Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
C18 CULTUUR & MEDIA DE STANDAARDZATERDAG 30 APRIL, ZONDAG 1 MEI 2016
dan een horrorverhaal, laat Rausvoorstelling zich dan ook lezen alseen ‘Lehrstück’, zoals BertholtBrecht opvoerde met amateurs inde jaren dertig. ‘Het leerstuk leert doordat het gespeeld wordt, niet doordat het gezien wordt’, tekende Brecht op endat gebeurt hier letterlijk. Ondanks de loodzware inhoud, lijkende vijf scènes op oefeningen waarin de kinderen worden ingewijd,om niet te zeggen gedrild, in wathet inhoudt om volwassen te zijn.Wat betekenen dood, verlies,rouw en onderwerping? Kunnenkinderen zonder enige levenservaring zich dat voorstellen?Terwijl acteurs Ans van den Eedeen Hendrik van Doorn op een
messcherp analyseerde met zijngezelschap International Instituteof Political Murder. En nu dus ookDutroux, waarvoor hij op vraagvan kunstencentrum Campo voorhet eerst aan de slag gaat met kinderen. ‘Dutroux kwam op mijn pad tijdens de voorbereidingen van Thecivil wars (2013),’ vertelt Rau. ‘Tijdens de repetities vroeg ik aan deacteurs op welke iconische momenten ze zich Belg hebben gevoeld. De Witte Mars in 1996 washun collectieve én enige antwoord.’‘Als je inzoomt op de zaak, zie jedat in Dutroux veel sociologischebreuklijnen samenkomen: het koloniale verleden van België, gezien hij opgroeide in Congo, de teloorgang van de mijnindustrie inCharleroi, waar hij zijn eerste misdaden pleegde, de hervormingvan justitie en politie, de nationale paranoia. Aan de hand van Dutroux kan je de Belgische geschiedenis vertellen. Five easy piecesgaat in die zin niet zozeer over degruwel die Dutroux heeft aangericht, wel over hoe hij de wereldwaarin kinderen vandaag opgroeien, heeft veranderd.’
Wanhoop en vertwijfeling
Five easy pieces is de titel van hetpianohandboek dat componistStravinsky honderd jaar geledenschreef voor zijn kinderen. Meer
‘Ik zou graag een paardingen veranderen,maar dat kan niet, wantalles is echt gebeurd.’Rachel (8) zegt het zin
netje uit haar script met een evengemeende als aangeleerde achteloosheid. Het is ontluisterend omhaar te zien zitten, pulkend aanhaar haar, in een minutieus nagebouwde huiskamersetting die amper doet vermoeden dat hier degeest van een van de meest gehatekindermoordenaars van ons landrondhangt. Je kijkt naar een kind dat de rolvan een kind speelt in een theatervoorstelling over Dutroux, maardat er ook nog steeds zelf een is.Beseft dit kleine, blonde meisjewel ten volle hoe ontnuchterendhaar woorden zijn, hoe vaak de regisseur en kinderpsycholoog hethaar ook hebben uitgelegd? Kaneen kind ooit het failliet van deonschuld prediken? Five easy pieces is theater voor volwassenen,niet voor kinderen.Dat de Zwitserse documentairetheatermaker Milo Rau – laten wehem maar gewoon de meest spannende Europese kunstenaar vanhet moment noemen – geen taboeschuwt, wisten we al langer. DeRwandese genocide, het proces tegen de Ceausescu’s, de Joegoslavische burgeroorlog, het zijn maarenkele van de onderwerpen die hij
MILO RAU GOOIT ZICH OP DE BELGISCHE GESCHIEDENIS
Voorkinderen is
Dutroux een gruwelijk
sprookjeTwintig jaar na de Dutrouxaffairebrengt de Zwitserse regisseur Milo
Rau een van de zwartste bladzijdenuit de Belgische geschiedenis op de
planken. Mét kinderen nota bene.Maar het is hem er niet om te doente provoceren. CHARLOTTE DE SOMVIELE
‘Het stuk gaatniet zozeer over
de gruwel dieDutroux heeft
aangericht, welover hoe hij dewereld waarin
kinderen vandaagopgroeien, heeft
veranderd’De kindacteurs worden begeleid door een psycholoog. © Phile Deprez/Ted Oonk
‘’
DE STANDAARDZATERDAG 30 APRIL, ZONDAG 1 MEI 2016 CULTUUR & MEDIA C19
sterke ethische reflectie over wathet betekent om theater te makenmet kinderen en de machtsstructuren die daarbij in het spel zijn.Niet toevallig is Rau gelijktijdigmet dit project bezig aan een enscenering van Pasolini’s Salo of de120 dagen van Sodom.
Huilstick
Peter Seynaeve, die aanvankelijkwas gevraagd als coach, zit mee opde scène in de rol van de autoritaire regisseur. ‘Probeer maar te huilen, Pepijn, denk aan iets triests,’pusht Seynaeve de jongen wanneer hij voor de camera, die zijngezicht in closeup projecteert opgroot scherm, vertelt over de dagtoen de lijken van Julie en Melissagevonden werden.Wanneer het niet lukt, gooit Seynaeve hem arrogant een ‘huilstick’ toe. Theater en werkelijkheid lopen hier verontrustend inelkaar over. De manipulatieve situatie spelen is ze ook echt beleven, zowel voor de kinderen alsvoor het publiek. ‘Het was een moeilijk evenwicht inhet begin,’ vertelt Seynaeve. ‘Ikspeel hun coach op de scène, maarik bén hem ook daarnaast.’ Te bedenken dat Dutroux dezelfde strategie toepaste toen hij Sabine Dardenne ontvoerde – hij deed zichvoor als een ‘redder’ die haarmoest beschermen tegen een mis
filmscherm in de huid kruipenvan de ouders Lejeune die wachten op een telefoontje van de onderzoeksrechter, doen Polly (10)en Pepijn (13) op de scène exacthetzelfde. Ze proberen de wanhoop en vertwijfeling te mimerendie de ouders van de vermoordeJulie moeten gevoeld hebben opdie avond in 1995 toen hun dochter niet meer thuis kwam na eenmiddagje spelen bij haar vriendinnetje Mélissa. Onwennig drukken de twee kinderen hun voorhoofden tegen elkaar aan, geveneen puberzoen op elkaars wang inafwachting van de storm die zalkomen en wellicht nooit meer zalgaan liggen. Onder de rauwe monologen zit een
‘Het koloniale verleden van België, de teloorgang van de mijnindustrie, de hervorming van justitie en politie... in Dutroux komt het allemaal samen’
daadnetwerk. Zo krijgt het allemaal een nog wrangere bijsmaak.Rau besluit: ‘Ja, we fictionaliserende Dutrouxaffaire, maar hopelijkom iets te vertellen dat het overstijgt.’
Openminded
Wie theater maakt met kinderenheeft het onvermijdelijk over detoekomst. Het beeld dat Rau vandie toekomst schetst, is bitter omde fatalistische impasse die eruitspreekt. Tegelijk heeft zijn reenactment ook iets emanciperends.De kinderen spelen dan wel marionetten, ze dwingen ook autonomieaf. Even later oefenen ze bijvoorbeeld een scène waarin ze vertellenover hun ideale stervensuur, speelsbewust van het taboe dat ze overschrijden voor al die ‘bange’ volwassen in de zaal. ‘Laat mij maarvan mijn fiets vallen en mijn nekbreken. Pijnloos, instant gedaan,’repeteert Maurice (13). Of hij nietschrikt van zijn eigen woorden?Niet echt, en dat beamen ook deandere kinderen. Hun ouders bleken net zo openminded. ‘We worden goed begeleid dooreen psycholoog en de mensen vanCampo. We hebben veel vrijheidgekregen om zelf materiaal aan tebrengen. Milo heeft lang met onsgesproken over de zaak, over welkpersonage we wilden spelen, maarook over onze geboorte en hoe we
3 tips voor het Kunstenfestivaldesarts
1The night of the moles Met zijn uitvergroot mollenfeest knoopt de Franse theaterregisseurs Philippe Quesne aan bij het genre van de maatschappelijke sciencefiction. Theater blijkt een utopische vrijplaats in het middelpunt van de aarde. Hoe ziet onze eigen wereld eruit vanuit de grot? Het bijzondere decor gaat in mei nog op reis in Brussel. Kaaitheater, 6>9/5
2ZvizdalTsjernobyl, april 1986: na de grootste kernramp ooit, wordt in een straal van dertig kilometer de omgeving ontruimd. Een paar enkelingen blijven. Onder hen Pétro en Nadia, de laatste bewoners van Zvizdal. Het Antwerpse theatergezelschap Berlin, dat graag twijfel zaait tussen fictie en werkelijkheid, zocht hen op voor een filmportret van twee koppige oude mensen die overgeleverd zijn aan de eenzaamheid. Bronks 12>15/5
3SimplexityCineast en componist Thierry De Mey maakt voor het eerst een dansvoorstelling voor het grote podium. Het wordt een fusie van dans, livemuziek en digitale technologie, met inbreng van het Ensemble Intercontemporain en de muzikale whizzkids van Ircam. Kaaitheater 20>22/5
6>28/5 in Brussel, www.kfda.be
willen sterven. Daardoor kunnenwe ook onszelf spelen,’ aldus Maurice.Rau vult aan: ‘De kinderen kenden de naam “Dutroux” wel, maarvoor hen was hij toch meer een figuur uit een donker sprookje. Wehebben de naïeve vragen en verbeelding van de kinderen gebruikt om zo eenvoudig mogelijkescènes te maken. Mensen gaan ervan uit dat jongeren automatischauthentiek zijn op een scène,maar eigenlijk is het een zeer artificiële situatie. Als je kinderen alsside dish van een stuk opvoert,zijn ze oprecht. Maar als het helemenu uit kinderen bestaat, danmoet je als theatermaker plots alles uit de kast halen (lacht). Normaal regisseer ik niet, maar zet ikeen kader uit waarbinnen acteurshun ding kunnen doen. In dit geval moest ik op elk moment wetenwat en waarom ze iets moestenspelen. Dat was een intellectueleuitdaging, maar het leerde mezeer gefocust te zijn.’
‘Five easy pieces’ van Campo enhet International Institute of Political Murder (IIPM) speelt van14>22 mei op het KunstenfestivaldesArts in Brussel.Volgend seizoen in Aalst, Turnhout, Genk, Oostende en Roeselare.