S T R A T E G I A R O Z W O J U

E U R O R E G I O N U

B E S K I D Y

- 3 -

S p i s t r e ś c i :

W S T Ę P . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

R O Z D Z I A Ł I

W p r o w a d z e n i e d o t e m a t y k i e u r o r e g i o n a l n e j w s p ó ł p r a c y

t r a n s g r a n i c z n e j . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

R O Z D Z I A Ł I I

F o r m y o r g a n i z a c j i p r a c y w r a m a c h

e u r o r e g i o n u . . . . . . . . . . . . . . . 1 7

R O Z D Z I A Ł I I I

A n a l i z a s y t u a c j i s t r a t e g i c z n e j

E u r o r e g i o n u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 3

3 . 1 . S p o ł e c z n y o b s z a r

r e g i o n a l n y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 3

3 . 2 . E k o n o m i c z n y o b s z a r

f u n k c j o n a l n y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 5

3 . 3 . P r z y r o d n i c z y o b s z a r

f u n k c j o n a l n y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 9

R O Z D Z I A Ł I V

W i z j a E u r o r e g i o n u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 2

R O Z D Z I A Ł V

A n a l i z a

S W O T . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 3

R O Z D Z I A Ł V I

C e l e s t r a t e g i c z n e i k i e r u n k i r o z w o j u o b s z a r u

E u r o r e g i o n u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 7

6 . 1 C e l s t r a t e g i c z n y :

R o z w ó j p r o c e s ó w i n t e g r u j ą c y c h s p o ł e c z n o ś ć

E u r o r e g i o n u B e s k i d y i b u d u j ą c y c h d e m o k r a c j ę

l o k a l n ą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 7

6 . 2 C e l s t r a t e g i c z n y :

R o z w ó j g o s p o d a r c z y a k t y w i z o w a n y s z c z e g ó l n i e

p r z e z b u d o w a n i e t r a n s g r a n i c z n y c h p o w i ą z a ń

k o o p e r a c y j n y c h . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

9

- 4 -

6 . 3 C e l s t r a t e g i c z n y :

D b a n i e o b o g a c t w o z a s o b ó w p r z y r o d y i o ch r o n a

ś r o d o w i s ka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

2

6 . 4 C el s t r a t eg i c z n y :

O p t ym a l n y r o z w ó j p o t en c j a ł u l u d z k i e g o

i p o d n i e s i en i e j a ko ś c i ż yc i a m i e s z ka ń có w

E u r o r eg i o n u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

4

Z A K O Ń C Z E N I E . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 6

L I T E R A T U R A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 7

- 5 -

W S T Ę P

„Strategia rozwoju Euroregionu Beskidy” jest sformułowaniem strategicznego planu

rozwoju obszaru Euroregionu, a więc generalnych kierunków strategicznych

i podstawowych wskazań realizacyjnych. Dokument ten będzie podstawą działań

stowarzyszeń wchodzących w skład Euroregionu Beskidy. Wyraża ona wolę

społeczności regionalnej do realizacji wspólnych celów rozwojowych.

Strategia powstała na podstawie opracowań strategii rozwojowych gmin i powiatów

będących członkami Euroregionu.

Zakres opracowania opiera się na charakterze organizacji jaką jest euroregion.

W przypadku gmin i powiatów działania strategiczne oparte są na zadaniach

narzuconych im przez odpowiednie przepisy prawne i ma bardzo konkretny

charakter. Euroregion natomiast spełnia całkiem odmienną rolę a jego oddziaływanie

na obszar jest znacznie mniejsze niż w przypadku jednostek terytorialnych.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że dzięki swemu ponad lokalnemu i

transgranicznemu charakterowi Euroregion powinien spełniać funkcje koordynacyjne

dla pewnego zakresu działań podejmowanych w jednostkach terytorialnych, które są

jego członkami.

W strategii dokonano wyboru priorytetów strategicznych. Jak każdy wybór tak i ten

odrzuca pewne priorytety, które w aspekcie Statutu Euroregionu wydają się mieć

mniejsze znaczenie.

W związku z tym opracowanie to podejmować będzie problematykę celów głównych

opartych na następujących obszarach:

Demokracja lokalna.

Cele zorientowane na tworzenie oraz intensyfikację działalności

organizacyjnych w lokalnej i regionalnej administracji publicznej oraz innych

strukturach społeczeństwa demokratycznego (izby i stowarzyszenia

- 6 -

handlowe, związki zawodowe, organizacje pozarządowe). Cele prowadzące

do wymiany kulturalnej, know-how i doświadczeń związanych ze

szkolnictwem na różnych poziomach.

Rozwój gospodarczy.

Celem będą tutaj działania zmierzające do wsparcia rozwoju drobnej

przedsiębiorczości i rynków lokalnych, inicjatyw marketingowych, działań

promocyjnych, targów i tym podobnych, budowy struktur współpracy

transgranicznej oraz rozwoju partnerstwa pomiędzy wspierającymi się

i współpracującymi ze sobą organizacjami.

Turystyka.

Cele związane z rozwojem turystyki na obszarze euroregionu, budowaniem

infrastruktury turystycznej, promocją turystyki na terenach zrzeszonych

stowarzyszeń.

Wymiana kulturalna.

Cele powiązane z istniejącymi oraz nowo powstałymi programami wymian

kulturalnych pomiędzy społecznościami lokalnymi mieszkającymi po obu

stronach granicy. Spotkania oraz wymiana młodzieży; działania o charakterze

artystycznym; wydarzenia folklorystyczne oraz podobne działania kładące

nacisk na utrzymanie tradycji lokalnych oraz długookresową współpracę.

Ochrona środowiska.

Cele oparte na specyficznych potrzebach ochrony środowiska w regionie,

takich jak opracowanie studiów, ocena zagrożeń i problemów, szkolenia

ekologiczne, działania podnoszące świadomość społeczeństwa o istnieniu

problemów związanych ze stanem środowiska.

Ochrona zdrowia.

Cele promujące współpracę w zakresie ochrony zdrowia, a w szczególności

w kontekście wspólnego użytkowania zasobów i infrastruktury o charakterze

transgranicznym.

- 7 -

Przepływ informacji.

Cele związane z rozwojem i tworzeniem udogodnień służących poprawie

przepływu informacji i komunikacji pomiędzy regionami.

Praca składa się z sześciu rozdziałów. Pierwszy rozdział zawiera wprowadzenie do

problematyki współpracy w ramach euroregionów. Przedstawia genezę powstania

takiej formy współpracy transgranicznej na obszarze Beskidów. Oprócz opisu

powstania Euroregionu „Beskidy” znalazły się zagadnienia dotyczące Euroregionu

„Śląsk Cieszyński” ponieważ jest on nierozerwalnie związany z historią współpracy

Polski, Czech i Słowacji na omawianym obszarze.

Rozdział drugi opisuje schematy działania organizacji Euroregionu „Beskidy” oraz

Stowarzyszenia „Region Beskidy”.

W rozdziale trzecim przedstawiono aktualną sytuację strategiczną terenu

Euroregionu „Beskidy”. Dla lepszego zrozumienia problemu dokonano jego

delimitacji na obszary funkcjonalne: społeczny, ekonomiczny i środowiskowy.

Rozdział czwarty jest wstępem do określenia kierunków rozwoju Euroregionu

i zawiera opis jego wizji. Rozdział ten jest bardzo istotny ponieważ opisuje „stan

idealny”, który chce osiągnąć Euroregion „Beskidy” w przyszłości.

W rozdziale piątym wygenerowano listę czynników strategicznych dla rozwoju

analizowanego obszaru. Między innymi na ich podstawie sformułowane zostały cele

i kierunki działań „Strategii rozwoju obszaru Euroregionu „Beskidy” 2003-2013”.

Rozdział szósty to zestawienie priorytetów rozwojowych, celów strategicznych

i kierunków działań, które powinny być podejmowane przez władze Euroregionu jak

i przez decydentów będących członkami poszczególnych stowarzyszeń wchodzących

w skład organizacji.

Pracę kończy krótkie podsumowanie przeprowadzonych działań oraz zalecenia

dotyczące realizacji strategii.

- 8 -

R O Z D Z I A Ł I

W p r o w a d z e n i e d o t e m a t y k i

E u r o r e g i o n a l n e j w s p ó ł p r a c y

t r a n s g r a n i c z n e j .

Południowe granice województwa śląskiego są równocześnie granicami

państwowymi Rzeczypospolitej Polskiej oddzielającymi Polskę od Czech i Słowacji.

Granica ta na terenie powiatu żywieckiego i cieszyńskiego jest sceną współpracy

transgranicznej w ramach działających tu Euroregionów „Beskidy” i „Śląsk

Cieszyński”. Obejmują one w Polsce teren od Jordanowa na wschodzie do Cieszyna

na zachodzie. W krajach partnerskich odpowiednio od Żyliny na wschodzie do

Ostrawy i Karwiny na zachodzie. Zasięgi euroregionów nie pokrywają się

wzajemnie. Euroregion „Śląsk Cieszyński” ciąży ku zachodowi, obejmuje tereny od

Ostrawy i Karwiny na zachodzie ale jego obszar kończy się w Polsce na wschodnich

granicach powiatu cieszyńskiego. Euroregion „Beskidy” przesunięty jest ku

wschodowi. Jego obszar zamyka się na zachodzie granicami czeskiego powiatu

Frydek - Mistek. Zasadniczy obszar współpracy transgranicznej to 3 800 km² ( 1 200

na terenie Polski, 600 na terenie Czech i 2 000 na terenie Słowacji). Zamieszkiwany

jest przez około 770 000 ludności (44,6% na terenie Polski, 21% na terenie Czech i

34,4% na terenie Słowacji). Teren współpracy transgranicznej to 8 miast i 43 gminy

słowackiego województwa żylińskiego oraz 5 miast i 54 gminy czeskiego kraju

śląsko-morawskiego.1

Procesy, które doprowadziły do powstania euroregionów rozpoczęte zostały

w trakcie poprzedniego podziału administracyjnego Polski na terenie ówczesnego

- 9 -

województwa bielskiego. Na skutek reformy administracyjnej obszar tego

województwa podzielony został pomiędzy dwa obecne województwa; małopolskie

i śląskie. Dlatego też polski element obszaru współpracy transgranicznej obejmuje

dziś część dwóch polskich województw, małopolskiego i śląskiego. Polski element

obszaru współpracy transgranicznej to 1 216,64 km² (w tym 952,84 km² na terenie

województwa śląskiego) i 343 575 ludności (w tym 317 925 na terenie województwa

śląskiego). Pozostałe podstawowe dane prezentuje poniższa tabela:

lp Powiat lub miasto

na prawach

powiatu

Ogółem w

euroregionach

Obszar

w km˛

Ludność

w

tysiącach

Ilość

miast

Ilość

gmin

oraz

miast i

gmin

Ilość

miast

Ilość

gmin

oraz

miast i

gmin

1 Bielski 457 145 2 10 2 10

2 Bielsko-Biała 125 179 1 1

3 Cieszyński 730 168 3 9 3 9

4 Żywiecki 1040 151 1 14 1 11

w województwie

śląskim

2352 643 7 33 6 30

5 Oświęcimski 394 155 1 8 1

6 Suski 686 81 2 7 1 2

ogółem 3422 879 9 47 7 29

Tabela nr 1. Podstawowe dane o subregionie

(źródło: opracowano na podstawie „Rzeczpospolita prezentuje ABC województw Polski” 23 i 24

wrzesień 1998 oraz materiałów informacyjnych Euroregionu „Beskidy” i „Śląsk Cieszyński”).

Pomimo różnej przynależności państwowej interesujący obszar miał burzliwą

i w dużej mierze wspólną historię.

Rządzili nim różni władcy, miał różną przynależność państwową. W różnych

okresach historycznych rozmaicie przebiegały na nim granice państwowe. Przez

półtora wieku cały obszar należał do jednego państwa, Monarchii Austro-

1 Por. materiały informacyjne Euroregionu „Beskidy” i „Śląsk Cieszyński”.

- 10 -

Węgierskiej. Ale zawsze, często przetaczały się po nim wojny i niepokoje, był na

„peryferiach” państwowych,

z dala od stolic czy wielkich centrów cywilizacyjnych. Takie peryferyjne położenie

nie izolowało jednak tego obszaru od nowości i trendów cywilizacyjnych,

kulturowych, czy naukowych. Obszar ten leży przecież na najkrótszym szlaku

łączącym północ

z południem Europy. To tędy przebiega nadal najkrótsza trasa drogowa łącząca

Warszawę i północ Europy z Wiedniem i południem naszego kontynentu, i wreszcie

znowu działająca, taka sama trasa kolejowa. Tędy też przebiegają najkrótsze trasy

łączące Wiedeń z Krakowem i Lwowem. Tę swoistą „rentę położenia” najlepiej

wykorzystywał i wykorzystuje Cieszyn.

Powtórne wytyczanie granic państwowych na interesującym terenie

rozpoczęło się pod koniec I wojny światowej i trwało do końca roku 1920.

Wytyczone wtedy granice - prócz lat 1938-1945 - oddzielały i oddzielają Polskę od

sąsiadów. Do dnia dzisiejszego zauważyć można, że granice zostały wyznaczone

czasem „rozcinając” istniejące wyraźne związki. Jeszcze dziś nie do końca dokonano

scalenia gruntów posiadanych przez obywateli poszczególnych państw i obywatele

Polski, Czech czy Słowacji posiadają swoje ziemie po „drugiej” stronie granicy.

Granice stanowiły barierę, która z różną intensywnością utrudniała, ale nigdy

zupełnie nie zablokowała współpracę i przepływ osób, towarów czy usług. Nawet

przy największych utrudnieniach uprawiano ziemię posiadaną po „drugiej stronie”

granicy. Odwiedzano „za granicą” mieszkające tam rodziny, czy znajdujące się tam

rodzinne groby. Na uczelniach w Cieszynie zawsze byli wykładowcy i studenci

mieszkający po „drugiej stronie granicy”.

Podobieństwo historii daje bliskość kulturową i językową na całym obszarze

współpracy transgranicznej. Podróżując po tym obszarze bez trudu zauważymy

łatwość wzajemnego porozumiewania się, czy nawet w wielu miejscach dwujęzyczne

napisy. Cały obszar współpracy transgranicznej ma wiele podobieństw, wręcz

analogii. Można nawet „ponadgranicznie” próbować charakteryzować specyfikę

terenów wchodzących w skład interesującego regionu. Jednym z czynników

- 11 -

różnicujących wydaje się to, iż jego wschodnia część ma charakter przede wszystkim

turystyczny i rolniczy, a przesuwając się na zachód i na północ lub południe,

oddalając się od granic polsko-słowackiej, wzrasta poziom urbanizacji i

industrializacji regionu.

Ale obszar ten ma także szczegółowe, istotne cechy społeczno-gospodarcze

tworzące wyraźne różnice. W 1998 roku prof. Jana Ńtofkova z Uniwersytetu

w Żylinie przeprowadziła porównawcze badania słowackiej i polskiej (prócz powiatu

cieszyńskiego) części obszaru współpracy transgranicznej. Prócz licznych

podobieństw zauważyła też istotne różnice, stwierdzając między innymi iż:

na obszarze Polski wyższy jest odsetek udziału prywatnych podmiotów

gospodarczych z tym że odsetek podmiotów działających w rolnictwie

i budownictwie wyższy jest na Słowacji;

na obszarze Polski jest ponad dwukrotnie więcej miejsc noclegowych i

1,2 krotnie więcej obiektów noclegowych, ale na Słowacji wyższe jest

wykorzystanie miejsc noclegowych i większy odsetek obcokrajowców

wśród turystów odwiedzających region;

na Słowacji jest 1,5 krotnie więcej użytków rolnych, ale ponieważ

większość z nich to łąki i pastwiska, gleb ornych jest znacznie mniej niż

w Polsce;

słowacka część obszaru emituje więcej pyłów i zanieczyszczeń

przemysłowych, polska zaś gazowych;

gęstość zaludnienia jest 2,5 krotnie większa na polskiej części obszaru, ale

przyrost naturalny jest 2 krotnie wyższy na słowackiej części . Na

Słowacji jest relatywnie więcej lekarzy, łóżek szpitalnych i ośrodków

zdrowia;

kobiety i osoby w wieku 24-35 lat mają większy udział w strukturze

bezrobotnych na polskiej części obszaru niż słowackiej.2

2 por. Jana Stofkova, Stanisław Stofko „Aktywizacja społeczno-gospodarcza pogranicza słowacko-

polskiego (wnioski ze studium problemu)” w „Polsko – Słowacka współpraca transgraniczna w

regionie Bielsko-Biała – Żylina” Bielsko-Biała 1999.

- 12 -

Rozpoczęty w Polsce po 1989 roku proces przyśpieszonej integracji

międzynarodowej a następnie krystalizacji obszarów współpracy transgranicznej

i instytucjonalizacji form współpracy, między innymi na omawianym obszarze,

wydaje się potwierdzać prawdziwość tezy Krzysztofa Skubiszewskiego, który jako

ówczesny Minister Spraw Zagranicznych RP zawarł w swoim expose wygłoszonym

w 1992 roku w Sejmie, powiedział, iż tworzenie euroregionów jest niczym innym jak

tylko potwierdzeniem istniejącej wcześniej dobrej i wieloaspektowej współpracy

międzyludzkiej, samorządowej i instytucjonalnej.

Proces tworzenia się euroregionów na Podbeskidziu był efektem synergii

sprzyjających czynników politycznych, zarówno tych międzynarodowych jak

i narodowych czy bilateralnych, dążeń i działań lokalnych jak i coraz głębszego

uświadamiania sobie transgranicznej wspólnoty interesów społeczno –

gospodarczych mieszkańców obszaru współpracy w coraz bardziej jednoczącej się

Europie. Wspólnoty opartej na chęci sprostaniu wyzwaniom konkurencyjnym

jednoczącej się Europy i pragnieniu wspólnego wykorzystania wyłaniających się

szans.

Podpisanie przez Polskę, Czechy i Słowację umów stowarzyszeniowych

z Unią Europejską nałożyło na te państwa obowiązek zbudowania podmiotów

polityki regionalnej. Dało to impuls do intensyfikacji zapoczątkowanych wcześniej

procesów regionalizacji i współpracy transgranicznej. Impuls wzmacniany

możliwością pozyskania funduszy wspierający taką działalność. Na omawianym

obszarze wykorzystane zostały europejskie środki na badania studyjne i prace

koncepcyjne przy tworzenie euroregionu (PHARE CREDO przy pracach

koncepcyjnych i studyjnych przed utworzeniem Euroregionu „Beskidy”) oraz

rozpoczęto wykorzystanie środków na wspieranie konkretnych działań

transgranicznych

Proces formalizacji i instytucjonalizacji współpracy transgranicznej prowadził

od sympatii i kontaktów międzyludzkich poprzez realizację wspólnych interesów

przez samorządy lokalne do powstawania narodowych i transgranicznych

- 13 -

stowarzyszeń lokalnych grupujące powiaty, miasta i gminy zainteresowane

współpracą transgraniczną.

Stowarzyszenia te to; działające w Polsce i Czechach stowarzyszenia „Śląsk

Cieszyński” oraz działające w Polsce, Czechach i Słowacji stowarzyszenia

„Beskidy”. Stowarzyszenia zinstytucjonalizowały współpracę poprzez stworzenie

Euroregionów. Poszczególne zainteresowane powiaty, miasta i gminy

reprezentowane są we władzach euroregionów poprzez swoich przedstawicieli we

władzach stowarzyszeń narodowych. W części działań prowadzących do powstania

euroregionów – zwłaszcza w tych bardziej spektakularnych i medialnych –

uczestniczyli przedstawiciele władz państwowych nie tylko szczebla lokalnego, ale

także centralnego i Unii Europejskiej, w tym ambasadorowie, oraz przedstawiciele

ponadregionalnych władz samorządowych. W proces ten mocno zaangażowały się

lokalne samorządy gospodarcze. Angażują się także instytucje naukowe (Uniwersytet

w Żylinie, Zakład Badań Ekonomicznych i Społecznych GIG w Katowicach).

Euroregiony działają w państwach członkowskich Grupy Wyszechradzkiej

(CEFTA). Jednak widoczne i odczuwalne dla mieszkańców regionu efekty osiągane

są dzięki działalności w Euroregionach. Rozwijają się kontakty, przyjaźnie i wspólne

interesy. Intensyfikuje się transgraniczna współpraca kulturalna, sportowa

i gospodarcza. Opracowano i zaczęto promować specyficzny „wspólny produkt”,

propozycję turystyczną „Beskidy bez granic”. Produkt dający szanse na aktywizacje

gospodarczą całego obszaru, jego popularyzację oraz realizację konkretnego

przykładu „Europy regionów” w ciekawym geograficznie, przyrodniczo, kulturowo

i etnograficznie zakątku Europy. Zakątku łatwo dostępnym ze względu na swoje

położenie, gdzie łatwo zauważyć można, iż dzięki współpracy transgranicznej szybko

udaje się coraz lepiej poznać się nawzajem i przełamywać jeszcze niedawno silne

i negatywne wzajemne stereotypy. Działalność euroregionów już integruje ludzi

i daje efekty ekonomiczne. Intensyfikacja współpracy gospodarczej – choć nie

zawsze formalna czy wręcz legalna – wpływa na faktyczną sytuację społeczno-

gospodarczą czy faktyczny poziom bezrobocia. Pozwala także na identyfikacje barier

i problemów w rozwoju współpracy czy integracji, określanie potrzeb, planów i

koordynację działań. Daje także władzom i instytucją lokalnym możliwość

- 14 -

„wzmocnienia” działań lobbingowych swoich działań i zamierzeń wobec władz i

instytucji narodowych czy europejskich.

Zaczął się tworzyć się krąg instytucji, organizacji i ludzi długofalowo

zaangażowany we współpracę i integrację transgraniczną. Krąg wierzących, że „małe

ojczyzny” mogą wejść do wspólnoty europejskiej razem, jako region zachowujący

swoje odrębności, wspólnie poprawiający swój standard cywilizacyjny i sytuację

gospodarczą oraz będący partnerem w coraz bardziej jednoczącej się Europie.

Przedbieg dotychczasowych wydarzeń sugeruje że zakończony został lub co

najmniej jest na ukończeniu proces organizacji Euroregionów „Beskidy” i „Śląsk

Cieszyński” oraz ich formalnych struktur. Ludzie zaangażowani we współpracę

transgraniczną znają się i coraz lepiej, poznają swoje oczekiwania, możliwości, plany

i dążenia. Nauczyli się wspólnej pracy i działań na rzecz społeczności szerszych niż

własne, lokalne. Formalna struktura euroregionów zaczyna wypełniać się znającymi

się wzajemnie, potwierdzającymi znaczenie efektu „uczenia się”, coraz lepiej

współpracującymi reprezentantami państw uczestniczących we współpracy

granicznej. Euroregiony zaczęły inicjować i „produkować” działania dające

wymierne i odczuwalne, dla społeczności lokalnych na terenie swojego działania i

ich członków, efekty. Wydaje się iż nadchodzi czas efektu „śnieżnej kuli”, coraz

częstszego pojawiania się konkretnych efektów działalności euroregionów. Efektów

rzutujących na sytuację polskich, czeskich i słowackich obszarów objętych

współpracą graniczną

i zamieszkujących te obszary ludzi.

W regionie poprawia się infrastruktura komunikacyjna i telekomunikacyjna.

Łatwiej jest przekraczać granice. Łagodzone są procedury graniczne, powstają nowe

przejścia graniczne, w tym na szlakach turystycznych. Łatwiej jest współpracować,

razem działać gospodarczo. „Beskidy bez granic” zaczynają nabierać konkretnego

kształtu. Dzieje się to dzięki decyzjom centralnych władz państwowych, często za

pieniądze narodowych budżetów centralnych czy środki pozyskane z Unii

Europejskiej. Ale trudno przecenić znaczenie działań euroregionów które

zainicjowały te działania lub taką alokację środków.

- 15 -

Na obszarze objętym współpracą tworzy się coraz więcej możliwości

nauczenia się przez zamieszkujących ten teren ludzi i znajdujące się tu instytucje

ponad granicznego współdziałania i procedur UE jeszcze przed przystąpieniem

Polski, Czech i Słowacji do Unii Europejskiej.

Wzrost konkurencyjności regionu współpracy transgranicznej i działających

w nim podmiotów gospodarczych tworzy rokowania rozwoju gospodarczego a tym

samym utrzymania zatrudnienia w wielu sektorach. Daje możliwość zwiększanie się

zapotrzebowania na pracowników części „starych” sektorów i wielu nowych,

zwłaszcza w usługach. Może być to szansą łagodzenia napięć na rynku pracy

związanych z restrukturyzacją przemysłu ciężkiego i innych „zanikających” sektorów

oraz procesów demograficznych powodujących zwiększanie się ilości młodych ludzi

poszukujących pracy, co obserwujemy we wszystkich trzech krajach obszaru

współpracy.

Obserwowane na terenie całego obszaru zmniejszanie się znaczenia

przemysłu ciężkiego i innych rodzajów działalności uciążliwych dla środowiska

wydaje się świadczyć także o wzroście znaczenia problematyki proekologicznej.

Coraz większa ilość podmiotów gospodarczych kładzie nacisk na te zagadnienia, o

czym świadczy przykład lidera na rynku ponad narodowym „Mokate” czy licznych

firm posiadających już czy ubiegających się o certyfikat firmy przyjaznej środowisku

ISO 14000. Zwiększa to turystyczną atrakcyjność regionu i jego oferty „Beskidów

bez granic”, ale także atrakcyjność tego terenu dla nowych inwestorów.

Szansą jest także konieczność przyśpieszenia i zintensyfikowania przez

Polskę, Czechy i Słowację działań na rzecz integracji tych krajów z Unią Europejską.

Dlatego też współpraca międzynarodowa i transgraniczna wymusza więcej uwagi i

nakładów, w tym finansowych ze strony władz centralnych tych krajów. Powinno to

stwarzać lepszy klimat do akceptacji lokalnych inicjatyw współpracy transgranicznej

oraz ułatwiać pozyskanie środków do współ finansowania działań i projektów w

obszarach współpracy .

- 16 -

Cały obszar współpracy transgranicznej ma szanse optymalnego,

zrównoważonego rozwoju. Rozwoju wykorzystującego posiadane atuty, szanse

i synergizm wielonarodowego działania. Ale można już teraz próbować określić

podstawowe zagrożenia dla takiego rozwoju. Wydają się nimi; czas, pieniądze

i krajowe regulacje prawne oraz ekonomiczne.

Prowadzone w euroregionach działania wymagają nakładów, także

finansowych. Istnieją możliwości pozyskania środków z budżetów narodowych

Polski, Czech i Słowacji, a nawet Unii Europejskiej na wsparcie tych działań.

Jednakże zawsze jest to współfinansowanie czy dofinansowanie nakładów

ponoszonych ze środków własnych samorządów lokalnych. Pojawiające się zjawiska

recesyjne powodować mogą, iż zasoby finansowe budżetów lokalnych czy nawet

budżetów centralnych nie pozwolą na ponoszenie nawet minimalnych własnych

środków koniecznych do partycypacji w finansowania ze „źródeł zewnętrznych”.

Zagrożeniem dla integracji, zwłaszcza gospodarczej na obszarze współpracy

transgranicznej mogą być już zidentyfikowane lub nowo pojawiające się różnice

i bariery w narodowych regulacjach prawnych oraz ekonomicznych. Wpływając na

koszty pracy w poszczególnych krajach czy inne elementy sytuacji rynkowej

podmiotów gospodarczych, zarówno „własnych” jak i o mieszanym czy obcym

charakterze własności, mogą one powodować nierównomierną alokację inwestycji

zagranicznych w nowe obszary działalności gospodarczej w poszczególnych krajach

euroregionów czy wręcz niechęć do „ponadgranicznej’ kooperacji gospodarczej

podmiotów działających w regionie.

Euroregion Beskidy, pierwszy w historii euroregion, łączący granice trzech krajów

postkomunistycznych – Republiki Czeskiej, Słowacji i Polski, powstał z dniem

podpisania umowy przez reprezentantów wszystkich trzech regionów

przygranicznych, 9 czerwca 2000 roku we Frydku-Mistku.

Prezydium Euroregionu tworzy 15 członków – 5 delegatów każdej ze stron,

członków zarządu trzech stowarzyszeń. Siedzibami poszczególnych stowarzyszeń –

członków są: Bielsko-Biała, Frydek – Mistek i Zilina.

- 17 -

Miasto Bielsko-Biała powstało 1 stycznia 1951 roku z połączenia odrębnie

istniejących wcześniej miast – śląskiego Bielska i małopolskiej (galicyjskiej) Białej.

Zarówno położenie geograficzne w bliskim sąsiedztwie Czech i Słowacji, jak i duże

znaczenie handlowe i przemysłowe sprawiło, iż miasto nazwane jest stolicą

Podbeskidzia. Dominantą miasta jest bielski zamek, natomiast najokazalszą budowlą

neorenesansowy bielski ratusz – obecnie Urząd Miejski, warto też zwrócić uwagę na

historyczny główny dworzec kolejowy z okresu monarchii austro – węgierskiej.

Informacji o zabytkach w Bielsku-Białej i na terenie całego Regionu Beskidy udziela

zainteresowanym Miejskie Centrum Informacji Turystycznej w Bielsku-Białej.

Dzisiejsze miasto powiatowe Frydek – Mistek powstało 1 stycznia 1943 roku

przez połączenie dwóch odrębnie istniejących miast, morawskiego Mistku oraz

śląskiego Frydku, założonych w czasach kolonizacji w XIII i XIV w. Przepływająca

przez miasto rzeka Ostravice stanowiła aż do 1 grudnia 1928 roku granice

terytorialną między Morawami a Śląskiem. Dominantą Frydku – Mistku jest zamek

w części frydeckiej. Do ważnych zabytków należą również Kościół Panny Marii

(miejsce pielgrzymek), od 1999 roku bazylika minor. Informacji o zabytkach we

Frydku-Mistku, a także na terenie całego Regionu Beskidy, udziela Beskidzkie

Centrum Informacji w Mistku.

Pierwsza wzmianka o miejscowości Zylina pochodzi już z 1208 roku. Zylina jest

jednym z największych miast Słowacji, była i jest centrum północno – zachodniej

części kraju. Miasto położone jest w Kotlinie Zylińskiej na zbiegu rzek Vah, Kysuca

oraz Rajcanka. Dzięki swemu położeniu jest również ważnym węzłem

komunikacyjnym – zbiegają się tu międzynarodowe szlaki drogowe i kolejowe,

łączące północ Europy z południem i wschód Europy z zachodem. Dominantę miasta

jest usytuowany w historycznym centrum Kościół Parafialny (Farsky kostol), będący

zarazem jego symbolem. W Zylinie jest wiele zabytkowych budynków, ale też

nowoczesne gmachy, są również liczne obiekty sportowe, centra gospodarcze oraz

szereg innych instytucji, działają tu organizacje kulturalne. Bliższych informacji

o mieście, jego okolicy oraz Regionie Beskidy uzyskać można w Centrum Informacji

Turystycznej, które obsługuje Biuro Podróży Selinan.

- 18 -

R O Z D Z I A Ł I I

F O R M Y O R G A N I Z A C J I P R A C Y

W R A M A C H E U R O R E G I O N U

Euroregion i wszystkie jego organy działają zgodnie z ustawodawstwem

Rzeczpospolitej Polskiej, Republiki Słowackiej oraz Republiki Czeskiej. Nie ma on

osobowości prawnej. Jego siedzibą jest Bielsko-Biała w Rzeczpospolitej Polskiej,

Żylina w republice Słowackiej oraz Frydek-Mistek w Republice Czeskiej.

Euroregion działa na obszarze województwa śląskiego i województwa

małopolskiego po stronie polskiej, województwa Żylińskiego po stronie słowackiej

oraz powiatu Frydek-Mistek w Republice Czeskiej. Członkowie Euoregonu mają

obowiązek realizować przyjęte dobrowolnie zobowiązania i współpracować przy

realizacji celów wytyczonych przez Euroregion.

Organami Euroregionu są:

1. Prezydium Euroregionu

2. Komisja Rewizyjna

3. Grupy Robocze

4. Sekretariat Euroregionu

Prezydium Euroregionu tworzy po 5 przedstawicieli Zarządów Stowarzyszeń

poszczególnych stron umowy, wchodzących w skład Euroregionu.

Przewodniczącego Prezydium wybierają spośród siebie członkowie Prezydium na

okres 1 roku. Funkcja Przewodniczącego Prezydium sprawowana jest zamiennie

przez przedstawiciela strony polskiej, słowackiej i czeskiej. Prezydium ma dwu

zastępców Przewodniczącego działających na takiej zasadzie, że w czasie

przewodniczenia strony polskiej funkcję zastępców przewodniczącego sprawują

przedstawiciele pozostałych stron umowy. Do zadań Prezydium należy:

- reprezentowanie Euroregionu na zewnątrz,

- 19 -

- określanie kierunków działania Euroregionu,

- uchwalanie planów finansowych dotyczących wspólnych

przedsięwzięć,

- uchwalenie statutu Euroregionu,

- opracowanie informacji o działalności Prezydium,

- zapoznawanie z projektami zadań ujętymi w planach działania

Prezydium,

- zwoływanie wspólnych posiedzeń członków Stowarzyszeń,

- powoływanie Grup Roboczych,

- ustalanie wysokości składek członkowskich.

Komisja Rewizyjna jest organem kontrolnym Euroregionu. Tworzy ją na zasadzie

parytetu po 3 przedstawicieli Komisji Rewizyjnych Stowarzyszeń będących

członkami Euroregionu. Przewodniczącego komisji rewizyjnej wybierają coroczne

spośród siebie członkowie komisji. Funkcja Przewodniczącego komisji sprawowana

jest na zmianę przez przedstawicieli strony polskiej, słowackiej i czeskiej. Komisja

Rewizyjna Euroregionu działa w oparciu o uchwalony przez siebie regulamin.

Grupy Robocze zajmują się opracowywaniem koncepcji wspólnych projektów oraz

realizują zadania zlecone przez Prezydium Euroregionu. Grupy te pracują w oparciu

o uchwalone przez Prezydium Euroregionu regulaminy.

Sekretariat Euroregionu stanowią jego trzy biura w Bielsku-Białej, Żylinie oraz we

Frydku –Mistku. Do jego zadań należy:

- zapewnienie obsługi administracyjno-biurowej Euroregionu,

- reprezentowanie Euroregionu na zewnątrz,

- zwoływanie posiedzeń Prezydium Euroregionu,

- przygotowanie i przedkładanie Prezydium projektów uchwał,

- wykonywanie uchwał Prezydium Euroregionu.

- 18 -

ZAŁACZNIK I

- 19 -

Stowarzyszenie „Region Beskidy” działa na terenie Rzeczypospolitej Pospolitej i

jest jednym z trzech stowarzyszeń wchodzących w skład Euroregionu „Beskidy”.

Stowarzyszenie posiada osobowość prawną. Członkami Stowarzyszenia mogą być:

1. Członkowie zwyczajni.

2. Członkowie wspierający.

3. Członkowie honorowi.

Członkowie zwyczajni i wspierający są zobowiązani do czynnego udziału

w realizacji zadań statutowych Stowarzyszenia, przestrzegania postanowień statutu

i uchwał władz, regularnego opłacania składki członkowskiej. Członkowie honorowi

natomiast zobowiązani są do przestrzegania postanowień statutu i uchwał władz oraz

w miarę możliwości czynnego udziału w realizacji zadań statutowych

Stowarzyszenia.

Władzami Stowarzyszenia są:

1. Walne Zebranie Członków.

2. Zarząd.

3. Komisja Rewizyjna.

Kadencja zarządu i Komisji rewizyjnej trwa cztery lata. Członkowie władz mogą być

dwukrotnie wybierani na to samo stanowisko, chyba że inaczej zdecyduje Walne

Zgromadzenie Członków. Uchwały władz zapadają zwykłą większością głosów przy

obecności co najmniej połowy liczby osób uprawnionych do głosowania, o ile inne

postanowienia statutu nie stanowią inaczej. W razie równej liczby głosów, przy

powtórnym głosowaniu decyduje głos przewodniczącego.

Walne Zebranie Członków jest najwyższą władzą Stowarzyszenia. Do jego

kompetencji należy:

- ustalenie głównych kierunków działań Stowarzyszenia;

- rozpatrywanie sprawozdań z działalności Stowarzyszenia;

- podejmowanie uchwał w sprawach przedstawionych przez Zarząd

oraz Komisję Rewizyjną;

- 20 -

- udzielenie lub odmowa udzielenia absolutorium zarządowi na

wniosek Komisji Rewizyjnej;

- wybór Prezesa i członków zarządu oraz Przewodniczącego

i członków Komisji Rewizyjnej;

- uchwalenie zmian statutu;

- podejmowanie uchwał o rozwiązaniu Stowarzyszenia;

- podejmowanie uchwał w sprawach, które ze wzglądu na szczególne

znaczenie wymagają zgody ogółu uprawnionych członków;

- nadawanie godności członka honorowego;

- określanie wysokości składki członkowskiej;

- uchwalenie regulaminów działania Zarządu oraz komisji Rewizyjnej;

- uchwalanie regulaminów obrad Walnych Zebrań Czlonków;

- tworzenie funduszy oraz określenie zasad ich wykorzystania;

- podejmowanie uchwały o prowadzeniu działalności gospodarczej,

z której dochody przeznacza się na realizację celów statutowych

Stowarzyszenia.

Walne zebranie Członków zwoływane jest przez zarząd co najmniej raz na rok.

Zarząd Stowarzyszenia jest organem wykonawczym. Kieruje on pracą

Stowarzyszenia w okresie między Walnymi Zebraniami Członków. Na jego czele

stoi Prezes i wiceprezes. Zarząd składa się z 7 osób. Prezesa Zarządu wybiera Walne

Zebranie Członków, natomiast Wiceprezesa, Sekretarza i Skarbnika wybierają ze

swojego składu członkowie Zarządu. Do kompetencji Zarządu należy:

- kierowanie działalnością oraz zarządzanie funduszami i majątkiem

Stowarzyszenia oraz zarządzanie środkami pomocowymi oraz

środkami pochodzącymi z Unii Europejskiej;

- uchwalanie planu działalności i preliminarzy budżetowych;

- przedkładanie sprawozdań ze swej działalności podczas obrad

walnego Zebrania Członków oraz wykonywanie jego uchwał;

- reprezentowanie Stowarzyszenie na zewnątrz i działanie w jego

imieniu;

- zwoływanie Walnych Zebrań Członków;

- 21 -

- formułowanie wniosków o nadanie godności członka honorowego;

- podejmowanie uchwał w sprawach nie zastrzeżonych do kompetencji

innych władz stowarzyszenia;

- przyjmowanie i wykreślanie z listy członków Stowarzyszenia;

- podejmowanie uchwał w sprawach zatrudniania i zwalniania

pracowników;

- organizowanie Biura Zarządu w celu zabezpieczenia obsługi

administracyjno – księgowej Stowarzyszenia;

- udzielanie pełnomocnictw do wykonywania czynności w imieniu

Stowarzyszenia.

Uchwały Zarządu podejmowane są zwykłą większością głosów.

Komisja Rewizyjna jest organem kontroli Stowarzyszenia. Komisja składa się z 3 do

5 członków. Przewodniczącego Komisji wybiera Walne Zebranie Członków

natomiast Wiceprzewodniczącego i Sekretarza wybierają ze swojego składu

członkowie Komisji.

Do kompetencji Komisji Rewizyjnej należy kontrola całokształtu działalności

Stowarzyszenia, a w szczególności :

- kontrola gospodarki finansowej;

- kontrola stanu majątku oraz sposobu zarządzania tym majątkiem;

- kontrola wykonania uchwał Walnego Zebrania Członków;

- kontrola przestrzegania statutu;

- składanie sprawozdań wraz z oceną działalności, wnioskami

dotyczącymi udzielania absolutorium Zarządowi;

- Uchwalenie regulaminu Komisji Rewizyjnej.

Kontrolę całokształtu działalności wykonuje się co najmniej raz w roku. Komisja

Rewizyjna podejmuje uchwały zwykłą większością głosów w głosowaniu jawnym,

w obecności ponad połowy jej członków. Na żądanie jednego członka Komisji

przeprowadza się głosowanie tajne.

- 22 -

ZAŁĄCZNIK II

- 23 -

R O Z D Z I A Ł I I I

A n a l i z a s y t u a c j i s t r a t e g i c z n e j

E u r o r e g i o n u

3 .1 . Społeczny obszar funkcjonalny .

Polska część Euroregionu Beskidy obejmuje powierzchnie około 1 300 km2,

którą zamieszkuje 566 000 mieszkańców. Ludność skupia się na obszarach trzech

powiatów Bielskiego, Suskiego i Żywieckiego do których należy 25 gmin.

W regionie „Beskidów” występuje szereg istotnych przesłanek, które mogą istotnie

wpłynąć na rozwój omawianego obszaru. Dotyczy to między innymi wysokiej

dynamiki demograficznej. Średnia gęstość zaludnienia na terenie polskiej części

Euroregionu wynosi 435 osób na km2. Najwięcej ludzi żyje w Bielsku-Białej około

18 000, przy gęstości zaludnienia 1438 osobach na km2. W powiatach ziemskich

bielskim, żywieckim i suskim odpowiednio kilometr kwadratowy zamieszkuje 316,

144 i 117,2 przy średniej krajowej równej 123,6. Wypływa stąd wniosek, że

omawiany obszar ma znaczną gęstość zaludnienia.

Struktura ludności wg podziału na podstawowe grupy wiekowe wskazuje na wysoki,

wynoszący 29,2 % udział ludności w wieku przedprodukcyjnym zarówno w stosunku

do średniej krajowej (26,4%) jak i średnich dla województw śląskiego (23%)

i małopolskiego (27,2%).

Udział ludności w wieku produkcyjnym wynoszący 58,4% jest niższy od średniej

krajowej (59,5%) oraz średniej dla Małopolski (58,6%) i Śląska (63%). Natomiast

ludność w wieku poprodukcyjnym stanowi 12,4% ogółu mieszkańców polskiego

obszaru Euroregionu.

Ważnym miernikiem charakteryzującym przebieg procesów demograficznych jest

saldo migracji stałej. Aktualnie dla powiatu suskiego i żywieckiego saldo to

wykazuje wartości ujemne natomiast dla powiatu bielskiego (1,0) jak i samego

- 24 -

Bielska-Białej (3,9 na 1000 mieszkańców) jest to saldo dodatnie. Świadczy to o

przesuwaniu się ludności z obszarów wiejskich do ośrodków miejskich. Dla całego

omawianego obszaru saldo to jest dodatnie, ale tylko dzięki istnieniu na danym

obszarze tak dużego miasta jakim jest Bielsko-Biała.

Korzystniej wypada analiza przyrostu naturalnego, gdzie oprócz Bielska-Białej

(przyrost równy 0) notuje się dodatni przyrost naturalny. Dla polskiej części

Euroregionu wynosi on 2 promile, przy średniej krajowej równej 0,8 promila.

Podobnie jak w całym kraju, także na obszarze pogranicza polsko-czesko-

słowackiego do rangi głównego problemu urosło bezrobocie. Można, co prawda

mówić o pewnym zróżnicowaniu intensywności tego zjawiska, ale w każdym mieście

i powiecie wymaga ono podjęcia pilnej interwencji. Szczególnie niepokojąca jest

dynamika tego zjawiska.

Tak wysoka stopa bezrobocia, zwłaszcza jeżeli ma charakter trwały, zagraża

porządkowi społecznemu, prowadzi do spadku kultury pracy, a nawet do

ograniczenia aktywności ekonomicznej mieszkańców. Obecne trendy rozwojowe nie

wskazują na możliwość szybkiego i trwałego rozwiązania tego problemu. Potencjały

endogeniczne, które mogłyby pomóc w utworzeniu nowych miejsc pracy

w przypadku większości miast i powiatów Euroregionu wydają się być wyczerpane,

bądź też ich uruchomienie jest w obecnej sytuacji trudne. Bez odpowiednich

impulsów zewnętrznych, zwłaszcza zaś wsparcia dla restrukturyzacji gospodarki,

zwiększania atrakcyjności inwestycyjnej, permanentnego doskonalenia kwalifikacji

pracowników, wspierania przedsiębiorczości nie nastąpi poprawa sytuacji na rynku

pracy omawianego obszaru.

W 2000 roku średnia stopa bezrobocia na obszarze Stowarzyszenia „Beskidy”

wynosiła blisko 11%. Była to wielkość przybliżona do średniej krajowej.

- 25 -

3 .2 . Ekonomiczny obszar funkcjonalny .

Ze względu na daleko idące zróżnicowania (zarówno między- jak

i wewnątrzregionalne) w zakresie struktury gospodarczej badanego obszaru trudno

jest dokonać jej jednoznacznej charakterystyki i oceny, która zależy także od

wykorzystywanych wskaźników statystycznych. W tym miejscu, dla oceny

aktualnego stanu i perspektyw rozwojowych przeanalizowano w ujęciu sektorowym

wartość brutto środków trwałych, strukturę zatrudnienia oraz nakłady inwestycyjne

przedsiębiorstw. Analiza wymienionych wskaźników wykazuje, że na obszarze

pogranicza występują zarówno ośrodki przemysłowe, rolnicze, usługowe, jak

również jednostki o mieszanej strukturze gospodarczej.

Biorąc pod uwagę wartość brutto środków trwałych można zauważyć, że

najwyższym potencjałem cechują się ośrodki zdominowane przez przemysł. Dotyczy

to zwłaszcza powiatu Bielska-Białej (w tym ośrodku wysoka wartość brutto środków

trwałych występuje nie tylko w przemyśle i budownictwie, ale także w usługach

rynkowych).

Niska koncentracja środków trwałych ma miejsce w rolnictwie, leśnictwie

i rybołówstwie.

Rolnictwo dominuje najwyraźniej w powiecie suskim i żywieckim. Wszędzie tam

udział rolnictwa, łowiectwa, leśnictwa i rybołówstwa przekracza 40%.

Na części obszarów przygranicznych bardzo duży jest udział usług w strukturze

zatrudnienia. W kilku przypadkach przekracza on nawet 50%. Taka sytuacja

występuje szczególnie w Bielsku-Białej. Generalnie, rola usług w zatrudnieniu

powinna zostać zwiększona kosztem przemysłu i rolnictwa. Obszar Stowarzyszenia

„Beskidy” w obliczu konieczności stworzenia dużej liczby miejsc pracy dla osób,

które będą musiały stopniowo odchodzić z rolnictwa. Biorąc pod uwagę wysokość

wytworzonego PKB oraz jego wielkość przypadającą na jednego mieszkańca

- 26 -

najkorzystniej wypadają silne ośrodki miejskie jak Bielsko-Biała. Pozytywne

zjawiska pod tym względem można znaleźć także na części obszarów wiejskich,

zwłaszcza jeżeli za punkt odniesienia do analizy przyjmuje się nie średnią krajową,

lecz inne obszary wiejskie w kraju. Obok ośrodków o stosunkowo dobrej dynamice

rozwoju występują ośrodki w regresie, w których poziom PKB spada. Wynika to z

nakładania się na siebie zjawisk ekonomicznych (wadliwa, struktura gospodarcza)

i demograficznych (ujemne saldo migracji).

O perspektywach rozwoju gospodarki badanego obszaru może wiele powiedzieć

analiza nakładów inwestycyjnych ponoszonych przez przedsiębiorstwa. Najwyższe

nakłady wyrażone w wartościach bezwzględnych są ponoszone przez

przedsiębiorstwa regionu bielska. Dzieje się tak przede wszystkim ze względu na

dużą liczbę podmiotów gospodarczych zlokalizowanych w miastach: Bielsku-Białej i

nieco mniej w Żywcu. Nakłady inwestycyjne w rolnictwie są raczej niskie. Niskie

koszty siły roboczej na obszarach wiejskich oraz trudny dostęp do kapitału obniżają

skłonność do ponoszenia inwestycji. Nie rokuje to jednak dobrze postulowanym

wcześniej przemianom strukturalnym zatrudnienia i wzmacnianiu konkurencyjności

produktów rolnych.

Obiecującym zjawiskiem jest stosunkowo wysoka kwota przeznaczana na nakłady

inwestycyjne w dziedzinie usług rynkowych. Szczególnie dostrzegalne jest to

w Bielsku-Białej.

Zróżnicowana ocena rozwoju dotyczy także rozwoju rolnictwa. Warunki glebowo-

klimatyczne dla rozwoju rolnictwa są zróżnicowane podobnie jak poziom kultury

rolnej. Obok obszarów o korzystnych warunkach dla prowadzenia gospodarki rolnej

występują również obszary o warunkach niesprzyjających, wymagające pomocy lub

reorientacji struktury produkcji i zatrudnienia (zwłaszcza obszary górskie).

Istotne jest poszukiwanie nowych kierunków rozwoju gospodarczego. Ze względu na

położenie geograficzne i uwarunkowania naturalne, a także biorąc pod uwagę

dotychczasowe tradycje, doświadczenia i obserwowane tendencje można myśleć

o obiecujących perspektywach dla rozwoju turystyki i rekreacji. Warunkiem

koniecznym jest jednak wzbogacenie odpowiedniej infrastruktury oraz rozwój bazy

- 27 -

noclegowej. Rozwój turystyki i rekreacji jest możliwy również w oparciu o potencjał

i tradycje rolnicze tak silne w wielu gminach i powiatach pogranicza (agroturystyka).

Rozwój ruchu turystycznego poza tradycyjnymi ośrodkami mógłby pomóc

w osiągnięciu pewnych efektów gospodarczych i pozagospodarczych (między innymi

poprawa stanu środowiska w skali lokalnej, sformułowanie pełniejszej i bardziej

urozmaiconej oferty turystycznej). Turystyka może stanowić bardzo ważny bodziec

dla zwiększania zakresu współpracy z ośrodkami w Czechach i na Słowacji

(tworzenie wspólnej oferty turystycznej, wspólne działania informacyjne, czy

realizowane obecnie projekty rozwoju ścieżek rowerowych na obszarze pogranicza).

Przez obszar polskiej części pogranicza polsko-czesko-sławadzkiego w układzie

równoleżnikowym przebiega korytarz transportowy nr III, w skład którego wchodzą:

budowana autostrada A-4 (funkcjonujący już odcinek w obrębie woj. opolskiego

i fragmenty w woj. dolnośląskim), wiodąca od granicy z Republiką Federalną

Niemiec aż do granicy z Ukrainą, dwutorowa zelektryfikowana linia kolejowa C-E

30 oraz droga E-40.

Przez wschodnią część pogranicza polsko-czeskiego przebiega korytarz transportowy

nr VI (Gdańsk-Warszawa-Katowice- Żylina /Ostrawa/), przecinający III korytarz

w obrębie aglomeracji górnośląskiej.

Szczególna koncentracja sieci dróg i linii kolejowych, często o znaczeniu

międzynarodowym, występuje w środkowej i południowej części woj. śląskiego (np.

C-E 59 Świnoujście-Chałupki). W okolicach Gorzyczek planowane jest również

połączenie autostrad A-1/D-47.

Uzupełnieniem obu korytarzy transportowych są trasy drogowe i kolejowe

przebiegające głównie w układzie południkowym, przecinające granicę państwa.

Należą do nich:

- międzynarodowa droga E-67(8) (Warszawa-Wrocław-Kłodzko-Kudowa-Zdrój),

- międzynarodowa droga E-65(3) (Świnoujście-Zielona Góra-Legnica-Jelenia

Góra-Jakuszyce (planowane jest podniesienie rangi – droga ekspresowa oraz

połączenie z czeską autostradą D-11 w Lubawce),

- linia kolejowa Wrocław-Kłodzko-Międzylesie C-593(Praga).

- 28 -

Stan rozwoju infrastruktury komunikacyjnej, szczególnie drogowej w układzie

południkowym wymaga szeregu inwestycji i usprawnień wobec szybko rosnącego

ruchu samochodowego.

Główną rolę w zakresie komunikacji lotniczej odgrywają (położone poza obszarem

pogranicza) lotniska międzynarodowe Katowice-Pyrzowice i Kraków-Balice.

- 29 -

3 .3 . Przyrodniczy obszar funkcjonalny .

Euroregion Beskidy cechuje bardzo wysoka atrakcyjność środowiskowa,

która może być traktowana jako jedna z głównych sił obszaru, a jednocześnie

podstawa dla rozwoju nowych funkcji gospodarczych. W dziedzinie ochrony

środowiska obserwowane są zarówno zjawiska korzystne, jak i głęboko niepokojące.

Stan składowych środowiska ulegał w ostatnich latach systematycznej poprawie.

Zjawisko to miało swoje podłoże w restrukturyzacji przemysłu, a szczególnie

w likwidowaniu części przedsiębiorstw, w tym takich, które były uciążliwe dla

środowiska. Jednak część problemów pozostaje nierozwiązana, zaś na skutek

przemian gospodarczych i społecznych pojawiają się także problemy nowe.

Wiele konsekwencji związanych z antropopresją na środowisko naturalne jest

trudnych do naprawienia. Dotyczy to między innymi przywrócenia równowagi

biologicznej na pewnych obszarach. Wysoki poziom urbanizacji i industrializacji

doprowadziły np. do zdegradowania dużych powierzchni leśnych oraz niewłaściwego

gospodarowania przestrzenią. Nierozwiązanym problemem jest gospodarka

odpadami.

Coraz dokuczliwsze staje się zjawisko rozpraszania pewnych niekorzystnych

zjawisk, co jest związane z rosnącymi trudnościami w kontrolowaniu aktywności

różnych podmiotów. Symptomem tego zjawiska jest np. rosnąca liczba nielegalnych

wysypisk śmieci, degradacja krajobrazu przez realizowanie inwestycji gospodarczych

lub mieszkaniowych, nieopanowana niska emisja.

Zjawiska powyższe same w sobie są negatywne, zaś ich znaczenie dla rozwoju

obszaru przejawia się w głębokim konflikcie z postulowanym rozwojem funkcji

turystycznych. Kolidują również z planami rozwoju gospodarczego i negatywnie

odbijają się na zewnętrznym wizerunku obszaru. Warto zaznaczyć, że problemy

- 30 -

ekologiczne dotyczą wszystkich województw obszaru pogranicza, a nie tylko

uprzemysłowionych części województwa śląskiego.

Pilnej modernizacji wymaga system zabezpieczeń przeciwpowodziowych. Konieczna

jest zdecydowana rewaloryzacja ekologiczna oraz inwestycje umożliwiające

wykorzystanie gospodarcze i rekreacyjne zbiorników wodnych.

Cechą charakterystyczną obszar Euroregionu jest bardzo duża koncentracja obszarów

ustawowo chronionych. Do najważniejszych z nich należą:

- Babiogórski Park Narodowy, wpisany (w 1977 r.) na listę światowych

Rezerwatów Biosfery,

- Żywiecki Park Krajobrazowy oraz przyległe tereny Żywiecczyzny i Oravy

z ChKO Orava i wschodnią częścią ChKO Kysuce na Ssłowacji.

Na terenach Euroregionu dominują następujące formy turystyki kwalifikowanej:

- turystyka górska piesza będąca najczęściej uprawianą formą turystyki

kwalifikowanej,

- turystyka narciarska,

- turystyka rowerowa.

Region Beskidzkiego pogranicza jest bardzo atrakcyjny pod względem turystycznym.

Przemieszanie uroczych dolin, potoków, rzek, jezior, lasów i hal i ciekawej

architektury starówek miejskich, barokowych i renesansowych zamków i pałaców,

starych gotyckich kościołków, muzeów z bogatymi zbiorami, unikalnych skansenów,

licznych atrakcji kulturalnych; rozrywek i rekreacji nadaje Euroregionowi

niepowtarzalny charakter.

Na beskidzkich szlakach można wędrować, biegać, jeździć na rowerze, na koniu,

kąpać się w atrakcyjnych kąpieliskach, żeglować na jeziorach, wędkować, latać

szybowcem lub samolotem, a zimą na zboczach gór jeździć na nartach, sankach,

łyżwach i snowboardach.

Wielką atrakcją turystyczną jest „Morze Żywieckie”, w którego wodach przeglądają

się malownicze zbocza Beskidu Małego i panorama zabytkowego Żywca. Jezioro

Żywieckieo powierzchni ponad 1000 ha łączy się z Jeziorem Międzybrodzkim,

- 31 -

którego okolice słyną z doskonałych warunków do uprawiania sportów wodnych,

a także szybownictwa i lotnictwa.

Niepowtarzalny klimat wsi i miasteczek tworzą drewniane i zabytkowe kościoły oraz

klasztory. Najcenniejsze drewniane świątynie zachowały się między innymi

w Zamarskach, Osieku, Graboszycach, Barwałdzie i Bielsku-Białej Mikuszowicach.

- 32 -

R O Z D Z I A Ł I V

W i z j a E u r o r e g i n u

Słowo „wizja” pochodzi z łaciny i oznacza między innymi wyobrażenie czegoś,

opis, widzenie w oparciu o twórczą wyobraźnię lub widzenie w sposób uważany za

nadnaturalny rzeczy odległych w czasie, przestrzeni.

Jednak w przypadku budowania strategii słowo to ma bardzo ważne znaczenie.

Wizja rozwojowa euroregionu to wyobrażony stan przyszły, jaki nastąpi po

pomyślnym zrealizowaniu planów strategicznych. Poniższy opis oddaje oczekiwania

autorów

i realizatorów niniejszej strategii co do stanu obszaru Euroregionu Beskidy w 2013

roku.

Euroreg ion Besk idy to obszar o dużych walorach

przyrodniczych i kra jobrazowych, czys tym środowisku

i z równoważonym rozwoju , na k tórym ży je bezp ieczne

spo łeczeńs two , m ające zapewniony godny by t

m ater ia lny opar ty na zasobach obszaru Euroreg ionu,

spo łeczeńs two , k tóre p ie lęgnuje t radyc ję i kul turę oraz

j es t o twar te na współpracę t ransgraniczną i innowacje .

- 33 -

R o z d z i a ł V

A n a l i z a S W O T

S I Ł Y I-rzędne II-rzędne

Atrakcyjne walory krajobrazowo-przyrodnicze. X

Gospodarka o wysokim stopniu sprywatyzowania. X

Zróżnicowana branżowo i przestrzennie baza produkcyjna przemysłu, X

Rezerwy uzbrojonych terenów i zdolności produkcyjnych. X

Rozwinięta baza turystyczna, szczególnie w zachodniej części regionu. X

Sprzyjające położenie geopolityczne dla rozwoju tranzytowego transportu

osobowego i pasażerskiego.

X

Dobrze rozwinięta sieć transportowa o charakterze regionalnym. X

Istniejące przejścia graniczne kolejowe i drogowe, w tym o znaczeniu

transeuropejskim.

X

Wysoki potencjał kulturowy – jako ważny element atrakcyjności turystycznej. X

Kwalifikowana siła robocza. X

Tradycyjne osadnictwo wiejskie z zachowaną architekturą ludową i bogatym

folklorem.

X

Wielosektorowa struktura gospodarcza regionu obejmująca: przemysł,

usługi, naukę, turystykę i rolnictwo

X

- 34 -

S Ł A B O Ś C I I-rzędne II-rzędne

Wzrastająca niedrożność systemu transportowego regionu, niska jakość

usług komunikacji publicznej.

X

Niska podatność na innowacje tradycyjnych sektorów gospodarki regionu,

przestarzała struktura gospodarcza oraz niski poziom nowoczesności

produktów wytwarzanych w regionie.

X

Słabo zaawansowany proces przekształceń własnościowych w państwowym

sektorze małych i średnich przedsiębiorstw oraz w komunalizacji

przedsiębiorstw użyteczności publicznej o zasięgu i znaczeniu regionalnym.

X

Duże rozpiętości kontrasty wewnątrzregionalne pomiędzy ośrodkami

miejskimi i obszarami wiejskimi.

X

Brak sprawnego systemu gromadzenia informacji, ich opracowania,

udostępniania i upowszechniania oraz rozwiązań instytucjonalnych

pozwalających na wzrost zdolności absorbowania zewnętrznych środków

pomocowych.

X

Brak systemu gromadzenia i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. X

Brak programów rozwoju nowoczesnych i ekologicznie nieuciążliwych form

wykorzystania miejscowych surowców.

X

Niedostateczny poziom rozwoju usług. X

Braki w sferze otoczenia biznesu. X

Rozdrobnienie gospodarstw rolnych. X

Niedostosowana do potrzeb infrastruktura przejść granicznych. X

Wolne tempo tworzenia miejsc pracy. X

Niski poziom kooperacji transgranicznej. X

Znaczne rozmiary niskokwalifikowanej siły roboczej. X

Słaba promocja Euroregionu. X

- 35 -

S Z A N S E I-rzędne II-rzędne

Uczestnictwo w międzynarodowych programach ochrony przyrody. X

Zwiększenie zatrudnienia w sektorze małej i średniej przedsiębiorczości. X

Rozwój systemów informacji regionalnej. X

Rozwój turystyki kwalifikacyjnej. X

Dostosowanie kierunków kształcenia do potrzeb rynku. X

Rozwój współpracy w dziedzinie nauki, szkolnictwa wyższego, kultury

i ochrony zdrowia.

X

Budowa zintegrowanych systemów ratownictwa i ostrzegania o klęskach

żywiołowych.

X

Decentralizacja finansów publicznych i wzrost znaczenia samorządów gmin

jako podmiotów rozwoju regionu.

X

Możliwość uzyskania międzynarodowego wsparcia technicznego

i finansowania odnowy i rewitalizacji środowiska.

X

Rozbudowa ciągów komunikacyjnych przez południowych sąsiadów Polski,

w tym prowadzących do granicy państwowej.

X

Gwałtowny rozwój współpracy transgranicznej i euroregionalnej. X

- 36 -

Z A G R O Ż E N I A I-rzędne II-rzędne

Konflikt pomiędzy aktywnością gospodarczą i społeczną a odpornością

środowiska przyrodniczego.

X

Istniejąca luka technologiczna – w efekcie obniżona konkurencyjność

wyrobów.

X

Brak aktywnej polityki w zakresie wykorzystania bazy uzdrowiskowej. X

Niedostateczny rozwój usług. X

Brak środków na rozbudowę infrastruktury komunikacyjnej i technicznej. X

Niedostateczne warunki formalno-prawne, organizacyjne i instytucjonalne

dla transgranicznej współpracy gospodarczej.

X

Odpływ młodych generacji poza region, zwłaszcza z obszarów wiejskich. X

Przyrost grup społecznych zagrożonych marginalizacją. X

Odpływ wykwalifikowanej kadry. X

Niedofinansowanie wartościowych obiektów zabytkowych, a w efekcie spadek

atrakcyjności turystycznej.

X

Ograniczona skuteczność i opóźniające się efekty rządowych programów

restrukturyzacji sektorów gospodarczych wrażliwych na konkurencje

międzynarodową.

X

Brak uzgodnień dziedzin współpracy międzyregionalnej w pasie Polski

Południowej.

X

- 37 -

R O Z D Z I A Ł V I

C e l e s t r a t e g i c z n e i k i e r u n k i r o z w o j u

o b s z a r u E u r o r e g i o n u ” B e s k i d y ”

6 .1 . Cel s trateg iczny:

Rozwój procesów integrujących społeczność

Euroreg ionu Beskidy i budujących demokracje

lokalną .

Jest to najważniejszy cel powołanego do życia Euroregionu Beskidy, ponieważ

wypełnia on ideę „Europy regionów”. Zapewnia on również zbudowanie trwałych

kanałów komunikacyjnych między społecznościami lokalnymi, które to natomiast są

podstawą do pogłębiania procesów zawartych w poniższych celach strategicznych,

między innymi rozwoju gospodarczego, wymiany kulturalnej i sportowej,

podnoszenia poziomu wykształcenia mieszkańców.

C el e czą s t k o w e:

1. Pozyskiwanie partnerów zagranicznych do wspólnych projektów

międzyregionalnych, miedzy gminnych itp..

2. Wspieranie społeczności lokalnych w nawiązywaniu i realizacji współpracy

z partnerami zagranicznymi.

3. Wzmacnianie uczestnictwa Euroregionu w pracach Grupy Wyszehradzkiej.

4. Promowanie kontaktów kulturalnych i gospodarczych w ramach Euroregionu.

- 38 -

5. Wzmacnianie więzów wewnątrz środowisk lokalnych, które prowadziłyby do

powstania wspólnot sąsiedzkich.

6. Inicjowanie i wzmacnianie współpracy dla podniesienia pozycji konkurencyjnej

obszaru Euroregionu względem regionów Unii Europejskiej.

7. Prowadzenie skutecznego marketingu regionalnego, promującego obszar

Euroregionu jako atrakcyjnej lokalizacji dla zamieszkania, działalności

biznesowej, w tym operowania kapitału zagranicznego, oraz rekreacji i

wypoczynku.

8. Wspieranie integracji zawodowej i społecznej grup defaworyzowanych

i szczególnego ryzyka.

Aby zrealizować cele cząstkowe w ramach celu strategicznego „Rozwój procesów

integrujących społeczność Euroregionu Beskidy i budujących demokracje lokalną”

przyjąć należy następujące przedsięwzięcia:

a. intensyfikacja działań Euroregionu w celu aktywacji współpracy

międzygminnej na terenach Euroregionu;

b. ukierunkowanie programów edukacyjnych na rzecz integracji z Unią

Europejską;

c. wspieranie powstawania i funkcjonowania instytucji integracji

europejskiej;

d. podejmowanie realizacji wspólnych programów międzynarodowych;

e. budowa i podniesienie standardów infrastruktury współpracy

transgranicznej;

f. tworzenie sieci instytucji współpracy transgranicznej;

g. znoszenie barier kulturowych i prawnych w kontaktach między

mieszkańcami obszarów przygranicznych;

h. poznawanie wspólnego dziedzictwa kulturowego;

i. współudział w inicjatywach międzyrządowych budujących pozycję

strategiczną państw Trójkąta Weimarskiego i Grupy Wyszehradzkiej;

j. wspieranie powstawania domów współpracy;

k. tworzenie zaplecza intelektualnego i organizacyjnego dla

intensyfikacji uczestnictwa Euroregionu w organizacjach

międzynarodowych o charakterze regionalnym;

- 39 -

l. organizowanie sieci liderów lokalnych animujących działania

środowisk lokalnych;

m. tworzenie programów edukacyjnych nastawionych na kształtowanie

przedsiębiorczości;

n. organizowanie szkoleń, seminariów i wystaw integrujących

społeczności Euroregionu, w tym skierowanych do dzieci i młodzieży;

o. stworzenie platwormy wymiany doświadczeń w zakresie pisania

projektów;

6 .2 . Cel s trateg iczny:

Rozwój gospodarczy aktywizowany szczególnie przez

budowanie transgranicznych powiązań

kooperacyjnych.

Rozwój gospodarczy w Polsce jak i na świecie został spowolniony przez recesje

gospodarki światowej, Szczególnie polsko-słowacki region transgraniczny wykazuje

duże opóźnienie rozwojowe. Pobudzanie wzrostu gospodarczego powinno być

realizowane szczególnie poprzez rozwój małej i średniej przedsiębiorczości opartej

na wysokiej technologii. Sprzyjać temu będzie transgraniczny charakter regionu

i budowanie powiązań kooperacyjnych pomiędzy przedsiębiorstwami z Polski,

Słowacji i Czech.

C el e czą s t k o w e:

1. Poprawa funkcjonowania regionalnych i ponadregionalnych instytucji wspierania

biznesu.

2. Rozwój kooperacji i innych form współpracy przedsiębiorstw.

3. Rozwój współpracy w zakresie specjalizacji i dywersyfikacji produktów i usług.

4. Wspieranie wykorzystania zasobów naturalnych.

5. Podniesienie jakości infrastruktury drogowej.

- 40 -

6. Budowa systemu edukacji społecznej ukierunkowanej na rozwój gospodarczy.

7. Tworzenie optymalnych warunków dla rozwoju turystyki.

8. Wzrost liczby małych i średnich przedsiębiorstw w branżach „przyszłościowych”

czerpiących siłę z zasobów naturalnych polskiej części Euroregionu, kwalifikacji

miejscowej społeczności oraz możliwości kooperacyjnych w obrębie Euroregionu

„Beskidy”.

9. Wzmocnienie sektora instytucji wspierania biznesu na obszarach położonych

z dala od głównych ośrodków gospodarczych, a także do poprawy współdziałania

z nimi.

10. Budowanie i koordynowanie systemów informacji gospodarczej.

11. Zbudowanie zintegrowanego systemu promocji Euroregionu.

12. Rozbudowanie komplementarnej infrastruktury turystycznej (miedzy innymi

ścieżki rowerowe i spacerowe atrakcje turystyczne itp.) na terenie Euroregionu.

13. Budowa powiązań pomiędzy ośrodkami barawczo-rozwojowymi i edukacyjnymi

na terenach Euroregionu.

14. Utrzymanie i rozwój rolnictwa.

Dla zrealizowania wyżej wymienionych celów Euroregion we współpracy z innymi

partnerami powinien podjąć następujące działania.

Ki eru n k i d z i a ł a ń :

a. tworzenie regionalnych i ponadregionalnych instytucji wspierania

gospodarki;

b. wdrożenie jednolitego systemu informacyjnego zawierającego dane na temat

jednostek gospodarczych i obszarów działalności gospodarczej

z przeznaczeniem tych informacji dla różnych grup partnerów;

c. wspomaganie wykorzystania INTERNETU w ośrodkach przedsiębiorczości

oraz innych nośników informacji do prezentacji pakietu informacyjnego

o całym Euroregionie, zawierającego informacje lokalizacyjne oraz

preferencje branżowo-działowe;

d. działania na rzecz pozyskania inwestorów reprezentujących innowacyjne

technologie (wysoki standard usług);

- 41 -

e. przygotowanie jednolitych pod względem formy, tematycznych modułów

informatycznych w polskiej, czeskiej, słowackiej i angielskiej wersji

językowej;

f. organizowanie targów i wspólnych wystaw;

g. organizowanie konferencji specjalistycznych;

h. promocja imprez gospodarczych przez media;

i. podnoszenie atrakcyjności inwestycyjnej oraz tworzenie sprzyjających

warunków prowadzenia działalności gospodarczej na obszarach

Euroregionu;

j. tworzenie struktur organizacyjnych wspierających transgraniczną

współpracę przedsiębiorstw (instytucje i organizacje);

k. opracowanie strategii marketingowej dla preferowanych branż;

l. wymiana informacji i wszechstronna współpraca wszystkich instytucji

wspierania gospodarki, uwzględniająca i promująca firmy specjalizujące się

w konkretnych branżach;

m. ograniczenie utrudnień granicznych w zakresie przepływu surowców

i materiałów wykorzystywanych przez przedsiębiorstwa po obu stronach

granicy;

n. tworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorstw wykorzystujących zasoby

lokalne;

o. modernizacja dróg lokalnych poszerzających obszar obsługi ośrodków

o znaczeniu ponadlokalnym;

p. modernizacja i zwiększenie przepustowości połączeń transportowych

o znaczeniu wojewódzkim, spełniających funkcję tranzytową dla

przewozów towarowo-pasażerskich;

q. tworzenie zintegrowanego systemu przewozów pasażerskich i towarowych;

r. promowanie rozwiązań multimodalnych, wykorzystujących potencjał kolei

oraz międzyregionalnych połączeń lotniczych w obsłudze ruchu

przewozowego;

s. wspieranie i lobbowanie na rzecz centralnych inwestycji transportowych

poprawiających konkurencyjność Euroregionu oraz jego zewnętrzną

dostępność;

- 42 -

t. wspieranie komercyjnych przedsięwzięć poprawiających dostępność

telekomunikacyjną i informatyczną;

u. budowa i modernizacja infrastruktury obsługi ruchu turystycznego, w tym

zwłaszcza bazy turystycznej przystosowanej do obsługi całorocznej oraz

urządzeń obsługi turystyki kwalifikowanej;

v. tworzenie i promocja produktu turystycznego Euroregionu Beskidy;

w. organizacja zaplecza instytucjonalnego dla działalności turystycznej, w tym

aktywizacja regionalnych i lokalnych organizacji turystycznych na

obszarach przygranicznych

x. kształcenie kadr dla turystyki i agroturystyki;

y. budowa systemu informacji turystycznej dla Euroregionu;

z. podnoszenie poziomu usług turystycznych.

6 .3 . Cel s trateg iczny:

Dbanie o bogactwo zasobów przyrody i ochrona

środowiska .

Do poprawy atrakcyjności Euroregionu pod funkcje turystyczne i gospodarcze

wymagane jest poprawienie stanu środowiska naturalnego. Obecnie obszar

Euroregionu ma złożoną sytuację ekologiczną. Z jednej strony jest on bogaty

w walory krajobrazowe i zasoby bogactw naturalnych z drugiej zaś istnienie kilku

dużych miast przemysłowych na obszarze Euroreguionu jak i bliskość aglomweracji

Śląska znacząco obniżają jakość powietrza na wymienionym terenie. Tak więc

dbanie o środowisko naturalne wydaje się być w pełni uzasadnione szczególnie w

aspekcie przystąpienia do struktur Unii Europejskiej.

C el e czą s t k o w e:

1. Promowanie i wspieranie budowy systemów energetycznych opartych na

źródłach odnawialnych (energia wodna, wiatrowa, czy pochodząca z

utylizacji biomasy). Podstawowym efektem inicjatyw w tym zakresie jest

- 43 -

ograniczenie stopnia zanieczyszczenia powietrza z emitorów punktowych

oraz wprowadzenie małej retencji minimalizującej skutki powodziowe.

2. Produkcja zdrowej żywności.

3. Zmniejszenie ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska.

4. Zachowanie terenów cennych pod względem przyrodniczym.

5. Racjonalizacja ochrony środowiska.

6. Utworzenie systemu kształtowania i wykorzystania zasobów wodnych.

7. Uporządkowanie i wdrożenie systemu gospodarki odpadami.

Podjecie następujących kierunków działań powinno przybliżyć Euroregion jak i

gminy będące jego członkami do zrealizowania powyższego celu.

Ki eru n k i d z i a ł a ń :

a. porządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w jednostkach

osadniczych Euroregionu, a zwłaszcza na obszarach wiejskich;

b. poprawa czystości wód rzek i zbiorników wodnych oraz regulacja

stosunków wodnych pod kątem ochrony przeciwpowodziowej

i tworzenia małej retencji;

c. poprawa jakości powietrza i gleby poprzez neutralizację

zanieczyszczeń. Promowanie działań gospodarczych wykorzystujących

wysoką jakość zasobów naturalnych, w tym odnawialne źródła energii;

d. wzmocnienie systemu form ochrony przyrody, szczególnie na obszarach

transgranicznych;

e. rewitalizacja krajobrazu na obszarach intensywnej penetracji

turystycznej;

f. edukacja ekologiczna mieszkańców i osób przyjezdnych poprzez

opracowanie i wdrożenie programów nauczania odzwierciedlających

specyfikę problemów gmin członków jak i całego Euroregiony Beskidy

w zakresie ochrony środowiska;

g. organizowanie konkursów ekologicznych;

h. stałe usprawnienia gospodarki odpadami ;

- 44 -

i. eliminacja niskiej emisji;

j. redukcja hałasu komunikacyjnego;

k. organizacja monitoringu środowiska w zakresie wód, emisji

zanieczyszczeń do powietrza, przyrody ożywionej, zagrożeń

ekologicznych;

l. wykorzystanie rzepaku do produkcji oleju napędowego.

m. Koordynacja i udział w programach waloryzacji przyrodniczej.

n. Organizacja ochrony istniejącej bioróżnorodności.

- 45 -

6 .4 . Cel s trateg iczny:

Optymalny rozwój potencja łu ludzkiego i p odnies ienie

jakośc i życ ia mieszkańców Euroreg ionu.

Cel ten ma pomóc w podniesieniu poziomu wykształcenia mieszkańców Euroregionu

oraz poprawić ich zdolności adaptacyjne do zmian społecznych i gospodarczych. Cel

ten jest mocno powiązany z budowaniem demokracji lokalnej poprzez jego zależność

od poziomu świadomości regionalnej i tożsamości kulturowej.

Cel ten powinien prowadzić także do poprawy bezpieczeństwa publicznego

i socjalnego.

C el e czą s t k o w e:

1. Zwiększenie uczestnictwa mieszkańców w kulturze.

2. Zróżnicowanie i poprawa oferty oraz stworzenie warunków dla rozwoju

sportu i rekreacji.

3. Zbudowanie zintegrowanego systemu pomocy społecznej.

4. Poprawa stanu zdrowia mieszkańców.

5. Poprawa warunków mieszkaniowych.

6. Wzmocnienie trwałości rodziny, wspieranie jej rozwoju.

7. Rozwój placówek oświatowych.

8. Zwiększanie szans edukacyjnych młodzieży.

9. Kreowanie i wdrażanie wzorców współpracy służb prewencyjnych ze

społecznościami lokalnymi;

10. Prowadzenie i wspieranie akcji edukacyjnych zapobiegających eskalowaniu

zjawisk przestępczych wśród dzieci i młodzieży.

11. Stymulowanie rozwoju systemu ratownictwa lotniczego działającego na

terenie Euroregionu Beskidy.

- 46 -

Ki eru n k i d z i a ł a ń :

a. poprawianie stanu bazy materialnej istniejących instytucji kultury;

b. dbałość o dziedzictwo kulturowe regionu;

c. wzbogacenie oferty kulturalnej dla mieszkańców Euroregionu;

d. zwiększenie dostępu do regionalnych środków masowego przekazu;

e. promocja systemu rekreacji wewnątrz regionu;

f. renowacja i utworzenie systemów szlaków pieszych;

g. stworzenie zróżnicowanej jakościowo oferty spędzania czasu

wolnego;

h. wspieranie budowy rekreacyjnych tras rowerowych i konnych;

i. wykorzystanie wód geotermalnych do celów rekreacyjnych;

j. stworzenie sieci współpracy instytucji pomocy społecznej;

k. wsparcie inicjatyw lokalnych zmierzających do podniesienia

standardów substancji mieszkaniowej oraz zwiększenia ilości

zasobów mieszkaniowych;

l. wspieranie budowy nowych mieszkań na nowych terenach;

m. monitorowanie sytuacji i problemów rodziny w regionie;

n. wspieranie poradnictwa rodzinnego;

o. inicjowanie tworzenia szkół dla rodziców;

p. wspieranie zastępczych rodzinnych form opieki nad dzieckiem;

q. rozwój placówek oświatowych;

r. promowanie działań opiekuńczo-wychowawczych szkół i placówek

oświatowych;

s. stworzenie systemu badań stanu zdrowotności mieszkańców

Euroregionu;

t. stała promocja zdrowia i zachowań prozdrowotnych mieszkańców

regionu;

u. wyrównywanie poziomu bazy materialnej szkolnictwa.

- 47 -

- 48 -

Z A K O Ń C Z E N I E

Nie ulega wątpliwości, że skuteczna realizacja ustaleń strategii wymagać

będzie w pierwszym rzędzie dużej aktywności i systematyczności działań władz

Euroregionu „Beskidy”, a także pracowników wszystkich gmin i ich jednostek

organizacyjnych wchodzących w skład Euroregionu „Beskidy”. Dotyczy to zarówno

normalnego, rutynowego działania administracyjnego, które musi odpowiadać

oczekiwaniom mieszkańców oraz podmiotów gospodarczych, jak i działań

związanych z realizacją ustaleń strategicznych. Konieczna więc jest ciągła praca nad

usprawnieniem struktur organizacyjnych i procedur postępowania Zarządu

Euroregionu.

Co roku poszczególne Stowarzyszenia wchodzące w skład Euroregionu „Beskidy”

powinny przedkładać raport z realizacji poszczególnych celów strategicznych

i cząstkowych, które to zostały osiągnięte w roku poprzednim.

Sformułowane w „Strategii rozwoju obszaru Euroregionu „Beskidy” cele są zbieżne

z celami rozwojowymi województw śląskiego i małopolskiego, jak i gmin będących

członkami Stowarzyszenia „Beskidy”. Gwarantuje to wspólne osiąganie celów

Euroregionu przez gminy realizujące swoje strategie.

W związku ze stale zmieniającymi się warunkami zarówno w aspekcie

gospodarczym jak i społeczny, dokument ten jest elastyczny, więc możliwa jest jego

modyfikacja

w trakcie zakładanego okresu czasu jego realizacji.

- 49 -

L i t e r a t u r a :

1. Wydra Ryszard, Euroregiony na Podbeskidziu – zarys i geneza., praca

dyplomowa.

2. Region Beskydy, mat. prom., wyd. BiC, praca zbiorowa.

3. Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2015, pod red. Prof.

zw. dr hab. Andrzeja Klasika, Katowice 2000 rok

4. Strategia rozwoju Polsko-Słowackich obszarów przygranicznych na lata

2000-2206, praca zbiorowa, Kraków-Bratysława, 2000 rok.

5. Strategia Rozwoju Gminy Łodygowice, praca zbiorowa, Łodygowice 1998

rok.

6. Strategia Rozwoju Bielska-Białej do 2010 roku, Agencja Rozwoju

Regionalnego S.A. w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała 1998 rok.

7. Strategia Rozwoju Gminy Czernichów do 2015 roku, Rada i Zarząd Gminy

Czernichów, Czernichów 2000 rok.

8. Strategia Rozwoju Gminy Węgierska Górka, Zarząd Gminy Węgierska

Górka, Węgierska Górka 1996 rok.

9. Strategia Rozwoju Gminy Kozy, Biuro Rozwoju Miasta „Katowice”,

Katowice, 1999 rok.

10. Strategia Rozwoju Miasta Żywiec do 2006 roku, beskidzki Fundusz

Ekorozwoju S.A., Żywiec, 2000 rok.

11. Strategia rozwoju powiatu bielskiego do 2015 r., W&K, Bielsko-Biała

12. Strategia zrównoważonego rozwoju Powiatu Żywieckiego, CITEC S.A.,

Żywiec 2000 rok.

13. Strategia Rozwoju Powiatu Suskiego, Fundacja Promocji Gospodarczej

Regionu Krakowskiego, Sucha Beskidzka, 1999 rok.

14. Polski Komponent Strategii Rozwoju Euroregionu Bałtyk,

15. Strategia Rozwoju Pogranicza Polsko-Czeskiego, Polsko-Czeska Komisja

Międzyrządowa ds. Współpracy Transgranicznej, Grupa Robocza ds.

Rozwoju Pogranicza, Praga 2000 rok.

- 50 -

16. Strategia Rozwoju Turystyki w Gminie Zawoja, Instytut Turystyki w

Krakowie, Kraków, 1998 rok.

17. Strategia Rozwoju, Małopolskie Stowarzyszenie Doradztwa Rolniczego,

Wilkowice, 1998 rok.

18. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego

Miasta Szczyrk, Zarząd Miasta Szczyrk, Szczyrk, 1998 rok

19. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Gminy Jeleśnia,

Wojewódzkie Biuro Planowania Przestrzennego w Bielsku Białej, Sucha

Beskidzka , 1998 rok.

20. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego

Gminy Lipowa, Zarząd Gminy Lipowa, Lipowa ,1998 rok

21. Beskidy bez granic, red. Lidii Greń-Wajdzik i Ryszarda Stoeckera, Agencja

Reklamowa „Poran”, Bielsko-Biała, 1997 rok.