ROLA E-USàUG W BUDOWANIU SPOàECZE STWA …...kierunku rozwoju elektronicznych usáug jako nowych szans rozwoju spoáecze stwa informacyjnego Litwy. Sáowa kluczowe: informacja, spoáecze

ROLA E-US UG W BUDOWANIU SPO ECZE STWA INFORMACYJNEGO

LITWY

REGINA LASAKEVIĆ (KLIUKOVSKA)

Streszczenie

Na rozwój wiatowej gospodarki du y wp yw ma ci g y post p informacyjnych

i komunikacyjnych technologii. Celem danego artyku u jest prezentacja roli elektro-

nicznych us ug w rozwoju gospodarczym Litwy. Pierwsza cz opracowania

przedstawia zagadnienia zwi zane z elektroniczn gospodark , ze szczególnym wy-

ró nieniem poj „spo ecze stwo informacyjne” i „e-us ugi”. Omówione zosta y

wyniki bada , reprezentuj ce stan e-us ug w przedsi biorstwach i gospodarstwach

domowych w okresie 2005–2013, na podstawie danych Departamentu Statystyki

Litwy. W empirycznej cz ci artyku u podj to równie prób okre lenia i analizy

kierunku rozwoju elektronicznych us ug jako nowych szans rozwoju spo ecze stwa

informacyjnego Litwy.

S owa kluczowe: informacja, spo ecze stwo informacyjne, e-us ugi, gospodarka elektroniczna

1. Wprowadzenie

Podstawow cech wspó czesnej gospodarki jest wiedza. W erze wiedzy, szczególn rol

w procesach spo eczno-gospodarczych, odgrywaj technologie informacyjne. S wykorzystywane

nie tylko do obs ugi poszczególnych etapów przetwarzania informacji, ale równie do tworzenia

innowacyjnych produktów i us ug. Dzi ki dost pu do Internetu, przedsi biorstwa jak i gospodarstwa

domowe, mog korzysta z tych innowacyjnych us ug. Internet przyczynia si do pokonania barier

czasu i przestrzeni. Now , cenn wiedz stanowi umiej tno korzystania z technologii informacyj-

nych oraz docieranie do róde informacji. Samo poj cie informacja ma bardzo cis y zwi zek

z poj ciem wiedza. W internetowej encyklopedii powszechnej PWN, wiedza „w w szym znacze-

niu to ogó wiarygodnych informacji o rzeczywisto ci wraz z umiej tno ci ich wykorzystania;

w szerokim znaczeniu — wszelki zbiór informacji, pogl dów, wierze , którym przypisuje si war-

to poznawcz lub(i) praktyczn ” [5].

Szeroki przegl d definicji zagadnienia informacja, mo na spotka w publikacji Informacja.

Wiedza. M dro , wydanej przez G ówny Urz d Statystyczny (dalej GUS) [19]. Autor niniejszej

publikacji, B. Stefanowicz, podkre la wa no tych trzech poj , odnosz c je do szczególnych za-

sobów potencja u intelektualnego cz owieka [19, 116].

atwo zauwa y , e w gospodarce opartej na wiedzy, informacja jest najcenniejszym i po-

wszechnie wymienianym dobrem. Jest ona uznawana za jeden z podstawowych elementów

powstania spo ecze stwa informacyjnego [14, 17–18]. Nie ma jednoznacznej definicji spo ecze stwa

informacyjnego. Praktycznie wszystkie okre lenia spo ecze stwa informacyjnego sprowadzaj si

do pogl du, e „stosowanie nowych technik gromadzenia, przetwarzania, przekazywania i u ytko-

wania informacji kszta tuje nowy typ spo ecze stwa postindustrialnego” [12, 38–40].

Regina Lašakevi (Kliukovska)

Rola e-us ug w budowaniu spo ecze stwa informacyjnego Litwy

80

Istotnym czynnikiem, dzi ki któremu wspó czesna cywilizacja jest autentycznie cywilizacj in-

formacyjn , s nowoczesne technologie informacyjne. Skutki nowych technologii informacyjnych

przenikaj wszystkie sfery ycia [20, 15–19]. W rezultacie otrzymujemy nowy rodzaj us ug, wiad-

czonych drog elektronicz .

2. Zdefiniowanie e-us ugi w elektronicznej gospodarce

Obecnie sie internetowa jest nieod cznym towarzyszem cz owieka. Internet prze ama kra-

jowe bariery i granice. Staje si w coraz wi kszym stopniu obszarem wiatowej intercjonalizacji [8,

18–26]. Internet jako nowy rodek transportu i komunikacji, zmieni gospodark w elektroniczn .

Definicje terminu elektronicznej gospodarki podkre laj , e jest to nowy paradygmat biznesu.

To wirtualna przestrze , w której prowadzona jest dzia alno ekonomiczna, transakcje finansowe,

gdzie dochodzi do tworzenia i wymiany warto ci i gdzie dojrzewaj bezpo rednie kontakty mi dzy

uczestnikami biznesu [11, 246].

Znaczenie wiedzy i relacji w gospodarce elektronicznej zauwa y ju D. Tapscott, formu uj c

nast puj ce regu y gospodarki elektronicznej [13, 41–42]:

1) Nowa gospodarka to gospodarka wiedzy. Praca oparta na wykorzystaniu wiedzy i umiej t-

no ci staje si podstaw tworzenia warto ci, przychodów i zysków.

2) Nowy ad ekonomiczny ma charakter cyfrowy. Technika cyfrowa zast puje analogow we

wszystkich systemach wewn trznej komunikacji, prezentacji i w procesach wymiany go-

spodarczej.

3) Wirtualizacja fizycznych przedmiotów. W gospodarce elektronicznej fizyczne przedmioty

maj swoje odpowiedniki cyfrowe: wirtualne przedsi biorstwa, wirtualne sklepy, wirtualne

banki itp.

4) Nowa gospodarka jest gospodark cz stek. Jej funkcjonowanie opiera si na dynamicznych

jednostkach i zespo ach, które, zale nie od potrzeb, cz si i dopasowuj do zmian doko-

nuj cych si w ich otoczeniu.

5) Nowa gospodarka jest gospodark sieciow . Systemy komputerowe pokonuj bariery

czasu i przestrzeni. Stwarzaj okazj do rozwoju sieci i wspó pracy pomi dzy dostawcami,

klientami oraz innymi partnerami gospodarczymi.

6) Eliminacja po redników i funkcji po rednich. Sieci komputerowe zmieniaj obieg infor-

macji, eliminuj c przy tym sfer po redni .

7) Korelacja obszarów gospodarki. Era wiedzy jest tworem zespolenia trzech obszarów: tech-

niki obliczeniowej, transmisji danych oraz rzeczywistych warto ci oferowanych klientom,

które s fundamentalne dla rozwoju przedsi biorstw.

8) Nowatorstwo. Ludzka kreatywno stanowi podstaw wszelkiej warto ci, a wyzwaniem

dla przedsi biorstw jest promowanie i nagradzanie twórczych rozwi za .

9) Zanik podzia u na konsumentów i producentów. Ka dy konsument korzystaj cy z „auto-

strady informacyjnej” staje si w pewnym sensie producentem, tworz c i transmituj c

przekazy do innych odbiorców.

10) Dzia anie w czasie rzeczywistym. Transmisja danych w czasie rzeczywistym umo liwia

realizacj us ug, zlece i procesów biznesowych na bie co.

11) Nowa gospodarka jest gospodark globaln . Sieci komputerowe umo liwiaj przedsi -

biorstwom dzia anie i wiadczenie us ug w sposób ci g y, niezale nie od czasu i miejsca

81

geograficznego.

12) Era niepokoju i zagro enia. Pog biaj cy si rozd wi k pomi dzy lud mi posiadaj cymi

wiedz oraz dost p do informacji a reszt spo ecze stwa grozi pojawieniem si g bokich

niepokojów spo ecznych.

Powy sze stwierdzenia znajduj praktyczne zastosowanie i rozwi zania w gospodarce naszych

czasów. Rozpatrzmy relacyjny model gospodarki elektronicznej, w którym wspó dzia aj admini-

stracja, biznes i klient (konsument). Na realizacj zada zdefiniowanych w tym modelu wp yw ma

równie otoczenie spo eczno-gospodarcze. W tych warunkach kszta tuj si ró ne relacje pomi dzy

organizacj a jej bli szym i dalszym otoczeniem. Poni ej (Rysunek 1) zosta y uj te mo liwe relacje

pomi dzy biznesem, administracj i klientem (konsumentem).

Rysunek 1. Rodzaje relacji w gospodarce elektronicznej

ród o: opracowanie na podstawie [7, 43].

Realizacja wy ej wymienionych relacji w elektronicznej gospodarce, dokonuje si za pomoc

elektronicznych us ug. Elektroniczn us ug mo na zdefiniowa jako nowy rodzaj wiadczenia

us ugi przy wykorzystaniu Internetu [10, 41]. E-us ugi umo liwiaj dokonywanie tych czynno ci

w bardziej ekonomiczny i efektywny sposób [10, 69]. W praktyce jednak nie wszystkie relacje maj

swego odpowiednika w e-us udze. Czy tak jest, przekonamy si analizuj c poziom rozwoju e-us ug

na Litwie.

Pracownik (Employee)

Pracownik (Employee)

Biznes (Business)

Klient/Konsument (Client/Consument)

Klient/Konsument (Client/Consument)

Biznes (Business)

Admi-nistrac-

ja (Admi-

nistra-

tion)

Admi-nistrac-

ja (Admi-

nistra-

tion)

E2E

B2E E2B

B

2B

C

2C

A

2C A

2A

C

2A

B

2A

A

2B

C

2B

B

2C

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge ManagementNr 71, 2014



82

3. Spo ecze stwo informacyjne – informatyzacja przedsi biorstw i gospodarstw domowych

Litwy

Z definicji spo ecze stwa informacyjnego, okre lonego w danym opracowaniu, e-us ugi s nie-

od cznym elementem rozwoju spo ecze stwa. Natomiast gospodarka elektroniczna, jak podkre la

W. Chmielarz, dzia a i rozwija si w otoczeniu spo ecze stwa informacyjnego (Rysunek 2) [1,32–

68].

Rysunek 2. Spo ecze stwo informacyjne jako otoczenie elektronicznej gospodarki

ród o: opracowanie na podstawie [4, 3].

Aby okre li stopie ukszta towania spo ecze stwa informacyjnego, nale y zdiagnozowa

pewne mierniki. Jak podkre la A. Szewczyk, trzeba zintegrowa miary starej gospodarki z wyni-

kami odzwierciedlaj cymi wska niki tzw. Nowej Gospodarki [5/20, 44]. Uogólniaj c, w wi kszo ci

statystyk, opracowa i raportów dotycz cych rozwoju spo ecze stwa informacyjnego, mo na wy-

ró ni nast puj ce mierniki [20, 40–45]:

indeksy informatyzacji,

stopie telefonizacji,

wska nik wyposa enia gospodarstw domowych w elektroniczny sprz t,

liczba komputerów osobistych w przedsi biorstwach,

zbiorczy indeks informacyjny (np.: wska nik informacyjny obrazuj cy stosunek wydatków

na informacje w bud ecie domowym; liczba zainstalowanych komputerów na 10000 osób;

itd.)

Opieraj c si o dane Departamentu Statystyki Litwy (dalej DSL), przeanalizujemy pewne

wska niki, dotycz ce poziomu rozwoju spo ecze stwa informacyjnego Litwy, bardziej opieraj c si

o stan informatyzacji w przedsi biorstwach i gospodarstwach domowych.

Gospodarka elektroniczna

Biznes elektroniczny

Handel elektroniczny

Przedsi biorstwo elek-

troniczne

SSppoo eecczzee ssttwwoo iinnffoorrmmaaccyyjjnnee

83

W 2013 r. 65,9% ogó u gospodarstw domowych posiada o komputer, natomiast dost p do In-

ternetu – 64,7% gospodarstw domowych. W porównaniu do 2005 r. pierwszy wska nik wzrós o

34,3 p.proc., a drugi – o 48,9 p.proc.. W 2013 r. wi cej gospodarstw wyposa onych w komputery

by o w miastach ni na obszarach wiejskich. Na rysunku poni ej (Rysunek 3) zaprezentowano od-

setek gospodarstw domowych, maj cych dost p do Internetu wed ug miejsca zamieszkania.

21,2

42,9

54,3 56,8

64,9 66,2 67,3 67,671,8

4

18,525,8

33,8

45 44,9 45,4 45,250,4

0

10

20

30

40

50

60

70

80

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

%

Miasto Obszar wiejski

Rysunek 3. Dost p doInternetu w gospodarstwach domowych w latach 2005–2013,

(w % ogó u gospodarstw)

ród o: opracowanie w asne na podstawie danych DSL [3].

Z ka dym rokiem wzrasta równie odsetek gospodarstw domowych korzystaj cych z Internetu

poprzez szerokospasmowe cze internetowe. W 2013 r. w porównaniu do roku 2005 udzia ten

zwi kszy si o 52,5 p.proc.. Warto odnotowa , e dost p do Internetu, jak i rodzaj posiadanych

czy internetowych by y zró nicowane pod wzgl dem miejsca zamieszkania. Najwi ksze wska -

niki posiada y gospodarstwa domowe, z lokalizacj w miastach.

Wed ug danych DSL, korzystanie z technologii informacyjnych przez gospodarstwa domowe

zale y od wielu czynników:

wieku mieszka ców; Najcz ciej z Internetu korzystaj ludzie m odzi. W 2013 r. ponad

97% osób w wieku 16–24 lata korzysta o z Internetu, odpowiednio 92,6% – w wieku 25–

34 lata oraz 83,1% – w wieku 35–44 lata. Warto podkre li , e w 2013 r. w porównaniu do

roku poprzedniego, w ród najstarszej grupy wiekowej mieszka ców (w wieku 65–74 lata),

korzystanie z technologii informacyjnych wzros o o 1,1 p.proc..

miejsca zamieszkania; W 2013 r. w porównaniu do 2012 r., dost p do Internetu w miastach

wzrós o 4,2 p.proc., a na wsi – o 5,2 p. proc. (Rysunek 3).

wielko ci dochodów; W 2013 r. ponad 97% gospodarstw domowych, w których dochody

miesi czne przekracza y sum 2501 Lt, posiada o komputer. W gospodarstwach domo-

wych z mniejszymi dochodami miesi cznymi (nie przekraczaj cymi 800 Lt) wska niki

posiadania komputera i dost pu do Internetu by y bardzo niskie (odpowiednio 19,7%

i 18,5%).

ograniczonych mo liwo ci mieszka ców; Informacja, udost pniana w wirtualnym wiecie,

powinna by jak najbardziej dost pna osobom niepe nosprawnym. Brakuje odpowiednich

rozwi za dla tej grupy mieszka ców.




84

Korzystanie z Internetu i komputera wymaga pewnych umiej tno ci informatycznych. Wed ug

danych DSL, w 2013 r. 31,8% mieszka ców Litwy posiada o wysokie kompetencje informatyczne,

a najni sze – 11,9%. Udzia osób w wieku 16–24 lata, które wskaza y na wysokie umiej tno ci

informatyczne w 2013 r. wyniós 74,9%. Dla podnoszenia umiej tno ci informatycznych szczególne

znaczenie ma udzia w szkoleniach, kursach. Na Litwie 24,2% osób w wieku 16–74 lata uczestni-

czy o w szkoleniach komputerowych w ci gu ostatnich 36 miesi cy (w 2008 r. – 37,1%).

G ówne cele korzystania z Internetu w sprawach prywatnych, w wietle wyników bada DSL,

to: czytanie on-line, pobieranie plików z czasopismami lub gazetami, wyszukiwanie informacji

o towarach lub us ugach oraz korzystanie z poczty elektronicznej (Tabela 1). Najmniejszym zain-

teresowaniem cieszy o si wykorzystanie Internetu w celu szukania pracy i wysy ania ofert

dotycz cych zatrudnienia.

Tabela 1. Cele korzystania z Internetu w sprawach prywatnych w latach 2007 i 2013 (w %)

Cele korzystania z Internetu

2007 2013

w % mieszka ców w wieku

16–74 lata

Czytanie on-line, pobieranie plików z gazetami/czasopi-

smami 31,7 62,2

Wyszukiwanie informacji o towarach lub us ugach 36,3 56,5

Wysy anie, odbieranie poczty elektronicznej 38,7 55,1

Udzia w czatach, grupach lub forach dyskusyjnych 19,1 48,7

Korzystanie z us ug bankowych 21,0 46,4

Telefonowanie przez Internet, odbywanie wideokonferencji 19,0 47,4

Szukanie informacji dotycz cych zdrowia 19,2 40,7

S uchanie radia, ogl dania TV przez Internet 19,5 32,3

Granie w gry komputerowe, pobieranie plików z grami, mu-

zyk , filmami, grafik26,9 31,5

Korzystanie z serwisów dotycz cych us ug zwi zanych z

podró owaniem i zakweterowaniem13,7 13,3

Szukanie pracy, wysy anie ofert 10,1 12,2


W spo ecze stwie informacyjnym wa ne jest korzystanie z technologii informacyjnych nie

tylko w gospodarstwach domowych, ale i w przedsi biorstwach. W 2013 r. udzia przedsi biorstw

litewskich, wykorzystuj cych komputery wyniós 99,7% (Tabela 2). Najwy szy wska nik wyst po-

wa w przedsi biorstwach du ych, w ród których 100% korzysta o z komputerów. Powszechnie

dost p do Internetu stwarza rozleg e mo liwo ci komunikacyjne dla przedsi biorstw. W 2013 r.

dost p do Internetu posiada o 99,7% przedsi biorstw, przy czym 99% czy o si za po rednictwem

czy szerokopasmowych (w 2008 r. – 55,3%). Warto zwróci uwag , e cze szerokopasmowe

mia y wszystkie du e przedsi biorstwa (100%) i prawie wszystkie rednie (99,8%) i ma e (98,9%)

firmy.

85

Tabela 2. Wykorzystanie komputera i dost pu do Internetu w przedsi biorstwach Litwy

w latach 2008 i 2013 (w % ogó u przedsi biorstw wg wielko ci)

Komputer Dost p do

Internetu

cza

szerokopasmowe

2008 2013 2008 2013 2008 2013

Ogó em 94.8 99.7 92.7 99.7 55.3 99

Du e (250 i wi cej pracowników) 100 100 100 100 87.3 100

rednie (50–249 pracowników) 99.5 100 99.1 100 70.2 99.8

Ma e (10–49 pracowników) 93.4 99.6 91 99.6 50.7 98.9


Wykorzystanie inernetu jako kana u dystrybucji oraz komunikowania, cieszy si w ród przed-

si biorstw du popularno ci . W 2012 r. du y odsetek przedsi biorstw wykorzystywa o Internet

w kontaktach z administracj publiczn (99,3%) oraz w celu korzystania z us ug bankowych i fi-

nansowych (95,6%). Najs abiej prezentowa o si wykorzystanie inernetu przez przedsi biorstwa

w celach sprzeda y us ugi/towaru (22,2%) i zakupu us ugi/towaru (33,2%).

Litwa nie nale y do czo ówki pa stw, które wykorzystuj nowe technologie informacyjne

w administracji i biznesie. Wed ug danych EUROSTAT’u [17/6], w 2013 r. na Litwie odsetek osób

ci gle korzystaj cych z Internetu wynosi 65,3%, przy redniej dla EU-27 – 71,7% (Rysunek 4).

Rysunek 4. Dost p i korzystanie z Internetu w gospodartswach domowych Litwy i EU-27 w latach

2008–2013 (w %)

ród o: opracowanie na podstawie danych Eurostat’u [6].

56 60 65 68 70 72

50 55 58 61 65 65

6065

70 73 76 79

51

60 61 62 62 65

0

50

100

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Osoby, ci gle korzystaj cy z internetu - EU-27

Osoby, ci gle korzystaj cy z internetu - Litwa

Gospodarstwa domowe, maj ce dost p do internetu - EU-27

Gospodarstwa domowe, maj ce dost p do internetu - Litwa




86

Równie w 2013 r. na Litwie dost p do Internetu mia o 64,7% gospodarstw domowych, pod-

czas gdy rednia dla krajów EU-27 osi gn a 78,6%. Odsetek mieszka ców Litwy, którzy nigdy

nie korzystali z Internetu, kszta towa si na poziomie 28,7% ( rednia dla krajów EU-27 wynosi a –

20,5%).

Z danych Eurostat’u, w 2013 r. mieszka cy Litwy najbardziej wykorzystywali Internet w takich

sprawach prywatnych, jak: telefonowanie przez Internet (Litwa – 69,7%, a rednia dla UE – 32,6%),

korzystanie z us ug bankowych (Litwa – 67,8%, a rednia dla UE – 55,5%), korzystanie z serwisów

spo eczno ciowych (Litwa – 63,7%, a rednia dla UE – 56,9%), uczenie si przez Internet (Litwa –

15,4%, a rednia dla UE – 7,8%).

Na Litwie w ród przedsi biorstw zauwa a si relatywnie du y popyt na elektroniczne us ugi

publiczne. W 2013 r. 19,7% przedsi biorstw otrzyma o zamówienia drog elektroniczn , a w UE

ten wska nik by o wiele mniejszy (14,4%). Równie na Litwie wi cej przedsi biorstw sk ada o

zamówienia przez Internet (19,1%), ni ogólnie rednio przedsi biorstwa UE (18%). Coraz wi cej

mieszka ców Litwy korzysta z elektronicznych us ug rz du (w j z. angielskim e-government).

A 27,6% obywateli Litwy korzysta o z informacji b d formularzy ze stron instytucji rz dowych

( rednia dla krajów EU-27 wynosi a 20,8%). Przedsi biorstwa litewskie, pod wzgl dem korzystania

z e-us ug publicznych, osi gn li poziom 99,3%, co plasuje nasze pa stwo na pierwszym miejscu

w ród krajów Unii Europejskiej (87,8%) (Rysunek 5). Do tego przyczynia si równie sk adanie

elektronicznych formularzy przez przedsi biorstwa litewskie dla instytucji rz dowych – 99,1%

( rednia dla krajów EU-27 wynosi a 74,2%).

Rysunek 5. Korzystanie z e-us ug publicznych przez przedsi biorstwa na Litwie i EU-27 (w %)

ród o: opracowanie na podstawie danych Eurostat’u [6].

86

91

95

98

100

99

68

71

75

84

87

88

0 20 40 60 80 100 120

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Przedsi biorstwa, korzystaj cy z e-us ug publicznych - EU-27

Przedsi biorstwa, korzystaj cy z e-us ug publicznych - Litwa

87

4. E-us ugi na litewskim rynku

W 2011 r. rz d litewski opracowa strategi rozwoju spo ecze stwa informacyjnego na lata

2011–2019 [18]. Jako priorytety znalaz y si tam:

rozwój infrastruktury teleinformatycznej pa stwa,

rozwój systemu powszechnie dost pnych us ug elektronicznych w administracji pu-

blicznej, biznesie i ochronie zdrowia,

rozwój umiej tno ci niezb dnych do aktywnego i twórczego uczestnictwa w us ugach

spo ecze stwa informacyjnego.

Jak wynika z danych DSL, e-us ugi staj si coraz bardziej popularne w ród mieszka ców Li-

twy. Z ka dym rokiem zwi ksza si liczba osób, korzystaj cych z elektronicznej administracji.

W 2013 r. po owa osób (49%) w wieku 16–74 lata korzysta o z us ug e-administracji. Co sie tyczy

samych instytucji rz dowych (Rysunek 6), w 2012 r. 82,7% urz dów publicznych udost pni o przez

Internet informacje i us ugi publiczne (w 2010 r. – 69,4%). Ponad po owa urz dów (59,6%) udo-

stepni a pobranie formularzy (w 2010 r. – 54%). Natomiast odes anie wype nionych formularzy

mo liwe by o w nieznacznej liczbie urz dów publicznych (15,7%). W 2012 r. w porównaniu do

2010 r., dwukrotnie wzros a mo liwo za atwienia ca o ci spraw urz dowych wy cznie online

(18,4%).

Rysuenk 6. Udost pnienie przez Internet us ug publicznych przez urz dy i instytucje rz dowe na

Litwie w latach 2006–2012 (w %)


Z bada przeprowadzonych przez Komitet Rozwoju Spo ecze stwa Informacyjnego (w j z. li-

tewskim Informacin s Visuomen s Pl tros Komitetas), w 2013 r. wzrós poziom publicznych us ug

wiadczonych drog elektroniczn , który osi gn poziom 91%. Dost pno us ug publicznych

online dla przedsi biorstw ros o szybciej ni obywatelom (Rysunek 7).

39.4

29.6

8.75.4

61

41.8

15

7.4

69.4

54

11.68.1

82.7

59.6

15.718.4

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Uzyskanie informacji Pobieranie formularzy Odes anie wype nionych

formularzy

Za atwienie ca o ci spraw

online

2006

2008

2010

2012




88

Rysunek 7. Szacunkowa ocena dost pno ci online us ug publicznych w latach 2006 – 2013 (w %)

ród o: opracowanie na podstawie [15,4].

Oprócz wy ej analizowanych danych, dotycz cych e-us ug publicznych na Litwie, du ym za-

interesowaniem cieszy si równie handel elektroniczny [18/9, 190]. Wykorzystanie technologii

informacyjnych w handlu daje mo liwo dotarcia do szerokiej grupy konsumentów z ca ego wiata,

prezentacji w asnych wyrobów i us ug oraz umo liwia zawieranie transakcji zarówno krajowych,

jak i transgranicznych.

W 2012 r. 34,7% przedsi biorstw posiada o komputer i prowadzi o handel za po rednictwem

sieci komputerowych (w 2011 r. – 30,2%). W 2012 r. w porównaniu do 2010 r., znacznie zmala a

liczba przedsi biorstw sprzedaj cych us ug /towar oraz kupuj cych us ug /towar online (Rysunek

8).

Rysunek 8. Przedsi biorstwa sk adaj ce i otrzymuj ce zamówienia na towar/us ug przez Internet

w latach 2005–2012, (w % od ogó u przedsi biorstw)


63,1

73,9 75 78,1 81,587

91

7583,7 81 81,3

87,5

98 98

51,2

67,3 7176 77,6 79

86

0

20

40

60

80

100

120

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

E-us ugi ogó em E-us ugi dla przedsi biorstw E-us ugi dla osób prywatnych

21.520.1

26.724.4

28.7

33.2

22.8 21.9

14.5 14.2

22.9

2021.9

24.7

17.2

22.2

0

5

10

15

20

25

30

35

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Kupno towaru/us ugi Sprzeda towaru/us ugi

89

Coraz wi cej mieszka ców Litwy zamawia us ugi lub towary drog elektroniczn (Rysunek 9).

Wed ug danych DSL, w 2013 r. 19% ogó u osób w wieku 16–74 lata kupi o towar lub us ug przez

Internet (w 2012 r. – 14%). Na czo ówk rankingu produktów najcz ciej kupowanych online wy-

sun y si odzie , obuwie, sprz t sportowy (51% ogó u e-konsumentów). Na drugiej pozycji

znalaz o si kupno biletów na imprezy sportowe lub kulturalne (41% ogó u e-konsumentów).

Wzrós te odsetek osób kupuj cych takie produkty lub us ugi, jak: artyku y wyposa enia domu

(27%), wycieczki (18%), sprz t elektroniczny (16%), zakwaterowanie na wczasy (15%), artyku y

spo ywcze i kosmetyki (13%), filmy i muzyk (12%), us ugi finansowe (12%), oprogramowanie

(11%).

4,2

5,5 5,8 6,2 6,4

10,4

13,7

18,6

0

5

10

15

20

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Rysunek 9. Osoby kupuj ce lub zamawiaj ce przez Internet towary lub us ugi

w latach 2006–2013, (w % od ogó u osób w wieku 16–74 lata)


5. Podsumowanie

Rozwój elektronicznych us ug jest wa nym elementem tworzenia gospodarki opartej na wie-

dzy, w której funkcjonuje spo ecze stwo informacyjne. Dotychczasowy rozwój e-us ug wywiera

istotny wp yw na pozycj konkurencyjn pa stwa. Litwa zajmuje umiarkowane miejsca w ró nych

rankingach wiatowych, dotycz cych elektronicznej gospodarki. W wiatowym raporcie 2013 roku

na temat rozwoju i modernizacji infrastruktury sieciowej oraz wykorzystania technologii teleinfor-

matycznych (w j z. angielskim The Global Information Technology Report), Litwa zajmuje 32

miejsce w ród 144 pa stw [16, 241]. W innym rankingu w 2010 r., dotycz cego cyfrowej gospodarki

(w j z. angielskim Digital Economy Rankig) Litwa zajmowa a 34 miejsce w ród 70 badanych pa -

stw [17,6].




90

Podsumowuj c wy ej zaprezentowane dane DSL i Eurostatu, mo na powiedzie , e:

równomiernie wzrasta liczba mieszka ców Litwy, korzystaj cych z komputera i Inter-

netu, co przyczynia si do rozwoju spo ecze stwa informacyjnego;

cechuje wysoki wska nik informatyzacji w ród przedsi biorstw, dzi ki czemu wzrasta

realizacja us ug drog elektroniczn ;

spo ecze stwo Litwy w coraz wi kszym stopniu korzysta z e-handlu, dlatego przedsi -

biorstwa s zmuszone rozwija w asne strony internetowe i udost pnia na nich jak

najwi cej us ug;

pomimo coraz szerszej oferty us ug publicznych przeniesionych do wirtualnego wiata,

zmniejszy a si liczba obywateli korzystaj cych e-administracji. Jest to pewien sygna

dla instytucji rz dowych, aby rozwija system powszechnie dost pnych us ug elektro-

nicznych w administracji publicznej.

Bibliografia

[1] Chmielarz W., Systemy biznesu elektronicznego, Centrum Doradztwa i Informacji, Difin, War-

szawa 2007.

[2] D browska A., Jano -Kres o M., Wódkowski A., E-us ugi a spo ecze stwo informacyjne, Di-

fin, Warszawa 2009.

[3] Departament Statystyki Litwy. [Online]. Dost pne: http://osp.stat.gov.lt/statistiniu-rodikliu-

analize?id=2003&status=A.

[4] Dudek T., Obszary zastosowania gospodarki elektronicznej, w: wiat Morskich Publikacji,

Szczecin 2011. [Online]. Dost pne: http://www.smp.am.szczecin.pl/Content/1577/Ob-

szary+zastosowania+gospodarki+elektronicznej.pdf?handler=pdf

[5] Encyklopedia PWN. [Online]. Dost pne: http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/3995573/wie-

dza.html.

[6] Europejski Urz d Statystyczny. [Online]. Dost pne: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/por-

tal/page/portal/eurostat/home/.

[7] Gregor B., Stawiszy ski M., E-commerce, Branta, Bydgoszcz- ód 2002.

[8] Janu a E., Tru T., Gospodarka elektroniczna, Difin, Warszawa 2010.

[9] Kliukovka R., Sektor M P w rozwoju regionów Litwy, w: Prace i Materia y Instytutu Handlu

Zagranicznego UG, Gda sk 2012, nt 31/2, ss. 179–193.

[10] Kliukovska R., Rozwój i perspektywy rynku e-handlu na Litwie, w: Studia i materia y Pol-

skiego Stowarzyszenia Zarz dzania wiedz , ód 2011, nt 53T 7–8, ss. 68–80.

[11] Nowiski A. red., Komputerowe wspomaganie biznesu, Placet, Warszawa 2006.

[12] Ole ski J., Kryzysy informacyjne w gospodarce opartej na wiedzy, w: Informacja w spo e-

cze stwie XXI wieku, red. Rószkiewicz M., W drowska E., „Monografie i Opracowania”, Nr

540, SGH, Warszawa 2005, ss. 37–57.

[13] Olszak C.M., Ziemba E., Strategia rozwoju systemów gospodarki elektronicznej, w: Strategie

i modele gospodarki elektronicznej, red. Olszak C.M., Ziemba E., Wydawnictwo naukowe

PWN, Warszawa 2007, ss.41–54.

[14] Papi ska-Kacperek J. red., Spo ecze stwo Informacyjne, Wydawnictwo Naukowe PWN, War-

szawa 2008.

[15] Portal Komitetu Rozwoju Spo ecze stwa Informacyjnego Litwy. [Online]. Dost pne:

91

http://www.ivpk.lt/lt/ltvm/ivpk-leidiniai.

[16] Raport wiatowego Forum Ekonomicznego, The Global Information Technology Report 2013.

[Online]. Dost pne: http://www3.weforum.org/docs/WEF_GITR_Report_2013.pdf.

[17] Raport Digital Economy Ranking 2010. [Online]. Dost pne: http://www-935.ibm.com/servi-

ces/us/gbs/bus/pdf/eiu_digital-economy-rankings-2010_final_web.pdf.

[18] Strategia rozwoju spo ecze stwa informacyjnego na lata 2011–2019. [Online]. Dost pne:

http://www.lrv.lt/Posed_medz/2011/110316/05.pdf.

[19] Stefanowicz B.. Informacja, Wiedza, M dro . Tom 66. GUS 2013.[Online]. Dost pne:

http://www.google.lt/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&so-

urce=web&cd=4&ved=0CEMQFjAD&url=http%3A%2F%2Fstat.gov.pl%2Fdownload%2Fc

ps%2Frde%2Fxbcr%2Fgus%2FOZ_Informacja_Wiedza_Ma-

drosc_180413.pdf&ei=rLN9U5u_POep7QbC8IHQAQ&usg=

AFQjCNGvAgAzpwBvVsYHwluQo_l3DBtO5w&sig2=fhZjnAUwgnbMTSf9NjY6xA.

[20] Szewczyk A., Spo ecze stwo informacyjne – nowa jako ycia spo ecznego, w: Spo ecze stwo

informacyjne – problemy rozwoju, red. Szewczyk A., Difin, Warszawa 2007, ss. 14–46.

THE ROLE OF E-SERVICES IN BUILDING THE INFORMATION SOCIETY OF LITHUANIA

Summary

The development of the world economy is highly influenced by the steady progress

of information and communication technologies. The aim of the article is to present

the role of e-services in the economic development of Lithuania. The first part of the

paper presents the issues related to the electronic economy, with special terms from

the concepts of "information society" and "e-services". Discusses the results of the

research, representing the state of e-services to businesses and households in the pe-

riod 2005–2013, based on data from the Department of Statistics of Lithuania. In the

empirical part of the paper it was also an attempt to identify and analyze the direction

of the development of electronic services as new opportunities for the development of

the information society in Lithuania.

Keywords: information, information society, e-services, e-economy


Katedra Informatyki

Wydzia Ekonomiczno-Informatyczny w Wilnie

Uniwersytet w Bia ymstoku

Kalvarij g. 143, LT-08221 Vilnius

e-mail: [email protected]


Documents

ROLA E-USàUG W BUDOWANIU SPOàECZE STWA …...kierunku rozwoju elektronicznych usáug jako nowych szans rozwoju spoáecze stwa informacyjnego Litwy. Sáowa kluczowe: informacja, spoáecze