Upload
hoangtram
View
213
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Ewolucja i struktura systemu finansowego (1) 2
Aktywa systemu finansowego w relacji do PKB w wybranych krajach
Europy Środkowo-Wschodniej oraz w strefie euro w latach 2014–2017 (w %)
2014 2015 2016 2017
Polska 121,9 122,7 125,6 124,4
Czechy 164,4 154,4 157,9 157,9
Słowacja 118,1 125,8 124,1 126,6
Węgry 133,3 127,0 127,2 127,2
Strefa euro 493,8 463,6 486,6 486,6
Uwagi: dane dla strefy euro dotyczą 18 krajów w 2014 r. oraz 19 krajów w latach 2015-2017. Dane nie są porównywalne z zamieszczonymi poprzednich edycjach
opracowania ze względu na zmianę źródła danych, uwzględnienie w aktywach systemu finansowego aktywów funduszy rynku pieniężnego oraz korekty przesłane przez
banki centralne.
Źródło: dla strefy euro ECB Statistical Data Warehouse oraz Eurostat; dla pozostałych krajów dane udostępnione przez narodowe banki centralne oraz GUS
■ Polska gospodarka, podobnie jak gospodarki innych krajów regionu, wciąż
charakteryzowała się, w porównaniu z krajami strefy euro, stosunkowo niskim
poziomem pośrednictwa finansowego.
Ewolucja i struktura systemu finansowego (2) 3
Rozwój systemu finansowego w zależności od poziomu PKB per capita
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
7,5 8 8,5 9 9,5 10
Se
gm
enty
se
kto
ra f
ina
nso
we
go
(w %
PK
B)
Logarytm PKB per capita (w PPP)
Sektor bankowy Sektor bankowy - wartości rzeczywiste w PolsceRynek akcji Rynek akcji - wartości rzeczywiste w PolscePapiery dłużne sektora publicznego Papiery dłużne sektora publicznego - wartości rzeczywiste w PolscePapiery dłużne pozostałych sektorów Papiery dłużne pozostałych sektorów - wartości rzeczywiste w PolsceSektor ubezpieczeniowy Sektor ubezpieczeniowy - wartości rzeczywiste w Polsce
20
00
20
17
20
11
20
07
■ Analiza instytucji i rynków finansowych różnych krajów na tle ich rozwoju
gospodarczego sugeruje, że niektóre segmenty systemu finansowego w Polsce,
w tym sektor bankowy, są nadal relatywnie słabo rozwinięte.
Źródło: opracowano na podstawie danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Banku Światowego, GUS, UKNF, GPW, Fitch
Polska oraz NBP
Ewolucja i struktura systemu finansowego (3) 4
Wskaźnik rozwoju systemu finansowego (FD), rozwoju instytucji
finansowych (FI) i rozwoju rynków finansowych (FM) w krajach UE
w 2016 r.
Źródło: Opracowanie NBP na podstawie danych MFW. http://data.imf.org/?sk=F8032E80-B36C-43B1-AC26-493C5B1CD33B
0,00
0,10
0,20
0,30
0,40
0,50
0,60
0,70
0,80
0,90
1,00H
iszp
an
ia
Wie
lka
Bry
tan
ia
Włochy
Fra
ncja
Lu
kse
mb
urg
Szw
ecja
Ho
lan
dia
Nie
mcy
Irla
ndia
Po
rtu
ga
lia
Fin
lan
dia
Da
nia
Au
str
ia
Be
lgia
Ma
lta
Gre
cja
Cyp
r
Po
lska
Węgry
Ch
orw
acja
Słowenia
Bułgaria
Cze
chy
Esto
nia
Słowacja
Ru
mu
nia
Łotwa
Litw
a
FD FI FM
■ Polskę można zaklasyfikować do krajów o średnim poziomie rozwoju systemu
finansowego (18 pozycja w grupie krajów UE).
Ewolucja i struktura systemu finansowego (4) 5
Struktura aktywów systemu finansowego krajów strefy euro
Źródło: IMF Country Report No. 18/226, July 2018
■ Wzrost udziału funduszy inwestycyjnych i znaczący udział innych instytucji
finansowych w aktywach systemu finansowego krajów strefy euro
20172012
54,3%
9,5%
2,6%
10,2%
23,4%
Monetarne instytucje finansowe Zakłady ubezpieczeń
Fundusze emerytalne Fundusze inwestycyjne
Inne instytucje finansowe
45,8%
9,8%3,2%
14,6%
26,6%
Monetarne instytucje finansowe Zakłady ubezpieczeń
Fundusze emerytalne Fundusze inwestycyjne
Inne instytucje finansowe
Ewolucja i struktura systemu finansowego (5) 6
Aktywa1 instytucji finansowych w Polsce w latach 2011-VI 2018 (w mld zł)
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 VI 2018
Banki komercyjne2 1 187,8 1 233,7 1 275,4 1 393,9 1 455,3 1 548,1 1 603,7 1 672,8
Banki spółdzielcze i zrzeszające2 106,1 115,8 129,3 135,4 139,7 158,2 173,4 173,3
Spółdzielcze kasy
oszczędnościowo-kredytowe3 15,6 16,8 18,7 13,7 12,3 11,3 10,2 9,9
Zakłady ubezpieczeń 146,1 162,9 167,6 178,5 180,3 184,3 198,4 196,2
Fundusze inwestycyjne 117,8 151,5 195,0 218,9 272,5 275,4 302,8 313,3
Otwarte fundusze emerytalne 224,7 269,6 299,3 149,1 140,5 153,4 179,5 158,1
Podmioty maklerskie 10,1 9,0 8,6 7,9 7,6 6,2 6,8 7,0
Ogółem 1 808,2 1 959,3 2 093,9 2 097,4 2 208,2 2 336,9 2 474,8 2530,6
1 Dla funduszy inwestycyjnych i otwartych funduszy emerytalnych wartość aktywów netto.2 Banki prowadzące działalność operacyjną. Do banków komercyjnych zaliczono również oddziały instytucji kredytowych.3 Dane za 2014-VI 2018 obejmują aktywa kas działających.
Źródło: NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK.
▪ Na koniec czerwca 2018 r. aktywa instytucji tworzących polski sektor finansowy wyniosły
2 bln 530,6 mld zł, tj. były o 2,3% wyższe niż na koniec roku 2017. Aktywa banków
komercyjnych wzrosły o 4,3%, aktywa funduszy inwestycyjnych – o 3,5%.
Ewolucja i struktura systemu finansowego (6) 7
Struktura aktywów systemu finansowego w Polsce w latach 2010–VI 2018
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 VI 2018
Banki Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe
Zakłady ubezpieczeń Fundusze inwestycyjne
Otwarte fundusze emerytalne Podmioty maklerskie
Źródło: NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK.
■ Sektor bankowy nadal odgrywał główną rolę w systemie finansowym.
■ Od 2014 r. znacząco zwiększył się udział aktywów funduszy inwestycyjnych
w strukturze krajowego systemu finansowego.
Ewolucja i struktura systemu finansowego (7) 8
Aktywa niebankowych instytucji finansowych w Polsce
w latach 2010-VI 2018
Źródło: NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK.
■ Wzrost znaczenia aktywów funduszy inwestycyjnych w sektorze niebankowych instytucji
finansowych.
0
7
14
21
28
35
42
49
56
0,0
100,0
200,0
300,0
400,0
500,0
600,0
700,0
800,0
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 VI 2018
mld zł
Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe - lewa oś Zakłady ubezpieczeń - lewa oś
Fundusze inwestycyjne - lewa oś Otwarte fundusze emerytalne - lewa oś
Podmioty maklerskie - lewa oś Aktywa NIF / Aktywa sektora bankowego - prawa oś
Ewolucja i struktura systemu finansowego (8) 9
Liczba spółek krajowych notowanych na Głównym Rynku GPW oraz ich
kapitalizacja do PKB w latach 2010–2017
▪ Znaczenie giełdy (rynku akcji) dla gospodarki jest nadal niewielkie.
▪ W październiku 2018 r. na Głównym Rynku GPW notowane były akcje 424 spółek
krajowych (o 8 mniej niż w grudniu 2017 r.).
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Liczba spółek - lewa oś Kapitalizacja/PKB - prawa oś
%
Źródło: NBP.
Ewolucja i struktura systemu finansowego (9) 10
Struktura aktywów finansowych gospodarstw domowych w latach
2011–VI 2018, wg stanu na koniec okresów
Uwagi: 1) Do 2017 r. kategoria „tytuły uczestnictwa UFK” jest prezentowana łącznie ze składkami oszczędnościowymi ubezpieczeń na życie;
od 2017 r. – wartość aktywów z tytułu ubezpieczeń na życie (w tym UFK) obliczona zgodnie z przepisami dyrektywy Wypłacalność II.
2) Aktywa gospodarstw domowych obejmują depozyty gromadzone w bankach i SKOK-ach, tytuły uczestnictwa funduszy
inwestycyjnych nabyte przez gospodarstwa domowe, aktywa z tytułu ubezpieczeń na życie (w tym jednostki uczestnictwa
ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych -UFK), skarbowe papiery wartościowe, akcje notowane na rynkach organizowanych przez
GPW, gotówkę w obiegu pozostającą poza kasami banków oraz nieskarbowe dłużne papiery wartościowe.
Źródło: opracowano na podstawie danych UKNF, Analizy Online i NBP.
■ Największy udział w strukturze aktywów finansowych gospodarstw domowych miały nadal
depozyty bankowe.
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 VI 2018
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1 000
1 100
1 200
1 300
Depozyty bankowe Depozyty w SKOK-ach
Tytuły uczestnictwa funduszy inwestycyjnych Tytuły uczestnictwa UFK
Skarbowe papiery wartościowe Akcje notowane na rynkach GPW
Nieskarbowe papiery wartościowe Gotówka w obiegu (bez kas banków)
mld zł
Ewolucja i struktura systemu finansowego (10) 11
Wybrane pozabankowe zewnętrzne źródła finansowania przedsiębiorstw
w Polsce w latach 2014–2017
2,0
5,6
2,0 3,3
21,724,7
21,7 21,8
1,13,3 3,3
10,6
31,1
36,2
49,2
56,0
0
10
20
30
40
50
60
2014 2015 2016 2017Emisja akcji na rynkach GPW Emisja długoterminowych obligacji na rynku krajowym Private equity Leasing
mld zł
Uwaga: dane na temat leasingu nie zawierają pożyczek udzielanych przez firmy leasingowe i z tego względu mogą różnić się od publikowanych
w poprzednich edycjach opracowania.
Źródło: opracowano na podstawie Fitch Polska, GUS, KDPW, GPW, Invest Europe i NBP,
■ Leasing pozostaje najważniejszym pozabankowym zewnętrznym źródłem
finansowania przedsiębiorstw.
Sektor bankowy (1) 12
Rozmiar polskiego sektora bankowego
Relacja aktywów sektora bankowego do PKB
Źródło: obliczenia NBP na podstawie danych EBC.
Aktywa sektora bankowego w Polsce
Źródło: NBP
■ Umiarkowane tempo wzrostu aktywów sektora bankowego.
■ Bezpieczny rozmiar sektora bankowego - wartość aktywów sektora bankowego nie przekracza
PKB.
0
15
30
45
60
75
90
105
0
300
600
900
1200
1500
1800
2100
2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 06-2018
Aktywa - lewa oś Tempo wzrostu - prawa oś Aktywa/PKB - prawa oś
mld zł
1484
429
428
352
334
322
304
303
301
257
227
210
197
187
153
148
146
137
125
110
106
101
97
96
90
90
65
50
0
100
200
300
400
500
600
700
800
Lu
kse
mbu
rg
Ma
lta
Wie
lka B
ryta
nia
Cyp
r
Hola
ndia
Szw
ecj
a
His
zpa
nia
Fra
ncja
Dania
Austr
ia
Belg
ia
Nie
mcy
Port
uga
lia
Fin
land
ia
Włochy
Gre
cja
Irla
ndia
Cze
chy
Chorw
acja
Esto
nia
Łotwa
Bułgaria
Węgry
Słowenia
Pols
ka
Słowacja
Litw
a
Rum
unia
%
Sektor bankowy (2) 13
■ Powrót do proporcji zmian aktywów sprzed wprowadzenia „podatku bankowego” w 2016 r.:
głównym źródłem wzrostu aktywów ponownie kredyty dla sektora niefinansowego, wzrost
wartości obligacji skarbowych wyraźnie mniejszy.
■ Tempo wzrostu kredytów dla sektora niefinansowego nieznacznie niższe od nominalnego tempa
wzrostu PKB.
Źródło: NBP.Uwaga: dane dla rezydentów po wyeliminowaniu wpływu zmian kursów walutowych.
Źródło: NBP.
62
13
0,3
52
64
7
31
12 12
40
21
15
0
10
20
30
40
50
60
70
Kredyty dla sektoraniefinansowego
Obligacje skarbowe Należności od sektorafinansowego
mldzł
2015 2016 2017 I poł. 2018
-10
-5
0
5
10
15
12-2
010
06-2
011
12-2
011
06-2
012
12-2
012
06-2
013
12-2
013
06-2
014
12-2
01
4
06-2
01
5
12-2
015
06-2
016
12-2
016
06-2
017
12-2
017
06-2
018
Kredyty dla przedsiębiorstwKredyty mieszkanioweKredyty konsumpcyjneKredyty dla sektora niefinansowego ogółem
%
Dynamika kredytów, r/r Zmiana wartości wybranych pozycji aktywów
Kredyty dla sektora niefinansowego głównym źródłem wzrostu aktywów
Uwaga: dane dla rezydentów po wyeliminowaniu wpływu zmian kursów walutowych.
Źródło: NBP.
Sektor bankowy (3)
Kredyty mieszkaniowe dla gospodarstw domowych
14
Struktura walutowaZmiany wartości i tempo, r/r
■ Walutowe kredyty mieszkaniowe są systematycznie spłacane; banki praktycznie
nie udzielają nowych kredytów tego typu.
2008 06-2018
30,4%
67,8%
1,3%0,5%
w PLN w CHF w EUR w innych walutach
67,1%
26,8%
5,7%0,4%
w PLN w CHF w EUR w innych walutach
Źródło: obliczenia NBP na podstawie danych EBC.Źródło: NBP.
Sektor bankowy (4) 15
■ Jeden z najwyższych w UE udziałów kredytów dla gospodarstw domowych w portfelu
kredytowym.
■ Kredyty mieszkaniowe dominują wśród kredytów dla gospodarstw domowych.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
06-2
003
06-2
004
06-2
005
06-2
006
06-2
007
06-2
008
06-2
009
06-2
010
06-2
011
06-2
012
06-2
013
06-2
014
06-2
015
06-2
016
06-2
017
06-2
018
%
Przedsiębiorstwa Duże przedsiębiorstwaMSP Przedsiębiorcy indywidualniRolnicy indywidualni KonsumpcyjneMieszkaniowe PLN Mieszkaniowe FX
w krajach UE na koniec czerwca 2018 r.w Polsce w latach 2003-2018
Struktura kredytów dla sektora niefinansowego
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Bułgaria
Łotwa
Węgry
Włochy
Litw
a
Cyp
r
Austr
ia
Słowenia
Gre
cja
Esto
nia
Rum
unia
Fra
ncja
Lu
kse
mbu
rg
Chorw
acja
Belg
ia
Cze
chy
His
zpa
nia
Fin
land
ia
Ma
lta
Port
uga
lia
Hola
ndia
Szw
ecj
a
Nie
mcy
Słowacja
Dania
Pols
ka
Irla
ndia
Wie
lka B
ryta
nia
Kredyty dla przedsiębiorstw Kredyty dla gospodarstw domowych%
Sektor bankowy (5) 16
■ Luka finansowania w sektorze bankowym bliska domknięcia.
■ Maleje znaczenie finansowania zagranicznego.
Źródło: NBP.Uwaga: dane dla banków komercyjnych.
Źródło: NBP.
Finansowanie działalności banków
Finansowanie zagraniczne do aktywówLuka finansowania
Sektor bankowy (6) 17
Zyskowność sektora bankowego
■ Od kryzysu na rynkach globalnych wskaźniki zwrotu z kapitału i z aktywów banków europejskich i polskich w
trendzie malejącym.
■ W ostatnim półroczu poprawa zyskowności sektora bankowego; wskaźnik ROE w sektorze bankowym niższy
niż w sektorze przedsiębiorstw niefinansowych.
Uwaga: dane o wyniku finansowym na 06-2018 – za poprzedzających 12
miesięcy.
Źródło: NBP.
Uwaga: dane annualizowane.
Źródło: NBP.
Wskaźnik zwrotu z kapitałuWyniki finansowe netto sektora bankowego
15,4 15,4 15,1 15,9
12,813,9 13,7
14,8
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
0
2
4
6
8
10
12
14
16
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 06-2018
Wynik finansowy netto (lewa oś) ROA (prawa oś)
mld zł
0
2
4
6
8
10
12
14
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 06-2018
Banki komercyjneBanki spółdzielczePrzedsiębiorstwa niefinansowe
%
Sektor bankowy (7) 18
Adekwatność kapitałowa sektora bankowego
■ Wysokie wyposażenie kapitałowe głównie na skutek zatrzymania zysków.
■ Banki w Polsce charakteryzują się niską dźwignią finansową.
Porównanie międzynarodoweWskaźniki kapitałowe
IE
SE
LU
FI
BGHR
DK
MT
LT
NL
LV
SI
CZ
RO
UK
GR
BE
SK
DE
PL
AT
CY
FR
PT
IT
HU
ES
6
8
10
12
14
16
18
20
10 15 20 25
Dźwignia finansowa
Współczynnik kapitału Tier I
%
13
,1 14
,7
15
,0
14
,7 16
,0 17
,2
18
,0
18
,1
11
,7 13
,1
13
,5
13
,5 14
,6 15
,6
16
,2
16
,1
13
,5 14
,6
15
,5
16
,2
16
,1
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 06-2018
Łączny współczynnik kapitałowy
Współczynnik kapitału Tier I
Współczynnik kapitału Podstawowego Tier I
%
Źródło: obliczenia NBP na podstawie danych EBC.Źródło: NBP.
Sektor bankowy (8) 19
Struktura sektora bankowego w Polsce
▪ Tendencje w całym sektorze bankowym kształtowane są przez banki komercyjne – podmioty o
największej sumie aktywów.
▪ Większość aktywów sektora kontrolowana przez inwestorów krajowych, głównie Skarb Państwa
Struktura własnościowaStruktura organizacyjna
Źródło: NBP.Źródło: NBP.
91,5
2,16,4
91,0
2,16,9
90,4
2,57,1
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Banki krajowe Oddziały instytucjikredytowych
Banki spółdzielcze
udział w aktywach
2012 2014 06-2018
%
63,5
23,0
5,0
61,5
24,1
5,5
45,240,9
4,6
0
10
20
30
40
50
60
70
Inwestorzy zagraniczni
Inwestorzy krajowi -Skarb Państwa
Inwestorzy krajowi -prywatni
udział w aktywach
2012 2014 06-2018
%
Niekredytowe instytucje finansowe (1) 20
Źródło: NBP.
■ Wśród funduszy otwartych dominowały fundusze papierów dłużnych, a wśród
zamkniętych – fundusze pozostałe.
13,9 11,922,1 18,8
5,7 5,0
28,9 30,7
52,7 56,3
5,1 5,0
8,0 7,4
15,9 14,5
49,2 50,1
9,3 10,4
88,9 89,8
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
XII 2017 VI 2018 XII 2017 VI 2018 XII 2017 VI 2018
Sektor ogółem Fundusze otwarte i specjalistyczne otwarte Fundusze zamknięte
Fundusze akcji Fundusze papierów dłużnych Fundusze mieszane Fundusze pozostałe
%
Struktura sektora funduszy inwestycyjnych otwartych i zamkniętych na
koniec 2017 r. i czerwca 2018 r.
Niekredytowe instytucje finansowe (2) 21
Źródło: Cremers M., Ferreira M.A., Matos P., Starks L. (2016), Indexing and active fund management: International evidence, Journal of Financial Economics, Volume 120, Issue 3,
June 2016, 539–560.
Koszty ponoszone przez uczestników akcyjnych funduszy inwestycyjnych
Niekredytowe instytucje finansowe (3) 22
Koszty ponoszone przez uczestników funduszy inwestycyjnych
Źródło: Distribution systems of retail investment products across the European Union, European Commission April 2018.
■ Mediana kosztów w Polsce jest około dwukrotnie wyższa niż w innych krajach UE.
■ Rozpoczęto prace legislacyjne zmierzające do ustanowienia maksymalnych stawek stałego
wynagrodzenia TFI za zarządzanie FIO i SFIO.
■ Zgodnie z projektem rozporządzenia Ministra Finansów stawki opłat byłyby obniżane
sukcesywnie do 2 wartości aktywów netto funduszu od 2022 r.
4,03
3,26
1,52
0,91
1,89
1,51
1,01
0,390,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
4,5
Fundusze akcji Fundusze mieszane Fundusze papierów dłużnych Fundusze pieniężne
Polska Unia Europejska
%
Niekredytowe instytucje finansowe (4) 23
Państwo
Pracodawca
Uczestnik PPK
250 zł składka powitalna240 zł dopłata roczna
1,5% składka podstawowa2,5% składka dobrowolna
2% składka podstawowa2% składka dobrowolna
Źródła finansowania składek
Źródło: szacunki MF, założenie wskaźnika partycypacji na poziomie 75 .
Terminy obejmowania kolejnych grup pracodawców
obowiązkiem prowadzenia PPK
Szacowana wartość aktywów PPK
0
50
100
150
200
250
300
2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027
składka minimalna 3,5 składka minimalna 8
mld zł
Ustawa o PPK − ścieżka legislacyjna
II 2018 skierowanie projektu do konsultacji publicznych
VIII 2018 przyjęcie projektu przez Radę Ministrów
IX 2018 skierowanie projektu do Sejmu
X 2018 uchwalenie ustawy
I 2019 planowane wejście w życie
Pracownicze plany kapitałowe
▪ Sektor funduszy inwestycyjnych
▪ W sektorze jest spodziewany dalszy dynamiczny wzrost aktywów m.in. w związku zrozpoczęciem funkcjonowania PPK.
▪ W 2018 r. TFI prawdopodobnie odnotują najwyższy w historii funkcjonowania sektora wynikfinansowy.
▪ W październiku 2018 r. pierwsze zdecydowane obniżki opłat za zarządzanie pobieranych przezniektóre TFI i rozwój funduszy pasywnych.
▪ Sektor ubezpieczeń
▪ Ubezpieczenia z UFK są najważniejszą linią biznesową w dziale ubezpieczeń na życie podwzględem zebranej składki i wartości aktywów. W I półroczu 2018 r. nastąpił odpływ środków zUFK (spadła składka, wzrosły wypłaty).
▪ Wzrost składek w ubezpieczeniach OC pojazdów w latach 2017-2018 przyczynił się dopoprawy wyniku technicznego w ubezpieczeniach samochodowych. Ubezpieczenia te sąnajważniejszą linią biznesową działu ubezpieczeń majątkowych.
▪ Grupa PZU (konglomerat finansowy) zajmuje dominującą pozycję w sektorze ubezpieczeń.
Niekredytowe instytucje finansowe (5) 24
Niekredytowe instytucje finansowe
Niekredytowe instytucje finansowe (6) 25
Źródło: przedsiębiorstwa – GUS, banki – NBP, ZU i PTE – UKNF, TFI – 2010 r. GUS, od 2011 r. UKNF.
■ Poprawa ROE w 2017 r. we wszystkich grupach podmiotów gospodarki poza bankami.
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
PTE TFI ZU Banki Przedsiębiorstwa
%
Wskaźnik ROE dla PTE, TFI, zakładów ubezpieczeń, banków
i przedsiębiorstw w latach 2010–2017
Rynek pieniężny (1) 26
Zadłużenie z tytułu poszczególnych instrumentów rynku pieniężnego oraz wartość
obrotów na rynku transakcji lokacyjnych w latach 2014 – VI 2018 (w mld zł)
▪ Na rynku transakcji warunkowych dominowały operacje SBB, zawierane głównie przez banki
z niekredytowymi instytucjami finansowymi.
▪ Istotny wzrost zadłużenia z tytułu krótkoterminowych papierów dłużnych przedsiębiorstw na koniec 2017 r.
wynikał przede wszystkim z uplasowania w grudniu przez jeden podmiot takich instrumentów o dużej wartości
(prawie 10 mld zł) przy jednoczesnym wykupie obligacji długoterminowych.
Źródło: NBP.
2014 2015 2016 2017 VI 2018
Rynek instrumentów dłużnych (zadłużenie na koniec okresu)
Bony skarbowe 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
Bony pieniężne 110,6 98,8 81,3 94,4 102,1
Krótkoterminowe bankowe papiery dłużne 5,1 5,0 4,7 6,3 5,7
Krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw 13,5 7,3 7,8 18,7 8,0
Rynek transakcji lokacyjnych (średnie dzienne obroty netto)
Niezabezpieczone lokaty międzybankowe 4,9 3,9 3,8 3,8 3,9
FX swap 10,3 11,8 13,7 14,0 14,8
Transakcje repo/SBB 15,2 14,5 13,8 13,8 14,7
w tym: operacje między bankami krajowymi 4,6 4,7 4,2 4,9 3,6
Źródło: opracowano na podstawie danych NBP, KDPW oraz MF.
27
Miesięczne obroty netto na krajowym międzybankowym i klientowskim
rynku transakcji warunkowych w okresie I 2014 r. – VI 2018 r. (w mld zł)
▪ Płynność krajowego rynku transakcji warunkowych w I połowie 2018 r. była zbliżona do obserwowanej
w 2017 r. W strukturze podmiotowej obrotów na tym rynku wyraźnie zwiększył się udział operacji
z nierezydentami.
0
50
100
150
200
250
300
350
400
01
.201
4
04
.201
4
07
.201
4
10
.201
4
01
.201
5
04
.201
5
07
.201
5
10
.201
5
01
.201
6
04
.201
6
07
.201
6
10
.201
6
01
.201
7
04
.201
7
07
.201
7
10
.201
7
01
.201
8
04
.201
8
Rynek międzybankowy Rynek klientowski Transakcje z nierezydentami
mld zł
Rynek pieniężny (2)
28
Średnie dzienne obroty netto na globalnym rynku transakcji fx swap złotego,
w tym w Polsce i w Londynie w okresie IV 2015 – IV 2018 (w mln USD)
Źródło: opracowano na podstawie danych Banku Anglii, Banku Rozrachunków Międzynarodowych i NBP.
Uwaga: obroty w poszczególnych segmentach globalnego rynku transakcji złotego oszacowano na podstawie danych z przeprowadzanego co
trzy lata badania Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS) i wyznaczonych za kwiecień 2013 r. i kwiecień 2016 r. udziałów
transakcji zawartych na rynku londyńskim w obrotach ogółem na rynku offshore.
▪ Rynek transakcji fx swap złotego pozostawał największym rynkiem spośród walut krajów Europy
Środkowo-Wschodniej. Dominowały operacje krótkoterminowe, o terminie zapadalności do 7 dni
włącznie.
▪ Zdecydowaną większość transakcji fx swap z udziałem złotego przeprowadzano na rynku offshore
(operacje między nierezydentami). Jedynie około 20% obrotów na rynku fx swap złotego stanowiły
transakcje zawierane na rynku krajowym.
IV 2015 X 2015 IV 2016 X 2016 IV 2017 X 2017 IV 2018
Rynek globalny 18 070 16 979 18 042 16 357 19 549 19 318 22 890
rynek krajowy, w tym: 3 045 3 037 3 714 3 221 3 418 4 612 3 947
- transakcje z nierezydentami 2 330 2 405 2 916 2 504 2 771 3 301 3 293
rynek offshore, w tym: 15 025 13 942 14 328 13 136 16 130 14 706 18 943
- rynek londyński 9 487 8 803 8 509 7 795 9 571 8 726 11 240
Rynek pieniężny (3)
29
Średnie dzienne obroty netto na globalnym kasowym rynku złotego, w tym
w Polsce i w Londynie w okresie IV 2015 – IV 2018 (w mln USD)
Kasowy rynek walutowy (1)
Źródło: opracowano na podstawie danych Banku Anglii, Banku Rozrachunków Międzynarodowych i NBP.
Uwaga: obroty w poszczególnych segmentach globalnego rynku transakcji na kurs złotego oszacowano na podstawie danych
z przeprowadzanego co trzy lata badania Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS) i wyznaczonych za kwiecień 2013 r.
i kwiecień 2016 r. udziałów transakcji zawartych na rynku londyńskim w obrotach ogółem na rynku offshore.
▪ Na kasowym rynku złotego także wyraźnie przeważały operacje między nierezydentami, głównie
instytucjami finansowymi zlokalizowanymi w Londynie.
▪ Jednym z czynników, które mogły stymulować aktywność podmiotów zagranicznych na kasowym rynku
złotego, był dysparytet między stopami procentowymi w Polsce i w krajach wysoko rozwiniętych.
IV 2015 X 2015 IV 2016 X 2016 IV 2017 X 2017 IV 2018
Rynek globalny 13 358 9 938 11 855 9 317 10 405 10 508 10 967
rynek krajowy, w tym: 1 718 1 719 1 634 1 748 1 712 1 785 2 029
- transakcje z nierezydentami 781 667 671 673 624 817 813
rynek offshore, w tym: 11 640 8 219 10 221 7 569 8 693 8 723 8 938
- rynek londyński 6 717 4 742 5 718 4 234 4 863 4 880 5 001
Źródło: opracowano na podstawie danych Banku Anglii, Banku Rozrachunków Międzynarodowych, GUS oraz NBP.
30
Miesięczne obroty na kasowym rynku złotego i ich odniesienie do wartości
wymiany handlowej Polski w kwietniu i październiku w okresie IV 2008 – IV 2018
▪ Obroty na globalnym kasowym rynku złotego były kilkakrotnie większe niż wartość wymiany handlowej Polski.
▪ Transakcje związane z realną sferą gospodarki mają niewielki wpływ na płynność kasowego rynku złotego,
która jest determinowana przede wszystkim przez aktywność zagranicznych instytucji finansowych (głównie
banków inwestycyjnych i funduszy hedgingowych).
0
5
10
15
20
25
30
0
50
100
150
200
250
300
IV X IV X IV X IV X IV X IV X IV X IV X IV X IV X IV
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Obroty netto na globalnym kasowym rynku wymiany złotego - lewa oś
Obroty netto na krajowym kasowym rynku wymiany złotego - lewa oś
Relacja wartości wymiany handlowej Polski do obrotów na globalnym rynku złotego - prawa oś
mld USD %
Kasowy rynek walutowy (2)
Najważniejszymi segmentami krajowego rynku kapitałowego były Główny Rynek GPW oraz rynek obligacji
skarbowych.
Rynek nieskarbowych papierów dłużnych (w tym obligacji przedsiębiorstw) pozostaje słabo rozwinięty
i charakteryzuje się dużą segmentacją, ograniczoną przejrzystością oraz znikomą płynnością.
Rynek kapitałowy (1) 31
Wielkość poszczególnych segmentów krajowego rynku kapitałowego
w latach 2014 – VI 2018 (w mld zł)1
1 Dla instrumentów dłużnych wielkość poszczególnych segmentów rynku kapitałowego mierzona jest wartością tych instrumentów w obiegu, a dla instrumentów
udziałowych – kapitalizacją spółek krajowych i zagranicznych notowanych na Głównym Rynku GPW oraz na platformie NewConnect.2 Dane obejmują wyłącznie wyemitowane w Polsce przez banki krajowe obligacje i bankowe papiery wartościowe nominowane w złotych i w walutach obcych.
W obrocie na rynku krajowym znajdowały się także obligacje Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz instytucji kredytowych z UE.
Źródło: opracowano na podstawie danych MF, NBP, KDPW, GPW, Fitch Polska.
2014 2015 2016 2017 VI 2018
Instrumenty dłużne 623,8 666,0 740,7 772,1 789,8
Obligacje rynkowe Skarbu Państwa 482,9 513,4 576,7 605,7 618,9
Obligacje BGK na rzecz KFD 25,6 19,4 22,7 25,6 30,3
Długoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw 66,0 81,3 86,4 76,0 82,0
Obligacje komunalne 19,1 20,0 19,9 20,1 19,9
Długoterminowe bankowe papiery dłużne2 25,1 26,5 27,4 34,8 28,2
Listy zastawne 4,1 5,4 7,6 9,9 10,5
Instrumenty udziałowe 1 262,1 1 091,6 1 125,5 1 389,5 1 237,9
Główny Rynek GPW 1 253,0 1 082,9 1 115,7 1 379,9 1 229,2
NewConnect 9,1 8,7 9,8 9,6 8,7
Rynek kapitałowy (2) 32
Zaangażowanie inwestorów na krajowym rynku obligacji skarbowych
w latach 2016 – VI 2018 (w mld zł)
W ostatnich latach wyraźnie wzrosło znaczenie banków działających w Polsce w strukturze inwestorów na
krajowym rynku obligacji skarbowych.
W I połowie 2018 r. zaangażowanie nierezydentów na tym rynku zmniejszyło się o ponad 10 mld zł,
m.in. w wyniku spadku inwestycji zagranicznych funduszy inwestycyjnych i instytucji publicznych.
Źródło: dane MF.
235,5
192,5
59,050,2
12,22,0 0,9
35,6
243,9
202,7
59,8 57,1
15,92,3 1,1
38,2
263,2
192,1
62,4 57,0
18,0
2,2 1,1
40,5
0
30
60
90
120
150
180
210
240
270
Banki krajowe Nierezydenci Zakładyubezpieczeń
Funduszeinwestycyjne
Osobyfizyczne
Funduszeemerytalne
Podmiotyniefinansowe
Inne podmioty
mld zł
2016 2017 VI 2018
Rynek kapitałowy (3) 33
Liczba ofert pierwotnych na Głównym Rynku GPW i NewConnect oraz
wycofań akcji z obrotu na tych rynkach w latach 2011 – VI 2018
Uwaga: uwzględniono spółki, które przeszły z NewConnect na Główny Rynek GPW.
Źródło: GPW.
W 2017 r. zmniejszyła się liczba spółek, których akcje znajdowały się w obrocie zorganizowanym. W 2018 r.
tendencja ta jest kontynuowana, na co wpływ mają malejące zainteresowanie pozyskiwaniem kapitału przez
emisje akcji i rosnące koszty utrzymywania tych instrumentów w publicznym obrocie, w tym wypełniania
obowiązków informacyjnych.
3819 23 28 30 19 15 5
172
89
42 22 1916 19 8
-12 -7 -11 -8 -13 -19 -20 -14-6 -11 -26 -34 -32 -30 -17 -13
-50
-25
0
25
50
75
100
125
150
175
200
225
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 IH 2018
Liczba debiutów na Głównym Rynku GPW Liczba debiutów na NewConnect Liczba wycofań z Głównego Rynku GPW
Liczba wycofań z NewConnect Zmiana liczby spółek na rynkach GPW
Rynek kapitałowy (4) 34
Udział inwestorów zagranicznych w kapitalizacji spółek krajowych notowanych
na rynkach zorganizowanych GPW w latach 2014 – VI 2018
Źródło: NBP.
W ostatnich latach udział nierezydentów w kapitalizacji spółek krajowych stopniowo spadał i we wrześniu 2017 r.
był najniższy od ponad 10 lat. W 2018 r. udział ten oscyluje wokół 40%.
Jednocześnie nierezydenci stanowią najaktywniejszą grupę inwestorów – ich udział w obrotach brutto akcjami
na Głównym Rynku GPW w 2017 r. wyniósł 53% (tyle samo co w 2016 r., najwięcej w historii GPW).
36
38
40
42
44
46
48
50
185
200
215
230
245
260
275
290
01-2
014
03
-20
14
05
-20
14
07
-20
14
09
-20
14
11
-20
14
01
-20
15
03-2
015
05
-20
15
07
-20
15
09
-20
15
11
-20
15
01
-20
16
03
-20
16
05-2
016
07
-20
16
09
-20
16
11
-20
16
01
-20
17
03
-20
17
05
-20
17
07-2
017
09
-20
17
11
-20
17
01
-20
18
03
-20
18
05
-20
18
Portfel nierezydentów - lewa oś Udział inwestorów zagranicznych w kapitalizacji GPW - prawa oś
mld zł %
We wrześniu 2017 r. administrator globalnych benchmarków FTSE Russell zdecydował o przeniesieniu Polski
z kategorii zaawansowanych rynków wschodzących do rynków rozwiniętych. W kwietniu 2018 r. analogiczną
decyzję podjął Stoxx – administrator benchmarków Deutsche Boerse. Zmian dokonano 24 września 2018 r.
Udział spółek z GPW w indeksie FTSE Developed All Cap Index jest szacowany na około 0,154%. Z kolei udział
polskich spółek w indeksie FTSE Emerging All Cap Index przed decyzją o przeniesieniu wynosił około 1,37%.
Inwestorzy pasywni, którzy chcieli odwzorować strukturę indeksów FTSE Russell oraz Stoxx, dostosowali swoje
portfele na zamknięciu sesji 21 września 2018 r., czego skutkiem były najwyższe dzienne obroty w historii GPW
– 5,4 mld zł (wobec średnio 820,6 mln zł od stycznia do sierpnia 2018 r.).
Indeksy WIG i WIG20 zmniejszyły się na zamknięciu sesji 21 września, odpowiednio, o 0,7% i 0,9%. Sugeruje to,
że reklasyfikacja polskich spółek w indeksach FTSE Russell i Stoxx skutkowała niewielkim odpływem netto
kapitału inwestorów pasywnych z GPW.
W dłuższym terminie można oczekiwać, że przeniesienie spółek z GPW do indeksów rynków rozwiniętych
wpłynie na spadek zmienności cen ich akcji oraz oczekiwanej premii za ryzyko związane z inwestycjami w te
instrumenty.
Rynek kapitałowy (5) 35
Reklasyfikacja akcji notowanych na GPW
Rynek instrumentów pochodnych (1) 36
Średnie dzienne obroty netto na krajowym rynku instrumentów pochodnych
w latach 2014 – VI 2018 (w mln zł)
Rynek instrumentów pochodnych OTC stopy procentowej jest jednym z najbardziej płynnych segmentów
krajowego rynku finansowego. Jego głównymi uczestnikami są banki, a większość transakcji jest realizowana
z nierezydentami.
Na rynku terminowym GPW aktywność inwestorów koncentrowała się w segmencie kontraktów futures na
WIG20.
Uwaga: obroty na rynku pozagiełdowym wyliczono według wartości nominalnej, a na rynku giełdowym – według kwot rozliczenia transakcji. Rynek giełdowy obejmuje
instrumenty notowane na GPW. W przypadku tego rynku uwzględniono transakcje sesyjne i pakietowe. Giełdowe procentowe instrumenty pochodne obejmują
kontrakty na stawki referencyjne WIBOR oraz kontrakty na obligacje skarbowe, które były w obrocie na GPW od października 2013 r. Kategoria walutowych
instrumentów pochodnych nie obejmuje transakcji fx swap.
Źródło: opracowano na podstawie danych pozyskanych od banków najbardziej aktywnych na krajowym rynku finansowym oraz danych GPW.
2014 2015 2016 2017 VI 2018
Pozagiełdowe instrumenty pochodne 9 733,4 8 160,3 7 608,4 6 637,2 8 369,9
- instrumenty pochodne stopy procentowej 7 355,8 6 039,0 5 290,9 3 986,8 5 238,9
- walutowe instrumenty pochodne 2 377,6 2 121,3 2 317,5 2 650,4 3 131,0
Giełdowe instrumenty pochodne 970,8 902,1 777,9 886,3 891,4
- instrumenty pochodne stopy procentowej 6,5 1,9 4,9 4,1 0,0
- walutowe instrumenty pochodne 29,6 33,1 20,3 16,5 27,1
- instrumenty związane z rynkiem akcji 934,8 867,1 752,7 865,7 864,3
- w tym futures na WIG20 850,1 781,5 676,1 778,0 813,6
W 2018 r. krajowy rynek złotowych operacji OIS de facto przestał funkcjonować. Łączne obroty netto na tym
rynku w okresie od stycznia do sierpnia 2018 r. wyniosły 2,25 mld zł, przy czym nieliczne transakcje zawierano
tylko w marcu, lipcu i sierpniu.
Strukturalne zmniejszenie się wartości transakcji na tym rynku jest związane z: niewielką i wciąż malejącą
(wskutek konsolidacji sektora bankowego) liczbą jego krajowych uczestników, znikomą aktywnością
nierezydentów, niską zmiennością stawki referencyjnej dla tych instrumentów (POLONIA) oraz słabymi
oczekiwaniami na zmiany stóp procentowych NBP w krótkim okresie.
Utrzymujący się brak płynności rynku transakcji OIS może mieć niekorzystne konsekwencje dla rozwoju innych
segmentów krajowego rynku finansowego, ponieważ krzywe OIS są postrzegane jako najlepsze dostępne
przybliżenie stóp procentowych wolnych od ryzyka i wykorzystywane do wyceny wielu instrumentów
finansowych.
Na niektórych rozwiniętych rynkach pieniężnych wskaźniki wyznaczane na podstawie stawek w transakcjach
OIS prawdopodobnie zastąpią wrażliwe na zmiany ryzyka kredytowego kontrahenta oraz warunki płynnościowe
indeksy referencyjne -IBOR, stając się podstawowymi benchmarkami rynku pieniężnego.
Rynek instrumentów pochodnych (2) 37
Krajowy rynek transakcji OIS
■ Rozmiary i struktura systemu finansowego wskazują na przestrzeń do jego dalszego
zrównoważonego rozwoju, wspierającego stabilny wzrost gospodarczy.
■ Rozwój ten powinien zachować umiarkowane tempo i zachodzić wraz ze
zwiększaniem znaczenia rynków finansowych.
■ Niezbędny jest wzrost znaczenia rynku kapitałowego jako źródła finansowania
działalności i rozwoju przedsiębiorstw.
■ Pożądana byłaby zmiana w strukturze portfela kredytowego, szczególnie banków
komercyjnych, w kierunku zwiększenia udziału kredytów dla przedsiębiorstw.
Perspektywy (1) 39
Perspektywy
■ Sektor bankowy ze względu na presję konkurencyjną (w tym spoza sektora) będzie
kontynuował inwestycje w rozwój i wdrożenie nowych technologii i innowacji.
■ Wdrażanie nowych technologii wpływa na zmianę modelu biznesowego banków i
prowadzi do zmian strukturalnych w sektorze bankowym, przejawiających się m.in.
zmniejszeniem znaczenia tradycyjnych kanałów dystrybucji produktów i usług
bankowych, co prowadzi do ograniczeniem liczby placówek i zatrudnienia.
■ Wg danych KNF w 2017 r. liczba placówek bankowych w porównaniu z 2016 r.
zmniejszyła się o 1076, a zatrudnienie zmalało o 4431 osób.
Perspektywy (2) 40
Perspektywy