Rregulla XI e BQK-së

7/22/2019 Rregulla XI e BQK-s

1/12

Plotsimi i Rregulls s IX mbiKlasifikimimin e mjeteve, Rezervn pr humbje nga huat, Trajtimi i interesit t

prllogaritur dhe Trajtimi i riprogramimit t ekspozimeve kreditore

Autorizuar sipas Nenit 27 t Rregullores s UNMIK-ut Nr. 1999/21

1. Prmbledhje

Kjo rregull zvendson rregulln bankare Nr. IX t AQBK-s e cila sht miratuar nga

Bordi Drejtues i Autoritetit Qendror Bankar t Kosovs me 17 Shkurt, 2000. Kjo rregullofron standarde t korrigjuara t AQBK-s pr klasifikimin dhe provizionimin nga ana e

bankave si dhe krkesat pr trajtimin e interesit t prllogaritur dhe riprogramimit t

borxhit.

2. Fushveprimi

Kjo Rregull sht e zbatueshme pr t gjitha bankat, filialat e bankave t huaja, dheinstitucionet mikro financiare n Kosov.

3. Kategorit e klasifikimit

Bankat duhet t shqyrtojn dhe t klasifikojn ekspozimet e rrezikut kreditor m s pakun baza tre mujore. Bankat mund t shqyrtojn dhe t klasifikojn m shpesh portfoliot

e tyre. Bankat duhet t prpilojn politikat dhe procedurat q t drejtojn procesin e

shqyrtimit dhe klasifikimit, si dhe mbikqyrsit e AQBK-s gjat ekzaminimit tbrendshm do t shqyrtojn prshtatshmrin e ktyre politikave dhe procedurave.

Udhzimi n vijim ofrohet n lidhje me klasifikimet e ekspozimeve kreditore 1:

Standarde. T gjitha kredit apo shrbimet tjera t drejtprdrejta kreditore dheekspozimet jasht bilancore q bartin nj rrezik normal bankar. Informacionet n

dispozicion n lidhje me ekspozimet kreditore, performansn e llogaris s klientit, dhe tdhnat financiare q t gjitha kto dshmojn se shlyerja e ekspozimit sht mjaft e

sigurt dhe nuk ka ndonj vshtirsi (apo obligimi sht i siguruar plotsisht me kolateral

t prshtatshm). Kredia sht aktive, apo delikuenca nuk sht vonuar m shum se tridhjet 30 dit nga data e kthimit apo maturimit t kredis. Mbitrheqjet duhet t jen

brenda limitit t caktuar, ose vetm prkohsisht t tejkalojn limitin prej 5% ose m pak

se 30 dit, si dhe rrjedha e paras n llogarin rrjedhse sht e mjaftueshme pr t shlyer

bilancin e mbitrheqjes brenda 30 ditve nga data e skadimit t mbitrheqjes.

Vmendje t posame ( ose Vrojtuese). Ky klasifikim duhet t prdoret pr tidentifikuar dhe monitoruar ekspozimet q prmbajn dobsi apo dobsi potenciale t

1Pr qllime t udhzimeve t klasifikimit, termi llogaria e mbitrheqjes ka t bj me ato mbitrheqje t

para aprovuara, linjat kreditore, si dhe mbitrheqjet tjera kreditore.Mbitrheqjet e rastsishme jan t

cekura n Paragrafin 13.

- 1 -


2/12

cilat n rastin e rishqyrtimit, nuk e rrezikojn kthimin e kredis apo nuk reflektojn

ndonj potencial pr ndonj humbje, por t cilat, po qe se nuk adresohen apo nukkorrigjohen mund t rezultojn n keqsimin e kredis n nn standard apo klasifikim

m t ashpr. N rast se ka munges t ndonj dshmie t dokumentuar q sht e

pafavorshme, apo kto kredi vonohen m shum se 30 dit por m pak se 60 dit ather

bankat duhet ti klasifikojn kto kredi si Kredi me vmendje t posaqme, si dhe atokredi q jan vazhdimisht n mbetje t borxhit n tejkalim t 5% t linjave t aprovuara

pr m shum se 30 dit por m pak se 60 dit .Kjo kategori e klasifikimit sht prpiluar

q tju mundsoj bankave q t identifikojn dhe adresojn marrdhniet shum tdobta q n fazn e hershme. Ky klasifikim mund t prdoret gjithashtu pr kredit apo

grupet e kredive t cilat jan t strukturuara dobt si rezultat i analizave t pamjaftueshme

apo njohurive teknike nga ana e npunsve kreditor. Kjo kategori nuk mund t prdoretpr ekspozimet q kan dobsi n dokumentacion dhe t cilat nuk ndikojn n ri-pagimin

potencial t kredis. Kto duhet t radhiten si prjashtime teknike dhe t mos kritikohen.

Nn Standard. Ekspozimet t cilat duke u bazuar n shqyrtimin e analizave t t gjith

faktorve shoqrues t kredis, jan definuar qart dobsit e kredis t cilat rrezikojn

pagesn e kredis n nj kurs normal. Nj kredi Nn Standard sht ajo kredi e cila nbaz t analizave t t dhnave financiare si dhe faktorve t tjer, nuk sht e mbrojtur

pr momentin nga vlera e shndosh si dhe nga kapaciteti i pagess s huamarrsit apo

garantuesit ose vlera e kolateralit. Krkohet mbshtetje nga ana e garantuesve prgjegjsdhe t aft pr t kthyer kredin gj q do t prfshinte edhe negociata t vazhdueshme

para se likuidimi i kredis t krkoj nj klasifikim Nn standard. Nevoja pr t krkuar

mbshtetjen e kolateralit si mjet pr t shlyer obligimin duhet t jet baz pr nj

klasifikim Nn Standard.

N rast se ka munges t ndonj evidence t dokumentuar q sht e pafavorshme, njekspozim duhet t klasifikohet Nn Standard, t paktn nse kriteriumet n vijim

aplikohen:

(a)Nse depozitat / rrjedha e parave n llogarin e mbitrheqjes s klientit jan tpamjaftueshme pr t likuiduar bilancin e papaguar (aktiv) brenda 60 ditve q

nga data e skadimit t kredis .

(b)Nse klienti e ka tejkaluar limitin e autorizuar prej 5% apo pr m shum se 60dit pa e paguar kt tejkalim apo nse menaxhmenti i banks paraprakisht nuk e

ka prcaktuar limitin e autorizuar.

(c)Nse klienti vonohet pr t paguar kstet e kredis sipas kontrats (duke prfshiredhe interesin) pr m tepr se 60 dit.

(d)Nse afati i kthimit t kredis sht n vones pr m tepr se 60 dit pr arsye tmospagimit.

T dyshimta. Ekspozimet t cilat duke u bazuar n shqyrtimin e analizave t t gjith

faktorve shoqrues t kredis, prmbajn t gjitha dobsit t cilat jan t qensishme n

kredit Nn Standarde, por t cilat theksojn q ekzistojn mundsit e forta q pjesa e

- 2 -


3/12

rndsishme e shums s kstit nuk do t paguhet. Ka mundsi t humbjes, mirpo shuma

e sakt nuk mund t definohet saktsisht n rastin e shqyrtimit apo kjo varet edhe ngashfaqja e ndonj veprimi apo rasti n t ardhmen. Ndonse mundsia e humbjes sht

jashtzakonisht e lart, pr shkak t faktorve t rndsishm dhe t pazgjidhur specifik,

por t cilt mund t funksionojn pr t mirn dhe prforcimin e kredis, klasifikimi i saj

si humbje e prafrt mund t shtyhet deri sa t prcaktohet nj status m i sakt. Shembujt faktorve t till prfshihen por nuk jan t limituar n bashkimin, prvetsimin,

ristrukturimin e kapitalit, si dhe furnizimin me kolaterale t reja apo plane t reja t

rifinancimit. Garantuesve q nuk bashkpunojn apo atyre q jan n nj gjendje t dobtfinanciare nuk duhet t konsiderohen si t aft pr t mbshtetur kredin. Mbshtetje n

fardo kolaterali t disponueshm q nuk do t ishte i mjaftueshm pr t mbuluar

shumn gjithashtu mund t arsyetojn klasifikimin e dyshimt.

N rast se ka munges t ndonj evidence t dokumentuar q sht e pafavorshme, nj

ekspozim duhet t klasifikohet si i dyshimt, t paktn nse kriteriumet n vijimaplikohen:

(a) Nse depozitat / rrjedha e parave n llogarin e mbitrheqjes s klientit jan tpamjaftueshme pr t likuiduar bilancin e papaguar (aktiv) brenda 90 ditve qnga data e skadimit .

(b) Nse klienti e ka tejkaluar limitin e autorizuar prej 5% apo pr m shum se 90dit pa e paguar kt tejkalim apo nse menaxhmenti i banks paraprakisht nuk e

ka prcaktuar limitin e autorizuar.

(c) Nse klienti vonohet pr t kryer pagesn e fardo ksti t kontraktueshm(duke prfshir interesin) q tejkalon 90 dit.

(d) Nse ka munges n gjendjen financiare t klientit q ka shkaktuar kapitalnegativ.

(e)Nse afati i kthimit/prfundimit t kredis sht n vones pr m tepr se 90 ditpr arsye t mospagimit.

Kredit e kqija (humbje) jan ato ekspozimet t cilat t bazuara mbi nj analiz t tgjith faktorve shoqrues t kredis, kan vler t vogl ose do t krkojn nj periudh

shtes pr t realizuar ndnj vler dhe nuk jan m t arsyeshme q t mbahen n librat

aktive t banks.

Nj ekspozim mund t konsiderohet si i ekspozim i keq (humbje) nse ndonj nga kriteret

n vijim aplikohet:

(a)Nse depozitat/rrjedha e paras n llogarin e mbitrheqjes s klientit jan tpamjaftueshme pr t likuiduar bilancin e mbitrheqjes t papaguar brenda 180

ditve nga data e skadimit t mbi trheqjes.

- 3 -


4/12

(b)Nse klienti e ka tejkaluar limitin e autorizuar t kredis mbi 5% apo m shumpr mbi 180 dit pa e paguar kt mbitrheqje apo nse menaxhmenti i banks

paraprakisht nuk e ka prcaktuar limitin e autorizuar.

(c)Nse klienti vonohet pr t kryer pagesn e fardo ksti t kontraktueshm (dukeprfshir interesin) q tejkalon 180 dit.

(f) (d) Nse afati i kthimit/data e skadimit t kredis sht n vones pr m tepr se180 dit pr arsye t mospagimit.

4. Identifikimi i kolateralit

Sigurimi i kolateralit duhet t merret n konsiderim n procesin e klasifikimit. Tregu i

rregullt dhe vlerat e likuidimit t kolateralit duhet t dokumentohen me an t vlersimit

momental t br nga ana e pals kompetente. Aftsia e banks pr t prvetsuar dhelikuiduar kolateralin brenda nj periudhe t arsyeshme duhet gjithashtu t merret n

konsiderim.

Klasifikimi i shumave duhet t jet gjithmon shuma neto t vlers s pranueshme t

kolateralit. Nj kolateral i pranueshm definohet si:

(a)kolateral n para t gatshme apo bilancet e mbledhura n llogarit depozituese nposedim t banks dhe q jan subjekt i nj marrveshjeje t vlefshme t

kolateralit t ln peng.

(b)do depozit tepric n para t gatshme e ln n bank pr t siguruar letrn ekredis apo garancionin.

(c)Letrat me vler apo t garantuara nga vendet e OECD (Organizata prbashkpunim dhe zhvillim ekonomik) apo bankat e tyre qendrore deri n at nivelq vlera e tregut t ktyre letrave sht s paku 125% e ekspozimit, kan siguruar

se ekspozime t tilla ndodhen n pronsin e banks dhe jan subjekt i

marrveshjes s kolateralit t vlefshm ln peng, si dhe jan rivlersuar n bazat rregullta.

(d)Letra tjera me vler t tregtueshme (aksione apo bonde (detyrime) q jan tlistuar dhe t tregtueshme dhe q jan t plasuara n mnyr aktive pr nj

shkmbim t organizuar pr t cilin mimet e tregut mund t sigurohen leht),vlera e tregut e t cilave sht m s paku 150% e ekspozimit; sigurimet e tilla

jan n pronsi t banks, jan subjekt i nj marrveshjeje t kolateralit tvlefshm t ln peng, si dhe jan rivlersuar n baza t rregullta.

- 4 -


5/12

(e)Nj garancion i pakushtzuar nga nj bank tjetr q sht i klasifikuar BBB apom mir nga ana e nj agjensioni t njohur ndrkombtar dhe q ka reputacion tklasifikimit kreditor.

Si rregull e prgjithshme, llojet e tjera t kolateralit nuk duhet t zbriten nga shuma e

ekspozimit pr arsye t klasifikimit. Megjithat, kolaterali, gjendja e tij, arritja dhe vlera,q sht e aplikueshme, mund t jen faktor n prcaktimin e ashprsis s klasifikimit

t ekspozimit.

5. Shlyerjet

Bankat duhet t zhvillojn politika, t cilat prshkruajn bazat mbi t cilat ekspozimetkreditore t pambledhura jan t njohura si humbje dhe t shlyera. Kur nj kredi t

klasifikohet si Humbje, ather vet banka detyrohet q t ndaj provizionin pr

humbje nga huat dhe duhet q t shlyej nga bilanci i gjendjes, pasi q jan ndrmarr

masa t arsyeshme t mbledhjes s kredis n pajtim me politikat e prpiluara t banks.

6. Vendimet e AQBK-sKlasifikimet e brendshme t ekspozimeve kreditore t bankave duhet t jen subjekt i

shqyrtimit si dhe ri-klasifikimit t mundshm nga AQBK-ja gjat ekzaminimeve rutinore.

Diferencat n mes t klasifikimit t AQBK-s dhe t klasifikimit t banks duhet tdiskutohen gjat ekzaminimit n vend; pas ktyre diskutimeve, vendimi klasifikues i

AQBK-s do t jet prfundimtar pr t gjitha qllimet.

Paragrafi paraprijs nuk e parandalon bankn q t ri-klasifikoj ekspozimet kreditore

gjat periudhave n mes t ekzaminimeve. AQBK-ja e kupton q faktort kreditor mundt ndryshojn gjat kohs. N t vrtet, AQBK-ja pret q bankat duhet t ndrmarrin

hapa q t prmirsojn aftsin kreditore t ekspozimeve t klasifikuara.Ngjajshm me

kt, po ashtu sht e mundshme q kushtet financiare t huamarrsit mund t keqsohen

n mes ekzaminimeve. N kto raste kur ndryshimet n faktort kreditor, qoft pozitivapo negativ, n mnyr signifikante e ndryshojn bazn n baz t s cils nj ekspozim

sht klasifikuar, AQBK-ja pret q banka n mnyr adekuate do t ndryshoj

klasifikimin dhe provizionin prkats.

7. Trajtimi i kredive t shumfishta t nj huamarrsi t vetm apo grupi thuamarrsve t ndrlidhur

do zgjatje e veqant e kredis ndaj nj huamarrsi apo grupi duhet t vlersohet dhe t

klasifikohet duke u bazuar n meritat dhe faktort q jan t lidhur me paradhnien apo

vet ekspozimin e caktuar. Megjithat, problemet me nj paradhnie shpesh jan tregues

se problemet mund t shtrihen n tr marrdhnien kreditore. Kshtu q, AQBK-jarekomandon q ekspozimet q prfshijn kredi t shumfishta ndaj nj huamarrsi t

vetm ose grupi t huamarrsve t ndrlidhur t rishqyrtohen n trsin e tyre si dhe

individualisht, pr t prcaktuar efektin e marrdhnies reciproke t secils kredi; nse

- 5 -


6/12

dobsit e kredive jan t vequara ndaj ekspozimeve individuale, ose nse ndikojn n

kredit e tjera . Krkes e pandashme e ktij rekomandimi sht se bankat duhet t kennjohuri t plota n lidhje me marrdhniet e bizneseve t kredimarrsve t tyre dhe t

ken sisteme adekuate informative t menaxhmentit me an t t cilave monitorojn

totalin e ekspozimeve.

AQBK-ja pret q bankat t dokumentojn n trsi dhe t analizojn t gjitha

marrdhniet brenda portfolios s tyre dhe t abstenojn nga huadhniet nominee pr t

tju shmangur limitit t huadhnjes t imponuar nga rregulloret dhe rregullat e tjera tAQBK-s, apo pr t fshehur prfitimet themelore t t ardhurave. Dshtimi pr ti

dokumentuar saktsisht marrdhniet do t konsiderohet si praktik jo e shndosh

bankare. Aksionart bankar, drejtort dhe zyrtart, t cilt me vetdije i mbajn tfshehura marrdhniet e tilla, do ti nnshtrohen masave ndshkuese t AQBK-s, duke

prfshir ktu edhe detyrimin pr t kompensuar fardo humbje q banka ka psuar nga

ekspozimet e ktilla kreditore.

8. Klasifikimet e ndara

AQBK-ja e kupton se faktort q rrethojn nj kredi t caktuar (vlera dhe likuiditeti i

siguris s kolateralit, garantuesit e pjesshm, burime t ndryshme t ri-pagess, etj)

mund t sjellin situata ku nj pjes e kredis sht mjaft e mbrojtur ose m mir embrojtur se sa disa pjes t tjera. N situata t tilla, ku faktort kreditor dokumentohen

dhe sigurohen, bankave u lejohet q t ndajn klasifikimet dhe provizionet e krkuara

prkatse n mnyr q t prshkruajn m saktsisht rrezikun aktual kreditor.

9. Klasifikimi i angazhimeve jasht bilancore dhe obligimeve t mundshme

Shqyrtimi i ekspozimeve t huamarrsve individual duhet t prfshij angazhimet jasht

bilancore dhe detyrimet e mundshme t banks, t cilat po ashtu prfaqsojn edhe njekspozim t huamarrsit. Kjo prfshin:

1) Pjest e pashfrytzuara t linjave kreditore t aprovuara/t pakthyeshme. Ktozakonisht do t klasifikohen n kategorin e njjt me shumn e trhequr sipas

ktyre linjave. Aty ku detyrimet e pakthyeshme nuk jan n prdorim (nuk jan t

trhequra), klasifikimi duhet t bazohet n baz t shqyrtimit t faktorve t tjerkreditor dhe t dhnave financiare t prshkruara m hert n kt rregull.

2) Zvendsime kreditore si garancionet, letrat kreditore n pritje, dhe letratkomerciale t kredive. Kto duhet t klasifikohen duke prdorur standardet e

njjta q jan prdorur pr t gjykuar aftsin kreditore t suksesit t bilancit t

gjendjes. Mungesa e ndonj t dhn t dokumentuar apo evidence do t ndikoj q

kto ekspozime t klasifikohen n t njjtn kategori sikurse ekspozimet e tjerandaj klientve t banks.

- 6 -


7/12

Klasifikimet duhet t bhen pr shumat q jan neto t vlers s vlersuar momentale t

kolateralit t pranueshm.

10. Klasifikimi i letrave investuese me vler

Aksionet (kapitali) dhe detyrimet (letrat me vler) duhet t klasifikohen duke u bazuar n

aftsin kreditore t lshuesit t letrave me vler, aty ku sht e prshatshme, garantuesi

apo nxitsit kreditor. Aftsia kreditore duhet t prcaktohet me an t analizave tinformatave momentale financiare dhe / apo referencave t klasifikimit t letrave me

vler t siguruara nga ndonj agjenci e njohur e klasifikimit kreditor. AQBK-ja i

konsideron klasifikimet m t vogla se BBB (apo ekuivalente) pr t qen spekulativedhe subjekt klasifikimi. Nse banka nuk ka n dispozicion klasifikimin e ktill, si dhe

nuk ka informacione momentale financiare, investimi duhet t klasifikohet si humbje

dhe t provizionet plotsisht.

11. Klasifikimi i ekspozimeve t bankave korespondente

Ekspozimet ndaj bankave t huaja, depozitave si dhe transaksioneve huadhnse t

ngjashme (si treg i shkmbimeve t huaja dhe aktiviteteve t prejardhura) duhet t jen

vetm me ato banka t klasifikuara nn A apo m lart nga nj agjension i njohur iklasifikimit ndrkombtar t bankave. Ekspozimet ndaj bankave vendore nuk duhet ti

nnshtrohen krkesave t tilla. T gjitha ekspozimet duhet t mbshteten me

informacione t duhura financiare si dhe informacione tjera kreditore. Klasifikimi duhett bazohet mbi faktor t njohur q prdoren pr analiza bankare. Si shtes, ekspozimet

jasht kufijve duhet t vlersohen n baz t rrezikut vendor dhe rrezikut t transferit.N rast t mos pagimit t interesit apo pagess s kryegjs, mungess s fardo

informacioni tjetr, periudha t njjta t performanss duhet t aplikohen si n rastin e

ekspozimeve t tjera kreditore.

12. Klasifikimi i mjeteve pr t cilat bankat kan marr titullin /pronsin

Her pas here, nj bank mund t marr apo t prvetsoj titullin e mjeteve t cilat do ti

prdor pr ti shlyer borxhet. Mjetet duhet t regjistrohen n shumn neto t borxhit

aktiv. Banka duhet ti sistemoj kto mjete sa m par q t jet e mundshme, por n asnjrast banka nuk guxon ti mbaj kto mjete m shum se pes vite n rastet e pasuris t

patundshme ose nj vit n rastet e pasuris s luajtshme. Bankat duhet t bjn nj

vlersim t tregut real n momentin kur pasuria t prvetsohet , dhe t caktojnprovizionin n baz t cdo vlere t vlersuar, shpenzimeve t mirmbajtjes dhe mimeve

t prafrta t prfshira n shitjen e mjeteve relative me vlern e regjistruar. Mjetet e k-

tilla, sipas natyrs s tyre, duhet t klasifikohen jo m mir se Nn standard, dhe ndoshta

edhe m keq gjersa koha e prvetsimit pa ndonj mundsi t shitjes sipas vlers svlersueshme q mund t zgjatet.

- 7 -


8/12

13. Klasifikimi i Mjeteve tjera

Llogarit e brendshme, llogarit e prkohshme apo t mbetura, mbitrheqjet e rastit,dhe

llogarit e bankave korresponduese duhet t barazohen dhe t shlyhen n baza t

rregullta. AQBK-ja pret nga bankat q t shlyejn mjetet t cilat nuk pastrohen menjherpasi q mos-mbledhja e tyre t bhet e njohur. N do rast, t gjitha mjetet e tilla duhet t

shlyhen jo m von se sa 90 dit q nga fillimi.

14. Krkesat pr Rezerva (provizion)

Provizionet specifike (Rezervat)

Provizionet minimale duhet t krijohen n baz t kategoris s klasifikimit. Bankat

duhet t ndajn provizion m t lart se sa minimumi i rregulluar n rast se analizat a

rrezikut kreditor t ndonj ekspozimi specifik shfaqin nj nevoj t till. Provizionetduhet t bhen ndaj vlers neto t ekspozimit pas zbritjes s kolateralit t pranueshm.

Minimumet rregullative jan si vijon:

Nn Standard 20%

T dyshimta 50%Humbje 100%

Si shtes ndaj provizioneve minimale t mjeteve t klasifikuara si m lart, AQBK-ja ka

vendosur q mungesa e t dhnave adekuate financiare sht dobsi serioze n shumportfolio dhe kjo rezulton m shum se sa nj rrezik normal kreditor.N kt mnyr, pr

do ekspozim kreditor komercial n shum prej 500.000 Euro apo m shum q nuk sht

i mbshtetur me pasqyra t audituara ekzistuese financiare, nj bank duhet t ndaj

provizion specifik q sht barazi me 1% t bilancit ekzistues (apo shuma totale e

detyrimit, n rast se sht angazhim i detyrueshm ligjor). Ky provizion duhet t

aplikohet veq se nse ekspozimi nuk klasifikohen m ashpr, n nj rast t till nj

provizion i lidhur me klasifikimin e ktill duhet t aplikohet.

Pr kt rregull, termi ekzistues nnkupton setin e pasqyrave fiskale financiare q

datojn brenda 18 muajve q nga data e shqyrtimit t qllimit t provizionit; termi taudituara nnkupton setin e pasqyrave financiare pr t cilat nj auditor i jashtm ka

dhn nj opinion t tij.

Provizionet e prgjithshme (Rezervat)

Si shtes ndaj provizioneve specifike t krkuara pr ekspozimet e klasifikuara, do

bank duhet t ndaj nj provizion t prgjithshm ndaj portfolios s mbetur, tpaklasifikuar apo segmenteve t portfolios. Ky provizion mund t jet ndaj vlerave bruto

apo vlerave neto t kolateralit t pranueshm, por n rastin e fundit, dokumentimi i

- 8 -


9/12


10/12

a) Bankat dhe IMF-re jan t ndaluara q t prllogarisin apo kapitalizojn interesine ekspozimeve kreditore t cilat jan klasifikuar si jo performuese. Interesi i

arritur nga kto ekspozime mund t njihet vetm si nj e hyr n baza t parave t

gatshme q do t thot n momentin e pranimit. Procedura e prshkruar e

kontabilitetit n astin kur nj ekspozim kategorizohet si jo performues, i bazuarn delikuenc/gjendjen e mospagimit apo kurdo q q ka ndonj dyshim n lidhje

me mbledhjen e plot t kryegjs apo interesit, sht ajo q kur interesi i

prllogaritur , por i papaguar i ekspozimit gjat periudhs momentale tkontabilitetit duhet t kthehet jasht t ardhurave. I gjith interesi q sht

prllogaritur por q nuk sht paguar gjat periudhs paraprake t kontabilitetit,

duhet t kthehet jasht llogaris s fitimit t pa shprndar/ t mbetur. Bankat dheIMF-t mund t llogarisin n interes t papaguar pr arsye t ekspozimeve jo

performuese jashtbilacore. Nse bankat dhe IMF-t jan duke rishqyrtuar dhe

klasifikuar ekspozimet e tyre n baza t sakta, ather shuma t tilla normalisht

nuk duhet t kalojn periudhn tre mujore duke i paraprir klasifikimit t kundrt

(t pafavorshm) t ekspozimit.

b) AQBK-ja sht n dijeni se disa banka dhe disa institucione mikrofinanciare nukkan zbatuar kt praktik dhe shuma substanciale mund t jen regjistruar si t

hyra apo n nj llogari t interesit t prkohshm n bilancin e gjendjes, q

shtyen kapitalizimin e interesit t papaguar t ekspozimit t nj personi. Kjopraktik sht e ndaluar nga AQBK-ja. Bankat dhe IMF-t duhet t rregullojn

librat e tyre dhe sistemet e kontabilitetit pr t siguruar pajtueshmrin. Shikoni

m posht Rregullimi i kamatave t prbra.

c) Bankat dhe IMF-t kshillohen q, ne rast se kthimi i interesit t prllogaritur tpapaguar t ekspozimeve t klasifikuara q i prket periudhs paraprake t

kontabilitetit sht material, AQBK-ja mund t krkoj q t krijohen raporte pr

to, pr aksionart si dhe t publikohen dhe t paraqiten srish prpara publikut. Si

shtes, pagesa e dividends apo shprndarjeve tjera nga t hyrat t cilat nuk janpranuar ende dhe/apo pagesave para provizioneve t duhura jan br

konsiderohen si praktika ilegale , praktika jo t shndosha dhe jo t sigurta subjekt

ndaj dnimeve dhe formave tjera t veprimeve t mbikqyrjes.

d) Bankat dhe IMF-t mund t kthejn statusin e interesit t prllogaritur t atyreekspozimeve ku prllogaritja sht suspenduar vetm pas ripagess s plot tborxheve t ekspozimeve.

e) Mbikqyrsit e AQBK-s do t shqyrtojn kontabilitetin e bankave dhe raportimine ktyre pozicioneve gjat ekzaminimeve n vend. Dshtimi paraprak pr tu

pajtuar me krkesat e themeluara mund t konstituoj n nj detyrim t mundshm

dhe t rndsishm t bankave. N kt mnyr, AQBK-ja urdhron q shqyrtimi

i portoflios, klasifikimi dhe provizionimi t kompletohet me koh dhe n baza tsakta.

- 10 -


11/12

17. Rregullimi i kamatave t prbra

Prkufizimi. Rregullimi i kamatave t prbra (kapitalizimi i kamats) jan marrveshje,

mirkuptime apo kurse t drejtimit n mes t nj banke dhe nj huamarrsi, n rast

interesi i papaguar i vonuar pr arsye t kredis s papaguar i shtohet shums skryegjs t ksaj kredie me qllim t pagess s mvonshme. Kjo rezulton q kamata

shndrrohet n borxh mbi kamat.

Ndalesa prjashtimi. Asnj bank nuk do t mund t merret me rregullime t

fardoshme t kamatave t prbra n qoft se nuk mund t demonstroj para AQBK-splotsimin e ktyre kushteve:

(a) se huamarrsi do t jet n gjendje ta kthej kredin e dhn nga qarkullimi i parave t

gatshme t tij brenda nj kohe t arsyeshme, dhe

(b) se mundsia e kamatave t prbra sht siguruar n marrveshjen origjinale, dhe

(c) se kthimi i borxhit bazohet n ngjarje t ardhshme t mundshme e t arsyeshme qkan gjasa t ndodhin,dhe

() fardo kushte apo rrethana t caktuara si t prshtatshme pr AQBK-n.

18. Ri-programimi i ekspozimeve t shqetsuara kreditore

Prkufizimi. N kt rregull termi i shqetsuar nnkupton do ekspozim q sht i

klasifikuar si i pafavorshm nga AQBK-ja apo nga ana e banks, apo cili do ekspozim ibazuar n kriterin e klasifikimit n kt rregull, duhet t klasifikohet si i pafavorshm.

Krkesat

(a)Bankat dhe IMF duhet t ri-programojn (ristrukturojn) ekspozimet eshqetsuara ( problematike) vetm n baza t prmirsimit t faktorvekreditor. AQBK-ja ka vrejtur se disa banka po i ri-programojn

ekspozimet delikuente vetm pr ti shmangur klasifikimit dhe krkesave

pr provizionim. AQBK-ja konsideron se nj praktik e till shtmashtruese dhe jo e shndosh. Menaxhmenti i nj bank apo nj IMF

duhet t dokumentoj n dosjet kreditore pr secilin person q ka njekspozim n bank apo IMF dhe bazat pr ri-programinim e ndonj

ekspozimi kreditor dhe duhet t prgatis nj list t ekspozimeve t ri-programuara pr shqyrtim/ratifikim periodik nga ana e bordit apo

komitetit kreditor. Mbikqyrsit e AQBK-s do t shqyrtojn gjithashtu

kto lista dhe dosjet prkatse gjat periudhs s ekzaminimit tbrendshm t secils bank dhe IMF pr t vlersuar praktikat dhe

politikat e ri-programimit t institucionit.

- 11 -


12/12

(b)Bankave dhe IMF u ndalohet kapitalizimi i kamatave delikuente nshumn e kryegjs s do ekspozimi kreditor apo krijimi i ekspozimit

shtes ndaj nj personi ose interesit t lidhur t atij personi n mnyr q

t paguhet kamata delikuente. Kshtu q, kusht paraprak pr ri-

programimin e ekspozimeve problematike sht q t gjitha kamatatdelikuente t ripaguhen nga ana e fondit t klientit para se nj kredi t ri-

programohet.

(c)Ekspozimet problematike t ri-programuara duhet t shnohen n baza tamortizimit t pagess.

i) Ekspozimet kreditore t q kan qen ri-programuara n nj kategori m tpafavorshme para ri-programimit do t vazhdojn q t klasifikohen n t

njjtn kategori gjersa t vrehet nj performanse e gjat apo deri sa t

klasifikohen nga mbikqyrsit e AQBK-s gjat ekzaminimit t brendshm.Performansa e gjat sht e definuar si katr pagesa t njpasnjshme t

pagess s kryegjs apo/dhe interesit.

ii) Ekspozimet kreditore t ri-programuara q nuk rrjedhin nga ekspozimetproblematike dhe/apo q nuk kan qen t klasifikuara n nj kategori jo tfavorshme para ri-programimit mund t ristrukturohen n fardo baza t

faktorve t matur kreditor . Kto do t klasifikohen n baz t ktyre

faktorve kreditor gjat kohs s shqyrtimit nga ana e banks, IMF apombikqyrsve t AQBK-s.Sidoqoft, nse ri-programimi i nj ekspozimi

prfshin kompromentimin e norms t interesit apo zgjatje t afatit t ripagess, ather ekspozimi i ri-programuar do t klasifikohet m ashpr.

19. Data efektive e prmirsimitBordi Drejtues i Autoritetit Qendror Bankar t Kosovs e miratoj plotsimin e Rregulls

s IX-t me 7 shkurt 2007. N kt mnyr lshimet e mparshme t ksaj rregulleshfuqizohen.

Michel SvetchineDrejtor i Prgjithshm

- 12 -

Documents

Rregulla XI e BQK-së