Sadržaj - Glavni Grad Podgoricapodgorica.me/db_files/Urbanizam/PlanskaDokumentacija/...U poslednjih 20-tak godina u fazi pojačane gradnje naslijedjene gradjevinske fondove karaktriše

1 Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu Detaljnog urbanističkog plana „Golubovci centar, zona 1.1.” u Podgorici

1

Sadržaj:

UVOD ......................................................................................................................................... 2 1. PREGLED I SADRŽAJ GLAVNIH CILJEVA PLANA ............................................................................. 3

1.1. Opis i granice zahvata Urbanističkog projekta ....................................................................... 3 1.2 Površine zahvata ............................................................................................................... 3 1.3. Koncept organizacije prostora – polazni stavovi .................................................................... 4 1.4.Namjena površina .............................................................................................................. 6 1.5. Smjernice za izradu Detaljnog urbanističkog plana ................................................................ 6 1.6. Saobraćaj .......................................................................................................................... 8 1.7. Telekomunikacije............................................................................................................. 12 1.8. Hidrotehnika ................................................................................................................... 17 1.9. Elektroenergetika ............................................................................................................ 20 1.10. Pejzažna arhitektura ...................................................................................................... 23 1.11. Odnos prema drugim planovima i programima ................................................................. 32

2. OPIS POSTOJEĆEG STANJA ŽIVOTNE SREDINE ........................................................................... 33 2.1 Hidrološke i hidrogeografske karakteristike ......................................................................... 33 2.1.1 Stanje kvaliteta voda ...................................................................................................... 34 2.2. Stanje kvaliteta vazduha ................................................................................................... 35 2.3 Geomorfološke, geološke i pedološke karakteristike i kvalitet zemljišta ................................. 35 2.4 Biljni i životinjski svijet ...................................................................................................... 36 2.5 Stepen seizmičkog intenziteta ............................................................................................ 37

3. IDENTIFIKACIJA PODRUČJA ZA KOJA POSTOJI MOGUĆNOST DA BUDU IZLOŽENA ZNAČAJNOM RIZIKU I POSTOJEĆI PROBLEMI U POGLEDU ŽIVOTNE SREDINE U VEZI SA PLANOM ..................................... 37 4. OPŠTI I POSEBNI CILJEVI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE .................................................................. 38 5. MOGUĆE ZNAČAJNE POSLJEDICE PO ZDRAVLJE LJUDI I ŽIVOTNU SREDINU .................................. 39 6. OPIS MJERA ZA SPRJEČAVANJE I UBLAŽAVANJE ZNAČAJNIH UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU IZAZVANIH REALIZACIJOM PLANA ............................................................................................... 41 7. ALTERNATIVNA RJEŠENJA ....................................................................................................... 43 8. PRIKAZ MOGUĆIH ZNAČAJNIH PREKOGRANIČNIH UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU ....................... 44 9. OPIS PROGRAMA PRAĆENJA STANJA ŽIVOTNE SREDINE (MONITORING) ...................................... 44 1O. ZAKLJUČCI ........................................................................................................................... 45


2

UVOD Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu urađen je u skladu sa :

- Zakonom o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu ("Sl. list RCG", br. 80/05) - Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata ("Sl.list CG", br 51/08) - programskim zadatkom za izradu Detaljnog urbanističkog plana „Golubovci – centar, zona

1.1.” (na osnovu člana 31. i 35. Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata ("Sl.list CG", br 51/08) i člana 72. Statuta Glavnog grada ("Sl.list RCG", BR 28/06) i Programa uređenja prostora Glavnog grada - Podgorice za 2010 godinu ( ’’Službeni list CG - opštinski propisi’’, br. 11/09 ), Gradonačelnik Glavnog grada - Podgorice, donio je Odluku br. 01-031/09-4610 od 10.07.2009. godine o pristupanju izradi Detaljnog urbanističkog plana „Golubovci – centar, zona 1.1.”.

Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu sredinu Detaljnog urbanističkog plana „Golubovci – centar, zona 1.1.” predstavlja završni dokument Detaljnog urbanističkog plana „Golubovci – centar, zona 1.1.”. Sadržaj Izvještaja o strateškoj procjeni uticaja u skladu je sa članom 15 predmetnog Zakona. Sadrži podatke kojima se opisuju i procjenjuju mogući značajni uticaji na životnu sredinu do kojih može doći realizacijom plana, kao i razmatranih varijantnih rješenja uz vođenje računa o ciljevima i geografskom obuhvatu plana. U Izvještaju su predložene mjere: prevencije, minimilizacije, ublažavanja itd., odnosno predložene su mjere za smanjenje negativnih uticaja na životnu sredin,u a time i na zdravlje ljudi. Nosilac izrade Izvještaja o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu je Republički zavod za urbanizam i projektovanje – Podgorica.


3

1. PREGLED I SADRŽAJ GLAVNIH CILJEVA PLANA Površina zahvata plana prema Odluci iznosi cca 122,00 ha. Cilj izrade Plana je stvaranje planskih pretpostavki za razvoj, organizaciju i uređenje ovog prostora. Planom, između ostalog, treba izvršiti analizu, uticaj okolnog prostora i potrebe vlasnika zemljišta. Osnov za definisanje polaznih opredeljenja za izradu DUP-a “Golubovci centar” u Golubovcima, čine opredeljenja data GUP-om za taj prostor, kojim je ova zona definisana sa namjenama:

- obrazovanje; - kultura; - organizovana poljoprivreda – staklenici; - individualno stanovanje sa djelatnostima; - zona gradskog centra (poslovne djelatnosti, djelatnosti sa stanovanjem ili bez stanovanja); - stanovanje u poljoprivredi; - zelena pijaca; - stanovanje srednjih gustina (150-200 st/ha); - urbano zelenilo i dr.

1.1. Opis i granice zahvata Urbanističkog projekta

Područje u zahvatu DUP-a "Golubovci - Centar"predstavlja dio glavne zone centra u zahvatu GUP-a, linearno se prostirući sa centralnim sadržajem od nadvožnjaka - Mahala uz osovinu magistralnog puta do spomeničkog kompleksa sa epicentrom gdje se ukrštaju osovine puta petrovačke magistrale i puta Vukovci - Mataguži - Tuzi. Sa aspekata GUP-a i sadašnjeg stanja ovo je najveće izgradjena i naseljena zona i obuhvata dijelove sela - Golubovci, Mojanovići, dio Mahale i Goričana sa formiranim centrom u Anovima. U planerskom smislu zona "Golubovci - Centar" ograničava podzonu 1.1 u granicama užeg gradjevinskog rejona površine cca. 130ha., sa karakteristima urbanog tkiva (zone užeg centra sa djelatnostima i stanovanjem i zone stanovanja i poslovanja srednjih i niskih gustina.

1.2 Površine zahvata

Linearno razvijena izgradjena površina koja se prostire uz magistralnu trasu u pravcu sjever-jug, sa koncentracijom na ukrštanju dva osnovna saobraćajna pravca i pružanjem po osovini puta istok-zapad, karakteriše strukturu naselja i veličine ukupne površine od 132ha. Dužina zone po pravcu sjever - jug je 1100m, a istok - zapad cca 600m.


4

Zahvat ovog planskog dokumenta definisan je koordinatnim tačkama datim u tabeli br. 1.

Koordinate prelomnih tačaka granice zahvata plana

1.3. Koncept organizacije prostora – polazni stavovi

Ovaj prostor je u poslednjih 30 godina pretrpio vidljive transformacije. Na žalost ove promjene nijesu dale doprinos unapređenju oblika funkcije i uopšte zaštite sredine sa aspekta moguće valorizacije kvalitetnih poljoprivrednih zemljišta, zgusnute gradnje i slično. Sa saobraćajnog aspekta izgradnjom magistralnog pravca nije nadjena adekvatna zamjena za staru željezničku trasu Podgorica-Plavnica. Neplanskom gradnjom sela su širena na račun poljoprivrednog zemljišta koje je na ovaj način pretvoreno u građevinsko zemljište. Ovako su sela počela sastavljati i gubiti se granice među njima, rađa se novo veliko naselje sa razbacanim objektima, neorganizovanim ulicama, itd. U ovom postupku prepoznaje se pojačani interes za gradnju uz Magistralu, a naročito u centru Anovi. Izražena disperzija gradnje u prostoru stvara sliku neartikulisanih i skoro haotičnih prostora. Ovakav način širokih zahvata gradnje sa malim gustinama prouzrokuje neracionalnu veliku mrežu infrastrukture. Treba napomenuti da su stanovnici u toku privredne ekspanzije ovog područja sopstvenim sredstvima gotovu svu putnu seosku mrežu asfaltirali i uveli telefonske linije u svim selima. Elektro mreža je u lošem stanju, a vodovodna mreža i ne postoji, već je vodosnabdijevanje riješeno pojedinačno za svako domaćinstvo preko bunara i hidrofora, znači svako domaćinstvo ima sopstveno snabdijevanje vodom.


5

Nasledni prirodni faktor jasno je označio-markirao, odnosno ostavio prepoznatljive indikatore morfološke i funkcionalne cjeline ( voda, poljoprivredne ravnice, šume, brda itd. ). Distribucija i organizacija naselja u prošlosti odvijala se u spontanom i logičnom sistemu u skladu sa prirodnim okruženjem. Povećanjem broja stanovnika i gradnje, stvaranjem novog načina života izazvanog jačim uticajima grada i gradske sredine, postojeća prostorna šema nije izdržala ove promjene i skoro se raspala i dala loše rezultate. U međuvremenu nisu pripremnljene, niti razrađene niti na jednom nivou planiranja neke nove preporuke i mogućnosti za prelazni i konačni tretman prostora. Područje Zete, na žalost, do skoro i izrade GUP-a Golubovci, izuzev sa nivoa Prostornog plana Opštine Podgorica, gdje su dati oskudni planerski indikatori i oskudni informativni podaci, nije urbanistički i prostorno tretirano. U granicama DUP-a obuhvaćeni su djelovi sela Mojanovići, Golubovci i Goričani sa starim centrom Anovi. Postojeća izgradjenost pored zajedničkiog imenitalja koji karakteriše struktura razudjenosti gradnje na poljoprivrednim površinama - parcelama je zgusnuta u linearnoj formi obrisa centralnih sadržaja. U poslednjih 20-tak godina u fazi pojačane gradnje naslijedjene gradjevinske fondove karaktriše nekoliko naslijedjenih principa u obliku, spratnosti , arhitekturi itd. : - Rijetko sačuvani objekti tradicionalne gradnje u Zeti, jednostavnih formi, prizemnih objekata, najčešće jednodijelni sa dvovodnim krovom, zidovima od polulomljenog kamena. Unutrašnje organizacija, po dužini kuće - ognjište, spavanja a jedan dio ponekad i za stoku sa zemljanim podovima. Plafoni od pletenog pruća, tzv, ljese. Ovakav način stanovanja je je odavno napušten i zapravo postoje samo ostaci ovih kuća koji se danas koriste kao pomoćni objekti ili štale za stoku. Doduše, ima starih kuća, a naročito u starom dijelu sela Golubovaca, koje su prizemne, ali sa komfornijom unutrašnjom organizacijom i obradom površina - zidova, plafona, podova. - Ostaci starih kuća na spratu, tzv. kule u donjim selima Zete, spratne kuće su gradjene zbog čestih poplava i doba visokih vodostaja u selima Gostilj, Bistrica, Berislavci, Bijelo Polje stanovalo se na spratu jer je prizemlje zahvatao polavni talas. U poslije ratnom periodu do 50-tih godina rade se kuće od betonskih zidova, od tzv.mršavog betona, miješanog sa kamenom, u stilu starih kamenih kuća. - Masovna "moderna" gradnja dešava se 60-70-tih godina pa sve do danas, sa promjenljivim pristupima ali uglavnom u tipu gradske kuće individualnog stanovanja. Ovakvim stavom u potpunosti su napušteni tradicionalni načini gradnje. Velika primjena arm. betona, ciglarskih proizvoda podigli su nivo brzine i kvaliteta gradnje i zadovoljavaju zahtjeva novih generacija koji teže urbanom načinu života. Uglavnom, danas takav način gradnje prisutan je u 80% domova u Zeti. Vremenom u ovaj način gradnje unosile su se novine, a naročito u unutrašnjem dijelu objekta, povećani komfor u rasporedu prostorija i opremanju.


6

U centralnoj zoni plana, tj. uz magistralni pravac realiziju se objekti pretežno poslovnih sadržaja.Karakteristike svih stambenih objekata u strukturi i obimu je tip slobodnostojećih objekata sa manjim uz magistralu ili većim okućnicama po dubini prostora. Kvalitet gradnje je postao od 50-tih god do danas, a naročito donošenjem novih propisa u gradjevinarstvu za uslove gradnje u zemljotresnim područijima zahtjevniji i bolji sa visokim standardima o sigurnosti konstrukcije. Osim javnih objekata u centralnim zonama i na liniji magistralnog pravca zastupljeni su i objekti širih sadržaja poslovanja u prostorima individualnnih stambenih zona kao slobodnostojeći, rjeđe tipski, koji opskrbljuju stanovništvo u unutrašnjosti zone. U zonama centra su objekti javnih djelatnosti - osnovna škola, vrtić, dom zdravlja, opštinska administracija, dom kulture, željeznički terminal, otvorena tržnica itd. Osnovna škola, dom kulture i željeznička stanica su starijeg datuma. Postoje preko 50 godina a dom zdravlja i opštinska administracija koja se nalazi u rekonstruisanom - nadograđenom domu kulture novijeg datuma.

1.4.Namjena površina

Naslijedjena stambena gradnja je u karakteru tradicionalne individualne gradnje, koja u poslednje

vrijeme poprima mješovite namjene; stanovanje sa poslovanjem u liniji centralnih djelatnosti na

magistralnom pravcu i povećanje gustine izgrađenosti, kao i gustine naseljenosti. Ovakav postupak

generiše ubjedljive dokaze o zreloj fazi nastanka urbane sredine.

Namjene prizemlja ili ukupnih objekata najčešće spratnosti prizemlja i sprat ili samo prizemlje. Radi se

o novim objektima ili starim rekonstruisanim objektima koji su mješovite namjene ili u cjelosti

poslovni objekti. Ovakav tip gradnje je sve više zastupljen u užoj zoni plana.

U strukturi ukupne izgradjenosti na prostoru D.U.P-a pored stambene izgradnje koja je dominantna

disperzivno su rasporedjeni poslovni sadržaji u sklopu stambenih objekata ili samo kao poslovni

objekti kakavih primjera ima nešto više u poslednjih 10 godina.

U namjene poslovanja obuhvaćeni su najvećoj mjeri trgovačke i ugostiteljskeusluge uslove, a

zanatstvo da nije zastupljeno.

Objekti javne namjene su u funkciji školstva, zdravstva i socijalne zaštite, administracije lokalne

uprave, kulture i saobraćaja.

1.5. Smjernice za izradu Detaljnog urbanističkog plana

Kod formiranja ciljeva, pošlo se od pretpostavke da treba da zastupaju interese koji su dati kroz

programski zadatak odnosno odluku o pristupanju izradi D.U.P-a, odnosno odradnice planova višeg


7

reda, i afirmišu funkcionalne i prostorne odrednice planske matrice koja Predstavlja osnovu za

formiranje faze, odnosno finalnog izvještaja D.U.P-a "Golubovci -centar, zona 1.1".

Zahtjevi programskog zadatka, izvršena prostorna analiza osnova lokacija plana i odrednica GUP-a

"Golubovci", opredeljuju ciljevi:

� Korišćenje potojećih potencijala prvenstveno kroz valorizaciju i aktiviranje već uloženih sredstava u naseljsku strukturu, a zatim dokompletiranja izgradjenih kapaciteta.

� Racionalno planiranje, kroz insistiranje na realizaciji programa i lokacija koji će uz najmanja ulaganja obezbjediti najveće efekte.

� Planiranje struktura i sitema zasnovano na principima ekonomičnosti i racionalnosti u mjeri koja nije u suprotnosti sa drugim vodećim principima organizacije naselja

(humani, estetski, i dr.), odnosno principima ekistike kao adekvatne metode za

programiranje i dimenzionisanje naselja.

� Stvaranje uslova za korištenje infrastrukturnih rješenja na način koji će razvojne troškove svesti na minimum u plan korišćenja i rekonstrukcije postojeće.

� Stvaranje osnove za aktivnu zaštitu i unapredjenje prirodne kao zdrave i prijatne životne sredine, uspostavljanjem harmoničnih odnosa izmedju prirodnih, fizičkih i

društvenih struktura na čitavom prostoru naselja.

� Stvaranje internog sistema zelenih površina, uz nastojanja da se omogući, u optimalnoj mjeri, njegovo kontinuirano povezivanje sa zelenim prostorima okoline (poljoprivredne

površine u okruženju).

� Sprečavanje izgradnje bilo kog objekta (industriskog ili drugog) koji bi se mogao pojaviti kao zagadjivač vazduha.

� Stvaranje uslova za uspješnu zaštitu podzemnih voda od izvora zagadjenja. � Razmještaj sttanovanja, djelatnosti i rekreacije u prostoru, uz dobru saobraćajnu

povezanost, na način koji treba da omogući jedinstveno funkcionisanje naselja kao

jedinstvene urbane zone sa gradskim centrom.

� Uspostavljanje ravnoteže i kontinuiteta izmedju vrijednosti stvorenih u dosadašnjem razvoju i promjena koje se očekuju ubuduće.

� Organizovanje stambenih struktura u prostoru sa povoljnim medjusobnim odnosima i povoljnim odnosima prema drugim gradskim strukturama i sistemima (industrija,

privreda i primarne saobraćajnice), uz maksimalno poštovanje i uz potrebne predloge

intervencija na objektima i uredjenju lokacije i izgradnje realizovane tokom minulog

perioda.

� Stvaranje ravnopravnih uslova za život na cijeloj teritoriji naselja � Raznovrsnost u pogledu izbora mjesta i našina stanovanja. � Obezbjediti adekvatne prostorne uslove za razvoj privrednih djelatnosti i gradskih


8

servisa, vodeći rašuna o zaštiti prirode i optimalnoj povezanosti sa zonama stanovanja,

kao i o ekonomskim pogodnostima koje lociranje ovih pogona u zoni zahvata pruža sa

aspekta zapošljavanja stanovnika naselja.

� Obezbjediti neophodne komercijalne, uslužne, društvene djelatnosti radi zadovoljenja potreba naselja, vodeći pri tom rašuna da iste dijelom treba da posluže i stanovnicima

šireg gravitacionog područja.

� Obezbjediti uslove za rekreacione aktivnosti svih stanovnika grada, bez obzira na uzrast, pol i zanimanje.

� Predvidjeti razvoj svih infrastrukturnih sistema naselja na način da u potpunosti odgovara programom utvrdjenom obimu intervencija u prostoru, za planirani period.

Planski ciljevi zahtjevaju u prvom redu primjenu metoda indukcije koja je prethodno

sprovedena na nivou P.P.O Podgorice i na osnovu čega je uradjena mreža naselja sa

subcentrima u prostoru opštine. G.U.P-om "Golubovci -centar" su definisane zone namjene,

odnosno centra Golubovac, a na bazi opštih pretpostavki i programa prostornog modela koji je

generisala naslijedjena matrica tipa morfološke strukture linearnog centra Golubovaca sa

kontaktnim seoskim naseljima.

P.P.O nije pružio detaljnija objašnjenja o načinu izbora i načinu formiranja subcentra Golubovci, pa se

ipak može govoriti o rezultatima induktivne metode. Deduktivnom metodom izvedeni su rezultati o

potrebi i karakteru i značaju naselja Golubovci. Podršku za izbor centra urbane strukture Golubovci

ipak nalazimo u kontinuitetu razvoja ovog prostora, nekad u većoj nekad u manjoj mjeri centra

prostora Zete.

1.6. Saobraćaj

Postojeće stanje

Okosnicu saobraćajne mreže čini magistralni put M2 (E80,E65), koji je s obzirom na izgrađenu

strukturu neposredno uz sam koridor, dobio karakter gradske saobraćajnice sa strukturom saobraćaja

(pješaci, parkiranje, dostava i sl.) i sadržajima koji onemogućuju adekvatno odvijanje tranzitnog

saobraćaja.

Mreža internih saobraćajnica formirana je paralelno sa izgradnjom naselja. Saobraćaj je mješovit (motorni i pješački), a ulice su djelimično asfaltirane sa neadekvatnim profilima. To su seoske ulice koje služe za prilaz objektima i parcelama, nemaju trotoare ni riješenu infrastrukturu. Većina saobraćajnica zahtjeva rekonstrukciju svih građevinsko – tehničkih elemenata, a potrebno je obezbijediti i adekvatne pristupe svim parcelama.


9

Porast inteziteta drumskog saobraćaja, kao i sagledavanje saobraćajnih potreba Podgorice i Golubovaca , jasno ukazuju da je neophodno izvršiti izmještanja tranzitnog saobraćaja iz najužeg centra grada. Na taj način bi se izbjegla česta zagušenja, odnosno povećala bi se bezbjednost i sigurnost u saobraćaju.

U toku je realizacija važnih saobraćajnica koje ovaj prostor funkcionalno i infrastrukturno povezuju sa kontaktnim zonama i izmještaju tranzitni saobraćaj iz užeg gradskog jezgra. Izvedene su ili je u toku realizacija puta Golubovci-Mataguže - Tuzi, raskrsnice ovog puta sa magistralnim putem M2 i Obilaznica Golubovaca.

Planirano stanje

Već formiran odnosno izgrađen sistem saobraćajnica u zoni zahvata i kontaktnim zonama, te zahtjevi GUP-a u mnogome su predodredili plan saobraćajne infrastrukture, odnosno većinu njenih elemenata. Izmjenama i dopunama Generalnognog urbanističkog plana “GOLUBOVCI” u dijelu saobraćaja (INKOPLAN d.o.o. Podgorica, jun 2007), predviđeno je da je osnovni planirani koncept budućeg razvoja tzv. koridorski razvoj. Ovaj koncept locira gradske sadržaje duž glavnih saobraćajnih koridora, što u ovom slučaju predstavlja postojeća magistrala sa proširenim poprečnim profilom i šinskom–tramvajskom trasom. Saobraćajni koridor nudi dobru pristupačnost djelovima teritorije izvan centralnog područja, što je i preduslov za narastanje sekundarnih centara. Takođe, podržan je i razvoj vidova gradskog prevoza sa mogućnošću smanjenja pritiska automobila na centar.

Za sprovođenje koridorskog razvoja i u cilju izbjegavanja čestih saobraćajnih zagušenja i izmještanja tranzitnog saobraćaja iz centra Golubovaca planirana je obilaznica oko užeg gradskog jezgra.

Predmetna obilaznica je sastavni deo magistralnog puta M-2. Zbog toga je predviđena rekonstrukcija magistralnog puta M-2 od Podgorice (Ulica Vojisavljevića) do Beglaca kroz tri deonice i to: I – Ulica Vojislavljevića – Raskrsnica za Aereodrom (L= 6.60km) II - Raskrsnica za aerodrom – Obilaznica oko Golubovaca (L=2.6km) III - Obilaznica oko Golubovaca u dužini L=3.4km


10

Obilaznica se planira na prostoru koji se odvaja od postojećeg magistralnog puta, na oko 500m posle nadvožnjaka, odnosno od raskrsnice za Mojanoviće dalje prema Željezničkoj stanici Golubovci, a zatim uz željezničku prugu do zone stanice Beglaci. Predmetna saobraćajnica ima rang magistralnog puta i planira se kao saobraćajnice bulevarskog tipa, sa dva kolovoza i razdjelnim ostrvom. Svaki od kolovoza se sastoji od po dvije saobraćajne trake, širine 2x3.5m i obostranim trotoarom širine 2m. Planiranim urbanističkim parcelama uz Obilaznicu nije dozvoljen direktan pristup sa iste vec posredstvom planiranih kolskih i kolskopješačkih saobraćajnica.

Primarnu saobraćajnu mrežu čine:

� Magistrala M2, koja nakon realizacije obilaznice, u zoni zahvata Plana dobija gradski karakter; Ova saobraćajnica u svom profilu sadrži četiri kolovozne trake, širine 3.5m i šinski – tramvajski saobraćaj. Planiran je obostrani trotoar širine 3m. Zbog već postojećeg građevinskog fonda, širina trotoara se na pojedinim mjestima može smanjiti.

� Put za Plavnicu je planiran sa tri kolovozne trake širine 3m i obostranim trotoarom širine 2m. Krajnje trake se koriste za mješovit saobraćaj (kolski i šinski – tramvajski saobraćaj).

� Put za Mojanoviće, Tuzi, Balabane i Vukovce; Ovi saobraćajni pravci predstavljaju radijalnu vezu užeg centra Golubovaca, odnosno magistralnog puta sa kontaktnim zonama. Širina kolovoza ovih saobraćajnica je 7m, sa obostranim trotoarom 2.0m. Put Golubovci – Tuzi je sa smanjenom širinom kolovoza na 6.5m.

� Saobraćajni prsten formiran paralelno sa magistralom; Širina kolovoza ovih saobraćajnica je 7.0m, sa obostranim trotoarom širine 2m. Profil ovih saobraćajnica je proširen na 5m, na mjestima gdje je planirano parkiranje za potrebe zone koja se nalazi neposredno uz magistralni put.

Sekundarnu mrežu saobraćajnica u zoni čine novoplanirane ulice koje su planirane na trasama postojećih ili na pravcima, shodno planiranim namjenama u cilju adekvatnog prikupljanja saobraćajnih tokova i usmjeravanja na primarnu gradsku mrežu saobraćajnica. Ove saobraćajnice se oslanjaju na mrežu primarnih saobraćajnica i omogućavaju normalno funkcionisanje saobraćaja unutar zone i jednovremeno povezuju interne saobraćajnice koje služe za prilaz objektima. Širina kolovoza ovih saobraćajnica je 6m ili 5.5m. Mreža postojećih internih saobraćajnica, odnosno pristupnih ulica formirana je stihijski paralelno sa izgradnjom naselja. Planira se njihova kompletna rekonstrukcija i izgradnja novih pristupnih ulica. Širine kolovoza ovih saobraćajnica je od 3,5 m do 4,5 m. Da bi se objezbijedio kolski pristup svim urbanističkim parcelama, planom su predviđene kolsko – pješačke saobraćajnice. One se takođe koriste za komunalno opsluživanje urbanističkih parcela. Zastore ovih saobraćajnica treba predvidjeti od materijala sposobnih da podnesu kolski saobraćaj i opterećenje vatrogasnih i drugih interventnih vozila. Na mjestu ukrštanja kolsko-pješačkih saobraćajnica sa saobraćjnom mrežom Plana, predviđa se ugradnja oborenih ivičnjaka.

Prilikom nivelisanja ovih saobraćajnica potrebno je uzeti u obzir specifičnost terena. Obzirom da se


11

radi o relativno ravnom terenu prilikom projektovanje je potrebno predvidjeti min. nagibe kako bi se obezbjeditlo efikasno odvodnjavanje. Podužne nagibe ne treba planirati ispod 0.3%, dok posebnu pažnju treba posvetiti poprečnom odvođenju voda, odnosno na dužine nultih nagiba pri vitoperenju kolovoza. Maksimalni podužni nagibi su 7%. Zastori kolskih saobraćajnica su od asfalta, trotoara i samostalnih pješačkih staza od asfalta, kamena, betona, granita i sl. tj. od elemenata izrađenih od pomenutih mterijala, a planirana parking mjesta su od raster elemenata beton - trava i behaton elemenata, ili od asfalta. Sve saobraćajnice treba da budu opremljene rasvjetom i odgovarajućom saobraćajnom signalizacijom. Odvodnjavanje je riješeno atmosferskom kanalizacijom sa skrivenim slivnicama izvan površine kolovoza. Šahtove svih instalacija osim fekalne, treba locirati van površine kolovoza za motorni saobraćaj. Na svim pješačkim prelazima sa uzdignutim ivičnjakom, kao i na prilazima objektima treba predvidjeti prelaze za hendikepirana lica saglasno standardima JUS U.A9 201 i 202. Planirane saobraćajnice definisane su koordinatama tjemena horizontalnih krivina i centara raskrsnica, a u grafičkom prilogu dati su njihovi poprečni presjeci. Obzirom da je geodetska podloga razmjere R 1:1000, što ne daje mogućnost preciznog određivanja visinskih kota, ovim planom su orijentaciono definisane kote raskrsnica. Nakon snimanja geodetske podloge za potrebe izrade glavnih projekata ovih saobraćajnica, biće precizno definisane visinske kote, zavisno od kota postojećih i planiranih objekata kao i uklapanja u postojeće stanje. Mjerodavni minimalni radijusi desnih skretanja, radijusi horizontalnih krivina, kao i poprečni presjeci sa smjerovima i određeni detalji prikazani su na grafičkim prilozima.

Saobraćaj u mirovanju

Parkiranje treba riješiti u okviru sopstvene urbanističke parcele u funkciji planiranih namjena, shodno normativima datim u slijedećoj tabeli:

Namjena objekta Broj parking mjesta

Planira no stanovanje 1,5 PM / domaćinstvu

Poslovanje 1PM na 50m2

Kultura, bioskop 1 PM na 20 sjedišta

Škole, dom zdravlja, vrtići i adminisracija

1PM na 1-2 zaposlena

trgovina 1PM na 30m2 prostora + 1PM na 1-2 zaposlena

industrija 1PM na 4 zaposlena

Parkiranje može biti površinsko na sopstvenoj parceli ili smješteno u suterenu ili prizemlju planiranih


12

objekata. Garaže u suterenu treba povezati sa pristupnom saobraćajnicom izlazno – ulaznim rampama max nagiba 12%. Izuzetak su parcele sa postojećim objektima, kojima je proširenjem magistralnog puta površina znatno smanjena, tako da ne postoji prostorna mogućnost za organizovanje parkiranja. Parkiranje za potrebe ovih parcela je riješeno na javnom parkingu uz saobraćajnicu koja formira prsten u zoni C i D uz učešće Investitora u zajedničkoj izgradnji nedostajućih parkinga.

Ukoliko planirana namjena i kapaciteti urbanističke parcele zahtijeva veći broj parking mjesta moguće je planirati podzemne garaže. Podzemne garaže je neophodno organizovati na parceli objekata van javnog zemljišta. Shodno interesovanju Investitora, moguće je objediniti dvije ili više podzemnih garaža u jednu tehničku i funkcionalnu cjelinu. Prilikom projektovanja garaža projektant je obavezan da poštuje Pravilnik o tehničkim zahtjevima za zaštitu garaža za putničke automobile od požara i eksplozija („Službeni list SCG, br. 31/05“). Javni saobraćaj

U skladu sa razvojem naselja i razmještajem aktikvnosti planira se sistem javnog putničkog prevoza u okviru područja Plana i to u dva vida : autobus i tramvaj. Javni putnički prevoz treba da se organizuje u skladu sa saobraćajnim zahtjevima i potrebama i važećom zakonskom regulativom iz oblasti javnog prevoza putnika u drumskom saobraćaju. Planom je predviđeno uvođenje šinskog saobraćaja - tramvaj na relaciji Podgorica-Donja Plavnica. Poboljšanje prigradskog javnog saobraćaja, kao i njegovo povezivanje sa gradskim, zahtijeva izgradnju odgovarajućih autobuskih i tramvajskih stajališta.

Servisi

Postojeće i planirane benzinske stanice u nepostrdnom okruženju, zajedno sa auto – servisima, obezbjediće potreban nivo održavanja u ovoj zoni. Pješačke komunikacije

Sistem pješačkih komunikacija se sastoji od trotoara uz saobraćajnice i popločanih površina ispred objekata, kao i uređenih samostalnih pješačkih staza. Zastori pješačkih komunikacija su od asfalta, kamena, betona, granita i sl. tj. od elemenata izrađenih od pomenutih materijala.

1.7. Telekomunikacije

Postojeće stanje

Na području koje obuhvata DUP “Golubovci – zona 1.1.”, u najvećem dijelu postoji izgrađena tk kanalizacija. Upravo u posmatranoj zoni, dominantni opreator fiksne telefonije, Crnogorski Telekom, ima montiran telekomunikacioni čvor – tk centralu Golubovci, sa koje se napajaju pretplatnici sa ovog područja, a u okviru glavnog telekomunikacionog čvora Podgorica . Ovaj telekomunikacioni čvor je povezan optičkim kablom sa glavnim tk čvorom – tk centralom na


13

Pobrežju u Podgorici. Optički kabal za povezivanje sa glavnim tk čvorom provučen je kroz PVC cijevi u tk kanalizaciji uz saobraćajnicu Podgorica-Bar, a u istoj tk kanalizaciji nalazi se i međunarodni optički kabal Podgorica – Krf, tako da se o ovom kanalizacionom pravcu, kao i pravcu Golubovci – Tuzi u kojem je takođe položen optički kabal sa optičkog prsetna Podgorica – Golubovci – Tuzi, mora strogo voditi računa, jer se radi o podzemnim vodovima višeg reda. Imajući u vidu dužinu pretplatničke petlje – rastojanje od RSS-a do pretplatnika, u odnosu na nove standarde u pružanju savremenih tk servisa, kao što su ADSL, IPTV i dr., ovaj telekomunikacioni čvor je tako lociran da najveći dio pretplatnike iz zone posmatranog DUP-a može da snadbijeva navedeninim servisima. Tk mreža na čvoru Golubovci je urađena kablovima tipa TK 59GM i TK OO, provučenim kroz pE i PVC cijevi u tk kanalizaciji i kablovima TK 10, polaganim direktno u zemlju. Postojeća tk mreža na čvoru Golubovci nije, generalno govoreći, u zadovoljavajućem stanju, jer je njena starost dosta velika, a njeni kapaciteti su maksimalno iskorišćeni. Priključci sa ovog čvora su direktni, a i ima jedan zanemarljivi broj dvojničkih priključaka. Na posmatranom području prisutni su signalom mobilne telefonije i sva tri mobilna operatera. Na osnovu dobijenog katastra podzemnih tk instalacija koje je dostavio Crnogorski Telekom, urađena je karta postojećeg stanja, ali mobilni operateri do momenta izrade ovog urbanističkog plana, nijesu dostavili svoje katastre niti plan budućih lokacija, iako su im isti podaci traženi, tako da lokacije postojećih i planiranih baznih stanica mobilne telefonije nijesu unošene na kartama postojećeg i planiranog stanja. Planirano rješenje

Implementacija novih tehnika i tehnologija, liberalizacija tržišta i konkurencija u sektoru elektronskih komunikacija će doprinijeti bržem razvoju elektronskih komunikacija, povećanju broja servisa, njihovoj ekonomskoj i geografskoj dostupnosti, boljoj i većoj informisanosti kao i bržem razvoju privrede i opštine u cjelini. Jedan od ciljeva izrade ovog DUP-a jeste da se želi obezbjediti planiranje i građenje elektronske komunikacione infrastrukture koja će zadovoljiti zahtijeve više operatora elektronskih komunikacija, koji će građanima ponuditi kvalitetne savremene elektronske komunikacione usluge po ekonomski povoljnim uslovima. Treba voditi računa o slijedećem:

- da se kod gradnje novih infrastrukturnih objekata posebna pažnja obrati zaštiti postojeće elektronske komunikacione infrastrukture - da se uvjek obezbijede koridori za telekomunikacione kablove duž svih postojećih i novih saobraćajnica,

- da se gradnja, rekonstrukcija i zamjena elektronskih komunikacionih sistema mora izvoditi po najvišim tehnološkim, ekonomskim i ekološkim kriterijumima, Akt kojeg se treba pridržavati prilikom izgradnje nove telekomunikacione infrastrukture, jeste Pravilnik o određivanju elemenata elektronskih komunikacionih mreža i pripadajuće infrastrukture, širine zaštitnih zona i vrste radio-koridora u čijoj zoni nije dopuštena gradnja drugih objekata (Službeni


14

list Crne Gore" broj 83/09). Kao što je već rečeno u opisu postojećeg stanja, u najvećem dijelu posmatrane zone ovog DUP-a, postoji izgrađena tk kanalizacija. Tk kanalizacija u dijelu uz magistralnu saobraćajnicu Podgorica-Bar, rađena je sa četiri, a na svim ostalim potezima je rađena sa dvije PVC cijevi, prečnika 110mm. Takodje je rečeno da se u posmatranoj zoni nalazi telekomunikacioni čvor – tk centrala Golubovci, sa koje se napajaju pretplatnici sa ovog područja, a u okviru glavnog telekomunikacionog čvora Podgorica. Optički kabal za povezivanje sa glavnim tk čvorom provučen je kroz PVC cijevi u tk kanalizaciji uz saobraćajnicu Podgorica-Bar, a u istoj tk kanalizaciji nalazi se i međunarodni optički kabal Podgorica – Krf, tako da se o ovom kanalizacionom pravcu, kao i pravcu Golubovci – Tuzi u kojem je takođe položen optički kabal sa optičkog prsetna Podgorica – Golubovci – Tuzi, mora strogo voditi računa, jer se radi o podzemnim vodovima višeg reda i mora se obratiti pažnja da, prilikom izvođenja radova na izgradnji nove i proširenju postojeće tk kanalizacije na ovim potezima, ne dođe do oštećenja tk kanalizacije i optičkih kablova u njoj, jer bi isto prozrokovalo prekid lokalnog, a i međunarodnog telekomuniakcionog saobraćaja. Rečeno je i da je tk mreža na području zone posmatranog DUP-a uradjena kablovima tipa TK 59GM i TKOO provučenim kroz pE i PVC cijevi i kablovima tipa TK 10 položenim direktno u zemljani rov. Kablovi su relativno stari, pretrpjeli su dosta oštećenja od fizičkih prekida i smetnji uzrokovanih vremenskim neprilikama – atmoferskim pražnjenjima. Kapacitet primarne i sekundarne mreže je maksimalno iskorišćen, tako da zadovoljava potrebe sadašnjih korisnika unutar zone, ali ne može opslužiti potrebe svih planiranih sadržaja u zoni obuhvata. Bilo kakva dodjela novih priključaka, bez izgradnje nove tk kanalizacije i nove tk mreže je problematična. Uz to, jedan dio postojeće infrastrukture se nalazi u trasama planiranih saobraćajnica, tako da je potrebna planirati novu tk kanalizaciju koja će se nalaziti u trotoarima planiranih saobraćajnica. Prilikom planiranja, uzeto je sljedeće u obzir:

1) Tehnologija izgradnje novih tk mreža i tendencija da pretplatnici budu što bliže tk čvoru – tk centrali, zbog širokopojasnog pristupa, jer sa povećanjem udaljenosti dolazi do velike degradacije kvaliteta prenosa. Kabliranje sa vrši sa manjim kapacitetima bakarnih kablova, zbog pojave preslušavanja pri velikim brzinama prenosa,

2) Nastojanje da se optičkim vlaknom (FTTx) dođe do korisnika, pogotovo kada su u pitanju stambeni, turistički i sportski objekti, zbog pružanja najkvalitenije ponude i stabilnosti servisa, kao i zbog ekonomska isplativost operatora koji pružaju telekomunikacione usluge,

3) Pojavu novih kablovskih operatora i vrsti usluga koje za sada pružaju(kablovska televizija, internet,..),

4) Planiranih sadržaja unutar zone obuhvata, odnosno zahtjeva da se predvidi izgradnja tk kanalizacije na svim potezima gdje je to neophodno, kako bi se omogućilo provlačenje tk kablova do svih bjekata u zoni, kao i stvaranje uslova za kvalitetnije i trajno rešavanje


15

prihvatanja sekundarnih kablova, tj. stvaranje mogućnosti da svaka UP ima bar na jednom mjestu mogućnost priključenja na glavnu tk infrastrukturu,

Dodjela savremenih servisa, sa izgradnjom nove tk kanalizacije i rekonstrukcijom postojeće i izgradnjom nove tk mreže, biće ostvarljiva, jer je rastojanje od postojećeg čvora, kod najvećeg dijela pretplatnika, u zadovoljavajućim granicama. Pri planiranju broja PVC cijevi u novoj tk kanalizaciji, moraju se u obzir uzeti podaci o planiranim gradjevinskim površinama, površinama namijenjenim stambenim, poslovnim i uslužnim djelatnostima, broju stanovnika unutar zone i dr. Zbog toga je, u skladu sa naprijed iznijetim činjenicama , uz podatke o postojećoj tk infrastrukturi na ovom terenu, dobijenih od TK Centra Podgorica, u skladu sa razvojem objekata unutar zone, predviđena izgradnja nove tk kanalizacije na svim potezima gdje je to neophodno, bilo da se radi o novim potezima tk kanalizacije, bilo da se radi o proširenju postojeće tk kanalizacije. Planirani kanalizacioni kapaciteti omogućavaju dalju modernizaciju elektronskih komunikacionih mreža bez potrebe za izvođenjem naknadih građevinskih radova, kojima bi se iznova devastirala postojeća infrastruktura. Planirana tk kanalizacija u zoni DUP-a, radiće se sa 12, 6, 4 i 3xPVC cijevi Ø 110 mm, u ukupnoj dužini od oko 30100 metara. Sa 12 PVC cijevi planiran je potez od telekomunikacionog čvora do prvog kablovskog tk okna, sa 6 PVC cijevi planirana je tk kanalizacija uz saobraćajnicu Podgorica-Bar, sa 4 PVC cijevi gradiće se tk kanalizacija u dijelu koji planiran za gradnju većeg broja stambeno poslovnih objekata, manji blokovi pokriveni su tk kanalizacijom sa 3 PVC cijevi, svi prelazi saobraćajnica rade se takođe sa 3 PVC cijevi, a sa 2 PVC cijevi rade se kraći potezi tk kanalizacije u dijelu sa manjim brojem planiranih objekata. Planirano je i da se uradi 549 novih tk okana sa lakim poklopcem, i to:

• 1 okno unutrašnjih dimenzija 300x250x190cm; • 150 okana unutrašnjih dimenzija 180x160x190cm; • 100 okana unutrašnjih dimenzija 170x150x190cm; • 80 okana unutrašnjih dimenzija 160x140x150cm; • 140 okana unutrašnjih dimenzija 140x120x150cm; • 78 okana unutrašnjih dimenzija 120x120x120cm

Ispred tk čvora predviđena je izgradnja novog kablovskog tk okna, koaksijalnog tipa, unutrašnjih dimenzija 300x250x190cm. Unutrašnje dimenzije ostalih kablovskih tk okana određene na osnovu mogućnosti da se u njima mogu smjestiti nastavci na mrežnim kablovima, važnosti lokacije i broja PVC cijevi koje ulaze u kablovsko tk okno. Izbor trase kablovske kanalizacije i samo trasiranje rova pred početak izgradnje značajno utiče na kvalitet radova, odnosno kasnije na funkcijonalnost i vijek trajanja kablovske infrastrukture. Prilikom lociranja planiranih kablovskih tk okana voditi računa da njihov položaj omogućava izradu tk kanalizacije ispod trotoara ili u parkingu što bliže ivici trotoara, ako nije moguće tk kanalizaciju smjestiti u potpunosti ispod trotoara, usljed zakrivljenosti ulica. Kablovska kanalizacija i tk okna se smještaju ispod trotoara iz razloga najmanjeg rizika od fizičkog oštećenja, najlakšeg i najbezbednijeg rada prilikom njihove eksplotacije, provlačenja i montaže tk kablova i propusta izvođača prilikom nivelisanja završnog sloja asfalta, a time pojave slivanja vode i


16

mulja u okna koja postaju neuslovna za rad. Prilikom izrade tk kanalizacije u/ili preko saobraćajnice, obavezno, nakon zatrpavanja PVC cjevi iskopanom zemljom uz slojevito nabijanje, izvršiti betoniranje rova betonom marke MB 25 debljine 20cm, da ne bi došlo do pojave ulegnuća asfaltnog sloja. Trasu planirane tk kanalizacije potrebno je, gdje god je to moguće, uklopiti u trase trotoara ili zelenih površina, jer bi se u slučaju da se tk okna rade u trasi saobraćajnice ili parking prostora, morali ugraditi teški poklopci sa ramom i u skladu sa tim uraditi i ojačanje okana, što bi bilo neekonomično. Tk kanalizaciju koja je planirana u okviru ovog DUP-a, kao i tk okna, izvoditi u svemu prema važećim propisima i preporukama ZJ PTT iz ove oblasti. Od planiranih tk okana, Projektima za pojedine objekte u zoni obuhvata, definisati plan i način priključenja svakog pojedinačnog objekta . Tk kanalizaciju pojedinačnim projektima treba predvidjeti do samih objekata . Savremene telekomunikacije koje obuhvataju ditribuciju sva tri servisa, telefonije-fiksne i mobilne, prenos podataka i TV signala, omogućavaju više načina povezivanja sa telekomunikacionim operaterima. Imajući u vidu veliki broj različitih objekata i samu lokaciju, kroz telekomunikacionu kanalizaciju treba graditi savremene telekomunikacione pristupne optičke mreže u tehnologiji FTTx (Fiber To The Home, Fiber to The Building,...), sa optičkim vlaknom do svakog objekta, odnosno korisnika. Ovo rješenje je u skladu sa dugoročnim rješenjima u oblasti telekomunikacija sa optičkim pristupnim mrežama ,a sa čijom implementacijom je već započeo dominantni telekomunikacioni operator,Crnogorski Telekom Kućnu tk instalaciju u kolektivnim stambenim objektima, treba izvoditi u tipskim ormarićima ITO LI, lociranim u ulazu u objekte na propisanoj visini ili u RACK ormarima u zasebnim tehničkim prostorijama . Na isti način izvesti i ormariće za koncentraciju instalacije za potrebe kablovske distribucije TV signala, sa opremom za pojačavanje TV signala. Kućnu tk instalaciju u svim prostorijama realizovati telekomunikacionim kablovima koji će omogućavati korišćenje naprednijih servisa koji se pružaju ili čije se pružanje tek planira, FTP kablovima cat 6 i cat 7 i kablovima sa optičkim vlaknima ili drugim kablovima sličnih karakteristika i provlačiti kroz PVC cijevi, sa ugradnjom odgovarajućeg broja kutija, s tim da u svakom poslovnom prostoru treba predvidjeti minimalno po 4 tk instalacije, a u stambenim jedinicama minimalno po 2 tk instalacije . U slučaju da se trasa tk kanalizacije poklapa sa trasom vodovodne kanalizacije i trasom elektro instalacija, treba poštovati propisana rastojanja, a dinamiku izgradnje vremenski uskladiti. Obzirom da mobilni operatori u momentu izrade DUP-a nijesu dostavili podatke o postojećim lokacijama baznih stanica, niti su iskazali potrebu za montiranjem novih baznih stanica na ovom području, nijesu definisane nove lokacije za postavljanje stubova za mobilnu telefoniju. U odnosu na savremene trendove u oblasti mobilne telefonije, projektant naglašava da ovo ne znači da neki od postojećih ili eventualno novih operatora mobilne telefonije neće imati potrebu da u nekom momentu postavi novu baznu stanicu na posmatranom području. Lokalna uprava bi takvim zahtjevima trebala da izađe u susret, sagledavajući sve neophodne parametre. Prilikom određivanja detaljnog položaja bazne stanice mora se voditi računa o njenom ambijentalnom


17

i pejzažnom uklapanju, i pri tome treba izbjeći njihovo lociranje na javnim zelenim površinama u središtu naselja, na istaknutim reljefnim tačkama koje predstavljaju panoramsku i pejsažnu vrijednost, prostorima zaštićenih djelova prirode, Gdje god visina antenskog stuba, u vizualnom smislu ne predstavlja problem (mogučnost zaklanjanja i skrivanja), preporučuje se da se koristi jedan antenski stub za više korisnika. Postavljanjem antenskih stubova ne mijenjati konfiguraciju terena i zadržati tradicionalan način korištenja terena. Za vizualnu barijeru prostora antenskog stuba, u zavisnosti od njegove lokacije, koristiti šumsku ili parkovsku vegetaciju.

1.8. Hidrotehnika

Izradu urbanističkog plana Golubovaca prati i izrada plana hidrotehničkih instalacija na zahvaćenom području. Do prije par godina vodosnabdijevanje vodom je rješavano iz sopstvenih bunara koji su uglavnom izvođeni u dvorišta u blizini septičkih jama. Nivo podzemnih voda na prostoru zahaćenom DUP-om Golubovci je visok, a posebno u zimskom periodu i dolazi do miješanja podzemnih voda sa fekalnim otpadnim vodama. Osim fekalnih otpadnih voda na koncentraciju zagađenja podzemnih voda imaju i površinske vode koje sadrže štetne sastojke od prskanja vinograda i odloženog stajskog đubriva u blizini bunara. Postojala je velika opasnost od širenja epidemija crijevnih bolesti ukoliko bi dalje koristila voda iz sopstvenih bunara. Preduzete su određene aktivnosti za rešenje ovog problema. Urađena je projektna dokumentacija i izgrađeni cjevovodi za područje Zete i izvršeno povezivanje na vodovodni sistem Podgorice. Odvođenje fekalnih otpadnih voda na čitavom prostoru Zete sada se rešava izgradnjom sopstvenih septičkih jama sa upojnim rovovima, koje su u većini slučajeva urađene nestručno. Vode iz septičkih jama se izlivaju u podzemlje i miješaju sa podzemnim vodama i iste zagađuju. Takođe na zahvaćenom prostoru DUP-om Golubovci nema atmosferske kanalizacije. Površinske vode sa kolovoza postojećih saobraćajnica slivaju se i upijaju po okolnom terenu. Ovakvo rješenje je bilo moguće jer su saobraćajnice izdignute u odnosu na okolni teren i urađene su bez trotoara i ivičnjaka. Snabijevanje vodom

Zbog zagađenosti podzemnih voda korišćenje sopstvenih bunara za vodosnabdijevanje sanitarnom vodom je opasno po zdravlje stanovništva sa prostora Zete. Preduzete adekvatne mjere za obezbjeđenje dovoljnih količina sanitarno ispravne vode za vodosnabdijevanje šireg prostora Zete. Iz pravca Podgorice do zaseoka Mitrovići urađen je cjevovod DN450mm. Cjevovod je povezan sa vodovodnim sistemom Podgorice i vodovodnim sistemom Zete iz Aluminijumskog kombinata. Zbog neracionalne potrošnje vode koja je korišćena za nalivanje i ogromnih gubitaka u postojećoj mreži nije ostvaren postavljeni cilj, prosipane su velike količine vode, a stanovništvo nije imalo vode za sanitarne potrebe što se negativno odražavalo i na vodosnabdijevanje Podgorice. Nastavilo se sa aktivnostima za rešavanja problema vodosnabdijevanje Zete. Isprojektovani su novi distributivni i sekundarni cjevovodi od kojih je veći dio i izgrađen, u toku su aktivnosti za ugradnju brojila za mjerenje utrošene vode i sve to će imati bitnog uticaja na smanjenje gubitka. U početku korišćenja vode iz gradskog vodovoda Podgorice za vodosnabdijevanje Zete u ljetnjem periodu iz ovog cjevovoda je isporučivano i preko 100 l/s. Potrošnja vode bila je


18

izuzetno velika i nije bilo realno uzimati je u razmatranje kod procjene potrebne količine vode koju treba obezbijediti za potrebe stanovništva i privrede na prostoru zahvaćenom DUP-om. Osim vode za sanitarne potrebe treba obezbijediti vodu za zalivanje. Prostor je uglavnom namjenjen za privatne objekte sa velikim dvorištima sa voćnjacima i vinogradima i za njihovo zalivanje treba obezbijediti znatne količine vode, što je nerealno da se to učini iz javnog vodovodnog sistema. Skoro svako domaćinstvo u svom dvorištu ima sopstveni bunar, a oni koji ga nemaju imaju mogućnosti da ga urade i realno je da se voda za navodnjavanje koristi iz tih bunara. Količina vode za sanitarne potrebe računata je za planiran broj stanovnika 3054 i broj upošljenih 620, a na osnovu usvojene norme potrošnje koja je korišćena za dimenzionisanje vodovodne mreže Podgorice od 240 l/st/dan odnosno 100 l/up/dan i koeficijentima dnevne i časovne neravnomjernosti Kd=1.50 i Kč=1.50.

Korisnici Broj korisnika

Norma potrošnje

l/korisnik/dan

Kd Kč Prosječna potrošnja

l/s

Max dnevna

potrošnja l/s

Max časovna

potrošnja l/s

Stanovništvo 3054 240 1.50 1.50 8.48 12.72 19.080

Upošljeni 620 100 1.50 1.50 0.717 1.080 1.610

Ukupno 20.690

Na prostoru zahvaćenom DUP-om Golubovci izgrađeni su distributivni cjevovodi DN315mm i dio sekundarnih cjevovoda. Distributivni cjevovodi izgrađeni su duž magistralnog puta za Petrovac i saobraćajnice u pravcu Tuzi i Vukovačkog mosta. Planom je predviđeno da se duž planiranih saobraćajnica unutar zone zahvata, tamo gdje ne postoje urade cjevovode adekvatnih prečnika.

Na postojećim i planiranim cjevovodima planirani su protivpožarni hidranti. Realno je da se voda za zaštitu od požara obezbijede iz vodovodnog sistema iz kojeg se obezbijeđuje voda za sanitarne potrebe jer je to sistem koji je stalno u funkciji. Distributivni cjevovodi urađeni na prostoru zahvaćenim DUP-om Golubovci, osim namjene za dovod vode za vodosnabdijevanje DUP-om zahvaćenog područja,namjenjeni su za dovod vode za naselja na širem prostoru Zete i povezan sa projektovanim cjevovodima iz pravca Tuzi i rezervoara Orlovina.

Odvođenje otpadnih voda

U uvodnom dijelu je naglašeno da na prostoru zahvaćenom DUP-om Golubovci i širem prostoru Zete,nema javne kanalizacije za odvod fekalnih voda i stanovništo koristi septičke jame sa upojnim bunarima. Otpadne vode iz septičkih jama poniru u teren i miješaju se sa podzemnim vodama i najveći su zagađivači podzemnih voda. Podzemne vode na području Zete moraju se zaštiti od zagađenja, a što je jedino moguće izgradnjom javne fekalne kanalizacije i napuštanjem korišćenja septičkih jama sa upojnim bunarima. Izgradnja kanala za odvođenje fekalnih voda je izuzetno komplikovana jer je u


19

pitanju ravan teren, a planirani uređaj za prečišćavanje otpadnih voda je udaljen nekoliko kilometrara od Golubovaca. Teren je približno ravan i nema uslova za gravitaciono odvođenje otpadnih voda do uređaja za prečišćavanje, koji je prema GUP-u lociran u blizini jezera na Plavnici i potrebno je pumpanje otpadnih voda. Na prostoru zahvaćenim DUP-om planirani su zatvoreni cjevasti kanali prečnika cijevi DN200, DN250 i DN315, kao i pumpna stanica koja je locirana na predviđenom parkingu. Kako bi se što kvalitetnije mogao sagledati cjelokupno planirani kanalizacioni sistem Golubovaca hidraulički proračun čiji su rezultati dati u nastavku je izvršen u dvije varijante,za maksimalnu časovnu protoku od 11.80 l/s/1000 stanovnika ( prva varijanta ) i 6.94 l/s/1000 stanovnika ( druga varijanta ). Za sprovedeni hidraulički proračun korišćeni su sljedeći ulazni podaci i parametri:

� Planirani broj stanovnika i zaposleni 3674, � Maksimalno časovno opterećenje uz primjenu maksmalne časovne protoke

od 0.0118 l/s/korisnik ( varijanta 1 ), i od 0.00694 l/s/korisnik ( varijanta 2 ).

Maksimalna časovna protoka od 0.00118 l/s/korisnik je primjenjivana u dosadašnjim dimenzionisanjima fekalne kanalizacije za Podgoricu i iznad je uobičajene maksimalne protoke koju preporučuje literatura.

Rezultati sprovedenog hidrauličkog proračuna su sljedeći: 1 varijanta

3674 x 0.0118 = 43.35 l/s 2 varijanta

3674 x 0.00694 = 25.50 l/s

Propusna moć planiranih kanala sa usvojenim padovima pri ispunjenosti od 80% su: Kanali su planirani na dubini koja omogućava gravitaciono priključenje svih planiranih objekata sa

zahvaćenog prostora bez suterena. Obzirom na dužinu planirane kanalizacione mreže i potrebno prepumpavanje otpadnih voda,

zaključuje se da je cijena koštanja kanalizacionog sistema izuzetno skupa u odnosu na planiranu malu gustinu naseljenosti. Međutim, obzirom da je neophodno zaštiti podzemne vode od zagađenja fekalnim otpadnim vodama, izgradnja kanalizacionog sistema je potrebna.

Odvođenje atmosferskih voda

Na prostoru zahvaćenom DUP-om Golubovci ne postoji atmosferska kanalizacija. Vode sa kolovoza i krovova se slivaju po okolnom terenu i upijaju u teren. Upojna moć terena je dobra i zadržavanje voda na površinu ne traje dugo. Ovakvo rešenje do sad je moglo da funkcioniše jer su sve saobraćajnice izdignute u odnosu na okolni teren i urađeni su bez ivičnjaka i trotoara.

DUP-om je predviđeno da se veći dio planirane saobraćajnice rade sa trotoarima i ivičnjacima sa obje strane i postojeći način odvodnjavanja atmosferskih voda se ne može zadržati, te se mora naći rešenje adekvatno planiranom stanju uređenja prostora i konstrukciji saobraćajnica. Planirano je da se odvodnjavanje vrši zatvorenim cjevastim kanalima prečnika cijevi kako je dato na priloženoj situaciji. Odabir prečnika cijevi za izradu kanala izvršen je zavisno od količine vode koju treba odvesti sa određene slivne površine. Za proračun količine vode računalo se sa površinama kolovoza i trotoara,


20

intezitetom padavina od 200 l/s/ha kako je to zahtijevano u uslovima propisanim od strane JP „Vodovod i kanalizacija“ iz Podgorice. Izvršena je podjela na nekoliko slivnih površina zavisno od planiranog stanja. Količine vode računate su za ukupno šest slivnih područja od čega tri slivna područja uzvodno od raskrsnice magistralom sa saobraćajnicama za Tuzi i Vukovački most i isto toliko na nizvodnom dijelu. Kako bi se što kvalitetnije mogao sagledati cjelokupni planirani kanalizacioni sistem DUP-a Golubovci tabelarno su prikazani rezultati hidrauličkog proračuna.

Slivna površina - uzvodno F ( ha ) q ( l/s/ha )

Ψ Q ( l/s )

Magistralni put 2.50 200.00 0.90 450.00

Lijevo 1.12 200.00 0.90 201.60

Desno 2.50 200.00 0.90 460.80

Ukupno: 1112.40

Slivna površina - nizvodno F ( ha ) q ( l/s/ha )

Ψ Q ( l/s )

Magistralni put 1.40 200.00 0.90 252.00

Lijevo 0.88 200.00 0.90 158.40

Desno 0.62 200.00 0.90 111.60

Ukupno: 522.00

Atmosferske vode sa tretiranog područja sakupljene su sabirnim kanalima i priključene su na glavni kolektor koji je obrađen do granice zahvata DUP-a. Kao recipijent za odvod atmosferskih voda sa predmetnog zahvata DUP-a predviđen je Bracanov potok koji se nalazi na nizvodnom dijelu i prolazi kroz naselje Bistrrice.

Kako se radi o relativno malim parking površinama bilo bi neracionalno graditi velike sakupljače ulja i masti na glavnim kolektorima, te iz tog razloga treba predvidjeti lokalne separatore sa by-passom za parkinge, a što će biti predmet obrade na nivou glavnih projekata.

Obzirom na malu gustinu stanovanja, velike parcele sa velikim procentom poljoprivrednog zemiljišta na teritoriji Golubovaca, velike dužine i prečnici planiranih kanala, izgradnja kanalizacionog sistema za odvod atmosferskih voda je neracionalna.

Aproksimativna vrijednost realizacije plana hidrotehničkih instalacija je data u planu.

1.9. Elektroenergetika

Postojeće stanje

U zahvatu DUP-a Golubovci Centar nalaze se sledeće trafostanice i to: - TS „Anovi“35/10kV , 8 MV - TS „Anovi “10/0,4kV, 1x630kVA, - TS „Radio centar“10/0,4kV, 1x 250kVA, - bTS „Golubovci“10/0,4kV, 1x 400kVA,


21

Planirano stanje

Ovim planom određene su potrebe kompleksa za električnom energijom u zavisnosti od strukture i namjene objekata. Vršno opterećenje kompleksa, obuhvaćenog DUP-om Golubovci Centar sastoji se od vršnih opterećenja:

- stanova (domaćinstava) - tercijalnih djelatnosti - javne rasvjete - centralne djelatnosti

Vršna opterećenja navedenih kategorija određena su, analitičkom metodom koja se bazira na standardu elektrificiranosti stana i procentualnom učešću vršnih opterećenja po kategorijama, u ukupnom vršnom opterećenju kompleksa. U daljem tekstu biće dat prikaz vršnih opterećenja svih kategorija po zonama. Stanovi (domaćinstva)

U čitavom kompleksu za stanovanje su predviđeni individualni stambeni objekti. Osnovni tip stana je trosobni koji sadrži: trpezariju i dnevnu sobu, tri spavaće sobe, kuhinju, kupatilo, WC, ostavu i komunikacije. U cilju što realnijeg planiranja, domaćinstva će biti, pri izradi osnova plana, podijeljena u dvije kategorije, a u zavisnosti od načina grijanja stambenih prostorija:

- I (prva) kategorija, domaćinstva koja za zagrijavanje prostorija koriste električnu energiju - II (druga) kategorija, domaćinstva koja za zagrijavanje prostorija koriste čvrsta, tečna ili

gasovita goriva (drvo, ugalj, gas. lož ulje). U planu su dati podaci i proračuni vršnog opterećenja stanova, tercijarnih djelatnosti i kompleksa.

Definisanje broja trafostanica -– raspored po traforeonima

Na osnovu navedenih metoda proračuna, dispozicije planiranih i postojećih objekata prednjim tabelama dat je prikaz snaga postojećih i planiranih trafostanica u DUP-u sa definisanjem snaga novih trafostanica. Na ovaj način će se obezbijediti vršna snaga od : Pv= 1x(2x630)+2x(2x1000)+3x(2x630)+2x(1x630)+ 1x(2x630)+ 1x(2x630)+2x(2x1000)=16.820 kVA, odnosno koeficijent iskoristivosti trafostanica na nivou plana je: k=0.97 što zadovoljava potrebe ovog Dup-a. Predviđene nove trafostanice TS 10/0,4 KV su tipa NDTS 10/0,4kV sa tipiziranom opremom, sa visokonaponskim postrojenjem, traformatorom snage i niskonaponskim postrojenjem. Pri projektovanju i izgradnji trafostranice, opremu tipizirati u skaldu sa tehničkim preporukama EPCG-A.D.–Nikšić (TP-1b), odnosno zahtjevima nadležne Elektrodistribucije. Trafostanice treba da budu bar tri puta prolazne na strani visokog napona, izradjene u SF6 tehnologiji sa potrebnim brojem NN izvoda .


22

Broj niskonaponskih izvoda diktiran je tipom NN mreže, koji nije predmet ovog Plana. Visokonaponska kablovska mreža i planirani 110kV dalekovod

Postojeća 10 kV mreža se zadržava. Za realizaciju plana razvoja 10kV mreže u okviru zone DUP-a potrebno je izvesti veze prema priloženoj šemi. Predloženim planom razvoja 10kV mreže planirane TS10/0,4kV su uključene u postojeći sistem napajanja – koncept otvorenih prstenova uz njihovo kablovsko izvodjenje sa napajanjem iz glavnog čvorišta. Zbog tehničkih ograničenja nikakvim rekonstrukcijama se postojeći 35 kV dalekovod ne može iskoristiti kao ulaz-izlaz 110 kV napona u buduću TS 110/35/10 kV ,,Zeta″( Anovi), ali se može iskoristiti njegova trasa. Planirano je je da se trasom postojeceg dvosistemskog DV 2x 35 kV Rijeka Morača – TS 35 kV Anovi izgradi ulaz - izlaz 110 kV napona u buduću TS 110/35/10 Kv,, Zeta,,. Planirana TS 110/35/10 kV ,,Zeta″ je locirana na placu već postojeće TS 35/10 Kv,,Anovi″ u Golubovcima . Planirano je da se DV 2x110 kV kroz naselje Golubovci locira trasom postojećeg DV 2x35 kV i izvede na cijevnim stubovima zbog male širine trase postojećeg dalekovoda, kao ulaz- izlaz u TS 110/35 /10kV ,,Zeta″. Izgraditi novu TS110/35/10kV,,Zeta,, na lokaciji postojece TS35/10Kv,,Anovi" a istu demontirati,tako da moze da podrzi planirano stanje i obezbijedi napajanje susjednih zona plana. Obzirom na broj trafostanica i planiranim vezama, pogonsko stanje bi pratilo realizaciju objekata iz plana, tj. prilagodjavalo, u zavisnosti od vršne snage prenosnoj moći predviđenih kablova . Na posebnom prilogu urbanističkog plana su takodje prikazane lokacije planiranih TS10/0,4kV kao i planirane trase 10kV kablovske mreže i planiranog 110kV dalekovoda. NAPOMENA: Ukoliko se ukaže potreba, dozvoljeno je, uz saglasnost nadležne Elektrodistribucije, poprečno povezati neke od postojećih trafostanica sa susjednih zahvata sa trafostanicama iz komleksa obrađenog ovim DUP-om. Planirane trase i planirane trase susjednih zona mogu se korigovati u saglasnosti nadlezne E.D.

Niskonaponska mreža

Postojeću niskonaponsku mrežu zadržati u onom dijelu gdje je izvedena kablovski ili sa vazdušno sa samonosivim kablovima i to ukoliko se uklapa u novo urbanističko rješenje plana. Ostali dio mreže uklopiti, a nova rješenja ostvariti sa samonosivim kablovima (vazdušno) ili sa podzemnim kablovima. Zaštitne mjere

Zaštita niskog napona Mrežu niskog napona treba štititi od struje kratkog spoja sa NN visokonaponskim osiguračima, ugrađenim u NN polju, pripadajuće TS 10/0,4 kV. U priključnim kablovskim ormarićima zaštititi ogranke za objekte odgovarajućim osiguračima. Zaštita TS 10/0,4 kV


23

U TS 10/0,4 kV za zaštitu transformatora predviđen je Buhole rele. Za zaštitu od kvarova između 10 kV i 0,4 kV služe primarni prekostrujni releji, kao i niskonaponski prekidači sa termičkom i prekostrujnom zaštitom. Zaštita od visokog napona dodira Kao zaštita od visokog napona dodira, predviđaju se uzemljenja svih objekata elektroenergetskog kompleksa, tako da se dobije sistem zajedničkog uzemljivača. Prilikom izrade uzemljenja voditi računa da napon dodira ni na jednom mjestu ne smije preći vrijednost 50 V. Zaštita mreže visokog napona Pitanje zaštite mreže visokog napona treba riješiti u sklopu čitave mreže 10 kV na teritoriji zahvata DUP-a Golubovci. U ovom kompleksu, a za njegovo uredno snabdijevanje električnom energijom, potrebno je uraditi sledeće:

1. Prema računskoj i grafičkoj dokumentaciji uraditi nove NDTS 10/0,4 kV 2. Izvesti 10 kV mrežu planiranim trasama, između svih trafostanica 10/0,4 kV, i 3. Izgraditi DV 2x110 kV kroz naselje Golubovci lociranog trasom postojećeg DV 2x35 kV i izvede

ga na cijevnim stubovima zbog male širine trase postojećeg dalekovoda, kao ulaz- izlaz u TS 110/35 kV ,,Zeta″ , kako je to dato u dokumentaciji.

4. Izgraditi novu TS110/35/10Kv,,Zeta,,na lokaciji postojece TS35/10Kv,,Anovi" koja ce sa damontirati,tako da moze da podrzi planirano stanje i obezbijedi napajanje susjednih zona plana.

5. Uraditi niskonaponsku mrežu-vazdušnu zamijeniti kablovskom, ili sa samonosivim kablom . 6. Uraditi kompletnu rasvjetu saobraćajnica.

1.10. Pejzažna arhitektura

Postojeće stanje

Predmetna lokacija zauzima prostor koji je prema PPO-u iz 1990.god pripada vangradskom području tačnije planskoj zoni br. 18. Prema smjernicama iz navedenog dokumenta iako u širem području naselja Golubovci preovlađuje urbano stanovništvo, uključenost perspektive poljoprivredne proizvodnje u način života i sama morfološka struktura naselja ne uslovljava preobrazbu ovog područja u gradsko naselje i industrijski centar. Populaciono zaleđe, postojeći funkcionalni sadržaji i poljoprivredni značaj šireg područja uslovljavaju razvoj:

• Uslužnog centra višeg ranga • Centar zanatstva i male privrede: manji pogoni između željezničke pruge i sadašnjeg

magistralnog puta

• Centar mjesnih zajednica Zete U ovom području je imperativ daljeg razvoja očuvanje ravnoteže između urbanog i ruralnog prostornog kompleksa. Sva ova naselja su bazirana na razvoju mješovitih gazdinstava i urbanizovanih gazdinstava sa posjedom.


24

Za intezivniji urbani razvoj predviđa se pojas između željeznice i magistralnog puta. Sva ostala područja naselja namijenjena su stambenoj izgradnji domaćeg stanovništva koje će se baviti poljoprivredom. Predviđa se trajna zaštita svih poljoprivrednih kompleksa gdje je moguća organizacija intezivne poljoprivrede. Intezivna usmjerenja biljne proizvodnje su povrtarska i ratarska proizvodnja, vinogradi i voćnjaci (plantaže), duvan. Očuvanje postojećih i podizanje novih zaštitnih šuma od zanačaja je za:

• Zaštitu izvorišta vode • Zaštitu od erozije (uticaja vode i vjetra) za regulisanje uslova zemljišta i unapređenje lokalne

mikro klime

• Zaštitu prirodnog ambijenta u zonama prirodnih i kulturnih spomenika • Stvaranje sistema ekoloških zona i koridora • Preduzimanje mjera rekultivacije i sanacije pejzaža.

Pored postojećih zaštitnih šuma postoje i velike površine obraslog i neobraslog zemljišta koje treba postepeno privesti funkciji zaštitne šume Razvoj kulturnih djelatnosti u prigradskim naseljima u najvećoj mjeri je potrebno povezivati sa školama. Uređenje i održavnaje značajnih kulturnih centara je na ovom prostoru veoma opravdano i neophodno. Zaštitu spomenika – memorijalnih kompleksa treba usko povezati sa aktivnostima za zaštitu prirode. Prema smjernicama PPO Podgorica je predviđena posebna briga za održavanje i uređivanje ambijenta za spomenike u Golubovcima kao i na svim ostalim lokacijama sa dispozicijom uklapanja u ambijent. Osnovni karakter pejzažu daju okućnice sa poljoprivrednom proizvodnjom, a uz samu magistralu gusto izgrađen niz objekta mješovite namjene: stanovanja i različitih uslužno- trgovačkih djelatnosti. Što se tiče predstavnika dendroflore ovim predjelom dominira tipična autohtona vegetacija ovog podneblja (alepski bor, čempresi, košćela, smokva, nar,oleanderi i ostalo..) Planirano stanje

Ukupna povšina zahvata plana iznosi 131,6ha Prema programskom zadatku pri planiranju ozelenjavanja prostora treba voditi računa o korišćenju

vrsta koje će odgovarati uslovima koje pruža ovaj prostor i okruženje. Koncept zelenila treba da

doprinese ukupnom ambijentalnom izgledu prostora.

Hortikulturnim rješenjem neophodno je postići odvajanje raznorodnih cjelina u okviru skladišno-

servisnog kompleksa kao i formiranje tampona u odnosu na kontaktne zone.

Jedna od vrlo značajnih smjernica bila bi valorizacija postojećeg biljnog fonda u okviru zahvata plana i

uklapanje kvalitetnih i vrijednih sadnica u svaki budući projekat pejzažne arhitekture u onoj mjeri u

kojoj ne budu narušavali određene pravce komunikacije i planom određene vizure u prostoru.

Koncept ozelenjavanja usklađen je sa namjenom lokacije, prostornom organizacijom sadržaja i sa funkcionalnim zahtjevima okruženja. Osnovni cilj ozelenjavanja predstavlja:


25

• zaštita i unapređenje životne sredine • rekultivaciji devastiranih površina • Povezivanje sa zelenim masivima kontaktnih zona u jedinstven sistem zelenila

U planskom zahvatu predviđene su sledeće kategorije zelenila:

Namjena površina Površine po

namjenama(m2)

Poljoprivredne površine 101688.72

Saobraćajne površine 169323.52

I Objekti pejzažne arhitekture javne namjene Procenat ozelenjenosti

Zelene površine(m2)

Zelenilo uz saobraćajnice ZUS 5478.29 100% 5478,29

Park P 19104.25 70% 13372,98

Skver S 4867.04 60% 2920,00

II Objekti pejzažne arhitekture ograničene namjene

Zelenilo poslovnih objekata ZPO 87858.88 40% 35143,55

Zelenilo administrativnih

objekata (*kulture) ZA 8395.77

40% 3358,31

Zelenilo stambenih objekata i

blokova ZSO 295417.31

40% 118166,92

Zelenilo individualnih stambenih

objekata ZO 487856.48

50% 243928,24

Zelenilo individualnih stambenih

objekata

(okućnice sa poljoprivredom)

ZO* 28896.2

60% 17337,72

Zelenilo objekata prosvete ZOP 37920.52 40% 15168,21

Zelenilo objekata zdravstva ZOZ 4386.85 40% 1754,74

Specijalizovani parkovi

Memorijalni park SP 3695.43

60% 2217,26

III Objekti pejzažne arhitekture specijalne namjene

Zaštitni pojasevi –

uz poljoprivredu

uz željezničku prugu

ZP 37175.01

100% 37175,01

Zelenilo infrastrukture – TS ZIK 1908.93 50% 954,47

UKUPNO ZELENIH POVRŠINA 496976,50


26

Predhodna tabela daje minimalne površine koje unutar parcela moraju biti ozelenjene. Ove površine ne podrazumijevaju ostale slobodne površine (prilaze, staze, platoe, i druge manipulativne površine) vec se isključivo odnose na površine pod zelenilom. Ukupna površina planiranih zelenih površina unutar urbanističkih parcela iznosi 49,7ha Poljoprivredne površine zahvataju 10,16ha Obezbijeđen nivo ozelenjenosti na nivou zahvata Plana iznosi 37,8% ne uzimajući u obzir poljoprivredne površine. Planom predviđeni stepen ozelenjenosti je 163m2/korisniku.

Zelenilo u regulaciji saobraćaja i linearno zelenilo

Ova kategorija zelenila odnosi se na zelenilo u okviru objekata saobraćaja-duž saobraćajnica, parkinga, pješačkih tokova kao i po obodu urbanističkih parcela. Ozelenjevanje saobraćajnica, pješačkih staza sprovodi se linearnom sadnjom i utiče na poboljšanje higijensko-sanitarnih uslova, mikroklimatskih karakteristika i estetskih vrijednosti. Da nizovi drvoreda ne bi bili monotoni potrebno je planirati promjenu sadnog materijala, smjenjivanjem sadanica različitih habitusa. Formiranjem drvoreda postiže se zasjena mjesta duž pravca kretanja. Ulično zelenilo formira se uz saobraćajnice čiji profile dozvoljavaju linearno formiranje zelenila, sа primarnim ciljem zaštite od zagađenja, ali I povezivanja zelenila svih kategorija u jedinstven sistem. Kod primarnih saobraćajnica obavezni su dvostrani drvoredi, a gdje je to moguće oni bi trebali biti drvoredi sa pratećim zelenilom (travnjaci, nisko rastinje). Sekundarne saobraćajnice gdje postoje za to mogućnosti sadržaće obostrane drvorede. Pored toga pri izboru vrsta za ulično zelenilo treba voditi računa da budu prilagođene uslovima rasta u uličnim profilima (otpornost na zbijenost tla, vodni kapacitet zemljišta, insolaciju...). Veoma je bitno naglasiti da postojeće zelenilo koje je u kategoriji visokokvalitetnog zelenila treba uklopiti i duz pjesačkih tokova, unutar popločanih površina, ukoliko ne ometaju normalan prolaz. Detaljne smjernice za formiranje drvoreda su date u planu.

Zelene površine na platoima i skverovima

Trgovi i skverovi kao najprometnije zelene površine u naseljima daju poseban pečat urbanom pejzažu grada i imaju poseban značaj u oblikovanju grada. U hortikulturnom uređenju dominantno je učešće cvjetnica u gustom sklopu, uz njegovane travnjake kao podlogom. Na trgovima je neophodno obezbijediti mjesta za kraći odmor uz vodene površine npr. fontane i druge dekorativne elemente i opremu (žardinjere, klupe, česme, korpe za odpatke) koji će stvoriti povoljne uslove za odmor i neformalne socijalne kontakte. Za ovu kategoriju zelenila najbitnije je izabrati vrste koje se najbolje odupiru uticajima gradske sredine. Ove površine mogu pozitivno da utiču na arhitektonsko i estetsko ujednačavanje prostora. Čitav prostor trga ne treba pokrivati zelenilom, već naprotiv zbog neometanog prolaska i zadržavanja na trgu potrebno je da postoji mnogo slobodnog prostora. Ovdje se veoma praktično pokazala sadnja u velikim izdignutim dekorativnim žardinjerama sa mogućnošću sjedenja na njihovom obodu. Skver predstavlja najmanju gradsku zelenu površinu, a njegova osnovna funkcija je uglavnom regulisanje saobraćaja. I u ovom slučaju treba odabrati biljke otporne na gradske uslove. Pošto se radi


27

o maloj površini uglavnom se koriste razne vrste žbunja. Isti princip se koristi i prilikom ozelenjavanja ostrva na kružnom toku. Park

Planirano je nekoliko parkovskih površina, što je veoma korisno za podizanje kvaliteta života na ovom prostoru. Parkovi su površine koje su dostupne svima i treba da su uređene u službi stanovnika i posjetioca i njihovih potreba za odmorom, pasivnom rekreacijom, a takođe mogu biti i mjesta održavanja nekih manifestacija ili sličnih sadržaja u dnevnim i večernjim satima, naročito ljeti u toku sezone. U skladu sa ostalim planiranim namjenama i raspoloživim prostorom ove površine je potrebno urediti na način da postanu estetski, humani i oblikovni prateći elementi stanovanja, poslovanja, turističke ponude, kao i drugih namjena u okviru kojih se nalaze. Generalno pravilo uređenja parkova је da se unutar njih formiraju dvije cjeline, mirni/pejzažni dio parka i sportsko rekreativni dio sa prostorom za igru djece. Autentičnost parka postiže se malim arhitekturnim rješenjima (fontane, klupe, osvjetljenje, informaciono-reklamne table, korpe za otpatke), uz svu neophodnu opremu za potrebe rekreacije kao I igru djece.. Vegetacijsku osnovu u prvom redu čine mediteranske I egzotične vrste biljaka, posebno kvalitetno visoko drveće kоје obezbjeđuje veći stepen sanitarno-higijenskog učinka zelenila, kao i poboljšanje mikroklime šireg područja. Najmanje 70% površine namijenjene parku treba da bude pod zelenilom. Detaljne smjernice za projektovanje zelenih površina parkova date su u planu.

Prostor za igru djece mora da pruža uslove za bezbijedan boravak u njemu, da zadovoljava zdravstveno higijenske uslove ( da je osunčan i ocjedit ) i da ima:

• Raznovrsne zastore za prostore različitih namjena • Opremu koja obezbjeđuje bogatstvo i kreativnost igre, sa minimalnom mogućnošću povrede • Dovoljno zelenila, drveće sa velikim krošnjama radi potrebnog zasjenčenja, sa ostavljanjem

sunčanih prostora za igru. Veliku važnost na ovakvim površinama ima dobro odabrani sadni materijal. Biraju se vrste koje mogu da podnesu penjanje, lomljenje i savijanje, a izbjegavaju se sve biljke sa izraštajima koji mogu da povrijede (trnovi,oštre grane,plodovi) i one vrste koje imaju otrovne djelove. Usled velikog opterećenja i izloženosti zelenila oštećivanju, ove zelene površine zahtijevaju intezivno održavanje. Zelenilo poslovnih objekata

Ova kategorija ima estetsko-dekorativno-higijenski karakter. Prilikom projektovanja površina na glavnom ulazu voditi računa o preglednosti terena iz objekta i predvidjeti sadnju patuljastog zbunja u kombinaciji sa cvjetnicama.. Naročito je važan izgled zelene površine oko ulaza u objekat i prilaznih površina. Na tim površinama predvidjeti visoko dekorativne reprezentativne vrste sa ciljem da se istakne važnost samih objekata ispred kojih se nalaze. Ozelenjavanje se sprovodi primjenom autohtonih i odgovarajućih alohtonih vrsta, sa posebnom pažnjom na uređenje prilaza kompleksu, isticanje reklamnih i informacionih tabli , uz ostale elemente kao što su klupe, korpe za otpatke i adekvatno osvetljenje.


28

Detaljne smjernice za projektovanje zelenih površina i izdavanje UTU uslova date su u planu.

Zelene površine administrativnih objekata (objekata kulture)

Zelenilo u neposrednoj okolini objekta kulture ima prvenstveni cilj da uljepša ulaz i istakne arhitekturu samog objekta. Za to se koriste veoma dekorativne vrste drveća, žbunja i cvijeća, koje se razmještaju u prostoru tako da se međusobno ne zaklanjaju. Uredno odžavan travnjak je neizostavan elemenat ovakvih površina. Prilikom izbora vrsta teži se njihovoj otpornosti, ali možda više onom drugom cilju dekorativnosti. Stoga se koriste stabla sa neobičnim osobinama lišća i neuobičajenom bojom ( različite forme i varijeteti). Dopušteno je i postavljanje žardinjera, sadnja u posebnim, izdignutim sadnim jamama, upotreba dekorativnih kandelabara i sl. Smjernice za projektovanje zelenih površina poslovnih objekata primijenjuju se i u okviru ove kategorije Zelene površine stambenih objekata i blokova (objekata mjesovite namjene)

Ova kategorija ima estetsko-dekorativno-higijenski karakter. Zelene površine treba da zadovolje kako funkciju namijenjenu poslovanju tako i stanovnicima ovih objekata. Bitno je da se stvore prijatni mikroklimatski uslovi za stalne korisnike i posjetioce ovih parcela. Ova kategorija se može posmtrati jos i kao kategorija blokovskog zelenila s obzirom da se radi o grupi stambenih objekta koje naseljava veliki broj stanovnika. Osnovni principi ozelenjavanja zasnivaju se na ekološko estetskim kriterijumima, među kojima najveći značaj ima pravilan smještaj onih elemenata koji utiču na zaštitu od okolnih zagađujućih faktora. U unutrašnjosti bloka podižu se grupe zelenila sa posebnom namjenom npr. prostori za igru najmlađih, prostor za igru i sport kao i površine za pasivan odmor stanovnika bloka sa klupama za odmor, česmama i sl. Staze unutar bloka su obično krivolinijske, izvedene u pejzažnom stilu, a gustim i visokim grupama drveća poželjno je maskirati pojedine jednolične obrise građevina. Neophodno je takođe voditi računa da se obezbijedi dovoljan priliv svjetlosti u unutrašnjost bloka. Mikroklimatske razlike između osunčane strane i strane u sjenci ponekad su velike zbog čega individue pojedinih vrsta teško uspijevaju, tako da pri odabiru biljaka treba u velikoj mjeri poštovati uslove svjetlosti, sjenke i relativne vlage u vazduhu. Detaljne smjernice za projektovanje zelenih površina i izdavanje UTU uslova su date u planu

Zelenilo individualnih stambenih objekata

Svojim postojanjem doprinose stvaranju povoljnih mikroklimatskih uslova sredine. Zeleni zasadi predviđeni su od voćaka i dekorativnih vrsta što zavisi od želje samih vlasnika.Granica parcela može biti naglašena živom ogradom ili odgovarajućom ogradom. Detaljne smjernice za projektovanje zelenih površina i izdavanje UTU uslova date su u planu.


29

Zelenilo individualnih stambenih objekata (okućnice sa poljoprivredom)

Parcele sa navedenom namjenom namijenjene su stambenoj izgradnji domaćeg stanovništva koje će se baviti poljoprivredom, tako da se u sklopu parcela pored stambenog objekta mogu izdvojiti kao matrice u prostoru oranice, bašte, voćnjaci, vinogradi, staklenici, rasadnici i slično. U ovom području je imperativ daljeg razvoja očuvanje ravnoteže između urbanog i ruralnog prostornog kompleksa. Smjernice za projektovanje zelenih površina individualnih objekata primijenjuju se i u okviru ove kategorije Zelenilo objekata prosvete

a) Osnovne funkcije zelenila oko škola izražene su potrebom da se učenicima obezbijedi potreban mir za usvajanje novih znanja, najprije kroz stvaranje uslova za tiši radni okvir, a zatim kroz poboljšanje mikroklimatskih uslova u školi i njenoj neposrednoj okolini. Često su ovakve zelene površine, osim predhodno pomenutih funkcija osmišljene tako da koliko je moguće pomognu usvajanju znanja iz botanike i srodnih nauka. Po normativima veličina školskog dvorišta treba da bude 25-35 m2 po učeniku, uzevši u obzir samo jednu smjenu. U gustom tkivu blokovske izgradnje površina po učeniku može da bude 10-15 m2 a nikako manje od 6 m2. U tom slučaju se nastava fizičkog obrazovanja u najbližem sportskom centru.

Školsko dvorište je najfrekventniji dio kompleksa. Koristi se pri dolasku u školu, kao i za vrijeme pauza između časova.poželjno ga je locirati uz glavni prilaz školi , vodeći računa o potrebnoj izolaciji od ulice, kao i omogućiti mu direktnu vezu sa izlazima iz hola i hodnika.

Obzirom na različit uzrast, pri optimalnim uslovima, poželjno je dvorište podijeliti na više manjih platoa pomoću raznovrsnih vrtno-arhitektonskih elemenata: niskih zidića za sjedenje, klupa, stepenica, živih ograda, nadstrešnice, pergole za ljetnje učionice i sl. Kao dopunu nastavi iz biologije formirati školski vrt.

Detaljne smjernice za projektovanje zelenih površina i izdavanje UTU uslova date su u planu.

b) Zelenilo predškolskih usanova da bi obezbijedio očekivane funkcije, otvoreni prostor dječje ustanove mora da pruža uslove za bezbijedan boravak u njemu, da zadovoljava zdravstveno higijenske uslove ( da je osunčan i ocjedit ) i da ima:

• Dovoljnu veličinu i naglašenu konfiguraciju terena • Raznovrsne zastore za prostore različitih namjena • Opremu koja obezbjeđuje bogatstvo i kreativnost igre, sa minimalnom mogućnošću povrede. • Dovoljno zelenila, drveće sa velikim krošnjama radi potrebnog zasjenčenja, sa ostavljanjem

sunčanih prostora za igru. Detaljne smjernice za projektovanje zelenih površina i izdavanje UTU uslova date su u planu.

Zelenilo objekata zdravstva


30

Jedna od uloga zelenila u okolini zdravstvenih ustanova je odvajanje površina u higijenskom smislu. Pacijenti nekad moraju dugo da čekaju na ambulantni pregled. Pri dobroj organizaciji mogli bi čekanje da provedu u prirodnoj sredini- na zelenim površinama. Tako da je najbolje u blizini ulaza u ordinaciju ili čekaonice isplanirati kutak za odmor koji služI kao čekaonica u prirodnoj sredini. Čekaonice u prirodi se uređuju kao atrijski vrt sa dovoljnim brojem klupa. Pogodan elemenat je fontana jer voda djeluje umirujuće. Detaljne smjernice za projektovanje zelenih površina i izdavanje UTU uslova date su u planu.

Memorijalni parkovi

Memorijalni parkovi po svom istorijskom i socijalnom značenju zauzimaju posebno mjesto u sistemu savremenih parkova. Oni svedoče o nezaboravnim događajima iz prošlosti a istovremeno čine dio sistema zelenih površina javnog korišćenja. Osim navedene namjene u memorijalnim parkovima mogu da se organizuju svečanosti, a istovremeno stanovništvo može da ih koristi za kratkotrajni odmor. oblikovni elementi: skulptura, parkovska oprema, arhitektonski elementi, vidikovci, vizure i sl. Detaljne smjernice za projektovanje zelenih površina i izdavanje UTU uslova date su u planu.

Zaštitni pojasevi – uz željezničku prugu

Na mjestima gdje željeznica prolazi kroz šumu ili pored šume, odnosno zemljišta zasadjenog poljoprivrednim kulturama koje su lako zapaljive, moraju da se ispoštuju propisane mjere za zaštitu od požara na željezničkom području pruga, kao i mjere za zaštitu od požara na željezničkim vozilima. Korisnici, odnosno vlasnici šuma i zemljišta, dužni su da u pojasu širine 10 metara uredno uklanjaju drveće, rastinje i lišće, a u pojasu širine 5 metara na drugom zemljištu blagovremeno uklanjaju sazrele poljoprivredne kulture i po potrebi preduzimaju druge mjere zaštite od požara. Van pomenutog pojasa od 10m koji je zakonom propisan poželjna je sadnja drveća i žbunja koje bi predstavljalo ovu kategoriju zelenila. Smisao zelenih tarka duž puteva nije samo u vizuelnom odvajanju, nego i u formiranju prirodnijeg ambijenta, koji obezbjeđuje mirnu i nesmetanu vožnju i vizuelni komfor. Čak i najuži pojas trave ili niskog žbunja predstavlja dragocjenost, a da ne pričamo o visokom zelenilu, što sve zajedno doprinosi sprečavanju monotonije putovanja, zaštiti puteva od jakih uticaja vjetra i pretjerane insolacije. Sve ovo upućuje i na to da ova kategorija zelenila pozitivno utiče i na povećanje bezbejednosti vozača i putnika. Karakter zelenila duž puta pomaže u sticanju osnovne slike o predjelu i teritoriji kojom put prolazi. Održavanje zelenila duž puteva zahtjeva stalnu i upornu kontrolu. Stoga se u održavanju puta mora voditi računa i o troškovima uređivanja zelenila. Pažljivo projektovanje i sadnja zelenila smanjuju buduće troškove, a uvećavaju ukupnu

Documents

Sadržaj - Glavni Grad Podgoricapodgorica.me/db_files/Urbanizam/PlanskaDokumentacija/...U poslednjih 20-tak godina u fazi pojačane gradnje naslijedjene gradjevinske fondove karaktriše