174
1

rq>sp eh xhr xkr vkgsesahity.com/uploads/5/0/1/2/501218/tmgga_shubhangi_paseband.pdf · 3 त֤झेच म֣ y֣त yात आहे (कादंबर֣) Tujhech Mi Geet Gaat

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • 1

  • 2

    rq>sp eh xhr xkr vkgs

    dknacjh

    ‘kqHkkaxh iklscan

    ई साहित्य प्रहिष्ठान

  • 3

    तुझेच मी गीत गात आहे (कादंबरी)

    Tujhech Mi Geet Gaat Ahe (Novel)

    लेखिका : शुभांगी पासेबंद

    9869004712

    [email protected]

    या पुस्तकातील लेिनाचे सर्व हक्क लेखिकेकडे सुरखित असून पुस्तकाचे

    ककर्ा त्यातील अंशाचे पुनमुवद्रण र्ा नाट्य, खचत्रपट ककर्ा इतर रुपांतर

    करण्यासाठी लेखिकेची परर्ानगी घेणे आर्श्यक आहे. तसे न केल्यास

    कायदशेीर कारर्ाई होऊ शकते.

    प्रकाशन : ई साखहत्य प्रखतष्ठान

    www.esahity.com

    [email protected]

    9869674820

    प्रकाशन : २३ मे २०१६

    ©esahity Pratishthan®2016

    • खर्नामूल्य खर्तरणासाठी उपलब्ध.

    • आपले र्ाचून झाल्यार्र आपण ह ेफ़ॉरर्डव करू शकता.

    • ह ेई पुस्तक र्ेबसाईटर्र ठेर्ण्यापुर्ी ककर्ा र्ाचनाव्यखतररक्त

    कोणताही र्ापर करण्यापुर्ी ई-साखहत्य प्रखतष्ठानची परर्ानगी

    घेणे आर्श्यक आह.े

  • 4

    viZ.kif=dk

    nsok eh gs iqLrd fygwu eh rq>sp xhr xkRks vkgs- lkMsrhu ihBkrhy R;k nsohekrkauk

    eh gh dyk viZ.k djrs- R;k 'kDrh nsork Eg.kts ekgwjph js.kwdk nsoh] o.kh ukanwjhph LkIrJqaxh

    nsoh] dksYgkiwjph vackckbZ o rqGtkiwjph Hkokuh vkbZ gks;!

    R;kaP;k vkf’kokZnkusp eh gs fy[kk.k iw.kZ d# ‘kdys- eh rj ,d lkekU; O;fDr vkgs-

    ekÖ;krhy izfrHkk R;kaP;k Ñisus Qqyrs o eh fyghrs-

  • 5

    _.kfunsZ’k

    ák iqLrdkrhy egfQyhr eh jeysyh vlrkuk eh dq.kh osxGhp gksÅu tk;ps- ek>s

    rs gjoysi.k letwu ?ksÅu T;kauh eyk enr dsyh R;k loZ Lusgh o vkIrkaph eh _.kh vkgs-

  • 6

    euksxr

    [kwi iz;Ru d#u cuoysyk gk dykÑrhpk uSos| eh ekrk ljLorh leksj o

    okpdkaleksj Bsor vkgs-

    vfHkO;Drhps mRd`”B #i ijes’ojkP;k Ñisusp cur vlrs- okpdkauk rs vkoMsy ;koj

    ek>k fo’okl vkgs-

    ‘kqHkkaxh iklscan

    Bk.ks 15 .4 2016

  • 7

    rq>sp eh xhr xkr vkgs

    AA Jh x.ks’kk; ue% AA

  • 8

    xkMh gksrh o loZ= eÅ lqr dkGh ekrh gksrh- HkO; cq:t] :an rVcanh o

    iVkax.kkrhy ,dk pkSFkÚ;koj jktkps lqo.kZ flagklu gksrs- lksU;kpk i=k d/khp csiRRkk >kyk

    gksrk- rqdMs dkiwu fodyk xsyk dh pksjhyk xsyk lkax.ks dBh.k vkgs- i.k nxMh vo’ks”k

    f’kYyd gksrs- jktsikVykaP;k R;k gosyhrhy izFken’kZuh fnl.kkÚ;k R;k nqlÚ;k etY;kojhy

    [kksyhrhy lTtkP;k f[kMdhtoG ,d mRre izrhpk lkxokuh ykdMkPkk iyax Bsoysyk gksrk-

    ,sfrgkfld dkGkr ;k ‘k¸;keapdkoj eksR;kps osy lksMysys gksrs- vkrk R;k iyaxkoj tsFks

    dksjhodke fnlr gksrs rsFks iwohZ iksoGh] ikpw o lksU;kph osycqV~Vh gksrh- dkgh ‘krdkiwohZ ;k

    gosyhus [kwip oSHko ikfgys gksrs o ;k eapdkoj iwohZ pkanhPkk i=k oki:u [kÚ;k lksU;kus eksj

    cuowu [kkackoj dksjysys gksrs- d/kh dkGh jkts] vk/khjktsgh vk#< >kys gksrs- Lokra«;ksRrj

    dkGkrhy oSHko] Lokra«;ykyh-

    i;ZVdkalkBh pkanhpk eqykek ykoysyk jktnaM Bsoyk gksrk-

  • 9

    ‘kaHkj o”kkZiwohZ ;kp iyaxkoj Fkksjys HkkÅjkolkgsc eksB;k eqykus& ds’ko jktsus yXu

    dsys ukgh Eg.kwu >q#u okjys- /kkdV;k lksU;kHkkÅauk R;akuh lqanj eqyxh d#u vk.kyh-

    fryk eqysgh vkyh- i.k ds’kopk lalkj ltyk ukgh gs nq%[k /k#up HkkÅjko jkts okjys- R;kp

    iyaxkoj futwu lksU;kHkkÅlkgsc vkfnR;jktsaps oMhy] eqyhps vk’kkjktsaps yXu c?kk;yk

    feGkys ukgh Eg.kwu [akr dkkys ikgrk bFks eyk okVrs lkezkT; fVdys] i.k jktsikVykauh frph okV ykoyh o Lor%ps fgr

    ?kMoys- nqcG;kpk cGh nsÅu beys cka/kkos rlsp! vkfnR; o lhrkjke iw.kZ lq[kh gksrs- i.k

    cfg.khps vfgr dj.ks] gs R;akPks ,deso /;s;/kksj.k gksrs- jkt?kjk.;krhy HkkÅcandhpk vktkj

    ;k ?kjk.;kykgh gksrk-

    dld ;s fnu jkrdh,

    rMi ;s fcu ckrdh,

    ;kykp Eg.krh HkkÅcandh.

    vkt R;k egkykrhy mPPk vfHk#phiw.kZ R;k nkyukrhy R;k iyaxkoj vkfnR;jkTks

    ikVhy igqMys gksrs- rs HkkrqdyhP;k [ksGkrys jkts UkOgs] rj rs [kjs[kqjs jkts gksrs-

  • 10

    uoy Eg.kts ;kp tkxh iwohZ HkkÅlkgsc jktsikVhy futr vlr o Eg.kr vlr ^dls

    gksbZy ekÖ;k eqykps\* R;kp tkxh lksU;kHkkÅlkgsc futwu nq%[k djhr ^ekÖ;k eqyhps dls

    gksbZy\* vkf.k vkt R;kp iyaxkoj iMwu vkfnR;lkgsc vkiY;k vk;q”;kps iqujkoyksdu

    djhr gksrs- R;k jktegkykr gqjgqujh lksU;kHkkÅauh iz;Rukauh oht vk.kyh gksrh-

    vk/kqfudrsps okjs] ;kaf=dhdj.kk}kjs vkY;kus ?kjkr nwjn’kZu] okrkuqdwfyr ;a=.kkgh vkyh

    gksrh- vlsgh gosyhps cka/kdke dkG;k dkrGkP;k pednkj nxMkps vlY;kus ewGpkp FkaMkok

    gksrk- vktwcktwyk map >kMkaps ns[k.ks vls Q.klkps o ukjGkps >kM }kjiky gksrs- jLR;koj

    gsfy;e LVªhV ykbZVl~ vkys gksrs- ,dk m|ksxirh v{k; okPNkuhus toGp ,d gkWVsygh

    dk

  • 11

    ‘krdkr iwoZtkauh R;k gosyhyk dsys gksrs- LVhYV dkj ikfdZax egkjkt jktsikVykauh dsys gkrs-

    okPNkuh gkWVsypk ekyd jktegkye/;s ckWy#e d# bfPNr gksrk- vkfnR;jktsauh dkgh

    bLVsV ;kiwohZ fodyh gksrh- ljdkjdMwu ru[kk gksrk] i.k [kpZgh [kwi gksrk- f’kok; ?kksM;koj

    iSls ykok;ph lo; lokZauk gksrh- ljdkjh fu;ekus o jkts laLFkkukps oru Eg.kwu gh tehu

    feGkY;kus fodrk ;sr uOgrh- okGwps ?kM;kG] lrhps lek/kh eafnj o HkkrqdyhP;k

    jktkjk.khP;k map ykdMh ewrhZ c?kk;yk i;ZVd ;sr vlr- okPNkuh gkWVsYlP;k R;k

    VwfjLVokY;kps }kzjkleksj 60 QwV #anhpk eksBk jLrk iljyk gksrk o iqkysys] Fkd.kkjs] >qd.kkjs o ferHkk”kh gksrs-

    jtuh FkaM ljcr ?ksÅu vkyh-

    ^^vkt mnkl okVrsl\** vkfnR;jkts-

  • 12

    ^^rqEgh mxhp [kar dku Dyce/khy

    fe=kae/;s lksMrs- frFks dkgh isU’kulZ terkr- rqeps eu jesy- ijns’kkrwu vkyks vkgksr]

    tsVyWx gks.kkjp! tkÅ ijr vesfjdsyk 6 eghus gksrk- ukjkt gksÅ udk- ** cj Bhd vkgs]

    Eg.kwu vkfnR;lkgsckauh frph xkMh dkk ekxZ ,sdyk] vls Eg.kwu

    jax m/kG.kkÚ;k lw;kZLrkyk c?kr vkfnR;lkgsc clys- ,d o”kZ [kjsrj ijns’kh eqykadMs etsr

    [kq”khr jkgwu fOglk laiY;kus ijr vkY;keqGs #Gk;yk osG ykx.kkjp! i.k eu ,sdsuk- yxsp

    R;kauh Lor%yk letkoys- ekrhP;k e.;kalkj[kk rks xksy Mksg R;kP;k pdpdhr ik.;keqGs

    e`nw okVs Eg.kwu] ekrhPkk e.;kalkj[kk rks xksy Mksg ekrhPkk vkgs Eg.kwu] R;kps uko e`nwe.kh

    iMys gksrs-

    ,d Mkl ?kksaxkor vkyk o pkow ykxyk- vkfnR;lkgsc rjhgh clwu jkfgys- R;kauh use

    /k#u rks Mkl cjkscj nksu gkrkae/;s /k#u ekjyk- R;kPk osGh R;kaP;k eukr vkys]

    vk’kkrkbZyk vls ekjrk vkys vlrs rj---

    i.k rkbZ ePNj uOgrh- lgt esyhgh ulrh o tj esyh vlrh rj vkiyhp vf/kd

    cnukeh >kyh vlrh- okPNkuhus vkiY;kyk gSjk.k dsys vlrs- e`nwe.kh MksgkP;k FkksM;k

    varjkoj iyhdMs ljnkj iRuh vkuanyhpk ,sfrgkfld okMk o fHkar fnlr gksrh- lkQ IkM>M

    rksMeksM >kyh gksrh- f’kok; R;k r’kk oLrhrys dkgh yksdgh pks#uek#u frFks jkgk;yk vkys

    gksrs- nsoGkrhy dksjho ewR;kZ d/khp pksjhyk xsY;k gksR;k- ?kk.ksjM;k LoLrkrY;k Qj’kk

    ykoY;kus rks vkuandhpk okMk ‘kksHkkghu okVr gksrk- rks ,[kkn;k tqU;k ljnkj ?kjk.;kP;k

    bekjrhor u okVrk lkekU; dykghu o vfHk#phghu okVr gksrk- ,d cq#t iw.kZ

  • 13

    gksrk- dS- ljnkj iRuh vkuanhckbZ bFks jkgk;P;k- bfrgkldkyhu fdrh ?kVuk frFks ?kMY;k-

    egk;q/ndkyhu ppkZ fdrhosGk ;sFks ?kMY;k- R;k tkxh vkrk pksjmpDds jkgrkr- okWpeu

    vU; izkarh;] rss iSls ?ksÅu ek.kls gosyhr lksMrkr- vuSfrd /kansgh pkyrkr vls ,sdys- dS-

    vkuanhckbZauk ewyckG uOgrs- R;kaps uko ykok;yk dq.kh oa’kt ukgh- [kjsrj ,sfrgkfld

    Lekjd tru Ogkos brds Vqenkj vkgs] i.k [kkl vuqnkuizkIr LekjdkaP;k R;k ;knhr rs uOgrs-

    fu;ekr u clY;kus LekjdkaP;k ;knhr R;kaps uko ukgh- ;keqGs rh okLrw ‘kkihr vk;q”;

    txrs vkgs- vkr ljnkjkauh cka/kysY;k f’ko eafnjkps HkXu vo’ks”k vkgsr- i.k nxM o fpjs

    dq.kkdq.kkP;k /kjh ikVk ojoaVs Eg.kwu fojkteku >kys vkgsr-

    i.k ljnkjkaizek.ks vkiY;kykgh dkgh ,dnksu o”kkZr ej.k ;s.kkj- vki.k tkLrhr tkLr

    ngk o”ksZ tx.kkj- uarj vkiY;kgh ;k lqanj jktegkykph dkgh dkGke/;s vkuanyh

    fdYY;kxr n’kk gksbZy fdaok eqys vesfjdsgwu ijr Hkkjrkr ;sr ukghr Eg.kwu gk jktegky

    fdYY;kizek.ks] okM;kizek.ks cusy- okPNkuh jktegkyph vkiyh gosyh gMi djsy-

    lektdkj.kkr iMykp vkgs- gGwgGw eksBk gksbZy o jktegkyke/;s R;kps tulaidZ o

    yksdlsok dk;kZy; lq# djsy- rks lq’kksHkhdj.kk ukok[kkyh o uwruhdj.kkP;k vk’oklukus

    tkxk cGdkosy- rks dkWUQjUl gkWy lq# djk;ps] ckWy#e cuok;ps LoIu iw.kZ djsy- gkWVsy

    cuosy- vkiY;k ek?kkjh ts gksbZy rs! vki.k rj le`/n vk;q”; txyks- ,d lqLdkjk lksMwu

    daVkGk vkyk Eg.kwu rs mBwu egkykdMs pkyw ykxys- [kjsrj jktslkgsc Qksu d#u xkMh

    cksykow ‘kdr gksrs- i.k rs ?kjh tkÅu rjh dk; djk;ps Eg.kwu ?kjkdMs pkyw ykxys- R;kauk ?kjh

    jktegkyh tkosls okVr uOgrs vls ukgh] i.k vkt ckgsj cjs okVr gksrs- vesfjdsps fnol

    laiys- mn;kiklwu vkuan xkopk uok Mko ekaMk;pk- rs euk’kh Eg.kkys-

    ^vkfnR;jkts*

    dq.kkph rjh gkd vkyh- rs Fkkacys- i.k nwjoj dq.khgh uOgrs- e`nwe.khP;k MksgkP;k

    xksnkojh unhP;k fo’kky ik=kr] fuG;k’kkj ik.;kr vkfnR;us izfrfcac ikfgys- ik.;krhy]

  • 14

    vkj’kkrys ek>s #i ns[k.;k] prqj ek.klkps gksrs- i.k loZp vkjls lR; #i FkksMhp nk[korkr

    o vkj’kkr fnl.kkjh izfrfcachr izfrek [kjh vlrsp vls ukgh- jkts R;kaP;k vkj’kkrhy R;k

    #ikoj [kw”k >kys o iqViqVys ^ekÖ;k eukrhy izfrek QDr eykp dGr gksrh o rh eyk

    c?kk;ph uOgrh- * jkts ?kjh iksgkspys- jkts iqUgk iqViqVys- ^ijr tk;ps vkgs vkWLVhuyk- *

    rs rGetY;kojhy nkyukr f’kjys- R;k [kksyhrhy nkyukr dksiÚ;kr ,d eksBh lqjbZ

    gksrh- ,d firGh u{khnkj jkat.k gksrk- oj iwohZ gkrkus uksdj tks u{khnkj ia[kk gyohr o

    jktkauk okjk ?kkyh rlk gkrkus fQj.kkjk dkiMh ia[kk gksrk- tfeuhojhy dksIkÚ;krhy dkrGh

    ?kGhrwu ik.kh lksMwu gok FkaM djk;ph dwyjlkj[kh ;a=.kk gksrh- jktsauh vkrk okrkuqdwfyr

    ;a= ykoys gksrs- ,s’o;kZP;k o mPp jkg.khekukP;k [kq.kk R;k nkyukr tkxkstkxh fo[kqjY;k

    gksR;k- fHkarhojhy vkj’kkr R;kaP;k jktfcaM;k #ikph izfrd`rh fnlr gksrh- i.k eukr

    dqBsrjh R;kauk okVr gksrs dh] eh jktk ukgh- eh jkt?kjk.;kr tUeyks] i.k jktl ukgh]

    jktgal ukgh] eh jktk ukgh- cxGk] h izfrek eh Hkzked

    d#u izfrf”Br v’kh dsyh vkgs- rh r’khp Bso.;kr ek>s fgr vkgs-

    [kjsrj Lor%P;k cfg.khpk vk’kkjktsapk tho ?ks.kkjk nq”V ek.kwl] i.k laLd`rhj{kdkpk

    VsaHkk fejorks- ikfdLrkue/khy dqBY;k’kk xkokr fL=;kauk tls tx.ks eq’dhy dsys tkrs-

    ekjys tkrs Eg.ks- rls eh frps vk;q”; eq’dhy dsys- fryk gkdy.ks gk ekÖ;k izfr”Bspk iz’u

    dsyk- flcyhaxjk;Ogjh] gsok! bZ”kkZ! cqjlVysi.k!

    xWyjhrwu cWVfeaVups dksVZ fnlr gksrs- xkokrhy r#.k] r#.kh la/;kdkGh [skGk;yk

    ;srkr- rso

  • 15

    ykxr gksrh- tls tx.ks [kk.ksfi.ks o okoj.ks teys rh txyh- iksV Hkjk;yk vUu ykxrs Eg.kwu

    ‘ksG;kesakyk ukgh- eh ?kVLQksVkapk Mkx

    ykxysyh v’kksdoukrhy lhrk Eg.kwu fryk eh fg.kor vls- rh jktegkykr [kkyekusus txw

    ykxyh-

    iwohZ baxztkauh ,d lun dkkyh- ts mjys gksrs rs

    nkfxus iyaxkaPks pkanhps ik;] HkkaMhdqaMh] [kjh lksU;kph tj vlysys diMs eksMwu fodys xsys-

    egkykph j;k xsyh- lkodkj mHks djsuk- okdwu ueLdkj dj.kkjs fopkjsuk- ikf’pekR;kaps

    jkts’kkgh FkkVkr [kk.ksfi.ks o okoj.ks o ,sfgd thoukpk miHkksx ?ks.ks vkeP;k jktsikVhy

    [kkunkukus iVdu mpyys- vkfFkZd vkod iqjs'kh gksrh- i.k pSu djkoh ,os

    oSHko xsys] i.k vkEgh HkkÅ vkfnR;lkgsc o lhrkjkeHkkÅ vkrk ák {k.kkyk rjh Jhear gksrs-

    jktokMk gksrk- mPp vfHk#phiw.kZ dyknkyus] IkSlkvMdk gksrk- nkxnkfxus gksrs-

  • 16

    lkBoysyk iSlk gksrk- ‘ksrhps mRiUugh Hkjiwj ;sr gksrs- nqljh ygku okM;kph

    ds’koHkkÅaph okLrw gkWVsyyk HkkM;kus fnyh gksrh- [kkyh yowu vkfnR;jkts ftuk ps n`”Vhus vkrk rqVds o

    rqViqats okV.kkjs cuys gksrs- R;kr vkrk ik.kh uOgrs- ,dnksu fnolkar ik.;kph lks; djrk

    ;sbZy o dkjats jktegky iwoZor gksrhy- eqys vesfjdsyk xsY;koj ,dp uksdj o ,dp nklh

    dkekyk Bsoyh gksrh- okM;kr [aknd o Hkq;kjs gksrh o ,d fofp= vls e`R;wps vnHkqrls xw<

    oy; egkykHkksorh gksrs- R;keqGs pksjkaph Hkhrh d/khgh uOgrh- xkokrhy yksd vtwugh]

    laLFkku [kkylk >kys rjhgh] vkfnR;lkgsckauk jktsleku ekur gksrs- ;kgwu vf/kd dk; gos

    vlrs\ jkrjk.khpk /kqan lqokl ukdkrwu ikj ‘kjhjkP;k jksekjksekar fHkuyk gksrk- jk=hP;k

    dYiusus iwohZ vkfnR;jkts vkuanhr] mRlkfgr gksr- Bjkfod osGh en;] maph tso.k o jk.khpk

    lgokl] jkrjk.khpk lqokl] lq[kklhu jk=! iwoZtkaP;k vk’khokZnkus loZ dkgh

    foyhuhdj.kkuarjgh vkycsy gksrs- jktsikVykaP;k ?kjkr eqyh udks’kkp vlr- vtwugh

    udks’kkp gksR;k- nksu eqyxs >kY;kus vkfnR;jktsauk LoxZ nksu cksVs mjyk gksrk-

    rls ikgrk muikolkus o dkGkus egkykoj ifj.kke dsyk gksrk- rks jkts’kkgh ns[k.kk

    egky dkghva’kh [kaMgj okVr gksrk- i.k vkr xsY;koj izos’k djrkukph ykWat] fpapksGh tkxk

    o cjsp u{khnkj [kkac gksrs o ojps nkyu HkO; gksrs o jax#i oSHko jk[kysys gksrs- tjh ckdhpk

    Hkkx frrdklk [kkl uOgrk- rjh ,sVnkj gksrkp- dyknkyukr tqU;k dkGkph eksBeksBkyh

  • 17

    rSyfp=s lksusjh dkBkP;k Ýsee/kwu f=ferh Hkkl nsr gksrh- fp=krhy ?kksMs gh vxnh vkrk

    m/kGrhy vls gqcsgwc jaxoysys gksrs- MkfGch vksBkaP;k fL=;k gksR;k- ikolkr fHkt.kkjh] vkrk

    Ugkowu vkysyh] ik.kh Hkj.kkjh] v’kk rSyfp=kaleksj jkts mHks jkfgys- vk’kkjktsauh jaxoysys

    ,d fp= gksrs] [kkyh fyfgys gksrs] ^lqU;k lqU;k eSQyhr ekÖ;k*- iqqG>qGr vlrs-

    R;kaph /kMkMh o gq’kkjh eyk ?kkcjowu ek>k tho nMiwu Vkdh- Eg.kwup rj eh R;kapk dkVk

    v’kkizdkjs dkkgh QksVks ykxsy- tUe 1956] e`R;w 2020\! bFks gkWVsy

    gksbZy- yksd glr f[knGr gosyhr ;srhy- nk# firhy o ckWy#ee/;s ukprhy] ;k tkxsps

    ikfo«; dk; jkghy\

    lqanj ty’kkr vpkud QqVD;k dkukpk di gkrh ;kok o R;keqGs R;k dikrwu ponkj

    pgkgh cspo okVkok] rls R;kauk okVys- rs ojP;k etY;kojhy lTtk toG Vsdys- ijns’kkrwu

    vk.kysY;k nqfcZ.khus rs ifjlj fuj[kw ykxys- leksjP;k ?kjh okPNkuhPkk tkobZ fetk’khr R;k

    Ik;ZVdkauk ekfgrh lkaxwu glr gksrk o vki.k R;kyk rqPN ys[kr gksrks- i.k vkt R;kus nksUgh

    tkobZ gkrk’kh /kjys gksrs o [kq”khr gksrk- nksUgh eqyhauh ofMykaP;k /kan;kr ik; jksoys gksrs- o”kkZ

    ps lgk efgus] Eg.kts VwfjLV fl>uyk rs dqVqac ;sFks ;sbZ- ,joh R;akph ‘kgjkrlq/nk tkxk gksrh]

    frFks rs jkgkr vlr-

    Hkwdsph tk.kho >kyh- vkfnR;jkTks vkr eqnikd[kkU;kdMs oGys- njoktk lrkM m?kMk

    gksrk- vkr nsokik’kh lebZ tGr gksrh- ;’kksnkP;k vkbZus ¼eksydj.khus½ lqxzkl Lo;aikd

    dsyk gksrk- jtuhjkts vtwu fHk’khP;k ikVhZrwu ijr vkY;k uOgR;k- egkykP;k xPphr tkÅu

  • 18

    en; I;kos Eg.kwu vkfnR;jkTkuhs uksdjktoG bPNk O;ä djrkp] Hkhekus xPPkhr

    ‘kkfe;kuk[kkyh tkGhnkj fVikW;oj lqjbZ] en; ¼fons’kh½ dV Xyklsl lksMk vk.kwu Bsoyk-

    xPphrgh ,d fÝt gksrk- ojrh vkdk’k gkr oj dsys rj rkjs rksMk;yk ;srhy brds toG

    okVr gksrs- vkfnR;jkTkps jktfpRr mYgklys-

    vkfnR;jktsauh jlkLokn ?;k;yk lq#okr dsyh- iwohZ Hkjiwj peps] uksdj] enruhl]

    fe= o rRle yksd xjkMk ?kkywu vlr- fons’kkr xsY;keqGs xzqi rqVyk gksrk- tesy] terhy

    QqdV [kk.kkjs terhy iqUgk! vlrhy f’kra rj terhy Hkqra gGwgGw Eg.kr jktsauh ,dV;kusp

    I;k;yk lq#okr dsyh- nksu isx iksVkr tkrkp xk=s lSykoyh- ^vlrhy ‘khrs rj terhy

    Hkqrs! * i.k ‘khrs dqBs\ dls Ogk;ps ;k eqykaps\

    lksU;kHkkÅlkgsc cksyrkgsr vlk Hkkl vkfnR;jktsauk vkyk- R;kauh pedwu

    vktwcktwyk ikfgys- dq.khp uOgrs- ^^vkfnR; vjs fdrh js Egkrkjk >kykl! ekÖ;k [kksyhyk

    vkx ykxyh] fo>o js- ** iqUgk rlkp vkokt vkyk- xPphr xkj okjk lqVyk gksrk- i.k

    ?kkekus FkcFkcysys jkts ?kkbZ?kkbZrp /kMiMr [kkyh vkys- R;kaps ik; yViVr gksrs- R;kauh

    nkyukr ;smu CyMizs’kjph xksGh [kkYyh- vk’kkrkbZpk gDd fgldkoyk- xkodÚ;kauk]

    yksdkauk yqckMwu iSlk feGoyk] i.k rk#.; ukgh jk[krk vkys- rs iyaxkoj iMys o euk’kh

    Eg.kw ykxys-

    ^^ekÖ;k eqykaps dls gksbZy\ thoukP;k ukVdkrhy rhu vadkaP;k rhu ?kaVk >kY;k

    vkgsr- vk;q”;kps rhugh vad ckyi.k] rk#.; e/;kUg] e/;arjkfouk ikj iMys vkgsr-

    dqBY;kgh {k.kh iMnk iMsy- ej.;kiwohZ vkRepfj= fdaok ek>h dFkk dqBsrjh fygk;yk goh-

    fygwu iqUgk ,dnk rs vkiysp vk;q”; =;LFk jhrhus c?kwu rs vuqHko xaxkiZ.k d#up eh

    iwokZ;q”; o uoktUe R;kauk lkeuk d# ‘kdrks- vijk/kh Hkko eyk ukgh] i.k lR; lkaxk;ps

    vkgs- ,[kknh@,[kknk ukrsokbZd idMwu R;kP;ktoG fy[kk.k djkos- izs;lhcnny vusd dFkk

    fyfgY;k xsY;k- cgh.kHkkokacnny ,dgh ukgh- ek>s gs vuqHko dnkfpr cgh.k Eg.kts dk; gs

  • 19

    lkaxw ‘kdrhy- eyk rjh vtwuIk;Zar vk’kkjkts dk; vtc jlk;u vkgs] gs letysys ukgh-

    ** jkts Lor%’kh cksyw ykxys-

    dqBY;k’kk cf{klklkBhgh vk’kkjktsaps uko lqpoys xsys gksrs- dqBY;k’kk 'kkGsyk]

    oxkZyk ikB;iqLrd Eg.kwu R;kaps fy[kk.k Bsoys gksrs- R;kauk c{khl feGkys vkgs] rj R;akP;k

    yksdfiz;rspk Qk;nkgh ?;k;ykp gok- ,dnk fu’p; d#u R;kauh ,dk fe=kyk Qksu dsyk o

    vkRepfj= ys[kukpk euksn; O;ä dsyk- thouxkFkk fdaok vknjkatyh fdaok dqyo`Rrkar fdaok

    loZp ,d= fygkos- ,[kknk o`/n] ofj”B ukxfjd ikBok- R;kyk rsoksi ykxyh-

    nqlÚ;k fno’kh okPNkuh vkRepfj= fyfg.;klkBh r:.k L=h ysf[kdk vydk ?ksÅu

    vkyk- rh ,d rMQnkj eqacbZph vk/kqfud L=h gksrh- i.k jtuh jktsauh fryk ckb Eg.kwu ijr

    ikBoys- rh bfrgklkps la’kks/ku dj.kkjh gksrh- i.k rjhgh iRuh R;k L=hyk Eg.kwu udks

    Eg.kkY;k- ,d lkBs vkMukkokps o`/n gtj >kys- R;kauh vk’kkjktsP;k fy[kk.kkaoj fo’ks”k

    vH;kl djk;ps Bjoys gksrs- R;kaP;ktoG vk’kkjktsaph cjhp gLrfy[khrs] LraHk o dk=.ks

    teoyh gksrh- L=h thoukoj rs vH;kl djr gksrs- R;kauk ewyckG uOgrs o iRuhgh okjyh

    gksrh- eh vkfnR;jktsauh R;kauk fy[kk.k lkaxk;yk lqjokr dsyh- ^^iqLrd iw.kZ gksbZi;Zar

    R;krhy etdwj o eh vkRepfj= fyfgrks vkgs gs ckgsj lkaxk;ps ukgh- eh dkgh tgky

    lkafxrys rjhgh fyfgrkuk R;kr eknZo] vnc ikfgts- ** rs lkBsauk Eg.kkys- rqEgh fy[kk.k

    eatwj dsY;kf’kok; eh izdkf’kr dj.kkj ukgh- lkBsuha lqpoys- ,dk tkM oghr R;kauh

    fy[kk.kkyk lq:okr dsyh- R;kaph jkg.;kph lks; jktsauh egkykrp dsyh- 'kh”kZd Bjys-

    lqU;k lqU;k essSSsQyhr ekÖ;k] rlsp xhr xkr vkgs

    ok lqU;k lqU;k essSSsQyhr ekÖ;k eh xhr xkr vkgs-

    vkfnR;jktsauh [kq’khr eku Mksykoyh- jkts lkaxw ykxys-

  • 20

    1 frps ek>s ukrs]

    gh dFkk ek>h o frph vkgs- rh ek>h cgh.k gs frps ek>s ukrs- ,dkp vkbZps jDr

    vkEgk nks?kkrwau okgrs- eh vkfnR; jktsikVhy- ,dk mPp l/ku jkts?kjk.;krhy lqiq=! ekÖ;k

    T;k fopkjkaph ykt okVkoh vls fopkj eh iwohZ dky vkti;Zar vfHkekukus ekaMr vls-

    iq= Ogkok iqaMk R;kpk frUgh yksdh >saMk-

    v’kh ek>kh ekÖ;kcíyph dYiuk gksrh- vkti;Zar gksrh- eyk pkj cfg.kh gksR;k o

    ,d HkkÅ – Hkkokps uko lhrkjke gksrs o pkj cfg.kh lquank] lquhrk] olq/kk] vk’kk] lquank

    lokZr eksBh gksrh o lquank ekÖ;k dGR;k o;kiwohZp lkljh vi?kkrkus okjyh gksrh- gqaM;klkBh

    fryk NGys gksrs- lquhrk] olq/kk o fr?kh t.kh R;kauk fnysY;k ?kjh lq[kh gksR;k- gksR;k dh ukgh

    ekfgrh ukgh- R;k fnY;k?kjh jkgkr gksR;k Eg.kts ukanr gksR;k- d/khe/kh iwohZ ;k;P;k- i.k

    vkrk laidZ uOgrk- vkiY;k ?kjh R;k Bhd vlkO;kr vkf.k letk lq[kh ulY;k rjhgh eh o

    iRuh o vlsgh brds yckM gksrks dh] R;kauh lkljP;k =klkyk daVkGwu vkRegR;k dsyh

    vlrh dh ukgh] ekghr ukgh- i.k prqj v’kk vkeP;k =klkyk oSrkxwu t#j dsyh vlrh-

    vkEgk gq’kkj nks?kk Hkkokauk ek= uf’kckus xksÚ;k o cÚ;k ck;dk o lq[knk;h ukrsokbZd feGkys

    gksrs- vkEgh Lor% HkkX;oku gksrks o vkgksr- vkEgk nks?kk Hkkokauk nksu nksu eqys gksrs o eqyh

    ukgh tUeY;k ;kph lks; d#u rks vkuanksRlo vkEgh vfHkekukus lktjk djhr vlw- vlsgh

    eyk vkBors- cfg.khaph Hkkrqdyh jaxyh dh] eh R;kr ikgq.kk Eg.kwu tsok;yk tkbZ o tso.k

    dsY;koj [kkÅ [kkYY;koj nq”Vi.kk d#u R;kaph Hkkrqdyh eksMwu R;kapk [ksG eksMwu Vkds-

    Hkkrqdyh eksMY;koj cfg.kh jMr- eh tksjtksjkr gls- eh dqynhid gksrks- R;keqGs cfg.khaP;k

    rdzkjhdMs vkbZoMhy nqyZ{k djhr-

    eh iapohl o”kkZapk gksrks- vk’kkjktsa ,dks.kohl o”kkZP;k gksR;k- vkEgkyk cfg.khgh

    ulR;k rj vkEgkyk okVrs vkEgkyk LoxZ nksu cksVs mjyk vlrk- ekÖ;k oj tckcnkjh QDr

  • 21

    vk’kkphp gksrh o eyk rh gh udks gksrh- vk’kkjkts ns[k.;k gksR;k Eg.kts ‘kksHkslkBh cjh v’kk

    uOgs rj :ckcnkj HkkjnLr dykdkj gksR;k- eqyxh gksÅ u;s Eg.kwu eh nksu osGk iRuhpk

    ‘kgjkr xHkZtykfpfdRlsuarj xHkZikr d#u ?ksryk gksrk- tckcnkjh rhgh eqyhph dks.k

    ?ks.kkj\ iSlk [kpZ dks.k dj.kkj\ eyk ujk/ke] nq”V Eg.kky] i.k ;k ns’kkr cÚ;kp fod`r

    iq#”kkaphgh iq#”kh opZLoh o`Rrh vkgs- R;kauk ^rh* goh L=h Eg.kwu] ‘kjhj Eg.kwu] eqyxh Eg.kwu

    udks- vkbZ ,dk laLFksph laLFkkfidk gksrh- R;kp ,dk ^dU;k okpok eksfges*lkBh eh gh

    lnL; cuyks gksrks- i.k rs ek>s #i Qlos gksrs- gks osG dkkyk- eh Eg.kkyks] ^^cjs >kys! **

    vkbZ Eg.kkyh] ^^ukgh js] eqyxk dk;] eqyxh dk;- vkbZyk vkiyh eqya gohp

    vlrkr- ** ek>h vkbZ lk/kh] v/kZf’kf{kr] vMk.kh ckbZ- fryk dk; dYiuk cnyysY;k

    dkGkuqlkj txkr eqyhP;k xHkkZpk xHkZikr dj.kkÚ;k vk;k ;s.kkj vkgsr- [kjs rj vki.k

    gksÅu ekÖ;k ck;dksuslq/nk frph bPNk Eg.kwu eqyxh udks Eg.kwu xHkZikr dsyk-

    ^^vk’kkrkbZ lkj[kh xYyhr csokjl fQjk;yk eqyxh udks- ** jtuhjkts usgeh Eg.kr

    vlr- R;k okD;koj dMh Eg.kwu vkEgh pkS?ks] nks?ks HkkÅ $ nksu R;kaP;k 2 ck;dk fQnhfQnh

    glyks- i.k rkbZyk vk/kkj ns.;k,o

  • 22

    cgh.k udks Eg.k.kkjk gksrks- R;k dkGh vkbZ gh vpkud lektlsok d# ykxyh gksrh- vkbZP;k

    R;k cWxsr vkbZus okjysY;k cfg.khyk fyfgysys i= lkiMys- lquank d’kkus okjyh vlsy o

    vkbZph O;Fkk R;k i=krwup dGyh- jktsikVykauh rs th.kZ i= lkBsasdMs Eg.kts ys[kdkdMs

    vk.kwu fnys o R;kyk eksB;kus okpk Eg.kkys-

    lkBasuh rs i= okpys &

  • 23

    2 ekÖ;k ykMD;k ysdhl]

    l- u- fo- fo- ]

    rqyk fyfgysys gs ifgys o ‘ksoVps i=-

    rqÖ;kosGh eyk fnol jkfgys vkf.k uL;tyfpfdRlk d#u ?;koh o eqyxk gksÅ

    n;kok fdaok xHkZikr djkok vlk vkxzg lklwus /kjyk- i.k ek>hgh bPNk uOgrh o rs teys

    ukgh- [kjsrj eksBs HkkÅ gksrs- R;keqGs rw eqyxh >kyh Eg.kwu gkdkjh djk;ps dkj.k uOgrs- i.k

    eqyxk gok gk gO;kl vkiY;k lektkr vlrks uk! jkt?kjk.ks gksrs- i.k lqf’kf{kr rjhgh--- rj

    eqyxh >kyh gks! Eg.kwu ek>s irh rqyk c?kk;yk vkysp ukghr- Qssanjh >kyh Eg.kwu lklwus

    vogsyuk dsyh- vxnh rsykik.;kyk] va?kksGhyk ckbZ&nkbZ ykoyh ukgh- eh ts vk;q”;Hkj

    Hkksxys rs Hkksxk;yk uohu cGh vkyk Eg.wku ehgh MksG;kyk inj ykoyk- fu.kZ; pqdyk gksrk]

    i.k vkrk dkghgh djrk ;sr uOgrs-

    xksjh xksjh ckgqyhlkj[kh rw ikG.;kr etsr igqMyh gksrhl- cksVs pks[kr gksrhl] Hkwd

    ekjr gksrhl] jMwu xIi clr gksrhl- vHkkokps ft.ks vkEgh rqÖ;koj rsOgkiklwup yknys-

    ojP;k xYyhrhy MkWDVjh.k ckbZ ckG c?kk;yk vkY;k- R;k Eg.kkY;k] ^^rqyk eqyxh udks

    vlsy rj ns eyk- eh Nku lkaHkkGhu ckGhyk- ** ek>s irh rq>s lksU;kHkkÅa oMhy Eg.kkys]

    ^^nsÅu Vkd- yXu ukgh >kys Eg.kwu MkWDVjhu ,dVh jkgkrs- dq=h ?ksÅu fQjrs- rh MkWDVjhu

    vkgs- frykgh vk/kkj gksbZy o vkiY;kyk uarj iqUgk eqyxk gok Eg.kwu la/kh ;sbZy- ** i.k

    ek>s eu gksbZuk- eh rqyk ?ksmu ?kjh vkys-

    lksU;kHkkÅauk] ofMykauk rq>h ek;k uOgrh- eksBk HkkÅ rj fgyk fofgjhr Vkd] eyk

    ekaMhoj ?ks! Eg.kr vls- rq>h rw ek= vax.kkr] >ksikG;koj fdoak xPphrhy m?kM;k ikG.;kr

    eLri.ks vkdk’k&panz lw;Z&pkan.;k Qqys >kMs fuj[kr vlk;phl- rqyk lkaHkkGk;yk eh y{eh

    ukokph ckbZ Bsoyh- lklÚ;kauh iqUgk la/kh ?ks EgVys- i.k eh Bjoys dh] ,dfnol xqipwi dqVqac

    fu;kstu ‘kL=fØ;k d#u ;k;ps- uoÚ;kus /kqliwl dsyh- eh ek= Eg.kk;ph &

  • 24

    ^^eqyxh vlyh rjh ,d fnol uko dkkysgh vlrs- vkiY;k lektkr nqxqZ.kh eqykph fdaer lnxq.kh eqyhis{kk

    tkLr vlrs- rq>k HkkÅ rqÖ;kis{kk rhu o”kkZus eksBk gksrk- i.k rks eqyxk vkgs Eg.kwu loZ=

    Hkko [kkÅu tkr vls- rw v{kj’k% dGR;k udGR;k o;kiklwu misf{kysyhp gksrhl- eh rq>s

    uko Bsoys gksrs lquank- rw loZ dke djk;yk f’kdyhl- cksVs oGk;P;k vk/khp rqyk Lo;aikd

    dGw ykxyk- rw ‘kkG sr ifgyh ;sÅ ykxyhl-

    ,d fnol lhrkjkeP;k ‘kkGsrhy xq#th R;kP;k oxZfe=kauk o R;kyk c[kksVs /k#u

    rØkj ?ksÅu ?kjh vkys o ofMykauk Eg.kkys- ^^gh eqys dkWih djr gksrh- ** oMhy ‘kkar clys-

    HkkÅ ‘ksiwV ?kkywu clyk- rks xsY;koj Eg.kkyk] ^eh dkWih dsyh ukgh- ‘ksoVh loZ [kdkuk

    rqÖ;kojp fu?kkyk- * lhrkjke Eg.kkyk- ^^gh usgeh ifgyh ;srs] y{k Bsok- ghp dkWih djrs

    dk\** ofMykauh rqÖ;koj gkr mxkjyk o larki rqÖ;koj dkkyh-

    rw jMw ykxyhl- eh gGn ykoyh- pwd dq.kkph\ dkWih dq.kh dsyh\ o ekj rqyk dk\ iq#”kh

    opZLo nqcZy vcysojp dk\

    vk;q”; vlsp vlrs & dq.kkP;k rjh xqUg;klkBh dq.kkpk rjh cGh tkrks- jLR;kus

    pky.kkÚ;k ,dkpk /kDdk nqlÚ;kyk ykxwu frljsp dq.khrjh t[keh gksrs- rqÖ;k HkkokP;k

    ojp”E;kph o xqaMkfxjhph rh lq#okr gksrh- vkEghgh Fkakcoyh ukgh- rqÖ;k ifgY;k ;s.;kps

    f’k”;o`Rrhps] fp=kps] Lo;aikdkps dq.khgh d/khgh dkSrqd dsys ukgh- rjhgh rw vkiyh vki.k

    dkghrjh okpr] fyghr] fp= dkh fp= c?kk;yk vusd

    t.k ;sr- rq>h vax.kkryh jkaxksGh usgehp usVdh vls- ckxsr QG>kMs] Qqy>kMs yko.ks]

    vax.k ‘ks.kkus lkjo.ks gh dkes rw uksdjkadMwu d:u ?;k;ph- lokZr rqyk vOoy ekdZ vlr- rw

    ykMdh ysd gksrhl- jkt?kjk.;krgh rw lk/ksi.kkus jkgkr vls- rqÖ;k #ikus ekÖ;k ?kjh dLrqjh

    e`x vkyk gksrk- R;k lqxa/kkus ekÖ;k ?kjkps uko loZ= jks’ku gksr gksrs- vkeph dhrhZ f}xqf.kr

  • 25

    gksr gksrh- d/kh d/kh n;k ;koh ,ok HkkÅ ykMkr gksrk- rw ek=

    ?kjxM;kizek.ks xqykekizek.ks d”V djhr gksrhl- ckjdk cqVdk rq>k v’kDr nsg vtwugh

    vkBorks- R;k dkghp fnolkaP;k =klkr rqyk iksVnq%[khus mBorgh uls- i.k--- d’kh rjh ik;

    vkss xIi cl.ks Eg.kts ewd laerhp gksrh-

    rqÖ;k tUekcíy uojk ?kkywu ikMwu cksyr gksrkp- R;kp Hkjhl Hkj gk eqyxkgh- rq>k

    HkkÅ lhrkjke cksyw ykxyk- eqykps uko jke BsoY;kus rks jke FkksMhp gksrks- ^^fcu gqaM;kph

    d’kh [kisy gh ejrqdMh\** lhrkjkeps rs ‘kCn jkeck.kkizek.ks oehZ ykxr o rw jMw

    ykxk;phl- oks lkjl i{kklkj[ks ykac

    Vkaxk Vkdr pky.ks] vxnh i{kh tkrhpsp gksrs- fulxZ rlk lokZaukp lkj[kk vlrks- rks lw;Z

    i`Fohojhy lokZaukp lkj[kk izdk’k nsrks- ckyi.k] ;kSou] o`/nRo] e`R;w gs pØ rj fulxZ

    fu;ep vlrs- ek>h lklw okjyh- vkEgh Egkrkjs >kyks- rw r#.k >kyhl- rqÖ;k ‘kjhjkoj

    ;kSoukP;k [kq.kk Li”V fnlw ykxY;k- rqÖ;k Hkkokis{kk rw loZp ckcrhr mtoh B# ykxyhl-

    R;kauk izfrdwy ifjfLFkrhr okojkos ykxrs R;k rkjdk vkiksvkip Lo;aizdkf’kr gksrkr- rw

    rstLoh o fopkjh cuw ykxyhl- R;kosGh rqyk ldl vkgkj fnyk vlrk rj uDdhp rqyk

    ^^eqyxh o ukjG nÓk** lkaxwu dq.kkgh jktdqekjkus glr mpywu usys vlrs-

    vkt eyk okVrs--- eh fdrh ew[kZ gksrs] eyk eqyxh [kiok;ph gksrh rj eh ?kklwu

    iqlwu uVowu O;ofLFkr Bsoyh vlrh rjh toGiklP;k dq.kh] ukR;krY;k dq.kh dnkfpr

    v{k;us rqyk ekx.kh ekxwu QqdVlq/nk dsyh vlrh- rqÖ;k Hkkokyk tUekiklwup rq>h vlw;k

    gksrh- rqÖ;k gkrkrys [ksG.ks rks vksksiyh vlyhl dh] rqyk

  • 26

    kyk- rks Eg.kkyk-

    ^^vls dls rksaM myVwu cksyrsl- eqyhauk dqBs fuoMhpk gDd vlrks dk\ gks;] frph bPNk

    ukgh rjh fryk R;kp ?kjh nsÅ;k f’k{kk Eg.kwu- iq#”k d/kh chtoj gksr ulrks- eqyxh Eg.kts

    xk;h] T;k nko.khyk cka/kw frFks ukank;ps- R;kpsp midkj vkgsr- vki.k jkt?kjk.;kryh ek.kls

    gksrks- rks Lo[kpkZus yXu dj.kkj vkgs- **

    oMhy Eg.kkys] ^^Hkkokps yXu gksbZy] fgpk =kl udks- mjdk ,dnkps- **

    jkt?kjk.;kryh rw fgEer d#u Eg.kkyhl] ^^ek>k dk; =kl vkgs\ eh ?kjph dkes

    djrs- uksdjkapkgh [kpZ ukgh- fcys eh Hkjrs- cWWadsps O;ogkj djrs- eyk ‘kgjkr f’k{k.kkyk Bsok

    o nqljs ,[kkns LFkG c?kk- eyk ;k egkykr iMw nsr- eh d/khgh jkt?kjk.;kpk vfHkeku

    nk[koyk ukgh- **

  • 27

    ^^xIi cl] xoZ >kyk dk\** HkkÅ vksjMyk- R;k jkt?kjk.;kpk vfHkekusus lsdaMgW.M

    eqyk’kh rq>s yXu >kys- cgj vksljysys vkslkM >kysys] eksgksj xGwu xsysyk rs catj] ?kj-

    [kaMgj lkj[kh ‘ksrh] lkcjhP;k >kMkauh ‘ksrkps cka/k cka/kysys vlY;kus dkVsjh okV.kkjh rh

    tehu rqÖ;k uf’kch vkyh- uojk dqjdqjk gksrk- NksV;k NksV;k xks”Vhr fdl ikM.ks] okn

    ?kky.ks] fpM.ks fijfij dj.ks ákeqGs R;kP;k dikGkojph vkBh d/kh xsyhp ukgh- R;kP;k

    ifgY;k iRuhP;k e`R;wcnny ekfgrh vlwugh vki.k mxhp fnyh] vls eyk okVw ykxys-

    glY;koj ,dlkj[ks fnl.kkjs rq>s NksVs NksVs efgjihps nkr eyk uarj fnlysp ukgh-

    HkkokP;k yXukr rw vkyhl rsOgk rw R;k lalkjkyk foVysyh fnlyhl- rq>s xkÚgk.ks eh

    rqÖ;k ofMykaP;k dkuh ?kkrys o pkj e/;LFk ?ksÅu cksy.kh djkoh vls lqpfoys- rsOgk rs prqj

    jktdkj.;kizek.ks xIi clys- nksUgh ?kjkarhy rq>s LFkku rqyk letys rjhgh rw ijr tk;ph

    fgEer dsyh ukghl- R;ko#u o rqÖ;k u gl.kkÚ;k mnkl MksG;ko#u rq>h t[ke eyk dGr

    gksrh- xkokr izR;sd ?kjVh eqyhapk iz’u gksrk- i.k rq>k iz’u R;k NksV;k McD;k ,okys gksrs- vkEgh R;kP;k

    yXukr ls lkftjs #i R;kaP;k utjsr [kqis- eukus

    foLdVysY;k lalkjkr rw rMtksMh iyhdMs xsyh gksrhl-

    eh ekÖ;k lqusyk d/kh =kl fnyk ukgh- ekÖ;k eqyhyk ek= lkljh =kl Ogkok\ ,dk

    ldkGh rw grk’k iMysyh gksrhl- eh fopkjys] ^^mBk;ps ukgh dk\** rqÖ;k HkkokP;k o

    ofguhP;k [kksyhpk njoktk can gksrk o ekxhy nkjh tk;yk jLrk R;kp [kksyhrwu gksrk- can

    gksrk- rqÖ;k Hkkokus rq>s v{k;cjkscj yXu gksow fnys ukgh vkf.k rks ek= etsr gksrk- rjh rqyk

    fgMhlfQMhl d#u rqÖ;keqGs ,dkar feGr ukgh] vls lkaxwu rs nks?ks ‘kgjkP;k xkoh]

  • 28

    ckgsjxkoh e/kqpanzklkBh okjaokj tkÅ ykxys- rs u dGork vusd fnol jkgr vlr- R;kpkgh

    jkx rqÖ;k ofMykauh lksU;kHkkÅjktsuh rqÖ;kojp dkkyhl- i.k

    uksdjh feG.ks rjh lksis vlrs dk\ okbZV cksy.kkÚ;kaps rksaM FkksMhp /kjrk ;srs- HkkokP;k

    ck;dksps vksVhHkj.k gksrs- r’kh rw vLif’kZr gksrhl- i.k rqyk eqys ukgh Eg.kwu vkEgh rqyk

    dqekjhds,soth oka>ksVhpkp vieku fnyk- dkG cnyyk Eg.krks- i.k eh vkbZ vlwugh] L=h

    vlwugh rqyk tk.kys ukgh- rqyk enr dsyh ukgh- ikjaifjd csM;kauh vkEgh ,desdhauk dk

    nq%[kkorks\ L=h ghp L=hph ‘k=w dk\ rh dkGks[kh foG[kk ?kky.kkjh mnklh] jk=hph okV ikgkr

    tkG.kkjk fnol xqjklkj[ks d”V d.;kl rw ?kkyor gksrh o jk=h jMr gksrhl- ,d fnol rq>kk

    rks uojk rqyk ?;k;yk vkyk- rqyk tk;ph bPNk uOgrh- eyk ikBok;ph uOgrh- Hkkokyk rw

    utjsleksj udks’kh gksrhl- ofMykauk rw eksydjh.k Eg.kwu goh gksrhl- uO;k lqusyk rw ?kkywu

    ikMwu cksyk;yk ,d O;Drh Eg.kwu goh gksrhl- r’kk rqEgh nks?kh eSf=.kh gksÅ ‘kdr gksrk- i.k

    u.kan&Hkkot;hps vo?kMysyss ukrs rqeP;kr fuekZ.k >kys- rqÖ;k lkSn;kZeqGs rh rq>k gsok d#

    ykxyh- iq#”k tkrhph vusd fx/kkMs rqÖ;k Hkksorh fxjV;k ?kkyw ykxyh- uojk ?;k;yk vkyk

    gksrk- i.k nqlÚ;k cktwyk---

    ^uoÚ;kus lksMysyh ckbZ vkgs]* vkiY;kyk la/kh feGsy Eg.kwu rqÖ;k vorhHkorh tkGs

    Vkd.kkÚ;kaiklwu rq>s j{k.k djk;ph fgEer vkeP;kr uOgrh- vkEgkyk lksU;kHkkÅjktsukgh

    injkrhy fu[kkjk ckgsj Qsdk;pk gksrk- iz’u dlkgh d#u lksMok;pk gksrk- rq>k uojk

  • 29

    cksyr vlrkukp uO;k lqusus rq>h cWx /kidu vkiVwu ckgsj vk.kwu Bsoyh- rw [kkYkP;k ekusus

    uoÚ;k cjkscj ckgsj iMyhl-

    rqÖ;k utjsr nq%[k gksrs- jkx gksrk- vieku gksrk- ekgsj Eg.kts osnuk!

    ekgsj Eg.kts [kksVs opu fd oapuk!

    ekgsj Eg.kts vMo.kwd dh Qlo.kwd\

    ekgsj Eg.kts dVh irax-

    /kkxk rqVY;koj HkjdVw ns.kkjs ?kj\ ekgsj Eg.kts can fjdkek fyQkQk- rjh eh rq>sp

    ekgsj ps xhr xkRks vkgs- tkrkuk rw Eg.kkyhl- ^^vkbZ rw ek>h vkbZ ukghl- rw Hkkokph vkbZ- **

    vkf.k rw ekxs oGwu u ikgrk R;k cSyxkMhr clyhl-

    ,[kknk efguk xsyk- rw jeyh vlkohl Eg.kwu eh nqyZ{k dsys- ?kVLFkkiuk vkyh- R;k

    jk=h eyk fofp= LoIu iMys- ^^dq=k ;sÅu ?kj eksMwu] nsOgkjk ikMwu ?kjkojps dksoGs /kkU;

    [kkÅu xsyk- ** eh vksjMr tkxh >kys- i.k eh rqyk c?kk;yk vkys ukgh- okVys rw ekÖ;k

    cjkscj ekgsjh vkyhl rj iqUgk iz’u fuekZ.k gksbZy- ,d fnol leksjP;k dkWyuhr lkaxkok

    vkyk- rqyk vi?kkr >kkyk vkgs- HkkÅ cki o eh xkMhrwu rqÖ;k ?kjh vkyks- i.k vkEgh

    iksgkspk;yk Qkj m’khj dsyk gksrk- rq>k iwohZp e`R;w >kyk gksrk- rqÖ;k Hkkokus] ofMykauh [kkank

    fnyk- [kjs [kkansdjh rsp gksrs- rsp rj rqÖ;k e`R;wps dkj.k gksrs-

    rqÖ;k vaR¸k;k=syk cjhp xnhZ teyh-

    T;kauh [kkank fnyk rs rq>s [kquhp gksrs- dqByhgh fpBBh] dqBykgh lans’k u Bo srk rw

    xsyhl- rw lkafxrys ukghl vls ukgh- vkEgh nqyZ{k dsys- vkEgkyk dGys ukgh vls ukgh-

    vkEgh rs dGwu u dGY;klkj[ks nk[koys- vkEgh tk.kwucqtwu VkGys- vkEgh eqyxh

    okpok;yk goh gksrh- i.k vkEgh R;k yk;dhpsp uOgrks- gqaMkcGhyk ekgsjlq/nk lkljbrdsp

    tckcnkj vlrkr- vkt rq>s uko orZeku=kr Nkiwu vkys- i.k iku lgkoj pkj vksGhph

    ckreh vkyh- ^vi?kkrkr jkt?kjk.;kryh fookfgrspk e`R;w*] vkEgh rqyk ?kjkps uko jks’ku

  • 30

    dj.;kph la/khp fnyh ukgh- vkEghp rj rqyk eksydjh.k cuoys vkf.k lkljP;kaaukgh rq>s

    udkslsi.k nk[koys- rqÖ;k e`R;wyk lklj,os oMhy ofguh o HkkÅ ftych [kkr gksrs- R;kP;k gl.;kf[knG.;krlq/nk

    qqqdkghgh nq%[k uOgrs- rw ekÖ;k vkrM;kapk rqdMk gksrhl- R;kph dq.khgh uOgrhl- mn;k ehgh

    esys rjhgh gs tx vlsp pkyw jkghy- egkykrhy okGwP;k ?kM;kGktoG eh clys-

    txkrhy dqBY;k vkbZofMykauk vkiY;k eqyhpk vlk e`R;w >kysyk c?kk;yk

    vkoMsy\ i.k rq>s oMhy Eg.kkys-

    ^^cjs >kys gs ?;k rs ?;k] frps j{k.k djk gs Vqe.ks laiys- ** eyk okVys cjs >kys- ^^rw

    gh lqVyhl] ehgh lqVys- ** vkiY;k vkoMR;k O;Drhps nq%[k ikgwu vkiY;kykgh osnuk

    gksrkrp dh! vFkkZr gh [kskVh iGokV HksdMi.kk gksrk-

    ek; Eg.krs ysdhyk] ykMdh ek>h iksj

    ej ,dnkph ej AA rqÖ;k ák lalkjkpk ekÖ;k thokyk ?kksj AA 2

    eu jesuk- eh lrhP;k lek/khtoG cls- ek>s eu lalkjkyk foVys- eh osxosxG;k

    nsoGkae/;s fQ# ykxys- osxosxG;k laLFkkar mxhpp tkÅ ykxys- gks – rsoh vijk/kh

    Hkkouk eyk [kkrs- vktwcktwph ?kjs o ukrsokbZd] R;kaP;k eqyh o rh R;akP;k ?kjph R;kaph

  • 31

    izkfrfu/khd eqyxh] frP;k ?kjhgh rsp iz’u mHks gksrs] vkgsr] gks.kkj vkgsr- rjhgh R;kauh

    R;kosGh lquankoj ?kko ?kkryk- osGhp dq.khp MksGs m?kMys ukgh vkf.k osG fu?kwu xsY;koj

    pqViqVwu mi;ksx ulrks- xsysyh osG o xsysyh O;Drh ijr ;sr ukghr- fL=;kauh pkyoyysY;k

    ák laLFksrgh ckspjs ‘kCn >ksac.kkjs vlrkr- dkght.kh eqnnkep ^^dk; >kys\** iqUgk iqUgk

    fopkjr gksR;k- eh vijk/kh Hkkousus dkudksaMh gksr vls- i.k iqqatwu vkiY;k ekgsjh ijr

    vkysY;k ysdhykgh vk/kkj ns.ks lksis ulrs- vkt eh rq>sp osnusps xhr xkRk vkgs- rqÖ;k

    ofMykaps Bhd vkgs- iq#”kkapk okVk eqykaP;k tM.k?kM.khr fcanwpkp vlrks- ehp lkxj gksÅu

    rqyk ik;koj mHks djk;yk gos gksrs- Hkkokaps Bhd gksrs- R;kaph ckSf/nd dqor rso

  • 32

    vØkGfoØkG [kaMgjkrhy ,[kknh xqaQklq/nk ekÖ;k laLFksyk jktsikVykauh fnyh vlrh rj

    pkyya vlra- i.k ekÖ;k irhph rh bPNk uOgrh-

    rw xsyhl ek>s MksGs m?kMys- rqÖ;keqGs eh gs f’kdys- T;k rqyk T;k rqÖ;keqGs eh gs i=

    fyfgrs vkgs dh] rw ek= [kwip nwj fu?kwu xsyh vkgsl- ekÖkk vkoktlq/nk rqÖ;ki;aZar iksgksp.kkj

    ukgh- Fkkac gh NksVh lquank ek>k inj vkss Jk/n Eg.kwu

    eksQr us=fcanw ‘kL=fØ;sps f’kchj vkgs- rq>k cGh O;FkZ xsyk ukgh- ák laLFksP;k #ikus rw

    dk;e ftoar jkg’khy- vtwu ,d---

    jkT;kPkk rks eqyxh okpo.;kcnnyP;k dk;kZcnnypk dnkfpr jkt?kjk.;kryh vkgs

    R;keqGs rks iqjLdkj eyk feGkyk- eh ák yk;d vkgs dk x\ dq.khrjh ek>h eqyxh

    okpok;yk goh gksrh! ysdh ykMD;k vkgsr- ykMD;kp jkgw |k gks!

    eh lquankph vkbZ--- eh--- rq>h vkbZ dh rqÖ;k Hkkokph vkbZ-

    dSykloklh eqyhph vkbZ laLFkkid & eqyxh okpok laLFkk-

    --------------

    lkBsauh i= ?kMh d:u isVhr Bsoys- jkts iqh vkbZ dqBs o l[[;k cfg.khyk vls okxo.kkjh

    vkEgh dqiq= dqBs\ vkt rh laLFkk okPNkuhP;k dq.kh ukrsokbZd] dq.kh ixkjh uksdj pkyorks-

    lektdk;Z dj.ks ek>h fu;r uOgrh- eh jkt?kjk.;kryk eyk dpjkdqaMhrhy tho txok;ps

    uOgrs- vkbZlkgsc dpjk osp.kkÚ;k fL=;kaph ckGari.ks djhr vls- eyk ek= okVrs] d’kkyk

    goh fdMk eqaxhlkj[kh gh iztk\ eyk QDr Lor%yk txk;ps gksrs- dqaM;kauk xs# ykok;ps ,d

  • 33

    eksBs HkkaMs gksrs- vk’kkjkts okbZV izlaxh R;k HkkaM;kr eqVdqG d#u >k sik;P;k- i.k eh R;akuk

    rso

  • 34

    nksUghdMs xksM cksywu nksUgh cktwauk izse nk[kor o lkaHkkGwu okxY;klkj[ks ek;koh

    Hkk”; dj.kkjk ek>k eksBk ca/kw lhrkjkeHkkÅ ukxkizek.ks eyk d/khgh na’k d# ‘kdrks gs eyk

    ekÖ;k iRuhus iwohZp iVoys gksrs- cfg.kh’kh nq”V okx.kkjk eh iRuhiq

  • 35

    fryk vkRepfj=klkBh vkBorks;- fpdVrks; rs iS’kklkBhp- ,dk ckj’kkP;k R;k dk;kZyk

    cjhp eaMGh teyh gksrh- lhrkjkejktsauk eqyxk >kyk gksrk- eh 'ksjs ekjys- cjs >kys- eqyxk

    >kyk- ckj’kkyk eksB&eksBh eaMGh teyh gksrh- jktsikVykauh [kwi iksjh gksÅ fnY;k-

    ^vkiY;kyk 2 eqyxs cjs >kys- * eh vfHkekukus Eg.kkyks] [kjs rj gs cksywu eh

    vkbZ&ofMykapk tUenkR;kapk vieku djhr gksrks- vk’kkjktsauh o eksB;k cfg.khus olq/kkus

    us=iYyoh dsyh-

    eyk okVys dh rh dkghrjh dqtdh cksysy- lhrkjke Viwup clyk gksrk- vkrkgh

    HkkaM.k djsy- ex vki.k nks?ks frpk vieku d#- fg.kow- rh xIi clyh] i.k frpk Li’kZ] frph

    utj ijdh] vkokt izsrklkj[kk] FkaM ykxyk- frps ukyk;dk’kh yXu ykowu ehp rj fryk

    dkgh o”kkZiwohZ ekjys – vkrk rh d’kh gky Hkksxr txrs eyk dqBs ekghr vkgs o tk.kwu eyk

    rjh dk; djk;ps vkgs- frus R;k dk;Zdzekr xk.ks EgVys-

    lqU;k lqU;k essSSsQyhr ekÖ;k eh rq>sp xhr xkrs-

    19 o”kkZP;k cfg.khyk lalkjkckgsj dk

  • 36

    3 jkuQqykpk jktiq=

    r’kh gh usgehphp xks”V vkgs- dnkfpr ,sd.;krhy fdaok c?k.;krhy] ukR;krY;k

    dq.kkph rjhgh vlw ‘kdrs- Eg.kts c?kk- jktk&jk.khP;k xks”Vh vki.k usgehp ,drks- jktk

    jk{klk’kh y

  • 37

    jkuQqyk’kh jktiq=kus yXu djkos gs ‘kD;p uOgrs- jkt?kjk.;kP;k jhfrfjoktkr rs

    clrp ulrs- ^^ex jkuQqykPkk cGh jktiq= dk ?ksrks\ nqfu;kds fnokjs rksMdj ;s.kkjs ghjks

    QDr fp=iVkrp vlrkr dk\ izR;{kkr ek= beks’kuy vR;kpkj- **

    xjhc ?kjph eqyxh jktiq=kauk djk;ph ulrs- yXu djrkuk R;kyk rqY;cG ?kjkrhy]

    Hkjiwj gqaMk ns.kkjh] lksU;kus e

  • 38

    vkxhu xkMhyk dqywi VksihokY;kpk eqyw[k]

    ljnkjlkgsc nkjkr jk.khlkgsc ?kjkr

    dk;ckbZ rkjhQ] R;kaP;k yoaxk Qkj ckjhd

    yksddysojhy fVIi.k R;kauh fyfgys- vikj osnuk [wki Hkkouk vukoj >kY;k dh vkack

    fidrks jl xGrks r’kk R;k fygw ykxY;k- R;kaps fy[kk.k Hkkjh gksrs- vksrw tk.kkÚ;k nq/kkojph

    ?kV~V lk; vlkoh rls R;kaps fy[kk.k fLuX/k gksrs- Fkakcw u;s vlsp fygw ykxY;k- i.k R;akP;k

    fy[kk.kkr dqBsrjh vcksy izse vO;ä ukrs] oapuk o dksiÚ;kr mHks jkgwu [kq.kko.kkjk e`R;w

    fnlr vls- okGwP;k ?kM;kGktoG mHkkjysY;k ,d xqIr [kycr dj.;kph [kksyh gksrh-

    frP;kr xksy tso.;kP;k VscykHkskorh osxGhp xksyest ifj”kn Hkjoyh- R;kr rkbZus fy[kk.k

    d# u;s vls vkEgh Bjoys-

    vk’kkrkbZP;k ifgY;kp iqLrdkP;k osGh vkEgh frP;koj [kwi Vhdk dsyh-

    ^^lkljh ukanyh ukgh vkf.k ?kjk.;kps uko [kjkc djrs- ** jtuhjkts Eg.kkyh-

    ^^Nrkoj mHks jkgwu dkoG;klkj[kh dkodko d#u [kktxh xks”Vh ckgsj lkaxrs**

    flrkjkejkts Eg.kkys-

    ^^eyk fygkosls okVrs- eyk fygk;ps vkgs- eyk dkgh lkaxk;ps vkgs** vk’kkjkts

    Eg.kkY;k-

    ^^o”kkZuqo”ksZ lektkr eqyhps LFkku gsp vkgs- L=h eqDrhph ppkZ u dj.ks vkf.k ‘kks”k.k]

    vR;kpkj ;k fo”k;koj vkokt u mBo.;krp L=hps eksBsi.k vlrs- ** eh Eg.kkyks- lokZaps

    vkokt p

  • 39

    jkgrs] ftFkY;k yksdkaph vfLerk e`r >kyh vkgs- gs yksd mBko djk;yk foljys vkgsr-

    eqyhaps iz’u lksMo.;k,soth rs L=hHk`.k gR;k djhr vkgsr- ** lhrkjkejktsus isVR;k lebZoj

    frpk gkr /kjyk o cksVs tkGyh o Eg.kkys] ^^fyfg’khy\** vk’kkjkts Eg.kkY;k]^^gsk eyk

    fygk;ps vkgsaa eyk lksU;k HkkÅuh fygk;yk ijokuxh fnyh vkgs- **

    jtuhjktsauh ¶ykWojikWV vk’kkjktsaP;k vaxkoj Qsdyk- ckjD;kcq[k;k vk’kkjkts

    [kkyh dkslGY;k- dksykgy o vkoktkeqGs egkykrhy fcNkU;ko#u lksU;kHkkÅ jkts

    yViVR;k ik;kauh mBwu vkys o Eg.kkys] ^^frP;k vaxkoj gkr mpyky rj eh orZekui=kr

    tkfgjkr nsbZu- ek>h nksUgh eqys] eqyxss osMh >kyh vkgsr o ;k egkyk’kh o bLVsVh’kh R;kapk

    laca/k ukgh- ák bLVsVhr frpkgh gDd vkgs- fryk fy[kk.kkps] bFks jkg.;kps gDd o Lokra«;

    vkbZus fnys vkgs o eh nsr vkgs- ** vkEgh loZ HkkÅ] loZt.k xIIk >kyks-

    jtuhjktsauh ykMsykMs lksU;kHkkÅaleksj gkr tksMk;ps ukVd dsys o Eg.kkY;k ^^vgks

    frP;k fgrklkBhp pkyys vkgs gs- **

    lksU;kHkkÅ Eg.kkys] ^^[kkÅu cksD;klkj[ks QqxysY;k rqEgkyk frP;klkj[;k uktqd

    eqyhP;k vaxkoj gkr mpyk;yk ‘kje okVyh ukgh\** jtuhjkts lksU;kHkkÅthaP;k toG

    xsY;k o R;kapk gkr gkrk ?ksÅu ykMh xksMh ykow ykxY;k- lksU;kHkkÅauk R;kaps vaxpVhyk ;s.ks

    vkoMys ukgh- R;kauh frpk gkr >Vdyk vlsgh R;kauk mHks jgkor uOgrs- rs [kkyh iMys-

    vkokt ,sdwu vkysY;k ;’kksnkP;k vkbZus o Hkhekus R;kauk mpywu R;kP;k fOgy psvje/;s

    cloys- ekjgk.k d:u R;k fc?kMysY;k ¼\½ eqyhyk lq/kjo.;kr vkEgh ;’kLoh >kyks-

    ;kHkzekr vkEgh [kq’k >kyks-

    vk’kkjkts tGysY;k cksVkadMs c?kr clY;k o uarj R;k lrhP;k lek/khoj tkÅu

    clY;k- ^^lrhekbZ rw ,dnkp tGyhl- eh inksinh tGrs;- ** v’kh ekjgk.khph ckreh

    il# u;s Eg.kwu vkEgh [kcjnkjh ?ksryh rjhgh dqBwu dGy dks.k tk.ks i.k okPNkuhaus

  • 40

    dlpsrjh vkS”k/k vk’kkrkbZlkBh ikBoys i.k vk’kkjktsauh rs ykok;yk udkj fnyk-

    lksU;kHkkÅlkgsc vk’kkjktsauk Eg.kkys-

    ^^fyfgr jkgk- eh rqyk dkgh fnys ukgh- rq>h lks; dsyh ukgh- rj eh vHkkxh Bjsu-

    /kqGoM xMhpk fdYyk vkbZlkgsckauh rqyk n;k;yk lkafxryk vkgs- eh rqyk dkgh gDd eh nsr

    vkgs- ** lksU;kHkkÅauh e`R;qi= dj.;klkBh ofdykyk fujksi /kkMyk- rh jk= fofp= o

    vkfØrkph gksrh-

    lksU;kHkkÅaP;k egkykr eh vijk=h iksgkspyks rsOgk oht xsyh gksrh- [kksyhr oht

    ulY;kus va/kkj gksrk- va/kkjkr ,dp lebZ tGr gksrh- dq.khrjh vkY;kph pkgwy ykxrkp

    lksU;kHkkÅ Eg.kkyk] ^^dks.k\ vijk=h nw/k vk.kys\ v’kkjktsaph cksV HkktY;kus vkt R;k ;sow

    ‘kdY;k ukghr Eg.kwu rw vkykl dk vkfnR;\vkr ek= ;s- **

    eh mRrjyks] ^^vk.krks eh- i.k [kwi va/kkj vkgs Eg.kwu eksBh lebZ ykorks- eksB;k

    lebZr Hkjiwj rsy vksrwu eh thuk mr#u [kkyh vkyks o lrhP;k lek/khtoG clyks- oj

    lksU;kHkkÅaP;k nkyukr TokGk isVY;k gksR;k- lksU;kHkkÅ vksjMr gksrs- Hkhek] vk’kkrkbZ o

    brj uksdjkauh rh vkx fo>oyh- rksi;Zar lksU;kHkkÅaps rksaM o gkr Hkktys gksrs- **

    >ksiysys vlrkuk lksU;kHkkÅaP;k fcNkU;kr lebZ iMyh o rs cjsp Hkktys- gh ckreh

    iljyh- MkWDVj dkGs vkys- R;k xkokrhy rs ,deso MkW- gksrs iksfyl dsl gksÅ u;s Eg.kwu

    MkWDVj dkGsuh bfLirGkr u usrk ?kjhp mipkj dsys- iS’kkps vkfe”k nk[koys o uarj ftokph

    Hkhrh ?kkywu ckgsj gkdyys dkgh osGkus odhylkgsc vkys gksrs- R;kauk eh lksU;kHkkÅaP;k

    vLoLFk rC;srhph dkj.ks lkaxwu ijr ikBfoys- ts letk;ps rs odhylkgsc letys-

    R;kfno’kh tj lksU;kHkkÅauh e`R;wi= cnywu loZ ?kjnkj] ‘ksrhph okV.kh leku

    eqyk&eqyhae/;s dsyh vlrh rj--- lkBs [kjsp eh lksU;kHkkÅauk ekjk;pk iz;Ru dsyk ukgh-

    i.k eyk egkykojpk gDd lksMk;pk uOgrk- okV.;k >kY;k vlR;k rj pkj cfg.kh o nksu

    HkkÅ ;kaP;kr okV.kh gksÅu ,[kknh [kksyh ekÖ;k okVsyk vkyh vlrh- lqbZP;k vxzkoj ekosy

  • 41

    brdhlq/nk tehu eyk dq.kkyk n;k;ph uOgrh- cfg.khauk pksGh ckaxMhpk dkgh gDd n;k;pk

    uOgrk- okV.;k gksow u;sr gh ek>h bPNk gksrh- i.k eh lksU;kHkkÅauk ekjys-

    vk’kkjktsauh ;k egkykr dyknkyu cuoys vlrs- vkEgk iS’kkP;k HkqdsY;k Hkkokaph

    cfg.khauk n;k;ph bPNk uOgrh- vk’kkrkbZP;k #ikus caMkps fu’kku jksoys tkÅ u;s Eg.kwu

    vkEgh vk’kkrkbZpk dkVk dkkyk-

    ^^okPNkuhus R;kP;k fo/kok HkkotbZyk HkkokP;k e`R;wuarj vlsp ckgsj gkdyys gksrs-

    nksu xqaM mHks dsys- rh ?kkcjyh o fu?kwu xsyh- ** flrkjkejkts Eg.kkys]

    ^^jktdkj.kkr ;k;pk iz;Ru tsOgk okPNkuhP;k fo/kok Hkkot;hus dsyk rsOgk okPNkuhus

    frph vf/kdp cnukeh dsyh o eqykaP;kdMs c?kwu R;k vxfrd L=hus ek?kkj ?ksryh- **

    jtuhjkts Eg.kkY;k-

    ekÖ;k iRuhpk vkn’kZ LokFkhZ okPNkuh gksrk R;kr uoy uOgrs- pqd.kkjk ek.kwl usgehp

    nqljk fdrh uhp gsp lkaxr jkgrks- okPNkuhus Hkkot;hyk vls dsys lkaxwu vkEgh cfg.khoj

    djhr vlysY;k vU;k;kph rhozrk o nkgdrk deh djk;pk iz;Ru djhr gksrks-

  • 42

    ys[kd lkBsus lqLdkjk lksMyk o Eg.kkyk] ^^iqkys\ okGwP;k ?kM;kGktoG olq/kkjktsaph N=h vkgs- R;k d’kk okjY;k\

    jDrjaftr fgjk R;kaP;k ?kjh ikBoY;kus R;kaP;k ?kjh iz’u fuekZ.k >kys dk\**

    ^^gks! fgÚ;kpk ‘kki [kjk >kyk- olq/kkjktsaP;k lkljh HkkaM.ks lq# >kyh] nqgh ektyh-

    R;kaP;k ?kjph Hkkrqdyhrhy jktkjk.kh osxosxG;k fn’ksus c?kw ykxyh- ** fgÚ;kpk cGh

    olq/kkjkts BjY;k ;kpk vkuanp vkEgh ekuyk- dkj.k rks fgjk vkeP;k ?kjh jkfgyk vlrk rj

    vkeP;k lalkjkpk cGh xsyk vlrk- vkepk Mko v/;kZoj eksMyk vlrk- olq/kkjktsP;k

    e`R;wcn~ny vkfnR;jkts lkaxw ykxys-

  • 43

    4 okGwps ?kM;kG

    ckyi.kh yiaMkokr yirkuk okG wps ?kM;kG gh vk’kkrkbZph ykMdh tkxk gksrh- ,d

    O;Drh Eg.kwu R;k nks?kh eqyh jktegkykrhy vn[kyik= gksR;k- vk’kkrkbZ o olq/kkrkbZ ;kaph

    ?kV~V eS=h gksrhp! nks?kh cfg.kh vlY;k rjhgh gsosnkos ukgh- fpMphM >kyhp rjh iUqgk

    fnytekbZ gksr vls- ,desdhaP;k nqxqZ.kkadMs nqyZ{k d#u] f’kok; ‘kD;rks ,desdhauk /k#u

    vlr o vareqZ[k gksÅu ?kM;kGkleksj clwu jkgkr- olq/kkrkbZyklq/nk lkljh =kl gksrk- rls

    R;kdkGh ckdh lkljh Qkjls u iV.ks gk izdkj vxnh ljkZl ?kMr vls- uoÚ;kojps izse iDds

    vlys rj uojk osxGs ?kj djk;yk r;kj gksbZ o iz’u lqVr vls- i.k cÚ;kpnk uojk ?;k;yk

    ;sbZy o osxGk jktkjk.khpk llkj lq[kh gksbZy gh dfodYiuk izR;{kkr ;srp uls- vk’kkjkts

    ?kVLQksVhr Eg.kwu ijr vkyhp gksrh- R;kosGh olq/kkjktsZP;k gh lkljh /kqlQwl lq# gksrh-

    ^eksBs ?kj o iksdG oklk- eqyhauk yXukr dkgh nsr ukgh- Eg.kwu ol/kkrkbZph lklw dqjdwj

    djhr vls- * jkt?kjk.;kaps ru[ks can >kY;kus jkts’kkgh ukokykp jkghyh gksrh-

    Hkjiwj nkfxus vlys rjhgh rs fodwu l.k dj.;kph fgEer vkEgkyk gksr uOgrh- i.k

    FkksjY;k vkbZlkgsc ,dnk lksU;kHkkÅlkgsckaP;k LoIukr vkY;k o Eg.kkY;k] ^^fryk xksnjstps

    dikV o tko;kyk vaxBh ?ksÅu nÓk o lkljh iksgkspok- ** lksU;kHkkÅ fryk lkljh iksgkspowu

    vkys- lksU;kHkkÅuki.k rh udks vlkokh frP;k ?kjh dqjdwj pkywp gksrh- lq[k&nq%[kkpk

    yiaMko vlrksp!

    ,d fnol olq/kkrkbZ vijk=h ,dVhp jktegkykP;k nkjkr vkyh- diMs vxnhp

    dlsrjh] psgÚ;koj ekjgk.khP;k [kq.kk] xG;kr dkGk e.khlq/nk uOgrk- nkfxus Eg.kk;yk

    vkEgh fryk Qkj dkgh fnysp uOgrs- ekssBs ?kjk.ks] [kqi dkgh feGsy ;k vk’ksus e/;LFkkus

    R;kauk LFkG iqqjoys o Qloys- tkobZ Hkyk ek.kwl gksrk- i.k lklw [kk”V gksrh- [kj rj vkEgh

    uqlrk ne fnyk vlrk rj pkj izfrf”Br clowu fuokMk dsyk vlrk- rj iz’u feVw ‘kdr

    gksrk- i.k vkEgh vkeP;krp e’kxwy gksrks- fujk/kkj L=hus dqBY;kgh o;kar dqBsp tk.;kaph

  • 44

    lks; dk ulkoh\ vkEgk drqZRooku iq#”kkauk dq.kklkBh dkgh djk;ph bPNkp uOgrh- T;kps

    R;kps iz’u ts rs lksMorhy- eyk dk;\ olq/kkjkts ijr vkyh rsOgk njoktkojP;k njckukus

    R;kauk vksG[kysp ukgh- i.k tquk uksdj gksrk- R;kus vkr ?ksrys o lrhP;k lek/kh toG

    cloys- ik.kh fnys] pgk fnyk- ,o

  • 45

    f’kykys[kkoj dkghrjh fyfgys gksrs- iMD;k fofgjhrwu okGw dkxk ?kkrysyk nkqatkjkph jhr- ** eh mRrjyks-

    jtuhjkts glwu Eg.kkY;k] ^^vkeP;kckcrhr gs osXkGsp vkgs gks- vkbZP;k xHkkZr

    metyh J`axkjkph jhr- ** vkEgh loZt.k tksjkr glyks- rkbZP;k >qatkj y

  • 46

    vkEgkyk uOgrh- vkEgh vkeP;k lalkjkr [kw”k gksrks- miHkksx ?ksr gksrks- i.k cfg.khauk tho |k]

    lkljhp ejkos] lrh tkos lkaxr gksrks-

    ek= vkEgk HkkoaMkaP;k thokps dkgh cjsokbZV >kys vlrs rj vkeP;k ck;dk vftckr

    lrh xsY;k ulR;k- R;k lrhP;k osGh jtuhjkts usgeh Eg.kr- ^^vgks vkEgh lrhps lksiLdj

    djrks gks i.k R;k tqU;k pkyhfjrh vkrk dks.k ekurs- ykWjsy gsfLVXt ukokP;k xOguZjus lrhph

    pky can dsyh vkgs- gO;kgO;k’kk fL=;k lrh FkksMhp tkrkr- udks’kk fL=;kauh tkos- ** R;kaps

    vDdy iktG.ks ikgwu loZt.k xIi clr- olq/kkjktsgh ek?kkjh vkY;k- ek= lksU;kHkkÅaP;k

    /kkdkus R;kaukgh vkEgh dkWystkr ?kkrys-

    olq/kkrkbZ o vk’kkjkts dkWyste/;s f’kdr gksR;k- ,dnk dkWystP;k Vªhiyk nks?khauk

    tk;ps gksrs- eh iSls ?;k;yk dqjdqj djhr gksrks- i.k ‘ksoVh fnys- dkj.k lksU;kHkkÅaph bPNk

    gksrh- [kq’khr tkekfuek d#u e.kh dj.kyk VªsdlZ vlksfl,’kurQsZ nks?kht.kh Vªhiyk xsY;k-

    vkEgh lqVdspk fu%’okl Vkdyk- jktegkykr eksBh nkor Bsoyh- v’khgh R;kaph dkgh

    vkEgkyk Hkhrh uOgrh] i.k okPNkuh o brj dkgh ofj”B xkodjh R;kaph pkSd’kh djhr vlr-

    nks?khaps #i ns[k.ks gksrs o jkt?kjk.;kps rst R;kaP;k psgÚ;koj gksrs- R;kaP;k iqkY;koj xPphojhy

    ‘kkfe;kU;krp >ksiyks gksrks- MksG;koj u’kk o /kqanh gksrh- jk= ljyh dh] igkVs fujksi ?ksÅu

    teknkj vkyk- Vªhiyk nks?khapk vi?kkr >kyk- cQkZP;k oknGkr vWOgykWpe/;s nks?kh vMdY;k

    vkgsr- ^^e# nsr** vkiY;kyk dk;] Eg.kwu eh Qkjlk fopkj u djrk >ksiyks- cfg.kh gO;k

    dq.kkYkk gksR;k\ vkEgk nks?kk Hkkokauk rj udksp gksR;k- lk[kj>ksisrp lw;Z ekF;koj vkyk-

  • 47

    la/;kdkGh okPNkuh vkyk- R;kpk psgjk iMYkk gksrk- olq/kkjktsaPkk cQkZus dkdMwu

    e`R;w >kyk o vk’kkjktsapk iRrk ykxr uOgrk- eyk lhrkjkejkts o jtuhjktsauk [kwi vkuan

    >kyk- vkEgh eVu [kkr clyks gksrks vkf.k usedk okPNkuh vkyk- ^^vk’kkjkts lq[k#i

    vkgsr o olq/kkjktspk e`rnsg ?ksÅu ;sr vkgsr- ** okPNkuh iqViqVyk vkEgh O;ofLFkr tsoyks-

    lrhP;k lek/khP;k iyhdMs olq/kkjktsaps vaR;laLdkj dsys- R;kapk uojk vkyk gksrk- [kwi jMr

    gksrk- ^^ek>s pqdys] eh vkbZps ,sdys- ** Eg.kwu ekQh ekxr gksrk- esysY;k iRuhP;k vkBo.kh

    dksisy frFks tkos- **

    olq/kkjktsapk uojk eyk Eg.kkyk] ^^VªsdlZ Dycoj iapohl yk[kkpk nkok ykow ;k-

    rqeP;k ekrCcj jkt?kjk.;krhy eqyxh gksrh rh! ** yckM ek.kwl ák gsrwus vkyk gksrk rj!

    vkEgh fr?kkauh olq/kkjktspk uojk] eh o lhrkjkejktsauh vk’kkjktsaoj [kwi rkasMlq[k ?ksrys-

    ,dks.khl o”kkZph eqyxh cfg.khpk e`rnsg ?ksÅu vkyh gksrh vkf.k vkEgh ek= frpk vieku

    djr gksrks- frP;k tkxh vkEgh vlrks rj dnkfpr lkQ dkslGyks vlrks- i.k fryk

    viekuhr djk;ph gh la/kh vkEgh lk/kyh-

    fr?kkauh feGwu VªsdLkZ Dycoj iapohl yk[kkpk nkok ykoyk- odhylkgsc vkys gksrs-

    R;kauh nkO;kps dkxn cuoys- VªsdlZ Dyc dkgh iSls nsÅu izdj.k feVor gksrs- i.k vkEgkyk

    vf/kd gos gksrs- vVdsP;k Hkhrhus R;k Dycps yksd ?kkcjys- rs nkrh r`.k /k#u HksVk;yk vkys-

    ^^cQkZ’kh >qatk;ph ;a=.kk ulrkuk Vªsd usrk! rqeP;koj lnks”k euq”;o/kkpk xqUgk ykow- **

    lhrkjkejkts Eg.kkys- VªsdlZokyk okPNkuhyk e/;LFk ?kkywu dkgh yk[kkaoj rMtksMhyk r;kj

    >kyk- rs dkgh yk[k R;kus iRuh o vkbZps nkfxus fodwu fnys] i.k vkEgkyk dk; Qjd iMr

    gksrk- vkEgh rj dekbZdrsZ! vkmV vkWQ dksVZ] nkok feVoyk- vkEgh dkgh VDds okPNkuhyk

  • 48

    dfe’ku fnys- okPNkuh xsyk- ek>h iRuh jtuhjkts vk’kkjktsauk Eg.kkY;k]^^rqEghgh ejk;ps

    dh vkEgkyk vtwu iapohl yk[k feGkys vlrs- ** R;k jMw ykxY;k-

    vkEgh iSls ekstys] ^^c?krk dk; iSlk feG.kkj ukgh- fu?kk bFkwu- ** lhrkjkejkts

    vksjMyk- ^^eyk iSlk udks gksrk- ek>h cgh.k goh gksrh- ** Eg.kwu vk’kkjkts dkslGY;k-

    okPNkuh ekxs oGwu vkyk- R;kus vk’kkjktsauk mpywu fcNkU;koj Bsoys- jtuhjkts Eg.kkY;k]

    ^^bFk ejk;ps dkslGk;ps ukVd dj.;kis{kk frFksp ejk;ps- vkeP;k dqVqackps dY;k.k >kys

    vlrs- ** okPNkuh dlsuqls rksaM d#u xsyk- brdk yckM x`gLFk i.k ukVd dj.;kr rjcst

    gksrk- ?kjkrY;k nksu ladVkaiSdh nksu cfg.khaiSdh ,d ijes’ojkusp nwj dsys- vk’kkjktspk dkVk

    dlk dk

  • 49

    tursP;k MksG;koj i.k iVVh cka/kyh xsyh vkgs dk\ vkEgh pqdyks gs vkEgkyk dGys

    ukgh- lksU;kHkkÅjktsPks xhr vk’kkus xk;ys uko dk

  • 50

    eyk okVrs R;k fno’khiklwu jktegkykrwu loZ nso fu?kwu xsys vlkosr- okGwps

    ?kM;kGkrhy okGw iM.ks Fkkacys vlkos-

    egkykr mjys vr`Ir vkRes!

    oklusr yqMcqM.kkjs

    nsokaukgh u fHk.kkjs!

    ftoari.kh cfg.khyk u lkaHkkGwu esY;koj ek= R;kaps iSls gMi.kkjs! iwoZtkaPkk

    okMofMykapk vkRek rGeGwu rks dqyiq#”k R;k jktegkykrwu fu?kwu xsyk-

    okGwps ?kM;kG fVdfVdr gksrs- fp=xqIr fg’ksc fyghr gksrk- eh R;kP;k’kh yiaMko

    [ksGr gksrks- okGwP;k ?kM;kGkrhy ?kVhdk] iGs] le; nso ekstr gksrk- olq/kkjktsaP;k

    e`R;wuarj ek= rs okGwps ?kM;kG R;kP;k fg’kksckus eyk dkgh f’kdok;pk iz;Ru djr gksrk-

    i.k yiwu [ksGysyk ek>k Mko jMhpk yiaMko gksrk- i.k eyk rs dGysp ukgh-

    lksU;kHkkÅ uarj jktegykoj vfurhph dkGh Nk;k iMsy fd dk; ;kcnny dkgh

    ukrsokbZd ikBhekxs ppkZ djhr gksrs- i.k dq.khgh e/;s iMys ukgh- o leksj cksyys ukgh-

    fofgjhtoGhy okGwP;k ?kM;kGkus fVdfVd.ks lksMys ukgh- i.k ehp R;k fVdfVdhdMs nqyZ{k

    dsys- Hkze ikG.ks eyk lks;hLdj okVys-

    tUekyk ;sÅu miHkksx ?ksÅu] fdMk eqaxhlkj[ks d.kkfgu txwu eh dk; dsys\

    cfg.khauk rqPN ys[kk;yk eh dks.k eksBk gksrks\ L=hyk miHkksxkph oLrw ekuk;yk L=hph fdaer

    deh gksrh vls uOgs] rj ek>k n`f”Vdksu gyD;k eukso`Rrhpk fg.kdl gksrk- o”kkZuqo”ksZ nkcY;k

    tk.kkÚ;k lektkyk nkc.ks o cGh ?ks.ks ghp ek>h jkts’kkgh o`Rrh\ ckLVhypk rq#ax QksMwu

    ckgsj ;s.kkÚ;kaizek.ks tj vU;k;xzLr fL=;kauh caM dsys rj\ i.k fL=;kauk [kPPkh dj.;krp

    vkEgh vkeps eksBsi.k ekuys- nqnSZokus vkEgkyk ck;dk feGkY;k] R;k gh r’kkp! ,dk L=hus

    nqlÚ;k L=h‘kh dls okxkos gs u let.kkÚ;k! HkkokHkkokaP;k HkkaM.kkP;k vusd dFkk bfrgklkr

  • 51

    okprk ;srkr i.k ,dk cfg.khyk] nqcG;k L=hyk usLrukacwr djk;yk fdrhlk osG

    ykx.kkj\**

    lektkr R;k dkGh ,dne cny >kyk- nwjn’kZu vkys- laokn laiyk-

    ,sfgd lq[kkekxs /kko.kkjk eh ,dVkp mjyks ukgh- ekÖ;kcjkscj cjspt.k vkys- ,dk

    jWVjsle/;s vkEgh /kkow ykxyks- okGwP;k ?kM;kGkcnny vk’kkjktsaps vusd ys[k izfl/n >kys-

    vk’kkjktsapk vkokt mBr gksR;k- ^^yM] >xM] vkxs c

    R;k osxosxGs ys[k fygwu tkx`rh djr gksR;k- eyk okVs jkt?kjk.;krhy vkeP;k

    ryokjhiqqatkj ys[k.kh fg’ksc fygk;ps dke djh- eyk okVr vls] dyk

    fodr ?ksrk ;srs- okj’kkus feGrs rs jkT; jktdkj.k o laiRrh! dykdkjkyk dks.k fopkjrs\

    frP;k R;k fy[kk.kkdMs eh nqyZ{k dsys- ^^L=h lkfgR;kph tek nfyr lkfgR;krp djk- rs

    fL=;kaojP;k vleku okx.kwdhus >kysY;k vU;k;kpsp rj o.kZu vkgs- ** eh Eg.kr vls-

    vfHkekukus ek>h Nkrh Qqywu ;sbZ dh eh iq#”k vkgs- ew[kZ vlyks rjhgh iq#”k vkgs o rh

    gq”kkj vlwugh L=h vkgs- vcqz tk.ks ;k Hkhrhph Vkaxrh ryokj vk;q”;Hkj MksD;koj ?ksÅu

    okoj.ks L=hyk Hkkx vkgs- fryk ijes’ojkus uktwd o lgti.ks cGh ?ksrk ;sbZy] vls cuoys

    vkgs- ijiq:”kkadMwu fou;Hkax gks.;kP;k Hkhrhus frps ia[k iwohZp NkVys vkgsr-

    ekÖ;k lqfo| iRuhus vk’kkrkbZyk =kl nÓk;pk uwru ekxZ ‘kks/kyk %

    Hkkdj djhu EgVys rj [kk;yk nsbZu EgVys rj] rok gk; oYyk clk;k ikV nsbZu rj

    vax.k okGwus [kkYyk Eg.kwu rh vk’kkjktsauk txw nsbZuk! piyk yio.k] iSls] tso.k u ns.ks

    v’kkizdkjs =kl vk’kkjktsauk fnyk- vk’kkjktsauh ,dk lkIrkfgdkr fygk;yk dke Lohdkjys-

    R;kps R;kauk nhM’ks #i;s feGr vlr- R;kr R;k p.ks ‘kasxnk.ks iko [kkÅu fnol dk

  • 52

    xkokrhy ,dk izfrf”Br x`gLFkklkscr vkyk o Eg.kkyk] ^^rqEgh eqyhauk [kk;yk nsr ukgh- rh

    jLR;koj [kkrs- ** eh leksj Vkaxysyk gaVj dk

  • 53

    ek>h iRuh ukpjsi.kk djr okPNkuhleksj clyh o Eg.kkyh] ^^vgks] Vkdysyh ckbZ

    o#u dhrZu fnlyh rjhgh rh vkrwu rek’kkp vlrs- **

    okPNkuh Eg.kkyk] ^^'kVi- rqEgh rqeP;k fopkjkaps iqujkoyksdu djk- cÚ;kp fL=;k

    ‘kD; >kY;kl ?kVLQksV ?ksrhy brdk =kl Hkskxrkr o vlg; >kY;kojp rks fu.kZ; ?ksrkr-

    cjsp lalkj rMtksMhusa pkyrkr- rqEgh okjaokj fryk fg.ko.ks cjs ukgh- m|k rqeP;k irhus

    ,[kknh ckbZ Bsoyh o rqEgkyk lksMys rj- R;kosGh rqephgh rhp fLFkrh gksbZy! fdaok rqepsp eu

    foVys rj rqEgkyk bFks jkg.ks udks okVsy- {k.kkr rqEghagh ifjR;Drk cuw ‘kdrk fdaok irh e`r

    >kY;kl fujk/kkj fo/kok cuw ‘kdrk- **

    ^^tkR;krys jMrkr lqikrys glrkr- **

    okPNkuh vkiY;koj fQnk vkgsr vls ek>h iRuh Eg.kr vls] i.k R;k okD;kauh frpk

    Hkze fujkl >kyk- tkrkauk ekÖ;kdMs rqPNrspk dVk{k Vkdwu rks fu?kwu xsyk- L=h yk ftad.ks

    Eg.kts frpk vieku dj.ks gk eyk iq#”kkFkZ okVr gksrs- eh R;k xkokrhy ifgyk ukxfjd

    gksrks- rs yksd xsY;koj ek>h iRuh ekÖ;k’kh [kwi HkkaMyh- t.kw eh fryk Vkd.;kpk ladsr fnyk

    gksrk fdaok eh vU;= izdj.k dsys gksrs- eh fryk Eg.kkyks ^^iq:”kkauk vf/kdkj vlrks] i.k

    rqeP;klkj[kh in~feuh dqBs feG.kkj\ ** rh ;koj Eg.kkyh] ^^Eg.kts feGkyh rj rqEgh

    dj.kkj\ ekÖ;k ?kjh gh dFkk gksrkh- ex ckdhaP;kdMs dk; vlsy\**

    eh jkt?kjk.;krhy gksrks- ek>h fopkjlj.kh gVVh gksrh- eh ^^leFkZ** gksrks- eh

    tursyk ekÖkk xqyke ekur gksrks- ,s’o;kZP;k eLrhr txr gksrks- cgh.khaoj vU;k; djr

    gksrks- nqcG;k dk; fojks/k dj.kkj\ eh gkrk[kkyP;k uksdjkaojgh vU;k; djr gksrks- egky

    >kM.kkÚ;k uksdjkauk lq/nk eh [kwi jkxfor vls- eh dwGkadMwu olwyh djr gksrks- j;rsoj dj

    yknr gksrks- ek>s ok: vfurhP;k jLR;kus m?kGr gksrs- dkpsekxs dS- vkbZlkgscakps okGwps

    ?kM;kG eh yoiwu Bsoys gksrs- ofMykapk lq;ksX; okjlk eh vMxGhr Vkdyk- eyk ekÖ;k

    jkts’kkghpk o lRrspk vfHkeku p

  • 54

    fp=xqIrkpk fg’kksc eyk iq

  • 55

    5 jLR;kojph jktdU;k

    rh jktdU;k gksrh] i.k jktdqekjh uOgrh- ,d fnol vkeP;k IyWuuqlkj jtuh

    jktsauh HkkaMwu fryk tsOgk eh ?kjkckgsj dkkY;koj eyk Eg.kkyk]

    ^^vk’kkrkbZjkts dqBs vkgsr\**

    eh pfdr >kysk] rqEgkyk dk; djk;ps vkgs\vls fopkj.ks ekÖ;k R;k ‘kkar ln’khy

    izfresyk ‘kksHkys ulrs

    eh Eg.kkyks- ^^?kj lksMwu xsyh- ** okPNkuhP;k utjsr dMoVi.kk gksrk- R;kph utj

    fopkjr gksrh] ^^xsyh dh rqEgh gkdyyhr- **

    rks Eg.kkyk] ^^pkj izfrf”Br e/;Lr ?kkywu cSBd clowu R;kaph jgk.;kph pksGh]

    ckaxMhph O;oLFkk djk;yk goh gksrh- dqB vlrhy**

    ^^vlsy dqBs gh dqGcqMoh xsyh** eh mRrjyks-

    ^^rqEgkyk tj gs ekfgr vkgs rj rqEgh R;kauk ?ksÅu dk ;sr ukgh\ lksU;kHkkÅalkgsckaps

    R;k fdrh izsekus djr] R;k egkykrhy ikBP;k NksV;k ?kjh jkg.;kP;k R;kauk gDd vkgs- iMw

    nsr dksiÚ;kr- **

    eh xIi clyks- eyk rh C;kn udks gksrh- rks fo”k; eyk laiok;pk gksrk- ?kjkP;k

    jLR;koj ,dk isU’kujkapk dVVk gksrk- ,dt.k iq

  • 56

    ^^/kkd gokp! eh ;ksX;p okxyks] ekÖ;kp [kkunkuh jDrkps] dMd f’kLrhps jDr

    vkgs- ** eh ean gLkY;klkj[ks nk[kor R;kP;koj eksghuh ?kkryh o ek;koh Hkk”ksr Eg.kkyks-

    ^^frP;k fgrklkBhp eh gs djhr vkgs- **

    okPNkuh Eg.kkyk] ^^dq.kh R;kapk cs?kj fLFkrhpk xSj Qk;nk ?ksryk rj------- gs dqBys

    fgrkps dkj.k rqeps] cykRdkj >kyk rj R;k m/oLr gksrhy- **

    rks isU’kuj Eg.kkyk] ^^rqeph cgh.k Eg.kwu rqEgkyk ykt ulsy i.k ,d L=h Eg.kwu

    vkbZlkgsckaph ysd Eg.kwu] frph dkGth ?;k;yk goh- vkEgh iksyhl dsl d#\**

    okPNkuh [kwip vLoLFk fnlyk- ek>h cgh.k gksrh- eh gkdyyh] eyk dkghgh okVr

    uOgrs vkf.k ;kauk dk; iMyh vkgs- eh fLFkrizK gksrks- eyk tukph u eukph iokZ uOgrh-

    nqlÚ;k fno’kh Dyce/khy feVhax e/;s oknkoknh pkyw gksrh-

    eh ekuHkkosi.ks Eg.kkyks- ^^HkkaMw udk letwrhus ?;k] vczwnkj yksd vki.k**

    dkeVs dqtdV i.ks Eg.kkyk- ^^Lor%P;k ?kjkr c?kk! vczwnkj Eg.ks- rqeP;kis{kk rj

    >ksiMiV~Vhrhy yksd i.k lqlaLd`r vlrhy- cgh.khoj vR;kpkj d#u ,s”k dj.kkÚ;k rqeP;k

    lkj[;kauk [kjsrj nxMkus Bspk;yk gos** vFkkZr fufoZdkj o`RrhP;k R;k yksdkae/;s R;kyk

    dq.khgh liksVZ dsys ukgh- v’kk lektkpk rks ,d Qk;nk vlrks- gs yksd rs dq.kkP;k HkkuxMhr

    iMr ukghr-

    ywV x;h cgkj] fnylq[k lq[k eqj>k;s] Eg.kwu dq.kh esys rjh gh\ R;keqGsp rj

    ekÖ;klkj[;kaps eulqcs o “kM;a= ;’kLoh gksrkr-

    ijr ;srkuk iqUgk okPNkuhus fo”k; dk

  • 57

    bLVsV lksU;kHkkÅaph gksrh- R;krhy vkeps Lod”Vkus vkftZr dkghgh uOgrs- i.k R;kph

    dkVsdksj okV.kh lksU;kHkkÅauh dsyh gksrh- f’kok; vkEgh Lor%yk iq#”k Eg.kwu gDd cgky

    dsyk gksrk- eyk vkBors eh R;kauk ?kjkckgsj tk Eg.kkyks rsOgk R;k Eg.kkY;k]

    ^^eyk ek#u Vkdk] dkiwu Vkdk] i.k ?kjkckgsj dkksiyks- ldkGh njoktkoj Fkki iMyh- eyk vkuan >kyk- okVys

    vk’kkjktsaP;k e`R;wphp ckreh ?ksÅu dq.kh rjh ;sbZyp] rsp vkys vlrhy- i.k okPNkuh gksrk-

    ‘kks/kd utjsus c?kr gksrk- brdk uhp vlwugh R;kyk e/;sp lH;i.kkph dk Hkjrs ;sbZ- eyk

    letr uls-

    FkksMk osG clwu Eg.kkyk] ^^vk’kkjkts dqBs vkgsr**] fopk# ykxyk eh R;kyk dVoys-

    tkrk tkrk rks Eg.kkyk] ^^R;kauk eh dqBsrjh ‘kkGsr f’kf{kdk Eg.kwu ykorks- R;kauk okÚ;koj

    lksMw udk- **

    cafnuh L=h gh cafnuh#is cfg.khph ek;k nsbZ

    lkljh loZLo nsbZ Ekkgsjk lksMwuh tkbZ

    fryk ?ksÅu ,d L=h eqDrhokyh ckbZ m”kkrkbZ flrkjkejktsadMs xsyh- R;k ,dk jk=h

    tksjnkj HkkaM.kkuarj eh fryk fu?k dk Eg.kkyks\ ?kjkckgsj dk dk

  • 58

    Hkkousyk vkokgu d#u vkyks- ukVd d:u rh dVdV feVork ;srs- dksVZdpsÚ;k dsY;k rj

    =kl gksrks- eksBk HkkÅ rj egk yckM gksrk- rks nk# fiÅu gkWye/;s clyk gksrk-

    ^^ek>h iRuh o eqyxk ;kaP;k O;frfjDr eyk dkgh ns.ks ?ks.ks ukgh- ** R;k dk;ZdrhZyk

    eh Eg.kkyks] ^^vkEgh c?krks] rqEgh tk! gs frP;k fgrklkBh djhr vkgksr- vkEgh tsowu cksyw]

    rqEgh ;k- ** R;k xsY;koj nks?kkauh vkEgh Hkkokauh nk# s ik; jksoys

    gksrs- rh mijh gksrh- vkEgh tsoyks vk’kkjkts ek= mik’khp clwu jkfgyh-

    gs ek>s ?kjk.ks! [kkunkuh i.k fejo.kkjs! nqcG;k oj vR;kpkj dj.ks gh vkEgk Hkkokaph

    uhrh gksrh gs vkeps laLdkj gksrs- [kjsrj vkbZoMhykaps laLdkj pkaxys gksrs- i.k ck;dks ?kjkr

    vkyh o vkEgkyk frus ikj ikj eukiklwu cnyoys- uoy Eg.kts lokZaukp vk’kkjktsZaph ,d

    izdkjph tsylh okVk;ph- R;kaP;k fopkjkapk jkx ;k;pk- rhl o”kkZr vkbZus ?kMoysyk

    lnx`gLFk] yXukuarj QDr x`gLFkp mjyk- ek>s laLdkj rd yknw gksrs-

    Jealousy thy name is human

    lhrkjkeHkkÅ gydV gksrk- Eg.kts ekÖ;kis{kkgh tkLr LokFkhZ gksrk- vk’kkrkbZyk

    okVsy rs cksyyk- ^^eh uksdjh idMyh vkgs- ^^eh ijh{kk >kY;koj vkWfQle/;s DokVZj

    ekxwu ?ksbZu- tksi;Zar eyk ?kjkr jkgw ns- ** rh Eg.kkyh-

    ^^egkykr gDd udks] eyk lTtkr iMw |k- brD;k eksB;k txkr eh 19 o”kkZph

    eqyxh dqBs tkÅ\**

    R;kosGh ,dk Mk;jhr fyfgysys dk=.k eh lkBsauk fnys- rs okpw ykxys-

  • 59

    6 jktegkykrwu jLR;koj

    nj vkBoM;kyk jfookj ;srks rls nq%[k thoukr ;s.kkjp i.k 6 okj nq%[k 1 okj lq[k

    u’khch dk ;kos] iq.;kus vkbZ&oMhy feGrkr] ilarhus o u’khckus thoulkFkh] rjhgh lq[k

    thoulkF;koj vlrs- thoukpk vFkZ dh R;kP;krgh iq.; vlrs- VsaMj m?kMkos rls ts Hk# rs

    feGrs-

    ckGkus ifgyk ‘okl ?ksryk- rsOgk vkbZ ofMy toG vlrkr-

    ‘ksoVpk ‘okl ?ksrkr rsOgk eqykauh toG vlk;yk gos- vkbZps MksGs vksys Bso.;kis{kk

    vkBo dh rw ckG vlrkuk rqyk fcNk.;krgh vksY;k Bsor uOgrs- thoukpk vFkZ frus

    letkoyk- frP;k lgoklkr vf/kd dGyk mexyk] letyk- lR;dFksr fygk;yk lksusjh

    HkwrdkG ulyk rjh izse eqcyd vlrs- ckyi.khps gDdkps ukrs iq

  • 60

    gksrs m/oLr gksÅu u nk[kfo.ks vo?kM vlrs Eg.kwu eh fyfgrs- eh egfj gksrs ¼?kjokyh½

    R;kph egjh >kys ¼eksydjh.k½ ,dk osykaVhus ekÖ;koj vkHkkG dkslGys- dkgh

    ftadysY;kapk lUeku gksrks rsOgk u ftadysY;kae/;s u lkaxrk ;s.kkjk U;wuxaM vifjgk;Z

    vlrks- Li/kkZ VkGrk ;sr ukgh- ijkt;lq/nk o uSjk’; VkGrk ;sr ukgh- ‘kkar eu vkrwu

    m/oLr vlrs- fujk’k vlrs- vcksy eukr mnklh vlrs- jkx ;srks] i.k jkx dq.kkoj

    dkkyh dh vkBos] >ksikG;kP;k dM;k dqjdqjrhy] jkej{kspk vkokt

    ;sbZy- ikVh isfUlyh ?ksÅu vksV;koj clysyh eqys fg’kksckP;k f’kGksI;kP;k xIik ekj.kkÚ;k

    L=h;k dkukslk ?ksr pqxY;k dj.kkÚ;k vkT;k] Hkkdjhpk okl vkBos- ,dVsi.kkr QDr

    iqLrdsp fe= gksrh-

    vkbZ nknkaph vkEgh eqys gksrks- fiYyw jMrs- i.k osxGh okV 'kks/krs- vpkud e`R;w

    vkY;kojgh brj yksd txrkrp- gGos fiYyw jMrs jsaxkGrs- ckdhph iVkiV mMk.k Hkjrkr-

    pdz pkywp jkgrs- vgadkjh uohu ;srkr- ek.kwl lairks i.k vgadkjkpk okjlk iqk xSj Qk;nk ?ksÅ u;s Eg.kwu yir tir ckgsj iMys- okV

    ik;k[kkyph gksrh- i.k vkt osxGh okVr gksrh- iqUgk ;k okVsoj ;s.kkj UkOgrs- ;s.ks te.kkjgh

    uOgrs-

  • 61

    jktsauh cgh.k jkt?kjk.;krhy eqyxh cs?kj >kyh gksrh- txk;yk dk; ykxrs\ NIij\ ek.kls\ ‘kjhj\lk/ks vk;q”; lqanj vlrs\ i.k d/kh\ d/kh d/kh\

    gks d/kh d/kh\ vki.k dks.k\ vlsp dq.khrjh dkgh o”ksZ

    eqDdkekyk vkysys izoklh! gkrkrwu fulVwu xsysys vk;q”;\eksg laiyk! ukrh laiyh!

    ik.;kP;k dqaMkik’khs i.k frps u’khckr osxGs fyfgys gk srs- ,d ‘kkGsrhy f’kf{kdk

    m”kkckbZ fryk frP;k ?kjh ?ksÅu xsyh- [kjsrj ckbZyk ckbZph bZ”kkZ dk vlrs\ i.k dkgh dkj.kkus

    m”kkckbZ uh fryk usys- ‘kks/k ?;k;yk dq.kh ;sbZy ;kph vk’kk uOgrh- ?kjxqrh HkkÅcandhph

    HkkaM.ks [ksM;kiklwu jktki;Zar loZ= vlrkr-

    rh udks’khp rj gksrs-

    eqyxh udks’khp vlrs- gs lR; dkukMksGk d#u Lor%yk xzsV eku.kkÚ;kacnny eyk

    d.ko ;srs- dqBY;kgh {k.kh R;kaP;kojgh gh osG ;sÅ ‘kdrs- v’kk osGh R;k dk; djrhy\ i.k

    vkt R;k fryk glr gksR;k- frus iksyhlkr tkos dk\ i.k dls\ frFks dq.kkoj fo’okl

    Bsok;pk\rh eqyxh gksrs- frFks eqyxh lqjf{kr vlsy dk\

    dkgh fnol frus tso.k OkT;Z dsys- txys rsokys- vkrk ckl! i.k ej.k vkys

    ukgh- ykyh ukgh- Eg.kwu vijk/kh okVs- ák

    ‘kjhjkph ;k vfLrRokph ‘kje okVss- m”kkrkbZP;k ;k vkJekr r#.k eqyxk okjyk Eg.kwu cspSu

    >kysY;k ,d vkth fryk HksVY;k- R;kauk fpdVyh- R;kauh fryk ia[kk[kkyh ?ksrys i.k gGwgGw

    R;k fryk MkWfeusV d# ykxY;k- vkJekrgh nqgh ektyh- tx.;kis{kk ej.ks [kwi lksIis vlrs-

    i.k rh txr gksrs- rh m”kkrkbZacjkscj efguiwjyk jktegkykr xkÚgk.ks ?ksÅu xsyhs-

    eh HkkokdMs ijr vkys- vxnh okVys rj iksyhl dsl djk;ph Bjoyh- ,dk L=h gDd

    laj{k.k lferhP;k ckbZ m”kkrkbZ frpscjkscj gksR;k-

  • 62

    jkts lkaxw ykxys- tso.kkP;k Vscykoj vkEgh cjkscj [kkr gksrks- rh mik’kh leksjP;k

    x.kirhP;k QksVks ÝsedMs c?kr cksyr gksrh- txkr tj nso vlrk x.kirh vlrk rj QksVksrwu

    ckgsj ;sÅu R;kus vkEgkyk iksVkr R;kpk ,d nar [kwilwu ekjyk vlrk- Mk;jhps iku v/kZoV

    gksrs-

    R;k izlaxh rh [kwip y

  • 63

    ikV;kZ Vªhik & iSlk m/kG.;klkBh

    okk ?kVLQksV >kyk vkgs- **

    vk’kkjktsapk ?kVLQksV ;kus [kwip vkuankus ?ksryk- rh ukanw u;s v’kh uOgs- i.k rh lq[kh gksÅ

    u;s v’kh vkeph bPNk gksrh- jktdkj.kh o HkkÅcandh tk.k.kkÚ;k [kkunkuh ?kjk.;krhy

    eqyhyk frpk l[[kk HkkÅ lhrkjke vls lkaxsy gs [kjs okV.kkj ukgh- i.k rks vls lkaxr gksrk-

    rsOgk rs dk\ gs u dG.;kbrdh vk’kkrkbZ izXkYHk gksrh- eukrY;k eukr eh R;kph rqyuk brj

    Hkkoka’kh dsyh- cfg.khykgh fodk;yk r;kj gks.kkjk nyky! eh gh uhp gksrks- i.k ek.kwl gksrks-

    gk ek= ujk/kep gksrk- nsodh o dalkps Hkkok cgh.khaps [kwi izse gksrs] i.k nsodhpk iq= Jhd`”.k

    rq>k o/k djsy v’kh Hkfo”;ok.k >kY;keqGs dal nq”V cuyk- iSlk okbZV vlrks- iS’kklkBh

    jDr jDrkyk foljrs- lhrkjkeHkkÅ iqjrk prwj gksrk- R;kps O;fDreRo vkd”kZd njkjk

    okV.kkjs gksrs- vk’kkrkbZ eghuiwjyk jkg.kkjp uOgrh- i.k dzwj lYyk R;kus fnyk- izR;sd ?kjh

    vls lkaxwu yXu gksrs\* vk’kkrkbZus fopkjys-

    g;kus vk;q”;kr dq.kkykgh lkaHkkGys ukgh- gk dk; fryk lkaHkkG.kkj gksrk- i.k frpk

    dkVk dk

  • 64

    gksrs- R;kgh gksR;k- ukghrj rh lkljhp O;fHkpkj d#u jkghyh vlrh- fryk vkEgh

    egkykrhy R;k ?kjh 4 efgus jkgk;ph ijokuxh fnyh- vFkkZr fryk viekuhr djk;ph la/kh

    vkEgh lksMyh ukgh-

    ^^gs c?k v’kh r’kh ek.kls ?kjh vkyh ukgh ikfgts] ek>h ck;dksgh frFks jkghy

    d/khe/kh- **

    [kjsrj frP;kis{kk ekÖ;k ck;dksdMsp v’khr’kh ek.kls ;s.;kph ‘kD;rk tkLr gksrh- o

    dkGthgh gksrh- i.k xG;krY;k 4 dkG;k e.;kaP;k vkM rs pkys- rh fookfgr gksrh- fryk

    okVsy rls okxk;ph eqHkk gksrh- i.k rkbZ ?kVLQksVhrk! fryk fdrhgh pkaxyh okxyh rjhgh ukos

    Bso.ks frpk ik.k mrkjk d#u okHkkMs dkksikos- gk vkepk NG vkgs- **

    ‘kstkjph ckbZ Eg.kkyh] ^^okbZV ,dne okbZV! th ckbZ uoÚ;kdMs ukanyh ukgh R;k

    vr`Ir ckbZus rqEgkyk =kl |kok] gs okbZV vkgs- ** vk’kkjkts ts dfFkrfjR;k okxrkr rs dq.khgh

    u c?krk [kjs[kksV;kpk ‘kgkfu’kk u djrk gh ckreh loZ= okÚ;klkj[kh iljo.;kr vkepk

    LokFkZ gksrk- dqBsrjh dksiÚ;kr dkGiq#”k glr gksrk-

  • 65

    ^^vkEgkyk eqyh udksp gksR;k] ákauk gh cgh.kh udksp i.k fpdVxqaMh vkRegR;kgh

    djr ukgh- ** jtuhjkts ^^lkljh tGwu esyh vlrh rj cjs >kys vlrs** ‘kstkjh.k Eg.kkyh-

    R;kp vkBoM;kr ‘kstkj.khph eqyxh pkSdkr vpkud dqBY;k’kk vi?kkrkr okjyh- rh

    ‘kstkjh.k rjhgh jktegkykrhy eafnjkr ;sbZ- i.k rh vk’kkrkbZ cnny okbZV cksy.ks VkGr vls-

    gk egky dlyk eksge;h gksrk- pkSl”B [kkackph vkjkl gksrh- oSHkokph deku gksrh-

    jku>kMkaps lSfud R;kaps brds vkd”kZ.k okVkos\ fdaok egkykyk R;kph dFkk lkaxk;ph vkgs-

    Eg.kwu rks yksdkauk cksyorks-

    pkGhrY;k yksdkauk R;k egkykps [kwi vkd”kZ.k okVs o R;kLokFkkZlkBh rs yk sd

    vk’kkjktsph cnukeh dj.;kr vkEgh djhr vlysY;k xqUg;krhy ewd Hkkxhnkj gksÅ ykxys-

    ^^dk; lkaxkoh ?kjph xks”V] pknjhus >kdkoh Eg.kwu lq#okr d#u vkEgh /kknkar [kksVs lkaxw

    ykxyks- **

    vk’kkjktsis{kk ekÖ;k iRuhpsp pkfj«; la’k;kLin gksrs- fdR;sd o”ksZ eyk rh ?kVLQksV

    nsbZy vls okVs- i.k rh dnkfpr R;k jktegkykP;k jk.khinkP;k eksgkusp fVdyh-

    jk.khinklkBh eyk dq.khrjh nqljs feGsy vls fryk okVs-

    jtuh’kh yXu BjY;koj dq.khrjh jktegkykr fuukoh ?kk.k i=s ikBohr vls- gh

    eqyxh ?kk.k vkgs- rh lsdaMgW.M vkgs- v’kk vFkkZps rs vls- jtuhjkts P;k dkWyste/khy

    HkkuxMhacnny R;kr cjsp dkgh fyghysys vls- i.k fo?u larks”kh yksd jkt?kjk.;krhy

    laca/kkcnny vls dkgh fyghrkr Eg.kwu eh nqyZ{k dsys- rjhgh vkti;Zar ekÖ;k gh eukr rks

    la’k; mjyk- vk’kkjktsyk o dS- vkbZyk gs ekfgr gksrs- i.k R;kaP;k eukpk [kjk [kqjk] LoPN

    eksBsi.kk dh R;k dq.kkykgh gs cksyY;k ukghr- tsOgk eh jktegkyklkBh bLVsVhlkBh 19

    o”kkZP;k vk’kkjktsyk ?kjkckgsj gkdywu dkkY;koj eqyhauk rksaM u

  • 66

    m?kM.;kps laLdkj dsys tkrkr gs cjs vkgs- ekÖ;k ck;dkscnny vkysys rs i=p rh loZ=

    nk[kowu egkykr ik; jksow ‘kdr gksrh o Eg.kwup dksVkZr tkow ‘kdr gksrh- fojks/khi{kkdMs

    fdaok ,[kkn;k L=heqDrh laLFksdMs tkow ‘kdr gksrh- R;keqGs R;kuarj dkgh fnol rkbZyk

    jktegkykr jgk;ph ijokuxh fnyh-

    vk’kkjkts jkt?kjk.;krhy vlwugh vkeP;klkj[ks uhp HkkÅ vkiY;klkBh isSls [kpZ

    dj.kkj ukghr gs tk.kwu gksrh- lquankrkbZyk gqaMk u nsÅu lkljh e# ns.kkÚ;k ;k ?kjk.;kr

    Lor%yk jktdU;k let.;kr dkgh vFkZ ukgh gs frus tk.kys- Eg.kwup rj frus frP;k

    dkWystP;k ekfldkr jktiw= o jkuQqy ys[k fyghyk gksrk- frus Lor%yk jkuQqy letkos gk

    frpk uezi.kk gksrk-

  • 67

    eanhps o”kZ

    jktdU;k jkuQqykps vk;q”; txyh] jk.kh & lezkKh & nklhps dke djr gksrh-

    xksnkojhps ik.kh gksrs- leqnzkdMs ogkr gksrs- uksOgs- 2001 uarj 2008 lkyps eanhps

    lokZr okbZV o”kZ vkys- IkSlk Eg.kts ek;k! VW.thcy Eg.kts izxV vlk vWlsV~l ,soth

    ekufldrsojp fjls’ku] eanh voyacwu vkgs- iwohZis{kk loZpt.k Jhearp >kys vkgsr-

    iwohZis{kk dkexkj O;kikjh e/;eoxhZ; uksdjnkj lokaZdMs iSlk [kqGkorks vkgs- vesfjdsrhy

    cWadsus eanh Qkj vkgs Eg.kwu x`gdtZ deh dsyk o ØsMhV [kpkZr dtZ vkdlu vkys-

    ‘ksvjcktkjkrhy] ?kjkae/khy lksU;ke/khy iSlk gh jksdM uOgs rh jDde ekuyh tkrs-

    [kjsrj ladVdkGh iSls ijrkO;kr feGrkauk R;kaukgh ?kj vlrsp- xksp xhr xkRk vkgs

    v’kh MksG;kauh gl.kkjh vkiY;koj izse dj.kkjh] Hkkrqdyh ekaMk;yk mRlqd] Mko eksMyk

    Eg.kwu ?kk;kG] rh eqyxh frP;k dFkkarwu f>jiwu okpdkaP;kgh eukr f’k# ykxyh-

    vk’kkrkbZpk ,d okpd] pkgd] oxZ r;kj gksÅ ykxyk- **

    frP;k eukryh eqyxh ckxMw ykxyh- fp=iV ijh{k.kkps ,d dke fryk feGkys- eh

    rq>sp xhr xkRk vkgs vlk dkye rh fyfg^,d nwts ds fy, * ps [kwi lqanj ijh{k.k frus

    fyghys- okgok feGoyh-

  • 68

    R;k dksoG;k gGO;k o;kr lgthoukrhy [kkp[kGX;kaph tk.kho fryk ul.ks

    LokHkkfod gksrs- ek>s cfg.khoj izse vlrs rj eh fryk [kwi tiys vlrs- vi.k vkEgh nks?ks

    HkkÅ cgh.khP;k ckcrhr Qkj’ks gGos fdaok dkGth dj.kkjs uOgrks- rlk fopkj dsyk rj Lor%

    ifydMs vkEgkyk fo’op uOgrs- rkbZP;k fy[kk.kkyk ek= ,d gsok okVkok v’kh >GkGh o iksr

    p

  • 69

    Hkwyh gqbZ ;knksa eq>s bruk u lrkvks] vc pSuls thus nks! vls rsp rs fdrh ?kksV.kkj]

    jMwu jMwu fdrh jM.kkj! mrw tk.kkÚ;k nq/kkph lk; ckgsj iMyh o [kwip nnZHkjs fy[kk.k ?kMys-

    vkrk eyk pSuls thus nks- Eg.kwu R;kauk osxGs fygk- laikndkus ne fnyk- i.k ekx.kh uqlkj

    fy[kk.k ;sr ukgh- pSuls gedks dHkh vkius thus u fn;k- ekÖ;k eukr ,d vi?kkrkr

    t[keh >kysyh eqyxh ps

    vkoMrs ys[kd vkgsr- eh xhr xkRsk vkgs i.k dkgh dkG pedwu uarj vki.k fuukohi.kk P;k

    va/kkjkr xqarwu tkÅ gh Hkhrh okVrs- iksVklkBh uksdjh djkohp ykxrs- i.k fygh.ks gk ek>k Nan

    vkgs- czsuLVkWehZax >kys fd eh fyghrs fygk;ps Eg.kwu ukgh rj rh ekÖkh xjt vkgs Eg.kwu- esM

    Vw vkWMZj fy[kk.k eyk ter ukgh vls ukgh- i.k ;k fo”k;koj fygk lkaxrkrp fygh.ks eyk

    gkWVsye/;s Mkslk vkWMZj d#u cuo.;klkj[ks okVrs- vFkkZr] dkgh ‘kCn vls vlrkr dh R;k

    ‘kCnkaP;k xa/kkus Hkk#u eh fyghrs- mnk- jkuQqys] rh okV] rh oG.ks] rks xa/k o vpkud fuukoh

    lqanj Qqy fnl.ks R;k fo”k;koj ex fygkosls okVrs-

    jkuQqykaph gkd ;srs o enrhyk /kkowu ;srs vukfed izsse! eukr nMysys-

    lkBs Eg.kkys dkekoj vlrkuk usgeh okVk;ps fygkos- d/kh okVs eLriSdh dknacjh

    fygkoh- R;k [kkl dk;ZØekP;k /;s;klkBh jkstps uskdjhps dkp udksr- fuokar jE; fulxZ

    lkfu/;krhy ,[kkn;k ,sfrgkfld okM;kr tkos- frFkyh gok ‘oklkr Hkjkoh- jkT;kP;k

  • 70

    ljnkjkaP;k inLi’kkZus HkkjysY;k R;k dkrGkaoj iljkos R;kapk Li’kZ tk.kwu ?;kok- i.k 4 fnol

    Qqjlr feGk;ps okans gksrs- vkrk rqeP;k g;k fy[kk.kkeqGs ek>h bZPNk iw.kZ gksr vkgs-

    ys[kdkyk iksV Hkjk;yk iSlk ykxrks o rks gok rj uksdjh djkoh ykxrs- LVªxyjph

    vusd o”ksZ iksVkP;k vkxhlkBh ok;k tkrkr o ns’k mRd`”V lkfgR;kyk eqdrks-

    lkBsauk vkfnR;jktsauh xkokckgsjP;k ‘kadjkP;k eafnjkr usys- tjk folkow ;k oG.kkoj

    vls ,d dk=.k lkBsauh nk[koys-

  • 71

    7 tjk folkow ;k

    ^^rqtfo.k ‘kaHkks et dks.k rkjh- ** Eg.kr ik;Ú;k d’kkc’kk p

  • 72

    i;kZoj.k fnu ;srks] ,d fnol Ik;kZoj.kkpk] ckdh 364 fnol] o”kZ vksjcM.;kps]

    i;kZoj.kkP;k ukok[kkyh ukVqdyh] u`R;s clo.ks] tso.ks o dpjk d#u fu?kwu tk.ks gs ^fulxZ

    okpok vkanksyuk* ps #i ulkos-

    7 ekpZyk efgyk fnu gksrks- R;k fno’kh efgykaP;k iz’ukdMs y{k os/kkos- loZ fnu

    &fnol izcks/ku dj.kkjs Ogkos- ,dk L=hps nqlÚ;k L=h’kh ukrs dls vlkoss frP;k’kh frP;k

    vksÖ;ka’khlq/nk laidkZr vlkos-

    18@04@ yk tkxfrd okjlk fnu lktjk gksrks- R;k fno’kh R;k fo’ks”k fnolkps

    iz;kstu dj.;kr vlk vFkZ vlrks dh R;k nqyZf{kr xk s”VhdMs y{k nÓkos] R;k mRlokus

    tkx#drk ;koh- ekpZ 28 yk tkxfrd olqa/kjk fnu vlrks- R;k fnolkcnny fo”k;kcnny

    ppkZ o lqlaokn Ogkok R;k iz’ukdMs y{k os/kkos] VksI;k] fiuk] isu o iqfLrdk fodwu iSls

    feGo.ks fdaok R;k dk;ZØekr jktdh; gsrw lk/k.ks ;ksX; uOgs- o”kZHkj nqyZf{kysY;k xks”Vhauk

    ,dk fno’kh eku nsowu vki.k rkjkafdr djrks- R;k fo”k;koj ppkZ d#u iz’u lqVr ukgh-

    R;kfno’kh dkghrjh fuosnu r;kj djkos o nÓkos fu’p; djkok- >kMs ykokoh- dje.kwd

    dk;ZØekauh feel good okV.ks o from rag to riches us vkuan ekuus- yksddykapk

    leku okjlk gok] i.k lR;kdMs MksGs>kd udks- okrkoj.k cny oj ppkZ goh- R;kfno’kh

    feMh;kus R;k fo”k;kdMs fygwu /;kukd”kZ.k djkos o o”kZHkj R;k fo”k;h dke gksrs dk rs gh

    c?kkos- r’kk ;kstuk vk[kkO;k] ,d Mk;jh ?;koh o iqkys

    gs c?kkos- >kMs ykoyh i.k txoyh dk\ fdrh txoyh\ njo”khZ R;kp R;k [kM~M;kr o`{kkjksi.k

    dsys tkrs o lsfyfczVhps QksVks R;k o`{kkjksi.kkr ;srkr- >saMkoanukph tkxk vlkoh rls >kM

    ykok;ph tkxk vlrs\ T;kauk Ik;kZoj.k tkx`rhpk fopkj vlrks R;kyk gDd fdaok fo’ks”k

    LFkku ulrs- ys[kd eukus fopkjkauh Jhear vlrkr- i.k vkfFkZdn`”V;k ;FkkrFkkp vlrkr!

    xHkkZ’k;kr ifgY;k L=h xHkkZph gR;k >kyh- rsOgk dq.khgh d/kh fojks/k dsyk ukgh- myV

    eqyxh udks gk vgadkj lekt ckGxr gksrk- eqyxh >kyh Eg.krkp R;k ckGkP;k vkbZ iklwu

  • 73

    ?kjps loZ ukjkt Ogk;ps- eqyhps uko u{k=kps Bsok] lRrkohl u{k= vkgsr gks- uarj nqljhyk

    eqyxh >kyh] unhps uko Bsoys dh Eg.kk;ps u|k ‘kaHkj vkgsr gks- eqyxk >kysyh L=h

    Eg.kk;ph ekÖkk lw;Zdkar] ek>k vfnR;] lw;Z rks----- ‘kaHkj lw;Z FkksMhp vlrkr-

    iFkukV;s gksÅ ykxyh- L=h P;k FkskM;k’kk ‘okl ?ks.;kph rh lqjokr gksrh- eqyxh

    >kyh gks ukVdkrwu R;kosGh L=h eqDrhps okjs okgrkuk fnlw ykxys- eyk mxhpp rkbZ bLVsV

    ekxsyls okVw ykxys- xSjlet gk ukR;kpk ‘k=w vlrks o vlsgh ek>s rkbZoj d/khgh izse

    uOgrsp- rh ekÖ;kis{kk ojp< vkgs ;kph vlw;kp gksrh- lksU;kHkkÅ lkgsckaphp vkEgh eqys-

    i.k fdrh osxGh gksrks- izxrhps ,d uos #i vkgs bZ&isij! eksckbZyoj ;s.kkjk b&isij u dksbZ

    isij gok U;wtisij! Eg.kts QDr izxrh T;k ewBHkj yksdkai;aZr iksgkspyh R;kauk b&isij

    feGsy- i.k oRkZekui= loZlkekU;kai;Zar iksgkspsy- ák b&isijyk fojks/k d# udk- i.k

    lkekU;kapk orZekui= Msyh U;wtisij can d# udk- rlkp lk/;k lkekU; ek.klkaP;k

    vk;q”;kr ;s.kkjs izseG ukrs cgh.khps rs can d# udk-

    lkBasuh fygk;yk ?ksrys- ,d uohu ys[k fnyk-

    ekÖ;k xksnkojhps ik.kh ák iqLrdkP;k tUekph gh xks”V- g`nÓkrwu jDr fVidY;k

    f’kok; mRre dfork cur ulrs- xksnkojh okgrh >kyh- xksnkojhps ik.kh eqacbZ egklkxjkdMs

    okgw ykxys- vkdk’kokVsus Jko.k vkyk ukgh- rjh i.k eukr Jko.k ;srks- dkj.k xksnkojhP;k

    unhdkBh ek>s ckyi.k xsys- ekSY;oku oLrw ftFks lkiMrs rh tkxk t’kh vk;q”;Hkj vkBor

    jkgrs rls ekSY;oku oLrw ftFks gjors rs {k.k rh okLrw vk;q”;Hkj cspSu djr jkgrs-

    nf{k.k dk’kh & xksnkojh gh nf{k.k Hkkjrkrhy lokZr eksBh o ifo= unh vkgs- xkSre

    _”Khauh gh xaxk vk.kyh Eg.kwu fryk xkSreh xaxk vlsgh Eg.krkr- xksnkojh unhP;k dkBkoj

    ukf’kd iSB.k o ukansM gh rhu izeq[k ‘kgjs vkgsr- ák unheqGsp ukf’kd /kkfeZd dsanz cuys

    vkgs- rsFks eafnjs xksiwjs /keZ’kkGk o laLd`frpk lqjs[k laxe vk

  • 74

    uxjh fdaok ukFkkaps iSB.k Eg.krkr- nf{k.k dk’kh Eg.krkr- iSB.k toGp tk;dokMh /kj.k

    vlwu ák /kj.kkrwu vkSjaxkckn ijHk.kh chM ukansM ;sFks ik.kh iqjoBk gksrks-

    xaxspk izokg vaxko#u xsY;kus xk; thoar >kyh- xks&nkojh vls ;k unhps uko vkgs-

    xksnkojh o dknok ;kaP;k laxekoj uanwj ek/;es’oj i{kh vHk;kj.; vkgs- xksnkojh unhps

    ik.kh rhFkZ Eg.kwu okijrkr- dkj.k R;kus fiRr jDrkps vktkj] dq”Bjksxkpk uk’k gksrks o Hkwd

    okkyk- egkjk”VªkP;k izxrhr xksnspk Qkj

    eksBk okVk vkgs- ák unhyk izojk] eqGk] o/kkZ] oSuxaxk] izk.kgh banzkorh o ‘kcjh un;k

    feGrkr- ‘kcjhlaxekoj Hknzkpye toG ghps ik= [kwip eksBs gksrs- f=acds’oj dq’kkorZ

    xkso/kZu tuLFkku izokjklax fuokliwj gh rhFksZ izfl/n vkgsr- xksnkojhP;k fofl”B oSurs; o

    xkSreh ;k 3 izokgke/;s meykiwj ;sFks FkaMheqGs QDr jfookjhp Luku djrkr-

    lkBs lkaxw ykxys- vk’kkjktsacjkscj fyOg fjys’ku cn~nyP;k ,dk f’kfcjkr eh gtj

    gksrks- #i fcyksjh mrjys dh L=h udks\ dk\ vFkkZr ;k ys[kkr lH; lqlaLd`r dksaMh >kysyh

    letwrnkj L=h Eg.kwu ukbZyktkus rh d#u Lohdkj.kkjh L=h fopkjkr ?ksryh vkgs- Hkkofud

    [kPPkhdj.kkph grcyrk lgu djk;ph ‘kfDr L=he/;s deh vlrs- ‘kjhjkaph y

  • 75

    ,dV;k iMysY;k L=hoj l’kkoj >qaM rqVwu iMrs rls fujk/kkj L=h oj >Mi ?kky.kkjs

    iq#”k R;kauk iq#”k QDr ‘kkjhfjdn`”V;kp Eg.krk ;srs- eh dlkgh vlks ?kjkr Js”B vls

    letr vlrkr- dq.kh uksdjgh ekyfd.khdMs R;k utjsus ikgrks- dkj.k rks Lor%yk L=his{kk

    Js”B letrks dkWylsaVj e/khy eqyhaojps vR;kpkj dk; lkaxrkr\

    dfjvjghu] mPpinL; L=hyk rqPN ekurkr- ex dk; yhOgbu jsX;qyj dsY;koj]

    vusd csC;ks i.k vxfrd vusd can njokts egklkxjkP;k fn’ksus m?kM.kkjs L=h ps tx.ks gSjk.k

    dj.kkjs r;kj gksrhy- udks yhOgbuph laLd`rh Hkkjrh; ukgh-

    yhOg bu fjys’ku’khi Hkkjr NksMks] pys tko gh laLd`rhP;k Lokra«;kph ykY;koj esY;koj lkFk nÓk;yk

    ;srk- csy ctkvks vaknksyu rjh djkos i.k Ns! ák cqG;k ek.klkadMwu vk’kkp ukgh- m|k

    ekÖ;koj osG vkyh o flrkjkejktsauh gk egky cGdko.;klkBh eyk ckgsj dk

  • 76

    dk; rkbjktsZ fnok /kjk;phlq/nk ,d i/nr vlrs- ek.kwl fnok /kjrks rks izdk’kkpk

    LraHk vk/kkjkyk feGkok Eg.kwu- i.k fnok uhV /kjyk ukgh rj gkr Hkktrks- fnok gkrkrwu xGwu

    iMrks- rqEgkyk tujhr dGyhp ukgh- rqqGl ykok;ps fnol xsys vkrk- ?kjks?kjh ckVY;kar

    HkkaM;kr euh IykaV ykorkrk- njoktk toG fHkarhyk /k#u fdaok eksB;k >kMkyk /k#u

    eksB;k ikukapk euhIykaV vlrks-

    jtuh jkts ofguh rkMrkM cksywu fu?kwu xsyh-

    eh vokd clwu jkfgys

    ?kjkrhy ,d uksdj eksydjh.k vkr vkYkh- eksydjh.k] ^^c?kk ckbZ d’kk cksyrkr gks**

    Eg.kw ykxyh- i.k eh fryk xPphr jtuh jkts ofguhcjkscj pgkM;k djrkuk ikghys gksrs-

    vFkkZr eh cksyks u cksyks] jkts vls cksyYks vls csekywe [kksVs cksy.;kr rh rjcst gksrh]

    vkiys vls u’khc fd vkiY;kyk d/khp uksdj /kkftZ.ks ulrkr- nqlÚ;k fno’kh daVkGk vkyk-

    ,dVhyk jgk;pk r#.k L=h yk uojk gok Eg.kwu jtuhjkts fu?kwu vkyh- rh tkrkuk

    lksU;kHkkÅnknkjkts [kwi jMys- ek.kwl [kwi i{kikrh vlrks- ,[kkn;kr dk xaqrrks o osMk gksrks

    lkaxrk ;sr ukgh- dqByhgh lsok u dj.kkjh jtuhjkts ofMykaph ykMdh gksrh- rh xsyh Eg.kwu

    lksU;kHkkÅ nknkjkts Vhia xkGr clys dh vkrk vki.k tx.kkj ukgh Eg.kwu jMr gksrs-

    cktwP;k caxY;kryh ,d pqxy[kksj ‘kstkjh.k xIik ekjk;yk clk;yk vkyh- gh

    ulyh rj eh eqykadMs xsyks vlrks Eg.kwu lksU;kHkkÅ nknkjkts frP;ktoG jMw ykxys-

    vk’kkjkts ‘kkari.ks >kMkauk ik.kh ?kkyr gksrs- flrkjkejkts o R;kaph iRuh o jtujkts ofguh

    us.kkj ukgh gs lksU;kHkkÅ nknkjkts nknkauk ekghr gksrs- QDr vkuaniwjP;k egkykrp

    lksU;kHkkÅaph tkxk gksrh- nksUgh eqys yckM gksrh- rjhgh R;kapk vks

  • 77

    vk’kkjktsuh R;kaps diMs cnyys- 19 o”kkph eqyxh rh frP;k ofMykaps iq#”kkaps ‘kjhj

    rsgh dsoG ‘kjhj Eg.kwu c?kwu R;kaps gkx.ks&eqr.ks dk

  • 78

    8 fdYY;kps cq#t dkslGys-

    >qacjkauk ekyhU; ps Vkaxys- ‘kCnkP;k jkaxksGhrwu nsoGkP;k

    ?kaVkae/kh nsoGkrwu oktys- tqU;k xks/kMhps th.kZ inj fojys] mjyh QDr yDrjs foLdVysyh

    jkaxksGh m/oLr[kksjs i S’kko#u forq”V] oknfookn egRokph oLrw gjo.ks] xkMh pqd.ks v’kk ?kVuk

    izR;sdkP;kp vk;q”;kr ?kMrkr- izkekf.kd uskdj QDr fp=iVkrp feGrkr- prqji.ks

    oknfookn VkGwu eueqVko d#u HkkaM.ks feVo.kkjs ofj”B T;s”B ukVdkarp vlrkr-

    izR;{kkr yksda brjkapk rek’kk ,UtkW; djrkr- yksd Eg.kts rjh dks.k\

    vkjlk igkok ik.;kr u[kjk djkok eukr

    QqxMh [ksGw QqxMh Ekkek ?ksrhy yqxMh

    QqxMh [ksGw n.kn.k #i;s oktow [k.k[k.k

    ekek vkfr vfr Jhear ;kph eqyxh ,dne paV

    lw;Z eanhjkrhy jFk gksrk rks {k.k fcGke/;s laFk gksrk

    vkBoMh cktkjkr eky gksrk t=sse/;s tk.;kyk rky gksrk

    HkkÅ rsOgk Hkko[kkÅ uOgrk- HkkoaMkae/;sgh lk/ksi.kk gksrk

    LoIukauk ekÖ;k ia[k gksrk i;kZoj.kkapk Madk uOgrk-

    HkkaM.k gksÅ u;s Eg.kwu dk; djk;ps\ lgu’kDrh okkyks- f’k{k.kkus

    cksFkV >kyks- tks lekt iz’ukauk ?kkcjrks] iz’u >kdrks rs lksMo.kkj dls\

    tj cksyys rj\ eyk dkgh lkaxk;ps;] i.k dls cksyw] dk; cksyw\ eh ,dVh iMsy-

    tjk fygwu cksywu lektkr ;ksX; okVsoj tk.;kr Qjd iM.kkj vlsy rj cksyk] izsj.kk |k-

    iwohZ ik.koB;koj ,dh gksrks- nfyr pGoG v’khp iq

  • 79

    rqEghi.k ;k pGoGhr lkehy Ogk- Hkwd cGh fdlku vkRegR;kr tkx`fr djk] rqEgh brjka‘kh

    okxky rls eqys okxrhy- [kjs laLdkj gos] vkn’kZ gok- ckjhd lkjhd eqnns gos Eg.kwu eksBk

    eqnnk lksMwu nsrk ;srks dk\ loZ {ks=krwu ,d leku /kkxk laosnu {kerspk izxrhpk

    lek/kkukpk laLd`rhpk vlrks- vk’kkjktsauh cÚ;kp dfork EgVY;k- dkgh brjkaP;k dkgh

    R;kaP;k gksR;k-

    Lor%ph {kerk] eksdGs vkdk’k

    Ekh ,d if{k.k vkdk’kosMh

    v’kh >si ?;koh vls lwj xkos

  • 80

    9lxGs fBd vkgs-

    dkgh ys[k okpwu vusd fopkj eukr ;srkr rs u fyghrk cqMcqM;kizek.ks ft#u

    tkrkr- yksd fopkjrkr- brdh o”kZ rqEgh dk fyfgys ukgh- eyk i.k d/kh uoy okVrs- brds

    nq%[k] brdh fujk’kk osnuk eh brdh o”kZ dqBs nMowu Bsoyh gksrh- nkcwu Bsoyh gksrh- vkrk

    LQksV gksÅu ckgsj iMkos rls gs fopkj ckgsj iMrkgsr- xgus cuokvks] xgus rqMokvks]

    lkMh;ksads lsyes] Msªlds lsyes tkvks ;kiqs fopkj ekaMk;ph la/kh fnyh xsyh- eh iqUgk dnkfpr brds eueksdGs fygw

    ‘kd.kkj ukgh- ¼L=h Eg.kts vk[kwMf’kaxh cgwnw/kh EgSl- rhyk Lor%yk va?kksGhyk osG feGkyk

    ukgh rjh pkysy i.k rhus uksdjh djkoh] iDoku cuokos] vkokt u djrk ejkos- ½

    iqUgk eyk ,o

  • 81

    vkiY;koj ;srks rsOgk enrhph vis{kk djrks- eSf=.khauks rqEghgh rqeps fopkj fygk- eh rqepssp

    xhr xkRsk vkgs ex igk fdrh fopkjkaps rjax ikBksikB m?kMrkr-

    izR;sd fopkj uohu vlrks- f’kok; lkekU; ek.klkps lkekU; fopkj izkfrfu/khd

    Bjrkr- yiowu yiowu vki.k vkiyh nq%[k fdrh dkG yio.kkj\ ?kjkps nkj can d#u lw;kZyk

    mxo.;kiklwu Fkkacork ;sr ukgh- izxrh lw;kZlkj[kh vlrs- eh feGorh ák vfHkekukcjkscj

    xkBksM;kr cka/kwu vkysys gsos&nkos] }s”k] vieku] vlekursps nq%[k vki.k dk;e okgrks- ?kj

    lalkj uksdjh loZ= vki.k mRre ikrGh feGkoh Eg.kwu Ikz;Ru djrks- o ,d fnol dGrs gs

    loZ Qlos gksrs-

    loZp t.k ikBhekxs izR;sdkcnny osxosxGs cksyr vlrkr- Vhdk djrkr gh v’kh

    laLd`fr QDr ekfydkr o flusekrp ulrs- iw.kZ lektkr vlrs- R;kpsp izfrfcac

    lkfgR;krgh fnlrs-

    dqN rks yksx dgsasxs] yksxksa dk dke gsS dguk

    eu ‘kq/n rq>s rqt js xM;k fHkrh dq.kkph

    rw mpy ys[k.kh] lkFk gksbZy rqyk js ‘kCnkaph

    vFkkZr Eg.k.ks lksis vlrs i.k Qlo.kwdhus ‘kjhjkoj ifj.kkegh gksrksp-

    x.kirhyk 21 nqokZaph tqMh okgrkr- r’kh gh 21 lqeus eh ekÖ;k ykMD;k okpdkauk

    leiZ.k dsyh- lkBsauh loZ lqeus nk[kfoyh

  • 82

    10 lj.kkj d/kh j.k

    ^vk;q”; Eg.kts j.kkax.k* v’kh miek fnyh tkrs- i.k vk;q”;k j.kkax.kkgwu fujkGs gos-

    lqanj ‘kkar- i.k gksrs dk;\ vgadkjkph HkkaM.ks] ek.kwl nqlÚ;k ek.klk’kh HkkaMwu nq%[kh gksrks-

    ek.kwl HkkaMyk ukgh rj lq[kh gksbZyp vls ukgh- i.k vf/kd nq%[kh gks.;kiklwu t#j okpsy-

    ygku ?kjs] yksdy xkM;k] ikV;kZ g;k loZ fBdk.kh [kwi vkuankP;k {k.khgh HkkaM.ka dkGkGhaps izfresps iz’u mVrkr-

    ukjGkP;k Qkan;k rksMY;koj ukjG tls cksMds okVsy rls vk;q”; R;k dq.kk okpdk okpwu

    cksMds vlrs- dkgh dkG vi;’kkus uSjk’; ;srs- i.k [kpwu u tkrk ek.klkus iq

  • 83

    fp=iV ijh{k.kkpk ,d dkxn lkBsauh fnyk- gk ns’k laLd`rhlkBh izfl/n vkgs- R;kosGh

    ghu fp=iVkauh lektkr okbZV izo`Rrh vk.kY;k- fp=iVkrwu lans’k ?ks.;k,soth vf’kf{krkauk

    vfHk#phiw.kZ dje.kwd letr ulY;keqGs fp=iVkrhy okbZV xks”Vh o vuSfrd izdkj dls

    Lohdkjys tkrkr rs ehjk jksM P;k ?kVuso#u dGys- baVjusVoj ekghrhps egktky vlrkauk

    baVjusV pk mi;ksx vaxBk Nki ek.kwl R;k dkj.kklkBh djrks ákoj ns’kkph izxrh Eg.kkoh dh

    nqnSZo Eg.kkos\ gDdkaph [kspkrk.kh o {kwnz Qk;nÓklkBh] vgaHkkoklkBh HkkaM.ks o O;fHkpkj ;k

    ik;Ú;kauh fp=iV oj oj pkM yko.ksp can djrs- L=hHkw.k gR;k

    ;krwu lq# gksrkr dk\- vkt gk ek>k ‘ksoVpk ys[k vkgs- R;keqGs eh ekÖ;k fe=&eSf=.khauk

    lkaxrs & rlsp gs xhr eh xkr vkgs-

  • 84

    11 fjdkek dksijk

    lksU;kHkkÅlkgsckapk e`R;w >kyk- vk’kkjkts vukFk >kY;k-

    [kjs okjlnkj lhrkjkejkojkts o eh vkfnR;jko vkysk] izsr mpyys xsys- Qkjls dq.kh

    jMys uOgrs- QDr rhp vk’kkjkts iksjdh fujk/kkj >kyh gksrh- rks fjdkek dksijk mjyk] oMhy

    okjys] Hkkokauk vkuan >kyk- rh ek= m/oLr >kys- ek.kwl xsyk- ngk fnol fnok ykoyk o

    vkBo.k tkxoyh- ofMykaP;k e`R;wuarjps rsjkos >kys- vkgqrh >kyh- HkVthauh ea= EgVys-

    ?kjkr mnd’kkarh >kyh- HkVthauh iSls duoVhyk cka/kys- f’k/kk mpywu fiaM vax.kkr folftZr

    dsys- rs xOgkps o rkanwGkps maMs [kk