lis mi er mo po ve bu li kog ni ti u ri da ma te bis Se er Te biT

mi i Re ba. ma ga li Tis Tvis moy va ni li iq ne ba amo na ri di ga zeT `le mon dis~ sta ti i dan:

`Dans ses motivations, le Conseil d’Etat estime que “l’existence d’un pays tiers d’accueil ne peut pas à elle seule permettre de juger une demende d’asile comme manifestement infondée”. Les resolutions de Londres invoquées par l’administration? “Depourvues de valeur normative”, tranche le Conseil d’Etat, rappelant qu’une simple resolution n’a aucune valeur tant qu’elle n’est pas transcrite dans le droit national. Et les magistrats de conclure qu’en refoulant M.Rogers, le ministre de l’Interieur a commis une erreur de droit”.

àm mo ti viT, sa xel mwi fo sab Wo mi iC nevs, rom ,,mxo lod ev ro sab Wo Si myo fi er Ti

ara wev ri mim Re bi qve ya na ver CaT vlis Tav Se saf ris moTx ov nas, ro gorc aS ka rad sa fuZ-

vels mok le buls~. ro go ria mmar Tve lo bis mi er moTx ov ni li lon do nis ga dawy ve ti le-

be bi? ,,nor ma ti ul mniS vne lo bas mok le bu li~, ga daW riT am bobs sa xel mwi fo sab Wo imis

gax se ne biT, rom mar tiv ga dawy ve ti le bebs ara vi Ta ri mniS vne lo ba ara aqvT, ram de na dac

isi ni ar ewe re ba sa er Ta So ri so sa mar Tal Si. mo sa mar Tle e bi ki as kvni an, rom m. ro Je ris

ukan dab ru ne biT Si na gan saq me Ta sa mi nis trom da uS va sa mar Tleb ri vi Sec do ma~.9

ze moT moy va nil nawy vet Si ek vi va len te bi si tu a ci is gaT va lis wi ne biT Se iq mna.

pir vel wi na da de ba Si pays tiers, rac sity va sity viT me sa me qve ya nas niS navs, sa er Ta So ri-

so sa mar Tleb riv siv rce Si ev ro sab Wos ara wevr qvey nebs hqvi aT, am Sem Txve va Si suf Tad

si tu a ci ur cod nas Se e xe ba saq me. yu radR e ba un da mi eq ces sity va l’existence, ro me lic ar-

se bo bas niS navs da qar Tu lad iTar gmna pa si viT – ar se bu li, rac azrs uf ro dax ve wils

qmnis. me o re wi na da de ba Si ga mo to ve bu lia kiTx vi Ti sity va, ro me lic er Ti Se xed viT, ga-

u ge bars xdis azrs; is qar Tul Si Se iv so kiTx vi Ti sity viT. sxvag va rad rom iT qvas, wi na-

da de ba Si ar se bobs sak ma ri si ver ba lu ri kon teq sti, rom sity va Ta aq tu a li ze bu li mniS-

vne lo be bi iq nes ga mov le ni li. bo lo wi na da de ba Si les magistrats de conclure sity va sity viT

niS navs das kvnis mo sa mar Tle e bi, rac qar Tve lis Tvis ab so lu tu rad ga u ge ba ri a; Se sa-

ba mi sad, is iTar gmna, ro gorc mo sa mar Tle e bi as kvni an. Se iZ le ba iT qvas, rom ara mar to

gar kve u li ek vi va len te bis Zi e biT, ara med mTe li ri gi gra ma ti ku li tras for ma ci e biT

Tar gma ni srul yo fi li ga moC nda.

ra Sem Txve va Si Se iZ le ba iT qvas, rom Tar gma ni ori gi na lis ek vi va len tu ri a? Ta vis

wig nSi `Se sa va li Tar gma nis mec ni e re ba Si~, v. ko le ri mTe li Za liT Se e ca da co ta sicx a-

6 ledereri, m., Targmani jaSi q., Targmani – interpretaciuli modeli, mwignobari, Tb.,

2011, 106-107.7 iqve, 79-80.8 parizis mTargmnel-TarjimanTa umaRlesi skola.9 Targmani r. jobava.


256

de Se e ta na ek vi va len to bis kri te ri u meb Si da asa xe lebs epi Te te bis nus xas:10 Si na ar sob-

ri vi ek vi va len ti, ro mel sac ase ve uwo de ben in va ri an tul Si na arss, for mob ri vi ek vi-

va len ti, fun qci u ri ek vi va len ti, teq stu ri ek vi va len ti, ko mu ni ka ci u ri ek vi va len ti,

prag ma tu li ek vi va len ti, efeq tis ek vi va len ti.

iu ri di u li teq stis Tar gmni sas, Zi ri Ta dad, da cu li un da iq nes Sem de gi prin ci-

pe bi:

1. Tar gman ma un da gad mos ces is in for ma ci a, rac mo ce mu lia ori gi nal Si, mas e.w.

de no ta ci u ri ek vi va len ti ewo de ba.

2. Tar gman Si Se nar Cu ne bu li un da iyos sti li: enis re gis tri, so ci o leq ti, ga mo-

naT qvam Ta ge og ra fi u li gav rce le ba, anu, e.w. ko no ta ci u ri ek vi va len ti.

3. Tar gman Si fun qci u rad zus tad un da iyos gad mo ce mu li iu ri di u li da sa mar-

Tleb ri vi ter mi ne bi.

da nam dvi le biT Se iZ le ba iT qvas, rom iu ri di ul teq steb Si, no ta ri ul aq teb Si,

kon traq teb sa da xel Sek ru le beb Si, sity ve bi ara mxo lod sa Su a le be bi a, ro mel Ta meS-

ve o bi Tac xde ba az ris ga ge ba, maT aqvT sa ku Ta ri wo na, uc vle li mniS vne lo ba kon teq-

stis mi u xe da vad; isi ni Se ar Ci es da ar war mo ad ge nen az rsa da sity vas So ris spon ta nu ri

kon taq tis Se degs. swo red am sity vis mniS vne lo baa Tar gmni li da ara re fe ren ti, ro-

mel zec is mi a niS nebs. am gva rad, ro de sac ge ne ra li de go li ssrk-Si ga em gzav ra da iq sa-

ub rob da ru seT ze, ter mi ni Russie ga ge bu li da Tar gmni li un da yo fi li yo mi si Se saty vi-

si ter mi niT – ru se Ti, ma Sin ro de sac sxva ga re mo e ba Si Se iZ le bo da eTar gmnaT sity viT

`ssrk~.11

ter mi ni, da niS nu le biT mo no se man tu ri, kon cep tu a lu ri mar ke ri a, Tum ca war mod-

ge ni lia enis niS niT, sity vi Ta Tu sin tag miT; is mok le bu lia ko no ta ci ur cvli le bebs,

ro me lic Cve u leb riv leq si ka Si do mi ni rebs. teq ni ku ri ter mi nis mniS vne lo ba ro gorc

eneb Si, ise teq steb Si, kar gad gan sazR vrul sa gan ze mi a niS nebs. ter mi ni Se iZ le ba Se-

saty vi siT iTar gmnos, Cve u li leq si ku ri er Te u lis gan gan sxva ve biT.12 un da iT qvas, rom

iu ri di u li ter mi ne bi pir da pir un da iTar gmnos, mag ram ar ga mo i ricx e ba ek vi va len te-

bis Zi e bac, Tum ca ma Ti dad ge na yo vel Tvis ad vi li ar aris, mag., appel niS navs – mo wo de-

bas, mi mar Tvas, ga mo Za xe bas, ape la cia – ga sa Civ re bas, ro me lic zus tad un da Se e sa ba mos

kon kre tul do ku men tSi ar se bu li ter mi nis se man ti kur mniS vne lo bas.

4. iuridiul terminTa tipebi da kategoriebi

yo vel iu ri di ul Tar gman Si Se iZ le ba aR moC ndes sa mi ti pis ter mi ni: 1. isi ni, ro-

mel Tac aqvT se man ti ku ri ek vi va len ti, 2. isi ni, ro mel Tac me o re ena Si ara aqvT se-

man ti ku ri ek vi va len ti, mag ram Se iZ le ba mo i na xos fun qci u ri ek vi va len ti da bo los,

3. uTar gmni sity ve bi.13

10 ledereri m., Targmani jaSi q., Targmani – interpretaciuli modeli, mwignobari, Tb.,

2011, 112-113.11 iqve, 98-99.12 Bocquet C., “traduction specialisée, choix théorique et choix pratique” dans l’exemple de la traduction ju-

ridique dans l’aire fracophone, Parallèle, Genève, #18, 1996 125-126.13 ix. <http://ec.europa.eu/index.fr.htm >.


qarTul enaze

257

pir vel ka te go ri a Si mTar gmne li da So re bu lia Tar gmnis prob le ma ti kas Tan, ram-

de na dac is Se e xe ba uSu a lod spe ci fi ur ter mi no lo gi as, anu cne biT sqe mas. me o re ka te-

go ri a Si dge ba ek vi va len to bis sa kiTx i. mo po ve bu li ek vi va len ti aris cne bi Ti ek vi va-

len ti da aR mniS vne lis do ne ze aris ka no ni ku ri sa xel de ba pi ro biT si no ni mebs So ris,

ro mel Tac Se uZ li aT mi si sa xel de ba, zo ga dad, erT sis te ma Si mo ce mul cne bas un da Se e-

sa ba mos me o re sis te ma Si ar se bu li ek vi va len ti; am Sem Txve va Si, saq me exe ba ide a lur ek-

vi va lents. prob le me bi iq mne ba na wi lob ri vi ek vi va len to bis an ek vi va len to bis arar se-

bo bis pi ro beb Si. lin gvis tu ri Tval saz ri siT, na wi lob ri vi ek vi va len to ba aris ma Sin,

ro de sac sa kiTxi exe ba cne bis an sa xel de bis prob le mas. me sa me prob le ma – leq si ku ri

va ku u mi sa Targmn ena Si wyvi li ele men ti a, rom leb sac ù Tar gmnel sity vebs~ uwo de ben.

ro gorc erT, ise me o re Sem Txve va Si, da vas iw vevs er Ti eni dan me o re ena Si ga das vli sas

pir da pi ri Se saty vi sis ar qo na, rac TiT qmis mTe li leq si kis Ta vi se bu re baa da am gva-

rad, mo ce mu li ro me li me Se saty vi sis ar qo na ga o ce bas arc iw vevs.14

fran gul ena Si iu ri di u li no men kla tu ra Sed ge ba eq sklu zi u rad iu ri di u li da

or mxri vi mi kuT vne bis ter mi ne bis gan, isi ni Se iZ le ba ase da i yos:

1. eq sklu zi u rad iu ri di u li ter mi ne bi, ro mel Tac mxo lod sa mar Tleb ri vi mniS-

vne lo ba aqvT da ar ga mo i ye ne ba sa la pa ra ko ena Si, ese ni a, mag: cas sa ti on –ka sa cia, li ti ge –

da va, emhytéose – grZel va di a ni xel Sek ru le ba, greffi er – mosamarTlis mdivani, pourvoi –

gasaCivreba, greffe – sasamarTlos kancelaria, testateur – moanderZe. 2. iuridiuli terminebi, romlebic SeiWrnen Cveulebriv salaparako enaSi

magaliTad: (hypothèque – ipo Te ka).

3. sa kuT riv sa la pa ra ko enis ter mi ne bi, rom le bic Se iW rnen iu ris pru den ci a Si da

ra di ka lu rad gan sxva ve bu li mniS vne lo ba mi i Res: parquet (salaparako enaSi – parketi,

iuridiul enaSi – prokuratura; grosse – salaparako ena – msuqani, sqeli. iuridiuli ena

–kopia; siège – salaparako ena – adgilsamyofeli, iuridiuli ena – iurisdiqcia; barreau

– salaparako ena – wkepla, iuridiuli ena – advokatura.)

da sa xe le bu li ka te go ri e bi Se iZ le ba da i yos or Zi ri Tad na wi lad:15

1. Zi ri Ta di iu ri di u li sa kuT re bis ter mi ne bi, rom le bic Se ad ge nen e.w. `sa gan-

Zurs~ sa mar Tlis sfe ro Si da yvel ze xSi rad ga mo i ye ne ba, ese ni a: alié na ti on – gas xvi se-

ba, ar bit rer – sa ar bit ra Jo ko mi si is wev ri, arbitrage – arbitraJi, audience – sasamrTlos

sxdoma, autorité – xelisufleba, avocat – advokati, caution – Tavdeboba, clause – muxli, competence –kompetencia, contestation – acileba, contrat –kontraqti, convention – piroba, débat – kamaTi, délit – deliqti, gage – girao, garantie – garantia, interdiction – akrZalva, héritage –

qoneba, héritier – memkvidre, justice – samarTali, juge – mosamarTle, juger – gasamarTleba, jugement – ganaCeni, urisdiction – iurisdiqcia, juste – samarTliani, légitime – kanonieri, loi –

kanoni, magistrat – mosamarTle, magistrature – sasamarTlo, procedure – procedura, procès –

procesi, plaider – dacva, prérogative – prerogativa, règle – kanoni, rente – Semosavali, requête – moTxovna, revocation – gauqmeba, sanction – sanqcia, sentence – ganaCeni, sursis – pirobiTi

sasjeli, témoignage – mowmeoba, témoin – mowme, testament – anderZi, tribunal – sasamarTlo, tutelle – meurveoba, usufruit – uzufruqti, valable – misaRebi, da a.S.


169.15 ix. <http://ec.europa.eu/index.fr.htm>.


258

2. me o ra di iu ri di u li sa kuT re bis ter mi ne bi: am ter mi neb ma mi i Res Zi ri Ta di mniS-

vne lo ba sa la pa ra ko ena Si da sa mar Tlis ena Si Se i Zi nes gan sa kuT re bu li mniS vne lo ba.

zo gi er Ti ter mi ni er Ti da i gi ve mniS vne lo bas inar Cu nebs, anu iu ri di ul ma ter min ma Se-

i nar Cu na sa la pa ra ko ter mi nis Zi ri Ta di mniS vne lo ba. isi ni war mo ad ge nen fiq ri sa da

gan sjis Zi ri Tad ~in stru men tebs~ da ga ni xi la ven faq tis ar se bo bas, ese ni a: admettre –

daSveba, argumenter – argumentireba, certitude – WeS ma ri te ba, constatation – mtkicebuleba, constater – dadgena, contradiction winaaRmdegoba, conviction – sabuTi, nivTmtkiceba, contredire – sawinaaRdegos Tqma, document – dokumenti, doute – eWvi, énoncer – warmoTqma, établir –

damyareba, expose – gaxmaureba, exposer – Cveneba, wardgena, negation – uaryofa, prouver –

damtkiceba, refutation – gabaTileba, rejecter – ukugdeba, supposer – varaudi da a.S.

sxva ter mi ne bi, rom le bic Se di an am ka te go ri a Si sa mar Tlis ena Si Se i Zi nes spe ci-

fi ku ri mniS vne lo ba. ese ni ari an ana li ti ku ri fiq ris uni ver sa lu ri sa Su a le be bi: abus – bo ro tad ga mo ye ne ba, ac te – aq ti, ap ti tu de – una ri, avan ta ge – upi ra te so ba, be so in – sa Wi-

ro e ba, bi en – qo ne ba, bi en fa it – sar ge be li, ca pa cité – Se saZ leb lo ba, ca u se – mi ze zi, défa ut –

nak li, es sen ce – ar si, for me – for ma, jo u is san ce – mox ma re ba, mo tif – mo ti vi, mo bi le – moZ ra vi

qo ne ba, ob jet – sa ga ni, niv Ti, or dre – we si, ori gi ne – war mo mav lo ba, pro fi t – sar ge be li, pro tec-ti on – dac va, pu is san ce – Za la uf le ba, re so ur ces – re sur si, usa ge – ga mo ye ne ba, vi ce – nak li, vo lonté – ne ba- sur vi li da a.S

iu ri di u li leq si ka War bad Se mo iW ra zo gad ena Si, rac Se ad gens spe ci a lo bis

enis er T-erT sir Tu les. sa mar Tleb ri vi enis ter mi ne bi Se iZ le ba aR Wur vil iq nen sxva

mniS vne lo biT gan sazR vrul kon teq stSi. es mra val fe rov ne ba di di sir Tu lea da aq ve

iu ri di u li enis po li se mi u ro bis sa kiTxi dge ba.16 sa mar Tlis ena er T-er Ti yve la ze po-

li se mi u ri a, iqi dan ga mom di na re, rom iu ri di ul ter min Ta um rav le so bas ga aC nia mra-

va li mniS vne lo ba. am Sem Txve va Si, mTar gmnels akis ria sir Tu le – zus ti mniS vne lo bis

mo Zeb ni sa mo ce mul kon teq stSi, ra Ta mo Zeb nos Se sa ba mi si ek vi va len ti me o re ena Si; ma-

ga li Tad, ter mi ni dro it, ro mel sac fran gul -fran gu li leq si ko nis Ro ber t-is mi xed viT,

ram de ni me mniS vne lo ba aqvs:

1) uf le ba (dro it na tu rel – bu neb ri vi uf le ba, dro it de l’hom me – ada mi a nis uf le ba);

2) sa mar Ta li (dro it pub lic – sa xal xo sa mar Ta li, dro it in ter na ti o nal –sa er Ta So ri so sa-

mar Ta li, dro it des privés – ker Zo sa mar Ta li);

3) sa mar Ta li (mec ni e re ba) (fa culté de dro it, étu di ant en dro it iu ri di u li fa kul te tis

stu den ti, fa i re son dro it – iu ri di u li fa kul te tis stu den ti);

4) pri vi le gi a, pre ro ga ti va (a vo ir des dro its à la re con na is san ce de qqn-);5) ba Ji, ga da sa xa di (dro its léga ux – sa sa mar Tlos xar je bi, sa ba Jo ga da sa xa di – dro its

de do u a ne). iu ri di u li teq stis Tar gmni sas ucx o u ri re a lo bis ga da ta nis zo gi er Ti xer xi ga-

mo i ye ne ba, er T-er Tia adap ta ci a, rac iu ri di ul sis te meb Si ar se bu li tran sko di re bi-

saT vis Zi ri Ta di dab rko le ba a;17 teq ste bis mTar gmne li mis ga da lax vas kon teq sti sa da

Tar gmnis sa bo loo miz nis gaT va lis wi ne biT ax dens, ma ga li Tad: “Il travail dans les cabinets Juridiques” – sity va- sity viT iu ri di ul ka bi ne tebs niS navs, mag ram qar Tu lad Tar gmni sas

16 ix. <http://www.wipo.int/portal/index.html.fr>.17 Monin G., les problèmes theotiques de la traduction, Editions Callimard,1963, 234-145.


qarTul enaze

259

is, ro gorc sa ad vo ka to bi u ro ise un da iTar gmnos.18 Tar gmnis ori gi na lu ro ba swo red

imiT vlin de ba, rom Tar gmans sa Tar gmni enis ko lo ri tu lo ba Se e Zi nos. aq sa in te re soa

ci ce ro nis sity ve bi ati ke li ora to re bis – es qi ne sa da de mos Te nes naS ro me bis Tar-

gmni sas: `me vTar gmni di ara ro gorc Tar ji ma ni, ara med, ro gorc ora to ri, vi nar Cu neb-

di az rsa da for mas, an, ro gorc ity vi an, àz rov ne bis fi gu rebs~, mag ram gad mov cem di

maT Cven Tvis mi sa Re bi eniT. am gva ri moq me de biT me ar mqon da sity va sity vi Ti gad mo ta-

nis au ci leb lo ba, Tum ca Se vi nar Cu ne sa er To sti li da enis mniS vne lo ba~.19

5. das kvna

Ta na med ro ve msof li os mov le na Ta orom tri al Si Tar gma ni sul uf ro met mniS-

vne lo bas iZens. dRe i saT vis sam ya ro ga mo ir Ce va ci vi li za ci is, sa in for ma cio teq no-

lo gi is, mas me di is gan sa kuT re bu li miR we ve biT, glo ba lur -in teg ra ci u li pro ce se-

bis dawy e biT. is to ri u li Tu sxva faq to re bi uSu a lo kav Sir Sia enob riv po li ti kas Tan,

rac, Ta vis mxriv, tra duq to lo gi i sad mi, ro gorc mec ni e re bi sad mi da praq ti ku li saq-

mi a no bi sad mi in te ress am Zaf rebs. igi, ase ve, ada mi an Ta kul tu re bis gac vlis er T-er Ti

sa Su a le ba a. yo ve li ve ze moT qmu li dan Se iZ le ba im das kvnis ga ke Te ba, rom iu ri di u li

teq stis Tar gma nis Te o ri u li da praq ti ku li xer xe bis ga a na li ze ba da mis Tvis da ma xa-

si a Te be li Ta vi se bu re be bis ga mov le na mniS vne lo va nia teq ni ku ri Tar gma nis gan vi Ta-

re bi saT vis, rac xels Se uwy obs er Ta So ris kul tu ra Ta da ax lo e bi sa da sa er Ta So ri so

do ne ze in for ma ci is gac vlis pro ce sebs.


243.19 ix. <http://www.wipo.int/portal/index.html.fr>.

260

niklas lumani

samarTali rogorc socialuri sistema*

I

sa mar Tlis mcod ne o ba sa da so ci o lo gi as So ris Sro mis kla si ku ri da na wi le ba mo-

iTx ovs, rom sa mar Tlismcod ne o ba da ka ve bu li iyos nor me biT, so ci o lo gia ki, sa pi ris-

pi rod – faq te biT. iu ris tma un da gan mar tos da ga mo i ye nos nor me bi. so ci o logs ki Se-

uZ lia da kav des mar to o den sa mar Tlis faq tob ri vi kon teq stiT, mi si sa zo ga do eb ri vi

pi ro be bi Ta da ga mov li ne be biT. mag ram uk ve im dro i saT vis, ro de sac kel zen ma zus ti

for mu li re ba mis ca aR niS nul mo saz re bas, igi uk ve iyo moZ ve le bu li, Tu ara anaq ro-

nis tu lad qce u li. in te res Ta iu ris pru den ci i sa da „so ci a lu ri in Ji ne ri is“ moZR vre-

be bi sa mar Tlis ga mo ye ne bas uSu a lod faq tebs ukav Si reb dnen, rom le bic nor meb Si ki ar

iyo for mu li re bu li, ara med nor mis teqsts miR ma un da yo fi li yo aR mo Ce ni li. prag ma-

tiz mis mtki ce bis Ta nax mad, sa mar Tlis ne bis mi er ga mo ye ne bas yu radR e ba un da mi eq cia

imi saT vis, rac un da yo fi li yo gan sxva ve bu li sa mar Tleb ri vi kon struq ci e bi sa da sa-

mar Tleb ri vi ga dawy ve ti le be bis Se de gi; da es ara vi Tar Sem Txve va Si ar gu lis xmob da

uSu a lod sa mar Tlis sis te ma Si Sem dgo mi ga dawy ve ti le be bis mxo lod pre i u di ci re bas,

ara med so ci a lur re a lo ba Si faq tob ri vi Se de ge bis kon trols.

mkac ri ga mij vnis gaq ro bam, rac am yo ve li ves moh yva, mim di na re sa u ku nis da sawy i-

si dan sa fuZ ve li Ca u ya ra mar Tlmsa ju le bi saT vis so ci o lo gi is xel Sewy o bis ime debs.

Tum ca, sa mar Tlis per speq ti vi dan, so ci o lo gi is fun qcia ma inc uf ro dam xma re mec ni e-

re bad dar Ca. ram de ni me ga mo nak li sis gar da (ma ga li Tad, in sti tu ci is cne ba), so ci o lo-

gi as ara na i ri gav le na ar hqo nia sa mar Tlis Te o ri a ze da mxo lod od na vi ze moq me de ba

Tu mo ax di na iu ri di ul dog ma ti ka ze. ase ve, ga ur kve ve li a, „sa mar Tlis so ci o lo gi is“

spe ci a lur ma dis cip li nam un da uz run vel yos sa mar Ta li in for ma ci iT, Tu uSu a lod

so ci o lo gi am Ta vi si yve la kvle vi Ti sfe ros meS ve o biT. da, miT ume tes, ar ar se bobs

iuri di u li dog ma ti kis an sa mar Tlis Te o ri is adek va tu ri so ci o lo gi a.1

aR niS nul sa kiTx eb Tan da kav Si re biT, uka nas kne li ori de ka dis gan mav lo ba Si ar

Se im Cne o da di di moZ ra o ba. yo vel Sem Txve va Si, cxa di a, rom op ti mis tu ri mo lo di ne bi

so ci o lo gi is mxri dan mar Tlmsa ju le bis xel Sewy o bi sa Se sus tda da mi e sa da ga re a lo-

bas. biZ ge bi sa kiTx is das mis ra di ka lu ri cvli le bi saT vis am Ja mad arc sa mar Tlis mcod-

ne o bis da arc so ci o lo gi is ga naa mo sa lod ne li. Tum ca, ori ve dis cip li ni saT vis mo-

u lod ne lad, isi ni mom di na re o ben ga re dan: kvle ve bi dan, rom le bic, ise Ti sa xe le biT,

ro go ri caa sis te ma Ta zo ga di Te o ri a, ki ber ne ti ka (me sa me an me oTxe Ta o bi sa), mul ti-

* winamdebare naSromi Targmnilia Semdegi gamocemidan: Niklas Luhmann, Recht als soziales System, in: Zeitschrift für Rechtssoziologie, Band 20, Heft 1, 1999: 1-13.

1 ramdenime, Tumca Teoriuli TvalsazrisiT araintegrirebuli axali naSromis Sesaxeb,

ix.: Erk Volkmar Heyen (Hrsg.), Historische Soziologie der Rechtswissenschaft, in: Ius Commune – Sonder-heft 26, Frankfurt, 1986.

niklas lumani, samarTali rogorc socialuri sistema

261

va len tu ri lo gi ka, man qa na Ta Te o ri a, in for ma ci is Te o ria da bo lo xa neb Si, ro gorc

Se mo Ta va ze ba TviT re fe ri re bad „a u to po i e tur“ sis te ma Ta zo ga di Te o ri sa, mzard yu-

radR e bas im sa xu re ben.

zo ga di Te o ri is meS ve o biT es Se mov li Ti gza, dRes dRe o biT, uf ro met dab ne u-

lo bas iw vevs, vid re sicx a des da uf ro met prob le ma sa Tu Ria kiTx vas ba debs, vid re

pa su xebs. es imas Ta na caa da kav Si re bu li, rom ar se bu li Te o ri u li Se mo Ta va ze ba ni ma Te-

ma ti ku ri, bi o lo gi u ri, ne i ro fi zi o lo gi u ri war mo mav lo bi saa da ara na ir yu radR e bas

ar aq ce ven fsi qi kur an so ci a lur ga re mo e ba Ta Ta vi se bu re bebs. am dis ku si a Si jer je-

ro biT ver mo i Zeb na ad gi li sis te me bi saT vis, rom le bic Ta vis ope ra ci ebs „saz ri sis“ me-

di u mis dax ma re biT axor ci e le ben. axa li aR mo Ce nis Ta nax mad, bi o lo gi u ri, Tu ara zo-

ga dad fi zi ku ri sis te me bi, xa si aT de bi an ope ra ci a Ta swo red cir ku la ru li, re kur si-

u li, TviT re fe ren ci u li sa xiT. amiT gan pi ro be bu lia „su bi eq tis“, ro gorc TviT re fe-

ri re bis TiT qos da er Ta der Ti pre ten den tis, tax ti dan Ca mo ge ba. sxva mxriv, ax la es ar

un da niS nav des, rom fsi qi ku ri da so ci a lu ri sis te me bis in ter pre ti re ba bi o lo gi ur

sis te ma Ta ma ga liT ze un da mox des. ub ra lo ana lo gia ise ve wa ru ma te be li iq ne bo da, ro-

gorc bi o lo gi ur ter min Ta mxo lod me ta fo ru li gad mo Re ba so ci o lo gi a Si. pi ri qiT,

um niS vne lo va ne si iq ne bo da au to po i e tur sis te ma Ta zo ga di Te o ri is Se mu Sa ve ba, ro-

mel sac Se uZ lia ga iT va lis wi nos re a lo bis gan sxva ve bu li sa fuZ vle bi da xe le wi fe ba

im ga moc di le ba Ta aR qma da ga da mu Sa ve ba, rom le bic ise Ti gan sxva ve bu li sfe ro e bi dan

mom di na re o ben, ro go ri caa si cocx le, cno bi e re ba da so ci a lu ri ko mu ni ka ci a. am Ja min-

de li ga nu sazR vre lo ba, upir ve les yov li sa, imi Taa gan pi ro be bu li, rom ar ar se bobs

am gva ri zo ga di Te o ri a, ris ga moc, xSi rad, mu Sa o ba wa ri mar Te ba ma Te ma ti ki sa Tu bi o-

lo gi i sa gan Zal ze pir da pi ri ses xe biT, gad mo Re bis kon tro lis ga re Se.

sa mar Tlis Sem Txve va Si au to po i e tur so ci a lur sis te ma Ta Te o ri is ga mo ye ne bi-

sas mra val do ni a ni prob le ma wa mo iW re ba. sa mar Tlis, ro gorc so ci a lu ri sis te mis ga-

az re ba, Se saZ le be lia mxo lod im faq tis gaT va lis wi ne biT, rom es sis te ma sa zo ga do e bis

sis te mis qve sis te ma a, ro mel Tan er Ta dac sxva qve sis te me bic ar se bo ben. sa zo ga do e bis,

ro gorc Ta vad di fe ren ci re bu li so ci a lu ri sis te mis ga sa ge bad au ci le be li wi na pi-

ro baa so ci a lur sis te ma Ta zo ga di Te o ri a, ro mel sac Se uZ lia ara mar to am yov lis-

mom cve li sis te mis, ara med ase ve sxva so ci a lu ri sis te me bis, ma ga li Tad, dam swre Ta

So ris in te raq ci e bis an or ga ni za ci e bis da mu Sa ve ba. Te o ri u li ga dawy ve ti le ba ni, Se-

sa ba mi sad, ram de ni me do ne ze un da ga da na wil des da, amis sa fuZ vel ze, un da ga kon trol-

des, rom is, rac sa mar Tlad mi iC ne va, ase ve ar Se e xe ba zo ga dad sa zo ga do e bas, an su lac

yo vel so ci a lur sis te mas, Tu sa er Tod yo vel au to po i e tur sis te mas.

wi nam de ba re mo saz re ba ni kon cen tri re bu lia sa mar Tlis sis te ma ze da, am de nad,

sxva das xva do nis ur Ti er Tmi mar Te bis es prob le me bi ver iq ne ba gaT va lis wi ne bu li.2

Se de gad, es nak li Tavs iCens Se da re biT kon kre tu li ga re mo e bis gan xil vi sas, ro gorc

War bi ab straq ci a. es arc SiSs un da iw vev des da arc Ta vis Tav Si uk ve mec ni e ru lo bis

sam tki cad un da iq nes miC ne u li. mxo lod am gva ra daa Se saZ le be li zo ga di Te o ri is kon-

fron ti re ba kvle vis kon kre tul sfe ro Ta re a lo beb Tan, imis da sa na xad, Tu da, mo ce-

mul Sem Txve va Si, ro me li mo di fi ka ci iT aris igi qme di Ti.

2 amasTan dakavSirebiT, ix.: Niklas Luhmann, Soziale Systeme: Grundriß einer allgemeinen Theorie, Frankfurt, 1984.


262

II

upir ve les yov li sa, sa xe zea ori ino va ci a, ro me lic ga mo sa de gia Te o ri u lad

da fuZ ne bu li sa mar Tlis so ci o lo gi i saT vis: (1) sis te ma Ta di fe ren ci re bis Te o ri a,

ro me lic, sis te ma Ta zo ga di Te o ri is Se gu li a ne biT, di fe ren ci re bas sis te meb Si gan-

mar tavs sis te ma sa da ga re sam ya ros ur Ti er To be bis war mo e bis sa xiT; da (2) mtki ce ba,

rom am gva ri di fe ren ci re ba mxo lod Ta vad ve di fe ren ci re ba di sis te me bis TviT re fe-

ri re ba di da xu ru lo bis war mo e bi Taa Se saZ le be li, ra me Tu, sxva mxriv, maT ar eq ne baT

Se saZ leb lo ba, ga nas xva on Ta vi si ope ra ci e bi ma Ti ga re sam ya ro se u li ope ra ci e bi sa gan.

aR niS nu li ori mo saz re bis Ta nax mad, Se saZ le be lia (1) miR we ul iq nes sa mar Tlis sa zo-

ga do eb ri vo bis ga ge ba da (2) amas Ta na ve, ad rin del Tan Se da re biT, ukeT iq nes gan mar te-

bu li Ta vad sa mar Tlis sis te mis ref leq su ro bis una ri, anu – dog ma ti ka, an sa mar Tlis

Te o ri a, ga ni sazR vros, ro gorc sis te mis TviT re fe ri re bis Se mu Sa ve ba. es mo iTx ovs,

ra sak vir ve li a, uf ro zust, sis te mur -Te o ri u li Tval saz ri siT kon tro li re bad ga-

mo sa xu le bis sa xes, vid re ad re iyo mi Re bu li.

upir ve les yov li sa, au ci le be lia im gvar for mu li re ba Ta aci le ba, ro go ri caa

TiT qos da sa mar Tal sa da sa zo ga do e bas So ris ar se bu li ur Ti er To ba ni (rac imas gu-

lis xmobs, rom sa mar Ta li sa zo ga do e bis ga reT ar se bu li mo ce mu lo ba a). sa mar Tlis

sis te ma aris di fe ren ci re bu li fun qci o na lu ri sis te ma sa zo ga do e bis Sig niT. Se sa-

ba mi sad, Ta vi si ope ra ci e biT igi, ase ve, yo vel Tvis axor ci e lebs sa zo ga do eb ri vi sis-

te mis TviT rep ro du ci re bas (a u to po i e ziss). igi ami saT vis ga mo i ye nebs ko mu ni ka ci ebs,

ro mel Tac, mi u xe da vad mTe li am cne bi Ti ezo Te ri u lo bi sa, ar Se uZ li aT nor ma lu rad

ga sa ge bi saz ri si sa gan sru li ab stra hi re ba. a miT mxo lod is ar igu lis xme ba, rom sa mar-

Tlis sis te ma sa zo ga do e bis Tvis fun qci as as ru lebs, rom is mas „em sa xu re ba“, ara med

isic, rom sa mar Tlis sis te ma mo na wi le obs sa zo ga do e bis re a lo bis kon stru i re ba Si, im-

gva rad, rom sa mar Tal Si, ise ve, ro gorc yvel gan sa zo ga do e ba Si, Cve u leb ri vi mniS vne-

lo ba sity ve bi sa (sa gan Ta an moq me de ba Ta sa xe le bi, cif re bi, aR mniS vne le bi) Se saZ le be-

lia igu lis xme bo des da un da igu lis xme bo des. ba to ni mi u le ri ase ve ba to ni mi ule ria

sa mar Tlis sis te ma Si, mag ram Tu vin me ba ton mi u le rad Tavs mcda rad asa Rebs, da es sa-

kiTxi un da Se mow mdes sa mar Tlis sis te ma Si, ami saT vis kvlav zo ga dad ga sa ge bi enis xma-

re baa au ci le be li.

sxva mxriv, sa mar Tlis sis te ma ga nas xva vebs Ta vis Tavs sa mar Tlis Si da sa zo ga do-

eb ri vi (da, bu neb ri vi a, ga re sa zo ga do eb ri vi) ga re sam ya ro sa gan. is ar aris arc po li ti-

ka da arc eko no mi ka, arc re li gia da arc aR zrdis sis te ma, is ar awar mo ebs xe lov ne bis

ni mu Sebs, ar kur navs da a va de bebs, ar av rce lebs axal am bebs, Tum ca mi si ar se bo ba Se uZ-

le be li iq ne bo da, es yo ve li ve rom ar ar se bob des. am de nad, igi aris da rCe ba did wi lad

da mo ki de bu li Ta vis ga re sam ya ro ze, ise ve, ro gorc Ti To e u li au to po i e tu ri sis te-

ma, xo lo sa zo ga do e bis sis te mis fun qci o na lu ri di fe ren ci re bis xe lov nu ro ba am da-

mo ki de bu le bas ki dev uf ro aZ li e rebs. Tum ca, sa mar Ta li, ro gorc da xu ru li sis te ma,

Ta vi si ope ra ci e bis do ne ze sru li ad av to no mi u ri a. mxo lod sa mar Tals Se uZ lia Tqvas,

ra aris sa mar Tleb ri vi da ara sa mar Tleb ri vi, da am sa kiTx is ga da sawy ve tad mu dam un-

da da i mow mos Ta vi si ope ra ci e bis Se de ge bi da das kvne bi sis te mis Sem dgo mi ope ra ci e-

bi saT vis. Ti To e u li Ta vi si ope ra ci iT man un da mo ax di nos Ta vi si ope ra ci u li Se saZ-


263

leb lo bis kvlav war mo e ba. Ta vis struq tu rul sta bi lu ro bas igi mo i po vebs (ro gorc

Se degs am re kur si u lo bi sa) am uwy ve to bis ga mo, da ara sar geb li a ni ze moq me de bi Ta Tu

dam sa xu re bu li Se de giT.

„Se da re bi Ti av to no mi is“ gav rce le bu li ga moT qmi sa gan gan sxva ve biT, amiT sa mar-

Tlis ro gorc da mi ki de bu le ba, ase ve mi si da mo u ki deb lo ba uf ro mka fi o daa xaz gas mu-

li. an, sxvag va rad rom iT qvas: so ci o lo gi u ri Te o ri a, Tu igi sa mar Tlis sis te mis Te-

o ri is sa xiT aris for mu li re bu li, xe davs uf ro met da mo ki de bu le beb sa da uf ro met

da mo u ki deb lo bebs, vid re es sa mar Tlis nor ma lu ri mu Sa o bi sas aris Tval sa Ci no da,

swo red ami to mac, igi un da ga ne ri dos „Se da re bi Ti av to no mi is“ aram yar for mu li re-

bas. di fe ren ci re bis meS ve o biT aR mo cen de ba da mo ki de bu le bi sa da da mo u ki deb lo bis

mzar di ur Ti er To ba, ra me Tu di fe ren ci re ba ga na pi ro bebs sis te ma sa da ga re sam ya ros

So ris ur Ti er To be bis uf ro ma Ral kom pleq su ro bas. am de nad, sa mar Tlis sis te mis av-

to no mi u ro bis cne bis for mu li re ba Se uZ le be lia (ka u za lu ri) da mo ki de bu le bi sa da

da mo u ki deb lo bis do ne ze. es sxvas ara fers niS navs, Tu ara sis te mis ope ra ti ul da xu-

ru lo bas, ro me lic sis te mis Ri a o bis pi ro ba a.3

am gvar Te o ri as mxo lod ma Sin Se uZ lia iyos da ma je re be li, ro de sac mo xer xde-

ba zus tad ga ni sazR vros, Tu ra Si mdgo ma re obs sis te mis spe ci fi ku ri da xu ru lo ba da

ro gor ga na pi ro bebs igi sis te mis Ri a o bas. es mi iR we va imis uf ro zus ti aR we riT, Tu

ris gan Sed ge ba sa mar Tlis gan sa kuT re bu li ele men ta ru li ope ra ci e bi (rac, sa mar Tlis

gar da, sxva gan arc ar sad ar se bobs) da Tu ro gor xde ba ma Ti kvlav war mo e ba ur Ti er Tmi-

mar Te bis gziT.

sa mar Ta li im gva rad, ro gorc amas verc er Ti sxva sis te ma ver SeZ lebs, aya li bebs

nor ma ti ul mo lo di nebs, rom le bic aR Wur vi lia mdgra do bis una riT kon fliq tu ri

Sem Txve vi sas.4 Tum ca, sa mar Tals ar Se uZ lia imi si ga ran ti re ba, rom Se sa ba mi si mo lo-

di ne bi ar iq ne ba dar Rve u li, mag ram mas Se uZ lia imi si ga ran ti re ba, rom isi ni dar Rve vis

Sem Txve va Sic mo lo di ne bad dar Ce bi an da ami si wi nas wa ri cod na da Sety o bi ne ba Se saZ-

le be li iq ne ba. am de nad, so ci o lo gi u ri Tval saz ri siT, nor ma ti u lo ba sxva ara fe ri a,

Tu ara kon trfaq tob ri vi sta bi lu ro ba, anu gan sa kuT re bu lad mkac ri sa xe faq tob ri-

o bi sa. sxvag va rad rom iT qvas: sa mar Ta li gva Ta vi suf lebs, ram de na dac es mo lo di nebs

icavs, imed gac ru e ba Ta sa fuZ vel ze swav li sa da maT Tan Se gu e bis moTx ov ni sa gan. amiT

igi war mo Sobs kon fliq tis ga daW ris imeds (ri Tac, amas Ta na ve, iZ le va kon fliq te bis

mo Zi e bi sa da maT Tan gam kla ve bis sa Su a le bas), ram de na dac igi Se i cavs (ro gorc yo vel-

Tvis, Ti To e u li Sem Txve vi saT vis ga ur kve vel) wi na re ga dawy ve ti le bas imis Ta o ba ze,

Tu vin un da is wav los mo lo di nis dar Rve vi sa gan da vin ara.

am mo lo din Ta Ca mo sa ya li beb lad au ci le be lia or ma gi ko di, ro me lic Se i cavs po-

zi ti ur Ri re bu le bas (sa mar Tleb ri vi) da ne ga ti ur Ri re bu le bas (a ra sa mar Tleb ri vi)

da mo xer xe bu lo biT ga mo ricx avs ro gorc wi na aR mde go bebs (sa mar Ta li aris umar Tlo-

ba, umar Tlo ba aris sa mar Ta li), ase ve me sa me Ri re bu le bas (ro go ri ca a: ga mo ye ne ba do ba,

po li ti ku ri opor tu niz mi). ko di re ba ga dam wyve ti mniS vne lo bi saa sa mar Tlis sis te mis

di fe ren ci re bi saT vis, ra me Tu igi uz run vel yofs sis te mas Ta vi si Si na ga nad Ca mo ya li-

3 Sdr. aseve: Edgar Morin, La Méthode, Bd. 1, Paris, 1977, bevr adgilas, metadre biologiisaT-

vis, ix.: Francisco Varela, Principles of Biological Autonomy, New York, 1979. 4 ufro dawvrilebiT, ix.: Niklas Luhmann, Rechtssoziologie, 2. Aufl ., Opladen, 1983.


264

be bu li Sem Txve vi To biT. yve la fe ri, rac Se dis sa mar Tlis re le van tu ro bis sfe ro Si,

Se saZ loa iyos ro gorc sa mar Tleb ri vi, ase ve ara sa mar Tleb ri vi, da rac am ko di re bas

ar eq vem de ba re ba, mxo lod ma Si naa sa mar Tleb ri vad mniS vne lo va ni, Tu igi mniS vne lo va-

ni a, ro gorc wi na re kiTx va sa mar Tleb ri vi sa da ara sa mar Tleb ri vis Se sa xeb ga dawy ve ti-

le bis mi sa Re bad.

daw vri le bi Ti ana li zi aC ve nebs, rom ko di re ba or mag fun qci as aRas ru lebs: er Ti

mxriv, igi em sa xu re ba mo lo din Ta dar Rve vis prob le mis sti mu li re bas, imi Ti, rom iT va-

lis wi nebs mo lo di nis an mo lo di nis dam rRve vi qce vis mi er po zi ti u ri an ne ga ti u ri Se-

fa se bis ga mow ve vas. am mi mar Te biT, ko di mib mu lia sa mar Tlis fun qci as Tan. Tum ca, imav-

dro u lad, is em sa xu re ba sis te mis Sig niT mim di na re Tan mim dev ru lo bis Se mow me bas, anu

mi si mex si e re bis aq tu a li ze bas. mex si e re ba ki sxva ara fe ri a, Tu ara Tan mim dev ru lo bis

Se mow me ba da ami saT vis igi mo i az rebs, sa va ra u dod uk ve ne i rof si qo lo gi ur do ne zec,5

or mag ko di re bas, ro mel sac Se uZ lia ro gorc Tan mim dev ru lo bis, ase ve ara Tan mim dev-

ru lo bis dad ge na da ma Ti ga mo ye ne ba Sem dgom ope ra ci eb Tan da kav Si re biT. ko di re bis

pir ve li fun qcia em sa xu re ba sis te mis di fe ren ci re bas sa mar Tlis spe ci fi ku ri amo ca-

ni saT vis. me o re fun qcia em sa xu re ba sis te mis au to po i e tur kvlav war mo e bas, anu kvlav-

war mo e bi Ti ur Ti er Tda mo ki de bu le bis da xu ru lo bas. is uz run vel yofs, rom nor ma ti-

ul mo lo din Ta Ca mo ya li be bis mTe li pro ce si wa ri mar Tos im mTa va ri Tval saz ri siT,

aris Tu ara igi mo lo din Ta Ca mo ya li be bis wi na re pro ce seb Tan Tav se ba di.

ro de sac aR niS nu li or ma gi fun qci a, da ami Ti sa mar Tlis au to po i e zi sic, uz run-

vel yo fi li a, sis te mas Se uZ lia ref leq su ri pro ce se bi sa da, bo los, TviT ref leq si is

gan vi Ta re bac, am de nad, Se uZ lia re gu li re bis Ta vad ve re gu li re ba, anu, ase ve, sa mar-

Tlis cvli le bis sa mar Tleb ri vad re gu li re ba da mTli a ni sis te mis Se fa se ba sa ku Ta ri

Tval Ta xed viT, ma ga li Tad sa mar Tli a no bis ide iT.

III

Sem dgom mo nak ve Teb Si am Te o ri u li aT vlis wer ti lis ram de ni me Se de gi iq ne ba gan-

xi lu li. maT So ris, gan sa kuT re biT im gvar as peq tebs un da mi eq ces yu radR e ba, rom leb-

Si ac aR niS nu li Te o ria iseT Se xe du le bebs am kvid rebs, ad re rom sxvag va rad, an sa er-

Tod ar iyo da na xu li.

upir ve les yov li sa, sa mar Tlis au to po i e zi sis Te o ri is Se degs ga ne kuT vne ba is,

rom sis te mis sazR vre bi sxvag va ra daa gan fe ni li, vid re es ad re (da sa xel dobr, ase ve sa-

mar Tlis so ci o lo gi u ri sis te mur -Te i ri u li da mu Sa ve bis we siT) iyo mi Re bu li. aqam de

sa mar Tlis sis te ma ga ni xi le bo da an iu ri di u lad, ro gorc nor ma Ta ur Ti er Tkav Si ri,

an Se mec ne bis sis te mis Tval saz ri siT, ras Tan da kav Si re bi Tac xde bo da re a lu ri so ci-

a lu ri ur Ti er To bi dan ab stra hi re ba. iu ris te bi sa mar Tals uyu reb dnen, ro gorc mak-

ro teqsts. an, ro gorc so ci o lo gi is Tvi saa Cve u li, xde bo da yu radR e bis ga da ta na im

in sti tu ci eb ze, rom le bic, Zi ri Ta dad, sa mar Tli Taa da ka ve bu li, iq ne ba es or ga ni za-

cia (ro gor caa upi ra te sad sa sa mar Tlo), Tu iu ris te bis pro fe si a. am Tval Ta xed viT,

Se saZ le be li xde bo da im gva ri prob le me bis em pi ri u li da mu Sa ve ba, ro go ri caa „mar-

5 Sdr.: Heinz von Foerster, What is Memory that it may have Hindsight and Foresight as well? in: Samuel Bogoch (Hrsg.), The Future of the Brain Sciences, New York 1969, S. 19-64.


265

Tlmsa ju le bis xel mi saw vdo mo ba“. amas Ta na ve, rTu li iyo sa mar Tlis sis te mis gan sxva-

ve ba sa xel mwi fo sa gan, ro gorc or ga ni za ci a Ta sa fuZ vli sa da Za la uf le bis wya ro sa-

gan. po li ti kis ze gav le na sa mar Tal ze ga az re bul iq na, ro gorc er Tgva ri sa xe ze moq-

me de bi sa (sa mar Tli dan sa mar Tal Si?), an, su lac mTe li sa mar Tlis sis te ma ga ge bul iq na

po li ti kis sis te mis per speq ti va Si, ro gorc po li ti kis „im ple men ta ci a“. mi u xe da vad

mi si am bi va len tu ro bi sa, aR niS nul ma per speq ti vam ase ve gar kve ul wi lad gan sazR vra

iu ris te bis Tval saz ri si sa mar Tal sa da po li ti kas Tan da kav Si re biT.6

TviT re fe ri re ba di da xu ru lo bis da saS ve bo ba sis te mis sazR vre bis Se sa xeb sru-

li ad sxva war mod ge nebs uy ris sa fuZ vels. ma Ti gan mar te ba xor ci el de ba ara in sti tu-

ci ur, ara med ope ra ci ul do ne ze, da me tad re, Ta nax mad so ci o lo gi u ri dam kvir veb lis

Se xe du le bi sa, uSu a lod sa mar Tlis sis te mis mi er ve, ra Sic mas ex ma re ba ope ra ci e bis

re kur si u li mi mar Te ba ima ve sis te mis ope ra ci e bis Se de geb Tan (an per speq ti veb Tan).

aqe dan ga mom di na re, yo ve li ko mu ni ka ci a, ro me lic wa mo a ye nebs an Se e wi na aR mde ge ba sa-

mar Tleb riv mtki ce bas, aris sa mar Tlis sis te mis Si na ga ni ope ra cia – ma Si nac, ro de sac

es ga mow ve u lia me zob lebs So ris da viT, av to sag zao Sem Txve viT, po li ci is mi er kon-

tro liT, Tu ne bis mi e ri sxva mi ze ziT. sak ma ri si a, rom ko mu ni ka ci am Ta vi si Ta vi mi a kuT-

vnos sis te mas, da ami saT vis uk ve ga mo i ye nos ko di sa mar Tleb ri vi / ara sa mar Tleb ri vi.

bu neb ri vi a, ar se bobs ase ve sa mar Tlze ga re ga ni dak vir ve bac, ma ga li Tad pre sis mi er

mox se ne bis mom za de bi sas; ase ve, aR zrdis sis te ma Sic xor ci el de ba sa mar Tlis da mu-

Sa ve ba sas wav lo miz niT, ris Tvi sac ga mo i ye ne ba iu ri di u li Sem Txve ve biT mxo lod si-

mu li re ba da ara ga dawy ve ti le ba Si wvli lis Se ta na. am de nad, ne bis mi e ri mi Ti Te ba sa-

mar Tal ze ver Ca iT vle ba sa mar Tlis sis te mis Si na gan ope ra ci ad. mag ram yo vel Tvis,

ro de sac ko mu ni ka cia war mo i So ba mar Tlmsa ju le bis gan xor ci e le bis, sa mar Tleb ri vi

da ve bis mog va re bis, sa mar Tlis cvli le bis kon teq stSi, anu sa mar Tleb riv -nor ma ti u li

mo lo di ne bis Ca mo ya li be bis pro ces Si, sa xe zea sa mar Tlis sis te mis Si na ga ni ope ra ci a,

ro me lic, ama ve dros, ad gens sa mar Tlis sis te mis sazR vrebs yo vel dRi u ri cxov re bis

kon teq sti sa gan ga sa mij nad, ro mel sac Se uZ lia sa mar Tleb ri vi sa kiTx e bis wa mo ye ne ba.

sis te mis sazR vreb Tan da kav Si re biT, Se saZ le be lia sak ma od kar gad iq nes Ses wav-

li li sa mar Tlis sis te mis fil tra ci is efeq ti. ma ga li Tad, mka fi od Cans, Tu sa er Tod

ra rTu li Se iZ le ba iyos, uwy vet cxov re bi se ul ur Ti er To beb Si (qor wi ne ba, sam sa xu-

reb ri vi da me zob lu ri ur Ti er To ba ni) sa mar Tlis ga mo ye ne ba, imi saT vis, rom upi ra te-

so ba mi e ni Wos pi rad Se xe du le bebs. or ma gi ko dis si xis te: is, rom pi ra di sa mar Tleb-

ri vi po zi ci is dac va da kav Si re bu lia sa pi ris pi ro mo saz re bis ara sa mar Tleb ri vad

miC ne vas Tan, am sir Tu lis mi zezs Tval sa Ci nos xdis; da mze ra So re u li aR mo sav le Tis

sa mar Tleb ri vi kul tu re bis ken ase ve adas tu rebs, rom sa mar Tlis mox mo ba Se saZ loa

kon fliq tis sur vi lad iq nes miC ne u li da am de nad, in sti tu ci u rad ga u mar Tle be li a,

iw vevs ra gu lis ac ru e bas.

ra sak vir ve li a, ar se bobs ur Ti er Tkav Si ri sa mar Tlis kom pleq su ro bas, amiT gan-

pi ro be bul sa mar Tlis ga um Wvir va lo ba sa da gu lis ac ru e bis zRur blis si maR les So-

ris. am gva rad ve, gu lis ac ru e bis sa wi na aR mde god Se iZ le ba imoq me dos (ci vi li za ci a Ta

Se da re bi sas nor ma lu rad da na xul ma) sa mar Tlis ko ruf ci am. re a lis tu rad un da iq nes

6 mniSvnelovani Sedegia, rom iuristebTan, ufro metad, vidre sxva profesiebis Sem-

TxvevaSi, gaazrebulia maTi praqtikis politikuri konteqsti. Sdr.: Elmar Lange/Niklas Luhmann, Juristen – Berufswahl und Karrieren, in: Verwaltungsarchiv 65 (1974), S. 113-162 (157 ff.).


266

miC ne u li, rom sa mar Ta li Se e sa ba me ba ga ba to ne bul in te re sebs da, sxvag va rad, sa zo ga-

do eb ri vi Tval saz ri siT, mas arc moq ce va da arc Ta vis ga ta na ar Se eZ le bo da (rac, sxva-

Ta So ris, imas ar un da niS nav des, rom es ga re mo e ba moq me debs sa mar Tleb ri vi po li ti kis

Tval saz ri siT da Seg ne bu la daa mo wes ri ge bu li). am Tval saz ri siT, uf ro ga sa o ca ri a,

yve laf ris mi u xe da vad, sa mar Tlis de ko rum pi re bis miR we va di xa ris xi. amis me o xe biT

mcir de ba gu lis ac ru e bis do ne, ya lib de ba ndo ba obi eq tu ri mo sa mar Tli sad mi. me o re

mxriv, swo red am Sem su bu qe bis Se de gad, ma tu lobs sa mar Tlis kom pleq su ro ba, saq me Ta

ra o de no ba da sxva das xvag va ro ba, ri Tic iz rde ba re gu li re bis sa Wi ro e ba, da gu lis ac-

ru e ba ga da i nac vlebs ko ruf ci i dan kom pleq su ro bi sa ken. amiT igi im gvar for mas iRebs,

rom lis wi na aR mde gac Ta vad sa mar Tlis sis te ma uZ lu ria da ro me lic, sa mar Tlis is to-

ri a Si, mud miv Ci vil Ta mi ze zi gam xda ra.7

aR niS nu li amo sa va li wer ti lis ga zi a re bis Sem Txve va Si, az ri ekar ge ba imis daS-

ve bas, rom sa mar Tlis sis te mis struq tu re bi, rom le bic, Ta vis mxriv, Ta vi an Ti ope ra-

ci e bis war mo e bas are gu li re ben, Se saZ le be lia ga ni sazR vron ze moq me de bi sa da Se de gis

mo de lis mi xed viT. struq tu ra Ta spe ci fi ka cia yo vel Tvis mo i az rebs uSu a lod sis te-

mis ope ra ci ebs. es ar ewi na aR mde ge ba va ra uds, in te re seb Tan sa mar Tlis nor ma lu ri Se-

sa ba mi so bis Se sa xeb. ase ve, amiT arc isaa ga mo ricx u li, rom ga re Se dam kvir ve bels Se-

uZ lia sa mar Tlis sis te mis aR we ri saT vis da ix ma ros mo de li – ze moq me de ba/tran sfor-

ma cia/Se de gi. mag ram, am gvar ma aR we ri lo bam iZu le biT un da mis ces „Sa vi yu Tis“ sa xe

tran sfor ma ci is fun qci as, da un da ga iT va lis wi nos, rom sa mar Ta li Ta vis re aq ci ebs

yo vel Tvis pi rad mdgo ma re o bas Se u Tan xmebs da rom mas Se uZ lia TviT Sec vla, ma Si nac

ki, ro de sac ga re Se in te re se bi ar ic vle bi an, da rom igi ar moq me debs „tri vi a lu ri man-

qa nis“ msgav sad. Tum ca im zo miT, ri Tac un da mox des mo ce mu lo bis gaT va lis wi ne ba, um-

jo be si a, mo de li dan ze moq me de ba/ Se de gi, ga da nac vle ba TviT re fe ri re bad sis te ma Ta

Te o ri a ze.8 faq tob ri vad ar se bul saq mis vi Ta re bas igi ukeT mi e sa da ge ba.

IV

al baT yve la ze mniS vne lo va ni upi ra te so ba TviT re fe ren ci u lad da xu ru li sa-

mar Tlis sis te mis Te o ri i sa iu ris tTa dog ma tur -sa mar Tleb riv da is to ri ul -sa mar-

Tleb riv war mod ge neb Tan si ax lo vea – si ax lo ve, ro me lic, Sem dgom, kvlav Ta vi si ga-

ucx o e bis efeq tiT, iw vevs gak vir ve ba sa da ga Ri zi a ne bas.9 so ci o lo gi u ri Te o ria cdi-

7 amisi magaliTia Sesavali diskursi naSromSi: Simon-Nicolas-Henri Linguet, Théorie des loix civiles, ou Principes fondamentaux de la societé, London, 1767, Bd, 1, S. 1-177.

8 zemoqmedebis da daxurulobis meSveobiT dawyvilebis urTierTgansxvavebis Sesaxeb,

ix. aseve: Francisco Varela, L’auto-organisation: De l’apparence au mécanisme, in: Paul Dumouchel/Jean-Pierre Dupuy (Hrsg.), L’autoorganisation: De la physique au politique, Paris, 1983, S. 147-164.

9 zustad paraleluri problema warmoiSoba TeologiasTan mimarTebiTac, da amasTan

dakavSirebiT ukve dawvrilebiTi diskusiac arsebobs. Sdr.: Wolfhart Pannenberg, Die Allge-meingültigkeit der Religion, in: Evangelische Kommentare 11 (1978), S. 356-357; Frithard Scholz, Freiheit als Indifferenz: Alteuropäische Probleme mit der Systemtheorie Niklas Luhmanns, Frankfurt, 1982; Detlef Pollack, Die Religionstheorie Niklas Luhmanns und ihre systemtheoretischen Voraussetzungen, Diss. Leip-zig, 1984; Hans Moritz, Religion und Gesellschaft in der DDR, in: Theologische Literaturzeitung 110 (1985), S. 573-588; Michael Welker (Hrsg.), Theologie und funktionale Systemtheorie: Luhmanns Religionssoziolo-gie in der theoretischen Diskussion, Frankfurt, 1985.


267

lobs iu ris tTa ara mar to moq me de be bis, ara med war mod ge ne bis re kon stru i re bas, an

sul mci re, im we sis da xer xi sa, rom li Tac sa mar Tlis sis te ma axor ci e lebs TviT dak-

vir ve be bi sa da Tvi TaR we ri lo be bis ge ne ri re bas. amas Tan da kav Si re biT, aRar aris uk ve

la pa ra ki „i de o lo gi is kri ti kis“, an kla si ku ri sti lis cod nis so ci o lo gi is Se sa xeb,

rom le bic cdi lob dnen az rov ne bis ma ne ris mi sa da ge bas in te re se bi sa da so ci a lu ri

mdgo ma re o be bi sad mi da mis gan mar te bas am sa xiT.

amo sa va li wer ti lia Te zi si, rom lis mi xed vi Tac TviT re fe ren ci ul sis te mas Ta-

vi si ope ra ci e bis Se kav Si re ba da kvlav war mo e ba mxo lod Ta na ma va li TviT dak vir ve bi sa

da Tvi TaR we ri lo bis meS ve o biT Se uZ li a. Zal ze mar ti vad rom iT qvas, sa Wi roa „sa fuZ-

vle bi“, imi saT vis, rom mo xer xdes uricxv Si na gan Se saZ lo kav Sir Ta Ser Ce vi Ti da mu Sa-

ve ba da ga kon trol des Tan mim dev ru lo ba /a ra Tan mim dev ru lo ba. ami to mac, mo lo din Ta

Ca mo ya li be bis yo vel pro ces Tan er Tad, wa ri mar Te ba sa kon tro lo dak vir ve ba, rom lis

meS ve o bi Tac war mo ebs ima ze dak vir ve ba, Tu ro gor xde ba sam ya ro ze dak vir ve ba, anu

xde ba imis Ta o ba ze ko mu ni ci re ba, Tu sis te ma Si ro gor un da gan xor ci el des Se sa ba mi-

si an Se u sa ba mo ko mu ni ci re ba. iu ris te bi amas „ar gu men ta ci as“ uwo de ben. so ci o lo gi u-

ri Tval saz ri siT ki, uf ro „re dun di re ba“, anu cal ke u li ope ra ci is mo u lod ne lo bis

efeq tis Sem ci re ba igu lis xme ba.10

yo ve li kom pleq su ri sis te ma val de bu lia da a ba lan sos mra val gva ro ba, anu Ta vi-

si ba za lu ri ele men te bis ra o de no ba da sxva das xvag va ro ba, er Tga rov ne bas Tan mi mar-

Te biT. kom pleq sur ga re sam ya ro Si mo u lod ne lo bis ga re Se da mo uq ne lad ope ri re ba

Se uZ le be li a, nac vlad ami sa, au ci le be lia Ri a o ba iri ta ci e bi sad mi, rom le bic Cve ul

praq ti kas afer xe ben. me o re mxriv, Tu sa mar Tal ma un da uz run vel yos usaf rTxo e ba, ar

Se iZ le ba aR niS nu li Ri a o bis Sors miS ve ba. au ci le be lia er Tgva rov ne bis im gva ri uz-

run vel yo fa, rom er Ti an ram de ni me ele men tis Tvi se bis cod na (ma ga li Tad, sa ka non-

mdeb lo ga dawy ve ti le be bis cod na) iZ le o des kon kre tul Sem Txve va Si sis te mis qce vis

Se sa xeb das kvne bis ga mo ta nis Se saZ leb lo bas.

aR niS nu li sa kiTx i, Se da re biT ma Ra li mra val gva ro bi sa da, Se sa ba mi sad, Se da re-

biT ma Ra li er Tgva rov ne bi sa, mWid ro daa da kav Si re bu li sis te mis uTi er To beb Tan Ta-

vis ga re sam ya ros Tan. amo sa va li wer ti li is un da iyos, rom elas ti kur da myar sis te-

mebs So ris ur Ti er To bi sas, elas ti ku ri sis te me bi mi e sa da ge bi an myar sis te mebs – ise-

ve, ro gorc qvi Sa mi i Rebs qvis for mas, da ara – qva qvi Si sas. sa mar Tlis ar gu men ta ci u-

li kul tu ra, ro me lic did wi lad war mo Sobs mra val gva ro bas, ma ga li Tad, war mo a Cens

Tun dac Ti To e u li cal ke u li Sem Txve vis gan sa kuT re bu lo bas da kma yo fil de ba ise Ti

araf ris mTqme li zo ga di for mu le biT, ro go ri caa „Ta na zo mi e re ba“ Tu „in te res Ta ba-

lan si“, iqiT ken ga da ix re ba, rom gax snas sa mar Tlis sis te ma ga re sam ya ros Se da re biT

mya ri sis te me bi sad mi, Tun dac teq no lo gi u ri an ka pi ta lis in ves ti ci iT for mi re bu li

msxvi li kor po ra ci e bi sad mi Se sa gu eb lad, ma Sin, ro de sac myar, er Tgva rov ne bis ma Ra li

xa ris xis sa mar Tlis sis te mas, mi u xe da vad ne bis mi e ri sa zo ga do eb ri vi Se de gi sa, Ta vi si

ga re sam ya ros uf ro elas ti ku ri sis te me bis sa pi ris pi rod, Se eZ le ba Ta vis ga ta na da,

upir ve les yov li sa, Zli er elas ti ku ri ko mu ni ka ci is me di u me bis – ro go ri caa fu li, an

po li ti ku ri Za la uf le ba – ga mo ye ne bis for me bis dad ge na.

10 redundirebis marTvis saxiT argumentaciis rekonstruirebis Taobaze, aseve Sdr.:

Niklas Luhmann, Die soziologische Beobachtung des Rechts, Frankfurt, 1986, S. 31 ff. aseve Sdr.: Georgio Lazzaro, Entropia della legge, Torino, 1985.


268

es mxo lod er Tia im mra va li ma ga li Ti dan, rac adas tu rebs, rom so ci o lo gi u ri

ana li zi, sis te ma Ta mi er TviT dak vir ve bi sa da Tvi TaR we ri lo bis we sis gan sa kuT re bul

ga Ta vi se bas Tan er Tad, war mo Sobs ase ve ga ucx o e bis efeq tsac. ar gu men ta ci is re kon-

stru i re ba er Tgva rov ne bis uz run vel yo fis miz niT ver ax dens ar gu men ta ci is im gvar

ga ge bas, ra dac is mi iC ne va. is ar gu men ta ci as go niv ru li, da ma je re be li sa fuZ vle bis Zi-

e bis sa xiT ki ar ga i az rebs, ara med Sem Txve vi To bis daZ le vi sa da sis te mur ur Ti er Tda-

mo ki de bu le ba Ta kon den si re bis sa xiT. so ci o lo gi u ri aR we ri lo ba ise Ti sa xiT aR wers

sis te mis Tvi TaR we ri lo bas, ra sac uSu a lod es Tvi TaR we ri lo ba Ta vad ver mo i cav da

(Tum ca, am sa kiTx Tan da kav Si re biT, es bo lo sity va ar aris). am de nad, is sa mar Tlis sis-

te mas mu dam ak vir de ba mo ce mu li sqe mis dax ma re biT – ma ni fes tu ri / la ten tu ri, da ami-

to mac, ase ve xe davs, rom sis te ma ver xe davs imas, rom is ver xe davs, ra sac ver xe davs.

mag ram, aR niS nu li, gan sxva ve biT ide o lo gi is kri ti ki sa gan, ar ga niz ra xavs arc mxi le-

bis da arc gan ma naT leb lo bis efeqts. nac vlad ami sa, mo ce mu li mid go ma im pe ra ti u lad

mom di na re obs im va ra u di sa gan, rom yo ve li au to po i e tu ri sis te ma Ta vi si ope ra ci e bis

di fe ren ci re bas axor ci e lebs Ta vi si ve gan sxva ve be bis dax ma re biT, da am de nad, Tu mas

di fe ren ci re bis Se nar Cu ne ba surs, mas eq mne ba dab rko le ba, kvlav ga nas xva os Ta vi aR-

niS nu li gan sxva ve bi sa gan.

ram de nad Sors vrcel de ba dog ma ti ka Si aR niS nu li Se uZ leb lo ba, aq Ria kiTx vad

dar Ce ba. yo vel Sem Txve va Si, igi Se e xe ba uSu a lod kod sac. im kiTx vis gan xil va, sa mar-

Tleb ri vi sa da ara sa mar Tleb ri vis gan sxva ve ba ga mo i ye ne ba sa mar Tleb ri vad Tu ara sa-

mar Tleb ri vad, sis te mas pa ra doq seb Si mo aq cevs da sul mci re, mo ax dens im ope ra ci e bis

blo ki re bas, rom le bic aR niS nul kiTx vas Ta naa mi er Te bu li. sa mar Tlis Te o ri is mi er

war mo e bul ma dak vir ve bam da aR we ri lo bam sa mar Tlis sis te mis mTli a no bi sa, un da iva-

ra u dos ko dis mi sa Re bo ba. is arc tav to lo gi as un da efuZ ne bo des (sa mar Tleb ri vi aris

is, rac sa mar Tleb ri vi a) da arc pa ra doqss (sa mar Tleb ri via is, rac sa mar Tleb ri vi ar

aris). man uSu a lod sis te mis Sig niT sis te mis mTli a no bis gan sazR vris es Se saZ leb lo ba

un da Se a sus tos; man un da mo ax di nos sis te mis aR we ri lo bis de tav to lo gi re ba da de pa-

ra doq si re ba da, ama ve dros, un da SeZ los ami saT vis sa Wi ro ope ra ci e bis ga u Ci na re ba.11

Tu es mis Tvis mniS vne lo va ni a, so ci o logs Se uZ li a, sa mar Tlis Te o ri is mi er sis te mis

de tav to lo gi re bis da de pa ra doq si re bis mcde lo bebs da ak vir des sqe mis – ma ni fes tu-

ri / la ten tu ri – ga mo ye ne biT; ma Sin igi Se am Cnevs iu ri di u li dis kur sis sxvag va rad mi-

mar Tu li ma ni fes tu ri gan zra xu lo bis la ten tur fun qci ebs. sis te ma Ta zo gad Te o ri-

as ami saT vis mom za de bu li aqvs ase ve gan sxva ve ba bu neb riv da xe lov nur au ci leb lo bas

So ris:12 is, rac de tav to lo gi re bas da de pa ra doq si re bas em sa xu re ba, uSu a lod sis te-

mis Tvis war moC nde ba, ro gorc bu neb ri vad au ci le be li. amis gan sa pi ris pi rod, dam kvir-

ve bels Se uZ lia mo ce mul se man ti kur saq mi a no ba Ta fun qci is amoc no ba da, Se sa ba mi sad,

fiq ri sxva, fun qci o na lu rad ek vi va len tur Se saZ leb lo beb ze; mas mo ce mu li prob le-

11 aseve Sdr.: Yves Barel, La paradoxe et la système: Essai sur le fantastique social, Grenoble, 1979; ders., De la fermeture à l’ouventrue en passant par l’autonomie? in: Domouchel / Dupuy a.a.O. (1983), S. 466-475; Semdgom, samarTlis Teoriuli da istoriuli perspeqtiviT sakiTxis SeswavlisaTvis,

ix.: Niklas Luhmann, Die Theorie der Ordnung und die natürlichen Rechte, in: Rechtshistorisches Journal 3 (1984), S. 133-149.

12 Sdr.: Lars Löfgren, Some Foundational Views on General Systems and the Hampel Paradox, in: International Journal of General Systems 4 (1978), S. 243-253.


269

mis ne bis mi e ri gan sazR vru li se man ti ku ri amo nax se ni eC ve ne ba dro iT gan pi ro be bu lad

da Sem Txve vi Tad, da ma je reb lo bis mi wo de ba ze da mo ki de bu lad spe ci fi kur sa zo ga do-

eb riv -is to ri ul mdgo ma re o ba Si.

V

TviT re fe ren ci ul, au to po i e tur sis te ma Ta zo ga di Te o ri is dax ma re biT, ad-

rin del Tan Se da re biT, uf ro uke Taa Se saZ le be li sis te ma Ta Te o ri is da kav Si re ba evo-

lu ci is Te o ri as Tan. Se de gis sa xiT, es ga mo iw vevs ga re sam ya ros Tan „Se gu e bis“ cne bis

Se sus te bas, rom lis meS ve o biT, verc bu neb riv evo lu ci a Si for ma Ta ma Ra li xa ris xis

uc vle lo ba, da verc ga nax le ba Ta er Tdro u li tem pi, je rov nad ver ga ni mar te ba. uk ve

igi ve iT qmis cocx al sis te ma Ta evo lu ci is Te o ri a ze da, miT ume tes, sa zo ga do eb ri vi

evo lu ci is Te o ri a zec.

sa gan ge bo evo lu ci u ri pro ce se bi ma Si naa Se saZ le be li, ro de sac mo xer xde ba cal-

ke ul aut po i e tur sis te ma Ta di fe ren ci re ba; ra me Tu, ro gorc ki aR niS nu li gan xor ci-

el de ba, sis te mas Se eZ le ba struq tu ra Ta va ri i re ba, ram de na dac es Tan xved ra Si iq ne ba

mi si kvlav war mo e bis gag rZe le bas Tan. struq tu ra Ta for mi re bi sa da Sec vli saT vis, au-

to po i e tur sis te mebs Se uZ li aT ga re sam ya ro dan ro gorc Sem Txve vi Ti, kvlav gaq ro ba-

di biZ ge bis, ase ve Ta vis sa ve ope ra ci eb Si daS ve bu li kvlav war mo e bis Sec do me bis ga mo-

ye ne ba. amas Tan da kav Si re biT, Se saZ leb lo ba ni xSi rad swo red Si na ga ni Tan mim dev ru lo-

bis moTx ov ne bi Taa uf ro Zli er SezR u du li, vid re ga re sam ya ro Si ga dar Ce nis prob le-

me biT; an, sxvag va rad rom iT qvas: sis te ma, sak ma od xSi rad, ar ga mo i ye nebs Ta vi suf le bis

im xa risxs, ris sa Su a le ba sac mas ga re sam ya ro aZ levs, da Ta vis evo lu ci as uf ro me tad

zRu davs, vid re es eko lo gi u rad sa Wi ro iq ne bo da.13 kla si ku ri dar vi nis tu li Te o ri is

apa ra tiT, am mo di fi ka ci is Sem Txve va Sic, mar Te bu lia evo lu ci is da xa si a Te ba, ro gorc

da u geg ma vi (a ra ko or di ni re bu li, da, am mniS vne lo biT, „Sem Txve vi To bis“ ga mom ye ne be-

li) gan sxva ve bi sa va ri a ci as, se leq ci a sa da res ta bi li ze bas So ris.

am de nad, sa mar Tlis evo lu ci is Te o ri am, upir ve les yov li sa, ori sa kiTxi un da ga-

ar kvi os: (1) ro me li prob le ma ga na pi ro bebs gan sa kuT re bu li sa mar Tleb ri vi evo lu ci-

is ga mo yo fas zo ga di sa zo ga do eb ri vi evo lu ci is Sig niT da (2) ro gor ya lib de ba sa mar-

Tlis au to po i e zi si im gva rad, rom igi Se iZ le ba gag rZel des struq tu rul cvli le ba Ta

pi ro beb Sic? mo ce mul kiTx veb ze pa su xis ga ce ma va ri a ci is prin ci pi dan un da da iwy os,

ra me Tu mxo lod ma Sin, ro de sac va ri a cia gan sa kuT re bul Ta vi se bu re bebs war mo a Cens,

Se saZ loa Ca mo ya lib des se leq ci is spe ci fi ku ri me qa niz mic.

prob le ma, ro me lic ga na pi ro bebs sa mar Tlis gan sa kuT rbul evo lu ci as, Se saZ-

loa dar Ces ga ur kvev lo ba Si imas Tan da kav Si re biT, Tu, kon fliq tis Sem Txve va Si, ro-

me li mo lo di ne bi iq ne ba da cu li, an, sul mci re, kon trfaq tob ri vi Tval saz ri siT, ga-

mar Tle bu lad da sa bu Te bu li. aR niS nu li prob le ma gax de ba aq tu a lu ri, Tu Ta vi dan ve

ar iyo ase Tad miC ne u li, ra me Tu, seg men tu ri so ci a lu ri struq tu ris mi er gan sazR-

vru li a, Tu vin ro mel mxa res un da id ges moTx ov ne bis wa mo ye ne bi sas, fi cis da de bi sas,

an uki du res Sem Txve va Si, brZo li sas. sa mar Tlis evo lu cia iwy e ba seg men tur sa zo ga-

13 am SemTxvevaSi, organizaciis farTod ganvrcobil cnebasTan dakavSirebiT, aseve ix.

Karl Weick, The Social Psychology of Organizing, 2. Aufl ., Reading, Mass. 1979.


270

do e ba Ta struq tu re bis da sus te biT, upir ve les yov li sa ki so ci a lur kon fliq teb Si

sak ma ri si ga ur kvev lo bis Se mo ta niT. Sem dgom ki, swo red is un da ga dawy des, Tu ro gor

un da iq nes aSo re bu li es ga ur kvev lo ba, ris Tvi sac iwy e ba se leq ci is kri te ri um Ta gan-

vi Ta re ba. re li gi u ri Tu to mob riv -po li ti ku ri ro le bis gar kve u li da mo u ki deb lo ba

wi na re sa na Te sa vo Tu sa me zob lo kav Si re bi sa gan ami saT vis al baT ga dam wyve ti mniS vne-

lo bis iyo. yo vel Sem Txve va Si, sa mar Tlis evo lu ci is amoq me de ba ar aris da mo ki de bu-

li ima ze, rom sa mar Tleb ri vad mbo Wa vi („sa mo sa mar Tlo“) ga dawy ve ti le bis uf le ba-

mo si le ba ni uk ve in sti tu ci o na li ze bu li a. am gva ri mowy o ba war mo ud ge ne lia ro gorc

sak ma od gan vi Ta re bu li gvi an de li ar qa u li sa zo ga do e bi saT vis, ase ve, sa va ra u dod, mi-

ke nu ri kul tu ris Tvi sac. is mo i az rebs uk ve ar se bu li, uk ve gan vi Ta re bu li sa mar Tleb-

ri vi we se bis kri ti kul ode no bas, rac iZ le va am gva ri uf le ba mo si le bis sa mar Tal Tan

kav Si ris war mod ge nis Se saZ leb lo bas. an, Te o ri u li for mu li re biT: sa mar Tlis au to-

po i e zi si, sa mar Tlis wa mo e ba sa mar Tlis ve meS ve o biT, uk ve Se saZ le be li un da iyos, imi-

saT vis, rom mbo Wa vi ga dawy ve ti le be bis mim Re bi sa sa mar Tlos cen tra lu ri in sti tu ti,

ro me lic mas Se saZ leb lad xdis, iyos Se saZ le be li. evo lu cia pir da pir ki ar mu Sa obs,

ara med epi ge ne tu rad. mxo lod am gva ra daa Se saZ le be li TviT ga ma az re be li ino va ci e bis

aR mo ce ne ba. Ta na med ro ve dam kvir veb le bi swo red ami tom ani We ben mis ti kur, an re li gi-

ur mniS vne lo bas mo ce mu li wris aR mo ce ne bis asi met ri u lo bis pa ra doqss. ma ga li Tad,

are o pa gi Rmer Tis Ca re viT Se iq mna; sa mar Ta li Rmer Tma da do buC qis qveS; an, mog vi a ne-

biT da uf ro ci vi li ze bu lad: sa mar Ta li Seq mna Rmer Tma ada mi a nis bu ne bis meS ve o biT.

mxo lod ro de sac va ri a ci i sa da se leq ci is sak ma ri si di fe ren ci re ba uz run vel yo-

fi lia da ara yo ve li sa mar Tleb ri vi moTx ov na aris er Tdro u lad sa mar Tleb ri vic da

ara sa mar Tleb ri vic – imis mi xed viT, Tu vis Se e xe ba saq me – Se uZ li aT se leq ci is kri te-

ri u mebs TviT gan vi Ta re ba se leq ci is kri te ri um Ta gan. mxo lod xan grZli vi sa mar Tleb-

ri vi praq ti ki sa da dro is man Zil ze mi si cvli le be bis dak vir ve bis Se de gad iq mne ba Se-

saZ leb lo ba se leq ci i sa da res ta bi li ze bis ur Ti er Tgan sxva ve bi sa. uk ve aR mo ce ne bu li

sa mar Tlis sis te ma avi Ta rebs ref leq si is Se saZ leb lo bebs, kiTx vis qveS aye nebs Ta vis

„sa mar Tli a no bas“, ub run de ba (ga da sa xa dis ak re fi sa da va lis amo Re bis li mi ti re bis sa-

xiT; ma ga li Tad, „so lo nis re for mis“ mniS vne lo biT) mo ra lur war mod ge nebs sa ar se bo

eko no mi kis da sa ca vad.14 re li gia da mo ra li ax de nen sa mar Tlis ar gu men ta ci u li mtki-

ce bis struq tu ris SezR ud vas da amiT – Se saZ leb lo bas, mi e ni Wos sa mar Tals tra di ci-

is sim tki ce. amas Tan er Tad, sa mar Ta li, ga mom di na re Ta vi si or ga ni za ci u li praq ti kis

Ta vi se bu re bi dan, me tad re rom Si, Se saZ loa im de nad kom pleq su ri gax des, rom sa mar-

Tleb ri vi cod na aRar iq nes miC ne u li aris tok ra ti is nor ma lur cod nad. war mo i So ba

swav le bis gan sa kuT re bu li mowy o bis moTx ov ni le ba. Se de gi cno bi lia (Tav da pir ve lad

swav le bis aR mniS vne li) in sti tu ci is cne bis sa xiT. sa mar Tlis sta bi li ze ba da e kis ra

dog ma ti ze bas da sis te ma ti ze bas, rom le bic, Ta vis mxriv, sa zo ga do eb riv cvli le bebs

Ta vi si, cne beb Si ve mo ce mu li ino va ci is po ten ci a liT ga uZ le ben.

14 amasTan dakavSirebiT, Tanamedrove mniSvnelobiT: E.P. Thompson, The Moral Economy of the English Crowd in the 18th Century, in: Past and Present 50 (1971), S. 76-136; James C. Scott, The Moral Economy of the Peasant: Rebellion and Subsistence in Southeast Asia, New Haven, 1976.


271

VI

mo ce mu li per speq ti vi dan Ta na med ro ve po zi ti u ri sa mar Tlis Ta vi se bu re ba-

Ta gan xil vi sas, Tval Si sa ce mi a, rom, mra va li Tval saz ri siT, evo lu ci is es sa xe ve Rar

fun qci o ni rebs. Se saZ lo a, Cve ni vi Ta re bi saT vis igi zed me tad ne li a. yo vel Sem Txve va-

Si, va ri a ci is sa ba bi mo sa lod nel kon fliq tTa gan Wvre ta Si ki aRar mdgo ma re obs, ara-

med, sa mar Ta li are gu li rebs moq me de bis ma ne rebs, rom le bic, Ta vis mxriv, aR Wur vi lia

kon fliq tis una riT. sa mar Ta li Ta vad ve war mo Sobs im kon fliq tebs, rom leb sac igi

sa Wi ro ebs Ta vi si evo lu ci i saT vis da amis meS ve o biT srul yofs Ta vis au to po i e ziss.

ma ga li Tad, igi ad gens, rom mxo lod Rvi nis gan sazR vru li ra o de no bis sub si di re ba Se-

iZ le ba, da amis Se de gad iw vevs im prob le mebs, rom le bic, Ta vis mxriv, sa mar Tleb ri vi

prob le me bis sa xiT, kvlav Se aR we ven sa mar Tlis sis te ma Si.15 amis Se de gad, sa mar Ta li

ga nic dis evo lu ci as – geg ma zo mi e re ba ze la pa ra ki zed me ti a! – im de nad swra fad, rom

sta bi li ze bis tra di ci u li sa Su a le ba ni aRa raa qme di Ti. sa mar Ta li axer xebs dog ma tu-

ri kon tro li sa gan das xlto mas. ase ve, uk ve Se uZ le be lia mi si aR we ra nor ma Ta sis te mis

sa xiT, rom ara fe ri iT qvas „Se mec ne ba Ta“ sis te mis Se sa xeb, ara med igi un da ga ni mar tos

mxo lod Ta vi si ko diT gan sazR vrul so ci a lur sis te mad. sta bi li ze ba am je rad mxo-

lod sa mar Tlis moq me de bis po zi ti u ro ba Si mdgo ma re obs, anu ima Si, rom gan sazR vru li

nor me bi ga dawy ve ti le be biT (iq ne ba es ka non mde bel Ta, mo sa mar Tle Ta, Tu ko men ta tor-

Ta ga ba to ne bu li Se xe bu le be bis ga dawy ve ti le ba ni) aris moq me de ba Si moy va ni li da jer

ar Sec vli la. sa mar Tlis sta bi lu ro ba, amis Se de gad, sru li ad tem po ra lu ri Tval saz-

ri siT un da iq nes ga ge bu li, da sag nob ri vi sa kiTx e bi mxo lod kom pleq su ro bis Tval-

saz ri siT mo na wi le o ben Ta maS Si. isi ni ar Tu le ben cvli le bebs, da es imas iw vevs, rom sa-

mar Ta li, Zli er aC qa re bul cvli le ba Ta tem pi sas, mTli a no ba Si rCe ba ise Tad, ro go ric

aris. ase ve, Se saZ loa odo mar qu ar dis da mow me ba re li gi is fun qci o na lu ri cne bi sa da

ne bis mi e ri sxva fun qci o na lu ri ek vi va len tiT re li gi is Ca nac vle bis Se sa xeb: ar aris

sa Wi ro aRel ve ba, aR niS nu li pro ce sis sir Tu lis gaT va lis wi ne biT, igi xan grZli vi

dro is man Zil ze gas tans, ase rom, Cven cocx le bi aRar viq ne biT, ro de sac es Ca nac vle ba

gan xor ci el de ba.16

sa mar Tlis Te o ri i saT vis dRem de (da, Se saZ loa sa mu da mo dac?) rTu lia sa mar-

Tlis po zi ti u ro bis am gva ri ga ge ba, Ca mo So re bu li, upir ve les yov li sa, ga re ga ni (u pi-

ra te sad, mo ra lu ri) da fuZ ne bis Se sa xeb yve la war mod ge ni sa gan. me-19 sa u ku nis wa mowy-

e bam, ga ge bu li yo sa mar Ta li, ro gorc Ta vi suf le bis ga ran tia (da es niS navs: ara go-

niv ru li da amo ra lu ri qce vis Ta vi suf le ba sac), da amis meS ve o biT go ni sa da mo ra lis

tra di ci u li er Ti a no bis gax le Ci sad mi mi sa da ge bu li yo, ver ga a mar Tla. Ta vad kel zen-

sac esa Wi ro e ba Zi ri Ta di nor ma, Tun dac am bi va len tu ri sta tu siT, Se mec ne bis Te o ri is

hi po Te zi saT vis. da, Cve u leb ri vi iu ris ti saT vis sru li ad mi u Re be li un da iyos, rom

Ta vad kar gi, mar jve ar gu men te bi sxvas ara fers iw ve ven, Tu ara ar gu men ta ci is da das-

15 an, imis saCveneblad, rom aRniSnuli fenomeni mTlad axali ar aris, kidev erTi magali-

Ti me-18 saukunidan: meRileTa sasargeblod, samarTali adgens, rom dauSvebelia Ri-

lis imave masalisagan damzadeba, risganac mzaddeba samosi (ix.: Victor de Riqueti, Marquis de Mirabeau, L’ami des hommes, Paris, 1883, S. 90).

16 Odo Marquard, Religion und Skepsis, in: Peter Koslowski (Hrsg.), Die religiöse Dimension der Gesellschaft: Religion und ihre Theorien, Tübingen, 1985, S. 45.


272

tu re bas, anu mi si er Tgva rov ne bis gam ya re bas. am si tu a ci a Si, au to po i e tur sis te ma Ta

Te o ria iZ le va, sul mci re, adek va tu ri aR we ri lo bis Se saZ leb lo bas. Se iZ le ba Tu ara

mo ce mu li aR we ri lo bis uSu a lod sa mar Tlis sis te ma Si Se ta na, anu mi si ga mo ye ne ba aR-

niS nu li sis te mis Tvi TaR we ri lo bis sa xiT, aq Ria kiTx vad un da dar Ces (rac imas niS navs,

rom ga da e ces evo lu ci as). au to po i e tur sis te ma Ta Te o ri as am vi Ta re ba Si mxo lod is

Za luZs, rom SeZ le bis dag va rad naT lad ga mo i ye nos mi si ve au to po i e zi si.

amis meS ve o biT, sa kiTxi sa mar Tlis moq me de bis sa fuZ vli sa da da sa bu Te bis Se sa xeb

ga da i nac vlebs da xu ru lo bi sa da Ri a o bis mzar di ur Ti er Tda mo ki de bu le bis va ra u di-

sa ken. sa mar Tlis sis te mas, mxo lod ro gorc TviT re fe ren ci u lad da xu rul sis te mas,

Se uZ lia ga na vi Ta ros „mgrZno be lo ba“ sa zo ga do eb ri vi in te re se bi sad mi.17 am gva rad ga-

ge bu li evo lu cia axor ci e lebs (ro gorc or ga niz me bis, ase ve so ci a lu ri sis te me bis

do ne ze) for me bis se leq ci as, rom le bic uz run vel yo fen ma Ra li do nis kom pleq su ro-

bas da xu ru lo bi sa da Ri a o bis kom bi ni re bi sas. mag ram, aR niS nu liT swo red rom ar igu-

lis xme ba ar se bu li sa zo ga do eb ri vi in te re se bi sad mi uke Te si mi sa da ge ba; ase ve, arc sa-

mar Tlis uke Te si ko ruf ci a.

me o re, amas Tan da kav Si re bu li Tval saz ri si, Se e xe ba pa ra doq se bis kre a ti u lo-

bas.18 „pa ra doq sSi“ igu lis xme ba dak vir ve bis, an aR we ris fe no me ni, me tad re is, rom aR-

we ri lo bis mi Re bas Se de gad mos devs sa pi ris pi ro aR we ri lo bis mi Re bac. pa ra doq se bis

dak vir ve ba, ro gorc ma ga li Tad es war mo i So ba ko dis ga mo ye ne bi sas Ta vi si Ta vis mi-

marT,19 ax dens sis te mis dak vir ve bi sa da aR we ris blo ki re bas, mi u xe da vad imi sa, rom dam-

kvir ve be li, ama ve dros, un da iyos Ta nax ma, rom ar mox des sis te mis Ta vis sa ve au to po i-

e zis Si blo ki re ba pa ra doq sis meS ve o biT. sxva sity ve biT, sis te ma iZ le va da arc iZ le va

mas ze dak vir ve bis sa Su a le bas, ro gorc pa ra doq su li sis te ma. dam kvir ve bel ma, am de nad,

un da mo ax di nos aR niS nu li TviT pa ra doq si re bis ga daq ce va Ta vi si sag nis Tvi se bad, me-

tad re Sem de gi kiTx vis ga mo ye ne biT: ro gor ax dens sis te ma Ta vi si Ta vis de pa ra doq si-

re bas.20

mo ce mu li mo saz re ba ni Se e xe ba ro gorc ga re gan dak vir ve bas, ase ve TviT dak vir-

ve bas. am de nad, isi ni sa kiTx is im gvar das mas uz run vel yo fen, rom lis far gleb Si ac Se-

17 mgrZnobeloba aq mocemuli mniSvnelobiT: Philippe Nonet/Philip Selznick, Law and Society in Transition, London, 1978. seve Sdr.: Gunther Teubner, Substantive and Refl exive Elements in Modern Law, in: Law and Society Review 17 (1983), S. 249-284.

18 amasTan dakavSirebiT, Sdr.: Klaus Krippendorff, Paradox and Information, in: Brenda Dervin/ Melvin J. Voigt (Hrsg.), Progress in Communication Sciences 5 (1984), S. 45-71. paradoqsTa nayofi-

erebis Sesaxeb aRniSnuli mosazreba, sxvaTa Soris, Seesabameba, ritorikis Zvel tradi-

cias, Cveuli mosazrebebisa da upiratesobebis paradoqsirebis meSveobiT imis dasab-

uTebis Sesaxeb, rom maTi sapirispiro mocemulobanic aseve Seesabameba WeSmaritebas

– mcdeloba, romelsac, aseve, SeuZlia Tavisi Tavis parqdoqsireba. magaliTisaTvis ix.

orive naSromi avtorisa: Ortensio Iando, Paradossi, cioe sententie fuori del commun parere… , Vinegia 1545, da ders., Confutatione del libro de paradossi nuovamente composta, in tre oration distinta, o.O., o.J.

19 magram, amasTanave, amas adgili aqvs sxva SemTxvevebSic, rodesac dasabuTebisTvis gamoi-

yeneba gansxvaveba. magaliTad, samarTlis nebismieri transcendentaluri dasabuTeba

dgas im kiTxvis winaSe, aris Tu ara gansxvaveba transcendentalursa da empiriuls So-

ris Tavadve transcendentaluri, rac empiriuls transcendentalurad miiCnevda, an

empiriuli, rameTu kantma piradad Semoitana es gansxvaveba me-18 saukunis dasasruls.20 amasTan dakavSirebiT, Sdr. aqve, sqolio 11.


273

saZ le be lia so ci o lo gi i sa da sa mar Tlis Te o ri is Ta nam Srom lo ba. cxa di a, sa mar Tlis

Te o ri i saT vis es gu lis xmobs, rom man aqam de dam kvid re bu li WeS ma ri te ba ni de pa ra doq-

si re bis fun qci e bi sa un da ugu le bel yos da amiT bu neb ri vi dan xe lov nur au ci leb lo-

beb ze ga da vi des.21 es ki mxo lod ma Sin iq ne ba Se saZ le be li, ro de sac so ci o lo gi a, uco-

din ro ba Si am na bi ji saT vis, la ten tu ro bis am gan ma naT leb lo bi saT vis, ad rin del Tan

Se da re biT uf ro met Te o ri ul usaf rTxo e bas ga mo i mu Sa vebs.

ger ma nu li dan Tar gmna la Sa breg va Zem*

21 Sdr. aqve, sqolio 12.

* Ti na Tin we reT lis sa xel mwi fo sa da sa mar Tlis in sti tu tis di req to ri.

274

saxelmZRvanelo principebi avtorTaTvismoTxovnebi statiis avtorTa mimarT

1. avtorTa wre

iu ri di u li fa kul te tis Jur na li aq vey nebs sta ti ebs iu ris pru den ci is yve la mi-

mar Tu le biT. ga mo saq vey neb lad sta ti i sa Tu sxva ma sa lis war dge nis uf le biT sar geb-

lo ben Sem de gi pi re bi:

• Tsu -is iu ri di u li fa kul te tis pro fe sor -mas wav leb le bi (maT So ris, mow ve u li

pe da go ge bi);

• iu ri di u li fa kul te tis doq to ran te bi;

• sa mar Tlis sfe ro Si moR va we mec ni e re bi da praq ti ko si iu ris te bi, iu ri di u li

fa kul te tis pro fe sor Tan Ta na av to ro biT;

• Tsu -is iu ri di u li fa kul te tis ma gis tra tu ris kur sdam Tav re bu le bi (ro mel Ta

sa ma gis tro naS rom ma da im sa xu ra umaR le si Se fa se ba. sta tia un da iyos sa ma gis-

tro naS ro mis na wi li);

• sxva av to re bi, rom le bic sa re daq cio ko le gi is da va le biT mo am za de ben pub li-

ka ci ebs cal ke ul sa kiTx eb ze.

2. statiis moculoba

statiis saorientacio moculoba ar unda aRematebodes 70 000 nabeWd simbolos

sityvebs Soris arsebuli manZilisa da sqolioebSi miTiTebuli wyaroebis CauT vlelad.

3. Si na ar sob ri vi moTx ov ne bi

• ga mo saq vey ne bel sta ti a Ta So ris gan sa kuT re bu li mniS vne lo ba mi e ni We ba aka de-

mi u ri per so na lis mi er war mod ge nil im sta ti ebs, rom leb Sic iq ne ba war mo Ce ni-

li sa mar Tlis aq tu a lu ri prob le me bi da Se mo Ta va ze bu li ma Ti ga daW ris gze bi;

• praq ti kul saq mi a no ba Si Cab mu li spe ci a lis te bis mi er war mod ge ni li im sta ti-

e bis mec ni e rul Ri re bu le bas, rom le bic exe ba sa mar Tal ga mo ye ne bis praq ti kis

ana lizs, gan sazR vravs av to ris mi er praq ti ku li sa mar Tleb ri vi prob le me bis

iden ti fi ci re ba, das ma da da sa bu Te bu li ga dawy ve ta.

4. ga mo saq vey neb lad war mod ge nis pro ce du ra da for ma ti

av tor ma sta tia un da war mo ad gi nos eleq tro nu li for ma tiT, Mic ro soft Wor d-is do-

ku men tis sa xiT, da asa xav des:

a. av to ris vi na o bas;

b. sta ti is sa xel wo de bas;

g. av to ris sa kon taq to mo na ce meb sa da eleq tro nu li fos tis mi sa marTs;

d. sta ti is ga mog zav nis Ta riRs.

sta ti is qar Tu li teq sti Ses ru le bu li un da iyos Acad Nusx–12 fon tiT, ucx o e no-

va ni teq sti – Ti mes New Ro man–12 fon tiT, sqo lio – ima ve fon te bis `10~ zo miT; stri-

saxelmZRvanelo principebi avtorTaTvis

275

qo ne bi un da da Sor des er Ti in ter va liT, ab za ci ga mo i yos er Ti Enter -iT da ara Tab -kla-

vi SiT, sti le bi un da iyos maq si ma lu rad er Tgva ro va ni da teq stSi ar Ca is vas ga da ta nis

niS ne bi; mar jve na mxa res un da dar Ces 4 sm si ga nis min do ri. Ti To e u li gver di un da da i-

nom ros gver dis bo los, mar jve na mxa res.

naS ro mis struq tu ru lad Ca mo ya li be ba un da mox des ara mar to Se sa ba mi si Ta ve bi-

saT vis nu me ra ci is mi ni We biT, ara med gan sa xil ve li sa kiTx e bis da sa Ta u re biT. sta ti-

is Ta ve bad, qve Ta ve bad da qveq ve Ta ve bad da yo fi sas ga mo ye ne bul un da iq nes ara bu li

ricx ve bi. mag.: 1.; 1.1.; 1.1.1. da a.S., cal ke un da ga mo i yos Se sa va li da das kvna.

teq sti, Zi ri Ta dad, un da gad mo i ces III pir Si, av to ri sa ku Ta ri po zi ci is da sa fiq si-

reb lad maq si ma lu rad un da mo e ri dos I pir Si Txro bas.

sta ti as ar da er Tvis ga mo ye ne bu li li te ra tu ris sia (wya ro e bi gan Tav se bu lia

sqo li o eb Si).

5. ci ti re bis teq ni ka da sqo li os ga for me bis we si

av tor ma sqo li o Si un da mi u Ti Tos Ta vis mi er moy va ni li ci ta te bi sa da faq tob ri-

vi ga re mo e be bis wya ro.

sity vis, sa xel wo de bis, sa Ta u ris Se mok le ba teq stsa da sqo li o Si ar da iS ve ba, gar-

da sa yo vel Ta od mi Re bu li Se mok le be bi sa (mag.: pa rag ra fi – §, we li – w., ma ga li Tad –

mag., ixi le – ix., Se a da re –Se ad. da a.S.).

Tu sta ti a Si aris ab re vi a tu ra, mi si ga mo ye ne bis pir vel Sem Txve va Si is un da iyos

ga Sif ru li, ris Sem de gac frCxi leb Si mi e Ti Te ba ab re vi a tu ra, ro me lic Sem dgom iq ne ba

ga mo ye ne bu li (mag., ger ma ni is sa mo qa la qo ko deq si (Sem dgom Si – gks); ama ve prin ci piT,

xSi rad ga mo ye ne bul kon ven ci a Ta, ka non Ta Tu sxva Ta sa xel wo de be bi Se mok lde ba sak-

van Zo sity vis mi xed viT, anu mi si ga mo ye ne bis pir vel Sem Txve va Si is mox se ni e bu li un da

iyos sru lad da frCxi leb Si mi e Ti Tos sak van Zo sity va (mag., ada mi a nis uf le ba Ta ev ro-

pu li kon ven cia (Sem dgom Si – kon ven ci a).

• sa mar Tleb ri vi aq tis ga mo ye ne bi sas au ci le be lia sqo li o Si mi e Ti Tos mi si sru-

li da sa xe le ba da wya ro, ro mel Sic is ga moq vey nda, ag reT ve Ta ri Ri da gver di.

• li te ra tu ru li wya ro e bis ga mo ye ne bi sas au ci le be lia mi e Ti Tos:

1. wig nis Tvis – av to ris (av to re bis) gva ri, sa xe lis ini ci a li, wig nis sa Ta u ri

(ub rWya le bod), na wi lis, nak ve Tis, to mis no me ri (Tu sa Wi ro a), ga mo ce mis ad gi li, we li,

gver di (gv.-s ga re Se);

2. kre bu lis sta ti is Tvis – sta ti is av to ris (av to re bis) gva ri, sa xe lis ini ci-

a li, sta ti is sa Ta u ri (ub rWya le bod), kre bu lis sa xel wo de ba (ub rWya le bod), mi Ti Te-

biT, Tu vi si re daq ci iT ga mo dis, na wi lis, nak ve Tis, to mis no me ri (Tu sa Wi ro a), ga mo ce-

mis ad gi li, we li, gver di (gv.-s ga re Se);

3. Jur na lis (ga ze Tis) sta ti is Tvis – sta ti is av to ris (av to re bis) gva ri, sa-

xe lis ini ci a li, sta ti is sa Ta u ri (ub rWya le bod), pe ri o di kis sa xe Se mok le biT (Jurn.,

gaz.,) sa xel wo de ba (brWya leb Si), no me ri, we li (Tve, ricx vi), gver di (gv.-s ga re Se);

ucx o u ri wya ro e bis yve la bib li og ra fi u li ele men ti un da mi e Ti Tos ori gi na lis

ena ze, an im ena ze, ro mel zec mas ec no ba av to ri (Se sa ba mi si ofi ci a lu ri Tar gma nis mi-

Ti Te biT).

naSromSi miTiTebul samecniero wyaroTa saerTo raodenobis aranakleb 4/5 unda

Sead gendes dasavleTevropul enebze Sesrulebul literaturas, garda Temis speci-

fikidan gamomdinare gamonaklisi SemTxvevebisa.


276

sqo li o Si au ci le be lia er Ti a ni sis te mis dac va: av to ri da naS ro mis sa Ta u ri ga-

mo ik ve Tos sity va Ta sxva das xva dax ri lo biT (mag., av to ri – ita li kiT, da nar Ce ni in-

for ma cia – ga mar Tu lad, ase ve ita li kiT xde ba yve la ga mo ye ne bu li gva ris mi Ti Te ba,

mag., re daq to ris), ama ve dros, yve la er Te u li (gar da gva ri sa da sa xe lis ini ci a li sa)

er Tma ne Ti sa gan ga mo i yo fa mZi miT da sqo li os bo los iwe re ba wer ti li.

ma sa la, ro me lic mo po ve bu lia in ter ne tis sa Su a le biT, sa Wi ro ebs Se sa ba mi si in-

ter net gver di sa da bo lo ga nax le bis Ta ri Ris mi Ti Te bas; sta ti is Sem Txve va Si un da mi-

e Ti Tos av to ris gva ri, sta ti is sa Ta u ri, in ter net gver di, Ta ri Ri. sam kuTx ed frCxi-

leb Si (<....>) mi e Ti Te ba eleq tro nu li mi sa mar Ti, kvad ra tul frCxi leb Si ([....]) ki bo lo

ga nax le bis Ta ri Ri.

4. sa er Ta So ri so sa sa mar Tlo sa da sxva qvey ne bis ga dawy ve ti le be bi saT vis:

Co urt of Jus ti cemag: Ca se 16/62, Van Gend en Lo os, [1963] ECR 95.Eu ro pe an Co urt of Hu man Rightsmag:. Kos tov ski v. The Net her lands, [1990] ECHR (Ser. A.), 221.Inter na ti o nal Co urt of Jus ti cemag.: Ma ri ti me De li mi ta ti on and Ter ri to ri al Qu es ti ons Bet we en Qa tar and Bah ra in, [1995] ICJ Re ports, 6.saq me e bi sa da ma Ti ga dawy ve ti le be bis sa xel wo de be bi teq stSi ga mo i ye ne ba qar Tu-

lad (i ta li kiT), sru lad ki ori gi na lis ena ze Se iZ le ba iq ve mi e we ros, an sqo li o Si mi e-

Ti Tos Sem de gi Tan mim dev ro biT: mxa re mxa ris wi na aR mdeg, we li, ga mom qvey ne be li or ga-

no, gver di, sa sa mar Tlo.

mag.: di di bri ta ne Tis sa sa mar Tlo e bis Tvis: saq me ar gi li ar gi lis wi na aR mdeg (Argyll v. Argyll, [1967] 1Ch 302,324, .332));

aS S-is sa sa mar Tlo e bis Tvis: saq me bra u ni ga naT le bis sab Wos wi na aR mdeg (Brown v. Bo-ard of Edu ca ti on, 347 US 483 (1954)).

5. erov nu li sa sa mar Tlo e bis ga dawy ve ti le be bi saT vis

au ci le be lia ofi ci a lu ri erov nu li sti lis Se nar Cu ne ba. er Tgva ro va ni erov nu-

li mid go mis arar se bo bis Sem Txve va Si av tor ma un da ixel mZRva ne los Sem de gi Zi ri Ta di

we siT:

sa qar Tve los sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le be bis ga mo ye ne bi sas un da ga mo i yos Sem-

Txve ve bi – 1. ga dawy ve ti le ba ga moq vey ne bu li a; 2. Se saZ le be lia mi si gac no ba ofi ci a-

lur eleq tro nul wya ro Si; 3. xel mi saw vdo mia mxo lod sa sa mar Tlo ar qiv Si – da Ca mo-

ya lib des er Ti a ni mid go me bi.

6. sa er Ta So ri so or ga ni za ci a Ta do ku men te bi

ga mo i ye ne ba im sti liT, ro me lic ga mo ye ne bu lia ofi ci a lu rad sa er Ta So ri so or-

ga ni za ci is mi er (ix. ofi ci a lu ri sa i te bi).

7. kon ven ci e bi da sa er Ta So ri so xel Sek ru le be bi

kon ven ci e bi da sa er Ta So ri so xel Sek ru le be bi mi e Ti Te ba, mag.: 1985 Vi en na Con ven ti-on for the Pro tec ti on of the Ozo ne La yer, Inter na ti o nal Le gal Ma te ri als, 1985, 1520

sa Ta na doa mi Ti Te ba, Tu ci ta ta Cas mu lia brWya leb Si da sqo lio ga for me bu lia

ze moT aR niS nu li we se bis mi xed viT. pe rif ra zis an cal ke u li az ris for mi re bis wya ros

saxelmZRvanelo principebi avtorTaTvis

277

mi Ti Te bi sas ga mo i ye ne ba Se sa ba mi si sity va: ì xi le~ an `Se a da re~. `Se a da re~ ga mo i ye ne ba

im SemTxvevaSi, ro de sac av tors sWir de ba gan sxva ve bul az rze mi Ti Te ba.

Zi ri Tad teq stSi da saS ve bia mxo lod naS ro mis sa Ta ur Tan uSu a lo kav Sir Si myo fi

an da sa xu li miz nis mi saR we vad au ci le be li in for ma ci i sa Tu ana li zis mi Ti Te ba. da ma-

te bi Ti in for ma cia Se saZ le be lia mi e Ti Tos sqo li o Si.

ucx o u ri ter mi ne bi da ga moT qme bi un da gad mo i ces sqo li o Si, Tu naS ro mis uSu a lo

mi za ni ar aris ter mi nis war mo So bis dad ge na.

qar Tu li teq stis Tvis un da ga mo vi ye noT `qve da~ da `ze da~ (`.~..) brWya le bi, ucx o e-

no va ni teq stis Tvis – `ze da~ (~.~..) brWya le bi;

ci ti re bu li teq stis bo los sas ve ni niS ne bi – wer ti li, wer til -mZi me, or wer ti-

li an tire mxolod daxuruli brWyalebis Semdeg daismis; kiTx vi sa da Za xi lis niS ne bi

an mravalwertili da is mis brWya lis win, Tu igi ganekuTvneba im sityvas an sityvebs,

romlebic brWyalebSia moqceuli, xolo brWya lis Sem deg, Tu igi brWyalebSi Casmul

sityvebTan erTad mTel winadadebas ganekuTvneba.

ro de sac sity vas Tan er Tdro u lad Tavs iy ris brWya li, sas ve ni ni Sa ni da sqo li os

ni Sa ni, un da da vic vaT Sem de gi Tan mim dev ro ba: 1. brWya li, 2. sas ve ni ni Sa ni, 3. sqo li os

ni Sa ni; ci ti re bu li teq stis (a nu wi na da de bis) bo los ki: 1. brWyali, 2. sasveni niSani, 3.

sqo li os ni Sa ni. er Tad ar iwe re ba ori brWya li. frCxi le bis Sem Txve va Si ki Se iZ le ba ma-

Ti gan sxva ve bu li for me bis ga mo ye ne ba;

teq stSi un da ga ir Ces ti re sa da de fi sis da we ri lo ba. de fi si aris mok le xa zi, rom-

lis win da Sem deg ar aris in ter va li, ti re ki uf ro grZe li xa zia da mis win da Sem deg

au ci le be lia in ter va lis dac va;

sqo li o Si ima ve wya ro ze mi Ti Te bi sas, ro me lic uk ve ga mo ye ne bu li iyo, sa Wi roa ga-

mo i yos Sem de gi Sem Txve ve bi:

a. zus tad wi na sqo li o Si mi Ti Te bu li wya ros nac vlad mi e Ti Te ba ìq ve~. ìq ves~ Sem-

deg ki (Tu sa Wi ro a) mi e Ti Te ba gan sxva ve bu li mo na ce me bi (to mi, we li, gver di);

b. ma nam de mi Ti Te bu li, mag ram ara wi nam de ba re, wya ros ga mo ye ne bi sas Se saZ le be lia

mi e Ti Tos am wya ros sru li da sa xe le ba Se sa ba mi si gver diT, an im sqo li os no me ri, rom-

li Tac mox da am wya ros bo lo mi Ti Te ba Se sa ba mi si gver diT (mag. ix. sqo lio 15, 20).

pasuxismgebeli gamocemaze naTia CitaSvili

gamomcemlobis redaqtori maia ejibia

garekanis dizaineri mariam ebraliZe

koreqtori lela wiklauri

damkabadonebeli naTia dvali

0179 Tbilisi, ilia WavWavaZis gamziri 14

14 Ilia Tchavtchavadze Avenue, Tbilisi 0179Tel 995 (32) 225 14 32www.press.tsu.edu.ge

Documents

SAMARTLIS JURNALI 2013, #2press.tsu.ge/data/file_db/elzhurnalebi/sj2y2013.pdf · samarTlis Jurnali #2, 2013 6 Ta na ba ri pro ce su a lu ri uf le be bi ga aC ndaT. swo red ma Ti mo