RRUGA 6: AUTOSTRADA PRISHTIN - SHKUP 41

Rruga 6 Rruga 7

RRUGA 6: AUTOSTRADA PRISHTINE - SHKUP

RRUGA 6: AUTOSTRADA PRISHTIN - SHKUP2

RRUGA 6: AUTOSTRADA PRISHTIN - SHKUP 3

RRUGA 6: AUTOSTRADA PRISHTINE - SHKUP

Rruga 6 Rruga 7

2015

RRUGA 6: AUTOSTRADA PRISHTIN - SHKUP4

Financuar nga: Ky publikim sht pjes e angazhimit n mes t

Fondacionit t Kosovs p Shoqri t Hapur (KFOS) dhe Institutit pr Hulumtime Zhvillimore Riinvest

Deklarat mohimi: Pikpamjet e shprehura n kt raport jan t autorve dhe nuk

prfaqsojn domosdoshmrisht ato t mbshtetsve.

Kontribuuesit:Alban Zogaj, Lumir Abdixhiku,

Alban Hashani and Visar Vokrri

Dizajni dhe Faqosja:Faton Selani

Origjinali sht shkruar n shqip

Publikuar nga:RIINVEST INSTITUTE

Lidhja e Prizrenit nr. 42Prishtin 10000, Republika e Kosovs

Tel: + 381 (0)38 244320; 223816www.riinvestinstitute.org

E drejta autoriale 2015 nga INSTITUTI RIINVEST. T gjitha t drejtat e rezervuara. Asnj pjes e ktij publikimi nuk mund t reproduktohet, t ruhet n ndonj sistem reproduktimi, apo t transmetohet, n asnj form apo nga asnj mjet, qoft elektronik, apo mekanik,

fotokopjues, regjistrues apo tjetr, pa lejen paraprake me shkrim nga botuesi.

2.2.3 Sensitivity analysis

**

RRUGA 6: AUTOSTRADA PRISHTIN - SHKUP 5

SHKURTESATANP Aeroporti Ndrkombtar i Prishtins

BB Banka Botrore

BE Bashkimi Evropian

EJL Evropa Jug-Lindore

FMN Fondi Monetar Ndrkombtar

FP Foreign Policy

LVV Lvizja Vetvendosje

MI Ministria e Infrastrukturs

OTEJL Organizata pr Transport e Evrops Jug-Lindore

PPP Partneriteti Publiko Privat

QK Qeveria e Kosovs

VTN Vlera e Tanishme Neto

QK Qeveria e Kosovs

QKUK Qendra Klinike Universitare e Kosovs

MF Ministria e Financave

ESK Enti i Statistikave t Kosovs

BERZH Banka Evropiane pr Rindrtim dhe Zhvillim

MTPT Ministria e Transportit dhe Post-Telekomunikimit

RRUGA 6: AUTOSTRADA PRISHTIN - SHKUP6

TABELA E PRMBAJTJES1. HYRJE

3. MSIMET E NXJERRA NGA

RRUGA 7 - IBRAHIM RUGOVA

2. METODOLOGJIA

3.1 Financimi i Rrugs 6 dhe

Rrugs 7 > FQ 19

3.3. Efektet e projektit n

punsim > FQ 22

3.4. Efektet e projektit n

tregtin e jashtme t Kosovs

> FQ 22

3.5. Efektet e

ndrtimit t Rrugs 6 dhe 7

tek sektori vendor i ndrtimit t

rrugve > FQ 24

3.6 Kontrata Projekto

Ndrto > FQ 26

3.2. Disa shembuj t ndrtimit t

autostradave n vendet e rajonit

> FQ 20

1110

13

RRUGA 6: AUTOSTRADA PRISHTIN - SHKUP 7

TABELA E PRMBAJTJES4.1. Efektet socio

ekonomike t projektit > FQ 30

4. RRUGA 6 AUTOSTRADA

PRISHTIN SHKUP

5. KONKLUZIONET DHE REKOMANDIMET

29

36

RRUGA 6: AUTOSTRADA PRISHTIN - SHKUP8

Rruga 7

Tiran / Tirana

Kufiri Vrmic

R7

2008 (prill)Shprehja e interesit pr ndrtimin e Rrugs 7

2010 (prill)Nnshkruhet kontrata pr ndrtimin e Rrugs 7

2011 (Nntor)

2012 (Korrik)

2013 (Prill)

Hapen pr qarkullim 38 kilometrat e par t autostrads Vrmic - Merdar

Hapet sesioni i pest i Rrugs 7

Ndryshon traseja e Rrugs 7 2010

(prill)

Fillon puna n Rrugn 7

830 milion EUR

RRUGA 7 & RRUGA 6

38 k

m

RRUGA 6: AUTOSTRADA PRISHTIN - SHKUP 9

2013 (tetor)

2013 (tetor)2014 (korrik)

Dorzimi i ofertave pr Rrugn 6

sht br edhe hapja teknike e ofertave pr autostradn Prishtin-Hani Elezit. Dy kompani kan konkuruar pr ta fituar tenderin, Bektel Enka, kompani amerikano-turke e njohur pr ndrtimin e Rrugs s Kombit si n pjesn e Shqipris, ashtu edhe pjesn e Kosovs si dhe CMC Dougsh, kompani italiane-turke.

Shkup / SkopjeR6

2014 (korrik)U nnshkrua kontrata pr ndrtimin e Rrugs 6

Publikohet kontrata e Rrugs 6, pr vetm nj dit

Rruga 6

660 milion EUR

1.5 miliard EURRruga 6 Rruga 7

RRUGA 7 & RRUGA 6

2014 (korrik)Fillon ndrtimi i Rrugs 6

2018Pritet prfundimi i punimeve n Rrugn 6

Prurohet prfundimi i punimeve n Rrugn 7

2013(nntor)

RRUGA 6: AUTOSTRADA PRISHTIN - SHKUP10

1. HYRJE Qeveria e Kosovs (QK), n vitet e fundit, ka orientuar nj pjes t madhe t investimeve kapitale n ndrtimin e dy rrugve t mdha (autostradave), respektivisht n ndrtimin e rrugs 7 (Merdare Morin) dhe t Rrugs 6 (Prishtin Hani i Elezit). Ndrtimi i ktyre dy rrugve, prve q lidh Kosovn/Pr-ishtinn me Shqiprin/Tirann dhe Maqedonin/Shkupin, respektivisht, n fakt e prfshin Kosovn si pjes t rrjetit kryesor t transportit t Evrops Jug-Lindore. Prderisa Rruga 7 (Prishtin Morin) sht ndrtuar dhe sht n funksion t plot, Rruga 6 (Prishtin Hani i Elezit) sht kontraktuar n vitin 2014 dhe sht n fazn fillestare t ndrtimit.

Kontraktimi i ndrtimit t ktyre dy rrugve, ka qen dhe mbetet tem e rndsishme e diskutimit n shoqrin koso-vare, natyrshm, pr shkak t rndsis socio-ekonomike q kan kto dy projekte t mdha kapitale, por edhe pr shkak t kostos s lart financiare dhe oportune1 t ktyre dy projekteve. Ndrtimi i Rrugs 7 (Prishtin Morin), i cili i ka kushtuar buxhetit t Kosovs rreth 830 milion EUR2, konsid-erohet t jet nj ndr projektet m t mdha t dekadave t fundit, kurse ndrtimi i Rrugs 6 pritet t kushtoj rreth 650 milion EUR, dhe gjithashtu konsiderohet si nj ndr projek-tet m t mdha t kohve t fundit. T dy kto projekte s bashku, n pak m shum se pes vite koh, do ti kushtojn buxhetit t Kosovs rreth 1.5 miliard EUR.

N kt drejtim, sht e rndsishme t theksojm, se pa-varsisht diskutimit publik q sht zhvilluar lidhur me kto dy projekte t mdha, deri m tani (n baz t dijenis son) nuk sht publikuar ndonj raport, i cili do t paraqiste n mnyr t detajuar rrjedhn e proceseve rreth ndrtimit t ktyre projekteve dhe efektet e tyre n zhvillimin ekonomik e social t vendit. Gjithashtu, sht shum e rndsishme t theksohet se t dy projektet kan treguar transparenc min-imale, dhe publiku i gjer sht shum pak i informuar lidhur me rrjedhn e projekteve. Transparenca n nivel minimal, q ka percjellur ndrtimin e Rrugs 7, dhe q po prcjell ndrtimin e Rrugs 6, ka qen dhe mbetet nj ndr vrejtjet kryesore t opinionit publik.

1 Kostoja Oportune sht koncept ekonomik me t cilin prshkruhet sakrifica (lnia anash e nj projekti tjetr) q ne bjm kur vendosim pr nj projekt t caktuar kapital.

2 Shum zyrtare e deklaruar n intervistat q kemi zhvilluar me zyrtar t Ministris s Infrastrukturs.

Prandaj, qllimi kryesor i ktij raporti sht t paraqes dhe analizoj rrjedhn e ndrtimit t ktyre dy projekteve dhe efektet e tyre n zhvillimin ekonomik e social t Kosovs, duke prfshir edhe efektet e ktyre dy projekteve n sektorin e ndrtimit t rrugve n Kosov.

Ky raport paraqet nj hulumtim kualitativ (me metoda kuali-tative) mbi ecurin dhe rezultatet e ndrtimit t autostrads Prishtin Shkup (Rruga 6), si dhe msimet e marra nga ndrtimi i Rrugs 7 (Prishtin Merdare). Raporti fillon me analiz t prvojave nga ndrtimi i Rrugs 7, ku analizohet financimi i dy projekteve dhe format e mundshme t fi-nancimit. Pastaj, vazhdohet me disa shembuj t ndrtimit t autostradave t ngjashme n vendet e rajonit dhe kostot e tyre. N vazhdim, nj pjes e veant e raportit i kushto-het efektit t dy projekteve n punsim. Raporti, gjithashtu, analizon n mnyr t detajuar edhe efektet q ndrtimi i Rrugs 7 ka pasur n tregtin e jashtme t Kosovs. Pjes e rndsishme e raportit, sht efekti i ndrtimit t dy rrugve t mdha n sektorin vendor t ndrtimit t rrugve. Kurse, pjesa e katrt e raportit i kushtohet ekskluzivisht Rrugs 6 (Prishtin Hani i Elezit) dhe efekteve potenciale so-cio-ekonomike t ktij projekti. Raporti prfundon me pjesn e konkluzioneve dhe rekomandimeve.

RRUGA 6: AUTOSTRADA PRISHTIN - SHKUP 11

2. METODOLOGJIAMetodologjia hulumtuese e ktij raporti prfshin kryesisht hulumtimin e t dhnave sekondare prmes mbledhjes dhe analizs s t dhnave t deritanishme t publikuara n Kosov, si dhe hulumtimin primar, intervistat me palt kye t interesit. Hulumtimi sekondar sht br duke anal-izuar punime t mparshme (kryesisht shkrime dhe analiza n mediat lokale), dokumentet n lidhje me kontraktimin dhe ndrtimin e dy projekteve, dokumentet dhe vendimet e Qeveris, si dhe ligjet e rregulloret kombtare dhe ndr-kombtare q rregullojn fushn prkatse.

Hulumtimi primar sht br prmes intervistave t thella me palt e interesit. Baz e intervistimit dhe strukturs intervistuese kan qen gjetjet preliminare t studimit/hu-lumtimit sekondar, t cilat kan shrbyer pr dizajnimin e pyetsorve t hapur, t formuluar vemas pr seciln pal t interesit. Intervistat jan zhvilluar nga autort e raportit.

Dshirojm t theksojm, se gjat hulumtimit jan intervis-tuar kompanit vendore t ndrtimit t rrugve, kompanit vendore t angazhuara si kontraktor nga ndrtuesi kryesor Bechtel&Enka, prfaqsues t shoqats s ndrtuesve t rrugve, prfaqsues t asociacioneve t biznesit, prfaq-sues t Ministris s Infrastrukturs, deputet t Kuven-dit t Kosovs dhe Drejtoria e Projektit t Autostrads n Ministrin e Infrastrukturs. Kurse, me gjith krkesat e vazhdueshme drejtuar kompanis Bechtel&Enka, ka qen i pamundur kontakti me ta. Shum prej t intervistuarve preferojn t mbeten anonim, andaj ne kemi respektuar kt t drejt t tyre.

T dhnat e mbledhura jan prpunuar e inkuadruar n strukturn e prgjithshme t raportit. N rastet kur informacione shtes jan prodhuar pr qllim t hulumtimit, ekipi hulumtues ka rizhvilluar intervista shtes me palt e interesit pr t marr nj fotografi t qart mbi gjith procesin e deritanishm.

RRUGA 6: AUTOSTRADA PRISHTIN - SHKUP12

After initial restructuring and separation of KOSTT in 2005, in