researchmethods_thomassamuelkuhn

8/18/2019 researchmethods_thomassamuelkuhn

1/7

Thomas Samuel Kuhn

Hayatı

Thomas Samuel Kuhn 1922 senesinde Cincinnati´de bir musevi ailenin çocuğu olarak

dünyaya geldi. Babası mühendisti. 1940´da babasının da okuduğu Harvard

Üniversitesińde fizik okudu. Üniversite döneminde ayrıca felsefe ve edebiyat dersleri

aldı ve Harvard Crimson adlı öğrenci gazetesinde yazdı.

Lisans sonrası 1943´de Harvard´da bulunan bir radyo araştırma laboratuarında

çalıştı. İngiltere´de ve Fransa´da radar teknisyeni olarak da çalıştı. İkinci dünya

savaşından sonra Harvardá dönerek master derecesi alıp daha sonra Nobel ödüllü,

Jophn H. Van Vleckín yanında doktorasını tamamladı. O zamanlar asıl destekçisi

Harvard Rektörü James B. Conant´tır. Conant Kuhnú bir fizikçi için çok sıradışı

olan Harvard Crimson´daki çalışmaları ve bir edebiyat-felsefe kulübüne katılmasından

dolayı yanına almıştır. Conantín isteği üzerine Kuhn, henüz doktorasını

tamamlamadan önce bir bilim tarihi kursu vermiştir. Bu verdiği kurs kendisini o kadar

etkiler ki, ardından bir fizikçi olmaktan vazgeçer ve bir tarihçi ve felsefeci olmayakarar verir.

Yine Conant´ın önerisi üzerine Kuhn Harvard´daki Society of Fellows birimine üye

olur. Orada bilim tarihi ile ilgilenir. Kuhn 1956´da Berkeley Üniversitesińde bilim

felsefesi ve tarihi dalında yardımcı profesör olur ve birkaç sene sonra profesörlüğü

kabul eder. Burada Bilimsel Devrimlerin Yapısı adlı eserini yazar. Kuhnún çıkış

noktası o zamanlar henüz pek tanınmayan ve Ludwik Fleck tarafından yazılan ve

Kuhnún kendi görüşlerinin çoğunu içinde barındıran Entstehung und Entwicklungeiner wissenschaftlichen Tatsache adlı eserdir.

1964´ten 1979á kadar Princeton Üniversitesińde öğretim üyesidir. Sonra MIT

(Massachusetts Institute of Technology, Cambridge MA)ýe geçer ve burada 1991´de

emekliliğe ayrılana kadar kalır. Kuhn International Academy of Science´ın

kurucularındandır. Bu çok etkilediği kurum tarafından Thomas Kuhn Award ödülü

verilmekte.


2/7

Thomas Samuel Kuhn 1996´da 73 yaşında kanser yüzünden vefat eder. Kuhn bilim

felsefesi alanındaki görüşleriyle son elli yıla damgasını vuran bir felsefecidir.

Kuhn Bilimsel Devrimlerin Yapısı adlı eserinde özetle şu düşünceleri savunmaktadır:

* Bilim akılcı (rasyonel) ve tarafsız (objektif) bir faaliyet değildir. Çünkü,

* Bilimi yönlendiren temel faktör bilim adamlarının psikolojik ve sosyolojik

özellikleridir.

* Bilimsel bulguları denetleyecek evrensel bir ölçüt yoktur, bilimsel yasalar bilim

adamları arasında uylaşımlarla üretilir.

* Bilimsel bilgi birikimli (kümülatif) değil, sürekli kesintilere uğrayarak yeni

başlangıçlarla gelişir.

* Ve her yeni başlangıç (bilim geleneği) farklı dünyalarda faaliyet gösterir.

Bu düşünceleri topluca değerlendirdiğimizde Kuhn’ un amacının pozitivizmin temel

varsayımlarını yıkmak olduğu açıkça görülecektir.

Kuhn' un bilimsellik görüşünde iki önemli kavram vardır. Bunlar paradigma ve

bunalım kavramlarıdır.

PARADİGMA

Kuhn paradigma kavramını şöyle tanımlamaktadır: Paradigmalar, bir bilim

çevresine belli bir süre için bir model sağlayan, yani örnek sorular ve çözümler temin

eden, evrensel olarak kabul edilmiş bilimsel başarılardır. Kuhn’un paradigma kavramı,

eser boyunca birbiriyle uyuşmayan ve net olmayan anlamlarda kullanılmıştır. Kuhn’un

eleştirmenlerinden Margaret Masterman Kuhn’un bu kavramı en az yirmi iki farklı

anlamda kullandığını saptamıştır. Oysa Kuhn iki anlamda kullandığını söyler;

1:Disiplinel Matris

2: Model - Örnek


3/7

Disiplinel Matris; bir bilim adamları topluluğunun kabul ettiği yasalar, teknikler,

metafiziksel kurallar, yöntemler… Bu anlamda düşündüğümüzde paradigmanın

merkezinde teori yer alıyor ama paradigma yalnızca teoriden ibaret değildir. Kısaca

yasalar merkezde olmak kaydıyla, sorunu ve çözümü bize söyleyen temel kuralların;

bilimsel araştırma yapma tekniklerinin bütünüdür. İkinci anlamına baktığımızda

(model - örnek): Her teori(paradigma) bazı sorulara çözüm önerileri sunar

anlamındadır. Örneğin; Maxwell’ in elektromanyetik ile ilgili problemlere ürettiği

çözüm önerileri bir paradigma oluşturur. Kuhn paradigmayı daha çok birinci

anlamında (disiplinel matris) kullanmayı tercih eder.

Kabaca paradigmayı, belli bir bilim topluluğuna araştırmalarında yol gösteren birmodel ve onların hayata bakışlarını belirleyen bir pencere olarak tanımlayabiliriz. Bir

paradigma içinde, hem temel soruların hem de cevapların çerçevesi bellidir. Kuhn’a

göre bilimsel teoriler aslında paradigmalardır ve de bunlar iki yanlıdır. İlk olarak yeni

gelenek başlatır. Eski geleneğe inananları kendine bağlar. Diğeri ise örnek sorunlar ve

çözümler sunmasıdır. Gelecek nesillere yeni soru ve sorunlar bırakacak kadar geniş

uçludur. Büyük başarıyı temsil eden, ilişkin olduğu alanda nesneyi başarılı olarak

açıklayabilen, bilimsel gelişmelere açık olan, gelecek kuşaklara çözülecek problem

bırakan yapıtlar paradigma oluştururlar.

Bilim Felsefesi

Kuhn'un felsefe etkinliği üç aşamalıdır:

Bilim Öncesi Dönem --> Normal (Olağan) Bilim Dönemi -->Bunalım-Bilimsel Devrim

Bu döngüdeki en önemli kısımlardan biri, normal bilimin tıkanma noktasında ortaya

çıkan kriz safhası ve bilimsel devrimin oluşmasıdır. Bu devrim yeni oluşumları ve yeni

paradigmaları kendisiyle beraberinde getirmektedir ve yeni normal bilimin temellerini

atmaktadır. Ancak ne var ki, bu yeni bilim sürecinin de, er ya da geç tekrar bir kriz

ortamına yani yeni bunalımlara girmesi kaçınılmaz olacağı, Kuhn tarafından iddia

edilmektedir.


4/7

Bilim (Paradigma) Öncesi Dönem

Kuhn, bilim tarihini incelediğimizde henüz paradigma denebilecek kadar kapsamlı ve

bağlayıcı ilkelerin ve bir bilim topluluğunun oluşmamış olduğu dönemlerigörebileceğimizi söyler. Örneğin on dokuzuncu yüzyılın ortalarına kadar genel bir fizik

topluluğu yoktu. Paradigma öncesi dönem, bütün bilim dallarının doğadan rast gele

bilgi topladığı ve olgular arasında ilişki kurmada her bilim adamının kafasından farklı

bir sesin çıktığı dönemdir. Bu dönemde bilim adamları birbirinden bağımsız olarak

farklı çalışmalar yapmaktadır.

Bir konuda yapılan çalışmalarda aynı olguyu en iyi ve en tutarlı olarak açıklayan

kuram ön plana çıkar ve bir paradigma oluşur. Bir kuramın paradigma olarak kabul

edilmesi için rakiplerinden güçlü olması şarttır. Örneğin on sekizinci yüzyılın ikinci

yarısında elektrik konusunda çalışan birçok bilim adamı ve kuram vardı. Elektrikle

ilgili etkileri en iyi açıklayan kuram Franklin’in ve onun izinde gidenlerin araştırmaları

sayesinde oluşturuldu. Ve böylece gelecekteki ‘elektrikçi’ kuşağa araştırmaları için bir

paradigma sağlanmış oldu.

Olağan Bilim Dönemi

Bir bilim dalı diğer okullardan çok sayıda bilim adamını kendine çekecek düzeyde

kapsamlı ve tutarlı bir kuram geliştirdiğinde diğer eski okullar yavaş yavaş yok olurlar

ve o bilim dalında bir paradigma oluşmuş ve yeni bir dönem başlamış demektir. Kuhn

bu dönemi ‘olağan bilim’ olarak adlandırmaktadır. Olağan bilim geçmişte kazanılmış

bir ya da daha fazla bilimsel başarı üzerine sağlam olarak oturtulmuş araştırma

anlamına gelmektedir. Bu dönemde bilim adamları bu paradigma içinde öncedentanımlanmış ve gösterilmiş olan alanlarda çalışmaktadır. Çünkü her paradigma,

sorulacak soruları ve verilecek cevapları kendi sistemi içinde önceden belirler. Yani

soruların ve cevapların içinde olduğu örnek modeller vardır. Bilim adamından

beklenen, bu modellere uygun olarak yeni problemler çözmesidir. Bir bilim adamının

bilimsel çalışmalarındaki başarısızlığı paradigmanın değil bilim adamının hatasından

kaynaklanmaktadır. Başarısızlığı nedeniyle kuramı suçlayan bir bilim adamı aletlerini

suçlayan marangoza benzetilir. Elde edilen bir sonucun anlam taşıması paradigmanınuygulama kapsamına ve kesinliğine olan katkısına bağlıdır.


5/7

Kuhn olağan bilim dönemindeki bilimsel çalışmaları bulmaca çözme olarak

adlandırmaktadır. Bilim adamları artık kabul edilen kurama göre alandaki problemleri

(bulmacaları) çözmeye başlar, ayrıntılarla ilgili açıklamalar getirirler. Kuhn,

paradigmaya sahip bilim dallarının dogmatik bir yapıda olduklarını ve kendi bilim

yapma yöntemleri ve kuramları dışındaki bilgilere kapalı olduklarını ileri sürmektedir.

Sözgelimi bir paradigma eski bir soruyu önemsizleştirebilir hatta akıldışı bulabilir.

Paradigma zaten, çözümleri bulunduğu kabul edilen problemlerin seçimi için gerekli

ölçütlerden ibarettir.

Olağan Bilimde Bunalımlar ve Bilimsel Devrimler

Kuhn, belirli bir süre boyunca normal bilim yapan topluluğun araştırmalarının yani

yürürlükte olan bir paradigmanın, olgu ve olaylar karşısında gücünü gittikçe yitirerek

daha sonra yavaş yavaş bir takım uyuşmazlık ve anomalilerle karşılaştığını söyler.

Anomali insanları şaşkınlığa düşüren, hazırlandıkları şey aleyhine sonuçlar veren

durumdur. Zamanla hakim paradigma tarafından aşılamayan anomaliler bir bunalım

ortaya çıkarır.

Kuhn bütün bunalımların üç şekilden biriyle sonuçlandığını söyler: Önce bilim

adamları ayaküstü açıklamaklarla çelişkileri aşmaya çalışırlar ve olağan bilim bunalım

yaratan problemi çözebilecek esnekliği göstermeyi başarır. Eğer sorun inatçı bir şekilde

direnmeye devam eder ve çözüm bulunamazsa problem dosyalanarak gelecek kuşaklar

için rafa kaldırılır. (Kuhn’a göre bilimsel faaliyet bu yüzden rasyonel bir faaliyet

değildir.) Fakat aykırılıklar ve çelişkiler iyice artarsa, hakim paradigmayı sarsacak

kadar büyük bir bunalım oluşur. Einstein’ın deyişiyle üzerine basılacak sağlam birzemin kalmamıştır artık. Ve nihayet çıkan aykırılıklar hiçbir yöntemle, var olan

paradigma içinde çözülemeyecek kadar çetin hale geldiği zaman, yeni bir paradigma

adayının ortaya çıkışı ve kendini kabul ettirişi ile bir devrim gerçekleşmiş olur. Örneğin

Copernicus’un güneş merkezli sistemi ortaya çıkıncaya kadar, Batlamyus’un yer

merkezli sistemi paradigma olmuştur. Ancak zaman geçtikçe yer merkezli sistemde bazı

uyuşmazlıklar ve anormallikler ortaya çıkmaya başlayınca, güneş merkezli sistemin

paradigma olarak benimsendiği görülür.


6/7

Yeni paradigma, ortaya çıktıktan sonra, önceki paradigmayı benimseyen bilim

topluluğu tarafından tepkiyle karşılanır. Bu arada yeni paradigmayı ortaya koyan bilim

adamlarının çevresinde onun bakış açısını benimseyen bilim adamları toplanmayabaşlar. Aralarında çekişme vardır. Bu çekişme yaşlı (tutucu) bilim adamları öldükten

sonra biter. Yani bir paradigma hiçbir zaman kendini rakiplerine ikna yoluyla kabul

ettiremez. Yeni paradigmanın bilim topluluğuna egemen oluşuyla birlikte yeni bir

olağan bilim dönemi başlamış demektir. Ve bu döngü sürekli olarak aynı şekilde devam

eder.

Kuhn geçerli paradigmanın yerini bir diğerinin almasını ‘devrim’ olarak

nitelemektedir. Bilim adamının dünya görüşüne onun çalışmakta olduğu paradigma

kılavuzluk eder. Kuhn farklı paradigmadakilerin farklı dünyada yaşadıklarını öne

sürer.

Kuhn a göre;”turbo motorlu jet uçakları pervaneli uçakların geliştirilmiş veya

devamı değildir, tamamen farklıdır. Dolayısıyla burada bir süreklilikten ziyade

yaklaşım tekniği(paradigma) açısından bir farklılık söz konusudur.”

Bir bilim adamının içinde bulunduğu paradigma anlayışını bırakıp başka bir

paradigmaya göre çalışması Kuhn a göre din değiştirme gibi bir şeydir.

Paradigmaların doğa ile uygun olup doğayı açıklamada yeterli olması gerekir. Bu

uyumun yetersiz olması durumunda, uyumsuzluk ciddi hale geldiği zaman bunalım eski

paradigmanın yerine yenisinin gelmesiyle aşılmış olur bu durum devrimin

fonksiyonudur.

Bir paradigmanın yerine başka bir paradigmanın geçmesi devrimci bir olaydır. Bu

devrim parça parça değişim değil, reform değil; eskiyi bırakıp yeni bir sisteme geçme

anlamındadır. Eski sistemin çözümleri yeni sistemde çözüm olmayabilir bu nedenle her

paradigmanın bilimsel geçerliliği farklıdır. Kuhn’a göre iki paradigmayı

karşılaştıramamanın üç nedeni vardır:


7/7

1- Metodolojik eşölçülmezlik: Paradigmalarda ortak bir yöntem yoktur; neyin bilgi,

olgu, gözlem… sayılıp sayılmadığını iki paradigma arasında ortak bir biçimde

bilemeyiz. Ortak bir yöntem olmadığı içinde farklı olan paradigmaları birbirleriyle

karşılaştırmaya kalkmak abes olur.

2- Gözlemsel eşölçülmezlik: Gözlem teoriye bağlıdır. Her teorinin gözlemi farklı

olacağından gözlem teoriden ayrı yapılamaz. Bu nedenle gözlemler paradigmalarda

farklı farklıdır. Gözlem nötr değildir, hipotezlerin keşfedilmesinde ve denetlenmesinde

gereklidir. Yani paradigmadan, teoriden bağımsız ortak bir gözlem mümkün değildir.

3-Semantik eşölçülmezlik: Bilimsel kavramlar anlamlarını kısmen paradigmadan,teoriden alırlar. Kavramların anlamları teoriden bağımsız değildir. Her paradigmanın

dili farklıdır birbirleriyle ilişki kuramayız, Newton’daki kütle kavramı yalnızca Newton

paradigmasında geçerlidir. Einstein’da kütle kavramı farklıdır. Yani iki paradigmanın

doğruluk ölçütleri farklıdır.

Documents

researchmethods_thomassamuelkuhn