Revizorski pristap pri revizija na Kontinuitet (Going Concern€¦ · namera na menaxment da zatvori ili likvidira odredeni operacii zagubi na klu~en menaxment zagubi na zna~ajni

Revizorski pristap pri revizija na Kontinuitet (Going Concern)

Kontinuirano profesionalno usovr{uvawe (KPU)

IORRM

Dekemvri 2012 godina

Predava~

Hristov Goce

MOORE STEPHENS LTD Skopje

ovlasten revizor i partner

Sodrìna

Revizija bazirana na rizi~en pristap (Risk-based audit)

Kontinuitet – odgovornost na revizorot

proceduri pri procenka na rizikot

proceduri pri odgovor na procenetite rizici

izvestuvawe - proceduri

Primeri

Revizorski pristap - kontinuitet

Del 1

Revizija bazirana

na rizi~en pristap

Revizija bazirana na rizi~en pristap

Revizorskiot pristap (audit approach) e patot ili na~inot po koj {to eden revizor }e odi so cel da stigne do svojata cel. Patot e na~inot na koj }e se izvede revizijata, a celta e izdavaweto na izve{tajot na revizorot (mislewe vo krajna instanca)

Revizija bazirana na rizi~en pristap (Risk-based audit) e metod baziran na rizik koj go koristi revizorot so cel da gi opredeli potrebnite proceduri i postapki, ili indikacii deka postoi pogolema verojatnost transakciite, smetkite, saldata i obelodenuvawata da se pogre{no prikaàni, se so cel da mu ovozmoì na revizor da ja postigne svojata cel.


Istorija na revizorskiot pristap* Po~eten pristap vo revizijata (Initial audit approach) – period pred

1900-ta godina koga revizijata i revizorot pove}e bile sfa}ani kako eden vid na proveruva~i (verifiers, checkers);

Pristap na bilans na sostojba (Balance sheet approach)– period od 1900-ta godina koga revizijata bila naso~ena kon potvrduvawe na ona {to bilo prikaàno vo bilansot na sostojba i preku toa i na bilansot na uspeh;

Sistemski pristap vo revizijata (System based approach) – period od 1960 godina pa navamu, koga se voveduva pristapot na primerok i koga revizijata e naso~ena kon ispituvawe na sistemite na klientite so cel postignuvawe na krajnata cel vo revizijata.

Pristap baziran na rizik (risk-based approach) – period od 1970-ti, a posebno od 2003 godina, koga mnogu pogolemo vnimanie se obrnuva na identifikuvawe na rizicite, procenka na istite preku razbirawe na klientot i negovoto opkruùvawe i odgovor na procenetite rizici

*) Development and evaluation of the Risk-based Audit approaches by Jeffrina Prinsloo


• Revizija bazirana na rizi~en pristap (nema posebna definicija za ova vo MSR)

• Posebno zna~ewe dobiva po pojavata na skandalite so Enron i Parmalat

• Klu~ni standardi koi go definiraat vakviot pristap:

– MSR 300 – Planirawe na revizijata

– MSR 315 – Identifikuvawe i procenka na rizicite od materijalno pogre{no prikaùvawe preku razbirawe na klientot i negovoto opkruùvawe

– MSR 330 – Odgovori na revizorot na procenetite rizici

Ovie tri standardi se “srceto” na Rizi~niot pristap vo revizijata


• Implementacijata na ovie standardi vo izveduvawe na revizijata bazirana na rizi~en pristap e predizvik samo po sebe

Proces na revizija:

• Revizorot izdava mislewe (MSR 200) dali finansiskite izve{tai se podgotveni od site materijalni aspekti vo soglasnost so primenlivata ramka za finansisko izvestuvawe i za taa cel mora da se stekne so razumno uveruvawe deka finansiskite izve{tai zemeni kako celina se oslobodeni od materijalni pogre{ni prikaùvawa, bilo poradi izmama ili gre{ka

• Za cel na prethodnoto, na revizorot mu e potreben dostaten i soodveten revizorski dokaz za da go formulira svoeto mislewe

• Za da obezbedi dostaten i soodveten revizorski dokaz, revizorot treba da izvr{i procenka na rizicite (MSR 315) so cel da obezbedi osnova za identifikuvawe i procenka na rizicite od materijalni pogre{ni prikaùvawa na nivo na finansiski izve{tai i na nivo na tvrdewa


• Ponatamu, postapkata na procenka na rizicite vklu~uva revizorski proceduri koi treba da se napravat so cel da se razbere klientot i negovoto opkruùvawe, vklu~uvaj}i ja i internata kontrola, kako i rizikot od materijalni progre{ni prikaùvawa na nivo na fi i tvrdewa. Ova zna~i opredeluvawe na prirodata, vremeto i rasporedot na postapkite koi treba da se sprovedat.

• Prirodata, vremeto i rasporedot na postapkite za procenka na rizicite kako i site drugi postapki se del od t.n. planirawe na revizijata (MSR 300), odnosno go formuliraat planot za revizija

• Vrz baza na identifikuvanite i proceneti rizici, revizorot treba da dizajnira i implementira sevkupni postapki kako odgovor na procenetite rizici (MSR 330)

• Site prethodno navedeni postapki so eden zbor se narekuva revizija bazirana na rizi~en pristap


Kratka {ema za prikaz na procesot na revizija

1. Procenka na rizikot

– Planirawe na revizija

– Izvr{i proceduri na procenka na rizikot

(Koi nastani moè da se slu~at {to bi predizvikale materijalno pogre{no prikaùvawe vo finansiskite izve{tai)

2. Odgovor na procenetite rizici

– Opredeli natamo{ni revizorski postapki (testovi na detali i su{tinski postapki)

– Sprovedi natamo{ni revizorski postapki

(Dali nastanite koi se identifikuvani se slu~ile i rezultirale vo materijalno pogre{no prikaùvawe vo finansiskite izve{tai


3. Izvestuvawe

– Ocenka na pribraniot revizorski dokaz

– Podgotvuvawe na na revizorskiot izve{taj

(Kakvo revizorsko mislewe treba da se izdade, bazirano na pribraniot revizorski dokaz)

Site ovie tri fazi vklu~uvaat razli~ni i brojni postapki so cel da se postigne celta vo revizijata.

Podetalen prikaz na celokupniot pristap vo revizijata baziran na rizik e daden vo sledniot pregled – Prilog 1 na ovaa prezentacija.


Del 2

Kontinuitet –

odgovornost na revizorot


[to e kontinuitet?

Pretpostavka pri podgotvuvawe na finansiskite izve{tai deka entitetot }e prodolì so delovnoto rabotewe vo dogledna idnina (MSR 570 i Ramka na MSFI to~ka 23). Se primenuva na finansiski izve{tai so op{ta namena, kako osnovna pretpostavka odnosno deka rakovodstvoto nema namera nitu potreba da go likvidira entitetot ili da go prekine raboteweto. Rakovodstvoto ja pravi procenkata za mo`nosta entitetot da prodolì da raboti vo dogledna idnina.

[to e dogledna idnina?

Spored MSS 1, to~ka 25 i 26 – procenkata koja treba da ja napravi rakovodstvoto treba da pokriva period koj treba da bide najmalku, no ne i ograni~en na 12 meseci od krajot na periodot na izvestuvawe. Stepenot na razgleduvawe zavisi od faktite za sekoj poseben slu~aj


Revizorskiot pristap vo odnos na pra{aweto za Kontinuitet }e bide razgledano od aspekt na trite (3) klu~ni fazi vo procesot na revizija izvr{en vrz baza na rizi~niot pristap:

1. Faza na procenka na rizikot

vo ovaa faza obvrska na revizorot e da go razgleda pra{aweto za kontinuitet i da go diskutira istoto so menaxmentot na klientot so cel da utvrdi dali postojat odredeni nastani ili sostojbi koi moè da ja dovedat vo pra{awe mo`nosta na klientot da prodolì da raboti na principot na kontinuitet, da izvr{i proverka na procenkata na menaxmentot za pra{aweto na kontinuitet, da ostane “buden” odnosno vo tekot na celata revizija da gi ima vo predvid uslovite koi se odnesuvaat na pra{aweto na kontinuitet

klu~ni raboti: razgleda, diskutira, proveri i da ostane “buden”


[to e baraweto na MSR 570?

MSR 570, to~ka 10: “koga se izvr{uvaat postapki na procenka na rizikot kako {to se bara spored MSR 315, revizorot treba da razgleda dali postojat nastani i uslovi koi moè da nametnat zna~ajno somnevawe vo sposobnosta na entitetot da prodolì da raboti vrz baza na pretspostavkata za kontinuitet. Pri toa revizorot treba da utrdi dali rakovodstvoto ve}e izvr{ilo preliminarna procenka na sposobnosta na entietetot da prodolì vrz osnova na pretpostavkata za kontinuitet, i toa: a) ako e izvr{ena da razgovara so rakovodstvoto za identifikuvani nastani i uslovi i planovi za spravuvawe so takvite nastani i uslovi.................. b) ako se u{te ne e izvr{ena takva procenka da razgovara za primena na pretpostavkata za kontinuitet”


Razgleduvawe i diskutirawe na pra{aweto za kontinuitet – zna~i razgleduvawe na listata na indikatori koi moè da vlijaat na pra{aweto za kontinuitet

Primer na razli~ni nastani ili uslovi koi individualno ili kolektivno moè da dovedat do zna~ajno somnevawe za ispolnuvawe na pretpostavkata za kontinuitet:

finansiski:

sostojba na neto obvrski ili neto tekovni obvrski

dospeani obvrski za krediti bez mo`nost za reprogramirawe

negativni pari~ni tekovi od operativni aktivnosti

negativni/lo{i finansiski pokazateli

zna~ajni operativni zagubi vo raboteweto

nemo`nost za pla}awe na dospeani dolgovi

nemo`nost da se izvr{i usoglasuvawe so odredbi od dogovori za finansirawe

nemo`nost da se obezbedat novi izvori na finansirawe


operativni:

namera na menaxment da zatvori ili likvidira odredeni operacii

zagubi na klu~en menaxment

zagubi na zna~ajni pazari, kupuva~i, licenci, fran{izi i sl

problemi so obezbeduvawe na rabotna sila

nedostatok na potrebni surovini

pojava na zna~ajna konkurencija na pazarot

ostanati indikatori:

neusoglasenost so zakonski i regulativni barawa

zna~ajni sudski sporovi protiv klientot koj dokolku se izgubat moè da go dovedat dru{tvoto vo sostojba da ne moè da gi isplati

promeni vo zakoni i regulativa koi moè zna~ajno da vlijaat na operaciite na dru{tvoto

RD za razgleduvawe i diskutirawe na pra{aweto za kontinuitet e daden vo Prilog 2 na ovaa prezentacija.


Proverka na procenkata na menaxmentot – zna~i proverka na klu~nite informacii na koi se bazira procenkata na menaxmentot koi vlijaat na pra{aweto za kontinuitet

Vo princip, menaxmentot na mali i sredni firmi nikoga{ ne pravat detalni procenki za sposobnosta za kontinuitet. Tie se baziraat na sopstvenite poznavawa na biznisot i idnite predviduvawa.

Vo vakvi slu~ai rabotata na revizorot se sveduva na slednoto: diskutirawe so menaxmentot za mo`nostite za finansirawe kako

kratkoro~no taka i dolgoro~no;

predviduvawe na idni prihodi od rabotewe;

raspra{uvawe na menaxmentot za postoewe na soznanija za nastani ili uslovi koi moè da go zagrozat kontinuitetot;

dokumentirawe i potvrduvawe na prethodnoto;

pravewe procenki za barem 12 meseci od datumot na izvestuvawe;

RD za proverka na procenkata na menaxmentot za pra{aweto za kontinuitet e daden vo Prilog 3 na ovaa prezentacija.


2. Faza na Odgovor na procenetiot rizik

vo ovaa faza, otkako }e se utvrdi deka postojat nastani, sostojbi ili uslovi povrzani so kontinuitetot, obvrska na revizorot e:

a) da go raspra{a menaxmentot koi aktivnosti bi se prezele za takvite nastani;

b) da se procenat takvite planirani aktivnosti na menaxmentot

c) da se proceni relevantnosta na podacite koristeni pri procenkite

d) da se razgleda postoewe na drugi fakti ili informacii koi moè da se raspol`livi, a se povrzani so pra{aweto za kontinuitet


[to e baraweto na MSR 570 vo delot na odgovor na procenetite rizici? MSR 570, to~ka 16: “Dokolku se identifikuvani nastani ili

uslovi koi moè da nametnat zna~ajno somnevawe vo sposobosta na entitetot da prodolì vrz osnova na pretpostavkata za kontinuitet, revizorot treba da obezbedi dostatni i soodvetni revizorski dokazi za da utvrdi dali postoi ili ne postoi materijalna neizvesnost vo odnos na ova pra{awe.........”

ovoj MSR gi predviduva klu~nite revizorski postapki koi treba da se napravat vo ovaa faza, kako {to se: ako nema procenka, barawe rakovodstvoto da napravi takva

procenka;

ocenka na planot na rakovodstvoto

ocenka na verodostojnosta na podatocite vo planot na rakovodstvoto i adekvatna podr{ka na pretpostavkite

barawe na pismeni izjavi ako toa se smeta za potrebno za idnite planovi


Koga se identifikuvani nastani ili sostojbi povrzani so pra{aweto za kontinuitet (RD prilog 1 prethodno), osnovnata zada~a na revizorot e da utvrdi dali postoi zna~ajna materijalna neizvesnost povrzana so ova pra{awe.

Zna~ajna materijalna neizvesnost postoi koga verojatnosta za slu~uvawe e takva, {to spored procenka na revizorot (profesionalno rasuduvawe), potrebno e soodvetno obelodenuvawe na prirodata i implikaciite na vakvata neizvesnost so cel za objektivno prezentirawe vo finansiskite izve{tai.

Procenkata za postoewe na vakva neizvesnost se vr{i preku procenka na planovite na rakovodstvoto. Takvite planovi na rakovodstvoto voobi~aeno vklu~uvaat: proda`ba na sredstva so cel steknuvawe na likvidni sredstva

pozajmuvawe na sredstva ili restruktuirawe na dolgovi

namaluvawe na tro{oci na rabotewe

restruktuirawe na operacii i rabotewe

spojuvawe so drugi entiteti

zgolemuvawe na osnovna glavnina

RD za odgovor na procenetite rizici povrzani so pra{awe na kontinuitet e daden vo Prilog 4 na ovaa prezentacija


3. Faza na Izvestuvawe

vo ovaa faza, otkako }e se utvrdi deka postojat nastani, sostojbi ili uslovi povrzani so kontinuitetot i }e se napravi soodvetna procenka, obvrska na revizorot e da utvrdi:

a) dali postoi materijalna neizvesnost povrzana so identifukuvanite nastani;

b) dali upotrebata na pretpostavkata za kontinuitet e soodvetna;

c) dali finansiskite izve{tai gi imaat site potrebni obelodenuvawa povrzani so kontinuitetot;

d) obezbeduvawe na izjavi od menaxmentot povrzani so kontinuitetot;


[to e baraweto na MSR 570 vo delot na Izvestuvawe na revizorot?

MSR 570, to~ka 17: “vrz osnova na dobienite revizorski dokazi, revizorot treba da zaklu~i dali spored revizorskoto rasuduvawe, postoi materijalna neizvesnost vo vrska so nastani ili uslovi koi poedine~no ili zaedno moè da nametnat zna~ajno somnevawe vo sposobnosta na entitetot da prodolì vrz osnova na pretpostavkata za kontinuitet. ...”

MSR 570, to~ka 18: “ako revizorot zaklu~i deka koristeweto na pretpostvkata za kontinuitet e soodvetno, no postoi zna~ajna neizvesnost, revizorot treba da opredeli dali finansiskite izve{tai:

adekvatno gi objasnuvaat nastanite povrzani so pra{aweto za kontinuitet i planot na menaxmentot........

obelodenuvaat deka postoi materijalna neizvesnost povrzana so nastanite.........


[to e baraweto na MSR 570 vo delot na Izvestuvawe na revizorot (prodolènie)?

MSR 570, to~ka 19: “ako e izvr{eno soodvetno obelodenuvawe vo finansiskite izve{tai, revizorot treba da izdade mislewe bez rezerva i da vklu~i pasus za naglasuvawe na pra{awe vo koj }e gi potencira nastanite i sostojbite koi doveduvaat do materijalna neizvesnost povrzana so kontinuitetot i da obrne vnimanie na bele{kata vo finansiskite izve{tai koja gi obelodenuva ovie fakti”

MSR 570, to~ka 20: “ako ne e izvr{eno soodvetno obelodenuvawe vo finansiskite izve{tai, revizorot treba da izdade mislewe so rezerva ili nepovolno mislewe, kako {to e soodvetno soglasno MSR 705”.

MSR 570, to~ka 21: “ako finansiskite izve{tai se podgotveni na osnova na kontinuitet, no spored revizorskoto rasuduvawe, primenata na ovaa pretpostavka e nesoodvetno, revizorot treba da izdade nepovolno mislewe”.

[ematski prikaz na odlu~uvawe za kontinuitet e daden

vo Prilog 5 na ovaa prezentacija.


• Primeri?

Documents

Revizorski pristap pri revizija na Kontinuitet (Going Concern€¦ · namera na menaxment da zatvori ili likvidira odredeni operacii zagubi na klu~en menaxment zagubi na zna~ajni