SAĞLIKLI AİLE SAĞLIKLI ÇOCUK

“Her anne babanın okuması gerekenmuhteşem bir başucu kitabı.”

Sunay Karadağ

BÜNYAMİN ÇETİNKAYA

Kişis

el G

eliş

im S

eris

i

ÇOCUK RUH SAĞLIĞI

Dr. Bünyamin ÇETİNKAYA

ÇOCUK RUH SAĞLIĞI

ISBN 978-605-318-666-3 DOİ 10.14527/9786053186663

Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

©2016, Pegem AkademiBu kitabın basım, yayım ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ye aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

5. Baskı: Ekim 2016, Ankara

Yayın-Proje: Elif Turanlıoğlu BultanDizgi-Grafik Tasarım: Didem Kestek

Kapak Tasarımı: Pegem Akademi

Baskı: Ankamat Matbaacılık San. Ltd. Şti30. Cadde 1344. Sokak No: 60 İvedik Organize Sanayi Bölgesi

/ANKARA (0312 394 54 94 - 394 54 95)Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 13256

İletişimKaranfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA

Yayınevi 0312 430 67 50 - 430 67 51Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60

Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38

Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60İnternet: www.pegem.net

E-ileti: pegem@pegem.net

BÜNYAMİN ÇETİNKAYA

Samsun/Bafra’da doğdu. İlk, orta ve lise öğrenimini Bafra’da tamamladı. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fatih Eğitim Fakültesi, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümünde Lisans ve Yüksek Lisans eğitimini tamamladı.

1993 yılında Rize Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğün-de, Okul Rehberlik Hizmetleri Bölüm Başkanı olarak göreve başladı. Yüksek Lisans eğitimi nedeniyle 1994 yılı Mart ayında, Trabzon’a tayin oldu. Yüksek Lisans eğitiminin ardından 1995-1996 yıllarında Yedek Subay olarak askerlik görevini tamamladı. 1997 yılı Eylül ayında Kara-deniz Teknik Üniversitesi Giresun Eğitim Fakültesinde Araştırma Gö-revlisi olarak göreve başladı, 1998 yılı Aralık ayında Öğretim Görev-lisi oldu. 2005 yılında Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Doktora Programını tamamladı. 2007 yılında Yardımcı Doçent Unvanı aldı.

Karadeniz Teknik Üniversitesi Okulöncesi Uygulama ve Araş-tırma Merkezi yönetim kurulu üyeliği, müdür yardımcılığı, Giresun Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekan Yardımcılığı, Eğitim Bilimleri Bölüm Başkan Yardımcılığı, Anabilim Dalı Başkanlığı ve Karadeniz Stratejik Araştırmalar Merkezi (KARASAM) yönetim kurulu üyeliği görevlerinde bulundu. Halen Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Psikolo-jik Danışmanlık ABD Öğretim Üyeliği görevini yürütmektedir.

Akademik çalışmaları, makaleleri, gazete ve dergilerde yayın-lanan yazılarının, sosyal ve psikolojik konuları içeren televizyon ve radyo programları yapmasının yanında, “Duvarına Sevda”, “Kurşun-lu Yolları”, “Gubidik” ve “Abidik” adlı dört şiir kitabı ile, bazı Kitap-larda bölümleri bulunmasının yanı sıra Pegem Akademi Yayıncılık tarafından yayınlanan “Sağlıklı Aile, Sağlıklı Çocuk - Çocuk Ruh Sağlığı”, “Kendini Aç”, “Sevdiğinize Bağlı mısınız, Bağımlı mısınız?” ve “Hayatın Farkında Olmak” adlı dört akademik ve kişisel gelişim kitabı bulunmaktadır. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Der-neği üyesi olan Dr. ÇETİNKAYA evli, Yiğithan ve Atakan adında iki çocuk babasıdır.

Görüş ve önerileriniz için: internet: bunyamincetinkaya.com.tr

Oğullarım Yiğithan ve Atakan’a, Yeğenlerim Emre, Melike ve Arda’ya

BAŞLARKEN

Hayatı paylaşarak yaşayan herkesin yararlanabilmesi amacıyla hazırlamış olduğum bu kitap, gerek üslup olarak gerekse değindiği bazı farklı konularla benzerleri nden kendini ayıracak ve sizlere bilgi ve anlayış bazında hizmet edecektir diye düşünüyorum.

Öncelikle kitabın yazımında en çok dikkat ettiğim hususun, mutlaka ve mutlaka okuma yazma bilen her okuyucu tarafından anlaşılabilir bir dil kullanmak olduğunu söylemeliyim. Yabancı dil öğrenmeye karşı olmamakla beraber, Türkçe’mizin her geçen gün yabancı ve tanımadık kelimelerle yozlaştırıldığı, yabancı dillerinin neredeyse ana dilimiz olmaya yüz tuttuğu günümüzde, bu hassasi-yetimin hoş görülmesini umarım. Bu nedenle hemen hiçbir yerde ve konuda, hiçbir kelimenin yabancı dildeki karşılığını vermemeye ve Türkçe’de kullanıldığı haliyle aktarmaya çalıştım.

Okumakta olduğunuz bu kitabın bir temel amacının yanı sıra birkaç da yan amacı var. Öncelikle bunları açıklamak istiyorum.

Kitabımın temel amacı; daha mutlu, daha ferah ve aydınlık bir geleceğe kucak açmış bireylerin yetiştirilmesi noktasında, anne ba-baların ve öğretmenlerin anlayış birliğine varmalarının sağlanması-dır. Bu nedenle kitapta ilgililer için mümkün olduğunca etkili örnek-ler verilmeye ve bunlarla çocuk yetiştirmenin önemi ve çocukların hassasiyetleri bir kez daha vurgulanmaya çalışılmıştır.

Kitabın diğer alt amaçları ise görülen lüzum üzerine işlenen, kitabı tamamlayacağı ve insan yaşamına önemli etkileri olduğu dü-şünülen konuları içermektedir:

Dedikodu illeti,

Aile içi iletişim becerileri,

Öğretmen-öğrenci ilişkileri,

Çocuğun sorunlarına yaklaşım biçimleri,

Tek çocuk-çok çocuk,

Televizyon / lar,

Evlilik-boşanma,

Gelişim dönemleri,

Anne-baba tutumları,

Çocuk yetiştirmede sıkça sorulan sorular.

Bunlar ve diğerleri tümüyle kitabın birer tamamlayıcıları olan konulardır. Bu konuların her biri de bir alt amacı oluşturmaktadır. İnsanların dedikodu yapmamalarını sağlamaya çalışmak, evdeki te-levizyonların aile içi iletişimin önüne geçmesini engellemeye çalış-mak, ideal evliliklerin yapılmasını sağlamak ve aile içi iletişimi artır-mak bu alt amaçlardan bazılarıdır.

Sağlıklı çocuklar yetiştirebilmek, sağlıklı evlilikleri ve sağlıklı aile iletişimlerini gerektirir. Bu nedenle kitaba çocuk yetiştirmenin öneminden başlayıp, çocuk yetiştirmede önemli olan her hususu de-ğerlendirerek devam etmeye çalıştım. Kitap ilerledikçe ideal evlilik, sağlıklı aile, ailede iletişim ve anlaşma konuları da kitap içindeki yer-lerini aldılar.

Kitabın yazımına başlama nedenim piyasada var olanların ay-nılarını içeren konulara sahip bir kitap yazmak değildi. Amacım, var olanlarda yer almayan bazı konulara girmek ve bu konulara kendim-ce yaklaşımlarda bulunmaktı. Bu nedenle bir çok konuyu ya kitaba almadım, ya da her yerde ve herkesin söylediklerinin aksine kendi-me ait düşüncelerimi beyan etmekle yetindim. Bunu yaparken de bilimselliği elden bırakmamaya gayret ettim.

Evli ve bir çocuk babası biri olarak bu kitabın hazırlanmasında evlilik hayatımdan ve oğlumdan çok yararlandım. Eşim ve oğlumla birlikte yaşadığımız süreç de bu kitabın şekillenmesinde etkili oldu. Bu nedenle bu kitapta onlarında payı var.

Ayrıca böyle bir kitap yazmayı düşündüğümü beyan ettiğimde fikren beni destekleyen dostum Servet SARIKAYA’nın hakkını da iade etmeliyim.

Kitabın yazımı sırasında ilk okuyucuları olan ve tecrübeleri-ni benimle paylaşan Değerli meslektaşlarım Yrd. Doç. Dr. Ali Rıza TERZİ ve Öğr. Gör. İsmail Hakkı TOMAR’a da teşekkür etmem ge-rekiyor.

Değerli dostum Öğr. Gör. Hüseyin KARA her zaman olduğu gibi, muhteşem bilgisayar dehasıyla hep yanımdaydı. Karikatürler ve resimler kitaptaki yerlerine onun yardımıyla kavuştular.

Kitabın hazırlanmasında senaryolara uygun karikatürler çize-rek çalışmamı destekleyen sevgili öğrencim Kadriye BALIKÇI’ya da çok teşekkürler. İmla kuralları ve dilimize uygunluk açısından de-ğerlendirmelerini yapan Öğr. Gör. Dursun ŞAHİN hocama da te-şekkür ederim.

Kitabın baskıya hazırlanması aşamasında gerek bilgisayar deha-sını, gerekse estetik anlayışını benim için esirgemeyen değerli dos-tum, kitabımın yayın yönetmeni Sayın Gürsel Avcı’ya da teşekkür ederim.

Değerli hocam, sevgili insan Doç. Dr. Yaşar ÖZBAY’ a da son-suz teşekkürler etmek istiyorum. Kitabın son noktasını onunla koy-dum. Yazmış olduğum kitabı okuyup, etik ve bilimsel açıdan değer-lendirdi ve hatalarımı düzeltme şansı verdi; çok teşekkürler hocam.

Ve son olarak Giresun Eğitim Fakültesi 2003 Haziran mezunu tüm sevgili öğrencilerim. Onlar da beni çok yüreklendirdiler. Ders-lere aktif katılımları ve paylaşımları ile kendimi iyi bir hoca olarak hissetmeme yardımcı oldular. Yazdıklarımı, televizyon programları-mı takip ettiler ve daha çok yazmamı istediler. Hepsine hayat boyu başarı ve mutluluklar diliyorum.

Siz değerli okuyucuların bu kitaptan üst düzeyde yararlanacağı-nızı umuyorum. Bu kitapta, haddimi aşan konulara girmemeye özel-likle dikkat ettim. ‘Kimse kimsenin aklını beğenmez’ düşüncesinden hareketle kimseye akıl vermeyi düşünmedim. Ancak bildiklerimi ve deneyimlerimi aktarmaya çalışırken üslup bunu çağrıştırmışsa şim-diden özür dilerim.

Kitabı edinerek verdiğiniz maddi ve manevi desteğin, bundan sonraki çalışmalarımı pekiştireceğini ve beni daha iyilerini yapma yolunda güdüleyeceğini biliyorum. Bu nedenle verdiğiniz destek için de şimdiden sonsuz teşekkürler.

Cıvıl cıvıl bir ortamda mutlu ve sağlıklı bir aile yaşamı dileğiyle...

Bünyamin Çetinkaya

Ankara / Nisan 2004

İKİNCİ BASKIYA BAŞLARKEN

Hayat boyunca daha çok yazmaktan ve yeni bir yayınımın ol-masından daha lüks hiçbir isteğim olmadı. Çağdaş dünyanın üret-ken toplumunu oluşturan insanlardan ve o toplumun üretken bir ferdi olmaktan başka bir çabamda… Eli kalem tutan her insanın bir yazısının, makalesinin ya da kitabının yayınlandığı zaman hissettiği o muhteşem duyguyu hissetmek gibisi yok herhalde. Yeni bir çocuğu dünyaya gelmiş kadar sevinmek…

Bu gün kitabımın ikinci baskısı yapılacak. Ve ben bu dünyanın en mutlu insanlarından biri olacağım. Bunun için başta yayınevim, dostlarım olmak üzere kitaba teveccüh gösteren herkese teşekkürler ediyorum. Ve inanıyorum/umuyorum ki kitabı edinmek için ödedi-ğiniz bedelin karşılığını alıyorsunuzdur.

Kitabın ikinci baskısında ilk baskıda gözden kaçan ve sonradan gerek öğrencilerimce gerekse okuyucularca uyarı yapılan noktalara yönelik bir takım düzeltmeler yapıldı. Ayrıca konulara göre elde edi-len yeni araştırma bulgularından da yararlanılarak ilaveler yapılarak konular geliştirilmeye çalışıldı. Bilim alanı her geçen gün yeni araş-tırmalar yapmakta ve yeni bulgular ortaya koymaktadır. Bu nedenle bazen bir ay önce söylenen şeyler bile geçerliliğini yitirebilmekte ve bilgi yerini yenilerine terk edebilmektedir. Ben de bir kitabın tüm sorumluluğunu üzerinde taşıyan bir bilim adamı olarak kitabımla ilgili konuları olabildiğince takip etmeye çalışmakta, kendimi ve bil-gilerimi güncellerken kitabın baskılarına da bunu yansıtmaya çalış-maktayım.

Yaşamım boyunca iyi, doğru ve güzel işler yapmaya çalıştım. Bundan sonrada aynı inanç ve azimle yoluma devam etmek karar-lılığındayım. İnandığım ve istediğim her şeyi “her şeye” rağmen başardım. Tüm engellere, yokluk ve sıkıntılara rağmen yolumdan dönmedim. Dilerim şu an bu satırları okuyan siz de yolunuzdan dönmezsiniz. Dilerim sizlerde inandığınız yolda başarıya doğru emin adımlarınızı atmaktan geri durmazsınız.

Sizler, çocuk yetiştiren insanlar!

Siz, sevgili anne babalar!

Ve siz, değerli öğretmenler!

Sizin duruşunuz çocuğunuzun yarınki duruşudur.

Sizin inanç ve azminiz çocuğunuzun yarınki inanç ve azmidir.

Bunun için size düşen görev bu ülkenin aydınlık geleceğini oluş-turacak çocuklarımızı yetiştirmek için, onurlu ve gururlu bir duruş sergilemek ve daha çok çalışmaktır. Unutmayınız ki her bir çocuk bu dünyaya gelmiş eşsiz ve emsalsiz bir cevher gibidir. Bu cevher işlenmek ve mücevher olmak ister. Bunun içinde size sonsuz derece-de ihtiyacı vardır. Size düşen bunu fark ederek ona en uygun ortam ve imkânları sağlamaktır. Bu kitabı edinmiş olmanız zaten bunun farkında olduğunuzu ve ülkemizin aydınlık geleceği olan çocuğunuz için en iyisinin arayışında bulunduğunuzu gösteriyor. Tebrik eder sevgi ve saygılar sunarım.

Cıvıl cıvıl bir ortamda mutlu ve sağlıklı bir aile yaşamı dileğiyle...

Bünyamin Çetinkaya

Giresun / Ağustos 2004

ÜÇÜNCÜ BASKIYA BAŞLARKEN

Daha söylenecek ne var bilemiyorum. Öncelikle ne kadar mut-lu olduğumu ifade etmek isterim. Yaşama üretken bir birey olarak dâhil olabilmek ve ürettiğimin takdir edilmesine şahit olmak çok güzel bir duygu. Ve ben sanırım bu üçüncü baskıyla artık kendi ken-dini satan bir kitabın yazarı olmak ve insanlar tarafından test edilip onaylanarak kabul görmüş bir kitabın yazarı olmak mutluluğunu daima yaşayacağım. Bu nedenle öncelikle değerli dostlarıma bir kez daha teşekkür etmek ve üçüncü baskıya namzet bu köşeyi kapatmak istiyorum:

Dostum, Sevgili kardeşim Dr. NEŞET BAYRAM… Kitabımın üçüncü baskısını büyük bir onur ve gururla sana hediye ediyorum. Tümüyle sana… İyi ki dostumsun, iyi ki varsın… Yaşama sımsıkı sarılacağın ve başaracağın inancıyla…

Giresun/Şubat-2010

İÇİNDEKİLER

1. BÖLÜM

SAĞLIKLI BİR EVLİLİK SAĞLIKLI BİR AİLE(Syf 1-14)

Türk Toplumunda Aile Yapısı ......................................................................1Aile Nedir? ......................................................................................................1Geleneksel Aile – Çekirdek Aile ..................................................................2Severek Fakat Akılcı Bir Evlilik ...................................................................2Sağlıklı Bir Evliliğin Ön Şartları ..................................................................3Görücü Usulü Evlilikte Dikkat Çekici Noktalar ........................................4Aşkın gözü kör olmamalı... .........................................................................4Evliliğin Ana Gereksinimleri .......................................................................5

Eşler Arasında Üst Düzey İletişim Gerekir ..........................................5İki Gönül Bir Olunca ..............................................................................7Mutlu Bir Ailede HER İŞİN BAŞI “SEVGİ” .........................................9

2. BÖLÜM

ÇOCUK YETİŞTİRMEK ÖNEMLİ BİR İŞ!(Syf 15-22)

Çocuk Sorumluluğu Beraberinde Getirir ................................................15Çocuk Yetiştirmenin Yüklediği Sorumluluklar .......................................16

Çocuklar Anlar ......................................................................................16Çocuk Hayatı Algılamaya Ne Zaman Başlar? ...................................16Mükemmel Yaratık: ÇOCUK ..............................................................18

Çocuk Yetiştirmek İlgi, Sevgi ve Sabır Gerektirir ...................................19Zararın Neresinden Dönerseniz Kârdır ...................................................20

xvi Çocuk Ruh Sağlığı

3. BÖLÜM

KAÇ KİŞİLİK AİLE?(Syf 23-34)

Niçin Tek Çocuk? ����������������������������������������������������������������������������������������23Tek Çocuk Olmanın Dezavantajları ����������������������������������������������������������24

Tek Çocuklu Ailelere Öneriler ������������������������������������������������������������25Niçin Birden Çok Çocuk? ��������������������������������������������������������������������������26Bakıcılara EMANET Edilmiş ÇOCUK ����������������������������������������������������28

Baba Çocuk İlişkisi �������������������������������������������������������������������������������30Babalarıyla İletişim Halinde Olan Bebekler ��������������������������������������31

4. BÖLÜM

AİLEDE İLETİŞİM VE ANLAŞMA(Syf 35-62)

Empati �����������������������������������������������������������������������������������������������������������42“Sen-dili” mi? “Ben-dili” mi? ���������������������������������������������������������������������44

Dinleme Becerileri ��������������������������������������������������������������������������������46Aile İçi İletişim ve Kendini Açma �������������������������������������������������������������48Kişiye Göre Kendini Açma �������������������������������������������������������������������������49Kendini Tanıma ve Kendini Açma ������������������������������������������������������������51Kendini Açma Kuramları ���������������������������������������������������������������������������51Kendini Açmada Ailenin Etkisi �����������������������������������������������������������������56Evdeki Televizyon/lar ����������������������������������������������������������������������������������58

Televizyonun Çocuk Gelişimine Etkileri �������������������������������������������58

xviiİçindekiler

5. BÖLÜM

BAĞLANMA NEDİR?(Syf 63-76)

Bağlanma Nedir? .........................................................................................63Bağlanma Sisteminin Temel İşlevleri ........................................................64Yetişkin Bağlanma Stilleri...........................................................................65Dörtlü Bağlanma Modeli ............................................................................66Yaşamın İlk Yıllarında Bağlanma ve Anne-Baba Rolü ...........................68

Ergenlikte Bağlanma .............................................................................73“Çocuğunuza Hayır Diyebilmeyi Öğretin!” .......................................75

6. BÖLÜM

HAYATIN ÇİRKİN YÜZÜ “DEDİKODU”(Syf 77-82)

7. BÖLÜM

FİLM GİBİ (Parçalanmış Aileler)(Syf 83-88)

8. BÖLÜM

HER ŞEYE RAĞMEN “BOŞANMA”(Syf 89-102)

Türk Medeni Kanunu’na göre boşanma sebepleri ................................. 89Boşanma Döneminde Dikkat Edilecek Hususlar .............................90Olumsuz Örnekler ................................................................................91

Anne Babası Boşanmış Çocuğun Tepkileri .............................................92Aşk Yetmez! ............................................................................................95

xviii Çocuk Ruh Sağlığı

9. BÖLÜM

ÇOCUK YETİŞTİREN ANNE BABA TUTUMLARININ ÇOCUKLAR ÜZERİNDE ETKİLERİ

(Syf 103-124)

Baskılı ve Otoriter Tutum .........................................................................105Gevşek Tutum ............................................................................................107Koruyucu Tutum .......................................................................................110İlgisiz ve Kayıtsız Tutum ...........................................................................115

10. BÖLÜM

EVDEN OKULA(Syf 125-166)

Okulöncesi Eğitimin Önemi (3-6 yaş) ....................................................126Çocukta Okul Başarısı ..............................................................................128

Okul Başarısızlığında Rol Oynayan Nedenler .................................129Anne Baba Tutumları .........................................................................130

İlköğretim Çağında Sigara Alışkanlığı ....................................................138İlköğretim Çağında Öğretmenin Önemi ...............................................141Problem Tespitinde Öğretmen Neler Yapabilir?....................................151Öğretmen-Öğrenci İlişkisinin Ön Koşulları ..........................................155Öğretmenlerin Karşılaştıkları Zorluklar ................................................157Öğretmen-Aile İşbirliğinin Önemi .........................................................164

xixİçindekiler

11. BÖLÜM

İNSAN YAŞAMININ GELİŞİM DÖNEMLERİ(Syf 167-184)

Erikson’un Psikososyal Gelişim Dönemleri ...........................................167Güvene Karşılık Güvensizlik (0-1 yaş) .............................................169Özerkliğe Karşılık Utanma ve Şüphe (2-3 yaş) ................................171Başlatıcılığa (Girişim) Karşılık Suçluluk (3-6 yaş) ..........................172Çalışkanlığa Karşı Aşağılık Duygusu (6-12 yaş) .............................173Kimlik Kazanma ya da Rol Karmaşası (12-20 yaş) .........................175Yakınlık ya da Çekingenlik (20-40 yaş) ............................................176Üretkenlik-Tıkanıklık (40-65 yaş) .....................................................177Ego Bütünlüğüne Karşılık Dağılma (65 yaş ve sonrası) .................177

Freud’un Psikoseksüel Gelişim Dönemleri ............................................178Oral Dönem (0-1 yaş) .........................................................................178Anal Dönem (1-3 yaş) ........................................................................179Faillik Dönem (3-6 yaş) ......................................................................179Gizil (latent) Dönem (6-12 yaş) ........................................................181Genital Dönem (12-18 yaş)................................................................182

12. BÖLÜM

PROBLEM GÖSTERİLERİ(Syf 185-194)

Problem Gösterileri ...................................................................................185Çocukların Problemlerini Dile Getirme Biçimleri ...............................189

xx Çocuk Ruh Sağlığı

13. BÖLÜM

ÇOCUKTA RUHSAL BOZUKLUKLAR(Syf 195-220)

Uyumsuz Çocuk ����������������������������������������������������������������������������������������195Altını Islatma ���������������������������������������������������������������������������������������197Kıskançlık ���������������������������������������������������������������������������������������������199İnatçı Çocuklar ������������������������������������������������������������������������������������204Utangaç-İçe Kapanık Çocuklar ���������������������������������������������������������205Tırnak Yiyen Çocuklar �����������������������������������������������������������������������208Korkan Çocuklar ���������������������������������������������������������������������������������209Yalan Söyleyen Çocuklar ��������������������������������������������������������������������212Hırsızlık Yapan Çocuklar �������������������������������������������������������������������214Tikli Çocuklar ��������������������������������������������������������������������������������������216Parmak Emen Çocuklar ���������������������������������������������������������������������217

Problemli Çocuğumuza Nasıl Yaklaşacağız? �����������������������������������������218

14.BÖLÜM

ÇOCUK BAKIMI VE EĞİTİMİ (Cevap Arayan Sorular)(Syf 221-262)

Hamilelik Döneminde Anne: Beslenme, Sigara ve İlaç ������������������������221Bebeğin Beslenmesi ����������������������������������������������������������������������������223Bebek Ağlıyorsa �����������������������������������������������������������������������������������228Kucağa Almak ��������������������������������������������������������������������������������������231Odasını Ne Zaman Ayırmalı? ������������������������������������������������������������232Uyku Zamanı ���������������������������������������������������������������������������������������233Evdeki Kırılacak Eşyalar ���������������������������������������������������������������������234

xxiİçindekiler

Market Koşuşturmaları ......................................................................236Disiplin .................................................................................................238Ödül-Ceza ............................................................................................239

Çocukta Sorumluluk Duygusu ................................................................243Kitap Sevgisi: Okuma-Yazma Alışkanlığı Kazandırma ........................244

Çocukta Diş Hekimi Korkusu ...........................................................248Çocukta Küfür ve Argo Alışkanlığı ..................................................250Çocukta Hayvan Sevgisi .....................................................................253Berber Korkusu ...................................................................................255

Hayali Arkadaşlar ......................................................................................257Oyun, Oyuncak Seçimi .............................................................................258Çocukta Paylaşma Duygusu ....................................................................261Gece Korkuları ...........................................................................................264Yemek Yememe: Suni Şekerler .................................................................266İzin İstiyorsa ...............................................................................................269

BİTİRİRKEN ............................................................................................273YARARLANILAN KAYNAKLAR ........................................................275

EVLİLİK-BEKARLIK

Bekârlık sultanlık düşüncesiyle uzun yıllar evlenmemiş olan Sezar’a, evlendikten sonra bir dostu, “Bekarlık sultanlık değil miydi?” diye sordu. Sezar’ın cevabı şu oldu: -“Dostum! Bekârlık, sultanlıksa; evlilik de, imparatorluktur!

(Güzel,2001)

Türk Toplumunda Aile Yapısı

Aile Nedir?

Aile, kadın ve erkeğin hukuki birleşmeleri sonucu yaptıkları evlilikle kurulan ve karı kocadan oluşan bir beraberliktir.

Aile daha sonraları çocukların olmasıyla genişler. Bu yapısı itibarıyla aile, toplumun çekirdeğini oluşturur.

Toplum, insanlardan meydana gelir. İnsanlar ise aileler halinde yaşamaktadır. Bu yönüyle aile, toplumun temelidir. Toplumun teme-linde aile, ailenin temelinde de evlilik yer alır. Denge ve uyuma daya-lı sağlıklı bir evlilikten sağlıklı nesiller ortaya çıkar. Sağlıklı nesiller ise sağlıklı ve güçlü bir toplum yaratır. Bu anlamıyla bakıldığında toplumların düzenli, barışık ve sevgi dolu olmalarında aile temel fonksiyonu üstlenmektedir.

SAĞLIKLI BİR EVLİLİK SAĞLIKLI BİR AİLE

1. BÖLÜM

2 Çocuk Ruh Sağlığı

Geleneksel Aile – Çekirdek Aile

Geleneksel (Geniş) Aile

Aynı çatı altında büyükanne, büyükbaba ve onların çocuklarıy-la torunlarının yaşadığı kalabalık aile tipine geleneksel aile denir. Bu yapının içine aynı zamanda amcalar, halalar, teyzeler ve dayılar gibi kan bağı bulunan diğerleri de katılabilir.

Kırsal bölgelerde ve köylerde halen devam etmekte olan gele-neksel aile yapısı, günümüzde büyük şehirlerde yerini çekirdek aile denilen daha küçük ailelere bırakmaktadır. Bu yapı ailelerin eko-nomik durumlarına, bağlılıklarına, törelerine ve benzeri faktörlere göre belirlenmektedir.

Büyük şehirlerde bazı ailelerin dört beş katlı bir apartmanda yine hep birlikte oturdukları ve birbirlerinden ayrılmadıkları az da olsa görülen bir durumdur. Hatta bu ailelerin yemeklerini yine aile-nin en yaşlısının dairesinde yedikleri ve sohbetlerini orada yaptıkları kendi dairelerine ise yatma vakti çıktıkları da görülmektedir. Bu du-rum, her ne kadar büyük şehirde de yaşasalar bazı ailelerin gelenek-sel yapılarından vazgeçmediklerini ortaya koymaktadır.

Çekirdek Aile

Toplumun en küçük birimi olan çekirdek aile, anne, baba ve evlenmemiş çocuklardan oluşur. Günümüzde birçok faktöre bağlı olarak şehir toplumlarını oluşturan aile tipi çekirdek ailedir. Aile bi-reylerinin azlığı bu ailelerdeki bireylerin birbirlerine daha çok bağlı olmalarını, demokratik ortamı, psikolojik haz alma ve çocuk yapma arzularını beraberinde getirmektedir.

Severek Fakat Akılcı Bir Evlilik

Evlilik bir başkasıyla hayatı her yönüyle paylaşabilme becerisini gösterebilmektir. Birisiyle evli olmak onun yaşamına ortak olmak ve aynı zamanda onu kendi yaşamına ortak etmek demektir. Evlilik ciddi bir ortaklıktır. Evlilik “ben” den çok “biz” olabilmeyi becerebilmektir.

3Sağlıklı Bir Evlilik Sağlıklı Bir Aile

Evlilik yaparak insanlar sevgi ve saygıya dayalı bir birlikteliğin temelini atarlarken aynı zamanda, yaşamlarının geri kalan kısmının da bir nevi yönünü tayin ederler. Bu yön bireyi mutluluğa ve huzura götüren yöndür. Elbette ki bütün evlilikler düz bir çizgi gibi baştan sona mutluluk ve huzurla sürmez. Birçok evlilikte zaman zaman iniş çıkışlar, çalkantılı dönemler ve kavgalar olabilir. Ancak bütün bunlar iletişim, dayanışma ve anlaşmayla çözülebilirler. Evlendikten sonra önemli olan en iyiyi arama çabalarıyla çatışmalara girmekten ziyade, var olanı iyi görüp en iyi taraflarını ortaya çıkarabilmektir.

Kusur aramakla geçen yıllar kayıp yıllardır. Ve unutmamak gerekir ki, arandıktan sonra herkeste birçok kusur bulunabilir. Mü-kemmel insan yoktur. Ancak insanı mükemmel görebilmek, onu çok severek yaşamı daha mutlu hale getirebilmek mükemmelliktir. Her insanın yaratılışından getirdiği bireysel farkları olduğunu, kişileri bireysel farklarına göre değerlendirmek ve kabul etmek gerektiğini bilmek önemlidir. Daha da önemlisi bu farklılıkları birlikte yaşama-nın vazgeçilmez unsurları haline getirebilip, eşlerin eksik yönlerinin tamamlayıcıları yapabilmektir. Bu başarıldığında eşlerin farklı yön-lerinin birbirlerinin eksikliklerini giderici unsurlar olarak, aslında onların olmayan ya da eksik olan yanlarını tamamlayan birer cevher olduğu fark edilecektir. İşte evlilik o zaman daha bir anlam kazana-caktır.

Sağlıklı Bir Evliliğin Ön Şartları

Sağlıklı bir evlilik yapmanın ön şartı, yaşça, fiziki ve zihinsel olarak evliliğe hazır olmaktır. Evlilik yapacak bireylerin yaşlarının evliliğe uygun, fiziki durumlarının evliliğin gereklerine yeterli, zi-hinsel yapılarının ise evliliğin temel felsefesine uygun ve sorumlu-luklarını karşılayabilecek düzeyde olması gereklidir. Yine yapılacak evlilikte eşlerin kültürel düzeyleri, birbirleriyle uyum düzeyleri, cin-sel uyumları ve ekonomik durumları göz önüne alınıp incelenmesi gereken önemli unsurlardır.