Upload
thanh-hai
View
248
Download
22
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Â
Citation preview
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG KHOA MỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP
—
ĐỀ TÀI
HÌNH TƯỢNG RỒNG ĐẠI VIỆT THỜI LÝ, TRẦN, LÊ SƠ.
TIỂU LUẬN LỊCH SỬ MỸ THUẬT VIỆT NAM VÀ THẾ GIỚI
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, THÁNG 10 NĂM 2015
GVHD : SVTH : HỒ NGỌC PHƯƠNG NGÂN MSSV : 114 0 10 5 3 KHÓA : 18 CHUYÊN NGÀNH : THIẾT KẾ ĐỒ HỌA
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ……………………..…………………………….………. 1
PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1 : Lịch Sử Và Đặc Điểm Của Rồng Việt Nam
1.1 . Hình Tượng Rồng Trong Lịch Sử Mỹ Thuật Việt Nam ……..….….…… 3
1.2 . Đặc Điểm Rồng Việt Nam Qua Từng Thời Kì ……………….…….…… 4
CHƯƠNG 2 : Hình Tượng Rồng Qua Các Thời Đại Phong Kiến Việt Nam
1.1. Hình Tượng Rồng Thời Lý
1.1.1. Lịch Sừ Văn Hóa ………………………..……….…….……… 7
1.1.2. Đặc Điểm ……………………………….……….………….… 8
1.2. Hình Tượng Rồng Thời Trần
1.2.1. Lịch Sừ Văn Hóa ………………………………………….….. 10
1.2.2. Đặc Điểm ………………………………………………….….. 10
1.3. Hình Tượng Rồng Thời Lê Sơ
1.3.1. Lịch Sừ Văn Hóa ……………………………………………… 12
1.3.2. Đặc Điểm ……………………………………………………… 13
CHƯƠNG 3 : Một Số Hình Ảnh Của Rổng Ở Thời Lý, Trần, Lê Sơ.
1.1. Hình Ảnh Rồng Thời Lý ……………………………………….………. 15
1.2. Hình Ảnh Rồng Thời Trần ……………….…………………….…….… 16
1.3. Hình Ảnh Rồng Thời Lê Sơ …………………………………….……… 17
PHẦN KẾT THÚC ……………………..………………………….………. 19
——
I . PHẦN MỞ ĐẦU
Từ xa xưa rồng đã có trong tâm thức người Việt với nhiều huyền
thoại về rồng và những biểu hiện linh thiêng, là điểm hội tụ với ý nghĩa của
vũ trụ và nhân sinh. Từ truyền thuyết Con Rồng Cháu Tiên kể về nguồn gốc
của người Việt với hình tượng “Cha Rồng” Lạc Long Quân, rồng được sáng
tạo thành hình tượng nghệ thuật và có mặt trong các thời kỳ nghệ thuật
truyền thống của các vương triều tự chủ.
Rồng Việt Nam là họa tiết trang trí kiến trúc, là chủ đề điêu khắc và
hội họa với những bản sắc của riêng mình dựa theo trí tưởng tượng của
người Việt. Rồng Việt Nam khác với Rồng Trung Hoa và của những quốc
gia khác.
Ngày xưa người Việt sống tại vùng sông nước nên từ xưa họ đã tôn
sùng cá sấu như một con vật linh thiêng, vì chúng đại diện cho sự trù phú và
sức mạnh, thời kỳ này vùng đất người Việt sống còn rất nhiều cá sấu. Họ đã
thần thánh hóa loài cá sấu lên thành con Giao Long mà người Trung Hoa
gọi sau này, một cách thức tô điểm cho hình hài con cá sấu nhiều chi tiết
tưởng tượng và cũng nhiều ý nghĩa hơn. Con rồng này tồn tại cùng tâm thức
của người Việt trong suốt thời Văn Lang - Âu Lạc. Rất có thể từ con Giao
Long này mà người Trung Hoa đã tạo ra con rồng Trung Hoa của họ.
Trong mỹ thuật dân gian có hình tượng 4 con vật thiêng mà người
Việt gọi là tứ linh: long, lân, quy, phụng. Trong số đó thì con rồng thường
được chạm khắc và được sử dụng trong công trình kiến trúc nhiều nhất.
�1
Dưới góc độ văn hóa, con rồng là một con vật có vị trí đặc biệt trong
văn hóa tín ngưỡng của dân tộc Việt Nam. Hùng Vương đã dạy dân ta tục
xăm mình hình rồng ở ngực bụng và hai đùi (thái long ) để không bị loài
thủy quái xâm hại. Rồng tượng trưng cho thần linh mây, mưa, sấm chớp,
hình tượng rồng còn xuất hiện trong văn hóa Đông Sơn, Âu Lạc với những
hình trang trí chữ S và tục thờ cúng tứ pháp.
Không chỉ vậy hình tượng con rồng từ lâu đã ăn sâu vào tiềm thức
của người việt, Hà Nội thủ đô cả nước với tên gọi đầu tiên: Thăng Long
(rồng bay), vùng đông bắc Việt Nam có địa danh Hạ Long (rồng hạ). Đồng
bằng Nam Bộ phì nhiêu được làm nên bởi dòng sông mang tên Cửu Long
(chín rồng).
Hình tượng rồng cũng thay đổi qua các triều đại lịch sử vậy nên,
hình tượng con rồng qua các triều đại: Lý, Trần, Lê sơ, Trịnh- Nguyễn,
Nguyễn sẽ có những nét riêng và đặc trưng văn hóa của từng thời kì cũng sẽ
khác nhau. Tuy nhiên bài tiểu luận này sẽ giúp chúng ta hiểu thêm hơn về
hình tượng con rồng Đại Việt trong thời Lý, Trần, Lê Sơ.
�2
II . PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1
LỊCH SỬ VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA RỒNG VIỆT NAM
—
1.1 / HÌNH TƯỢNG RỒNG TRONG LỊCH SỬ MỸ THUẬT VIỆT NAM
Con rồng là một hình tượng nghệ thuật rất phổ biến trong lịch sử mỹ
thuật Việt Nam suốt thời kỳ phong kiến, cũng như nhiều hình tượng nghệ
thuật khác nó luôn gắn bó chặt chẽ với thời đại sản sinh ra nó, thể hiện
những khát vọng và lý tưởng của từng thời kỳ lịch sử.
Trên thế giới, trong nghệ thuật tạo hình của nhiều nước, con rồng
cũng xuất hiện. Song, con rồng Việt Nam có những nét riêng chẳng những
trong nếp nghĩ chung của thời đại, mà cả trong thể hiện bằng hình tượng
nghệ thuật cụ thể, nó phản ánh con người và xã hội Việt Nam.
Trong thời đại phong kiến Việt Nam nối tiếp nhau cũng đều lấy rồng
làm biểu tượng cho thế lực và uy quyền của quân vương. Do vậy, hình
tượng rồng không ngừng được sáng tạo, thay đổi kiểu dáng,…
�3
Trong qúa trình ấy rồng cũng luôn gắn bó với dân tộc trong các thời
kỳ dựng nước và giữ nước. Hình tượng con rồng của người Việt qua mỗi
triều đại có những nét riêng, phong cách riêng. Điều đó thể hiện rất rõ trên
tranh vẽ, gốm, điêu khắc, sơn mài… Việc xác định phong cách thể hiện con
rồng qua các thời kỳ sẽ là một căn cứ để xác định niên đại công trình kiến
trúc nào đó.
—
1.2 / ĐẶC ĐIỂM RỒNG VIỆT NAM QUA TỪNG THỜI KÌ
Hình tượng Rồng được sáng tạo, thể hiện phong phú, chiếm vị trí
quan trọng trong các quần thể kiến trúc đa dạng, từ những kiến trúc hoàng
cung như cung điện, lăng tẩm cho đến xuất hiện trong kiến trúc chùa chiền,
đền thờ hay ở các kiến trúc dân dã như đình làng.
Ở thời Lý, Trần và Lê Sơ, phong cách Rồng nhất quán hoặc tập trung
rõ đặc trưng (ở đầu và khúc uốn) còn từ thời Mạc đến thời Nguyễn, hình
tượng Rồng có nhiều biến đổi đa dạng. Các hình tượng Rồng thời sau một
mặt kế thừa thời trước, mặt khác lại cũng muốn tìm ra những cái riêng về
phong cách cho vương triều của mình.
Những nét đặc trưng tiêu biểu của hình tượng Rồng ở các thời được
nhận diện với sự so sánh, đối chiếu để xác định phong cách nghệ thuật của
từng vương triều hoặc thời đại. Mỗi vương triều đều có đặc điểm và phong
cách trong sự phát triển của nghệ thuật tạo hình truyền thống, không chỉ ở
cách sử dụng mà còn là dấu ấn quan niệm thẩm mỹ, sắc thái dân gian mang
�4
đặc thù dân tộc. Nhưng nhìn chung, hình tượng Rồng Việt Nam luôn có
những mô-típ rõ ràng và đặc trưng như :
• Thân rồng uốn hình sin 12 khúc, đại diện 12 tháng trong năm, biểu
trưng cho sự thay đổi thời tiết năm tháng, sự trù phú và phồn vinh
của nền văn hóa nông nghiệp lúa nước. Thân mềm mại uốn lượn
thể hiện sự biến hóa và khả năng thay đổi, dịch chuyển thiên nhiên
của con rồng cai quản thời tiết, mùa màng. Trên lưng có vây nhỏ
liền mạch và đều đặn.
• Đầu rồng là phần rất đặc biệt, hoàn toàn khác rồng Trung Hoa. Nó
có bờm dài, râu cằm, không sừng (như rồng Trung Hoa). Mắt lồi
to, hàm mở rộng có răng nanh ngắt lên, đây là điểm hoàn toàn
khác với các con rồng khác của các nước. Đặc biệt là cái mào ở
mũi (rồng thời Lý-Trần), sun sóng đều đặn (có người gọi là mào
lửa) chứ không phải là cái mũi thú như rồng Trung Hoa. Lưỡi
mảnh rất dài.
• Miệng rồng luôn ngậm viên châu, trong khi ở Nhật Bản, Hàn Quốc
và Trung Quốc rồng hay cầm ngọc bằng chân trước. Viên châu
tượng trưng cho tính nhân văn, tri thức và lòng cao thượng. Đầu
rồng luôn hướng lên đớp lấy viên ngọc thể hiện tinh thần tôn trọng
các giá trị nhân văn cao quý, theo đuổi sự uyên bác và tinh thần
cao thượng.
�5
Những điều ấy được đặt lên trên tất cả các giá trị khác kể cả sức
mạnh và sự thống trị thường thấy của một con rồng phương Đông. Toàn
thân rồng toát lên uyển chuyển và một sức căng rất lớn từ cái vươn chân
dài, đầu ngẩng cao, dáng đầu rực lửa thể hiện cho khí thế hừng hực muốn
tiến chinh phục các giá trị văn minh nhất của phương Đông cổ đại.
—
�6
CHƯƠNG 2
HÌNH TƯỢNG RỒNG QUA CÁC THỜI ĐẠI PHONG KIẾN VIỆT NAM
—
1.1 / HÌNH TƯỢNG RỒNG THỜI LÝ (THẾ KỶ XI - ĐẦU THẾ KỶ XII)
1.1.1
LỊCH SỪ VĂN HÓA
Năm 1009, Lý Công Uẩn lên ngôi, lấy hiệu là Lý Thái Tổ, khai sinh
ra nhà Lý, đánh dấu một giai đoạn mới trong lịch sử đất nước Việt Nam.
Một nghìn năm Bắc thuộc chấm dứt, đất nước ta bắt đầu bước vào thời kỳ
phong kiến với nhà nước đầu tiên ra đời mà kinh đô là ở Thăng Long.
Cùng với bước chuyển văn hóa đó là sự ra đời của hình tượng con
rồng Việt Nam mang bản sắc Việt Nam, khác với rồng Trung Hoa mà nền
móng đầu tiên là rồng thời Lý.
Ở thời Lý, trong nền văn hóa phát triển rực rỡ, một trong những hình
tượng phát triển phổ biến nhất chính là con rồng. Suốt triều đại này, con
rồng luôn được thể hiện với một sự hào hứng hồn nhiên, một tính cách độc
đáo, rất riêng biệt của dân tộc ta.
Hình tượng Rồng thực sự phát triển từ triều Lý, mở đầu cho nền văn
minh Đại Việt sau ngàn năm Bắc thuộc. Đây là thời kỳ đạo phật được phát
�7
triển mạnh, tinh thần tự cường dân tộc luôn được đề cao, nhiều công trình
văn hoá nghệ thuật được xây dựng, nghệ thuật trang trí hoa văn cũng phong
phú đa dạng. Hình tượng Rồng mang tính linh thiêng, cao quý. Đường nét
mềm mại, tinh tế, bố cục hoàn chỉnh nhất quán, mang rõ phong cách.
—
1.1.2
ĐẶC ĐIỂM
Nhận diện hình tượng, đặc điểm phong cách tạo hình Rồng thời Lý:
trên cơ sở so sánh, đối chiếu với hình Rồng (các thời tiếp sau: Trần, Lê,
Mạc, Nguyễn). Ta thấy Rồng ở mỗi vương triều đều có đặc điểm và phong
cách riêng.
Vương triều Lý kéo dài suốt 216 năm, Hình tượng Rồng có một
phong cách độc đáo, và có kiểu dáng nhất quán, được quy định thống nhất
mang tính vương triều. Điều này được nghệ nhân tuân thủ triệt để. Bất kỳ
hình rồng ở di tích nào thời Lý, dù ở cách xa nhau, dù làm vào những năm
khác nhau, dù là kiến trúc vương quyền hay kiến trúc thần quyền thì về cơ
bản hình tượng con Rồng Lý vẫn đều có kiểu dáng và cấu trúc rất thống
nhất.
Đặc điểm của con rồng thời Lý là mình rồng kéo dài, thể hiện theo
lối nhìn nghiêng. Đầu rồng với cổ ngước chếch lên cao. Trên lông mà rồng
kết xoắn giống hình số 3 ngửa, và trước trán kết xoắn hình chữ S đứng. Sau
gáy rồng, từ hai bên dưới mang tai có dải bờm nhiều tua kết vào nhau bay
thả uốn lượn vút nhọn ra phía sau. Chòm râu dưới cằm rồng cũng kết xoắn
uốn lượn tương tự phía dưới, nhưng nhỏ và ngắn hơn. Quanh đầu có những
�8
viên ngọc lơ lửng và thường có mây quấn. Miệng rồng há rộng để hứng
viên ngọc báu. Trên hai hàm có răng nhọn, hai nanh cuối hàm kéo dài uốn
cong qua mép liền sát mũi. Mũi Rồng cũng được kéo dài thành một mào
hình vòi. Mào của Rồng cũng hơi uốn khúc và chung quanh có viền kiểu
ngọn lửa. Môi dưới của Rồng ngắn, còn lưỡi lại rất dài. Từ hàm dưới lưỡi
vươn ra uốn lượn sóng để đỡ lấy viên ngọc đang lơ lửng. Mắt Rồng to tròn
và hơi lồi. Cũng còn có loại đầu Rồng nữa là: cổ uốn xuống gấp khúc rồi
ngược lên ví dụ như đôi rồng chạm trên mặt trán bia Bia chùa Báo Ân
(Thanh Hoá).Thân Rồng cuộn khúc uốn lượn thuôn dần đến cuối đuôi. Đặc
biệt là mình Rồng tròn, trơn, uốn lượn mềm mại hình sin, các khúc uốn
lượn phình to nhưng co lại gần nhau, đều đặn, thon dần về đuôi. Hình dạng
khúc cong giống như hình túi đáy phình, miệng co thu dần về đuôi. Mình
Rồng để trơn (hoặc có vẩy trên thân những con rồng to). Mặc dầu trên lưng
có vẩy cứng nhưng không nổi cao, nên trông vẫn thon mượt. Rồng Lý có 4
chân, mỗi chân đều có khuỷu, và có 3 móng ngón. Toàn bộ thân hình Rồng
khái quát quy hình Rồng nằm gọn vào đúng một nửa hình lá Đề, nở về phần
đầu, thu nhọn về phía đuôi.
Hình tượng Rồng thời Lý không chỉ là mô típ trang trí mà còn là hình
tượng sinh động. Các hình tượng Rồng thời sau một mặt kế thừa thời trước, mặt khác muốn tìm ra những cái riêng về phong cách của vương triều mình.
—
�9
1.2 / HÌNH TƯỢNG RỒNG THỜI TRẦN (THẾ KỶ XIII - ĐẦU THẾ KỶ XIV)
1.2.1
LỊCH SỪ VĂN HÓA
Nhà Lý phát triển Thịnh trị vào đời vua Lý Nhân Tông và sau đó bắt
đầu đi vào con đường suy yếu. Quyền lực rơi vào tay những kẻ hại dân hại
nước.
Dòng họ Trần lúc này chiếm giữ một số vị trí trọng yếu trong triều
đình. Cuối cùng ngày 12 tháng chạp năm Ất dậu, dưới sự chỉ đạo của Trần
Thủ Độ, Lý Hoàng tuyên bố nhường ngôi cho Trần Cảnh. Trần Cảnh lên
ngôi lấy hiệu là Trần Thái Tông. Nhà Trần đã thay thế nhà Lý và giữa hai
triều đại này không có khoảng cách về thời gian. Vì thế có thể nói rằng nhà
Trần đã tiếp thu mọi thành tựu văn hóa xã hội thời Lý.
—
1.2.2
ĐẶC ĐIỂM
Từ Lý chuyển sang Trần, hình tượng con rồng đã có nhiều thay đổi.
Đó hoàn toàn không chỉ là sự thay đổi đơn thuần của phong cách, đem cái
đẹp của lối tạo hình mập mạp, chắc khỏe thay thế cho cái đẹp của lối tạo
hình trau chuốt, tinh tế và thanh mảnh. Mà còn là một sự thay đổi của một
quan niệm về một hình tượng.
�10
Chính sự bành trướng của Nho giáo cùng với sự lớn mạnh hơn nữa
của chế độ tập quyền thời Trần đã làm cho hình tượng con rồng thời kỳ này
tiến thêm một bước trên con đường phong kiến hóa. Nếu thời Lý còn mang
ý nghĩa theo tín ngưỡng dân gian cổ xưa của cư dân nông nghiệp thì ở thời
Trần đã dần được thay đổi bởi ý nghĩa khác theo bởi một ý nghĩa khác theo
quan niệm phong kiến.
Rồng thời Trần có vẻ dũng mãnh hơn, đầy sức sống, thân rồng mập,
uốn lượn không đều, có vây, có vảy bụng chứ chưa có trên thân, đầu chỉ có
2 bờm, chân 3 móng….ẩn hiện sau rồng là mây. Thân rồng thời Trần vẫn
giữ dáng dấp như thời Lý, với các đường cong tròn nối nhau, các khúc
trước lớn, các khúc sau nhỏ dần và kết thúc như đuôi rắn. Vẩy lưng vẫn thể
hiện từng chiếc, nhưng không tựa đầu vào nhau như rồng thời Lý. Chân
rồng thường ngắn hơn, những túm lông ở khuỷu chân không bay ra theo
một chiều nhất định như rồng thời Lý mà lại bay lên phía trước hay phía sau
tùy thuộc vào khoảng trống trên bức phù điêu.Và ở rồng thời Lý, lần đầu
tiên có sự xuất hiện chi tiết cặp sừng và đôi tay. Đầu rồng không có nhiều
phức tạp như rồng thời Lý. Rồng vẫn có vòi hình lá, vươn lên trên nhưng
không uốn nhiều khúc. Chiếc răng nanh phía trước khá lớn, vắt qua sóng
vòi. Miệng rồng há to nhưng nhiều khi không đớp quả cầu. Rồng thời Trần
uốn lượn khá thoải mái với động tác dứt khoát, mạnh mẽ. Thân rồng. Cách
thể hiện rồng không chịu những quy định khắc khe như thời Lý.
Rồng thời Trần tuy được kế thừa hình tượng rồng thời Lý nhưng thực sự nó đã
tạo ra cho mình những đặc điểm riêng khỏe khoắn, mạnh bạo như chính thời đại sản sinh ra nó, mang tính chất hết sức đặc thù của một con rồng của chế độ
phong kiến thời Trần.
�11
1.3 / HÌNH TƯỢNG RỒNG THỜI LÊ SƠ (CUỐI THẾ KỶ XVI)
1.3.1
LỊCH SỪ VĂN HÓA
Năm 1400, Hồ Quý Ly truất ngôi nhà Trần tự xưng vua lấy hiệu là
Thánh Nguyên, đổi tên nước là Đại Ngu.
Ngày 19 tháng 11 năm 1406, nhà Minh vượt qua biên giới đánh về
Thăng Long. Ngày 20 tháng 01 năm 1407, thành Đa Bang thất thủ tuyến
phòng ngự chống quân Minh của nhà Hồ bị phá vỡ. Quân Minh chiếm được
Thăng Long. Tháng 6 năm 1407, cuộc kháng chiến của quân nhà Hồ hoàn
toàn thất bại, nước ta rơi vào tay quân xâm lược nhà Minh.
Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo đã thu hút nhiều sĩ
phu yêu nước và nhân dân kéo dài trong 10 năm (1917-1927) đã thắng lợi vẻ
vang. Quân Minh bị đuổi khỏi bờ cõi, Lê Lợi lên ngôi vua lập ra triều đình
nhà Lê, Thời kỳ kéo dài được 100 năm này được gọi là Hậu lê hoặc Lê Sơ
để phân biệt với thời tiền Lê của Vua Lê Đại Hành.
Qua các hình trang trí được chạm trên các hiện vật gỗ và đá thời Lê
sơ đã được phát hiện, chúng ta có thể tìm ra dấu ấn của hoa văn thời kỳ đó
và sự biến chuyển của nó.
Nếu như hình trang trí trên các bia vua, hoàng hậu và thần thánh
được chạm nổi, trau chuốt, có khuôn thước, thì ở những bia tiến sĩ, công
thần và bia ở đền chùa, hình trang trí thường được chạm nổi ít hoặc khắc
�12
chìm một cách đơn giản trên mặt đá phẳng, nhẵn, đường nét tự nhiên và
không theo một khuôn thước nhất định.
Đất nước mới được giải phóng, vua và các bậc công thần có công
lớn trong các cuộc kháng chiến, cũng như thần và phật, được coi là những
siêu nhân. Vì vậy, những di tích kỷ niệm họ, thường được các nghệ sĩ trang
trí các hình con rồng, con vật được coi là cao quý của tầng lớp quý tộc.
Tiếp thu những truyền thống cũ, đến thời Lê sơ, nghệ thuật trang trí
trong chạm khắc vẫn giữ được nhiều nét tiêu biểu của nghệ thuật trang trí
trong chạm khắc từ thời Lý – Trần.
—
1.3.2
ĐẶC ĐIỂM
Phát triển trên cơ sở tiếp thu Rồng thời Trần, cơ bản vẫn giữ hình
dáng thân uốn cứng cáp, to khỏe, mào và sừng ở đầu trông dữ hơn. Đầu
Rồng to, có hai nhánh sừng nhô cao, mắt lồi, bờm mượt cuộn ra sau. Còn
mào lửa, cặp sừng ngắn, lưỡi thè ra đỡ viên ngọc, chân có ba đến bốn móng
sắc, có nhiều đao lửa bay từ chân lên. Lưng Rồng nhô hình vây nhọn theo
khúc uốn. Một tay Rồng cầm lấy râu. Đó là mô típ trang trí điển hình mang
đặc trưng thời Lê Sơ. Hình tượng Rồng trang nghiêm, râu bờm và sừng nổi
cao dũng mãnh uy quyền.
Rồng thời Trần tuy được kế thừa hình tượng rồng thời Lý nhưng thực sự nó đã
tạo ra cho mình những đặc điểm riêng khỏe khoắn, mạnh bạo như chính thời đại sản sinh ra nó.
�13
Tài liệu tham khảo:
- Sử học trước ngưỡng cửa thế kỷ XXI - Trung tâm KHXNVNVQG, 1997.
- Thông báo khoa học - Bảo tàng lịch sử Việt Nam, 2003. - Non nước Việt Nam - Tổng Cục du lịch Việt Nam, 2006. - Rồng trong các triều đại Lý,Trần, Lê, Nguyễn - khanhhoathuynga.
—
�14
CHƯƠNG 3
MỘT SỐ HÌNH ẢNH CỦA RỔNG
Ở THỜI LÝ, TRẦN, LÊ SƠ.
1.1 / HÌNH ẢNH RỒNG THỜI LÝ (THẾ KỶ XI - ĐẦU THẾ KỶ XII)
Đầu rồng thời Lý Gạch trang trí chạm hình rồng cuốn và hoa sen
Lá đề chạm hình rồng đá thời Lý (Chùa Phật Tích, Bắc Ninh)
�15
1.2 / HÌNH ẢNH RỒNG THỜI TRẦN (THẾ KỶ XIII - ĐẦU THẾ KỶ XIV)
Rồng thời Trần xuất hiện với ý nghĩa biểu tượng vương quyền .
Rồng thời Trần có nhiều phá cách mới lạ Cánh cửa gỗ chạm rồng và rồng đá
ở chùa Phổ Minh thời Trần
�16
1.3 / HÌNH ẢNH RỒNG THỜI LÊ SƠ (CUỐI THẾ KỶ XVI)
\Rồng thời Lê tượng trưng cho quyền uy phong kiến
Đôi rồng trên các bậc thành đá ở điện Lam Kinh
�17
III . PHẦN KẾT THÚC
Qua phong cách rồng của từng thời toát lên đặc trưng của thời đại
đó. Đến nay hình tượng con rồng vẫn còn được sử dụng nhiều trong các đồ
án trang trí nhất là ở những nơi sang trọng, cao quý, linh thiêng. Từ xa xưa
con rồng đã xuất hiện trong tâm thức của các cộng đồng dân cư Đông Nam
Á nói chung và cư dân Việt nói riêng. Trong mỹ thuật hình tượng con rồng
đã hiện diện suốt chiều dài lịch sử qua các triều đại phong kiến và được
xem như là một điển hình về kiểu thức trang trí chủ đạo. Có thể nói, từ một
con vật không có thật trong đời sống, nhưng hình tượng con rồng đã góp
phần tạo nên niềm tin về cội nguồn dân tộc và thể hiện được sức mạnh uy
quyền của các triều đại quân chủ. Hình tượng con rồng cũng thay đổi theo
dòng lịch sử qua các thời đại. Rồng tượng trưng cho sự phồn vinh và sức
mạnh của dân tộc, nhanh chóng trở thành hình tượng biểu hiện uy quyền
của Nhà nước phong kiến, chỉ dùng nơi trang trọng nhất của cung vua, hay
những công trình lớn của quốc gia. Đã có thời triều đình phong kiến chạm
khắc hình rồng trên nhà cửa hay đồ dùng gia đình. Nhưng sức sống của con
Rồng còn dẻo dai hơn khi nó vượt ra khỏi kinh thành, đến với làng quê dân
dã. Nó leo lên đình làng, ẩn mình trên các bình gốm, cột đình, cuộn tròn
trong lòng bát đĩa hay trở thành người gác cổng chùa. Rồng còn có mặt
trong những bức tranh hiện đại phương Đông, biểu hiện một mối giao hòa
giữa nền văn hóa xa xưa bằng những ý tưởng mới mẻ kỳ lạ. Rồi con Rồng
lại trở về với niềm vui dân dã trên chiếc bánh trung thu của mọi nhà. Nền
mỹ thuật phong kiến đi qua để lại cho kho tàng văn hóa vật thể phi vật thể
to lớn thành công của hình tượng con rồng. Và con rồng đó mãi mãi tồn tại
và phát triển theo dòng lịch sử của đất nước Việt Nam ngàn năm văn hiến.
�19