Rozne oblicza kontynentu afrykanskiego. Autorka: Hanna Habera

Krótki opis scenariusza: Podczas zajęć uczniowie i uczennice dowiedzą się, co oznacza stereotypowe postrzeganie Afryki. Sformułują własne opinie na temat kontynentu afrykańskiego w oparciu o wybrane materiały fotograficzne, które przedstawiają wybrane kraje afrykańskie z różnych perspektyw. Zagadnienia: Przełamywanie stereotypowego postrzegania krajów globalnego Południa i globalnej Północy Czas trwania: 45 minut

Pytanie kluczowe: Jak mówić o Afryce, aby poznać jej różnorodne oblicza?

Cele lekcji

● poznasz różne oblicza kontynentu afrykańskiego ● wyjaśnisz, na czym polega stereotypowe postrzeganie Afryki ● wskażesz, co jest potrzebne, aby zmienić stereotypowe myślenie o Afryce

Związek z podstawą programową:

XV Wybrane problemy i regiony geograficzne Afryki (GEOGRAFIA)

8) Uczeń przełamuje stereotypy w postrzeganiu Afryki.

Klasa: VIII

Metody:

● praca z obrazami (fotografia, film) ● burza mózgów ● dyskusja kierowana ● mapa myśli

Środki dydaktyczne i materiały:

● karty pracy – zał. 1-5 ● opisy fotografii wraz z pytaniami – zał. 6 ● zdania podsumowujące – zał. 7 ● materiał dla nauczyciela – zał. 8 ● prezentacja multimedialna ● film Africa for Norway https://www.youtube.com/watch?v=oJLqyuxm96k.

Formy pracy: praca w grupach, w parach, indywidualna

Przebieg zajęć

Wprowadzenie

1. Podziel uczniów i uczennice na 5 grup. Do podziału wykorzystaj puzzle z konturami pięciu kontynentów (Ameryki Północnej, Afryki, Europy, Azji, Ameryki Południowej). Utworzonym w ten sposób grupom rozdaj duże arkusze papieru i kolorowe flamastry. Zadaniem grup jest utworzenie mapy myśli z drugim co do wielkości kontynentem na Ziemi – Afryką. (5 min)

2. Poproś grupy o wywieszenie plakatów i zapoznanie się z nimi (bez komentarzy na forum klasy). Wyjaśnij, że na lekcji będziecie poznawali różne oblicza kontynentu afrykańskiego i szukali odpowiedzi na pytania kluczowe „Jak mówić o Afryce, aby poznać jej różnorodne oblicza?”. Wytłumacz, że do utworzonej wystawy plakatowej wrócicie w dalszej części zajęć. (1 min)

Praca właściwa

3. Każdej grupie rozdaj (losowo) karty pracy (zał. 1-5) Zadaniem każdej z grup jest:

a) opisanie wybranej fotografii poprzez określenie: ● kontynentu, na którym wykonano zdjęcie ● państwa, z którego pochodzi zdjęcie ● miasta, które przedstawia fotografia,

b) uzasadnienie swojego wyboru - minimum 2 zdania. (3 min)

4. Poproś grupy o prezentację wyników swojej pracy tj. zdjęć wraz z ich opisami. (6 min) Zwróć szczególną uwagę na uzasadnienia wyborów, które podają uczniowie. Zadbaj o to, aby w podanych uzasadnieniach klasa zwróciła uwagę na określenia związane ze stereotypowym myśleniem o Afryce (np. kojarzenie Afryki wyłącznie z nędzą, zacofaniem, stagnacją i postrzeganie kontynentu jako jednego państwa).

5. Rozdaj poszczególnym grupom rzeczywisty opis fotografii wraz z pytaniami (zał. nr 6). Poproś o zapoznanie się z opisem, przedyskutowanie w grupach odpowiedzi na pytania oraz krótką prezentację wyników dyskusji. (6 min)

6. Przedstaw młodzieży krótką prezentację PP na temat różnorodności kontynentu afrykańskiego. Zainicjuj dyskusję dotyczącą sposobów przedstawiania Afryki w mediach. Poszukaj inspiracji w materiałach dla nauczyciela (zał. nr 8). (3 min)

7. Zaproś młodzież do obejrzenia krótkiego filmu Africa for Norway https://www.youtube.com/watch?v=oJLqyuxm96k. Po prezentacji, zachęć uczniów do refleksji nad treścią filmu. Możesz zacząć od stwierdzenia: “Wyobraź sobie, że wszyscy w Afryce zobaczyliby filmik "Afryka dla Norwegii" i to byłaby jedyna informacja o Norwegii, jaką kiedykolwiek dostali. Co pomyśleliby o Norwegii?” (5 min)

8. Zaprezentuj młodzieży pierwszy akapit opisu Afryki w Wikipedii

https://pl.wikipedia.org/wiki/Afryka. Poproś uczniów o zastanowienie się, co można pomyśleć o Afryce, po przeczytaniu takiego tekstu. (2 min).

9. Zapytaj uczniów, czym ich zdaniem jest stereotyp. Poproś o dyskusję w parach. Następnie

wylosowana para wyjaśnia pojęcie, a pozostałe pary dodają swoje przemyślenia. Jeśli zachodzi taka potrzeba – uzupełnij wypowiedzi uczniów. Wykorzystaj informacje zawarte w załączniku nr 8. (3 min)

10. Poproś uczniów o odniesienie się do plakatów (mapy myśli dotyczącej Afryki), które tworzyli na początku lekcji. Zachęć uczniów do refleksji na temat postrzegania Afryki. Zapytaj uczniów, co by zmienili w swoich mapach myśli? Poproś o krótkie uzasadnienie zmian. (2 min)

Podsumowanie

11. Poprowadź burzę mózgów i zbierz odpowiedzi na pytanie: ● Co jest potrzebne, aby zmienić stereotypowe postrzeganie Afryki?

Zapisz odpowiedzi na tablicy. Jeżeli będzie taka potrzeba, uzupełnij wypowiedzi uczniów (np. prezentowanie zróżnicowanego obrazu danego kraju afrykańskiego, podkreślanie, że „nie ma jednej Afryki”, tylko 54 kraje, …). (4 min)

12. Rozdaj uczniom i uczennicom kartki ze zdaniami podsumowującymi (zał. nr 7) i poproś

o uzupełnienie. Wylosuj osoby do prezentacji swojego zdania. Wykorzystaj do tego patyczki z imionami uczniów i uczennic. Ich użycie motywuje wszystkich do pracy i pozwala wylosować różne osoby do odpowiedzi. (3 min)

Praca domowa – poproś uczniów o wykonanie jednego z dwóch zaproponowanych zadań: ● Przygotuj informację na temat gospodarki Etiopii - afrykańskiego kraju, który

w ostatnich latach rozwija się najszybciej w skali świata. Forma pracy – dowolna. ● Napisz list do osoby, która myśli stereotypowo o Afryce. Użyj w nim argumentów

wykorzystanych na lekcji oraz tych, jakie znajdziesz w internecie. (2 min)

Załącznik nr 1

Fot.1 Kontynent .................................................................................................................................................

Państwo ....................................................................................................................................................

Miasto ......................................................................................................................................................

Uzasadnienie:

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

Załącznik nr 2

Fot.2 Kontynent .................................................................................................................................................

Państwo ....................................................................................................................................................

Miasto .......................................................................................................................................................

Uzasadnienie:

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

Załącznik nr 3

Fot.3 Kontynent .................................................................................................................................................

Państwo ....................................................................................................................................................

Miasto .......................................................................................................................................................

Uzasadnienie:

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

Załącznik nr 4

Fot. 4

Kontynent .................................................................................................................................................

Państwo ....................................................................................................................................................

Miasto .......................................................................................................................................................

Uzasadnienie:

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

Załącznik nr 5

Fot.5

Kontynent .................................................................................................................................................

Państwo ....................................................................................................................................................

Miasto .......................................................................................................................................................

Uzasadnienie:

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

Załącznik nr 6

Opisy fotografii wraz z pytaniami

Fot.1 – Centrum Nairobi - stolicy Kenii, która liczy 3, 5 miliona mieszkańców. Miasto położone na wysokości 1700 m n.p.m. u podnóża gór Aberdare i źródeł rzeki Athi. Jedno z największych miast Afryki Wschodniej, założone w 1899 roku przez Brytyjczyków. Jest jedną z czterech głównych siedzib ONZ na świecie. Fot.1 Źródło: Opracowanie własne Co było zaskakujące w rzeczywistym opisie zdjęcia? ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Jak zmieniło się nasze postrzeganie miasta, kraju, kontynentu przedstawionego na fotografii? ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Fot. 2 – Widok z tarasu umieszczonego na dachu Międzynarodowego Centrum Konferencyjnego Kenyatta, które znajduje się w centrum stolicy Kenii – Nairobi. Można stąd podziwiać przepiękną panoramę miasta, a w oddali masyw wulkaniczny Kenia (5199 m n.p.m.) Fot. 2 Źródło: Opracowanie własne Co było zaskakujące w rzeczywistym opisie zdjęcia? ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Jak zmieniło się nasze postrzeganie miasta, kraju, kontynentu przedstawionego na fotografii? ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Fot. 3 – Dzielnica slumsów Mathare w stolicy Kenii – Nairobi. Stolica liczy 3,5 miliona mieszkańców, a w stołecznych slumsach (Kibera i Mathare) żyje około 40% całej populacji miasta. Fot. 3 Źródło: Opracowanie własne Co było zaskakujące w rzeczywistym opisie zdjęcia? ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Jak zmieniło się nasze postrzeganie miasta, kraju, kontynentu przedstawionego na fotografii? ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Fot. 4 – Centrum Warszawy – stolicy Polski, która liczy 1,8 miliona mieszkańców. Największe miasto w Polsce, położone nad rzeką Wisłą. Jest ważnym ośrodkiem kulturalnym, naukowym, politycznym i gospodarczym. Fot. 4 Źródło: https://pixabay.com/pl/warszawa-skyline-cityscape-996626/ Co było zaskakujące w rzeczywistym opisie zdjęcia?

...................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................... Jak zmieniło się nasze postrzeganie miasta, kraju, kontynentu przedstawionego na fotografii? ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Fot. 5 – Dzielnica Warszawy – Stara Praga, której znaczna część zabudowy pochodzi z początku XX wieku. Ulica Brzeska jest przykładem budownictwa dawnej Pragi z XIX i XX wieku. Źródło: http://culture.pl/pl/artykul/detalycznie-i-z-faszonem-sprawdz-czy-kumasz-warszawska-gware

Krzysztof Miller / Agencja Gazeta Co było zaskakujące w rzeczywistym opisie zdjęcia? ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Jak zmieniło się moje postrzeganie miasta, kraju, kontynentu przedstawionego na fotografii? ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Załącznik nr 7

Uzupełnij zdania:

● Na dzisiejszej lekcji nauczyłem/am się, że ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................

● Chciałabym/bym wiedzieć więcej o ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Załącznik nr 8

● „Stereotyp (z greckiego stereós – stanowiący bryłę, stężały + typos – odbicie, obraz), funkcjonujący w świadomości społeczeństwa uproszczony, skrótowy i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości, odnoszący się do grup społecznych, osób, sytuacji, instytucji, utrwalony wielokrotnym powtarzaniem” – Słownik Encyklopedyczny Edukacja Obywatelska

● „Jak pisać o Afryce” Binyavanga Wainaina: http://www.ceo.org.pl/pl/swiat/news/jak-pisac-o-

afryce-binyavanga-wainaina

● Jak mówić i pisać o Afryce: http://afryka.org/batory/poradnik.pdf

● Stereotypy w myśleniu o Polsce: http://www.obrazki.jeja.pl/5492,polska-oczami-polaka.html