Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
Republika e Kosovës
Plani i Veprimit për Reformën në Menaxhimin e Financave
Publike (PVRMFP)
Nëntor 2009
2
Përmbajtja
1 HYRJE ....................................................................................................................................... 5
2. TEMAT E REFORMAVE ......................................................................................................... 6
2.1 BUXHETIMI KREDIBËL I BAZUAR NE POLITIKA ....................................................... 6
2.2 ADMINISTRATA TATIMORE ......................................................................................... 10
2.3 DECENTRALIZIMI ........................................................................................................... 13
2.4 RREZIKU FISKAL ............................................................................................................. 15
2.5 EKZEKUTIMI I BUXHETIT, KONTABILITETI DHE MBAJTJA E EVIDENCAVE,
DHE KONTROLLI I BRENDSHËM I FINANCAVE PUBLIKE .............................................. 17
2.6 PERSONELI DHE LISTA E PAGAVE E SEKTORIT PUBLIK ...................................... 20
2.7 AUDITIMI I BRENDSHËM............................................................................................... 21
2.8 PROKURIMI ....................................................................................................................... 23
2.9 AUDITIMI I JASHTËM ..................................................................................................... 25
2.10 SHQYRTIMI NGA LEGJISLATIVI .............................................................................. 28
2.11 KOORDINIMI I DONATORËVE .................................................................................. 30
3. AGJENTËT PËRGJEGJËS PËR IMPLEMENTIM DHE RAPORTIMI ................................ 31
Shtojca 1 PLANI I VEPRIMIT PËR MFP - Platformat dhe Matrica ............................................... 33
3
Shkurtesat AB Auditimi i Brendshëm
AKP Agjencia Kosovare e Privatizimit
AKZHIE Agjencia për Koordinimin e Zhvillimit dhe Integrime Evropiane
ANP Aeroporti Ndërkombëtar i Prishtinës
APP Agjencia e Prokurimit Publik
APQ Agjencitë e Pavarura Qeveritare
AQF Autoriteti Qendror Fiskal
AT Asistenca Teknike
ATK Administrata Tatimore e Kosovës
BDH Bazë e të dhënave
BKK Buxheti i Konsoliduar i Kosovës
BNJ Burimet Njerëzore
BPSH Bordi i Pavarur Shqyrtues
BPV Bruto Produkti Vendor
COFOG Klasifikimi i Funksioneve të Qeverisë
DAB Departamenti i Auditimit të Brendshëm
DMPGB Divizioni për Menaxhimin e Parasë së Gatshme dhe Borxheve
FMN Fondi Monetar Ndërkombëtar
GFS Statistikat Financiare të Qeverisë
IPA Instrumenti i Para-Aderimit
KA Komisioni i Auditimit
KASH Korniza Afatmesme e Shpenzimeve
KBFP Kontrolli i Brendshëm i Financave Publike
KE Komisioni Evropian
KEK Korporata Energjetike e Kosovës
KIPRED Komisioni Parlamentar për Mbikëqyrjen e Financave Publike
KRPP Komisioni Rregullativ për Prokurim Publik
LFPL Ligji për Financat e pushtetit lokal
LLVTH Llogaria e Vetme e Thesarit
LMFPP Ligji i Menaxhimit të Financave Publike dhe Përgjegjësive
LPP Ligji për Prokurim Publik
MDA Ministritë, Departamentet dhe Agjencitë
MEF Ministria e Ekonomisë dhe Financave
MMPH Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapsinor
MPSH Ministria e Shërbimeve Publike
MTI Ministria e Tregtisë dhe Industrisë
MTPT Ministria e Transportit dhe Post-telekomit
NJAB Njësia e Auditimit të Brendshëm
NJABF Njësia e Auditimit të Brendshëm Financiar
NJMB Njësia për Menaxhimin e Borxheve
NJPMNP Njesia per Menaxhimin e Ndermarrjeve Publike
NJQH Njësia Qendrore Harmonizuese
NJQH/KMF Njësia Qendrore Harmonizuse/Kontrolli i Brendëshem Financiar
4
NJQHAB Njësia Qendrore Harmonizuese e Auditimit të Brendshëm
NJTM Njësia për Tatimpagues të Mëdhenj
NL Niveli Lokal (Qeverisja nën nivelin kombëtar)
NP Ndërmarrjet Publike
NSH Ndërmarrjet Shoqërore
OB Organizatat Buxhetore
OSHP Organi Shqyrtues për Prokurim
PEFA Shpenzimet Publike dhe Llogaridhënia Financiare
PEMTAG Granti i Asistencës Teknike për Menaxhimin e Shpenzimeve Publike
PIP Programi i Investimeve Publike
PMN Programi për Menaxhimin e Ndihmës
PSSP Përfaqësuesi Special i Sekretarit të Përgjithshëm
PTK Posta dhe Telekomi i Kosovës
RB Rishikimi i Buxhetit
SIGTAS Sistemi I Integruar Qeveritar i ATK
SIMBNJ Sistemi Informativ i Menaxhimit të Burimeve Njerëzore
SIMFK Sistemi Informativ i Menaxhimit te Financave të Kosovës
SNKSP Standardet Ndërkombëtare të Kontabilitetit për Sektor Publik
SNPNAB Standardet Ndërkombëtare për Praktika Ndërkombëtare në Auditim të Brendshëm
SPZHK Strategjia dhe Plani Zhvillimor i Kosovës
TIK Teknologjia Informative e Kompjuterizuar
TVSH Tatimi mbi Vlerën e Shtuar
UNIREF Kodi unik i referencës së pagesave
UNMIK Misioni i Përkohshëm i Kombeve të Bashkuara në Kosovë
ZAGJ Zyra e Auditorit Gjeneral
ZKM Zyra e Kryeministrit
5
1 HYRJE
Qeveria e Kosovës ka ndërmarrë një shqyrtim të gjerë të Menaxhimit të Financave Publike. Në
tremujorin e parë të vitit 2009 është bërë vlerësimi i Shpenzimeve Publike dhe Llogaridhënies
Financiare (PEFA) dhe me këtë është azhurnuar dhe thelluar një analizë e ngjashme e ndërmarrë në
vitin 2007. Gjithashtu, në kuadër të Projektit ―Granti i Asistencës Teknike për Menaxhimin e
Shpenzimeve Publike" (PEMTAG) është punuar në identifikimin e drejtimit të reformave në MFP.
Në PEFA është konkluduar se përparësitë e sistemit ekzistues të MFP-së janë të përqendruara në
futjen në përdorim dhe implementimin e suksesshëm të Sistemit për Menaxhim Informativ Financiar.
Kjo ka siguruar zbatimin e kontrollit të zotimeve në ekzekutimin e buxhetit dhe që raportimi për
ekzekutimin e buxhetit të bëhet me kohë dhe të plotësojë nevojat e menaxhmentit për vendimmarrje
efektive. Përparësitë tjera janë gjetur në fushën e auditimit dhe kontrollit të brendshëm dhe auditimit
të jashtëm ku procesi është vendosur dhe është duke u bërë ndërtimi i kapaciteteve për implementim
efektiv.
Pavarësisht nga kjo, në kuadër të këtyre veprimeve diagnostifikuese janë identifikuar dobësi të
dukshme dhe të vazhdueshme në ciklin e MFP-së, për çka nevojitet ndërmarrja e veprimeve. Qëllimi
i këtij dokumenti është paraqitja e një programi të reformave i cili është i lidhur me adresimin e këtyre
dobësive dhe i cili siguron mbajtjen e nivelit të përparësive dhe vazhdimit të punës në bazë të tyre.
Në këtë dokument paraqiten dy qasjes që janë përdorur në përcaktimin e planit të veprimit për MFP.
Sipas metodologjisë së PEFA-së, MFP-ja analizohet duke përdorur 28 indikatorë të nivelit të lartë (të
ndarë në 69 dimensione për analizimin e proceseve të MFP-së së Qeverisë) dhe 3 indikatorë (me 5
dimensione që përqendrohen në ndërveprimet ndërmjet donatorëve dhe qeverisë)1. PEMTAG-u ka
zhvilluar një Qasje me Platforma që ka si synim implementimin e një pakoje të masave apo
aktiviteteve të dizajnuara për arritjen e niveleve më larta ("platformave") të kompetencës së MFP-së
gjatë një periudhe kohore të menaxhueshme. Në secilën platformë caktohet baza e qartë e fillimit të
platformës së ardhshme, duke u bazuar në premisat e arritjes së një niveli të caktuar të kompetencës së
MFP-së për të mundësuar arritjen e progresit të mëtejmë.2
Pas PEFA-së, zbatuesve të MFP-së iu është dërguar një pyetësor për mbledhjen e informatave të
nevojshme për Planin e Veprimit, i cili nuk është gjeneruar gjatë PEFA-së. Ky veprim gjithashtu
është përdorur për shpërndarjen e draftit të PEFA-së dhe për të marrë reagim-vlerësimet.
Organizimi i këtij dokumenti është si në vijim. Në pjesën e ardhshme paraqitet një përmbledhje e
përparësive dhe dobësive të MFP-së në Kosovë duke përdorur temat e gjëra të qasjes së PEFA-së.
Synimet dhe veprimet e reformës që duhet ndërmarrë në secilën temë janë të theksuara dhe të lidhura
me platformat ku paraqitet radhitja e tyre. Në fund paraqitet përkrahja ekzistuese e asistencës teknike
në kuadër të secilës temë. Në Pjesën 3 paraqiten agjencitë përgjegjëse për implementimin dhe
aranzhimet për raportim.
1 Shih Kornizën për Matjen e Performancës së Menaxhimit të Financave Publike www.pefa.org Raporti i
Vlerësimit PEFA 2009 është publikuar në maj të vitit 2009 2 Shih Informatën e DFID-it e muajit korrik 2005 ―Qasja e Platformave për Përmirësimin e Menaxhimin
Financave Publike, për Qasjen e Platformave, që mund të gjendet në uebfaqen e DFID-it. Një document i
quajtur ―Plani i Veprimit për Reforma në Menaxhimin e Financavfe Publike në Kosovë" është prodhuar për
Kosovën duke zbatuar këtë qasje.
6
Ekziston një shtojcë ku jepet përmbledhja e Qasjes së Platformës dhe matrica e Planit të Veprimit për
MFP ku jepet në hollësi relacioni ndërmjet analizës së PEFA të përparësive dhe mangësive të MFP-së
dhe të veprimeve të planifikuara për 31 indikatorë dhe 74 dimensione, duke treguar se cilën platformë
do ta adresojnë.
2. TEMAT E REFORMAVE
2.1 BUXHETIMI KREDIBËL I BAZUAR NE POLITIKA
Situata ekzistuese
Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur disa përparësi në qasjen tonë ekzistuese ndaj Buxhetimit në
Kosovë, përfshirë këtu:
Legjislacioni i cili kuptohet mirë dhe implementohet në përgjithësi, përfshirë këtu Ligjin për
Menaxhimin e Financave Publike dhe Përgjegjësitë.
Legjislacioni i buxhetit vjetor ku përcaktohen ndarjet vjetore dhe udhëzuesit e politikave
Procesi i vjetor i buxhetit i krijuar ku përfshihen të gjithë përbërësit e nevojshëm
Kalendari buxhetor është i artikuluar mirë dhe funksionon sipas një orari të njohur.
Parashikimet e të hyrave të cilat në përgjithësi janë konservative.
Procesi i KASH-it është në vend.
Megjithatë, PEFA gjithashtu ka identifikuar disa mundësi për përmirësime në këto fusha:
Planifikimi dhe formulimi i buxhetit përfshirë këtu kapacitetin e Organizatave Buxhetore për
zhvillimin e strategjive dhe integrimin e planifikimit të ciklit të investimeve në këto strategji. Kalendari buxhetor ku rrëshqitjet gjatë viteve të fundit kanë ndikuar në efektivitetin e përgatitjes
së buxhetit.
Angazhimi i Kabinetit në elementet strategjike të procesit buxhetor.
KASH-i dhe buxheti vjetor, ku lidhjet nuk janë të definuara mirë ashtu siç duhet. Buxheti vjetor
dhe viti i parë i KASh-it nuk janë të njëjtë.
Mungesa e uniformitetit në kualitetin dhe qartësinë e deklaratave të misionit, përshkrimit të
situatës ekzistuese dhe synimet për sektorët, në dokumentin e KASh-it.
Relacioni ndërmjet realizimit të shpenzimeve dhe buxhetit. Agregati i shpenzimeve të
realizuara në periudhën 2006 deri 2008 ishte më i ulët se sa buxheti. Nënshpenzimet në pjesën e kapitaleve të cilat kanë rezultuar nga mbibuxhetimi dhe planifikimi
joadekuat.
Evidentimi dhe monitorimi i stokut të borxheve/vonesave, posaçërisht brenda vitit, kërkon
evidentim më të mirë të faturave në SIMFK.
Programi i Reformave
Kosova përpiqet të arrijë praktikat më të mira në përgatitjen e buxhetit, që karakterizohen si më
poshtë:
Buxhet kredibël i cili mund të realizohet plotësisht me menaxhim të duhur të programeve dhe
projekteve.
Një program të kapitaleve që maksimizon përfitimet neto ekonomike dhe sociale për qytetarët
bazuar në prioritetet e qeverisë.
Alokimi i mjeteve bazuar në politikat e qeverisë e jo në modelet e thjeshta historike të financimit.
Një qasje shumëvjeçare e buxhetimit bazuar në KASh dhe qasjen e vlerësimeve rrokullisëse.
Prezantim të buxhetit që përpiqet të krijoj lidhje të financimit të inputeve me outpute të
identifikueshme dhe mundësisht të matshme të programeve.
Qasje në informata të performancës, përfshirë rezultatet e monitorimit dhe vlerësimit, për të
ndihmuar vendimmarrje buxhetore në të gjitha nivelet.
7
Synimet e Reformës
Ne do të implementojmë reformat kyçe në përpjekje për të adresuar dobësitë aktuale dhe të lëvizim
tutje buxhetin më gjithëpërfshirës ku inputetet janë të lidhura në mënyrë më efektive me shërbimet e
ofruara. Synimet tona për këto reforma janë: 1. Përmirësimi i lidhjes ndërmjet politikës qeveritare, strategjisë së organizatës dhe buxhetit,
duke përdorur KASh-in si lidhje kryesore. Ligje më të mira ndërmjet Politikave Qeveritare
dhe Buxhetit përfshijnë angazhim më të madh nga Kabineti në fazat kryesore të procesit
buxhetor. 2. Përmirësimi i planifikimit të kapitaleve bazuar në planifikim, realizim dhe monitorim më të
mirë të projekteve.
3. Implementimi i një sistemi ose të vlerësimeve rrokullisëse duke përdorur sisteme të
përshtatshme informative.
4. Rritja e kapacitetit të të gjitha Organizatave Buxhetore për të kryer punën analitike të
nevojshme për funksionet ekzistuese dhe të propozuara të planifikimit dhe buxhetimit.
5. Futja në përdorim e disa elementeve të menaxhimit të performancës për të ndihmuar
menaxhimin e sektorit publik, përfshirë këtu edhe buxhetin ku lidhen inputet me outputet
specifike të programeve.
Veprimet e Reformës
Për arritjen e këtyre synimeve të reformave, ne do të ndërmarrim veprimet në vijim. Këto janë të
specifikuara në kuadër të qasjes së platformave, ku merren parasysh lidhjet ndërmjet, dhe radhitja, e
veprimeve dhe reformave. Platforma 1:
1. Ndërtimi i kapaciteteve të ministrive të linjës në planifikimin e projektevfe kapitale
bazuar në PIP.
2. Kërkesa për analizë më të gjerë, inkorporim dhe prezantim të kostove periodike të
projekteve kapitale në buxhet.
3. Ndërtimi i kapaciteteve për ministritë e linjës në ekzekutimin e projekteve kapitale.
4. Dizajnimi dhe implementimi i një programi të monitorimi për ekzekutimin e buxhetit
kapital, përfshirë këtu edhe mbledhje dhe raporte të rregullta për monitorim. 5. Aktivizimi i Komisionit Fiskal dhe për Buxhet të Qeverisë sipas një vendimi të
mëhershme të Qeverisë, për të gjurmuar zhvillimin e KASh-it dhe Buxhetit dhe për të
këshilluar qeverinë në lidhje me alokimin strategjik të resurseve.
6. Ristrukturimi i Departamentit të Buxhetit në pajtim me LMFPP dhe planin e MEF-it, dhe
formalizimi i emërimeve ekzekutive.
Platforma 2:
7. Përpilimi dhe implementimi i Qarkorës Buxhetore për përgatitjen e KASh-it. Krijimi i
lidhjes ndërmjet përgatitjes së procesit mbarëqeveritar për planifikim strategjik (i
udhëhequr nga ZKM) me procesin e KASh-it (i udhëhequr nga MEF-i).
8. Zhvillimi dhe fillimi i zbatimit të një mekanizmi për lidhjen e aktiviteteve të planifikimit
strategjik në ministritë e linjës me KASh-in—duke synuar caktimin e duhur të kostos dhe
strategji realiste sektoriale që reflektojnë zgjidhjet e konsideruara të politikave.
9. Fillimi i zbatimit të një sistemi të vlerësimeve rrokullisësh, p.sh. ku vlerësimet
shumëvjeçare të buxhetit 2010 përdoren si pikë nismëtare për buxhetin 2011.
10. Ridizajnimi i ―rregullës fiskale‖ në konsultim me FMN-në e cila do vepronte si pikë
krahasimtare në krijimin e buxhetit kredibël.
11. Ndërmarrja e veprimeve për fuqizimin e kërkesave ligjore dhe procedurale për caktimin e
kostos së projekt-ligjeve dhe politikave të reja para se të merren parasysh nga Qeveria.
12. Finalizimi i nevojave për dizajnimin Sistemit për Menaxhimin e Zhvillimit të Buxhetit i
cili përmirëson këtë vegël për menaxhimin e disiplinës fiskale agregate – përfshirë këtu
vlerësimet shumëvjeçare dhe tiparet për fuqizimin e kufijve shumëvjeçar.
Platforma 3
8
13. Në kontekst të Buxhetit, identifikimi i disa pilot-programeve për implementimin e
kornizës së monitorimit dhe vlerësimit. Identifikimi i caqeve të performancës të bazuara
në outpute, për këto programe.
14. Ligjet për Shërbimin Civil dhe pagat e shërbimit civil miratohen dhe zhvillohen aktet e
duhura nënligjore – duke pasur parasysh ndikimin fiskal.
15. Rishikimi i pakos aktuale të ―prioriteteve‖ të Qeverisë para KASh-it, për të lehtësuar
alokimin e resurseve shtesë të mangëta.
16. Implementim i një mekanizimi për përmirësimin e bashkëpunimit ndërmjet ministrive në
kuadër të sektorit, gjatë zhvillimit të strategjive sektoriale në KASh.
17. Lista e pagave bartet në Thesar.
18. Bëhet zbatimi i ndryshimeve funksionale në ministritë e linjës për të lidhur dhe
përmirësuar planifikimin strategjik dhe buxhetimin (Rishikimi Funksional).
19. Krijohet Njësia e Monitorimit dhe Vlerësimit në kuadër të Departamentit të Buxhetit dhe
fillon mbledhja dhe raportimi i rezultateve kundrejt caqeve të pilot-programeve. Bëhet 1-
2 vlerësime iniciale të pilot-programeve. Për Buxhetin 2011-13 zbatohet identifikimi më
i gjerë i caqeve të performancës.
Platforma 4
20. Bëhet Shqyrtimi gjithëpërfshirës i Shpenzimeve Publike (ShShP), si një vlerësim i
njëhershëm i bazuar në zero i alokimit të shpenzimeve publike.
21. Vazhdimi i procesit të ShShP-së në shqyrtimet vjetore të ministrive, si pjesë e KASh-it
dhe procesit buxhetor.
Asistenca Teknike
Në këtë fushë aktualisht kemi asistencë teknike si më poshtë:
Projekti i KE-së: Përmirësimi i kualitetit të investimeve publike në Kosovë dhe përgatitja e bazës për
fondet e BE-së përkrah programin e reformave në MFP nga muaji korrik 2009 deri në korrik 2012.
Në Kushtet e Referencës ( KR ) specifikohet se asistenca do të ndahet në tetë aktivitete (komponentë):
Komponenti 1 – Shqyrtimi dhe dokumentimi i përparësive dhe dobësive të sistemit të planifikimit dhe
buxhetimit në Kosovë.
Komponenti 2 – Integrimi i mëtutjeshëm sistemeve të planifikimit dhe buxhetimit, duke rekomanduar
përdorim të obligueshëm të, ndër të tjerash, sistemeve të BDMS-së dhe PIP-it;
Komponenti 3 – Shqyrtimi i dokumenteve ekzistuese strategjike në MTPT dhe MMPH dhe dhënia e
rekomandimeve të cilat do t'i mundësojnë të shtyjnë përpara buxhetimin në ato ministri;
Komponenti 4 – Futja në përdorim e teknikave të caktimit të kostos në ministritë kyçe të linjës dhe
komunat;
Komponenti 5 - Futja në përdorim e teknikave moderne të planifikimit dhe menaxhimit të projekteve
në ministritë dhe komunat kryesore;
Komponenti 6 – Ofrimi i përkrahjes së TI-së për sistemet e BDMS-së dhe PIP-it për të siguruar
pronësi dhe qëndrueshmëri gjatë përdorimit të tyre në procesin buxhetor;
Komponenti 7 – Ofrimi i trajnimit në vend të punës dhe trajnimit në klasë për komponentë të
ndryshëm; dhe
Komponenti 8 – Ofrimi i mbledhjeve të punës dhe turneve studimor në mënyrë që pjesëmarrësit të
fitojnë përvojë dhe njohuri nga vendet e BE-së dhe vendet kandidate në prioritizimin, planifikimin,
buxhetimit dhe menaxhimin e fondeve të BE-së.
Projekti i DFID ―Rishikimi Funksional dhe Dizajnimi Institucional i Ministrive" (FRIDOM) i cili
ndër të tjerash bën vlerësimin e strukturës, roleve dhe përgjegjësive të organizatave buxhetore në tërë
Qeverinë.
Projekti i DFID për përkrahje në zhvillimin e planifikimit strategjik (përmes Zyrës së Kryeministrit)
Përkrahja e DFID për Sekretariatin e PEFA-së që ka ndihmuar në Planin e Veprimit
Komponenti i Projekti i Bankës Botërore për Modernizimin e Sektorit Publik përfshinë: Përmirësimin
e performancës së menaxhimit të financave publike në organizatat e përzgjedhura buxhetore dhe
9
përfshinë ndërtimin e kapaciteteve për MFP. Ky aktivitetet do të përqendrohet në ndërtimin e
shkathtësive dhe kapacitetit në organizatat buxhetore të linjës duke adresuar dobësitë në planifikim,
përgatitje dhe ekzekutim të buxhetimit, menaxhim dhe shqyrtim të buxhetit. Aktivitetet do të
përqendrohen në Departamentet e Buxhetit dhe Financave në pesë organizata kryesore buxhetore:
Ministria e Arsimit, Shëndetësisë, Bujqësisë, Drejtësisë dhe Këshilli Gjyqësor.
Projekti i USAID-it ―Menaxhimi Ekonomik për Stabilitet dhe Rritje" ofron asistencë teknike në këtë
fushë.
10
2.2 ADMINISTRATA TATIMORE
Situata ekzistuese
Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur disa përparësi në qasjen tonë ekzistuese ndaj Administratës
Tatimore në Kosovë, përfshirë këtu: Ligjet e publikuara, të cilat mund të shkarkohen nga uebfaqja e qeverisë.
Dokumentacioni për edukimin e tatimpaguesve ekziston në forma të ndryshme – të
shkruara, elektronike dhe të drejtpërdrejta, përfshirë këtu mbledhje të punës dhe seminare.
Nuk ka përjashtime diskrecionare
Procesi i ankesave ekziston.
Transferet nga autoritetet tatimore në llogarinë e thesarit bëhen me kohë
Barazimi i llogarive dhe pagesave bëhet me kohë.
Megjithatë, vlerësimi i PEFA-së ka gjetur disa dobësi dhe në kohën e vlerësimit ato janë adresuar dhe
tani janë vënë në funksion, ku përfshihet:
Regjistrimi i tatimpaguesve është bërë nga Agjencia për Regjistrimin e Bizneseve (Ministria
e Tregtisë dhe Industrisë) e që nuk i ka mundësuar autoriteteve tatimore të mbajnë nën
kontrollin e tyre një dosje kryesore të tatimpaguesve. Autoritetet Tatimor tani janë duke
implementuar sistemin e tyre.
Pavarësisht nga kjo, ekzistojnë mundësi për përmirësim të cilat tani ne jemi duke i adresuar, për të
cilat nevojitet kohë. Këtu përfshihen3:
Interpretimi i ligjeve tatimor nuk është konsistent dhe është i kualitetit të dobët, si dhe ul
besimin e tatimpaguesve.
Procesi i rëndë i ankesave lë mundësi për vonesa
Procedura joefektive për arkëtimin e ndëshkimeve për moszbatim.
Funksioni i auditimit nuk menaxhohet në mënyrë efektive
Borxhet e evidentuara janë të larta.
Synimet e Reformës
Objektiva e programit tonë të reformave është krijimi i një administrate moderne tatimore që
përmbush synimet tona të arkëtimit të të hyrave përmes përdorimit të proceseve dhe sistemeve
moderne, efikase dhe transparente, uljes së kostos së zbatimit për tatimpaguesit dhe arritjen e një
niveli të lartë të zbatimit vullnetar. Ky qëllim duhet të arrihet përmes kombinimit të inputeve për
përkrahje
Struktura më të mira menaxhuese dhe kapacitet të stafit;
Kompjuterizim; dhe
Vetëvlerësim.
Këto inpute janë strukturuar në mënyrën e cila minimizon kontaktin ndërmjet tatimpaguesit dhe
autoriteteve tatimor, e që mund të ndikoj në minimizimin e praktikave korruptive. Këto tipare mund
të zgjerohen edhe përmes:
Përqendrimit në shërbimet për tatimpaguesit dhe edukimin e tyre; dhe
Auditimit (bazuar në vlerësimin e rrezikut)
3 Dy agjencitë për mbledhjen e tatimeve janë në faza të ndryshme të zhvillimit, ku Doganat janë më përpara se
Administrata Tatimore. Për derisa përmirësimet duhet të bëhen në dy agjencitë, shumica e reformave
administrative janë në kuadër të fushës së Administratës Tatimore.
11
të cilat janë të dizajnuara për zbatim vullnetar.
Pagesa e tatimit të vlerësuar bëhet përmes sistemit bankar, gjë e cila e eliminon kontaktin
drejtpërdrejte ndërmjet autoriteteve tatimore të Kosovës dhe tatimpaguesit.
Veprimet e Reformës
Platformat 1 dhe 2
Të gjitha veprimet e reformave janë artikuluar në planet e gjithmbarshme strategjike të ATK-së,
përfshirë këtu.
1. Sigurimi që të gjitha ligjet tatimore të jetë të plotësuara më tutje me akte nënligjore të cila
ofrojnë shpjegime të qarta të mënyrës në të cilën ATK do të implementoj dispozitat e
përgjithshme.
2. Të kërkohet që të gjitha mendimet këshilluese me shkrim mbi çështjet e interpretimit të ligjit
ose çështjet teknike të aprovohen nga Menaxherët dhe të shpërndahen në komponentët e
terrenit vetëm nga stafi menaxherial, për tu siguruar se ligjet po implementohen në mënyrë
uniforme në të gjitha zyrat regjionale dhe për të gjithë tatimpaguesit.
3. Të sigurohet trajnim për Udhëheqësin e Ekipit për funksionin e shpjegimeve për të gjitha
aspektet e të gjitha ligjeve tatimore, të caktohen pritje të caktuara për mësim dhe zhvillim.
4. Ofrimi i trajnimit plotësues mbi ligjet tatimore për të gjithë personelin e tatimpaguesve dhe
trajnimi i tyre mbi zbatimin e ligjeve të reja që janë publikuar
5. Korrigjimi dhe freskimi i ―Manualit mbi tatimet në Kosovë‖ për të pasqyruar ligjet e reja,
aktet nënligjore, shpjegimet dhe procedurat deri më 30 qershor 2010.
6. Modifikimi i strukturës organizative të zyrës kryesore për të krijuar divizionin e interpretimit.
7. Ofrimi i trajnimit plotësues mbi ligjet tatimore për të gjithë personelin e Ankesave dhe
trajnimi i tyre mbi zbatimin e ligjeve të reja që janë publikuar
8. Zhvillimi i mbledhjeve të punës me shkrim për zyrtarët e ankesave në mënyrë që vendimet e
tyre të ankesave të jenë në formë standarde dhe të ofrojnë shpjegime të qarta për vendimet e
ankesave dhe bazat për këto vendime.
9. Finalizimi dhe implementimi i procedurave për regjistrimin e tatimpaguesve dhe akteve
nënligjore.
10. Krijimi i funksionit për regjistrimin e tatimpaguesve në ATK që do të: a) pranonte kërkesat
për regjistrim, b) do të kryente vlerësimet e vlefshmërisë dhe rrezikut, c) do të nxirrte numrat
identifikues të tatimpaguesve dhe certifikatat e regjistrimit dhe d) mirëmbante një regjistër të
duhur e të azhurnuar të tatimpaguesve.
11. Finalizimi i Doracakut të Ndëshkimeve dhe aktit nënligjor (një dokument).
12. Trajnimi i zyrtarëve të mbledhjes së detyrueshme dhe inspektorëve për edukimin e
tatimpaguesve për regjimin e ri të ndëshkimeve.
13. Trajnimi i inspektorëve tatimore në zbatimin e ndëshkimeve gjatë auditimit në mënyrë që
ndëshkimet të shqiptohen, sipas mundësisë, gjatë kohës së auditimit.
14. Finalizimin veglës për auditim dhe trajnimin e stafit.
15. Aktivizimi i modulit të SIGTAS-it për auditimit në mënyrë që të përmirësohet kontrolli i
menaxhmentit mbi rastet e auditimit.
16. Azhurnimi i sistemit të rrezikut të auditimit (vegla e auditimit) për të përfshirë individë dhe
ortakëri.
17. Azhurnimi i veglës së auditimit për përdorim në shqyrtimin e rasteve të kthimit të TVSH-së.
18. Përdorimi i veglës së auditimit për përzgjedhje qendrore të rasteve për 50% të të gjitha rasteve
që do të auditohen në gjysmën e parë të vitit 2010 dhe 100% të të gjitha rasteve që do të
auditohen deri në fund të 2010.
12
19. Modifikimi i strukturës organizative të zyrës qendrore për të futur në përdorim funksionin e
shqyrtimit të kualitetit të auditimit dhe auditim te tatimpaguesve ne baze caqeve te
identifikuara te rrezikut dhe njësisë për analiza.
20. Finalizimi dhe implementimi i aktit nënligjor për mbledhje të detyrueshme.
21. Aktivizimi i modulit të mbledhjes së detyrueshme në SIGTAS.
22. Trajnimi i zyrtarëve të mbledhjes së detyrueshme në procedurat e reja të përcaktuara në aktin
nënligjor në lidhje me mbledhjen e detyruar.
23. Vazhdimi i monitorimit të pagesave të bëra në bankat komerciale për të siguruar transferim
me kohë të të hyrave në Bankën Qendrore dhe minimizimin e gabimeve në bartjen e të
dhënave.
24. Eksplorimi i mundësisë së transferit elektronik të mjeteve për të mundësuar shfrytëzim të
plotësimit të deklaratave tatimore në mënyrë elektronike.
25. Vazhdimi i barazimit me kohë të të hyrave me Thesarin.
Përkrahja e Asistencës Teknike
USAID ka një program të asistencës i cili përfshinë dy ekspertë të administratës tatimore dhe një
ekspert të TI-së. Dy ekspertët e administratës tatimore pritet që të jenë deri në fund të kontratës së
tanishme të USAID-it (30 qershor 2010) dhe eksperti i TI-së pritet që të qëndroj deri më 31 dhjetor
2009.
Përshkrimi dhe orari:
Projekti i tanishëm i USAID ka filluar më 1 korrik 2007 dhe është një angazhim tre vjeçar i
planifikuar të përfundojë më 30 qershor 2010. Qëllimi primar i projektit është që të asistoj
administratën tatimore që t'i arrijë synimet e planit të saj strategjik me pritje specifike të finalizimit
dhe implementimit të një sistemi të zgjedhjes së kontrollit në bazë të rrezikut dhe ngritjen e
efektivitetit të administratës tatimore.
Asistenca teknike e Komisionit Evropian në Dogana për:
1. Krijimin e kornizës ligjore për implementimin e procedurave të thjeshtësuara dhe
procedurave për depo doganore.
2. Definimin e pajisjeve specifike shtesë të Laboratorit Doganor
Përpilimin e doracakëve dhe udhëzuesve për sigurinë e laboratorëve doganor
Trajnimin e Laborantëve ë Dogana për shfrytëzimin e pajisjeve laboratorike të doganave
3. Përmirësimin e kualitetit të inteligjencës së krijuar nga Sektori Krijimi dhe zhvillimi i bashkëpunimit të qëndrueshëm me agjencitë tjera për zbatimin e
ligjit
Prodhimi i udhëzuesve për sektorin e inteligjencës.
Departamenti për Çështje Fiskale i FMN-së do të dërgoj në terren një mision të asistencës teknike për
shqyrtimin e progresit në zbatimin e Planit tonë të Reformave Strategjike dhe për të bërë një skicë të
strategjisë për reforma në TI.
13
2.3 DECENTRALIZIMI
Situata Aktuale
Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur disa përparësi në qasjen tonë ekzistuese ndaj decentralizimit në
, përfshirë këtu:
Rregullat transparente për caktimin e transfereve dhe alokimeve të siguruara në legjislacion
dhe të zbatuara në përgjithësi gjatë procesit buxhetor.
Financim të siguruar për ofrimin e shërbimeve të standardeve minimale nga qeveritë lokale
në sektorin e arsimit dhe të shëndetësisë.
Raportimi me kohë i informatave fiskale të komunave të konsoliduara në raporte tremujore
të ekzekutimit të buxhetit dhe në pasqyrat vjetore financiare.
Pavarësisht, janë vërejtur edhe disa mundësi për përmirësim, duke përfshirë:
Afatet kohore të informatave në lidhje me ndarjen finale të granteve; p.sh., vonesat në
përcaktimin e granteve finale kanë çrregulluar Buxhetin Komunal 2009.
Qartësimi, përcaktimi dhe zbatimi i standardeve në sektorët e arsimit dhe të shëndetësisë,
përfshirë këtu edhe lidhjen me strategjitë e sektorëve përkatës.
Besueshmëria dhe disponueshmëria e informatave të domosdoshme statistikore që janë
përcaktuara në ndarjen e granteve.
Synimet e Reformës
Tani jemi duke u përpjekur të përshpejtojmë dhe të përforcojmë procesin e formulimit të buxhetit
komunal përmes futjes në përdorim të një procesi dhe ndërtimi më të gjerë të kapaciteteve. Vendimet
në lidhje me transferet qeveritare, kufijtë dhe çështjet tjera ndërlidhëse me MEF-in do të bëhen dhe
shpërndahen më me kohë, në pajtim me afatet e parapara në LPFPP në mënyrë që veprimet dhe
vendimet pasuese të merren në kohë e cila është e mjaftueshme për mundësimin e implementimit të
tyre.
Veprimet e Reformës
Në përpjekjet për arritjen e këtyre synimeve të reformave, ne planifikojmë ndërmarrjen e veprimeve si
më poshtë:
Platformat 1 dhe 2 në vazhdim e sipër:
1. Sekretariati i Komisionit të Granteve të marrë rolin e përkrahjes teknike dhe analitike për
Komisionin e Granteve, përfshirë këtu edhe përgatitjen për Komisionin e Granteve të
vlerësimit të harmonisë me sistemin e rregullave të krijuar me LFPL para finalizimit të ciklit
të zhvillimit të buxhetit komunal
2. Sekretariati i Komisionit të Granteve të ketë kuadro me profesionist kompetentë dhe të
kualifikuar
3. Komisioni i Granteve të sigurojë zbatimin transparent dhe të tërësishëm të rregullave të
LFPL.
4. Sekretariati i Komisionit të Granteve të publikojë rregullisht vendimet e marra nga Komisioni
për Grante
5. Përforcimi i rolit, kapacitetit dhe llogaridhënies së Sekretariatit të Komisionit për Grante
(p.sh. futja në përdorim e raportimit tremujor të Sekretariatit te Ministri dhe Komisioni i
Granteve).
6. Para se komunave t’i jepet autoriteti për huamarrje, Auditori Gjeneral duhet të nxjerrë
auditime të pakualifikuara të raporteve financiare për dy vite të njëpasnjëshme.
7. Në planin e të ardhmes, duhet të zhvillohet një mekanizëm certifikues për kapacitet e
komunave për menaxhim të financave.
14
8. Transferet ndërqeveritare të merren parasysh në kornizën afatmesme makrofiskale dhe në
proceset e KASh-it (me fjalë tjera, Qeveria të përmbahet nga vendimet për politika të marra
në mënyrë ad hoc e që ndikojnë në shpërndarjen ose alokimin e transferove)
9. Në ligjet e zbatueshme, siç është LMFPP, të përfshihen dispozita që specifikojnë orarin për
shpërndarjen e informatave të besueshme dhe me fuqi detyrimore për alokimin e transfereve
ndërqeveritare për njësitë e pushtetit lokal.
10. MEF në kuadër të aktiviteteve dhe proceseve të brendshme t'i përmbahet dhe të respektojë të
gjitha aspektet e kalendarit të buxhetit komunal, për të siguruar që zyrtarët komunal të fillojnë
me kohë procesin buxhetor dhe të kenë kohë dhe informata të mjaftueshme për të kryer të
gjitha procedurat e nevojshme të brendshme gjatë procesit të zhvillimit të buxhetit. Gjithashtu
është e rëndësisë thelbësore që Kuvendet Komunale të jenë në gjendje të shqyrtojnë dhe
aprovojnë propozim-buxhetet komunal brenda kornizës kohore të definuar me ligj (përfshirë
këtu edhe pjesëmarrjen e qytetarëve). 11. Vazhdimi i zbatimit të rregullave dhe procedurave të Sistemit Informativ Menaxherial
Financiar të Kosovës për komunat.
12. Sigurimi i përfshirjes të të dhënave të konsoliduara fiskale të komunave në raportet periodike
financiare dhe buxhetore të lëshuara nga Departamenti i Thesarit.
Asistenca Teknike
Menaxhimi Ekonomik për Stabilitet dhe Rritje i USAID-it: këshilltarët ofrojnë asistencë teknike për
Departamentin e Buxhetit Komunal/MEF për proceset dhe politikat e buxheteve komunale. Ata
gjithashtu i japin përkrahje dhe ndërtojnë kapacitetet e Sekretariatit të Komisionit të Granteve për
implementimin e sistemit të transferove ndërqeveritare të krijuara me LFPL.
Banka Botërore: gjatë gjithë kohës së ndarjes të granteve qeveritare dhe punës së Komisionit të
Granteve ekziston një këshilltar i cili ofron përkrahjen në përgatitjen e dokumentacionit.
Misioni i Departamentit për Çështje Fiskale në FMN të rishikojë LFPL dhe zbatimin e dispozitave
ekzistuese.
15
2.4 RREZIKU FISKAL
Situata ekzistuese
Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur disa përparësi në qasjen tonë ekzistuese ndaj rrezikut fiskal,
përfshirë këtu: Auditimin e NSH-ve që janë nën administrimin direkt të AKP-së
Raportimin Tremujor të NSH-ve në AKP
Pavarësisht, ne kemi vërejtur edhe disa mundësi për zgjerimin e menaxhimit të rrezikut fiskal në të
ardhmen.
Nuk prodhohet asnjë raport i konsoliduar për financat e NP-ve
Nuk është përgatitur ose publikuar asnjë raport për rrezikun e gjithëmbarshëm fiskal të
NP-ve NP-të nuk raportojnë në mënyrë rutinore te MEF-i.
Më tutje, është identifikuar një rrezik i mundshëm fiskal sa i përket komunave. Korniza aktuale
ligjore nuk lejon qeveritë lokale të hyjnë në kurrfarë borxhi, që do të krijonte obligime fiskale për
qeverinë qendrore. Për derisa (draft) Ligji për Borxhet do të rregullojë përgjegjësitë, kriteret dhe
kufijtë për borxhin komunal, parashihet që borxhi komunal ti nënshtrohet miratimit paraprak me
shkrim nga Ministria e Financave, gjersa një aprovim i tillë nuk do të përbëjë garanci, e as në ndonjë
mënyrë tjetër të përbëjë ndonjë detyrim për qeverinë rreth pagesës së borxhit. Borxhi komunal nuk do
të paraqes obligim direkt ose indirekt të Qeverisë, përveç në rastet kur Ministri i MEF-it nënshkruan
ndonjë garanci me shkrim. Ligji i ri për Borxhet ia vështirëson MEF-it të refuzojë nëse të gjitha
rregullat përkatëse janë përmbushur edhe nga komunat me kapacitete të shumë të ulëta të MF-së.
Ne kemi filluar ndërtime të kapaciteteve në këtë fushë, përfshirë këtu trajnimet intensive në të
ardhmen nga ekspertët e Thesarit të SHBA-ve në menaxhim të borxheve dhe të rrezikut, përfshirë
këtu edhe detyrimet kontigjente. Të gjithë anëtarëve të rinj të NP-ve u është ofruar trajnim themelor
në qeverisje të korporatave. Veç kësaj, një këshilltar i financuar nga USAID-i ka filluar punën në
Njësinë për Politika dhe Monitorim të NP-ve që të na ndihmojë në këtë fushë.
Synimet e Reformës
Synimi ynë është minimizimi i rrezikut fiskal përmes raportimit dhe monitorimit me kohë të zotimeve
financiare të NP-ve, NSH-ve dhe Komunave.
Veprimet e Reformës
NSH-të dhe NP-të
Njësia për Monitorimin e NP-ve është themeluar rishtazi dhe ne jemi në proces të implementimit të
aranzhimeve të reja për qeverisje korporative në NP. Ne do të fillojmë me trajnime si dhe me
nxjerrjen e akteve nënligjore, zhvillimin e bashkëpunimit me të gjitha NP-të dhe për të siguruar
funksionimin e të gjitha Bordeve të NP-ve.
Platforma 1:
Mbledhja, sistemimi dhe publikimi i informatave në lidhje me pozitën financiare të sektorit të NP-
ve.
Në KASh-in e ardhshëm të bëhet identifikimi i rreziqeve që kanë të bëjnë me NP-të.
Finalizimi i implementimit të model-statuteve për NP-të.
Platforma 2:
Përfshirja e rezultateve financiare të NP-vë në pasqyrat financiare të BKK-së – si shënim.
Platforma 3
16
Implementimi i qasjes së menaxhimit të rrezikut në NP – një sistem gjithëpërfshirës për
identifikimin dhe menaxhimin e rreziqeve financiare të NP-së. Raportimi i rregullt në komisionin
ndërministror për NP-të.
Komunat
Platforma 1
Të diskutohet dhe të qartësohet se nxjerrja e auditimeve financiare të pakualifikuara nga Auditori
Gjeneral për dy vite të njëpasnjëshme është parakusht që komunat të hyjnë në borxhe. (Mund të
kërkohet ndryshim në draftin e ligjit për borxhet)
Asistenca Teknike
Në këtë fushë jemi duke u asistuar nga asistenca teknike e ofruar nga programi i TAIEX i BE-së,
USAID dhe trajnim dhe konsultim për NJPMNP.
17
2.5 EKZEKUTIMI I BUXHETIT, KONTABILITETI DHE MBAJTJA E
EVIDENCAVE, DHE KONTROLLI I BRENDSHËM I FINANCAVE PUBLIKE
Situata ekzistuese
Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur disa përparësi në Ekzekutim të Buxhetit, Kontabilitet dhe
Mbajtje të Evidencave dhe në kontrollin e brendshëm të financave publike. Këto përparësi përfshijnë:
Miratimi i ndarjeve buxhetore nga parlamenti bëhet për organizatat buxhetore pa vonesë në
fillim të secilit tremujor, vit. Ky funksion menaxhohet përmes parashikimit të rrjedhës së
parasë së gatshme nga Thesari dhe OB-të, përmes monitorimit të të hyrave dhe shpenzimeve.
Planifikim efikas financiar. Projeksionet e të hyrave dhe shpenzimeve gjenerohen në fillim
të vitit fiskal. Azhurnimet mujore ndërmerren përmes analizimit të devijimeve ndërmjet
aktualeve dhe parashikimeve.
Kornizë ligjore dhe sistem adekuat për menaxhimin e borxhit. Ligji për Borxhet është
finalizuar dhe miratuar nga qeveria dhe është dërguar në Kuvend. Ky ligj do të rregullojë
autorizimet dhe procedurat e qeverisë qendrore dhe qeverive lokale për huamarrje, menaxhim
të borxhit dhe garanci.
Sistemi Informativ Menaxherial Financiar (SIMFK) i cili mundëson krijimin e lidhjeve
elektronike ndërmjet OB-ve dhe Thesarit dhe ndërmjet Thesarit dhe Bankës Qendrore.
SIMFK-ja mbanë gjurmë të zotimit për qëllime të planifikimit dhe kontrollit, dhe në mënyrë
efektive kontribuon në implementimin e kontrollit të brendshëm financiar duke kufizuar
zotimet me disponueshmërinë aktuale të parasë së gatshme dhe me alokimet e miratuara
buxhetore.
Sistemi i pagesave aktualisht është i centralizuar dhe shumica e pagesave bëhen me kohë.
Pjesa e borxheve (vonesave) në totalin e shpenzimeve nuk është e domethënëse.
Plani kontabël është gjithëpërfshirës dhe integron llogaritë që përmbajnë pasuritë, detyrimet,
ekuitetin e qeverisë, të hyrat dhe shpenzimet, për ta bërë më të lehtë përgatitjen e pasqyrave
financiare.
Identifikimi i saktë dhe me kohë i të hyrave përmes implementimit të Kodit Unik Referues
të Pagesës (UNIREF)
Llogaria e Vetme e Thesarit (LlVTh) ku në mënyrë efikase centralizohen bilancet e parasë
së gatshme. LlVTh përbëhet nga disa nënllogari (për të hyrat, shpenzimet dhe paratë në
mirëbesim). LlVTh barazohet për çdo ditë ndërsa nënllogaritë barazohen së paku për çdo
muaj. Nga KFMIS-i nxirren raportet javore, mujore dhe tremujore të barazimit.
Në vlerësimin e PEFA-së gjithashtu janë identifikuar mundësi për përmirësimin e ekzekutimit dhe
kontabilitetit të buxhetit, përfshirë këtu:
Të dhënat e stokut të vonesave gjenerohen për çdo vit dhe tregojnë se në përqindje ato janë
shumë të ulëta. Megjithatë, nëse analizohet në bazë të afateve kohore – ekziston një përqindje
e lartë e vonesave në pagesa (më shumë se 30 ditë) brenda një viti fiskal.
Klasifikimi funksional për formulimin e buxhetit mund të prodhohet vetëm në mënyrë
manuale, pasi që struktura e kodimit të administratës në një ministri është e njëjtë sikur
"administrata‖ të ishte funksion.
Parashikimet e rrjedhës së parasë përgatiten vetëm në baza mujore. Në rast se ekzistojnë
çështje të likuiditetit atëherë nevojiten parashikime më të shpeshta për të pasur informata në
lidhje me huamarrjen e mundshme dhe huadhënien.
18
Ligji për Borxhet (kur të miratohet) duhet të vë procedura efektive të menaxhimit dhe
monitorimit të borxhit, si dhe lidhje ndërmjet menaxhimit të parasë së gatshme dhe borxhit.
Raportet e sakta ditore nuk gjenerohen përmes procesit të barazimit mujor të llogarisë.
Mungesa e raporteve menaxheriale për menaxhmentin e lartë i cili përmban analiza të
krahasimit të buxhetit me vitet paraprake dhe ndërmjet kategorive të ndryshme.
Situata ideale
Situatë ideale në fund të programit të reformave do të ishte arritja e:
Politikave dhe praktikave të Kontrollit të Brendshëm të Financave Publike (KBFP) në pajtim
me standardet evropiane, përfshirë këtu një Njësi plotësisht funksionale Qendrore të
Harmonizimit për Kontroll të Menaxhimit Financiar (NjQH/KMF)
Funksion plotësisht funksional për menaxhimin e parasë së gatshme dhe borxhit, i përkrahur
nga një softuer kompjuterik modern për menaxhimin e borxhit dhe vegla për parashikimin e
parasë së gatshme.
Sistemi dhe procedurat gjithëpërfshirëse të raportimit financiar për të përkrahur transparencën
dhe llogaridhënien në ekzekutim të buxhetit.
Implementim i plotë i moduleve për Sistemin Informativ Menaxherial Financiar të Kosovë,
përfshirë këtu edhe informata gjithëpërfshirëse për vonesat.
Shtrirje graduale e informatave aktuale në raportet fiskale.
Sisteme elektronike plotësisht të integruara për të hyrat dhe shpenzimet të cilat përkrahin
barazimin elektronik.
Synimet e Reformës
Përpjekjet tona në reformimin e ekzekutimit të buxhetit dhe kontabilitetit janë të drejtuara në arritjen e
synimeve si më poshtë:
Përmirësimi i zbatimit të rregullës financiare numër dy për shpenzimin e parasë publike nga
OB-të. (Të gjitha kërkesat e pranuara nga Organizatat Buxhetore duhet të paguhen brenda
periudhës së specifikuar në kontratë dhe jo më vonë se 30 ditë pas pranimit).
Përforcimi i kornizës për evidentimin e transaksioneve, dhe ngjarjeve kontabël, përfshirë këtu
edhe disa informata "akruale" (siç janë obligimet, ndryshimi në pasuri dhe detyrime, etj) për
të shtuar llogaritë e bazuar në para të gatshme. Ky përforcim do të përmirësoj lidhjet
ndërmjet pasqyrës së parasë së gatshme dhe bilancit të gjendjes që parashihen me GFS 2001.
Përforcimi i planifikimit financiar për të përfshirë parashikimet ditore të parasë së gatshme (të
cilat konsolidohen në parashikimet javore).
Zhvillimi sistemit dhe proceseve transparente dhe të parashikueshme për menaxhimin e
borxhit qeveritar.
Fillimin e barazimit ditor të llogarive bankare që mundëson gjenerimin e raporteve ditore
menaxheriale.
Përforcimi i efektivitetit të sistemit të kontrollit të brendshëm të financave publike duke e
bërë sa më relevant (në kuptimin e kontrolleve që kërkohen për menaxhimin e rreziqeve),
kuptimplotë për zyrtarët financiar dhe gjithëpërfshirës në fushën e kontrollit të brendshëm të
financave publike.
Veprimet e Reformës
Në përpjekjet për arritjen e këtyre synimeve të reformave, ne do të ndërmarrim veprimet si më poshtë
sipas platformës:
19
Platforma 1
1. Plotësimi i Nenit 44 të Rregullit Financiar të Thesarit nr. 2 – Shpenzimi i parave publike.
2. Zhvillimin e një Njësie Qendrore për Kontroll të Brendshëm Financiar në kuadër të Thesarit.
3. Rritjen e kapacitetit të SIMFK-së për të mbajtur gjurmë të kohës së pagesave.
4. Përfshirja në sistemin e listës së pagave (Ministria e Administratës Publike) e të gjitha
pagesave për individë (pagesat për pjesëmarrje në seancat e Kuvendit, të gjitha mëditjeve,
pjesëmarrjen në Universitet), përveç stafit të projekteve të donatorëve.
5. Shqyrtimi i të gjithë udhëzuesve dhe rregullave për menaxhimin e pasurive nga Thesari dhe
ofrimi i trajnimeve shtesë për organizatat buxhetore.
6. Si pjesë e delegimit të shpenzimeve, një ekip do të punojë me organizatat buxhetore për të
ofruar ndihmën në përmirësimin e spektrit të kritereve që kanë të bëjnë me menaxhimin
financiar, përfshirë këtu menaxhimin e pasurive.
7. Rritjen e frekuencës së parashikimeve të parasë së gatshme në baza ditore dhe javore, si dhe
koordinimin dhe shkëmbimin e raporteve të të hyrave dhe shpenzimeve me OB-të.
Implementimi i softuerit për menaxhimin e borxhit dhe trajnimin e stafit.
8. Implementimin e barazimit automatik të llogarive.
9. Standardizimin e terminologjisë së përdorur në raporte.
10. Sigurimi i dorëzimit të pasqyrave financiare nga organizatat buxhetore brenda afateve.
11. Avancimi i raportimit financiar me qëllim të gjenerimit të raporteve specifike sipas kërkesave
të përdoruesve specifik.
12. Trajnimi i zyrtarëve financiar të Organizatave Buxhetore në lidhje me kontabilitetin e sektorit
publik, raportimin dhe kontrollin e brendshëm.
Platforma 2 (vazhdim i Platformës 1 nr. 4)
1. Rritja e frekuencës së parashikimeve të parasë së gatshme në baza ditore dhe javore, si dhe
koordinimi dhe shkëmbimi i raporteve të të hyrave dhe shpenzimeve me OB-të.
Implementimi i softuerit për menaxhimin e borxhit dhe trajnimin e stafit.
20
2.6 PERSONELI DHE LISTA E PAGAVE E SEKTORIT PUBLIK
Situata ekzistuese
Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur disa përparësi në qasjen tonë ekzistuese ndaj Personelit dhe
Listës së Pagave të Sektorit Publik, përfshirë këtu: Azhurnim me kohë i listës së pagave për çdo muaj, para ekzekutimit të listës së pagave,
Rregullime të rralla retroaktive të listës së pagave.
Pavarësisht nga kjo, ekzistojnë disa mundësi për përmirësimin e menaxhimit të personalit dhe listës së
pagave, përfshirë këtu:
Kontroll më i mirë i shpenzimeve, duke pasur parasysh që pagesat rregullisht mbahen nga
Thesari për shkak të mbishpenzimeve që kanë të bëjnë me mungesës së marrjes parasysh të
ndarjeve buxhetore dhe alokimeve.
Përmirësimi i Kontrolleve të Brendshme, që ekzistojnë për ndryshimet në listë të pagave,
mirëpo shpesh dështojnë në sigurimin e mostejkalimit të alokimeve buxhetore ose kufijve të
numrit të punëtorëve.
Zhvillimi i lidhjes ndërmjet bazës të të dhënave të personelit dhe listës së pagave që
mund të formojë bazën për auditim.
Synimet e Reformës
Qëllimi ynë që të implementojmë një sistem të lidhur personelit dhe listës së pagave dhe mirëmbajtja
e lidhjes së tillë në nivel qendror me një softuer i cili është i menaxhueshëm dhe efektiv.
Veprimet e Reformës
Platforma 1
1. Administrimi i listës së pagave dhe vënia e bazës për shërbim profesional civil
(a) Menaxhimi i burimeve njerëzore në shërbimin civil, përfshirë këtu edhe reformat e pagave
dhe gradimit; dhe (b) Avancimin e sistemeve të TIK për menaxhimin e burimeve njerëzore (SIMBNJ dhe lista e
pagave). 2. Përmirësimin e menaxhimit të burimeve njerëzore në shërbimin thelbësor civil
3. Avancimin e sistemeve informative menaxheriale për burime njerëzore.
(a) Zhvillimi i një plani strategjik për menaxhimin e informatave të burimeve njerëzore dhe
riorganizimin e proceseve menaxhuese që kanë të bëjnë me BNj-në.
(b) Modifikimin e sistemeve aktuale informative dhe implementimin e sistemeve të
avancuara.
(c) Lidhja e sistemit të BNj-së dhe sistemit të pagave me sistemin e Thesarit (Free Balance).
Asistenca Teknike
Asistenca teknike do të ofrohet përmes komponentëve specifik të Projektit për Modernizimin e
Sektorit Publik i përkrahur nga Banka Botërore, që përfshinë:
Asistencën teknike për trajnimin dhe implementimin e reformave të pagave dhe gradimit në
shërbimin thelbësor civil.
Asistencën teknike për ndërtimin e kapaciteteve për implementimin e funksioneve kyçe të
menaxhimit të burimeve njerëzore (planifikimin e stafit, rekrutimin, promovimin dhe
vlerësimin e performancës). Ky aktivitet do të përfshijë zhvillimin e akteve nënligjore (p.sh.
për vlerësimin e performancës), udhëzuesit dhe doracakët, si dhe modulet e trajnimit për
funksionet e menaxhimit të burimeve njerëzore.
21
2.7 AUDITIMI I BRENDSHËM
Situata ekzistuese
Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur disa përparësi në qasjen tonë ekzistuese ndaj auditimit të
brendshëm, përfshirë këtu: 1. Auditimi i brendshëm i decentralizuar – 50 OB kanë krijuar Njësitë e Auditimit të
Brendshëm (NJAB) ku punojnë 84 Auditor të Brendshëm.
2. Doracaku i Auditimit të Brendshëm që siguron harmonizimin me Standardet dhe Praktikat
Profesionale Ndërkombëtare të Auditimit të Brendshëm.
3. Komisionet e Auditimit në 24 OB për të siguruar pavarësinë dhe mbrojtjen e auditorëve të
NjAB-ve dhe për të promovuar implementimin e rekomandimeve nga menaxhmenti i lartë.
4. Standardet ndërkombëtare dhe praktikat profesionale janë bazë e auditimit të brendshëm
dhe i përmbahen standardet SNPNAB dhe Kodin e Etikës të Institutit të Auditorëve të
Brendshëm.
5. Ndërmerret auditime sistematike të cilat janë gjithëpërfshirëse të bazuara në harmoni,
performancë dhe financa.
6. Auditimet sistematike të lidhura me procesin e vlerësimit të Kontrollit të Brendshëm për
vlerësimin e efektivitetit të funksionimit të tyre.
7. Auditimet financiare përfshijnë ekzaminimin dhe raportimin e pasqyrave financiare.
8. Planet e Auditimit implementohen për të përfshirë arsimim të vazhdueshëm profesional të
stafit të auditimit të brendshëm.
9. Dorëzimi i rregullt i raporteve të auditimit të brendshëm te menaxhmenti i lartë në pajtim
me ligjin
10. Raportet tremujore dhe vjetore për aktivitetet e auditimit të brendshëm në OB pranohen
nga Njësia Qendrore Harmonizuese
11. Implementimi i rekomandimeve nga Zyrtari Kryesor Administrativ i OB-së.
Pavarësisht, në qasjen tonë ekzistuese janë vërejtur edhe disa dobësi, përfshirë këtu.
Nuk ka auditim të brendshëm në 10 OB
Vetëm një auditor në 33 OB, është i pamjaftueshëm për funksionim efikas të auditimit të
brendshëm në kuptim të mundësive dhe kapacitetit për planifikim dhe menaxhim të Auditimit
të Brendshëm efektiv.
Mungesa e trajnimit për certifikim – kurset e trajnimit për auditim të brendshëm që janë
dhënë nga kompanitë ndërkombëtare nuk kanë ofruar certifikimin që kërkohet me Ligjin për
Auditimin e brendshëm.
Mungesa për implementim gjithëpërfshirës efektiv të Ligjit për Auditim të brendshëm dhe
të doracakut për Auditim të Brendshëm.
Kualitet i dobët i implementimit të rekomandimeve të auditorëve të brendshëm.
Funksionim joefektiv i NjAB në disa subjekte publike
Nuk ka zhvillim të vazhdueshëm profesional për zgjerimin e njohurive dhe shkathtësive të
auditorëve të brendshëm.
Mungesa e kuptimit të rëndësisë së rolit të Kontrollit të Brendshëm të Financave Publike
dhe Auditimit të Brendshëm nga menaxhmenti i lartë.
Synimet e Reformës
Synimi ynë i gjithëmbarshëm është të sigurojmë implementim efektiv të auditimit të brendshëm sipas
Ligjit për Auditim të brendshëm dhe në pajtim me standardet e pranuara ndërkombëtare.
Veprimet e Reformës
Për arritjen e këtij synimi ne do të ndërmarrim veprimet si më poshtë:
1. Zbatimi i ligjit të jetë i plotë.
2. Zbatim më të mirë të doracakut të AB-së (SNPNAB, kodi i etikës)
22
3. Kuptim i plotë i rolit të auditimit nga menaxhmenti – mbledhje, kontakte, trajnime
(afatshkurtër) dhe përkrahja e menaxhmentit për auditimin (pavarësia dhe kushtet e punës,
pagesa dhe kushtet tjera teknike)
4. Funksionalizimi i njësive efektive të auditimit në subjektet e sektorit publik
5. Certifikimi dhe licencimi i auditorëve të brendshëm (afatgjatë) dhe arsimimi pas certifikimit
dhe pas licencimit i vazhdueshëm profesional (afatgjatë)
Platforma 1
1. Rritjen e numrit dhe kualitetit të veprimeve të ndërmarra nga menaxhmenti i lartë i OB-ve për
zbatimin e rekomandimeve të dhëna nga auditori i brendshëm - rritje e kualitetit
2. Kontakte të vazhdueshme me menaxhmentin e lartë dhe me palët tjera relevante me qëllim të
funksionalizimit të mëtejmë të NjAB.
3. Certifikimi i AB-vë nga një organizatë ndërkombëtare e licencuar (brenda dy viteve)
4. Ndërtimi i kapaciteteve, rekrutimi i AB mbi 60 (brenda dy viteve)
5. Trajnimi i menaxhmentit të lartë në ngritjen e vetëdijes në lidhje me rëndësinë e Menaxhimit
të Financave Publike dhe Kontrollin e Brendshëm, përfshirë rolin e AB-së.
6. Përmbushja e plotë e standardeve SNPPAB
7. Zbatimi i planit vjetor bazuar në planin strategjik të AB-së
8. Funksionalizimi gjithëpërfshirës i Komisioneve të AB-së – rritjen e pavarësinë e auditorit dhe
masave për implementimin e rekomandimeve nga ana e menaxhmentit
9. Hartimi i Udhëzimeve Administrative për implementimin e Ligjit për AB, nga NJQH-ja
10. Rritjen e mëtutjeshme të shkallës së implementimit të rekomandimeve (mbi 55%)
Platforma 2
Krijimi i NjAB në ato BO ku ende nuk janë krijuar
Trajnime të vazhdueshme të AB për të rritur dituritë, aftësitë dhe kompetencat e tyre –
(zhvillimi i vazhdueshëm profesional pas certifikimit apo licencimit).
Mbulimi i OB me AB duke u fokusuar në çështje të sistemit të AB mbi 80%.
Përkrahja e Asistencës Teknike
Përpjekjet tona aktuale për përmirësimin e auditimit të brendshëm ndihmohen me përkrahje nga
donatorët, ku përfshihen:
Projekti "Përkrahja për përmirësim të mëtutjeshëm të AB-së dhe Qeverisjes Publike" i përkrahur nga
Komisioni Evropian - ZNKE, qershor 2009 deri qershor 2011. Komponentët kryesor të AB-së janë:
Përkrahja e NJQHAB në zbatimin e përgjegjësive sipas Ligjit mbi Auditimin e brendshëm.
Dizajnimi dhe paraqitja e programit të trajnimit për auditimin e brendshëm që shpie në
kualifikimin e certifikuar.
Dizajnimi dhe zbatimi i ciklit të pare të një Programi Hyrës për politikanët dhe shërbyesit e
lartë civil për administrim financiar.
23
2.8 PROKURIMI
Situata Aktuale
Në raportin PEFA 2009 thuhet se gjatë viteve të fundit është përforcuara korniza ligjore dhe
institucionale e prokurimit publik, mirëpo ka ende përmirësime që duhet të bëhen. Legjislacioni i
prokurimit publik ka përmirësuar pozitën tonë sa i përket përafrimit me direktivat e BE-së për
prokurim publik.
Ky legjislacion i jep kompetenca të prokurimit të gjitha autoriteteve kontraktuese, mirëpo
kompetencat e tilla fillimisht i jepen tri organeve qendrore të prokurimit publik: (1) Komisioni
Rregullativ i Prokurimit Publik, (2) Agjencia e Prokurimit Publik, dhe (3) Organi Shqyrtues i
Prokurimit Publik. Gjithashtu, Instituti i Kosovës për Administratë Publike është përgjegjës për
trajnimin dhe certifikimin e zyrtarëve të prokurimit dhe Zyra e Auditorit Gjeneral është përgjegjëse
për auditimin e jashtëm të të gjitha prokurimeve të bëra nga OB-të.
Raporti PEFA gjithashtu vë në dukje se mbi 80% e kontratave sipas vlerës janë dhënë përmes
ofertimit të hapur konkurrues, sipas të dhënave të ofruara. Pavarësisht, kjo shifër impresive duhet të
gjykohet dhe kuptohet në kuadër të mjedisit të gjithëmbarshëm të prokurimit në Kosovë. Në studimet
dhe raportet e prokurimit është vërejtur që:
Tregu nuk arrihet në mënyrë të mjaftueshme nga tenderimi publik
Kërkesa për kualifikim dhe dosje të tenderit komplekse dhe shumë ambicioze në lidhje me
kërkesat obligative për pjesëmarrje në procedurë të tenderit.
Monitorim i kufizuar nga Departamenti për Monitorim dhe Mbikëqyrje i KRPP-së –
kufizohet vetëm në kontrolle të rastësishme të kontratave të prokurimeve të përfunduara. Kjo
është vështruar si një dobësi e madhe në ligjin aktual. Zyra e Auditorit Gjeneral pakon e njëjtë
të prokurimit, mirëpo gjithashtu monitorojnë edhe fazën e zbatimit të kontratës.
Komunikim dhe bashkëpunim i dobët ndërmjet institucioneve qendrore të komunikimit
dhe/ose organizatave të operatorëve ekonomik.
Monitorim dhe zbatim jo i koordinuar i Ligjit për Prokurim Publik – duket i pakoordinuar
pasi që rolet e institucioneve qendrore nuk duket të jenë të qartësuara mirë.
Strukturë e rëndë për t'u kuptuar e pakove të prokurimit dhe procedimi i tyre merr kohë,
dhe gjithashtu janë panevojshëm konfuze për të dyja palët, autoritetet kontraktuese dhe
ofertuesit potencial.
Nuk ka modalitete dhe procedura rutinore për azhurnimin e ligjit ekzistues të prokurimit.
Niveli i trajnimit nuk i përmbush nevojat e Kosovës. Standardet ekzistuese, e nëse arrihen,
nuk i ofrojnë Zyrtarëve të Prokurimit shkathtësi adekuate për performancë efektive dhe
efikase.
Sistemi ekzistues i certifikimit përbëhet nga një kurs trajnimi 10 ditor i cili nuk është
ndryshuar për të përfshirë zhvillimet në prokurim. Kurset rifreskuese janë përsëritje e
trajnimit bazë.
Synimi i gjithmbarshëm i reformës
Ne kemi një iniciativë për përmirësimin e prokurimit publik që përkrahet nga asistenca teknike e
ofruar nga Bashkimi Evropian. Objektiva e këtij programi të reformës është për të siguruar
administrim të duhur të fondeve publike, transparencë dhe efektivitet të shpenzimeve publike,
nëpërmjet përmirësimit të kornizës të prokurimit publik për zhvillimin e një kornize qeverisëse të
organizuar mirë, efektive dhe transparente.
Aktivitetet e planifikuara të reformës
Pasi që në LPP janë gjetur gabime në përkthim që shkaktojnë konfuzicion dhe ankesa nga Autoritetet
Kontraktuese dhe Furnitorët, si prioritet të gjitha mospërputhjet do të ndryshohen në gjuhët përkatëse.
Veç kësaj, në LPP do të shtohen klauzola për ta bërë ligjin më afër Legjislacionit (Acquis) të BE-së
24
dhe do të përfshihen korrigjime në disa praktika restriktive. Formularët dhe shabllonët legjislacionit
sekondar janë shpesh të rënda dhe të plogëta. Do të bëhet shqyrtimi dhe thjeshtësimi i tyre.
Si shtesë ndaj këtyre veprimeve fillestare, ne synojmë që për përkrahjen e këtij programi të
ndërmarrim këto aktivitete:
1. Monitorimi i zbatimit të Ligjit për Prokurim Publik dhe azhurnimi për reflektimin e
zhvillimeve të shfaqura.
2. Rishikimi i legjislacionit dytësor për prokurim.
3. Rishikimi menaxherial dhe organizativ i KRPP-së dhe OShP-së.
4. Rishikimi i kapaciteteve të TI-së për KRPP dhe OShP, rekomandimet për përmirësime dhe
vlerësimi i realizueshmërisë për futjen në funksion të prokurimit elektronik (e-prokurimi).
5. Trajnimi në vend të punës dhe instruktimi për të përfshirit në procesin e prokurimit.
6. Rritjen e vetëdijes në qeveri, komunitetin e biznesit dhe shoqërinë civile për reformat në
prokurim publik
7. Zhvillimi gjithëpërfshirës i plan programit për trajnime në prokurim publik
8. Zhvillimi i një sistemi të certifikimit për zyrtarët e prokurimit publik.
Aktivitetet e cekura më lartë parashihen të ndërmerren brenda periudhës kohore 2009-2010. Një plan
i hollësishëm i veprimit me rezultatet e pritura është zhvilluar nga KRPP-ja, APP-ja, OShP-ja, Zyra
Ndërlidhëse e Komisionit Evropian në Kosovë dhe Instituti i Kosovës për Administratë Publike.
Shikoni Raportin Fillestar të Kontratës për Shërbime nr. 2008/169-890 të Projektit "Përkrahja e
Reformave në Prokurim Publik" për periudhën: 19 janar 2009 - 18 janar 2011, për një prezantim më
gjithëpërfshirës të veprimeve që do të ndërmerren.
25
2.9 AUDITIMI I JASHTËM
Situata ekzistuese
Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur disa përparësi në qasjen tonë ekzistuese ndaj auditimit të
jashtëm, përfshirë këtu: Mbulim më i madh i organizatave të audituara
Shpërndarja nëpërmjet internetit e raporteve të auditimit
Rekomandime të hollësishme të përfshira në raporte
Përgjigjet ndaj auditimeve të përfshira në raportin e Zyrës së Auditorit Gjeneral
Pavarësisht, ne mund të rritim nivelin e auditimit të jashtë duke adresuar çështje që janë të adresuara
edhe në raport, si më poshtë:
Vonesat ne publikimin e raporteve të auditimit
Reagim i kufizuar ndaj rekomandimeve në kuptim të implementimit me kohë
Synimet e Reformës
Zyra e Auditorit Gjeneral ka zhvilluar një Strategji të Përgjithshme Zhvillimore për zhvillimin e
funksionit të auditimit të brendshëm në kontekst të llogaridhënies. Në kuptim afatshkurtër, synimet
kanë qenë për të siguruar që raportet:
prodhohen me kohë për t’u përfshirë në ciklin buxhetor dhe ciklin e llogaridhënies;
janë të kualitetit të mjaftueshme dhe të prezantuara në mënyra më të thjeshta për lexuesin; dhe
janë më relevante për vendimmarrësit.
Një proces i ri i auditimit aktualisht është futur në përdorim për përfshirjen e auditimeve të
përkohshme. Kjo qasje është duke u zhvilluar përmes dialogut ndërmjet auditorëve dhe organeve të
auditimit dhe është duke shtyrë në përdorim një koncept parandalues për të shtruar rrugën për një
ndikim më të drejtpërdrejtë. Kjo do të përmirësojë mbulimin bazuar në një qasje më shumë të
orientuar në rrezik, bazuar në totalin e buxhetit BKK dhe pjesët tjera të fushëveprimit të ZAGJ-së.
ZAGj-ja është riorganizuar për të reflektuar këtë përqendrim të ri që është i lidhur me fusha specifike
të Menaxhimit dhe Kontrollit financiar dhe politikat shoqëruese.
Objektivat tjera janë qartësimi dhe sigurimi i kuptimit të rolit të Institucionit Suprem të Auditimit në
shoqëri demokratike; përforcimin e qeverisjes së mirë dhe llogaridhënies përmes bashkëpunimit të
mirë me Komisionin e Kuvendit për Mbikëqyrje të Financave Publike në kuadër të fushës së veprimit
dhe për zhvillimin e marrëdhënieve të punës ndërmjet ZAGj-së dhe hisedarëve kryesor.
Një parakusht i rëndësishëm për arritjen e këtyre objektivave është sigurimi i pavarësisë financiare
dhe financimin e mjaftueshëm në pajtim me kornizën ligjore të ZAGj-së dhe me një marrëveshje
ndërmjet Kosovës dhe BE-së që i mundëson ZAGj-së të kryej punët sipas pritjeve të komunitetit
kombëtar dhe ndërkombëtar.
Synimet afatgjata janë:
sigurimi i pronësisë së qëndrueshme kombëtare mbi standardet ndërkombëtare të njohura të
auditimit dhe praktikat e mira evropiane;
sigurimi i implementimit të Strategjisë së Përgjithshme Zhvillimore, standardeve të reja dhe
efikasitetit në proceset kryesore dhe ato përkrahëse;
sigurimi i maturisë në menaxhimin e të gjitha niveleve të organizatës;
sigurimi i një mbulimi vazhdimisht të përmirësuar të auditimit;
26
ndërtimi i një marrëdhënie të ngushtë llogaridhënëse ndërmjet Kuvendit dhe Auditorit
Gjeneral;
sigurimi i pavarësisë së Auditorit Gjeneral në praktikë; dhe
sigurimi i resurseve adekuate për të siguruar që ZAGj-i mund të kryej mandatin në mënyrë
efektive dhe efikase.
Veprimet e Reformës
Platforma 1 (sezoni i auditimit 2009/10)
1. Strategjia e Përgjithshme Zhvillimore dhe standardet fundamentale miratohen, "merren në
pronësi" dhe implementohen nga stafi
2. Sigurimi i afateve kohore të raporteve në kontekst të ciklit të rishikuar të auditimit që fillon
me auditimet e përkohshme gjatë vitit buxhetor ku bëhet përcjellja statusit të rekomandimeve
të mëhershme dhe ekzaminimin e sistemeve të menaxhimit financiar dhe kontrollit të
brendshëm para finalizimit të pasqyrave vjetore financiare.
3. Të sigurohet që fillimi i aranzhimit të binjakëzimit në muajin shtator 2009
a. të bazohet në përvojat e fituara deri më tani dhe qasjet e zhvilluara dhe të paraqitura
në Strategjinë e Përgjithshme Zhvillimore dhe standardet fundamentale.
b. të përqendrohet në intervenime të qëndrueshme në formë të instruktimit dhe
mentorizimit për të lehtësuar marrjen në pronësi të strategjive dhe standardeve të
gjithëmbarshme;
c. të jetë fleksible dhe e lidhur me nevojat operacionale dhe ndryshimet eventuale të
atyre nevojave.
Platforma 2 (sezoni i auditimit 2010/11)
1. Bërja e ndryshimeve në Ligjin për ZAGj-në për të garantuar pavarësi financiare të ZAGj-së si
dhe sigurimin e konsistencës në lidhje me ligjet tjera në fushën e MFP-së.
2. Përforcim i vazhdueshëm i mbulimit, kualitetit dhe relevancës (përqendrim më të madh te
treguesit e performancës dhe auditimin e performancës).
Asistenca Teknike
Auditimi i jashtëm ka përfituar nga projekti i asistencës teknike "Përkrahje e Mëtutjeshme për ZAGj-
në" (06/KOS01/06/05001), i financuar nga KE-ja, që mbulon periudhën tetor 2007 - korrik 2009. Ky
projekt në fazën finale është përqendruar në asistencën për ndërtimin e platformës së auditimit të
jashtë që mbulon si më poshtë:
Operacionet:
1. Raporti Vjetor i Performancës i prodhuar me kohë dhe me kualitet të mjaftueshëm që ka si
synim përforcimin e procesit të llogaridhënies ndërmjet Kuvendit dhe Auditorit Gjeneral dhe
të shtroj rrugën drejt një dialogu më të mirë për buxhet (i dorëzuar në muajin prill 2009);
2. Raportet Vjetore dhe opinione për shpenzuesit buxhetor, kualiteti i monitoruar, të qarta dhe
më miqësore për lexuesit (qershor - korrik 2009); me dy Raportet e para të Auditimit të
Performancës në Qershor 2009.
3. Raport Vjetor i Auditimit të Pasqyrave Financiare të BKK-së i prodhuar me kohë (i
sinkronizuar me procesin e përgjithshëm buxhetor dhe procesin e llogaridhënies për herë të
parë) dhe me kualitet të mjaftueshëm dhe më i fokusuar se më herët (në fund të gushtit 2009).
Dokumentet mbështetëse:
4. Standardet bazë (të gjitha në korrik 2009):
5. Doracaku i ndryshuar i Auditimit të Rregullsisë
6. Udhëzuesi për Auditim të Performancës
7. Korniza e Menaxhimit të Kualitetit
27
8. Kodi i Mirësjelljes i avancuar
9. Strategjia e Përgjithshme Zhvillimore
10. Politika e komunikimit
11. Fletushka për rolin dhe mandatin e auditimit të jashtëm publik.
Për momentin nuk ka asnjë AT. Përkrahja e mëtutjeshme financiare do të adresohet në lidhje me
funksionalizimin e një premise të dizajnuar mirë dhe në pronësi lokale për trajnim themelor të
auditorëve dhe për financimin e një Bordi Këshillëdhënës (kombëtar dhe ndërkombëtar) për Auditorin
Gjeneral. Në rast nevoje do të dizajnohen intervenime më specifike. Ende është shumë herët të
spekulohet për formën që mund ta marrë.
28
2.10 SHQYRTIMI NGA LEGJISLATIVI
Situata ekzistuese
Shqyrtimi nga legjislativi përqendrohet në dy fusha: ligji vjetor i buxhetit dhe raportet e auditimit të
jashtëm. Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur përparësi dhe dobësi në mënyrat se si Kuvendi
organizohet për kryerjen e këtyre funksioneve.
Procedurat të vendosura mirë për diskutimin e buxhetit nga Komisioni për Buxhet dhe
Financa.
Ekzistojnë rregulla të qarta për ndryshime të buxhetit brenda vitit.
Shqyrtim me kohë i raporteve të ZAGj-it nga Kuvendi dhe Komisioni për Buxhet dhe
Financa, brenda 2 muajve pas pranimit të tyre.
Pavarësisht, ekzistojnë dobësi në implementimin e funksionit të shqyrtimit, pjesërisht për shkak të
mungesës së kapacitetit teknike dhe në dobësitë e tilla përfshihen:
Përqendrimi i kufizuar në informatat e të hyrave dhe shpenzimeve në Ligjin e Buxhetit
Vjetor.
Kanë ndodhur rialokime të tepërta jashtë rialokimeve të planifikuara të përcaktuara gjatë
procesit të rishikimit të buxhetit
Shqyrtim i kufizuar dhe jo i afërt i raporteve të ZAGj-it
Dëgjime/diskutime të rralla të hollësishme të të gjeturave kyçe që mbulojnë vetëm disa
subjekte të audituara.
Veprimet e kufizuara të rekomanduara në raporte, në lidhje me çështjet kritike për fushat
që janë të interesit të madh për Komisionin;
Veprime të rralla nga OB-të në lidhje me rekomandimet
Përcjellja e kufizuar ose nuk ekziston fare
Synimet e Reformës
Synimi ynë është përmirësimi i kapacitetit analitik të Komisionit për Buxhet dhe Financa të Kuvendit,
për të siguruar marrje adekuate parasysh të ndikimit fiskal të ligjeve të reja dhe për rritjen e
llogaridhënies në menaxhimin e financave publike. Strategjia e gjithëmbarshme për Kuvendin dhe
Plani i Veprimit janë të dhëna në Planin Strategjik të Veprimeve të Kuvendit të Republikës së
Kosovës, nëntor 2008.
Veprimet e Reformës
Komisioni Parlamentar për Mbikëqyrjen e Financave Publike është krijuar si komision i ri me mandat
për mbikëqyrjen e shpenzimit të parasë publike nga të gjitha institucionet publike që financohen nga
buxheti i Kosovës. Ky Komision është në proces të themelimit. Ky komision do të merret me
raportin e ekzekutimit të buxhetit nga Qeveria (BKK, NjQH/MKF, Raporti Vjetor i Prokurimit, etj)
dhe me Raportin Vjetor të Auditimit. Gjithashtu do të merret me çështje të buxhetit dhe
llogaridhënies (emërimin e auditorëve dhe marrjen e qëndrimeve për buxhet) që kanë të bëjmë me
AGj dhe ZAGj-në.
Asistenca Teknike
GTZ-ja ka një projekt afatgjatë për përkrahje ne Komisionit për Buxhet dhe Financa të Kuvendit, deri
në vitin 2018. Ky projekt ka filluar dhe janë duke u përcaktuar komponentët e tij. Do të përfshijë
trajnimin e anëtarëve dhe zhvillimin e përkrahjes administrative dhe analitike.
29
Ambasada Britanike është duke përkrahur projektit ―Mbikëqyrja e Financave Publike në Kosovë" në
bashkëpunim me Institutin e Kosovës për Politika dhe Hulumtime Zhvillimore. Më 2 qershor 2009
është nënshkruar një memorandum mirëkuptimi ndërmjet Kuvendit të Republikës së Kosovës,
Qeverisë të Mbretërisë së Bashkuar dhe Institutit Kosovar për Hulumtim dhe Zhvillim të Politikave
(KIPRED) për avancimin e kapaciteteve të Komsionit Parlamentar për Mbikëqyrjen e Financave
Publike. KIPRED do të ofrojë asistencë teknike në ndërtimin e kapaciteteve të Komisionit.
30
2.11 KOORDINIMI I DONATORËVE
Situata ekzistuese
Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur disa përparësi në qasjen tonë ekzistuese ndaj koordinimit të
donatorëve në Kosovë, përfshirë këtu: Informata të pamjaftueshme në lidhje me ndihmën e donatorëve. Vlerësimet buxhetore
për disbursimin e ndihmës për projekte nuk ofrohen nga shumica e donatorëve për vitin vijues
fiskal të qeverisë dhe së paku 3 muaj para fillimit të vitit.
Raporte të vjetra të donatorëve për shpenzimet aktuale në bazën e të dhënave RIMS.
Pasi që PEFA është prodhuar, është themeluar Agjencia për Koordinimin e Zhvillimit dhe Integrime
Evropiane (AKZhIE) dhe ka filluar koordinimin me donatorët në nivel të sektorëve, ku si sektorë
fillestar janë shëndetësia, arsimi, ujërat, decentralizimi dhe reforma në administratën publike.
Gjithashtu ka filluar puna në platformën e bazës të të dhënave të donatorëve.
Synimet e Reformës
Zhvillimi i AKZhIE në një njësi për koordinim të donatorëve, e cila:
i lehtëson punën donatorëve në identifikimin e prioriteteve sektoriale dhe financimit
mirëmban bazën e të dhënave që ndihmon menaxhmentin dhe lehtëson raportimin e
asistencës së huaj nga qeveria.
rritë besimin e donatorëve në sistemet e qeverisë, dhe
përkrahë koordinimin e donatorëve nga Qeveria përmes rritjes së transparencës
Veprimet e Reformës
Platforma 1
- Ekspertë nga "Development Gateway Foundation" gjatë muajit shtator kanë përfunduar
vlerësimin e nevojave që duhet të adresohen nga kjo platformë e bazës të të dhënave për
koordinim efikas.
- Implementimi i këtij sistemi do të filloj në muajin tetor, pasi që të testohet mjedisi akomodues i
sistemit (hosting) e pastaj do të fillohet me trajnime për përdorim dhe administrim të tij.
- Pas fillimit të implementimit do të nënshkruhet një marrëveshje në lidhje me raportet dhe
periudhat e raportimit.
- Raporti në vitin e parë do të jetë më i përgjithshëm, me hollësi të mjaftueshme për aktivitetet e
donatorëve, lidhjen asistencës së huaj me KASh-in dhe PEAP, e që gjithashtu do të mundësoj
planifikimin për vitet e ardhshme.
Platforma 2
- Pas vitit të parë, sistemi do të përshtatet për të plotësuar kërkesat e Qeverisë për ofrimin e
informatave që do të nevojiten për planifikim dhe rregullim me prioritetet zhvillimore.
Platforma 3
- Inkorporimi i vlerësimeve të të gjitha programeve dhe projekteve të përkrahura drejtpërdrejtë dhe
në mënyrë të tërthortë, në dokumentacionin buxhetor.
Asistenca Teknike
Programi për Menaxhimin e Ndihmës (PMN) për Agjencinë për Koordinimin e Zhvillimit dhe
Integrime Evropiane (AKZhIE) është për përforcimin e menaxhimit dhe raportimit të Qeverisë për
asistencën e donatorëve dhe për përmirësimin e koordinimit të donatorëve. PMN-ja përpiqet të ngritë
më tutje besimin e donatorëve në sistemet e qeverisë dhe për të përkrahur koordinimin e udhëhequr
nga donatorët. Ky program do të rritë transparencën dhe llogaridhënien përmes futjes në përdorim të
një deponie të të dhënave për ndihmën dhe programet e ndihmës, për partnerët e zhvillimit dhe
ministritë e qeverisë. Kjo përkrahet nga USAID-i dhe KE-ja
31
3. AGJENTËT PËRGJEGJËS PËR IMPLEMENTIM DHE RAPORTIMI
Ky Plan Veprimi për MFP është përpiluar në bazë të diskutimeve të bëra me të gjithë hisedarët
relevant dhe informatave të siguruara nga ata. Plani i Veprimit paraqet aktivitetet e tyre, hisedarëve,
që janë relevante me temat e tyre përkatëse. Secila temë është në përgjegjësi të
Departamenti/Agjencisë ose Divizionit specifik të Qeverisë dhe Krerët e këtyre Departamenteve janë
përgjegjëse për implementim dhe raportim të progresit të reformave.
Në tabelën më poshtë janë të dhëna agjencitë të cilave u është dhënë detyra për implementimin e
Planit të Veprimit për MFP. Përgjegjësitë janë të ndara në primare dhe dytësore. Agjentët me
përgjegjësi primare janë drejtues dhe menaxhues të ndryshimeve brenda zonës tematike
(Departamenti i Buxhetit në MEF për Buxhetin Kredibil të Bazuar në Politika) ndërsa agjentët me
përgjegjësi dytësore lehtësojnë ndryshimet përmes implementimit (p.sh. ministritë e linjës) ose
mundësimit (p.sh. Kabineti i KM-së, ndryshimet ligjore nga MEF, promovimi i ndryshimit nga
qendra).
Një raport i ecurisë së punës për të gjitha veprimet do t’i dorëzohet Zëvendësministrit të Financave
(koordinatori i përgjithshëm i Planit të Veprimit për MFP) nga secili agjent primar implementues, për
çdo gjashtë muaj, përveç ZAGj-it dhe Kuvendit. Roli i Zëvendësministrit është
koordinues/mbikëqyrës e jo implementues.
Megjithatë, ne parashohim që menaxhimi dhe implementimi i Planit të Veprimit të jetë organik në
kuptim të asaj se do të jetë dokument i gjallë që do të pësojë ndryshime me kalimin e kohës gjatë
implementimit dhe zhvillimit të përgjegjësive.
Temat e Reformës Përgjegjësia Primare Përgjegjësia Sekondare
BUXHETIMI KREDIBËL I
BAZUAR NE POLITIKA
Departamentet e Buxhetit MEF, Kabineti i KM, Ministritë e
Linjës
ADMINISTRATA TATIMORE Administrata Tatimore e
Kosovës dhe Doganat
MEF, Kabineti i KM-së
DECENTRALIZIMI Departamenti për Politika dhe
Buxhete Komunale (DPBK)
MEF, MAPL, Kabineti i KM-së
Komisioni i Granteve
RREZIKU FISKAL Njësia për Politika dhe
Monitorim të NP-ve, DPBK,
Njësia Kosovare për Privatizim
MEF
EKZEKUTIMI I BUXHETIT,
KONTABILITETI DHE
MBAJTJA E EVIDENCAVE,
DHE KONTROLLI I
BRENDSHËM I FINANCAVE
PUBLIKE
Departamenti i Thesarit, Njësia
Qendrore për Kontroll të
Brendshëm Financiar
Ministritë e linjës
PERSONELI DHE LISTA E
PAGAVE E SEKTORIT
PUBLIK
Departamenti i Administratës të
Shërbimit Civil, Ministria e
Administratës Publike
Departamenti i Thesarit
AUDITIMI I BRENDSHËM Njësia Qendrore Harmonizuese Organizatat Buxhetore, MEF
32
e AB
PROKURIMI Komisioni i Pavarur për
Prokurim Publik
Organi Shqyrtues i Prokurimit,
Agjencia e Prokurimit Publik
AUDITIMI I JASHTËM Zyra e Auditorit Gjeneral Kuvendi i Kosovës
SHQYRTIMI NGA
LEGJISLATIVI
Kuvendi i Kosovës Kabineti i KM-së
KOORDINIMI I
DONATORËVE
Agjencia për Koordinimin e
Zhvillimit dhe Integrime
Evropiane
MEF, Kabineti i KM-së
33
Shtojca 1
PLANI I VEPRIMIT PËR MFP - Platformat dhe Matrica
PËRMBLEDHJE E QASJES SË PLATFORMAVE
Hyrje
Ky Plan i Veprimit për Reforma në Menaxhimin e Financave Publike (PVRMFP) adreson çështjet
aktuale të reformës së Menaxhimit të Financave Publike në Kosovë dhe ofron informatat anë lidhje
qëllimet indikative të aktiviteteve mbarëqeveritare, specifike ministrore dhe komunale të fazave të
mundshme të reformës (ose "Platformat"). Ky Plan është zhvilluar nga dhe për Qeverinë dhe do të
implementohet përmes funksioneve të Qeverisë dhe asistencës teknike të ofruar nga donatorët, që do
të sigurojë integrimin dhe uljen e dyfishimit të aktiviteteve të asistencës teknike. Plani i ardhshëm për
Modernizimin e Sektorit Publik i përkrahur nga Banka Botërore është një shembull i përkrahjes
konsistente me Planin e Veprimit që mbulon aktivitete të ndryshme përkatëse.4
Kosova përmes Planit të Veprimit është duke u angazhuar në një varg reformash dhe iniciativash të
reja të cilat kanë për qëllim të rezultojnë me praktika dhe aktiviteteve më të përforcuara të
menaxhimit financiar dhe të programeve. Në këtë dokument përshkruhet procesi i planifikimit dhe
implementimit të atyre reformave dhe iniciativave të reja.
Plani është zhvilluar në bazë të këtyre burimeve kryesore të inputeve:
Diskutime kumulative dhe të vazhdueshme me MEF-in, Qeverinë, ministritë dhe komunat, dhe
me donatorët, të cilat kanë identifikuar çështje të nivelit të politikave dhe teknik të MFP-së që
duhet adresuar.
Rezultatet e vlerësimeve të vitit 2007 dhe 2009 të Shpenzimeve Publike dhe Llogaridhënies
Financiare (PEFA). Procesi PEFA 2009 ka rezultuar me një raport i cili përmban elemente
specifike dhe ato mund të gjenden në këtë dokument të PVRMFP.
Rezultatet e diskutimeve të fokusuara me ministrinë në lidhje me pikëpamjet e tyre të MFP-së, e
posaçërisht sa i përket mënyrave të ndikimit të proceseve të MFP-së të Kosovës në aktivitetet e
tyre. Posaçërisht e rëndësishme në zhvillimin e këtij PVRMFP ishte identifikimi dhe zotimi në
adresimin e çështjeve të kombinuara të MFP-së, nga secila ministri.
Plani i Veprimit është i ndërtuar në 2 dimensione: Dimensioni ―Horizontal‖ mbarë qeveritar është i
bazuar në implementimin e rekomandimeve të PEFA-së që kanë të bëjnë me të gjitha Organizatat
Buxhetore të Kosovës dhe dimensioni ―Vertikal" që është i bazuar në veprimet prioritare të ministrive
specifike. Veprimet në kuadër të këtyre dimensioneve do të ndodhin në mënyrë paralele dhe faza
"platforma" me qëllim që të kemi efekte maksimale pozitive.
Qeveria në vitin 2008 ka nxjerrë dy Vendime Qeveritare të cilat:
miratojnë konceptin e reformave në MFP
kërkojnë nga organizatat buxhetore të Qeverisë (përfshirë këtu ministritë dhe komunat) që të
marri pjesë në mënyrë aktive në procesin e reformës së menaxhimit të financave publike, dhe
i japin udhëzime specifike MEF-it në lidhje me zhvillimin dhe implementimin e procesit të
planifikimit të veprimeve të reformës në MFP.
4 Komponenta 1: Përmirësimi I performancës së menaxhimit të financave publike në organizatat e përzgjedhura
buxhetore, përfshirë këtu prokurimin elektronik. Komponenta 2 - Përmirësimi i administrimi i listës së pagave
dhe vënia e bazës për shërbim profesional civil Komponenta 3 – rritja e sigurisë dhe efikasitetit të sistemeve
informative të qeverisë
34
Këto Vendime të Qeverisë në vitin 2009 janë avancuar përmes miratimit të procesit të PEFA-së dhe të
Planit të zhvilluar nga MEF-i. Veç kësaj, institucionet financiare ndërkombëtare dhe donatorët
bilateral kanë adresuar ofrimin e përkrahjes së përbashkët buxhetore në Buxhetin e Konsoliduar të
Kosovës (BKK).
Duke ndjekur një qasje – Qasjen e Platformave – që është zhvilluar dhe përdorur për fokusuar dhe
implementuar reformat dhe iniciativat e reja të nevojshme dhe fazore në MFP dhe administratë
publike, në vendet tjera të tranzicionit, koncepti i njëjtë është përdorur edhe në Kosovë si kornizë për
identifikimin, mbledhjen dhe koordinimin, dhe pastaj edhe monitorimin e fazave dhe progresit të
reformave dhe iniciativave të tilla të reja. Platformat shërbejnë si koleksion i aktiviteteve të
ndërlidhura dhe - aty ku është arritur progres i dukshëm - si nivele që Kosova duhet të arrij në rrugën
drejt arritjes së qëllimeve kombëtare (siç janë integrimet evropiane dhe të arriturat tjera kyçe). Edhe
pse arritja e plotë e secilës Platformë nuk është e domosdoshme për të filluar tjetra - Platformat janë të
ndërlidhura - është qartë se kapaciteti i rritur i cili sigurohet përmes kryerjes së suksesshme të secilës
Platformë do të përforcojë mundësitë e Kosovë për t'u përballur me sfidat e Platformës së ardhshme.
Platformat bashkërisht përpiqen të sigurojnë:
Buxhet kredibil që prodhon nivele të besueshme dhe të parashikueshme të resurseve
Lidhje më të mira ndërmjet politikave, planifikimit/implementimit/rezultateve të programit, dhe
buxheteve
Kontroll dhe llogaridhënie më të mirë
Integrim i informatave financiare/të performancës dhe të llogaridhënies
Më tej, aktivitetet e MFP-së të cilat kryhen në kuadër të Platformave duhet të përqendrohen në fushat
të cilat:
Janë të përqendruara në programe dhe funksional që janë prioritete të Qeverisë, ministrive dhe
komunave
Bëhen në bazë vertikale (në kuadër të ministrive dhe komunave specifike) ose në bazë horizontale
(mbarë-qeveritare)
Janë të arritshme në kuptim të resurseve të kufizuara
Janë të përshtatshme për nevojat e Kosovës
Janë të qëndrueshme në të ardhmen
Përkrahin lëvizjet e Kosovës drejt integrimeve evropiane
Përkrahin konceptet e Përkrahjes Buxhetore
Janë të lidhura me veglat e njohur dhe të dakorduara (PEFA, Deklarata e Prioriteteve Qeveritare,
KASh-i, etj)
Komponentët e Planit dhe Strategjitë
Baza e Mjedisit të MFP-së në Kosovë
Mjedisi i MFP-së në kuadër të të cilit është dizajnuar dhe implementuar plani është i bazuar në ligjin e
Kosovës si dhe në disa vite të aktiviteteve të MEF-it, ministrive të linjës dhe komunave në lidhje me
MFP. Mjedisi përbëhet nga:
Ligji për Menaxhimin e financave publike dhe përgjegjësitë (LMFPP)
Ligjet e Buxhetit Vjetor dhe publikimi i Buxhetit Vjetor përmbajnë ndarjet buxhetore vjetore dhe
kornizën operative për buxhet.
Korniza Afatmesme e Shpenzimeve (KASh) e cila ka për qëllim procesin e planifikimit 3 vjeçar
të buxhetit.
Procesi dhe raportet PEFA 2007 dhe 2009 (dhe rekomandimet) ofrojnë një vlerësim
gjithëpërfshirës dhe objektiv të përparësive dhe dobësive të MFP-së.
Procesi i vazhdueshëm buxhetor është pjesë aq bazike e strukturës së MFP-së sa që është e
shpërndarë në secilën pjesë të këtij Plani të Veprimit.
35
Udhëzuesi i MEF-it për Procesin e Planifikimit dhe të Buxhetit në Kosovë, dokumenti i parë i tillë
i prodhuar në Kosovë, ku ofrohet një pasqyrë gjithëpërfshirëse e tërë sistemit të MFP-së.
Sistemi i Thesarit në Kosovë është i përshkruar nga donatorët dhe vështruesit tjerë me pika të larta
pozitive dhe është mbështetet përmes doracakut të Thesarit.
Politikat dhe procedurat e auditimit (të brendshëm dhe të jashtëm) dhe rezultatet e tyre janë pjesë
kyçe të MFP-së dhe janë përgjegjësi të menaxhimit ditor, e të cilat ndahen nga degët ekzekutive
dhe legjislative të qeverisjes.
Platformat Indikative për Implementimin e Planit të Veprimit
PLATFORMA 1: NJË PROCES KREDIBËL DHE I QËNDRUESHËM I KRIJIMIT TË
POLITIKAVE PËR MFP
Qëllimet dhe objektivat e propozuar të kësaj Platforme:
Prodhimi i një kornize konceptuale të dakorduar dhe koncensuale dhe pastaj kornizën funksionale
për iniciativën e gjithëmbarshme të PVRMFP-së.
Riafirmimi i fokusit/vendosmërisë së Qeverisë në lidhje me atë se si e sheh vetën dhe të ardhmen
e Kosovës sa i përket menaxhimit të MFP-së dhe programeve, dhe lidhjes ndërmjet MFP-së dhe
ndjekjen e synimeve kombëtare/ministrive/komunale.
Fillimi i implementimit të aktiviteteve të MFP-së dhe menaxhimit të programeve
Strategjitë
Gjatë iniciativës së PVRMFP, krijimi dhe rifuqizimi i koncepteve në të cilat janë reciprokisht të
varura MFP-ja dhe arritja e synimeve kombëtare, të ministrive dhe komunale.
Angazhimi në mënyrë aktive i Kabinetit në punën e kësaj Platforme dhe në Platformat pasuse dhe
mbajtja e fokusit të vazhdueshëm në prioritet e Qeverisë, si dhe në realizueshmëri dhe
qëndrueshmëri.
Në mënyrë aktive të bëhet mbajtja e donatorëve të vetëdijshëm për aktivitetet e PVRMFP dhe për
të përdorur këtë vetëdije për të lehtësuar koordinimin e donatorëve
Planifikimi dhe fillimi i implementimit të aktiviteteve vertikale (me fjalë të tjera, në kuadër të
ministrive dhe komunave specifike) dhe aktivitetet horizontale (mbarëqeveritare)
PLATFORMA 2: PROCES KREDIBËL I ZHVILLIMIT TË BUXHETIT I CILI OFRON
RESURSE TË QËNDRUESHME DHE TË PARASHIKUESHME
Qëllimet dhe objektivat e propozuara të kësaj Platforme
Ngurtësimi dhe shtrirja e përmirësimeve të bëra deri më tani në formulimin e buxheteve vjetore
dhe operative të Kosovës
Përqendrimi specifik në rezultatet e vlerësimeve diagnostifikuese të buxhetit dhe për adresimin e
mangësive dhe sigurimin e efektivitetit të vazhdueshëm të aktiviteteve të suksesshme
Sigurimi i shfrytëzimit të procesit të buxhetit në mënyrë efektive dhe me disiplinë në përkrahjen e
politikave dhe proceseve të caktimit të politikave në Kosovë dhe për arritjen e synimeve
Strategjitë
Zhvillimi i pritjeve të qarta dhe valide të procesit të planifikimit dhe buxhetimit në radhët e stafit
ekzekutiv, menaxhues dhe punëtorëve
Zhvillimi i një vlerësimi real të mangësive në proceset e caktimit të politikave dhe proceset
buxhetore, në lidhje me synimin e ofrimit të resurseve të besueshme dhe të parashikueshme
Krijimi i bilancit ndërmjet pritjeve dhe kapaciteteve të sistemit (pas një vargu të përmirësimeve të
realizueshme)
PLATFORMA 3: EKZEKUTIM DHE KONTROLL ME E MIRË E BUXHETIT,
PËRFSHIRË KËTU KONTROLLET E BRENDSHME DHE LLOGARIDHËNIEN
Qëllimet dhe objektivat e propozuar të kësaj Platforme
36
Krijimi i qartë i rëndësisë së kontrollit efektiv buxhetor si një zgjatje e politikave dhe si metodë
për theksimin e MFP-së dhe menaxhimit efektiv të programeve
Krijimi i qartë i lidhjeve ndërmjet kontrollit të brendshëm dhe llogaridhënies efektive dhe
caktimit efektiv të politikave dhe vendimmarrjes efektive për programe
Sigurimi i mundësive për implementim të përhershëm të politikave dhe procedurave të
menaxhimit të orientuara nga rezultatet që janë të shtrira në të gjitha Platformat
Strategjitë
Rifuqizimi menaxhimit të buxhetit, dhe koncepteve të kontrollit të brendshëm dhe llogaridhënies
si aspekte rutinore të proceseve menaxhuese të ministrive, programeve dhe komunave
Qartësimi i lidhjeve ndërmjet monitorimit dhe vlerësimit të programit, kontrollit buxhetor të një
viti me proceset e planifikimit dhe zhvillimit të programeve të vitit pasues.
Ndërtimi i kapaciteteve të KIPA-së dhe organizatave përkatëse për përkrahjen e koncepteve dhe
integrimit të kontrollit të brendshëm dhe llogaridhënies
PLATFORMA 4: LIDHJE MË TË MIRA NDËRMJET POLITIKAVE DHE CAKTIMIT TË
PRIORITETEVE, MENAXHIMIT PËR REZULTATE TË PROGREMEVE, DHE
PLANIFIKIMIT E IMPLEMENTIMIT TË BUXHETIT
Qëllimet dhe objektivat e propozuar të kësaj Platforme
Fokusimi i vëmendjes ekzekutive të nivelit qeveritar dhe mbarëqeveritar dhe përkrahjen e
veprimeve të udhëhequra nga Qeveria në lidhjet kritike ndërmjet: krijimit të proceseve të caktimit
të politikave dhe caktimit të prioriteteve; matjes, monitorimit dhe vlerësimit të rezultateve të
programeve dhe shfrytëzimit të tyre në proceset e planifikimit të programeve; dhe në përcaktimin
dhe alokimin e resurseve në mënyrë racionale dhe transparente për arritjen e rezultateve të tilla
Sigurimi i mundësive për ridizajnimin teknik të funksioneve fundamentale të
politikave/menaxhimit financiar të domosdoshme për çfarëdo qeverie moderne
Strategjitë
Sigurimi i integrimit me reformat përkatëse të Administratës Publike (posaçërisht që kanë të bëjnë
me reformat organizative, sistemet e pagesave, etj)
Sigurimi që reformat dhe kapacitete për implementimin e tyre zhvillohen në mënyrë konsistente
Sigurimi i përkrahjes për zhvillimin/përdorimin e sistemeve informative që kanë të bëjnë me
programet
Fokusimi në proceset aktuale për kryerjen dhe lidhjen e caktimit të politikave, caktimit të
prioriteteve dhe menaxhimit të programeve, dhe identifikimin e fushave të përparësive si dhe
fushave që duhet të reformohen me anë të PVRMFP.
PLATFORMA 5: INTEGRIMI I PROCESEVE TË LLOGARIDHËNIES, SHQYRTIMIT
DHE CAKTIMIT TË POLITIKAVE SA I PËRKET MENAXHIMIT FINANCIAR DHE
MENAXHIMIT TË PERFORMANCËS SË PROGRAMIT
Qëllimet dhe objektivat e propozuar të kësaj Platforme
Sigurimi i bashkimit të punës dhe rezultateve të Platformave paraprake, iniciativave tjera të
reformës në administratë publike dhe projekteve relevante të asistencës teknike
Sigurimi i integrimit të realizueshëm dhe të qëndrueshëm të elementeve të veçanta të ndërtimit të
kapaciteteve mbarëqeveritare
Ndërtimi i pikëpamjeve të konsensusit për aspiratat e Qeverisë dhe donatorëve në lidhje me
funksionin mbarëqeveritar të Kosovës në fushat e PVRMFP
Strategjitë
Angazhimi i Qeverisë (përfshirë këtu ministritë dhe komunat), organizatat e jashtme, dhe
donatorët në vlerësimin real të progresit të derisotëm.
Theksimin e dobisë së rregullimeve të përkohshme/periodike të pritjeve të gjithëmbarshme të
iniciativës së PVRMFP gjatë kohës
37
Theksimi i fuqishëm i pritjeve realistike dhe matjeve të progresit në Qeveri, ministri, dhe nivele
komunale, si dhe dizajnimin e veprimeve korrigjuese
Krijimin dhe rifuqizimin e faktit se procesi i bashkimit i cili është adresuar në këtë Platformë
është i domosdoshëm për implementimin e metodave të njohura ndërkombëtarisht për menaxhim
efektiv të organizatës (dhe mbarë qeveritare).
Detajet dhe komponentët e secilës Platformë janë të paraqitur në matricën e Planit të Veprimit që
është dhënë në vijim.
38
NOTA
2009
dhe
lidhja
me PI-të
tjera
ARSYEJA
E NOTËS
SHKAKTARI I
DOBËSISË NIVELI REALISTIK VEPRIMET DHE PËRGJEGJËSITË PRIORITETI
PJESA A: KREDIBILITETI I BUXHETIT
PI-1
C
PI-11-
12
PI-16
PI-19
Devijimi i
aktualeve
kundrejt
buxhetit
është nga -
10.2% deri
17.2%
Mbibuxhetimi
Mungesa e qasjes
shumëvjeçare të
planifikimit
Prokurimi i dobët
(kapitalet)
Buxhetet që reflektojnë aftësi dhe kapacitet për
implementim të lidhen me liferime të arritshme
të shërbimeve
Qasje 2 pjesëshe: zhvillimi i lidhjes më të
ngushtë ndërmjet buxhetit dhe planifikimit
dhe përforcimi i kapacitetit për planifikimin
dhe menaxhimin e projekteve
Gjatë tremujorit të fundit të vitit 2009,
marrëveshja për veprimet që do të
implementohen në vitin 2010 dhe tutje
Veprimet e tilla që do të merren parash ndër
të tjerash të përfshijnë:
Rishikimi i Buxhetit nuk duhet të ketë
ndikim në bilancin e gjithëmbarshe¨m,
përveç në raste të posaçme të specifikuara
mirë siç janë tërmetet dhe krizat financiare.
Të përforcohet dhe të bëhet më efekti
mekanizimi monitorues në programin e
shpenzimeve kapitale dhe zvogëlimi i
alokimeve për shpenzime kapitale në rast të
nënshpenzimeve domethënëse
KM, Kabineti Qeveritar dhe MEF
I lartë. Shfrytëzimi efektiv i
fondeve të BKK-së është i
rëndësisë thelbësore për
zhvillim dhe besim më të madh
nga donatorët dhe investitorët
PI-2
A
Përbërja e
devijimit të
shpenzimev
e më pak se
5%
Nota mund të jetë rezultat i
fatit të mire e jo i gjykimit
të mire (shih PI-1)
Brenda 1 deri 2 viteve, dhe në të njëjtën kohë
varianca e devijimit të shpenzimeve të mos
tejkalojë devijimin e gjithëmbarshëm të
shpenzimeve parësore (të definuara në
indikatorin PI-2), në shkallën nën 3%.
Qasja 2 pjesëshe: zhvillimi i lidhjes më të
ngushtë ndërmjet buxhetit dhe planifikimit
dhe përforcimi i kapacitetit për planifikimin
dhe menaxhimin e projekteve
I lartë. Shfrytëzimi efektiv i
fondeve të BKK-së është i
rëndësisë thelbësore për
zhvillim dhe besim më të madh
nga donatorët dhe investitorët
39
PI-1 dhe
lidhjet
shoqërue
se
KM, Kabineti Qeveritar dhe MEF
PI-3
A
PI-1 dhe
lidhjet
shoqërue
se
Të hyrat
agregate të
realizuara
më të larta
se buxheti
ndërmjet
5% dhe 33%
Këtu sfidë do të jetë
parashikimi më i mirë i të
hyrave dhe mirëmbajtja e
një qëndrimi më të
kujdesshëm i cili është i
nevojshëm duke pasur
parasysh natyrën e burimit
të të hyrave. Kjo do të
mundësoj alokim më të
mirë të resurseve gjatë
fazës të planifikimit e jo
rritjen e alokimeve gjatë
fazës së ekzekutimit të
buxhetit. Reflektimi i
parashikimeve më të mira
të të hyrave në fazën e
planifikimit të buxhetit do
të mundësojë planifikim
më të mirë të inputeve të
nevojshme të arritur
nivelin më të mirë dhe më
efikas të ofrimit të
shërbimeve.
Si pikësynim do të duhej të ishte parashikimi sa
më i saktë i mundur i të hyrave dhe në anën
tjetër duke rënë më poshtë për të ulur pritjet në
lidhje me shpenzimet. Megjithatë, niveli i tillë
i parashikimit nuk do të jetë lehtë i arritshëm
duke marrë parasysh faktorë të ndryshëm
makroekonomik në Kosovë që ndikojnë këto
çështje dhe mjedisin aktual të paqëndrueshëm
ekonomik.
Mbajtja ose rritja e vëzhgimit të ekonomisë
botërore dhe të Kosovës për t'u përgatitur
për/minimizimin e ndikimeve në resurset e
Kosovës dhe si rrjedhim edhe kapacitetit të
saj për ofrimin e programeve publike
MEF
I mesëm. Ndikimi i ekonomisë
së dobët botërore në Kosovës
gjatë 1 deri 5 viteve të ardhshme
mund të jetë i ashpër nëse nuk
bëhen përgatitjet paraprake
PI-4(i)
A
Stoku i
vonesave në
pagesa është
i ulët
Objektivi i Thesarit është të vendosë pikë
kontrolli mbi OB-të për ekzekutim më efektiv
dhe efikas të BKK-së. Niveli i dëshiruar i
performances është që të gjitha OB-të të bëjnë
pagesën e obligimeve në përputhshmëri me
kontratat e nënshkruara. Me këtë do të arrihet
.
40
PI-16-17 disiplina financiare dhe shtohet efikasiteti në
kontrollin e brendshëm tek OB.
PI-4(ii)
B
PI-16-17
Të dhënat e
besueshme
dhe të plota
për gjendjen
e vonesave
gjenerohen
përmes
procedurave
rutinore së
paku në
fund të
secilit vit
fiskal.
Raste të mospërputhjes
ndërmjet asaj që raportohet
nga OB-të dhe SIMFK-së.
Jo të gjitha OB-të futin
datat e faturave në SIMFK
në kohën e pranimit të
faturës, por presin deri sa
të bëhet procesimi i
pagesës. Kjo ndikon në
prishjen e efektivitetit të
SIMFK-së si vegël për
monitorimin dhe matjen e
vonesave në pagesa
Një pjesë e këtyre pagesave të mbetura është për
projektet afatgjate (projektet kapitale) të cilat
paguhen pjesë-pjesë vazhdimisht deri në
përfundimin e projektit dhe rezultojnë si pagesa
të papaguara në fund të vitit. Pjesa tjetër ka të
bëj me mallra e shërbime, komunali e të tjera,
ku në bazë të raportit të gjeneruar nga SIMFK
del se nga momenti i pranimit të faturës deri në
procesimin e pagesës nga BQK tek furnitori -
procesi është më i gjatë se sa 30 ditshi i
paraparë me rregullore.
Të kërkohet nga kompania e SIMFK-së
(FreeBalance) që data e futurës të bëhet
fushë e obligueshme në sistem, në mënyrë
që të mbahen gjurmët e kohës së secilës
pagesë.
Departamenti i Thesarit – MFE
VEPRIMI
Platforma 1: Veprime deri më 31 dhjetor 2009
Plotësimi i Nenit 44 të Rregullit Financiar të Thesarit nr. 2 – Shpenzimi i parave publike, dhe atë: ZKP i OB-së është përgjegjës që të krijoj mekanizma të cilat mundësojnë regjistrimin
e faturave të pranuara dhe të përcjellë procedimin për pagesë të këtyre faturave (Neni 44 i Rregullit Financiar nr. 02 – Shpenzimi i parave publike). Me delegimin e shpenzimeve, organizatat buxhetore do të udhëzohen që në sistem të regjistrohet data e pranimit të faturës.
Thesari ka bërë kërkesë nga kompania e SIMFK-së që fusha e datës së faturës të jetë obligative në sistem. Pritet që kjo të realizohet deri në fund të këtij viti. Marrëveshje për veprimet e nevojshme për përmirësimin e buxhetimit kapital
Organizimi i mbledhjeve tremujore në OB për monitorimin e programit të shpenzimeve kapitale për shqyrtimin e progresit të projekteve kapitale dhe identifikimin e veprimeve për të
siguruar implementimin. MEF-i duhet përfaqësohet në këto mbledhje shqyrtuese. Ridizajnimi i ―rregullës fiskale‖ në konsultim me FMN-në e cila do vepronte si pikë krahasimtare në krijimin e buxhetit kredibël.
Aktivizimi i Komisionit Fiskal dhe për Buxhet të Qeverisë sipas një vendimi të mëhershëm të Qeverisë, për të gjurmuar zhvillimin e KASh-it dhe Buxhetit dhe për të këshilluar qeverinë
në lidhje me alokimin strategjik të resurseve. Kjo nuk është për marrjen e përgjegjësive të buxhetimit nga Ministri i Financave, por për të siguruar adresimin e prioriteteve sektoriale në
kontekst të formulimit të buxhetit të gjithëmbarshëm. Ndërmarrja e veprimeve për fuqizimin e kërkesave ligjore dhe procedurale për caktimin e kostos së projekt-ligjeve dhe politikave të reja para se të merren parasysh nga Qeveria.
Ristrukturimi i Departamentit të Buxhetit në pajtim me LMFPP dhe planin e MEF-it, dhe formalizimi i emërimeve ekzekutive.
Fuqizimi i Procesit Buxhetor (qarkoret, etj) me të cilin kërkohet analiza dhe parashtrimi i hollësishëm (PIP) i çdo projekt-propozimi të ri kapital ne pajtim me PI-12 (iv) më poshtë.
Finalizimi i nevojave për dizajnimin Sistemit për Menaxhimin e Zhvillimit të Buxhetit i cili përmirëson këtë vegël për menaxhimin e disiplinës fiskale agregate – përfshirë këtu
vlerësimet shumëvjeçare dhe tiparet për fuqizimin e kufijve shumëvjeçar.
Zhvillimi dhe fillimi i zbatimit të një mekanizmi për lidhjen e aktiviteteve të planifikimit strategjik në ministritë e linjës me KASh-in—duke synuar caktimin e duhur të kostos dhe
strategji realiste sektoriale që reflektojnë zgjidhjet e konsideruara të politikave në harmoni me PI-12(iii) më poshtë.
MEF-i përgatit dhe publikon raportin e ekzekutimit të buxhetit kapital, duke identifikuar progresion e arritur në ekzekutimin e buxhetit kapital (krahasimi i shpenzimeve aktuale dhe
obligimeve me ndarjet buxhetore dhe planin e parasë së gatshme).
41
MEF-i përgatit një raport të brendshëm për Ministrin dhe Qeverinë, ku identifikohet progresi aktual (financiar dhe fizik/praktik) i të gjitha projekteve të mëdha (mbi kufirin 50.000
euro). Shqyrtimi i këtij kufiri me fitimin e përvojës. Ligjet për Shërbimin Civil dhe pagat e shërbimit civil miratohen dhe zhvillohen aktet e duhura nënligjore – duke pasur parasysh ndikimin fiskal.
Platforma 2:
Rishikimi i pakos aktuale të ―prioriteteve‖ të Qeverisë para KASh-it, për të lehtësuar alokimin e resurseve shtesë të mangëta.
Implementim i një mekanizimi për përmirësimin e bashkëpunimit ndërmjet ministrive në kuadër të sektorit, gjatë zhvillimit të strategjive sektoriale në KASh.
Integrimi i plotë i proceseve të PIP-it në KASh.
Në kontekst të Buxhetit 2011, identifikimi i disa pilot-programeve për implementimin e kornizës së monitorimit dhe vlerësimit. Identifikimi i caqeve të performancës për këto
programe. KASh-i përfshinë caqet agregate fiskale në harmoni me "rregullën fiskale" të korrigjuar
Rishikohen pagat dhe gradimi – resurset fiskale si kufizime kyçe në dizajnin dhe implementimin e saj.
Lista e pagave bartet në Thesar.
Programi i ndërtimit të kapaciteteve në ministritë e linjës për analizimin, planifikimin dhe implementimin e projekteve.
Bëhet zbatimi i ndryshimeve funksionale në ministritë e linjës për të lidhur dhe përmirësuar planifikimin strategjik dhe buxhetimin.
Krijohet Njësia për Monitorim dhe Vlerësim në kuadër të Departamentit të Buxhetit.
Platforma 3:
Në kontekst të Buxhetit, identifikimi i disa pilot-programeve për implementimin e kornizës së monitorimit dhe vlerësimit. Identifikimi i caqeve të performancës të bazuara në outpute,
për këto programe. Për Buxhetin 2011-13 zbatohet identifikimi më i gjerë i caqeve të performancës. Rishikimi i pakos aktuale të ―prioriteteve‖ të Qeverisë para KASh-it, për të lehtësuar alokimin e resurseve shtesë të mangëta.
Implementim i një mekanizimi për përmirësimin e bashkëpunimit ndërmjet ministrive në kuadër të sektorit, gjatë zhvillimit të strategjive sektoriale në KASh.
Bëhet zbatimi i ndryshimeve funksionale në ministritë e linjës për të lidhur dhe përmirësuar planifikimin strategjik dhe buxhetimin (Rishikimi Funksional).
Platforma 4
Bëhet Shqyrtimi gjithëpërfshirës i Shpenzimeve Publike, si një vlerësim i njëhershëm i bazuar në zero i alokimit të shpenzimeve publike.
Vazhdimi i procesit të ShShP-së në shqyrtimet vjetore të ministrive, si pjesë e KASh-it dhe procesit buxhetor.
PJESA B. ÇËSHTJET KYÇE TË NDËRTHURJES: GJITHËPËRFSHIRJA DHE TRANSPARENCA
PI-5
A
PI-11-
12
PI-16-
Në të gjitha
dimensionet
është futur
në përdorim
plani
kontabël
dhe
klasifikimi i
buxhetit në
harmoni me
COFOG dhe
GFS2001 -
kategoritë
Klasifikimi funksional për
formulimin e buxhetit
aktualisht mund të
prodhohet vetëm në
mënyrë manuale, pasi që
struktura e kodimit të
―administratës‖ në një
ministri është e njëjtë sikur
"administrata‖ të ishte
funksion. Të gjitha OB-të qendrore
dhe lokale janë të
vetëdijshme për resurset e
tyre, mirëpo jo në nivelin
më të ulët primar të
Te mund të gjenerohen/prodhohen raportet e
buxhetit dhe të shpenzimeve nga SIMFK sipas
klasifikimit funksional, programor dhe
organizativ.
Zgjidhja e çështjes së kodeve mund të bëhet
përmes ndryshimit të Kodeve.
Departamenti i Thesari dhe i Buxhetit -
MEF
I lartë. Adresimi i problemit në
këtë kohë do të thjeshtësojë dhe
lehtësojë reformat teknike më
vonë.
42
18 PI-22
PI-24-
25
PI-23
ekonomike,
administrati
ve dhe
funksionale
(10) dhe
nënfunksion
ale.
shërbimeve. Planifikimi i
buxhetit në BDMS-së
bëhet vetëm në nivel të
programit. Në vitin 2008
janë bërë ndryshime në
planin kontabël të SIMFK-
së për të mundësuar
planifikimin e buxhetit në
nivel të njësive primare të
shërbimeve, mirëpo ende
mbetet të përdoren. VEPRIMI deri në fund të tremujorit të 4-të të vitit 2009
Duhet të merren masa për të përmirësuar cilësinë e kodimit të kodeve funksionale dhe ekonomike për të qenë në harmoni të plotë me COFOG dhe GFS.
Grupi Punues për të rishikuar Strukturën e planit kontabël e në veçanti Strukturën e kodeve ekonomike dhe prezantimi i shqyrtimit të planit kontabël deri më 30 nëntor 2009. PI-6
B
PI-12-
13
PI-22-24
Ofrohen
gjashtë nga
9
dokumentet
e dhëna si
standard.
Dokumentet që mungojnë
në veçanti janë të lidhura
me realizimet e viteve të
mëhershme dhe asetet
financiare
Disa elemente të indikatorit 6 mund të
përmirësohen/plotësohen në një afat 1-3 vjeçar,
dhe të avancohen në kualitet më të lartë të
prezantimit në dokumentacion buxhetor.
Megjithatë, buxheti aktual do të mund të
prezantohej në format të njëjtë sikurse edhe
buxheti i propozuar ndërsa që pasqyra e aseteve
financiare do të mund të ekstraktohej nga
Pasqyrat Vjetore Financiare dhe t’i
bashkëngjitet KASh-it dhe Dokumentit
Buxhetor. Sqarimi i implikimeve buxhetore të
iniciativave të reja apo programeve mund të
pasurohet me analiza më të thella të ndikimeve
buxhetore.
Dokumenti i buxhetit duhet të ketë një tabelë
përmbledhëse të shpenzimeve duke krahasuar
buxhetin e miratuar, buxhetin e rishikuar dhe
realizimin për vitin e kaluar. Sa i përket vitit
vijuese, duhet të caktohet dallimi ndërmjet
projeksioneve buxhetore duke u bazuar në i)
vazhdimin e politikave ekzistuese, ii) miratimin
e politikave të reja dhe iii) paraqitjen e
Zhvillimi i
kapacitetit shtesë
për
gjenerimin/mbled
hjen dhe ofrimin e
të dhënave
themelore
makroekonomike
dhe buxhetore.
Plotësimi i këtij
dimensioni është
organizimi i të
dhënave
ekzistuese në
formatin e
kërkuar
Tabelat e buxhetit
duhet të
reflektojnë
transparencë
MEF dhe OB-të
I mesëm. Adresimi i problemit në këtë kohë do të
thjeshtësojë dhe lehtësojë reformat teknike më vonë.
43
projeksioneve të konsoliduara.
Platforma 1:
Përgatitja dhe publikimi i dokumentacionit të plotë për buxhetin 2010 – 2012 në pajtim me LMFPP. Kjo duhet t’i prezantohet Qeverisë dhe Kuvendit dhe më pastaj të publikohet sa
më shpejtë që është e mundur. Përfshirja e të gjitha të hyrave vetanake të nivelit qendror në procesin e planifikimit buxhetor dhe në tabela.
Përfshirja e klasifikimit COFOG në dokumentet buxhetore dhe SIMFK.
Përfshirja e përllogaritjeve të rezultateve financiare të NP-ve si një pozicion informues në pasqyrat financiare të Thesarit.
Sigurimin i publikimit të të gjitha raporteve të Thesarit, përfshirë këtu raportet tremujore dhe raportet e shpenzimeve kapitale.
Shqyrtimi i listës së informatave të parapara në LMFPP për përfshirje në librin e buxhetit, për të marrë parasysh përfshirjen e KASh-it në procesin e planifikimit të buxhetit dhe
implementimit të saj. Platforma 2:
Përfshirja e vlerësimeve të financimit të donatorëve në dokumentacionin buxhetor.
Përfshirja e rezultateve financiare të NP-vë në pasqyrat financiare të BKK-së – si shënim.
Platforma 3:
Përgatitja e dokumentacionit buxhetor dhe pasqyrave financiare që përfshijë të gjitha të dhënat NP-ve dhe sektorit të donatorëve – si shtesë ndaj sektorit të Qeverisë së
Përgjithshme. Ofrimi i rezultateve të pilot-raporteve të monitorimit dhe vlerësimit, për qeverinë dhe kuvendin.
Platforma 4
Publikimi i dokumentit të performancës vjetore ku paraqitet performanca e programeve të qeverisë në bazë të outputeve/rezultateve përfundimtare. PI-7(i)
A
PI-17
Nuk ka fonde
ekstra-
buxhetore
Pa fonde ekstra-buxhetore Shmangia e shfrytëzimit të fondeve
ekstra-buxhetore do të parandalonte
krijimin e problemit.
MEF dhe OB-të
I ulët. Problemi nuk është i
pranishëm, prandaj të mbahet
politika aktuale
PI-7(ii)
A
PI-17
D1
Të gjitha fondet
e kanalizuara
përmes
Qeverisë
evidentohen në
raporte fiskale
Vazhdimi i zbatimit të suksesshëm të Llogarisë
së Vetme të Thesarit për arkëtimin dhe
shpenzimin e parave publike. Në këtë drejtim
do të shqyrtohet me kujdes propozim-
legjislacioni i ri që do të parashtrohet për
aprovim.
I ulët. Problemi nuk është i
pranishëm, prandaj të mbahet
politika aktuale
PI-8(i) Me LFPL janë
krijuar rregulla
transparente
PI8 (i) dhe (iii): Niveli i tanishëm i
performancës vazhdon. Të dy dimensionet kanë
Komisioni për Grante të merre
përgjegjësinë për të siguruar zbatim
I mesëm. Problemi mbetet
këmbëngulës
44
A
dhe financim i
sigurt për
ofrimin e
shërbimeve të
standardeve
minimale nga
qeveritë lokale
dhe këto janë
zbatuar në
buxhetin e
komunave për
vitin 2009
të bëjnë me kornizën legjislative që rregullohen
financat komunale. MEF-i gjatë tërë procesit
buxhetor duhet të synojë që të sigurojë zbatimin
e plotë të dispozitave ligjore - duke filluar nga
alokimi i granteve ndërqeveritare deri në
raportimin e gjendjes fiskale të qeverisë lokale.
objektiv dhe transparent të parimeve të
LFPL.
Sekretariati i Komisionit të Granteve të
mbahet llogaridhënës për përkrahje
profesionale, teknike dhe analitike në
implementimin e sistemit të granteve.
Qeveria të sigurojë disponueshmëri dhe
besueshmëri të Sistemeve të nevojshme
Informative Menaxheriale të cilat janë si
bazë ose sigurojnë inpute për
përcaktimin e granteve.
Një proces i certifikimit të kapacitetit të
komunave për menaxhim financiar duhet
të krijohet para bartjes së disa
përgjegjësive shtesë.
Ministri i MEF-it, MAPL dhe
komunat
PI-8(ii)
D
Procesi
buxhetor
komunal për
vitin 2009 ka
demonstruar
dobësi sa i
përket
shpërndarjes
nga autoritetet
buxhetore
qendrore të
informatave të
besueshme dhe
në kohë të
duhur për
financimin
komunal, që
Përcaktimi i
transfereve
përfundimtare është i
ndikuar nga vendimet e
marra në minutë të
fundit dhe në baza ad
hoc për politikat
PI-8(ii): Niveli i dëshiruar minimal i
performancës duhet të sigurojë që komunat të
furnizohen me informata të besueshme në lidhje
me alokimin e transfereve qeveritare para
fillimit të procesit të tyre të hollësishëm
buxhetor. Praktika e tillë duhet të sigurojë
harmoni me kërkesat për notën B. Arritja e
notës A në një periudhë afatgjatë është e
këshillueshme dhe e realizueshme.
Konsiderohet si i realizueshëm niveli i lartë i
performancës së MEF-it në menaxhimin e
financave komunale, përfshirë këtu sistemin e
granteve dhe proceset e buxhetit komunal.
Qeveria duhet që vendimet në lidhje me
kufijtë dhe me çështjet tjera të KASh-it
t'i marrë më shpejtë, në mënyrë që
veprimet dhe vendimet pasuese nga
autoritetet komunale të bëhen duke lënë
kohë të mjaftueshme për implementim.
MEF, Kabineti Qeveritar, MAPL dhe
komunat
I lartë. Kapacitetet e komunave
nuk mund të rriten pa vendime
përkrahëse të këtij lloji
45
kanë ndikuar në
procesin
buxhetor
komunal.
PI-8(iii)
A
PI-23-25
Informatat
fiskale të
komunave
konsolidohen
në raporte
tremujore të
ekzekutimit të
buxhetit dhe në
pasqyrat vjetore
financiare.
Mbajtja e politikave dhe procedurave
aktuale
I ulët. Problemi është nën kontroll,
përmes shfrytëzimit të politikave
dhe procedurave aktuale
Veprimet e rekomanduara (afatshkurtra dhe afatgjata)
PI-8 (i) – në proces:
- Sekretariati i Komisionit të Granteve të marrë rolin e përkrahjes teknike dhe analitike për Komisionin e Granteve, përfshirë këtu edhe përgatitjen për Komisionin e Granteve të
vlerësimit të harmonisë së alokimit të granteve me sistemin e rregullave të krijuar me LFPL para finalizimit të ciklit të zhvillimit të buxhetit komunal
- Komisioni i Granteve të sigurojë zbatimin e tërësishëm me transparencë të plotë të rregullave të LFPL.
- Sekretariati i Komisionit të Granteve të publikojë rregullisht vendimet e marra nga Komisioni për Grante
- Përforcimi i rolit, kapacitetit dhe llogaridhënies së Sekretariatit të Komisionit për Grante ndaj Ministrit të Financave dhe Komisionit të Granteve (p.sh. futja në përdorim e raportimit
tremujor të Sekretariatit te Ministri).
- Para se komunave t’i jepet autoriteti për huamarrje, Auditori Gjeneral duhet të nxjerrë auditime të pakualifikuara të raporteve financiare të komunave për dy vite të njëpasnjëshme. - Në të ardhmen, duhet të zhvillohet një mekanizëm për certifikimin e kapacitetit të komunave për menaxhim financiar. PI-8(ii) – në proces:
- Transferet ndërqeveritare të merren parasysh në kornizën afatmesme fiskale, me korrigjime ose rregullime që mund të bëhen gjatë procesit të KASH-it dhe të përfshira në procesin e tillë
(me fjalë tjera, Qeveria të përmbahen nga vendimet ad-hoc në lidhje me politikat të cilat ndikojnë shpërndarjen ose alokimin e transfereve).
- Në ligjet e zbatueshme, siç është LMFPP, të përfshihen dispozita që specifikojnë orarin për shpërndarjen e informatave të besueshme dhe me fuqi detyrimore për alokimin e transfereve
ndërqeveritare për njësitë e pushtetit lokal.
- MEF në kuadër të aktiviteteve dhe proceseve të brendshme t'i përmbahet dhe të respektojë të gjitha aspektet e kalendarit të buxhetit komunal, për të siguruar që zyrtarët komunal të
fillojnë me kohë procesin buxheto dhe të kenë kohë dhe informata të mjaftueshme për të kryer të gjitha procedurat e nevojshme të brendshme gjatë procesit të zhvillimit të buxhetit.
Gjithashtu është e rëndësisë thelbësore që Kuvendet Komunale të jenë në gjendje të shqyrtojnë dhe aprovojnë propozim-buxhetet komunale brenda kornizës kohore të definuar me ligj
(përfshirë këtu edhe pjesëmarrjen e qytetarëve). PI-8(ii) – në proces:
- Vazhdimi i zbatimit të rregullave dhe procedurave të Sistemit Informativ Menaxherial Financiar të Kosovës për komunat.
- Sigurimi i përfshirjes të të dhënave të konsoliduara fiskale të komunave në raportet periodike financiare dhe buxhetore të lëshuara nga Departamenti i Thesarit. PI-9(i) NSh-të
raportojnë te
Njësia për
Monitorimin e NP-Ekzistojnë dy kategori të ndërmarrjeve publike: 1.
Ndërmarrjet Qendrore Publike (NQP) ku Qeveria e
Përkrahja e
zhvillimit të
I mesëm. Problemi aktualisht është i përmbajtur, mirëpo
46
C
AKM-ja për
çdo tre
muaj, ndërsa
NSh-të që
janë nën
administrim
direkt
auditohen.
Nuk
prodhohet
raport i
konsoliduar
dhe nuk ka
ndonjë
raport në
lidhje me
rrezikun
gjithëmbars
hëm fiskal NP-të
aktualisht
nuk
praktikojnë
raportimin
te MEF-i
ve është themeluar
rishtazi dhe
aranzhimet e reja
për qeverisje
korporative në NP
janë në proces të
implementimit.
Kosovës është aksionare, dhe 2. Ndërmarrjet Lokale
Publike, ku komunat janë aksionare (NLP).
NQP-të raportojnë tek Njësia për Politika dhe
Monitorim të NP-ve (NjPMNP) e krijuar rishtazi në
kuadër të Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave. NP-
të përfshijnë ndërmarrjet siç janë: Aeroporti, Posta dhe
Telekomunikacioni, Ujërat, Ngrohja Qendrore dhe
Ujitja, etj.
mëtejmë të
veprimeve
është në
vazhdim e
sipër, si dhe
për ZAGj-in.
MEF-it, AKP
dhe NP/NSh-
të
duhet të monitorohet për t'iu shmangur përkeqësimit.
Platforma 1:
Mbledhja, sistemimi dhe publikimi i informatave në lidhje me pozitën financiare të sektorit të NP-ve.
Në KASh-in e ardhshëm të bëhet identifikimi i rreziqeve që kanë të bëjnë me NP-të.
Njësia e re do të filloj me trajnime si dhe me lëshimin e akteve nënligjore. (është e rëndësisë së madhe të ekzistojë bashkëpunim më i mirë i mundshëm me të gjitha NP-të dhe të
sigurohet se Bordet e NP-ve janë funksionale). Platforma 2:
Përfshirja e rezultateve financiare të NP-vë në pasqyrat financiare të BKK-së – si shënim.
Implementimi i qasjes së menaxhimit të rrezikut në NP – një sistem gjithëpërfshirës për identifikimin dhe menaxhimin e rreziqeve financiare të NP-së. Raportimi i rregullt në komisionit
ndërministror për NP-të. PI-9(ii)
A
Korniza
ligjore nuk i
lejon
Qeverive
Lokale të
hyjnë në
borxhe
Korniza aktuale ligjore nuk lejon qeveritë lokale të
hyjnë në kurrfarë borxhi, që do të krijonte obligime
fiskale për qeverinë qendrore.
Ligji për Borxhe (draft) do të rregullojë përgjegjësitë,
kriteret dhe kufijtë për borxhet komunale. Parashihet
që borxhi komunal ti nënshtrohet miratimit paraprak
me shkrim nga Ministria e Financave, gjersa një
aprovim i tillë nuk do të përbëjë garanci, e as në ndonjë
Zhvillimi i
Ligjit dhe
rregulloreve
për
implementimi
n e tij.
I lartë. Ligji për Borxhe do të rregullojë përgjegjësitë, kriteret
dhe kufijtë për borxhet komunale.
47
mënyrë tjetër të përbëjë ndonjë detyrim për qeverinë
rreth pagesës së borxhit. Borxhi komunal nuk do të
paraqes obligim direkt ose indirekt të Qeverisë, përveç
në rastet kur Ministri i MEF-it nënshkruan ndonjë
garanci me shkrim.
Platforma 1
Të diskutohet dhe të qartësohet se nxjerrja e auditimeve financiare të pakualifikuara nga Auditori Gjeneral për tri vite të njëpasnjëshme është parakusht që komunat të hyjnë në borxhe.
(Megjithatë, drafti i ligjit të borxheve është miratuar nga qeveria dhe aktualisht është në Kuvend për diskutim dhe miratim).
Në të ardhmen, duhet të zhvillohet një mekanizëm për certifikimin e kapacitetit të komunave për menaxhim financiar. PI-10
B
PI-11-
12
PI-23
Publiku
furnizohet
me katër
nga gjashtë
pjesë të
informatave.
Në vitin 2009 nuk
janë dhënë dy pako
të dokumenteve –
ligji i buxhetit
vjetor dhe
informata për
njësitë primare.
Ndryshimet në politikat dhe procedurat e
informimit mund të bëhet pa ndonjë problem
të madh dhe vënia në dispozicion e
informatave shtesë mund të rrit besimin e
publikut.
MEF, Zyra e Auditorit Gjeneral,
Komisioni Rregullativ i Prokurimit
Publik
I lartë. Një ndryshim relativisht
I thjeshtë në disponueshmërinë
e informatave do të rrisë
besimin e publikut ndaj
qeverisë.
VEPRIMI
Përmirësimi i disa elementeve brenda 1 viti, siç janë: përgatitja dhe prezantimi i dokumentacionit vjetor të buxhetit brenda afateve - disa kategori të buxhetit të përmbajnë më shumë
informata të hollësishme - dhe të prodhohen buletine me informata të tilla për informimin e hisedarëve relevant. Përpjekjet afatgjata për ndërtim të kapaciteteve nevojiten për të krijuar
informata speciale komplekse dhe të dedikuara për grupe të ndryshme të hulumtimit.
Platforma 1:
Gjatë periudhës 2009-2010, publikimi si më poshtë:
- Dokumentacioni i buxhetit vjetor (Buxheti 2010),
- Raportet e ekzekutimit të buxhetit gjatë vitit
- Pasqyrat e fund vitit
- Raportet e Auditimit të Jashtëm, dhe
- Dhëniet e kontratave
Platforma 2:
Vënia në dispozicion e informatave për fondet e dhëna në nivel të njësive primare.
PJESA C. CIKLI BUXHETOR
C(i): BUXHETIMI I BAZUAR NË POLITIKË
48
PI-11(i)
B
PI-8(ii)
PI-12
Për
përgatitjen e
buxhetit,
OB-të kanë
pasur në
dispozicion
4 javë e jo 6
sa
preferohet.
Ka pasur
probleme
tjera sa i
përket kohës
në
dispozicion
për
komunat.
Për derisa kalendari i
buxhetit është i krijuar e i
cili mundëson formulim të
buxhetit me kohë, nxjerrja,
nxjerra e qarkoreve
buxhetore nuk ka qenë në
harmoni me kalendarin.
I lartë. Është i rëndësisë
thelbësore kredibiliteti i procesit
buxhetor ndaj publikut, OB-ve
dhe donatorëve.
PI-11(ii)
C
PI-8(ii)
PI-12
Për qeverinë
qendrore
janë nxjerrë
3 qarkore
buxhetore
dhe për
komunat
janë nxjerrë
2, mirëpo
përfshirja e
kabinetit
nuk është
bërë me
kohë.
Udhëzuesit nuk janë
ndjekur dhe përfshirja e
kabinetit ka qenë nën
nivelin optimal
Një kalendar buxhetor që do t’iu ofronte një afat
kohor prej së paku 4 javësh OB-ve për
parashtrimin e propozimeve/kërkesave
buxhetore para MEF-it mund të jetë si rregull e
parvjetshme. Megjithatë, duke marrë parasysh
që procesi buxhetor kërkon nga OB-të të bëjnë
edhe dorëzime tjera të dokumentacionit (sikur
është rasti për KASH, rishikim) është shumë e
nevojshme që procesi të fillojë sa më herët gjatë
vitit në ofrimin e informacioneve lidhur me
orientimet prioritare dhe informacionet
makroekonomike. Një deklarim më i
hollësishëm dhe me kohë i Kabinetit Qeveritar
është faktorë kyç në respektimin e kalendarit
buxhetor të dakorduar.
Theksimi i nevojës për rritjen e afateve
kohore për marrjen e vendimeve në lidhje
me KASh-in, kufijtë, etj dhe për t'iu
përmbajtur koncepteve të disiplinës
buxhetore.
Kabineti Qeveritar, MEF dhe ministritë e
linjës
I lartë. Është i rëndësisë
thelbësore kredibiliteti i procesit
buxhetor ndaj publikut, OB-ve
dhe donatorëve.
PI-11(iii)
Buxheti
2008 është
aprovuar me
një vonesë
Aprovimi i vonshëm i
buxhetit në vitin 2008
Legjislativi aprovon buxhetin para fillimit të
vitit fiskal si në vitin 2009 e që nuk ka ndodhur
I lartë. Është i rëndësisë
thelbësore kredibiliteti i procesit
buxhetor ndaj publikut, OB-ve
49
B
PI-12
dhe PI-
27
prej 2
muajve për
shkak të
kërkesës së
qeverisë së
re për
rishikim.
në vitin 2008. dhe donatorëve.
PI-12(i)
C
PI-11
PI-23
PI-27
Dokumenti i
KASH-it
2009-2011
paraqet
parashikimi
n 3 vjeçar
(në baza
vjetore) të të
hyrave dhe
shpenzimev
e, por ende
jo në baza
rrokullisëse
(të
përsëritshme
vit-pas-viti).
Ofrohet një
pasqyrë e
shpenzimev
e sipas
funksionit
mirëpo nuk
bëhet
projektimi i
tyre për të
ardhmen.
Paraqet
shpenzimet
sektoriale të
projektuara
vjetore sipas
Dokumenti i KASh-it
(qershor) është një input
për caktimin e kufijve të
ministrive dhe ndryshohen
nga shifrat e buxhetit të
muajit dhjetor, për të cilat
nuk jepet shpjegim.
Kufijtë e paraqitur në
qarkoren e dytë buxhetore
kanë qenë të natyrës
shumëvjeçare dhe sistemi
i PIP-it është krijuar për të
pranuar projekte
shumëvjeçare dhe kufijtë
shumëvjeçar. Në
dokumentacionin e
buxhetit të dorëzuar në
Kuvend janë përfshirë
edhe vlerësimet e hershme
të projekteve kapitale të
financuara në vitin 2009.
Mirëpo, në
dokumentacionin e
buxhetit nuk janë përfshirë
vlerësimet e hershme të
programeve periodike dhe
financimi i projekteve
kapitale të planifikuara për
vitet e ardhshme.
Përfshirja e vlerësimeve të hershme për
shpenzimet periodike në dokumentacionin e
buxhetit.
Kabineti Qeveritar dhe MEF
I lartë. Është i rëndësisë
thelbësore kredibiliteti i procesit
buxhetor ndaj publikut, OB-ve
dhe donatorëve.
50
shpenzimev
e rrjedhëse
dhe kapitale,
ku kjo e
fundit
zbërthehet
sipas
projekteve
që duhet të
financohen
nga
donatorët si
prioritet ose
tjetër.
PI-12(ii) Kosova nuk
hyn në
borxhe,
mirëpo
duhet të bëj
parashikime
për borxhin
e mundshëm
që mund të
rezultojë
nga
marrëveshja
me Serbinë.
Në MEF
është punuar
për të
zhvilluar
kapacitetet
për
strategjinë e
borxheve
dhe analizën
Zhvillimi i Ligjit dhe rregulloreve për
implementimin e tij.
I lartë. Situata duhet të
vëzhgohet që nga data e fillimit
të zbatimit të Ligjit me qëllim të
parandalimit të problemeve
pasuese.
51
e
qëndrueshm
ërisë së
borxhit. Në
vitin 2008
është bërë
një analizë e
e borxheve
dhe është
instaluar një
softuer për
analizimin e
borxhit i cili
përdoret nga
Departamen
ti për
Menaxhimin
e Rrjedhës
së Parasë së
Gatshme
dhe Borxhit.
PI-12(iii) Në
dokumentin
e KASh-it
jepet një
deklaratë e
misionit dhe
një
përshkrim i
situatave
ekzistuese,
si dhe
synimet e
sektorit,
mirëpo këto
nuk janë
Strategjitë e sektorit bëhen
nga njësia teknike që
mbështetet me kontratën e
KE-së për SZhK-në me
inpute të ministrisë së
sektorit, dhe reflektojnë
kapacitete më të fuqishme
analitike të njësisë për
SZhK e cila ka edhe
përkrahje konsulente.
Ministritë e sektorit nuk do
të jenë në gjendje që në
mënyrë të pavarur të bëjnë
prodhimin e strategjive të
tilla të sektorit, gjë që
Pjesa e madhe e sektorëve të kenë strategji që
përmbajnë kosto shumëvjeçare të shpenzimeve
periodike dhe kapitale. Përcjellja e strategjive
me plane konkrete të veprimit brenda secilës
njësi buxhetore, ministri/agjenci dhe në kuadër
të njësive për planifikim strategjik në një afat
kohor 3-5 vjeçar.
Theksimi i nevojës për rritjen e afateve
kohore për marrjen e vendimeve në lidhje
me KASh-in, kufijtë, etj dhe për t'iu
përmbajtur koncepteve të disiplinës
buxhetore.
Nevoja për të theksuar lidhjen ndërmjet
KASh-it, strategjive sektoriale në nivel të
ministrive dhe procesit buxhetor
I lartë. Është i rëndësisë
thelbësore kredibiliteti i procesit
buxhetor ndaj publikut, OB-ve
dhe donatorëve.
52
uniforme në
aspektin e
cilësisë ose
qartësisë.
pasqyrën një dobësi të
ministrive të sektorit në
fushën e planifikimit dhe
përgatitjes së buxhetit.
PI-12(iv)
D
PI-11
PI-23
PI-27
PIP bën
vlerësimin e
projekteve
sa i përket
realizueshm
ërisë së
mundshme.
Në praktikë
nuk merren
parasysh
ndikimet e
kostos
periodike në
buxhetet
pasuese dhe
mungesa e
strategjisë
koherente të
sektorit
nënkupton
zhvillimin e
projekteve
në kushte
izolimi.
Ka pasur projekte në
shëndetësi që janë
implementuar, por që është
dashur të mbyllen pasi që
buxheti nuk ka qenë në
gjendje ti mbështes kostot
pasuese operative. PIP-i
nuk është i integruar në
KASH duke qenë në fakt
një listë e projekteve e
udhëhequr nga qendra.
Duhet të bëhet modifikimi i Nenit 22 të LMFPP
për të kërkuar dokumentacion mbështetës për
shpenzimet kapitale në buxhetin vjetor [për t’u
raportuar në Tabelën IV për projektet kapitale].
Duhet të përdoret gjuha apo formulimi si më
poshtë: a) programi kapital duhet të përbëhet nga
projekt-propozimet kapitale për vitin vijues dhe
për dy vitet pasuese fiskale. Për aq sa është
praktike dhe duke pasur parasysh nevojat
emergjente, programi kapital reflekton
prioritetet, projektet dhe nivelet e shpenzimit të
propozuara në dokumentet e buxhetit kapital të
dorëzuara më herët, me qëllim që të sigurohet
një mekanizëm i besueshëm afatgjatë i
planifikimit për Kuvendin dhe organizatat
buxhetore. Devijimet nga prioritetet e tilla duhet
të identifikohen dhe të shpjegohen; b) një deklaratë të qëllimit të secilit projekt;
c) një deklaratë për lokacionin e propozuar,
sipërfaqen apo madhësinë, dhe përllogaritjen e
kohëzgjatjes së projektit;
d) përllogaritja e kostos totale të projektit dhe
kostos për secilin vit të implementimit të
projektit;
e) burimin dhe llojet e fondeve të propozuara;
dhe
g) përllogaritjen e kostove të vazhdueshme
operative buxhetore dhe/ose kursimet që
rezultojnë nga projekti, përfshirë këtu:
Theksimi i nevojës për rritjen e afateve
kohore për marrjen e vendimeve në lidhje
me KASh-in, kufijtë, etj dhe për t'iu
përmbajtur koncepteve të disiplinës
buxhetore.
Nevoja për ndarjen e fazave të planifikimit
dhe ekzekutimit të procesit të miratimit të
buxhetit kapital për të parandaluar fillimin e
projekteve kapitale pa përcaktim të duhur të
kostove apo pa financim.
Në buxhetet vjetore duhet të specifikohen
shpenzimet kapitale dhe rrjedhëse që kanë të
bëjnë me projektet kapitale.
I lartë. Është i rëndësisë
thelbësore kredibiliteti i procesit
buxhetor ndaj publikut, OB-ve
dhe donatorëve.
VEPRIMI
Nevojitet edhe më tutje të intensifikohet ngritja e kapaciteteve planifikuese, në veçanti në përgatitjen e projekt-propozimeve për Investime Publike. Një ndërlidhje e mirë e veprimeve të
planifikimit strategjik , afatmesëm dhe vjetor është i domosdoshëm. Funksioni i koordinimit të aktiviteteve me procesin buxhetor duhet të ndërmerret nga Departamenti i Buxhetit në
MEF.
Ndarja e fazave të planifikimit dhe ekzekutimit të investimeve publike të propozuara për të parandaluar fillimin e implementimit të projekteve të paekzekutueshme, të pafinancuara, nën
financuara ose me kosto të caktuar në mënyrë jo të duhur. Alokimit të jepet vetëm pasi që të përfundohet planifikimi dhe përgatitja e projektit.
53
Buxhetimi duhet që gradualisht (me zhvillimin e kapaciteteve dhe aftësive) të kaloj nga buxhetimi i bazuar në inpute në buxhetim të bazuar në outpute që do të arrihet brenda një
periudhe kohore reale, fillimisht duke inkorporuar deklaratat e misionit, objektivat dhe synimet dhe lidhjen e deklaratave të politikave me planet dhe buxhetet.
Njësitë e planifikimit/buxhetit/ekzekutimit në kuadër të ministrive-agjencive duhet të ndërtojnë një komunikim/bashkëpunim aktiv së pari në një proces të brendshëm buxhetor dhe
pastaj me MEF/Qeverinë dhe akterët tjerë . Si rrjedhim i gjithë këtyre veprimeve do të duhej të stabilizohen procedurat dhe sistemet, për fuqizimin e proceseve formale dhe për të
ndjekur orarin e planifikimit dhe përgatitjes së buxhetit.
Departamenti i Buxhetit/MEF menjëherë të duhet të përvijëzoj strukturën, rolet dhe përgjegjësitë e tij. Shqyrtimi i sistemit informativ për përgatitjen e buxhetit dhe zhvillimi i
mëtutjeshëm i BDMS-së është ndërmarrë për të plotësuar nevojat (siç është zhvillimi i sistemit të buxhetit). Një njësi e fuqizuar e teknologjisë informative dhe zhvillimit të sistemeve
do të mund të kontribuonte mjaftë në procesin buxhetor dhe ndërlidhjen me sistemet tjera në MEF/MPS, etj. Ekziston nevoja për përforcimin e kapaciteteve për vlerësimin e implikimeve buxhetore të iniciativave, ligjeve ose programeve të reja të propozuara, e posaçërisht nëse ekziston nevoja
në rritje për harmonizimin e ligjeve.
Kabineti Qeveritar duhet të kërkojë dhe përkrah fuqizimin e proceseve formale buxhetore. Procesi i përgatitjes së KASH të lidhet me procesin buxhetor si proces rutinor vjetor.
Kapacitet njerëzore në ministri/agjenci buxhetore duhet të zhvillohen. Funksioni i planifikimit strategjik duhet të krijohet në kuadër të njësive buxhetore e jo domosdo përmes krijimit të njësive të reja për këtë qëllim.
Sa i përket procesit të vendimmarrjes dhe rekomandimeve për investime publike, krijimi i një Komisioni për Investime Publike duhet të bëhet sa më parë. Rekomandime më specifike
në lidhje me këtë janë ofruar gjatë fazës së dytë të Programit të Investimeve Publike. Organizatat përgjegjëse kryesore në zbatimin e këtyre rekomandimeve janë Kabineti Qeveritar, Ministria e Ekonomisë dhe Financave dhe organizatat buxhetore.
Kuvendi dhe komisionet përkatëse të tij, duhet ta fuqizojnë kërkesën për zbatimin e veprimeve të pajtuara me Qeverinë në Planin e Veprimit për Reformën e Menaxhimit të Financave
Publike, por edhe të zhvillojnë kapacitetet teknike të shqyrtimit të legjislacionit të propozuar me ndikime buxhetore, shqyrtimin e detajuar të ligjit vjetor buxhetor nga komisionet përkatëse.
Sfera e vëzhgimit të legjislativit duhet të mbulojë në mënyrë më përmbajtjesore politikat fiskale, KASh-in, prioritetet afatmesme dhe detajet e të hyrave dhe shpenzimeve.
Platforma 1:
Buxhetimi i bazuar në politika (si shtesë ndaj veprimeve të dhëna më lartë për "kredibilitetin" e Buxhetit)
Aktivizimi i Komisionit Fiskal dhe për Buxhet të Qeverisë sipas një vendimi të mëhershëm të Qeverisë, për të gjurmuar zhvillimin e KASh-it dhe Buxhetit dhe për të këshilluar qeverinë
në lidhje me alokimin strategjik të resurseve.
Implementimin e një sistemi të ―vlerësimeve rrokullisëse".
Kërkimi i dorëzimit të të dhënave në lidhje me kostot e vazhdueshme periodike të projekteve të reja kapitale të financuara në Buxhetin 2010.
Shqyrtimi i objekteve të SIMFK-së për zotime dhe obligime shumëvjeçare dhe trajnimin e ministrive të linjës për rritjen e transparencës dhe lehtësimin e planifikimit të projekteve.
Publikimi i qarkores ku jepen hapat e ministrisë së linjës për t'u ndërlidhur me planifikimin strategjik mbarëqeveritare në KASh deri në prill 2010.
Platforma 2:
Buxhetimi i bazuar në politika (si shtesë ndaj veprimeve të dhëna më lartë për "kredibilitetin" e Buxhetit)
Mbledhja, analizimi dhe publikimi i të dhënave në lidhje me kostot e vazhdueshme periodike të projekteve kapitale.
Modifikimi i BDMS-së si vegël për menaxhimin e vlerësimeve të hershme shumëvjeçare në baza rrokullisëse - përfshirë këtu dhe kufijtë e fuqizuar.
Trajnimi si dhe instruktimit i ministrive kyçe të linjës në lidhje me planifikimin shumëvjeçar dhe ekzekutimin.
PJESA C. CIKLI BUXHETOR
C (ii). PARASHIKUESHMËRIA DHE KONTROLLI NË EKZEKUTIMIN E BUXHETIT
PI-13(i) Ligje të
ndryshme për
Me kalimin e kohës ATK dëshiron që të arrijë Nevojitet trajnim për implementimin e
veprimeve kyçe në Planin Strategjik të
I lartë. Kjo gjithashtu do të rritë
të hyrat dhe besimin e
54
A
PI-14-15
tatime janë të
publikuara dhe
mund të
shkarkohen nga
uebfaqja e
Qeverisë. Nuk ka
dispozita për
përjashtime
diskrecionare.
notën "A" në të gjitha fushat.
Në kuptim afatshkurtër është e realizueshme që
të kemi note ―A‖ në 13(i).
Administratës.
MEF, Administrata Tatimore
donatorëve dhe tatimpaguesve.
PI-13(ii)
C
Dy agjencitë
tatimore kanë
programe për
edukimin e
tatimpaguesve në
kuadër të të
cilave bëhet
prodhimi i
dokumenteve për
të drejtat dhe
obligimet.
(a) nuk ka një njësi të
dedikuar në zyrat
qendrore për ofrim të
vendimeve publike
dhe të obligueshme, si
dhe për interpretime të
avancuara të ligjit; (b)
tatimpaguesit thonë që
stafi heziton të ofrojë
vendime me shkrim;
dhe (ci) thuhet
gjithashtu që stafi nuk
ka shkathtësitë e
nevojshme për
interpretim të ligjit.
Arritja e notës "A‖ në 13(ii) në periudhë
afatshkurtër nuk është e mundur, mirëpo nota
"B" duhet të jetë e arritshme në 1 vit dhe një
"A" brenda 1 deri 2 vitesh shtesë.
Nevojiten trajnime për implementim.
Zhvillimi i një njësi të specializuar për
interpretime në zyrën qendrore.
I lartë. Kjo gjithashtu do të rritë
të hyrat dhe besimin e
donatorëve dhe tatimpaguesve.
PI-13(iii)
B
Proces tre-fazor i
ankimit - i
brendshëm, i
pavarur dhe
pastaj në
Gjykatë.
Ekzistojnë shqetësime
që procesi i
brendshëm i ATK-së
për ankesa ka
mungesë të integritetit
pasi që vetëm disa
vendime janë marrë
në favor të
tatimpaguesit.
Sipas sistemit të notimit të PEFA-së, për 13(ii)
është shumë e vështirë të arrihet diçka më
shumë se "B" pasi që shumica e vendimeve për
ankesa do të jenë në favor të ATK-së pasi që
shumë tatimpagues parashtrojnë ankesave
vetëm për të shtyrë kohën për shlyerjen e
borxhit të tyre tatimor. Përcaktimi i
vlefshmërisë së Vendimeve të ATK-së për
ankesa nuk mund të bëhet vetëm duke
ekzaminuar shkallën e mbështetjes pa
Nevojiten trajnime për implementim.
Mund të merret parasysh që nga
tatimpaguesi të paguhet një pjesë e tatimit të
kontestuar.
I lartë. Kjo gjithashtu do të rritë
të hyrat dhe besimin e
donatorëve dhe tatimpaguesve.
55
përcaktuar validitetin e tyre.
Ankesat bëhen në mënyrë të pavarur, mirëpo
stafi i ATK-së ka nevojë për trajnime më të mira
për analizimin e rasteve dhe përpilimin më të
mirë të opinioneve.
Veprimet e rekomanduara (afatshkurtra dhe afatgjata)
Platforma 1
P-13 (i) – 1) Sigurimi që të gjitha ligjet tatimore të jetë të plotësuara më tutje me akte nënligjore të cila ofrojnë shpjegime të qarta të mënyrës në të cilën ATK do të implementoj dispozitat e
përgjithshme.
P-13(ii) – 1) Të kërkohet që të gjitha mendimet këshilluese me shkrim mbi çështjet e interpretimit të ligjit ose çështjet teknike të aprovohen nga Menaxherët dhe të shpërndahen në
komponentët e terrenit vetëm nga stafi menaxherial, për tu siguruar se ligjet po implementohen në mënyrë uniforme në të gjitha zyrat regjionale dhe për të gjithë tatimpaguesit.
P-13(ii)-4) Korrigjimi dhe freskimi i ―Manualit mbi tatimet në Kosovë‖ për të pasqyruar ligjet e reja, aktet nënligjore, shpjegimet dhe procedurat deri më 30 qershor 2010.
P-13(iii) - 2) Zhvillimi i mbledhjeve të punës me shkrim për zyrtarët e ankesave në mënyrë që vendimet e tyre të ankesave të jenë në formë standarde dhe të ofrojnë shpjegime të qarta për
vendimet e ankesave dhe bazat për këto vendime.
Platforma 2
P-13(ii) – 2 Të sigurohet trajnim për Udhëheqësin e Ekipit për funksionin e shpjegimeve për të gjitha aspektet e të gjitha ligjeve tatimore, të caktohen pritje të caktuara për mësim dhe
zhvillim.
P-13(ii) – 3) Ofrimi i trajnimit plotësues mbi ligjet tatimore për të gjithë personelin e tatimpaguesve dhe trajnimi i tyre mbi zbatimin e ligjeve të reja që janë publikuar
P-13(ii)-5) Modifikimi i strukturës organizative të zyrës kryesore për të krijuar divizionin e interpretimit.
P-13(iii) -1) Ofrimi i trajnimit plotësues mbi ligjet tatimore për zyrtarët e Ankesave dhe trajnimi i tyre në zbatimin e ligjeve të reja që janë publikuar
PI-14(i)
D
Procesi i
regjistrimit varet
plotësisht nga
regjistrimi i
bizneseve në
MTI.
Nota në PEFA 2009
zemërgjerë. (i)
integritet i dobët i të
dhënave të MIT,së, të
cilat nuk i janë
nënshtruar një procesi
rigoroz të verifikimit;
(ii) mungesa e
azhurnimit sistematik
të të dhënave të MIT-
së në ATK; (iii)
mungesa e masave të
zbatimit për të
Me kalimin e kohës ATK dëshiron që të arrijë
notën "A" në të gjitha fushat.
Niveli i realizueshëm i performancës
(afatshkurtër dhe afatgjatë):
Arrija e notës "B" në 14(i) është e mundshme
brenda një viti pasi që regjistrimin i
tatimpaguesve nga ATK-ja është paraparë të
filloj më 1 korrik 2009. Nëse kjo
implementohet me sukses atëherë ―A‖ do të jetë
e arritshme deri në korrik 2011, kur ATK-ja do
Duhet të krijohet NIT unik i kontrolluar nga
Autoritetet Tatimore dhe me mundësi
krahasimi me të dhënat e MTI-së dhe
informatat tjera siç janë llogaritë bankare.
MEF, Administrata Tatimore
I lartë. Kjo gjithashtu do të rritë
të hyrat dhe besimin e
donatorëve dhe tatimpaguesve.
56
siguruar përmbushjen
e obligimeve të
bizneseve për
regjistrim; dhe (iv)
ndarja e numrit të
regjistrimit të biznesit
për secilin aktivitet
biznesor, ku si
rezultat tatimpaguesit
individual kanë pasur
shumë numra.
të ketë një sistem efektiv të regjistrimit i cili i
mundëson ATK-së që të ketë kontroll në bazën
e tatimpaguesit të tij.
PI-14(ii)
C
PI-13-15
Në kuadër të
ligjeve aktuale
dhe procedurave
tatimore të ATK-
së parashihen
sanksione për
mos deklarim dhe
për mospagim të
tatimeve në kohë.
Ka vonesa nga ana e
gjykatave në
ekzekutimin e
vendimeve për
arkëtim. Importuesit
i shmangen pagesës
së detyrimeve
doganore duke
vazhduar biznesin e
tyre përmes
kompanive të reja të
regjistruara, me
legjitimet të ri ligjor
të regjistruar në emër
të personave të tjerë
që pajisen me numrin
e ri të biznesit (nga
MTI), me certifikata
të reja të TVSh-së
(nga ATK) dhe me
certifikata të reja të
eksportit-importit.
Arritja e notes ―B‖ në 14(ii) brenda një viti
është i mundur meqë ATK implementon
strukturën e ndryshuar të ndëshkimeve të
autorizuar me ligjin e plotësuar mbi
Administratën Tatimore dhe Procedurat. Kjo
mund të ngritët në ―A‖ kur ATK të fitojë
përvojë më të madhe në regjistrimin e
tatimpaguesve dhe zbatimin e strukturës së
ndëshkimit.
Sistemi i gjykatave të bëhet efektiv sa i
përket mundësisë së fundit për arkëtimin e
detyrimeve të pashlyera.
I lartë. Kjo gjithashtu do të rritë
të hyrat dhe besimin e
donatorëve dhe tatimpaguesve.
PI-14(iii) Administrata
Tatimore
Funksioni i auditimit
nuk menaxhohet në
Arritja e notes ―B‖ në 14(iii) është e mundur
brenda një viti kur ATK të ketë funksional një
Përzgjedhja e rasteve për auditim duhet të
reflektojë më mirë analizën e rrezikut dhe
I lartë. Kjo gjithashtu do të rritë
të hyrat dhe besimin e
57
C
PI-15
përpilon planin e
auditimit që
parasheh numrin
e auditimeve
tatimore që
planifikon ti
përmbushë gjatë
vitit. Doganat
përdorin softuerin
me analizë të
rrezikut për
inspektime fizike
dhe auditime pas
zhdoganimit.
mënyrë aktive nga
selia a Administratës
Tatimore dhe
hulumtimeve dhe
analizave të rrezikut
iu jepet vëmendje
joadekuate.
Disa anëtarë të stafit
kanë mungesë të
shkathtësive dhe
trajnimit për të bërë
auditime të të
avancuara
sistem të vlerësimit të rrezikut të kontrollit. Kur
të krijohet njohuria në shfrytëzimin e sistemit
dhe identifikimin e segmenteve më me rrezik të
popullacioneve të tatimpaguesve dhe në njohjen
e popullacioneve të përgjithshme të
tatimpaguesve, planet vjetore të kontrollit do të
sigurojnë mbulesë të mjaftueshme të
popullacionit (brenda shtrëngimeve të stafit).
Nota "A" është e arritshme në këtë aspekt
brenda tri viteve.
roli i selisë dhe zyrave regjionale duhet të
reflektojë më mirë planet e auditimit.
Trajnimi i auditorëve dhe përmirësimi i
metodave të auditimit
MEF, Administrata Tatimore, Doganat e
Kosovës
donatorëve dhe tatimpaguesve.
VEPRIMI
Platforma 1
P-14(i) – 1) Finalizimi dhe implementimi i procedurave për regjistrimin e tatimpaguesve dhe akteve nënligjore.
P-14(i) – 2) Krijimi i funksionit për regjistrimin e tatimpaguesve në ATK që do të: a) pranonte kërkesat për regjistrim, b) do të kryente vlerësimet e vlefshmërisë dhe rrezikut, c) do të nxirrte
numrat identifikues të tatimpaguesve dhe certifikatat e regjistrimit dhe d) mirëmbante një regjistër të duhur e të azhurnuar të tatimpaguesve.
P-14(ii) - 1) Finalizimi i Doracakut të Ndëshkimeve dhe aktit nënligjor (një dokument).
P-14(ii) – 2) Trajnimi i zyrtarëve të mbledhjes së detyrueshme dhe inspektorëve për edukimin e tatimpaguesve për regjimin e ri të ndëshkimeve.
P-14(ii) – 3) Trajnimi i inspektorëve tatimor në zbatimin e ndëshkimeve gjatë auditimit në mënyrë që ndëshkimet të shqiptohen, sipas mundësisë, gjatë kohës së auditimit.
P-14(iii) – 1) Finalizimin veglës për auditim dhe trajnimin e stafit.
P-14(iii) – 2) Aktivizimi i modulit të SIGTAS-it për auditimit në mënyrë që të përmirësohet kontrolli i menaxhmentit mbi rastet e auditimit.
Platforma 2
P-14(iii) – 3) Azhurnimi i sistemit të rrezikut të auditimit (vegla e auditimit) për të përfshirë individë dhe ortakëri.
P-14(iii) – 4) Azhurnimi i veglës së auditimit për përdorim në shqyrtimin e rasteve të kthimit të TVSH-së.
P-14(iii) – 5) Përdorimi i veglës së auditimit për përzgjedhje qendrore të rasteve për 50% të të gjitha rasteve që do të auditohen në gjysmën e parë të vitit 2010 dhe 100% të të gjitha rasteve
që do të auditohen deri në fund të 2010.
P-14(iii) – 6) Modifikimi i strukturës organizative të zyrës qendrore për të futur në përdorim funksionin e shqyrtimit të kualitetit të auditimit dhe rrezikut të auditimit dhe njësisë për analiza.
PI-15(i)
Vonesat në
pagimin e
tatimeve janë të
larta.
Nuk ka mënyra
sistematike për
adresimin e vonesave.
Arkëtim joefektiv për
Me kalimin e kohës ATK dëshiron që të arrijë
notën "A" në të gjitha fushat.
Arritja e ―C‖ në 15(i) është e mundur Brenda
një viti meqë dispozitat e Ligjit të ndryshuar për
Mirëmbajtja e një regjistri të azhurnuar me
vjetërsinë e borxheve.
Duhet të fshihen borxhet e paarkëtuara dhe
ndërmarrja e veprimeve të vendosura në
I lartë. Kjo gjithashtu do të rritë
të hyrat dhe besimin e
donatorëve dhe tatimpaguesve.
58
D
PI-14
shkak të gjykatave
Nuk ka strategji
gjithëpërfshirëse për
fuqizimin e zbatimit
Administratën tatimore dhe procedurat dhe akti
nënligjor plotësues mbi praktikat e mbledhjes
hyjnë në fuqi si shtesë ndaj Aktivimit të Modulit
të Arkëtimit në SIGTAS. Kur mbledhësit do të
bëhen më me përvojë dhe më të trajnuar atëherë
―C‖ mund të b¨het ―B‖ në vitin vijues. Meqë të
dhënat në sistemin e ATK-së po bëhen më të
besueshme dhe janë bërë përmirësime të
mëtejme në performancën e mbledhësve, është e
mundur që në vitin vijues nota të bëhet ―A‖.
rastet ku dëshmohet mungesa e vullnetit për
të paguar.
Implementimi i një strategjie
gjithëpërfshirëse për mbledhjen e borxheve
dhe të kërkohet nga zyrat regjionale të
veprojnë sipas udhëzimeve të qendrës.
MEF, Administrata Tatimore
PI-15(ii)
A
PI-17
PI-22
Transferi i
pagesave bëhet
me kohë.
Mund të mbahet ―A‖ në 15(ii). Mirëmbajtja e një regjistri të azhurnuar me
vjetërsinë e borxheve.
Duhet të fshihen borxhet e paarkëtuara dhe
ndërmarrja e veprimeve të vendosura në
rastet ku dëshmohet mungesa e vullnetit për
të paguar.
Ministri i MEF-it dhe MTI-së
I lartë. Kjo gjithashtu do të rritë
të hyrat dhe besimin e
donatorëve dhe tatimpaguesve.
PI-15(iii)
A
PI-22
Barazimi bëhet
me kohë
Mund të mbahet ―A‖ edhe në 15(iii). Mirëmbajtja e një regjistri të azhurnuar me
vjetërsinë e borxheve.
Duhet të fshihen borxhet e paarkëtuara dhe
ndërmarrja e veprimeve të vendosura në
rastet ku dëshmohet mungesa e vullnetit për
të paguar.
I lartë. Kjo gjithashtu do të rritë
të hyrat dhe besimin e
donatorëve dhe tatimpaguesve.
59
VEPRIMET
Platforma 1
P-15(i) – 1) Finalizimi dhe implementimi i aktit ligjor për mbledhje të detyrueshme.
P-15(i) – 2) Aktivizimi i modulit për Mbledhje të Detyrueshme në SIGTAS.
P-15(i) – 3) Trajnimi i zyrtarëve të mbledhjes së detyrueshme në procedurat e reja të përcaktuara në aktin nënligjor në lidhje me mbledhjen e detyruar.
P-15(ii) - 1) Vazhdimi i monitorimit të pagesave të bëra në bankat komerciale për të siguruar transferim me kohë të të hyrave në Bankën Qendrore dhe minimizimin e gabimeve në bartjen e
të dhënave.
P-15(ii) – 2) Eksplorimi i mundësisë së trasferit elektronik të mjeteve për të mundësuar shfrytëzim të plotësimit të deklaratave tatimore në mënyrë elektronike.
P-15(iii) – 1) Vazhdimi i barazimit me kohë të të hyrave me Thesarin si në PI-14.
PI-16(i)
A
PI-11-12
DMRrPGM
gjeneron
projeksionet e të
hyrave dhe
shpenzimeve për
parashikimin e
rrjedhës së
parasë së
gatshme.
Thesari nxjerrë
Urdhëresë
Administrative
për t’i udhëzuar
OB-të për
përgatitjen e
planit të rrjedhës
së parasë së
gatshme, ku
caktohet afati për
dorëzimin e
planeve të parasë
së gatshme në
Thesar.
Parashikimi I rrjedhës së parasë bëhet për çdo
muaj. Objektivi i Thesarit është përmirësimi i
parashikueshmërisë së fondeve në dispozicion
dhe i rrjedhës së parasë së gatshme në mënyrë
që të parandalohen krizat e likuiditetit.
Mbajtja e politikave dhe procedurave
aktuale
Në rast se shfaqen mungesa të parasë së
gatshme – si diçka me gjasë të lartë në të
ardhmen – është me rëndësi që të zhvillohen
tutje kapacitetet në parashikimin e rrjedhës
së parasë së gatshme dhe për azhurnimin e
parashikimeve në mënyrë më të rregullt se
sa që ndodh aktualisht.
Departamenti i Thesarit – MEF
I ulët. Problemi është nën
kontroll, përmes shfrytëzimit të
politikave dhe procedurave
aktuale
PI-16(ii) OB-të në bazë të
planeve të
Gjendja e tanishme Mbajtja e politikave aktuale mirëpo me
tendencë për përforcimin e procedurave për
I ulët. Problemi është nën
kontroll, përmes shfrytëzimit të
60
A
PI-11-12
rrjedhës së
parasë së
gatshme të
dorëzuara mund
të bëjnë zotimin
e shpenzimeve
për së paku 6 e
më së shumti 12
muaj më herët,
në kuadër të
kufijve të
ndarjeve
buxhetore.
të siguruar që negociatat ndërmjet MEF-it
dhe OB-ve në lidhje me alokimin e parasë së
gatshme të jetë të lidhura më ngushtë me
parashikimet e të hyrave, në rast se bilancet
e parasë së gatshme bëhen problem. Kjo
nuk ka qenë problem deri më sot për shkak
të tepricave të parasë së gatshme, mirëpo
duke shkuar përpara mund të nevojitet një
përmirësim apo rafinim më i mirë i planeve
të parasë së gatshme.
Azhurnim i rregullt i parashikimeve në
periudhën e pasigurisë së lartë të të hyrave.
politikave dhe procedurave
aktuale
PI-16(iii)
A
PI-11-12
Në LMFPP
përcaktohen
qartë
mekanizmat për
aprovimin e
përshtatjes së
shpenzimeve dhe
prioritizimin e
tyre.
Gjendja e tanishme Mbajtja e politikave dhe procedurave
aktuale
MEF dhe Kabineti Qeveritar
I ulët. Problemi është nën
kontroll, përmes shfrytëzimit të
politikave dhe procedurave
aktuale
VEPRIMET
Platforma 1
1. Në Udhëzimin për Fillimin e Vitit Fiskal 2010, të futen disa paragrafë të cilët do të obligojnë organizatat buxhetore në parashikim më të saktë të shumave për shpenzime të mëdha.
(Krijimi i një afati për organizatat buxhetor për ta informuar Departamentin e Thesarit para shpenzimit). 2. Në vitin 2010, të bëhet koordinim dhe shkëmbim më i mirë i raporteve me organizatat buxhetore, si nga ana e të hyrave po ashtu edhe nga ana e shpenzimeve. Përforcimi i procedurave
për të siguruar që marrëveshjet në mes të MEF-it dhe OB-ve në lidhje me planet e parasë së gatshme të jenë të lidhura më ngushtë me projeksionet e të hyrave. Platforma 2
1. Fokusimi që periudhat e parashikimit të parasë së gatshme të jenë javore dhe ditore dhe të bëhet azhurnimi rregullisht.
61
2. Shqyrtimi i përqindjes së ndarjeve vjetore të parasë së gatshme të cilat mund të zotohen në baza mujore, me qëllim të parandalimit të mbizotimeve të mundshme në periudhat të
paqëndrueshmërisë ekstreme të të hyrave ose pengesave për shkaqe të likuiditetit. PI-17(i)
A
PI-12
Autoritetet e
Kosovës kanë
ndërmarrë hapat
e nevojshëm për
krijimin e
kornizës
adekuate ligjore
dhe sistemit të
nevojshëm për
menaxhimin e
borxhit.
Softueri për menaxhimin e borxhit
(CS-DRMS) është blerë në muajin
dhjetor 2008 dhe trajnimi i stafit do
të filloj në fund të vitit 2009.
Departamenti i Thesarit – MEF
I lartë. Çështja është nën
kontroll,. Janë ndërmarrë hapa
për implementimin e ligjit për
borxhe pas miratimit të tij nga
parlamenti.
PI-17(ii)
A
PI-16
Qeveria ka
krijuar LlVTh
poër
menaxhimin e të
gjitha
transaksioneve të
Qeverisë dhe
këto transaksione
barazohen për
çdo ditë.
Gjendja e tanishme Mbajtja e politikave dhe procedurave
aktuale
MEF dhe Kabineti Qeveritar
I ulët. Problemi është nën
kontroll, përmes shfrytëzimit të
politikave dhe procedurave
aktuale
PI-17(iii)
A
PI-12
Ekzistojnë
procedurat
Gjendja e tanishme Mbajtja e politikave dhe procedurave
aktuale
I ulët. Problemi është nën
kontroll, përmes shfrytëzimit të
politikave dhe procedurave
aktuale
VEPRIMI
Fillon në Platformën 1 dhe vazhdon në Platformën 2
1. Menaxhimi i bilancit të parave të gatshme ka filluar në baza ditore dhe teprica e fondeve investohet në letra me vlerë dhe depozita. Objektiv afatmesëm është që të krijohet një treg
regjional në të cilin do të investohej edhe në periudha siç janë brenda natës, etj. 2. Qeveria ka përgatitur draftin e ligjit për borxhet që pritet të aprovohet nga parlamenti për të menaxhuar borxhet dhe garancitë. Departamenti i Thesarit do të implementojë softuerin
për menaxhimin e borxhit dhe do të trajnojë personelin.
62
PI-18(i)
D
PI-12
Kosova aktualisht
ka një sistem të
listës së pagave
mirëpo nuk ka
bazë të integruar
të të dhënave për
personelin.
Nuk ka lidhje efektive ndërmjet
bazës të dhënave të personelit
dhe listës së pagave.
Lidhja e sistemit të personelit dhe
listës së pagave dhe mirëmbajtja e
lidhjes së tillë në nivel qendror me
një softuer i cili është i
menaxhueshëm dhe efektiv.
Kanë ekzistuar shumë tentime të dështuara për
softuerë ambicioz të integruar për personel
dhe listë të pagave të cilët kanë qenë ambicioz
në dizajn dhe në përmbajtje. Në specifikacion
duhet të kujdesemi për këtë gjë.
Ministria e Administratës Publike, MEF
dhe Kabineti Qeveritar
I lartë. Kontrollet e personelit
dhe listës së pagave janë një nga
dobësitë kryesore të
Administratës Publike në
Kosova dhe duhet të
rregullohen.
PI-18(ii)
B
PI-12
PI-16
OB-të azhurnojnë
listën e pagave
për çdo muaj,
para ekzekutimit
të listës së
pagave,
ndryshimet bëhen
me kohë dhe
përshtatjet
retroaktive janë
shumë të rralla.
Nuk ka lidhje efektive ndërmjet
bazës të dhënave të personelit
dhe listës së pagave.
Lidhja e sistemit të personelit dhe
listës së pagave dhe mirëmbajtja e
lidhjes së tillë në nivel qendror me
një softuer i cili është i
menaxhueshëm dhe efektiv.
Kanë ekzistuar shumë tentime të dështuara për
softuerë ambicioz të integruar për personel
dhe listë të pagave të cilët kanë qenë ambicioz
në dizajn dhe në përmbajtje. Në specifikacion
duhet të kujdesemi për këtë gjë.
MAP, MEF dhe Kabineti Qeveritar
I lartë. Kontrollet e personelit
dhe listës së pagave janë një nga
dobësitë kryesore të
Administratës Publike në
Kosova dhe duhet të
rregullohen.
PI-18(iii)
D
PI-16
PI-20-21
PI-26
Thesari
rregullisht ka
mbajtur pagesat
për shkak të
mbishpenzimit që
ka pasur të bëj
me mungesën e
konsideratës për
ndarjet buxhetore
dhe alokimeve në
kontrollet e
brendshme për
rregullimin e
listës së pagave.
Gjersa kontrollet
Nuk ka lidhje efektive ndërmjet
bazës të dhënave të personelit
dhe listës së pagave.
Lidhja e sistemit të personelit dhe
listës së pagave dhe mirëmbajtja e
lidhjes së tillë në nivel qendror me
një softuer i cili është i
menaxhueshëm dhe efektiv.
Kanë ekzistuar shumë tentime të dështuara për
softuerë ambicioz të integruar për personel
dhe listë të pagave të cilët kanë qenë ambicioz
në dizajn dhe në përmbajtje. Në specifikacion
duhet të kujdesemi për këtë gjë.
I lartë. Kontrollet e personelit
dhe listës së pagave janë një nga
dobësitë kryesore të
Administratës Publike në
Kosova dhe duhet të
rregullohen.
63
e brendshme për
ndryshime në
listën e pagave
ekzistojnë, këto
nuk sigurojnë
mostejkalimin e
alokimeve
buxhetore ose
kufijve për
numrin e stafit.
PI-18(iv)
C
Në fund të vitit
2006, Divizioni i
Pagesave ka
iniciuar një
pastrim të bazës
të të dhënave për
të siguruar që çdo
person të ketë
numrin e ID-së
në bazë të të
dhënave. ZAGj
bën auditimin
vjetor të sistemit
të listës së
pagave. Auditimi
i fundit është bërë
në vitin 2007.
Nuk ka lidhje efektive ndërmjet
bazës të të dhënave të personelit
dhe listës së pagave që mund të
formojë bazën për auditim.
Auditimi sistematik i sistemeve të
listës së pagave dhe personelit.
Kanë ekzistuar shumë tentime të dështuara për
softuerë ambicioz të integruar për personel
dhe listë të pagave të cilët kanë qenë ambicioz
në dizajn dhe në përmbajtje. Në specifikacion
duhet të kujdesemi për këtë gjë.
MAP, MEF, ZAGJ dhe Kabineti Qeveritar
I lartë. Kontrollet e personelit
dhe listës së pagave janë një nga
dobësitë kryesore të
Administratës Publike në
Kosova dhe duhet të
rregullohen.
Veprimet
Platforma 1
1. Administrimi i listës së pagave dhe vënia e bazës për shërbim profesional civil
a. Menaxhimi i burimeve njerëzore në shërbimin civil, përfshirë këtu edhe reformat e pagave dhe gradimit; dhe b. Avancimin e sistemeve të TIK për menaxhimin e burimeve njerëzore (SIMBNJ dhe lista e pagave).
2. Përmirësimin e menaxhimit të burimeve njerëzore në shërbimin thelbësor civil
3. Avancimin e sistemeve informative menaxheriale për burime njerëzore.
a. Zhvillimi i një plani strategjik për menaxhimin e informatave të burimeve njerëzore dhe riorganizimin e proceseve menaxhuese që kanë të bëjnë me BNj-në.
64
b. Modifikimin e sistemeve aktuale informative dhe implementimin e sistemeve të avancuara.
c. Lidhja e sistemit të BNj-së dhe sistemit të pagave me sistemin e Thesarit (Free Balance).
PI-19(i)
B
PI-1
PI-21
PI-24
Për derisa
80% e
kontratave
jepen përmes
konkurrencës
së hapur,
ekzistojnë
shqetësime
për cilësinë e
të dhënave.
Edhe pse procesi dhe
procedurat janë të
bazuara mirë në
kërkesa ligjore, janë
shprehur brenda për
zbatimin e tyre.
Synohet nota A, mirëpo vetëm mbajtja e notës B
duket e vështirë në periudhë afatshkurtër.
Nevojiten investime intensive sa i përket arsimit
të zyrtarëve të prokurimit, monitorimit dhe
auditimit. Gjithashtu besohet se kjo situatë
mund të përmirësohet me futjen në përdorim të
e-ankandeve. Ndryshimet në LPP do të
përfshijnë ndryshim në përgjegjësi ashtu që të
bëhet e qartë se përgjegjësia në lidhje me
vendimet për PP i bie CEO-së.
Me gjasa nota ―B‖, pjesërisht për shkak të
mungesës së kualifikimeve të zyrtarëve të
prokurimit, që i bën të pamundur të zbatojnë
LPP-në ashtu siç duhet. Ndikimi politik në
prokurime gjithashtu besohet të jetë problem i
përhapur. Gjatë viteve të fundit nuk ka pasur
përmirësime.
Ekziston infrastruktura – trajnimi për zbatimin
e saj dhe për krijimin e specialistëve të
prokurimit për zbatimin e ligjit.
KRPP, MEF, ZAGj dhe Kabineti Qeveritar
I mesëm. Problemi është i
rëndësishëm për t'u adresuar,
mirëpo duhet t'iu jepet kohë
reformave ekzistuese dhe të
planifikuara për të qenë
funksionale.
PI-19(ii)
B
Zbatimi i
procedurave
më pak
konkurruese
konsiderohet
të përdoret
vetëm në raste
specifike.
Përvoja në zbatim. ―B‖ në periudhë afatshkurtër. Në periudhë
afatgjatë nota "A" është e mundshme, mirëpo
arsimi dhe ndryshimi i mentalitetit merr kohë.
Ekziston infrastruktura – trajnimi për zbatimin
e saj dhe për krijimin e specialistëve të
prokurimit për zbatimin e ligjit.
MEF-it, KRPP, ZAGj dhe Kabineti
Qeveritar
I mesëm. Problemi është i
rëndësishëm për t'u adresuar,
mirëpo duhet t'iu jepet kohë
reformave ekzistuese dhe të
planifikuara për të qenë
funksionale.
PI-19(iii)
B
Bordi për
Shqyrtimin e
Prokurimeve i
krijuar dhe
funksional
Përvoja në zbatim. Ekziston infrastruktura – trajnimi për zbatimin
e saj dhe për krijimin e specialistëve të
prokurimit për zbatimin e ligjit.
KRPP, OSHP,MEF, Kabineti Qeveritar,
I mesëm. Problemi është i
rëndësishëm për t'u adresuar,
mirëpo duhet t'iu jepet kohë
reformave ekzistuese dhe të
planifikuara për të qenë
65
dhe ZAGj. funksionale.
Platformat 1 dhe 2
Aktivitetet që mund të ndërmerren në kuadër të këtij programi përfshijnë:
Monitorimi i zbatimit të Ligjit për Prokurim Publik dhe azhurnimi për reflektimin e zhvillimeve të shfaqura.
Rishikimi i legjislacionit dytësor për prokurim. Rishikimi menaxheria dhe organizativ i KRPP-së dhe OShP-së.
Rishikimi i kapaciteteve të TI-së për KRPP dhe OShP, rekomandimet për përmirësime dhe vlerësimi i realizueshmërisë për futjen në funksion të prokurimit elektronik (e-
prokurimi). Trajnimi në vend të punës dhe instruktimi për të gjitha palët e përfshira në procesin e prokurimit.
Rritjen e vetëdijes në qeveri, komunitetin e biznesit dhe shoqërinë civile për reformat në prokurim publik
Zhvillimi gjithëpërfshirës i planprogramit për trajnime në prokurim publik
Zhvillimi i një sistemi të certifikimit për zyrtarët e prokurimit publik.
Aktivitetet e cekura më lartë parashihen të ndërmerren brenda periudhës kohore 2009-2010. Një plan i hollësishëm i veprimit me rezultatet e pritura është zhvilluar nga KRPP-ja, APP-ja,
OShP-ja, Zyra Ndërlidhëse e Komisionit Evropian në Kosovë dhe Instituti i Kosovës për Administratë Publike. Shikoni Raportin Fillestar të Kontratës për Shërbime nr. 2008/169-890 të
Projektit "Përkrahja e Reformave në Prokurim Publik" për periudhën: 19 janar 2009 - 18 janar 2011, për një prezantim më gjithëpërfshirës të veprimeve që do të ndërmerren. PI-20(i)
B
PI-4
PI-16
Kontrolli i
zotimeve për
shpenzime
është i
vendosur në
aspektin
procedural
dhe në atë
teknik.
Obligimet ekzistuese të
pashlyera në fund të
vitit,, edhe pse janë të
vogla si përqindje nuk
ndjekin plotësisht
procedurat dhe natyrën
shumëvjeçare të
projekteve kapitale.
Që ta përforcoj efektivitetin e sistemit të
kontrollit të brendshëm të financave publike
duke e bërë sa më relevant (në kuptimin e
kontrolleve që kërkohen për menaxhimin e
rreziqeve), kuptimplotë për zyrtarët financiar
dhe gjithëpërfshirës në fushën e kontrollit të
brendshëm të financave publike.
Sistemi i vendosur.
Nevojiten trajnime të
mëtutjeshme për
aplikacion.
MEF, Kabineti
Qeveritar dhe
ZAGj.
I mesëm. Problemi është i rëndësishëm për t'u adresuar,
mirëpo duhet t'iu jepet kohë reformave ekzistuese dhe të
planifikuara për të qenë funksionale.
PI-20(ii)
B
PI-4
PI-16
Procesi i
kontrollimit të
financave
publike është
gjithëpërfshir
ës dhe
kuptimplotë.
Kontrolli
bëhet përmes
përgjegjësive
të ndryshme
të caktuara
nëpër faza të
ndryshme në
Nuk ka asnjë rregullore
e shkruar për procedura
të thjeshtësuara ose
emergjente sa i përket
procesimit të
shpenzimeve dhe
transaksioneve
financiare.
Sistemi i vendosur.
Nevojiten trajnime të
mëtutjeshme për
aplikacion.
MEF, Kabineti
Qeveritar dhe
ZAGj.
I mesëm. Problemi është i rëndësishëm për t'u adresuar,
mirëpo duhet t'iu jepet kohë reformave ekzistuese dhe të
planifikuara për të qenë funksionale.
66
kuadër të OB-
ve dhe
kontrollit
përfundimtar
që bëhet nga
Thesari
Qendror. PI-20(iii)
B
PI-4
PI-16
Harmonia me
rregulloret
financiare
është e nivelit
shumë të lartë
dhe sa i përket
këtyre
rregulloreve
nuk ka
përjashtime
për rastet
specifike.
Nuk ndiqen rregullat
financiare për
evidentimin e faturave
në SIMFK me rastin e
pranimit të tyre.
Sistemi i vendosur.
Nevojiten trajnime të
mëtutjeshme për
aplikacion.
MEF, Kabineti
Qeveritar dhe ZAGj
I mesëm. Problemi është i rëndësishëm për t'u adresuar,
mirëpo duhet t'iu jepet kohë reformave ekzistuese dhe të
planifikuara për të qenë funksionale.
VEPRIMET
Platforma 1
1. Promovimi i kontrollit të brendshëm në përputhje me standardet e pranuara ndërkombëtarisht dhe zhvillimi i një rrjeti për shkëmbim të duhur të informatave ndërmjet palëve, si dhe
sigurimi i zhvillimit të vazhdueshëm profesional lidhur me MKF. 1.1 Themelimi i Njësisë Qendrore Harmonizuese për Kontrollin e Menaxhimit Financiar (NJQH/KMF), brenda Thesarit në
MEF.
1.1 Përgatitja e Rregullave për Kontroll të Menaxhimit Financiar në pajtim me standardet ndërkombëtare të kontabilitetit të sektorit publike, ligjin e prokurimit publik dhe të gjitha ligjet
tjera relevante, si dhe në pajtim me parimet e kontrollit të brendshëm të financave publike të Komisionit Evropian.
1.2 Këto rregulla në hollësi do të paraqesin procedurat e domosdoshme që të gjithë shfrytëzuesit e Buxhetit të Kosovës duhet t'i respektojnë.
1.2 NjQH për KBF (Njësia Qendrore Harmonizuese për Kontrollin e Menaxhimit Financiar) do të zhvillojë një rrjet për shkëmbimin e informatave ndërmjet palëve, gjithmonë me
tendencë të krijimit të bashkëpunimit të vazhdueshëm profesional në Menaxhim dhe Kontroll të Financave Publike.
2. Ngritja e nivelit të përgjegjësisë për menaxhim financiar përmes funksionit të delegimit të detyrave dhe llogaridhënies.
2.1 Udhëzimi Administrativ (tashmë i lëshuar nga Thesari) nr. 02/2009 - Delegimi i menaxhimit të shpenzimeve në organizata buxhetore.
2.2 Trajnimi i zyrtarëve të OB për funksionet e procedimit të shpenzimeve në SIMFK si dhe certifikimin e tyre në bazë të rezultateve të treguara. 2.3 Pajisja e OB me pako kompjuterike për
përdorimin e SIMFK dhe mirëmbajtja e tyre nga ana e Thesarit Qendror.
3. 3. Siç edhe është cekur në PI-4, me delegimin e shpenzimeve, organizatat buxhetore do të udhëzohen që në sistem të regjistrohet data e pranimit të faturës, në mënyrë që të kemi një
periudhë kohore të saktë të procedimit të secilës pagesë. Përforcimi i procedurave për të siguruar futjen e të gjitha zotimeve në SIMFK në kohën kur ato ndodhin
4. OB-të do të obligohen të krijojnë parashikim më të saktë të shumave të mëdha për shpenzime (PI-16).
4.1 Vendosja e afateve përmes Udhëzimit Administrativ për vitin fiskal 2010 ku obligon OB-të që të njoftojnë Thesarin për çdo kontratë të lidhur me furnitorë.
67
5. Të rritet kontrolli në ekzekutimin e shpenzimeve për udhëtime jashtë vendit.
5.1 Pajisja me Kredi Kartela e udhëheqësve qeveritar për shpenzimet jashtë vendit.
5.2 Lëshimi i një Udhëzimi Administrativ për procedurat e shfrytëzimit të Kredit Kartelave nga ana e mbajtësve të tyre dhe përgjegjësit e OB mbi këtë program.
5.3 Nënshkrimi i një formulari të pajtueshmërisë ndërmjet mbajtësit të kredi kartelës dhe OB-së, që në rastet e shfrytëzimit të kredit kartelës për shpenzime të paautorizuara, mbajtësi i kredit
kartelës të rimburësoj atë shumë, në të kundërtën mbajtësi i kartelës pajtohet që OB ta reduktojë atë shumë nga paga e tij. .
Platforma 2:
Lista e pagave bartet në Thesar.
Të gjitha pagesat në masë transmetohen përmes transferit elektronik përmes Sistemit të Thesarit dhe "Inter-bank Clearing System" (ICS) - përfshirë këtu edhe pagesat për mirëqenie
sociale dhe listë të pagave. PI-21(i)
B
PI-20
PI-26
Në 2008
NJAB-të kanë
hartuar plane
strategjike
dhe vjetore
për vitin 2009
të cilat u
miratuan nga
menaxhmenti
i lartë.
Pavarësisht,
auditimet
bëhet në bazë
të standardeve
ndërkombëtar
dhe
praktikave
profesionale
të AB-së.
Disa OB kanë vetëm
një auditor të
brendshëm
Rritja e nivelit të kualitetit dhe efektivitetit të
funksionit të AB në NJAB në Kosovë:
-2 AB në secilën NJAB.
- Zbatimi i ligjit
- Zbatueshmëria e Doracakut (SNPPAB, kodi i
etikës) - afatgjatë
- Aprovimi i LAB
- Nxjerra e UA pas aprovimit të ligjit
- Të kuptuarit e rolit të auditimit nga ana e
menaxhmentit – takime, kontakte, trajnime
(afatshkurtër)
- Përkrahja e auditorit nga ana e Menaxhmentit
(pavarësia dhe plotësimi i kushteve materiale
(paga dhe kushte tjera të punës)) (afatshkurtër)
Funksionimi i njësive efektive të auditimit në
subjektet e sektorit publik (afatgjatë)
- Komisionet e Auditimit (afatshkurtër)
- Certifikimi i auditorëve të brendshëm dhe
licencimi i tyre (afatgjatë)
- Arsimimi i vazhdueshëm profesional pas
Certifikimit dhe licencimit të auditorëve
(afatgjatë).
Ekzistimi i bazës ligjore dhe implementimi i
saj - përmirësime në RNj dhe reagim përmes
trajnimeve dhe kualifikimeve.
Rëndësia e miratimit të propozim-ligjit për
auditim të brendshëm si dhe rëndësia e
theksimit të të kuptuarit të menaxhmentit për
rolin dhe për përkrahjen e Auditimit të
Brendshëm.
Duhet të zhvillohet mjedisi i MKF-së në hap
me zhvillimin e Auditimit të Brendshëm, për
të eliminuar rrezikun për mosfunksionimin e
auditimit sipas standardeve ndërkombëtare.
Është duke iu kushtuar vëmendje trajnimit të
auditorëve.
NJQHAB, MEF, Kabineti Qeveritar dhe
ZAGj.
I mesëm. Problemi është i
rëndësishëm për t’u adresuar,
mirëpo nevojitet kohë për
përgatitjen e reformave.
68
PI-21(ii)
A
PI-20
PI-26
Raportet e
Auditimit të
Brendshëm të
përpiluara nga
auditori
dorëzohen
rregullisht tek
Menaxhmenti
i lartë në
përputhje me
ligjin.
Ekzistimi i bazës ligjore dhe implementimi i
saj - përmirësime në RNj dhe reagim përmes
trajnimeve dhe kualifikimeve.
NJQHAB, MEF, Kabineti Qeveritar dhe
ZAGj.
I mesëm. Problemi është i
rëndësishëm për t’u adresuar,
mirëpo nevojitet kohë për
përgatitjen e reformave.
PI-21(iii)
B
PI-20
PI-26
Numri i
auditimeve që
janë bërë deri
më tani është
292 dhe
numri i
rekomandime
ve është 1937,
nga të cilat
53,4% janë
implementuar
dhe 24.8%
janë në
implementim
e sipër. Sa i
përket 21.9%
të
rekomandime
ve të cila
duhet të
implementohe
n, disa prej
tyre janë në
proces për
implementim
- ngritja e mëtejmë e zbatimit të rekomandimeve
nga menaxhmenti mbi 55% (afatshkurtër)
Ekzistimi i bazës ligjore dhe implementimi i
saj - përmirësime në RNj dhe reagim përmes
trajnimeve dhe kualifikimeve.
NJQHAB, MEF, Kabineti Qeveritar dhe
ZAGj.
I mesëm. Problemi është i
rëndësishëm për t’u adresuar,
mirëpo nevojitet kohë për
përgatitjen e reformave.
69
dhe tjerat
pritet të
implementohe
n në vitin
2009 në
harmoni me
Planet e
Veprimit.
Veprimet e Reformës
Për arritjen e këtij synimi ne do të ndërmarrim veprimet si më poshtë:
1. Zbatimi i ligjit të jetë i plotë.
2. Zbatim më të mirë të doracakut të AB-së (SNPPAB, kodi i etikës)
3. Kuptim i plotë i rolit të auditimit nga menaxhmenti – mbledhje, kontakte, trajnime (afatshkurtër) dhe përkrahja e menaxhmentit për auditimin (pavarësia dhe kushtet e punës, pagesa
dhe kushtet tjera teknike)
4. Funksionalizimi i njësive efektive të auditimit në subjektet e sektorit publik
5. Certifikimi dhe licencimi i auditorëve të brendshëm (afatgjatë) dhe arsimimi pas certifikimit dhe pas licencimit i vazhdueshëm profesional (afatgjatë)
Platforma 1
Rritjen e numrit dhe kualitetit të veprimeve të ndërmarra nga menaxhmenti i lartë i OB-ve për zbatimin e rekomandimeve të dhëna nga auditori i brenshëm - rritje e kualitetit
Kontakte të vazhdueshme me menaxhmentin e lartë dhe me palët tjera relevante me qëllim të funksionalizimit të mëtejmë të NjAB.
Certifikimi i AB-vë nga një organizatë ndërkombëtare e licencuar (brenda dy viteve)
Ndërtimi i kapaciteteve, rekrutimi i AB mbi 60 (brenda dy viteve)
Trajnimi i menaxhmentit të lartë në ngritjen e vetëdijes në lidhje me rëndësinë e Menaxhimit të Financave Publike dhe Kontrollin e Brendshëm, përfshirë rolin e AB-së.
Përmbushja e plotë e standardeve SNPPAB
Zbatimi i planit vjetor bazuar në planin strategjik të AB-së
Funksionalizimi gjithëpërfshirës i Komisioneve të AB-së – rritjen e pavarësinë e auditorit dhe masave për implementimin e rekomandimeve nga ana e menaxhmentit
Hartimi i UA për implementimin e Ligjit për AB, nga NJQH-ja
Rritjen e mëtutjeshme të shkallës së implementimit të rekomandimeve (mbi 55%)
Platforma 2
Krijimi i NjAB në ato BO ku ende nuk janë krijuar
Trajnime të vazhdueshme të AB për të rritur dituritë, aftësitë dhe kompetencat e tyre – (zhvillimi i vazhdueshëm profesional pas certifikimit apo licencimit).
Mbulimi i OB me AB duke u fokusuar në çështje të sistemit të AB mbi 80%.
PJESA C. CIKLI BUXHETOR
C (iii). KONTABILITETI, EVIDENTIMI DHE RAPORTIMI
PI-22(i)
Thesari për çdo
ditë i dorëzon
organizatave
Të rritet shpejtësia dhe efikasiteti i barazimit të
llogarive duke bërë barazimin në baza ditore
Ekziston sistemi dhe përmirësimi i tij mund
të bëhet përmes trajnimeve dhe zhvillimit të
I ulët. Problemi është nën
kontroll, përmes shfrytëzimit të
politikave dhe procedurave
70
A
PI-15
PI-17
buxhetore që
arkëtojnë të hyra
(të nivelit
qendror dhe
lokal), raportet e
llogarive në
mënyrë
elektronike. Këto
raporte të
llogarive bankare
i mundësojnë
OB-vë të bëjnë
evidentimin e të
hyrave të
arkëtuara në
SIMFK.
BNj.
Departamenti i Thesarit, MEF
aktuale
PI-22(ii)
B
PI-15
PI-17
Thesari nuk ka
llogari të
përkohshme. Të
gjitha pagesat
apo daljet nga
Buxheti i
Konsoliduar i
Kosovës bëhen
nga LlVTh.
Edhe pse në numër të
vogël, ka edhe
probleme në disa raste
rreth barazimit të
LlVTh ne baza ditore.
Në disa raste, ka
mungesë të të dhënave
për identifikimin e
disa shumave siç janë
kthimi i pagave,
pagesat sociale,
pensionet, etj.
Zbatimi i plotë i sistemit ekzistues. Ekziston sistemi dhe përmirësimi i tij mund
të bëhet përmes trajnimeve dhe zhvillimit të
BNj.
Departamenti i Thesarit, MEF
I ulët. Problemi kryesisht është
nën kontroll, përmes
shfrytëzimit të politikave dhe
procedurave aktuale
VEPRIMI
Platforma 1
Është autorizuar grupi punues për barazimin automatik të llogarive.
Me versionin e ri të SIMFK-së, do të fillohet menjëherë implementimi i barazimit automatik të llogarive, që pritet ta rrisë shpejtësinë e barazimit. PI-23
Nuk ka të dhëna
për shpenzimet
Sistemi nuk zbatohet Komunat janë përgjegjëse për ofrimin e
shërbimeve, financimin e tyre, buxhetimin dhe
raportimin. Ka filluar dizajnimi i një projekti i
SIMFK ka kapacitet për prodhimin e të
dhënave, mirëpo aty ka probleme me
furnizimet me shumicë. Nevojitet plotësimi
71
D
PI-8
PI-10
primare.
Nuk ka
Hulumtime
Gjurmuese të
Shpenzimeve
Publike
përbashkët i Bankës Botërore, MASH-it dhe
MEF-it për përmirësimin e implementimit të
shërbimeve në nivel lokal. Gjatë vitit 2009,
projekti është përqendruar në sektorin e arsimit
në tri komuna, duke bërë alokimin e burimeve
për nivelet e ulëta të njësive shpenzuese - në
shkolla - ku gjithashtu mbahen evidenca për
shpërndarjen e e buxhetit për njësinë
shpenzuese dhe këto raporte do t'ju jepen në
mënyrë sistematike njësive shpenzuese në
programet specifike të SIMFK-së, ku ato do të
publikohen në pajtim me LMFPP.
Arsimi primar dhe sekondar është nën
juridiksionin e qeverive lokale. Pasi që Plani
Kontabël dhe Procedurat e Thesarit janë të
dizajnuara në aso mënyre e cila mundëson
regjistrimin dhe monitorimin e ekzekutimit të
buxhetit në nivelin më të ulët të shpenzimeve
dhe implementimi i Projektit të Arsimit të
përkrahur nga BB-ja, niveli i performancës së
implementimit konsiderohet i arritshëm.
i të dhënave nga SIMFK përmes
hulumtimeve të llojit të PETS-it për
informatat që nuk mbulohen nga SIMFK-ja.
Departamenti i Buxhetit Komunal, MEF
Thesari
VEPRIMI
Në të ardhmen është e rëndësishme për të avancuar proceset e planifikimit dhe regjistrimit të buxhetit, me qëllim të eksploatimit të mundësive të krijuara nga sistemi i Thesarit. Banka
Botërore me pilot-projektin e saj ka filluar alokimin e buxhetit sipas shkollave individuale në tri komuna. Si shtesë, ky projekt do të avancohet në dhjetë komuna tjera vitin e ardhshëm ku
pritet implementimi i plotë dhe gjithashtu ka ide për të filluar edhe në kujdesin primar shëndetësor. Një Hulumtim i Shpenzimeve Publike është duke u implementuar, në të cilin do të
ofrohen informata për verifikim dhe sigurim.
Pilot-projekti në Arsim
Informimi i të gjithë zyrtarëve financiar të Programit të Arsimit dhe organizimi i trajnimit për këta zyrtarë për menaxhim më të mirë të mundshëm të buxhetit në nivel të shkollave.
PI-24(i)
A
PI-1-3,
PI-10
PI-12
Raportet bëhen
sipas strukturës
së buxhetit dhe
zotimit aktual të
bilancit të
fondeve për
secilën kategori
ekonomike dhe
organizatë
Raportet të jenë më cilësore dhe më relevante dhe
të dobishme për përdoruesit
Departamenti i Thesarit, MEF
I ulët. Problemi është nën
kontroll, përmes shfrytëzimit të
politikave dhe procedurave
aktuale
72
PI-16-17 buxhetore. Të
gjitha raportet
prezantohen në
harmoni me
SNKSP.
PI-24(ii)
A
PI-1-3
PI-10
PI-12
PI-16-17
Raportet mujore
dhe tremujore
dorëzohen me
kohë.
Zbatohet sistemi ekzistues Sigurimi i mbajtjes së kapaciteteve,
proceseve dhe sistemeve ekzistuese të
burimeve njerëzore.
Departamenti i Thesarit, MEF
I ulët. Problemi është nën
kontroll, përmes shfrytëzimit të
politikave dhe procedurave
aktuale
PI-24(iii)
A
PI-1-3
PI-10
PI-12
PI-16-17
Raportet fiskale
janë të
besueshme dhe
përmbajnë të
gjitha të dhënat
financiare.
Zbatohet sistemi ekzistues Sigurimi i mbajtjes së kapaciteteve,
proceseve dhe sistemeve ekzistuese të
burimeve njerëzore.
Departamenti i Thesarit, MEF
I ulët. Problemi është nën
kontroll, përmes shfrytëzimit të
politikave dhe procedurave
aktuale
VEPRIMI
1. Raportet që tash përgatiten në bazë mujore, tremujore dhe vjetore do të rishikohen sa i përket shabllonit dhe shpjegimeve. Standardizimi i terminologjisë që përdoret në raporte në
mënyrë që raportet të bëhen më të kuptueshme për përdoruesit. 2. Departamenti i Thesarit do të fillojë përgatitjen e raporteve menaxheriale duke bërë analiza në krahasim me buxhetin, me vitet e kaluara dhe ndërmjet kategorive të ndryshme. Këto
raporte do të jenë ditore, javore, dyjavore dhe sipas kërkesës. 3. Për avancim të raportimit të informative financiare, do të implementohet moduli i Raporteve në SIMFK, që mundëson që të përgatiten raporte të specializuara të përgatitura sipas
kërkesave të përdoruesve specifik.
73
PI-25(i)
A
PI-24
Raporti financiar
për BKK është
prodhuar për
vitin që mbaron
me 31 dhjetor e
që mbulon (i) të
gjitha OB-të dhe
(ii) AKM.
Raporti përfshin
pasqyrën e
pranimeve dhe
pagesave në para
të gatshme,
pasqyrën e
konsoliduar të
pasurive në para
të gatshme dhe
gjendjen e
fondeve,
pasqyrën e
fondeve në
AQBK, në
bankat
komerciale,
fondin e
privatizimit,
paratë e gatshme
në tranzitë, arkë
dhe fondin e
përcaktuar të
donatorëve.
Gjithashtu
përfshihet edhe
pasqyra pasurive
jofinanciare dhe
raporti i faturave
të pashlyera
Pasqyrat financiare nga organizatat buxhetore
dorëzohen brenda afatit të paraparë.
Sigurimi i mbajtjes së kapaciteteve,
proceseve dhe sistemeve ekzistuese të
burimeve njerëzore.
Departamenti i Thesarit, MEF, OB-të
I ulët. Problemi është nën
kontroll, përmes shfrytëzimit të
politikave dhe procedurave
aktuale
74
sipas
Organizatave
Buxhetore.
PI-25(ii)
A
PI-24
Ministri i MEF-it
përgatit dhe i
dorëzon në
Qeveri për
miratim dhe
dorëzim në
Kuvend, raportin
përfundimtar të
barazimit të
buxhetit për
buxhetin e vitit
të kaluar fiskal
dhe për dy vitet
paraprake
fiskale. Raporti
për vitin 2007
është nënshkruar
dhe dorëzuar më
31 mars 2008.
Sistemi ekzistues i vendosur Sigurimi i mbajtjes së kapaciteteve,
proceseve dhe sistemeve ekzistuese të
burimeve njerëzore.
Departamenti i Thesarit, MEF
I ulët. Problemi është nën
kontroll, përmes shfrytëzimit të
politikave dhe procedurave
aktuale
PI-25(iii)
A
PI-25
Pasqyrat
financiare për
vitin 2007 janë
përgatitur në
pajtim me
LMFPP dhe me
SNKSP në para
të gatshme –
Raportimi
financiar sipas
parimit të
kontabilitetit të
bazuar në para
Sistemi ekzistues i vendosur Sigurimi i mbajtjes së kapaciteteve,
proceseve dhe sistemeve ekzistuese të
burimeve njerëzore.
Departamenti i Thesarit, MEF
I ulët. Problemi është nën
kontroll, përmes shfrytëzimit të
politikave dhe procedurave
aktuale
75
të gatshme.
Pasqyrat tregojnë
se këto politika
kontabël janë
zbatuar në
mënyrë
konsistente gjatë
periudhës.
VEPRIME deri më 31 dhjetor 2010
1. Udhëzimi i procedurave të mbylljes së vitit do të rishikohet për të paraparë dispozita për të siguruar që organizatat buxhetore t’i dorëzojnë pasqyrat financiare brenda afatit të
paraparë. Sipas nevojës do të organizohen trajnime apo takime informuese me organizatat buxhetore lidhur me përgatitjen e pasqyrave financiare. 2. Thesari vazhdon të dorëzojë raportet mujore, tremujore dhe vjetore sipas afateve kohore të parapara me LMFPP.
PJESA C. CIKLI BUXHETOR
C(iv): KONTROLLI DHE AUDITIMI I JASHTËM
PI-26(i)
B
PI-21
PI-27
Aktivitetet e
auditimit 2007
janë fokusuar në
21 OB, ku janë
përfaqësuar 71%
e shpenzimeve
dhe 86% e të
hyrave. Në
uebfaqe
publikohet
raporti specifik i
auditimit për
secilën OB ku
jepen në hollësi
të gjeturat.
Duket të zgjerohet
mbulimi
Duhet të rishikohet Ligji për MFPP sa i përket
Auditimit të Jashtëm dhe duhet të bëhen ndryshimet
e nevojshme të cilat sigurojnë mbylljen e zingjirit të
llogaridhënies/përgjegjësive përmes rregullimit të
punës që Kuvendi duhet ta bëj gjatë vjeshtës dhe
kërkesat për Qeverinë për ndërmarrjen e veprimeve
në lidhje me vendimet e Kuvendit dhe raportimit të
punës së tillë.
Afatshkurtër:
Përgatitja e raporteve me kohë për t'u përshtatur me
ciklin e buxhetit dhe llogaridhënies, raporte të
kualitetit të mjaftueshëm dhe më miqësore për
lexuesin, relevancë më të mirë për vendimmarrësit,
qasje e nivelit më të lartë drejt materailiteti dhe
rrezikut bazuar në totalin e buxhetit të BKK-së. Do
të jetë e rëndësisë kruciale të bëhet qartësimi dhe
sigurimi i kuptimit të rolit të Institucionit Suprem të
Auditimit në një shoqëri demokratike, sigurimi i
resurseve në pajtim me marrëveshjen ndërmjet
Qeverisë së Kosovës dhe BE-së për të mundësuar
ZAGj-in të përmbush pritjet në nivel kombëtar dhe
Sigurimi i mbajtjes së kapaciteteve,
proceseve dhe sistemeve ekzistuese të
burimeve me njerëzore dhe rekrutimin e
stafit shtesë të planifikuar.
ZAGj, MEF, Kabineti Qeveritar
I mesëm. Problemi është i
rëndësishëm për t’u adresuar,
mirëpo nevojitet kohë për
përgatitjen e reformave.
76
ndërkombëtar.
Gjithashtu për PI-28
Këto masa do t’i bëjnë raportet më interesant dhe
më relevante për MP-të. Dialog më i mirë i
vazhdueshëm dhe aranzhimet më të qarta të
llogaridhënies do të qartësojnë rolet përkatëse në
procesin e llogaridhënies. Një qasje e koordinuar
dhe konsistente në kuadër të projekteve që
ndihmojnë zhvillimin e procedurave të punës së
kuvendit, do ta bëjnë më të lehtë kuptimin e roleve
dhe përgjegjësive. Inkorporimi i funksioneve
përkrahëse në procesin e zhvillimit është një prej
hapave të nevojshëm për të siguruar resurset për
ZAGJ-në.
Afatgjatë:
Për të siguruar pronësi të qëndrueshme dhe
kombëtare të standardeve të auditimit të njohura
ndërkombëtarisht dhe praktikave të mira evropiane;
për të siguruar funksionimin e ciklit të ri të
auditimit dhe efikasitetit në proceset thelbësore dhe
në proceset mbështetëse, për të siguruar mbulim më
të mirë të auditimit, për të krijuar praktika të
qëndrueshme të llogaridhënies ndërmjet Kuvendit
dhe Auditorit Gjeneral, për të siguruar pavarësinë e
Auditorit Gjeneral në praktikë, për të siguruar
resurset me kalimin e kohës.
Gjithashtu për PI-28
Për të siguruar kapacitetet mbështetëse për MP-të;
për implementimin në praktikë të regjimit të ri të
vendosjes së buxhetit jo vetëm përmes inputeve dhe
për të përcjellë variablat e rezultateve. Sigurimi i
bazës së mire profesionale përmes përforcimit të
77
planprogramit universitar dhe trajnimit të
mëtutjeshëm të auditorëve të jashtëm dhe të
brendshëm në përgjithësi. Sigurimi i zhvillimit
profesional përmes përkrahjes së profesionit të
auditimit duhet të jetë forcë shtytëse për zhvillimin
e saj me qëllim të sigurimit të pavarësisë së
Auditorit Gjeneral në praktikë dhe për sigurimin e
resurseve.
PI-26(ii)
B
PI-21
PI-27
Raporti i
Auditimit për
Pasqyrat
Financiare të
BKK-së për vitin
që përfundon më
31 dhjetor 2007
është publikuar
në nëntor 2008
dhe i është
adresuar
Ministrit të
MFE-së dhe
Kuvendit të
Kosovës.
Duhet të
përmirësohen
afatet kohore
ZAGj, MEF, Kabineti Qeveritar
I mesëm. Problemi është i
rëndësishëm për t’u adresuar,
mirëpo nevojitet kohë për
përgatitjen e reformave.
PI-26(iii)
B
PI-21
PI-27
Në raportin e
ZAGj-it është
përfshirë
përgjigja zyrtare
e MEF-it së
bashku me
komentet
pasuese nga
ZAGj-i. Kjo
ndodh edhe për
raportet e
auditimit të OB-
Përcjellja
ZAGj, MEF, Kabineti Qeveritar
I mesëm. Problemi është i
rëndësishëm për t’u adresuar,
mirëpo nevojitet kohë për
përgatitjen e reformave.
78
ve. Ekzistojnë
disa dëshmi të
marrjes së
veprimeve
pasuese. ZAGj
raporton që në
vitin 2006,
BKK-ja ka
kaluar nëpër disa
ndryshime (që i
ka listuar) bazuar
në
implementimin e
rekomandimeve
të auditimit të
mëparshëm.
Megjithatë,
ZAGj ka bërë
rreth 971
rekomandime në
31 OB në vitet
2006 dhe 2007
dhe në fund të
vitit 2008, 606
prej tyre kanë
qenë në pritje për
implementim.
Platforma 1 (sezona e auditimit 2009/10)
4. Strategjia e Përgjithshme Zhvillimore dhe standardet fundamentale miratohen, "merren në pronësi" dhe implementohen nga stafi
5. Sigurimi i afateve kohore të raporteve në kontekst të ciklit të rishikuar të auditimit që fillon me auditimet e përkohshme gjatë vitit buxhetor ku bëhet përcjellja statusit të
rekomandimeve të mëhershme dhe ekzaminimin e sistemeve të menaxhimit financiar dhe kontrollit të brendshëm para finalizimit të pasqyrave vjetore financiare.
6. Të sigurohet që fillimi i aranzhimit të binjakëzimit në muajin shtator 2009
d. të bazohet në përvojat e fituara deri më tani dhe qasjet e zhvilluara dhe të paraqitura në Strategjinë e Përgjithshme Zhvillimore dhe standardet fundamentale.
e. të përqendrohet në intervenime të qëndrueshme në form të instruktimit dhe mentorizimit për të lehtësuar marrjen në pronësi të strategjive dhe standardeve të
gjithëmbarshme;
f. të jetë fleksible dhe e lidhur me nevojat operacionale dhe ndryshimet eventuale të atyre nevojave.
79
Platforma 2 (sezona e auditimit 2010/11)
2. Bërja e ndryshimeve në Ligjin për ZAGj-në për të garantuar pavarësi financiare të ZAGj-së si dhe sigurimin e konsistencës në lidhje me ligjet tjera në fushën e MFP-së.
3. Përforcim i vazhdueshëm i mbulimit, kualitetit dhe relevancës (përqëndrim më të madh te treguesit e performancës dhe auditimin e performancës).
PI-27(i)
C
PI-10-12
Komisioni në
Ligjin e Buxhetit
Vjetor
përqendron
vëmendjen
kryesisht në
informatat e të
hyrave dhe
shpenzimeve
Kapaciteti jo i
mjaftueshëm teknik
për kryerjen e punëve
Si objektivë është të sigurohet që KASh-i dhe
buxheti vjetor janë plotësisht konsistent ku
buxheti vjetor dhe viti i parë i buxhetit është i
njëjtë në të gjitha aspektet (të dhënat, politikat,
strategjitë, etj).
Kuvendi ka mjetet të cilat I mundësojnë
shqyrtimin e buxhetit dhe KASh-it
Si shtesë ndaj veprimit në lidhje me PI-11
dhe 12, nevojitet trajnimi i anëtarëve të
Komisioni Kuvendor për Buxhet dhe
Financa dhe sigurimi i një mbështetje-
rezerve (back-up) të mjaftueshme dhe
adekuate. E para mund të arrihet përmes
mbledhjeve të punës të fokusuara dhe
turneve studimore, ndërsa e fundit përmes
krijimit të një njësie përkrahëse me
shkathtësi të nevojshme.
Kuvendi, MEF, dhe Kabineti Qeveritar .
I lartë. Sistemi i
gjithëmbarshëm i MFP-së nuk
mund të jetë i plotë pa
përmbushjen e përgjegjësive të
Kuvendit në lidhje me MFP.
PI-27(ii)
B
PI-10-12
Procedurat për
diskutimin e
buxhetit nga
Komisioni për
Buxhet dhe
Financa janë të
vendosura mire
Kapaciteti jo i
mjaftueshëm teknik
për kryerjen e punëve
Si shtesë ndaj veprimit në lidhje me PI-11
dhe 12, nevojitet trajnimi i anëtarëve të
Komisioni Kuvendor për Buxhet dhe
Financa dhe sigurimi i një mbështetje-
rezerve (back-up) të mjaftueshme dhe
adekuate. E para mund të arrihet përmes
mbledhjeve të punës të fokusuara dhe
turneve studimore, ndërsa e fundit përmes
krijimit të një njësie përkrahëse me
shkathtësi të nevojshme.
Kuvendi, Komisioni për Buxhet dhe
Financa
I lartë. Sistemi i
gjithëmbarshëm i MFP-së nuk
mund të jetë i plotë pa
përmbushjen e përgjegjësive të
Kuvendit në lidhje me MFP.
PI-27(iii)
B
Buxheti duhet të
dorëzohet në
Kuvend para 31
tetorit. Buxheti
2008 është
dorëzuar në
Kuvend më 11
nëntor 2007 dhe
Ritmi kohor i dobët Buxheti dorëzohet me kohë Theksimi i nevojës për rritjen e afateve
kohore për marrjen e vendimeve në lidhje
me KASh-in, kufijtë, etj dhe për t'iu
përmbajtur koncepteve të disiplinës
buxhetore.
I lartë. Kuvendi nuk mund të
përmbushë përgjegjësit e tij në
lidhje me MFP deri në kohën
kur qeveria të veproj më
shpejtë, e si rrjedhim sistemi i
gjithëmbarshëm i MFP-së në
Kosovë nuk mund të jetë ï plotë.
80
PI-10-12
buxheti 2009
është dorëzuar
më 3 nëntor
2008.
MEF, Kabineti Qeveritar dhe Kuvendi.
PI-27(iv)
B
PI-10-12
Ekzistojnë
rregulla të qarta
për ndryshime të
buxhetit brenda
vitit, të cilat
zakonisht
respektohen.
Pavarësisht, në
dy ciklet e
buxhetit, 2007
dhe 2008, kanë
ndodhur
rialokime
ekstensive
(jashtë
rialokimeve të
planifikuara siç
janë siguruar nga
procesi i
Rishikimit të
Buxhetit), të cilat
kanë dëmtuar
konceptin e
disiplinës
buxhetore në OB
dhe në Kuvend.
Përgatitja e buxhetit Si objektivë është të sigurohet që KASh-i dhe
buxheti vjetor janë plotësisht konsistent ku
buxheti vjetor dhe viti i parë i buxhetit është i
njëjtë në të gjitha aspektet (të dhënat, politikat,
strategjitë, etj).
Bëhet prodhimi i strategjive sektoriale të cilat
reflektojnë politikat sektoriale dhe bëhet alokimi
i resurseve për implementimin e tyre ku
pasqyrohen prioritetet reletive në harmoni me
kufijtë e caktuar në KASh dhe në buxhetin
vjetor.
Përforcimi i kapacitetit për planifikim dhe
menaxhim të projektit me qëllim të uljës së
frekuencës dhe nevojës për ndryshime dhe
transfere të buxhetit.
MEF, Kabineti Qeveritar dhe Kuvendi.
I lartë. Kuvendi nuk mund të
përmbushë përgjegjësit e tij në
lidhje me MFP deri në kohën
kur qeveria të veproj më
shpejtë, e si rrjedhim sistemi i
gjithëmbarshëm i MFP-së në
Kosovë nuk mund të jetë ï plotë.
PI-28(i)
A
Kuvendi dhe
Komisioni për
Buxhet dhe
Financa
shqyrtojnë
Raportet nuk
shqyrtohen nga afër
për shkak të mungesës
së kapacitetit.
Kuvendi ka mjete që i mundësojnë shqyrtimin e
raporteve të auditimit dhe bërjen e
rekomandimeve dhe përcjelljen e tyre.
Nevoja për trajnimin e anëtarëve të
Komisionit Kuvendor për Buxhet dhe
Financa dhe sigurimi i një mbështetje-
rezerve (back up) të mjaftueshme dhe
adekuate. E para mund të arrihet përmes
I lartë. Sistemi i
gjithëmbarshëm i MFP-së nuk
mund të jetë i plotë pa
përmbushjen e përgjegjësive të
81
PI-26-27
raportet e ZAGj-
së brenda 2
muajve pas
pranimit të tyre,
mirëpo këto
raporte nuk
shqyrtohen
kujdesshëm nga
afër.
mbledhjeve të punës të fokusuara dhe
turneve studimor.
Sigurimi i një analisti për përkrahje
Komisionit Buxhetor, megjithëqë kjo
përkrahje është ofruar nga stafi menaxherial
Departamentit te Buxhetit.
MEF, Kabineti Qeveritar dhe Kuvendi.
Kuvendit në lidhje me MFP.
PI-28(ii)
C
PI-26-27
Dëgjime më të
thukëta mbi të
gjeturat kyçe
zënë vend
nganjëherë dhe
mbulojnë vetëm
disa subjekte të
audituara.
Raportet nuk
shqyrtohen nga afër
për shkak të mungesës
së kapacitetit.
Kuvendi ka mjete që i mundësojnë shqyrtimin e
raporteve të auditimit dhe bërjen e
rekomandimeve dhe përcjelljen e tyre.
Nevoja për trajnimin e anëtarëve të
Komisionit Kuvendor për Buxhet dhe
Financa dhe sigurimi i një mbështetje-
rezerve (back up) të mjaftueshme dhe
adekuate. E para mund të arrihet përmes
mbledhjeve të punës të fokusuara dhe
turneve studimore.
Sigurimi i një analisti për përkrahje
Komisionit Buxhetor (?).
Kuvendi, MEF, Kabineti Qeveritar
I lartë. Sistemi i
gjithëmbarshëm i MFP-së nuk
mund të jetë i plotë pa
përmbushjen e përgjegjësive të
Kuvendit në lidhje me MFP.
PI-28(iii)
C
PI-26-27
Në raporte
rekomandohen
veprime që i
përkasin
çështjeve që janë
të rëndësisë
kritike, të cilat
janë në interesin
më të madh të
Komisionit,
mirëpo të cilla
rrallë ndërmerren
Raportet nuk
shqyrtohen nga afër
për shkak të mungesës
së kapacitetit.
Kuvendi ka mjete që i mundësojnë shqyrtimin e
raporteve të auditimit dhe bërjen e
rekomandimeve dhe përcjelljen e tyre.
Nevoja për trajnimin e anëtarëve të
Komisionit Kuvendor për Buxhet dhe
Financa dhe sigurimi i një mbështetje-
rezerve (back up) të mjaftueshme dhe
adekuate. E para mund të arrihet përmes
mbledhjeve të punës të fokusuara dhe
turneve studimore.
Kuvendi, MEF, Kabineti Qeveritar, OB-
të.
I lartë. Sistemi i
gjithëmbarshëm i MFP-së nuk
mund të jetë i plotë pa
përmbushjen e përgjegjësive të
Kuvendit në lidhje me MFP.
82
nga Organizata
Buxhetore dhe
ka shumë pak
ose nuk ka fare
përcjellje.
PJESA D. PRAKTIKAT E DONATORËVE
D-1(i)
D
Donatorët nuk
kanë siguruar
përkrahjen
buxhetore të
zotuar në
konferencën e
donatorëve 2008
Nuk kapacitete të
mjaftueshme të
burimeve njerëzore
në procesin e
koordinimit të
donatorëve për të
ndërmarrë funksione
të koordinimit të
nivelit komplex dhe
funksione tjera që
duhet të kryhen nga
AKZhIE.
Bazuar në konkludimet nga Forumi i Nivelit të
Lartë, të mbajtur më 31 mars 2009 në Prishtinë,
është marrë vendimi për të filluar koordinimin e
donatorëve në nivel të sektorëve. Qeveria e
Kosovës (ministritë e linjës dhe agjencitë
qeveritare) dhe Partnerët Zhvillimor janë
dakorduar që të punojnë ngushtë me AKZhIE në
të gjitha aktivitetet që kanë të bëjnë me
koordinimin e donatorëve dhe të përfshijnë
AKZhIE-në në të gjitha iniciativat e ndërmarra në
të gjithë sektorët për të siguruar përvijim dhe
rrjedhë më të mirë të informatave. Përgjegjësitë
kryesore për këto grupe punuese sektoriale janë
përgatitur nga AKZhIE dhe janë shpërndarë te të
gjithë sektorët. Është dakorduar që koordinimi i
donatorëve të filloj në pesë sektorë: shëndetësi,
arsim, ujëra, decentralizim dhe reformë të
administratës publike. Në këto sektore janë
organizuar donatorët të cilët kanë përgatitur TR-të
dhe kanë caktuar donatorin udhëheqës si në vijim:
DFID dhe EC bashkërisht si udhëheqës në
reformën e administratës publike, USAID në
decentralizim, Luksemburgu në shëndetësi, SIDA
në arsim dhe Zvicra në sektorin e ujërave.
Mbledhja e pare koordinuese është mbajtur në
sektorin e shëndetësisë. Sektori arsimit dhe i
ujërave janë në përgatitje për mbajtjen e
mbledhjes së parë në muajin tetor, ndërsa sektori i
RAP-it dhe decentralizimit janë ende duke
.
Koordinimi, implementimi dhe monitorimi i
asistencës së huaj në nivel sektorial, duhet të
bëhet nga sektorët përkatës, ndërsa AKZhIE
është përgjegjëse për koordinimin e
gjithëmbarshëm të donatorëve.
AKZHIE, Kabineti Qeveritar
I lartë. Marrëdhëniet me
donatorët dhe sigurimi i
Përkrahjes Buxhetore do të jetë i
rëndësisë thelbësore për
zhvillimin afatgjatë të Kosovës
83
organizuar grupet e tyre.
D-1(ii)
D
Nuk janë
përmbushur
kushtet për notën
C (ose më lartë)
Në procesin e
koordinimit të
donatorëve ka
kapacitet të
pamjaftueshëm të
burimeve njerëzore
për të ndërmarrë
nivel kompleks të
koordinimit.
Kryeministri deri në fund të muajit tetor 2009 do
të nënshkruaj një udhëzim administrativ për
përforcimin e kapaciteteve të ministrive të linjës,
duke krijuar zyrat për Koordinimin e Zhvillimit
dhe Integrimit Evropian. Këto zyra do të
koordinohen drejtpërdrejtë me AKZhIE. Zyrat do
të hyjnë në funksion deri në fund të muajit
dhjetor.
Ekziston një plan për rritjen e burimeve
njerëzore dhe zgjerimin e nivelit të
koordinimit me donatorë sa u përket
vlerësimeve për disbursimin e përkrahjes
buxhetore nga donatorët.
AKZHIE, Kabineti Qeveritar
I lartë. Marrëdhëniet me
donatorët dhe sigurimi i
Përkrahjes Buxhetore do të jetë i
rëndësisë thelbësore për
zhvillimin afatgjatë të Kosovës
D-2(i)
D
Jo të gjithë
donatorët
kryesor ofrojnë
vlerësime
buxhtore për
disbursimin e
ndihmës për
projekte për vitin
vijues fiskal të
qeverisë dhe së
paku 3 muaj para
fillimit të vitit.
Raportet e
donatorëve në lidhje
me shpenzimet
aktuale në bazën e të
dhënave RIMs janë
të vjetra.
Në muajin nëntor 2009, AKZhIE do të filloj
implementimin e Platformës për Menaxhimin e
Ndihmës, për përforcimin e menaxhimit dhe
raportimit të asistencës së donatorëve nga Qeveria
dhe për përmirësimin e koordinimit ndërmjet
donatorëve. PMN-ja përpiqet të ngritë më tutje
besimin e donatorëve në sistemet e qeverisë dhe
për të përkrahur koordinimin e udhëhequr nga
donatorët. Ky program do të rritë transparencën
dhe llogaridhënien përmes futjes në përdorim të
një deponie të të dhënave për ndihmën dhe
programet e ndihmës, për partnerët e zhvillimit
dhe ministritë e qeverisë. Qëllimet kryesore të
PMN-së janë: përforcimi i kapacitetit të Agjencisë
për të shërbyer si ―dyqan‖ i informatave
themelore për aktivitetet e financuara nga
donatorët, përfshirë këtu edhe duke i mundësuar
Agjencisë të prodhojnë raporte të rregullta e të
sakta në lidhje me aktivitetet e donatorëve,
përforcimin e koordinimit – në subjektet e
qeverisë, ndërmjet qeverisë dhe donatorëve, dhe
komunitetit të donatorëve (p.sh. koordinim në
nivel të projekteve, caktim të politikave),
përforcimin e transparence¨s së informatave në
lidhje me aktivitetet e financuara nga donatorët,
Donatorët duhet të jenë të vetëdijshëm për
vështirësitë që shkaktohen nga mungesa e
dhënies së vlerësimeve për ndihma dhe
disbursimeve me kohë dhe ata duhet të
veprojnë në përputhje me rrethanat. Kjo
mund si kthim mund të jetë si rezultat i
mbibuxhetimit, si dhe kapacitetit të kufizuar
absorbues brenda Qeverisë.
Pas procesit të akomodimit (hosting),
kompania ―Development Gateway
Foundation‖ do të filloj me trajnime
intensive të donatorëve, pasi që donatorët do
t’i raportojnë aktivitetet e tyre. AKZhIE do
të bëj administrimin dhe menaxhimin e
sistemit.
AKZHIE, Kabineti Qeveritar, Donatoret
I lartë. Marrëdhëniet me
donatorët dhe sigurimi i
Përkrahjes Buxhetore do të jetë i
rëndësisë thelbësore për
zhvillimin afatgjatë të Kosovës
84
ofrimin e një vegle e cila lehtëson procesin e
planifikimit për hisedarët kryesor, përmirësimin e
planifikimit strategjik duke mundësuar pasqyrë
më të qartë të relacionit ndërmjet projekteve dhe
strategjive (p.sh. KASH, PVPE) si dhe ulja e
kostove të transaksionit.
D-2(ii)
D
Donatorët nuk
ofrojnë raporte
tremujore për
disbursimin e së
paku 50% të
vlerësimeve për
financim të
jashtëm të
projekteve në
buxhet, brenda 2
muajve pas
përfundimit të
tremujorit.
Informatat nuk
jepen të
zbërthyera në
harmoni me
klasifikimin
buxhetor të
qeverisë.
Raportet e
donatorëve në lidhje
me shpenzimet
aktuale në bazën e të
dhënave RIMs janë
të vjetra.
Një pasqyrë e përgjithshme (në excel) për
aktivitetet e donatorëve është përgatitur bazuar në
raportet e donatorëve. Kjo pasqyrë përmban
informata në lidhje me shumat e dhëna në vitin
2008, aktivitetet në vazhdim e sipër në vitin 2009
si dhe aktivitetet e planifikuara për vitin 2010 dhe
2011. Deri më tani nuk ka ndonjë version
tekstual, pasi që nuk janë pranuar të dhëna
komplete për shkak se Banka Botërore ka
raportuar ndonjë të dhënë dhe USAID-i nuk ka
raportuar shumat aktuale të mjeteve të lëshuara
për vitin 2008.
RIMS aktualisht përmban të dhënat e azhurnuara
për aktivitetet e donatorëve në lidhje me
shpenzimet e vitit 2008, projektet që janë në
implementim në vitin 2009 dhe zotimet për vitet
2010 dhe 2011. Me fillimin e implementimit të
sistemit, të gjitha të dhënat për aktivitetet e
donatorëve në bazën e të dhënave të RIMS-it, do
të transferohen në platformën e re, ndërsa
përdorimi i bazës të të dhënave RIMS do të
ndërprehet. .
Donatorët duhet të jenë të vetëdijshëm për
vështirësitë që shkaktohen nga mungesa e
dhënies së vlerësimeve për ndihma dhe
disbursimeve me kohë dhe ata duhet të
veprojnë në përputhje me rrethanat.
AKZHIE, Kabineti Qeveritar, Donatoret
I lartë. Marrëdhëniet me
donatorët dhe sigurimi i
Përkrahjes Buxhetore do të jetë i
rëndësisë thelbësore për
zhvillimin afatgjatë të Kosovës
D-3
Më pak se 50% e
mjeteve të
ndihmës për
qeverinë
qendrore janë
Grantet e donatorëve
pranohen sipas
procedurave që nuk
janë konsistente me
procedurat standarde
Donatorët duhet të jenë të vetëdijshëm për
vështirësitë që shkaktohen nga mungesa e
dhënies së vlerësimeve për ndihma dhe
disbursimeve me kohë dhe ata duhet të vep
I lartë. Marrëdhëniet me
donatorët dhe sigurimi i
Përkrahjes Buxhetore do të jetë i
rëndësisë thelbësore për
85
D menaxhuar
nëpërmes
procedurave
kombëtare.
të qeverisë. rojnë në përputhje me rrethanat.
AKZHIE, Kabineti Qeveritar, Donatoret
zhvillimin afatgjatë të Kosovës
Veprimet
- Ekspertë nga "Development Gateway Foundation" gjatë muajit shtator kanë përfunduar vlerësimin e nevojave që duhet të adresohen nga kjo platformë e bazës të të dhënave për
koordinim efikas. - Implementimi i këtij sistemi do të filloj në muajin tetor, pasi që të testohet mjedisi akomodues i sistemit (hosting) e pastaj do të fillohet me trajnime për përdorim dhe administrim të tij.
- Pas fillimit të implementimit do të nënshkruhet një marrëveshje në lidhje me raportet dhe periudhat e raportimit. - Raporti në vitin e parë do të jetë më i përgjithshëm, me hollësi të mjaftueshme për aktivitetet e donatorëve, lidhjen asistencës së huaj me KASh-in dhe PEAP, e që gjithashtu do të
mundësoj planifikimin për vitet e ardhshme. - Pas vitit të parë, sistemi do të përshtatet për të plotësuar kërkesat e Qeverisë për ofrimin e informatave që do të nevojiten për planifikim dhe rregullim me prioritetet zhvillimore.