11

trsKd;orD;pnf;vkH;nDnGwfjcif;ESifh

atmifjrifr_yef;wkdif

jrefrma\$@ajymif;tvkyform;rsm;

arSsmfvifhjcif;yef;wdkif tem*wfqDodk@

ပႏပမတတမး

သတငးအခကအလက - မခငစပယေအာင ထတေ၀သညႏစ - ဇလႈင ၂၀၁၉ ထတေ၀သ - မက (ပ) ေဖာငေဒးရငး စာအပအျပငအဆင - MMM , မခငစပယေအာင မကႏာဖးဒဇငး - Estelle Cohenny ပပးသ - အပေရ - ၁၀၀၀ အပေရ - ၁၀၀၀

22

စြမးအား (သ မဟတ) အဏာ (Power) အေၾကာငးသမတစရာ............၄

လၿခမတေသာ ေ႐ႊ ေျပာငးမႈ....................................................... ၁၀ေ႐ႊ ေျပာငးအလပသမားမားေကာငးမြနတ လပငနးခြင.......................၁၄ေဖာေဆာငႏငေရးနညးဗဟာမား

၁) လပငနးခြငေဘးကငးလၿခေရးေကာမတ................................. ... ၁၄ - လပငနးခြငေဘးကငးလၿခေရးေကာမတဖြ စညးပ.................... ၁၆ - လပငနးခြငေဘးကငးလၿခေရးအတြက အဓက........................ ၁၇ အေရးႀကးေသာ လပငနးတာ၀နမား

၂) တရား၀ငတငၾကားေတာငးဆျခငး နညးဗဟာအဆငဆင..............၁၉

၃) အလပသမားရနပေငြ.............................................................၂၃

အလပသမားအေရး လပေဆာငေသာ အဖြ အစညးမားအား................၃၀ဆကသြယရန ဖနးနပါတမား

rmwdum

3

“ကယျဖစခငတ အမးသမးတစေယာကပစ

ျဖစရမယဆရငေတာ သတစပါးက ဖႏပေကာခြၿပးမ

အေပၚေရာကေအာင သြားတသမးမျဖစပါန လကခငး

ယဥတြေဖးမၿပးမ သနမာေတာငတငးတ သႀကးလ

စေပါငးအငအားရယၿပး တျခားအမးသမးေတြကပါ

လႈ႕ေဆာႏငတအမးသမးျဖစခငပါ။”

- ဟာမတေဖာလ“ စာေရးသမားအဖြ႕

“ေတာငးဆမႈတစခ လပတယဆရင အမးသမးတစ

ေယာကအသအားန႕တငမရပါဘး။ ကြနမတ႕အလပ

သမား အမးသမးတစစလး သေဘာဆႏၵအေလာက

ပါဝငၿပး တကညလကညစေပါငးေဆြးေႏြးၿပး

ေတာငးဆမယဆရငေတာ ဒစညးလးေနတ

အားတခကျပသရန႕ တငေတာငးဆမႈ

ေအာငျမငေခရေနပါၿပ”

- မေဆာကၿမ႕နယ အထညခပစကရမ

ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးအလပသမား အမးသမးတစဥး

4

အာဏာဆတာန႕ လေတာေတာမားမားက ဆန႕ကငတအေတြးဘကေတြးၾကတယေနာ။ တကယေတာ အာဏာက ေကာငးေကာငးမြနမြန အသးျပႏငရငလ စြမးအားလေကာငးမြနတ အသြငေဆာငေစပါတယ။ စြမးအား၊ အာဏာလ႕ေျပာရငေတာ လေတြက ျပငပနးသ႑ာနကေျပးျမငေလရတယ။ ဥပမာ - အာဏာရင၊ ေငြေၾကး၊ ခငပြနး၊ အေဖ၊ ေခါငးေဆာင စသျဖင ျမငေတြ႕ရတအရာေတြျဖစတယ။ တကယေတာ သဘာဝမာ ျဖစျမငေတြ႕ရတ စတစြမးအား၊ အာဏာလ အရညအခငးေတြကေတာသပသတမထားမၾကဘး။ ဥပမာ - မမရ႕ စမခန႕ခြႏငမႈ၊ ကညေဖးမမႈ၊ သနားညႇာ တာတတမႈ စတအရညအခငးေတြ၊ ဘာသာစကားကြမးကငမႈန႕ လကမႈကြမးကငမႈစတ ပညာအရညအခငးေတြပါဝငတယ။

ဒအာဏာ၊ စြမးအားေတြရဖ႕ကလ ေထာကပတသ႕အရငးအျမစေတြရတယ။ ဥပမာ - လတစေယာကရ႕ လမႈ႕ပတဝနးကင၊ အေတြ႕အႀက၊ ပညာ၊ ဗဟသတ၊ အသကအရြယ စတာေတြက ကယမာ စြမးအား၊ အာဏာတစချဖစတည ရရလာေအာင ေထာကပေပးေနတယ။

pGrf;tm; (okd@r[kwf) tm%m (Power) ta=umif;odrSwfp&m

5

၁) ပထမကေတာ အလြနအက ဖႏပ ၊ အာဏာ၊ စြမးအားပျဖစပါတယ။ ကယမာရတ စြမးအား၊ အာဏာက လတာထကသမားအေပၚမာ ဖႏပဖ႕အတြက အသးျပတာက ဆလတာျဖစပါတယ။ မမမာရတ စြမးအား၊အာဏာအရငးအျမစေတြကသးၿပး သတစပါးက၊ တစစတစရာကထနးခပမႈေတြလပလာတာျဖစတယ။ ဒလအသးျပမႈက ေအာကပါအသငးအဝငးထမာေတြ႕ရတတတယ။

‘‘ စစတပ၊ မသားစ၊ မဘမသားသမး၊ ေယာကားမမနးမ၊ အလပရငမအလပသမား၊ ေကာငး၊ ရးဝနထမး စသျဖင ’’

ဥပမာဆ အမးသားတစဥးထကသာ ဝငေငြရာသျဖစတမသားစတစစမာ အမးသားက ဒအရာက အေၾကာငးျပၿပး အမးသမးက ဝငေငြစမခန႕ခြမႈပတပငတာ၊ သ႕ရ႕သြားလာခြငေတြ ကန႕သတလာတာဆ ဒါဟာအာဏာကအသးခၿပး ဖႏပတာပျဖစပါတယ။

'DpGrf;tm; tm%m trsKd;tpm;awGxJrSmrS (3) rsKd;ukd

t"duxm;ajymjycsifygw,f

zdESdyftm%m

6

(2 ) zvS,ftm%m / pGrf;tm;

2) စြမးအား၊ အာဏာက တပါးသေတြန႕အတ၊ တဖကစြနးေရာကမဟတေစပ အမားအကးအတြက ဖလယအသးျပတာက ဆလပါတယ။

မမမာရတစြမးအား၊ အာဏာကသရၿပးေတာ တစဥးတစေယာကန႕ျဖစေစ၊ တစစတစဖြ႕န႕ျဖစေစ မေဝၿပး ပးေပါငးမႈက ေဖာေဆာငတာျဖစပါတယ။ ဥပမာ - ရးတရးမာ အထကလႀကးက အာဏာက အလြသးစား၊ ဖႏပမႈအတြကမလပပ လကေအာကငယသားေတြက သတ႕ရထကတ အာဏာေျပာဆခြင၊ လပပငခြငေတြ သရေစၿပး၊ လကေအာကငယသားေတြရ႕ ကယပငအရညအခငးက ေလးစားမႈဟာလ အာဏာဖလယမေဝျခငးပျဖစပါတယ။

ဒလအသးျပမႈက ေအာကပါအသငးအဝငးေတြမာ ေတြ႕ရတတတယ

‘‘ လမႈေရးရာ အဖြ႕အစညး၊ မသားစ၊ လကတြေဖာ စသျဖင ’’

(2 ) zvS,ftm%m / pGrf;tm;

7

ta&S hupGrf;tm;/ t%mtokH;csr_ (2) rsKd;rSm aumif;usKd;

qkd;usKd;ESpfrsKd;pvkH; 'GefwGJaeao;w,fqkdwm

'DZ,m;rSm awG h&SdEkdifygw,f

အသးျပျခငး ေကာငးကး ဆးကး

အလြနအက

(ဖႏပအဏာ)

အခနပျမနတယ၊

ယၾကညမႈရတယ၊

အားနညးခကက

ဖးထားႏငတယ၊

အားကးခရတယ

လမနးမားတယ၊

ယၾကညမႈလြနကမယ

အရငးအျမစႏင အခန

ကနကမႈမားမယ

ဖလယအာဏာ ရငးႏးမႈရတယ၊

သတစပါးယၾကညမႈရ၊

မတမႈရတယ။

နားလညမႈလြခရတယ

အခနၾကန ၾကာတယ၊

အလပၿပးေျမာကမႈၾကာ

စတရႈပရတယ။

8

(3 ) rdrdtwGif;ykdif; (pdwf) tm%m / pGrf;tm;

မမကယပငစတတြငးခစားမႈ၊ အရညအခငးေတြက ကယတငေလလာသရၿပး စြမးအား၊ အာဏာရ႕ အရငးအျမစအေနန႕ေဖာထတသႏငတာကဆလပါတယ။

ဒပစမာေတာ ကယကယကယယၾကညမႈႏင တဖကစြနးမေရာကတ ကယကယကယေလးစားအထငႀကးမႈစတ မမအတြငး စတခြနအားန႕ အရညအခငးေတြ ပါဝငပါတယ။ ကယမာရတ ကယပငစတစြမးအားေတြ၊ အရညအခငးေတြက သၿပဆမ ဒါေတြက အေထာကအပအေနန႕ယၿပး မမအတြက၊ တစပါးသအတြက၊ ကယပတဝနးကင အသငးအဝငးအတြက ဘယလအသးခႏငမလ သရႏငမာပါ။ ဒအခကေတြေၾကာငလ မမရ႕စတစြမးအား၊ အာဏာက ေဖာထတသရခြငရတယ။ သရၿပးမ ဘယလပစေတြန႕ အသးခမယဆတာပါ စမးစစႏငပါမယ။

အကဥးခပအားျဖငကေတာ စြမးအား၊ အာဏာတစခေကာငးသည မေကာငးသညဆတာဟာ အာဏာအရငးအျမစထက အသးျပသအေပၚမာအဓကသကဆငပါတယ။ ဘယအသးျပမႈကမ အျခားတစခထပ ပေကာငးေနတယဆတာမရပါဘး။ မမရ႕စတ၊ အရညအခငးစြမးအားေတြက ေလလာစမးစစၿပးမ ဘယလအသးခရငျဖင ဘယလအကးသတေရာကမႈရတယ၊ မမကယဘယသကျဖင ဘယလနညးန႕ အသးျပလာေနလ စတာေတြ သရႏငပါတယ။ ရတစြမးအား၊ အာဏာကေတာ ေကာငးမြနတအကးရရေအာငအတတႏငဆး ႀကးစားရမာကေတာ မမရ႕တာဝနျဖစပါတယ။

9

“လေတာေတာမားမားက စေပါငးေတာငးဆဖ႕က

ေၾကာကၾကတယ။ တကယဆ ကယဘကက

ဒမာတရားဝငေနထငတယ၊ ဘာျပစခကမမရဘးဆ

ဘာမေၾကာကေနစရာမလဘး။ ကယအမနတရား

အတြက ကြနမတ႕အမးသမးေတြ ရရမတမတ

ရပတညတကပြဝငရရမယ။”

- MAP Foundation အမးသမးႏးေႏာဖလယပြတြင

ပါဝငေဆြးေႏြးေသာအမးသမးတစဥး

“အမးသမးေတြမာ အခြငအေရးရပါတယ။

ကယလပတအလပမနကနတယဆရင အရာရာက

ရဝစြာ လတကာန႕ရငဆငဖ႕ သတရရမယ။”

- မေဆာကၿမ႕ အထညခပစကရမ ျမနမာအမး

သမးေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားတစဥး

10

vkH+cHKwJha&$ hajymif;r_

ဒမာပါဝငတ အခကအလကေတြကေတာ MAP Foundation ကျပစတသေတသနစာတမးအတြက အခကအလကေကာကခရာမာေတြ႕ရခတမေဆာကၿမ ရ အထညခပစကရ အလပသမားအမးသမးမား ေတြ႕ႀကေနရေသာအခကအခ၊ အေျခအေနမားမတဆင ေကာကႏႈတထားတာျဖစပါ တယ။

vkH+cHK/ rSswaoma&$ hajymif;r_

ဒေနရာမာေတာ ေရႊ႕ေျပာငးတခရးစဥတေလာက လၿခမႈ၊ ေရႊ႕ေျပာငးရာအရပမာ လၿခေဘးကငးစြာေနထငမႈ၊ အလပခြငတြငး ေဘးကငးလၿခစြာအလပလပကငႏငမႈ၊ အမေျမျပနစဥ (သ႕) ျပနလညအေျခစကခနတြင လၿခမႈမားပါဝငပါတယ။

ေရႊ႕ေျပာငးသေတြက ဒေရႊ႕ေျပာငးမႈကတဆင ပျမငမားတအကး ေကးဇးေတြ ခစားေစတယ။ ဥပမာ ေရႊ႕ေျပာငးသမားရ႕ရပငခြင အခြင အေရး၊ လမႈဖလေရးစတာေတြ ပါဝငတယ။

ေရႊ႕ေျပာငးသက ေျပာငးေရႊ႕ရာမာ ျဖစႏငေခ အႏရာယေတြကေန ကာကြယေပးမႈရရေနရမယ။ ထအရာေတြကေတာ တရားဝငေရႊ႕ ေျပာငးႏငဖ႕အခကအလက၊ လပပလပနညအဆငဆင၊ အလပသမား အခြငအေရးစတာေတြက အစးရအဖြ႕ဝင အဖြ႕အစညးေတြကတစဆင တရားဝငအကအညရရရမယ၊ လေလာကတကာကြယမႈရရမယ။

11

rvkH+cHKwJha&$ hajymif;r_

11

တရားမဝငလမးေၾကာငး၊ နညးလမးမားန႕ ေရႊ႕ေျပာငးတယ။

ေရႊ႕ေျပာငးသေတြအေနန႕ စတပငးဆငရာ၊ ခႏၶာကယပငးဆငရာ၊ အခြငအေရးပငးဆငရာေတြမာ အလြသးစားခရ၊ ဖႏပခရတယ။

ေရႊ႕ေျပာငးစဥအတြငးမာက ပြစား၊ ၾကားခအဖြ႕ေတြကေန အလမခ၊ ေခါငးပျဖတခရတယ။

12

Fအလပသမား အခြငအေရးက ေလးစားေသာအားျဖင သငတသင ေကာငးမြနတ အလပအကငရပငေရးန႕ အခြငအေရးရရတယ။

Fေကာငးမြနတ အလပအကငအေျခအေနရရတယ။ (မမရသငတလစာ၊ အခြငအေရးေတြရရတယ၊ ဖႏပခပခယမႈေတြမရရဘး။)

Fအလပသမား၊ အလပရငအကးခစားမႈ မတမႈရတယ။ (အလပသမားရ႕ ကြမးကငမႈက အသအမတျပၿပး တရားဝငရသငရထကတလစာ၊ အ ခြငအေရးခစားခြငရတယ။)

Fေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအေနန႕ သငတငတ အေျခခလမႈ႕ဝန ေဆာငမႈမား ရရခစားခြငရတယ။

(rw&m;) rrSswwJha&$ hajymif;r_

� အလပရငမတဆင ပြစားမားရ႕ေခါငးပျဖတခရတာ၊ အေကြးန လက မတအတြက လစာျဖတၿပးလပေပးတာ။ လတမတက အလပရင၊ ပြစား ကသမးဆညးထားတာ။

� အလပသမားမားတရားဝင အခြငအေရးအရ နားခြငယမႈက ပတပင တားျမစတာ၊ လစာျဖတတာ (သ႕) ဒဏေၾကးေကာကယတာ၊ အလပ ထတရနခနးေျခာကတာ။

�အလပသမားက သြားလာခြငပတပငတာ။

(w&m;) rSswwJha&$ hajymif;r_

13

14

(1) vkyfief;cGifab;uif;vkH+cHKa&;aumfrwD

]] Oya't& tvkyform;ta,muf 50 rSpNyD;

&SdwJhtvkyfcGifrsm;rSm

'DaumfrwDukd zGJ hpnf;&ygw,f }}

လပငနးခြငေဘးကငးလၿခမႈ ကစၥရပမား စမေဆာငရြကဖ႕အတြကလပငနးခြငေဘးကငးလၿခေရးေကာမတ (ထငးလ ‘ေကာေပါ’) ဖြ႕စညးျဖစေပၚလာဖ႕အတြက အလပရငက ဥပေဒအရ သတမတေပးထားတာရပါတယ။

a&$ hajymif;tvkyform;rsm; aumif;rGefwJh vkyfief;cGif

azmfaqmifEkdifa&;enf;AsL[mrsm;

ေဖာျပပါလၿခမတသည ေရႊ႕ေျပာငးမႈအား ေအာငျမငစြာရရဖ႕ (သ႕) မလၿခ၊ မမတမႈမားက ေဖာထတဖ႕ ၊ တနညးအားျဖင အလပသမားမားကယတငပါဝငၿပး မမလပငနးခြငက ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအတြက ပမလၿခတရားမတၿပး ေကာငးမြနတ လပငနးခြငျဖစလာေအာငဖနတးႏငဖ႕ အလပသမားမားအေနန႕ ေအာကေဖာျပပါ တရားဝငနညးဗဟာမားက အသးခႏငပါတယ။

ပထမနညးဗဟာမာေတာ ဥပေဒမ အလပရငက ခမတထားတအေလာက ဖြ႕စညးထားတ လပငနးခြငေဘးကငးလၿခေရးေကာမတမာ အလပသမားမား ပါဝငလပေဆာငႏငျခငးျဖစပါတယ။

15

�စမခန႕ခြမႈအဆင (သ႕) အမန႕အာဏာရေသာအဆငမ အလပရင ကယစားလယ

�အလပသမားကယစားလယ

� ညႊနၾကားေရးမႈးအဆငအလပရငကယစားလယန႕

အတြငးေရးမႈးကယစားလယ

ေအာကေဖာျပပါဇယားတြင ေကာမတအတြငး ကယစားလယအေရအတြကႏငဖြ႕စညးပက ေဖာျပထားပါတယ။ အလပသမားဥးေရဘယေလာကရရငေတာ ရာထး၊ က႑အသးသးက လဥးေရဘယေလာကပါဝငရမယဆတာျပထားပါတယ။

‘‘ aumfrwDxJrSm oufqkdif&mukd,fpm;vS,f

(4) zGJ hyg0ifzGJ hpnf;Ekdifygw,f ’’

16

အလပသမား ေကာမတကယစားလယမားက အလပသမားမားကယတင ေရြးေကာကတငေျမႇာကတနညးလမးန႕ အလပသမားမားပးေပါငးပါဝငႏငပါတယ။ လပငနးခြင ေဘးကငးလၿခေရးျပနာမားက အဓကေျဖရငးဖ႕အတြက ဒကယစားလယမားမ ပးေပါငးညႇႏႈငးေဆာငရြကၾကရပါတယ။ ေျဖရငးညႇႏႈငးမႈတြငလညး အလပသမားမားအားလး ပါဝငႏငရနေတာငးဆႏငသလ ၊ ေကာမတဖြ႕စညးထားမႈ မရရငလညး ဥပေဒအရေတာငးဆႏငပါတယ။

vkyfief;cGifab;uif;vkH+cHKa&; aumfrwDzGJ hpnf;ykH

အလပသမားဥးေရ

ေကာမတဥးေရ

စမခန ခြမႈအဆငအလပ

ရငကယစားလယ

အလပသမားကယစားလယ

ညြနၾကားေရးမႈးအဆငအလပရငကယစား

လယ

အတြငးေရးမႈး

၅၀ - ၉၉ ၅ ၁ ၂ ၁ ၁

၁၀၀ - ၄၉၉ ၇ ၁ ၃ ၂ ၁

၅၀၀ -အထက

၁၁ ၁ ၅ ၄ ၁

17

� အလပသမားမားရ႕ လပငနးခြင ေဘးကငးလၿခေရးျပနာေတြန႕ ပတသကတတငၾကားခကေတြကလကချခငး

� မေတာတဆထခကမႈမား၊ ေဘးအႏရာယမား၊ ဖားနာျခငးမား (သ႕) လပငနးေၾကာင ပပငေသာကျဖစေစျခငးမား ကာကြယျခငးနင ေလာက ေစျခငးအတြက လပငနးခြငေဘးကငးလၿခေရး ေပၚလစႏင ေရ႕ဆက လပငနးစဥမားအပါအဝင လပငနးျပငပေဘးကငးလၿခမႈအတြက ထည သြငးစဥးစားျခငး (သ႕) အလပရငအား လပငနးခြငေဘးကငးလၿခမႈအ တြက အႀကေပးခကမား ကမးလမးျခငး။

� လပငနးခြင ေဘးကငးလၿခေရးႏငပတသကတ လႈပရားမႈမားက ေထာကပ ၊ ပပးျခငး။

vkyfief;cGifab;uif;vkH+cKHa&;twGuf

t"duta&;}uD;aom vkyfief;wm0efrsm;

17

1818

လပငနးခြငေဘးကငးလၿခေရး စညးကမးခကႏင လမးညႊနမားအျပင အလပရငအတြက စခနမ လပငနးခြငေဘးကငးလၿခေရးအေၾကာငးမား ထညသြငးစဥးစားျခငး။

အလပရငထသ႕ တငျပထားေသာ အဆျပခကမား၏ တးတကေျပာငးလ ျခငးမားက ေစာငၾကညေလလာျခငး။

ယခလ ေကာမတဖြ႕စညးျခငးက လႈေဆာတာပျဖစေစ၊ က႑အလက ပးေပါငးပါဝငတာပျဖစေစ အမးသမးအလပသမားမားအေနန႕ မမလပ ငနးခြငပတဝနးကငက မမအတြကပမအဆငေျပ၊ လၿခမႈရလာေအာင ဖနတးႏငပါတယ။

ယခကသ႕ လပငနးခြငေဘးကငးလၿခေရးေကာမတ ဖြ႕စညးျခငးျဖငလ အလပသမားမားႏင အလပရင ပးေပါငးလပကငႏငေသာနညးလမးမား ျဖစေပၚလာေစပါတယ။

ဒတယနညးဗဟာကေတာ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအေနန႕ မတရား မႈမားခရၿပဆရင တရားဝငနညးလမးအသးခၿပး ေျဖရငးနညးျဖစပါတယ။

1919

အရငဆး ေတာငးဆတငၾကားမႈျပလပေတာမယဆရငေတာ အလပသမားေတြထက ၁၅ ရာခငႏႈနးရ႕ ဆႏၵအနညးဆးရရပါမယ။ ဒ ၁၅ ရာခငႏႈနးေသာ အလပသမားေတြကမ ပးေပါငးလကမတထးေတာငးဆရမာျဖစပါတယ။

(2) w&m;0ifwkdif=um;awmif;qkdjcif;

enf;AsL[mtqifhqifh

tqifh (1)

tqifh (2)

အဒ ၁၅ ရာခငႏႈနးထကမ ေခါငးေဆာင (၇) ေယာကက ေရြးထတရပါမယ။ ဒေခါငးေဆာငကေတာ ေတာငးဆမႈန႕ပတသတၿပး အလပသမားမားရ႕ကယစားလယအေနန႕ တာဝနယလပေဆာငရမာျဖစပါတယ။ ဥပမာအလပရငန႕ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးတာ ဒါမမဟတ အလပသမားေရးရာအဖြ႕အစညးမားန႕ အစးရအဖြ႕အစညးမား အဆငပါလာရငေတာ အစးရရးပငးဆငရာမားန႕ ပါ၀ငေဆြးေႏြးတငပငရမာျဖစပါတယ။

tqifh (3)

အလပသမား ၁၅ ရာခငႏႈနး အပါအဝင အျခားအလပသမားမားရ႕ေထာကခမႈလညး ရယႏငၿပးေတာ ေထာကခမႈက တရားဝငနာမညစာရငးမားႏငလကမတထးၿပး စာရငးေပးေထာကခရပါမယ။

2020

ေတာငးဆမယ အလပသမားေတြန႕ ေခါငးေဆာငေတြအတတကြ ေဆြးေႏြးၿပးေတာ ဘာေတာငးဆခငလ ေခါငးစဥန႕တကြ အေသးစတမတတမးတငရပါမယ။ ဒမာေတာ အခကအခအေသးစတ၊ သေဌးဆက ဘာေတာငးဆခငလစသျဖင ေတာငးဆခကအေသးစတက ေရးသားရပါမယ။

tqifh (4)

tqifh (5)

ေတာငးဆခကေတြေရးသားၿပးရငေတာ အဒါက ေခါငးေဆာင ၇ ဥးန႕ ပါဝငတအလပသမား ၁၅ ရာခငႏႈနးက လကမတထးရပါမယ။

tqifh (6)

ေတာငးဆခကမာအျပင ေခါငးေဆာင ၇ ဥးက နာမညသးသန႕ခြထတၿပးလကမတထပထးရပါမယ။

tqifh (7)

ဒေခါငးေဆာငေတြကမ ကနအလပသမားေတြက ေတာငးဆခကအၾကမးမဥးကဖတျပၿပး ျပငဆငလက ျပငဆငခကေတြ ျပလပႏငပါတယ။

tqifh (8)

အားလးသေဘာတၿပဆရငေတာ အလပရငဆ ဒါမမဟတ စကရမာတာဝနရသက ေတာငးဆခကစာရြကသြားတငရပါမယ။

2121

(ဒမာအလပသမားမားအေနန႕ မတသားရမာကေတာ ဒေတာငးဆခကစာရြကက အေထာကအထားအရ အလပရငက တငထားေၾကာငးသရေအာင ‘စာဝါဒကန’ အလပသမားကာကြယေရးရးမာပါ ေနာကတစစသြားတငထားႏငပါတယ။)

Fတရားဥပေဒအရ အလပရင (သ႕) တာဝနခက ေတာငးဆခကစာရြက က လကခမယ၊ ပယဖကလ႕မရပါဘး။

Fေတာငးဆမႈစာရြကက လကခၿပး (၃) ရကအတြငးမာ အလပရငက ေဆြးေႏြးေပးရပါမယ။ ေဆြးေႏြးဖ႕ကလ တရားဝငအလပသမားေတြက ေၾကျငာေပးရပါတယ။

Fအလပရငက ရပသမးမႈျပလပတယ (သ႕) ေဆြးေႏြးမႈမစတငလာဘး ဆရငေတာ အလပသမားမားက အစးရအဆင တရားဝငတငၾကားမႈျပ ႏငပါတယ။

Fအစးရအဆင ေတာငးဆတငၾကားမႈ ျပလပတာက အလပရင (သ႕) တာဝနရသ မညသကမ အလပသမားက ၿခမးေျခာကမႈျပလပခြငမရပါ ဘး၊ အလပျဖတလ႕ ၊ အလပေျပာငးလ႕၊ အျပစရာလ႕မရပါဘး။

Fေတာငးဆမႈျဖစလာၿပးဆရငေတာ ပါဝငသ အလပသမားမားအေနန႕ ဥပေဒအရ အလပသမားကာကြယမႈ အျပညအဝရရၿပျဖစတအတြက လမႈ႕အဖြ႕အစညးမား၊ အစးရရးအဖြ႕အစညးမားန႕အတတကြ ေတာငး ဆမႈေအာငျမငရန ပါဝငလပေဆာငႏငပါတယ။

22

ေတာငးဆမႈစာရြကက လကအလပရငက လကခၿပးလ႕ ၃ ရက အတြငး ေဆြးေႏြးမႈလပလာဘးဆရင အစးရရးထ ေတာငးဆမႈမသြားခင နညးလမး တစခရပါေသးတယ။ အဒါကေတာ

1၂၄ နာရအတြငး အလပရငန႕အလပသမားၾကား ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးေပး ဖ႕က အလပသမားကာကြယေရးရးကတဆင ညႇႏႈငးေပးမယ အစးရ ပဂၢလက အလပသမားေတြက ေတာငးဆႏငပါတယ။

1ဒညႇႏႈငးေပးမယသက အလပရငန႕အလပသမားၾကား ေတာငးဆမႈက ႏစဥးႏစဖက သေဘာတေျပလညေအာင ၾကားခညႇႏႈငးေပးပါမယ။ အ လပရငဘကက ညႇႏႈငးေတြ႕ဆလာေအာင လပႏငတအာဏာလရပါ တယ။ သကပေတြ႕ဆမႈက ခဏခဏျပလပႏငပါတယ။

1ဒညႇႏႈငးမႈကေတာ အမားဆး ၅ ရကျပလပေလရပါတယ။

ဒပစန႕မ အလပရငန႕ ညႇႏႈငးမႈအဆငမေျပဘးဆရငေတာ ခနကအ တငးအစးရရးအဆငအထ ေတာငးဆမႈက အလပသမားေတြက ျပလပ ႏငပါတယ။

«သတရရမယအခကကေတာ အလပသမားအမားစက ေတာငးဆမႈ လပမယဆ အလပနားေတာငးဆမႈလပေလရပါတယ။ ဒလေတာငးဆမႈ လပမယဆရငေတာ ေတာငးဆမႈစာရြကက အလပရငဆတငအၿပး ၂၄ နာရ အတြငး ေတာငးဆမႈျပဖ႕ အလပနားတယဆတာက တရားဝငစာေစာင ေရးသားၿပး အလပရငန႕ အလပသမားကာကြယေရးရး (စဝါဒကန) မာ သြားတငရပါမယ။ ဒပန႕လပၿပးမ တရားဝင အလပပတ၊ အလပနားၿပး ေတာငးဆႏငပါတယ။ မဟတရငေတာ အလပရငမာ တရားဝငနားခြငမေပး ပအလပေပးေတာငးဆတာေၾကာင အလပသမားမားက အေရးယႏငပါ တယ။

2323

(3) tvkyform;&efykHaiG

ဒနညးဗဟာကေတာ အလပသမားကယတင ေဆြးေႏြးပးေပါငးေဆာငရြကရမာျဖစပါတယ။ အလပသမားေတြကေန ကယတငလလလားလား သေဘာတညခကအရ ပါဝငလပေဆာငရပါတယ။ နညးလမးေတာ အလပသမားေတြကယတင တတႏငသေလာကက ေဆြးေႏြးဆးျဖတၿပး တစပတ ၁ ခါ ၊ တစလ ၁ ခါ ျဖစေစ ဝငေငြထက အနညးအမားဆသလ(ဥပမာ - တစလ ဘတ ၂၀၊ ၃၀၊ ၅၀ စသျဖင) ထညဝငစေဆာငးရမာပါ။ စေဆာငးတေငြကေတာ ဘယေနရာမာ ၊ ဘယလအေၾကာငးအရာမာ သးမယဆတာကလညး ေဆြးေႏြးဆးျဖတထားရမာ ျဖစပါတယ။ စေဆာငးထားတ ဝငေငြေတြက မမတ႕အလပသမားထကတစဥးတစေယာကအလပခြငမာ မတရားမႈတစခေၾကာင အလပထတခရသညျဖစေစ၊

tcsif;csif;ulnD=upkd h

“ausmayg” aumfrwDzGJ hpnf;r,f

24

အလပခြငမာ ထခကဒဏရာရလ႕ အလပရငက ေထာကပမႈမေပးသညျဖစေစ အလပသမားမားက တငပငေထာကခၿပးမ ဒရနပေငြကအသးျပၿပးအအလပသမားက ေထာကပေပးႏငပါတယ။ ေနာကတခက ဆပါေတာ အထကမာ အလပရငက တရားဝငနညးလမးန႕ ဥးေဆာငေတာငးဆရာမာ ရးခနးတက၊ ေဆြးေႏြးမႈမာပါဝင၊ အဖြ႕အစညးမားန႕ခတဆကေဆြးေႏြးတာေတြျပလပရတအတြက အခနကန၊ အလပပက၊ ဝငေငြပကလာတအလပသမားေတြကလ ဒရနပေငြေတြန႕ ေထာကပႏငပါေသးတယ။

ဒနညးလမးကေတာ ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား အခငးခငးေပါငးစညးညညြတျခငးအငအားက ျပသႏငပါတယ။ အလပသမားတစဥးတစေယာက၊ တစစတစဖြ႕ရ႕ အလပသမားအခြငအေရးက တရားမတမႈမရပခးေဖာကခရတာက မမတ႕အလပသမား စေပါငးအငအားန႕အတ ဒလနညးလမးမးန႕အခငးခငးကညေပးဖ႕လညး တကတြနးခငပါတယ။

25

26

“အခေနာကပငးဆ လမႈ႕အဖြ႕အစညး ေတာေတာမားမားကြငးဆငးၿပးသငတနးေတြေပးတာေတြရလာၿပ။ ဒါ ေပမယ အလပအေျခအေနေၾကာင၊ အလပက တားျမစတာေတြေၾကာငသငတနးေတြသြားမတကႏငတအမးသမးေတြရတယ။ အမးသမးေတြက ဒလေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားေရးရာအေၾကာငးေတြ၊ ကနးမာေရးဗဟ သတေတြ ရႏငမယသငတနးေတြက ေပးတကေစခင တယ။ သတ႕ကယတငကလ ဒလသငတနးေတြရေန တယ၊ တကသငတယဆတာလညး သေစခငတယ။ ဒါမကြနမတ႕အလပသမားေတြ ရသငတအခြငအေရး ေတြသႏငမယ။”

“အခကအလပခနမားၿပး လစာနညးေနတယ။ တေန႕က ၈ ၊ ၉ နာရအလပခနပျဖစသငတယ။ အနညး ဆးေတာ တရားဝငလစာစႏႈနးန႕ေပးသငတယ။ ကြနမ တ႕ရ႕အခန၊ လအငအား၊ စတအငအားေတြစကၿပးလပရတာကအသအမတျပၿပးေတာ ရသငတအခြငအေရး၊ လစာေတြေတာေပးသငပါတယ။”

ဤေတာငးဆခကမားသည မက(ပ)မျပစေသာ သေတသနစာတမးမ ေကာကႏႈတထားေသာ အခကအလကမားျဖစသည။ ေတာငးဆမႈမားသညသေတသနအခကအလကေကာကခရာမာ ကညပါ၀ငေသာ မေဆာကၿမ

အထညခပစကရမားရ ျမနမာေရႊ ေျပာငးအမးသမးအလပသမား၏ ေတာငးဆခက၊ ေမာလငခကမားျဖစသည။

27

“အခလကမတစနစေတြက ခဏခဏေျပာငးေနေတာ အလပသမားေတ ြစတရႈပရတယ။ နားမလညေတာအလပရင၊ ပြစားလပေပးတာပခရတယ၊ အေတာကြနမတ႕ အလပသမားေတြအတြက အဆငေျပသငေတာမယ၊ ေရရညတညတေကာငးမြနတ လကမတစနစရသငတယ။ ဒစနစေတြအေၾကာငးကလ အလပသမားေတြဆ တကရကၾကားသႏငမယ နညးလမးေတြအသးျပသငတယ။”

“ထငးအစးရက ဒကအလပရငေတြ ခမတ ထားတ တရားဝငစညးကမး၊ ဥပေဒေတြကလကနာဖ႕ ပၿပးၾကပမတဖ႕လတယ။ ဥပေဒအထကမာ ဘယသမ မရသငဘး။”

“တရားမတမႈရဖ႕ဆ ကြနမတ႕ျမနမာအလပ သမားေတြ အခငးခငးစညးလးဖ႕လလတယ။ အလပ ရငန႕အလပသမားၾကားမာ ႏစဥးႏစဖကေလးစားမႈရ ေနဖ႕လတယ။ ဒလပနးတငကေရာကဖ႕ဆတာ အလပ သမားအမားစလခငၾကတာပ။ ကြနမတ႕ေတြသာစညး လးဖ႕၊ တစေယာကကတစေယာက ကညၾကဖ႕လ တယဆသသငတယ။”

28

“တခါတေလ ေနထငမေကာငးလ႕ အလပမ ဆငးႏငဘးဆ ခြငရကရခငတယ။ ခြငရကေတာငးတ အခါမာလ လြယလြယျမနျမန ေတာငးဆႏငရငပ ေကာငးမယ။ အခက ခြင (၁) ရကရဖ႕က အေစာႀကး ႀကေျပာရမယတ႕၊ အလပကတာဝနရသန႕ကယတင လာေတြ႕ရမာတ႕ရတယ။ ၿပးေတာ အေရးေပၚကစၥရ လာရငလ ခြငေပးတာတ႕၊ လစာႀကထတခြငေပးတာတ႕ရသငတယ။”

“ကယဝနသညအမးသမးအလပသမားေတြက ကယဝနေဆာင၊ မးဖြားခြငေပးသငတယ။ ခြငယခန တြငးမာလ လစာမျဖတပ ေထာကပသငတယ။ ကယဝန ရငမာႀကးန႕အလပဆငးရတာဟာ ကေလးေရာ၊ အေမ ေရာအတြက ကနးမာေရးဆးကးေတြျဖစလာေစတာက ေတာအရမးဆးတယ။ ဥပေဒအရလ ၾကပမတၿပးေတာ အလပသမားေတြ မးဖြားခြငရကရလာေအာင လပေပး သငတယ။”

29

wkdufyGJ

@rkd;num&ef (NzdK;)

rwkduf&J&ifvnf; wkduf&rSmyJ

'g[m b0wkdufyGJ

atmifjrifr_ukdarSsmf&if; tm;wif;wkduf&rSmyJ

wpfae@ ikd&r,f wpfae@ &D&r,f

'g[m b0wkdufyGJ

wpfae@ajy;v$m;&r,f wpfae@ awGa0&yfae&r,f

'g[m b0wkdufyGJ

wpfae@ ylaqG;&r,f wpfae@ 0rf;om&r,f

'g[m b0wkdufyGJ

wpfae@ emusif&r,f wpfae@aysmf&$if&r,f

'g[m b0wkdufyGJ

jr‡m;ukefygap usnfukefygap wkdufrSmyJ

'g[m b0wkdufyGJ

a±S@rSm a&mifeDvm+yDav wjznf;jznf;

csDwuf&rSmaygh

tvif;a&mifukd arSsmf&if; tm;,lcsDwuf=upkd@

wkd@awG@&J@ yef;wkdif[m vufwpfurf;rSmyg

3030

�MAP Foundation မက(ပ) ေဖာငေဒးရငး မေဆာက - ၀၅၅ ၅၃၆ ၆၈၅ ၊ ခငးမင - ၀၅၃ ၃၂၈ ၁၃၄

�FED – Foundation for Education and Development ပညာေရး ႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးေဖာငေဒးရငး မေဆာက - ၀၉၃ ၂၄၄ ၃၄၄၁ ၊ ဖနငါး- ၀၇၆ ၄၈၆ ၃၅၁

�ေရာငျခညဥး အလပသမားအခြငအေရး အစညးအရး အလပသမားအခြငအေရး (မေဆာက) - ၀၈၉ ၅၆၅ ၉၈၉၉

ေရာငျခညဥး အလပသမားသမဂၢအေရး (မေဆာက) - ၀၈၃ ၄၁၁ ၇၈၇၀

လ႕အခြငအေရး ႏင ဖြ႕ၿဖးေရးေဖာငေဒးရငး (HRDF) မေဆာက - ၀၅၅ ၅၃၅ ၉၉၄ ၊ ခငးမင - ၀၈၁ ၅၉၅ ၇၅၇၈ မဟာခငး - ၀၈၆ ၇၅၆ ၀၈၃၅

Suwannimit Foundation – Light House ႏငငျခားသား အလပသမားမားဥပေဒ ႏင ပတသကသည အကအညေပးေရးအဖြ႕ (မေဆာက) - ၀၅၅ ၅၆၃ ၅၅၀

အမပါဝါ (Empower) (အမးသမးအခြငအေရး) ခငးမင - ၀၅၃ ၂၈၂ ၅၀၄ ဘနေကာက - ၀၂၅ ၂၆၈ ၃၁၁

tvkyform;ta&;vkyfaqmifaom tzGJ htpnf;rsm;tm;

qufoG,f&ef zkef;eHygwfrsm;