REHA PAMİR SELİM ONUR YALIN · ek!m 2014 ssaattiinn aallmmaa vvee bbİİrrlleeŞŞmmeelleerr yyeennİİ ddÖÖnneemmddee reha pamİr elektrİk sektÖrÜndekİ bİrleŞme & devralma

EK!M 2014

SSAATTIINN AALLMMAA VVEE BBİİRRLLEEŞŞMMEELLEERRYYEENNİİ DDÖÖNNEEMMDDEE

REHA PAMİREELLEEKKTTRRİİKK SSEEKKTTÖÖRRÜÜNNDDEEKKİİ

BBİİRRLLEEŞŞMMEE && DDEEVVRRAALLMMAA ((BB&&DD)) TTRREENNDDLLEERRİİ

SELİM ONUR YALINGGIIDDAA,, TTAARRIIMM VVEE HHAAYYVVAANNCCIILLIIKKTTAAKKİİ

BBİİRRLLEEŞŞMMEE VVEE DDEEVVRRAALLMMAA İİŞŞLLEEMMLLEERRİİ

GA_KAPAK_43 9/25/14 8:41 PM Page 2

YönetimGenel Yay›n Koordinatörü Ye!im Denizel

Projeler Direktörü (Tüzel Ki!i Temsilcisi) Ferit Özka!"kç"Sat›! Direktörü Orhan Ta!k"n

Finans Direktörü Didem KurucuÜretim Direktörü Servet Kavaso#lu

Trump Towers, Kule 2, Kat 21-24, 34387 $i!li-%stanbulTel 0 212 410 32 28 Faks 0 212 410 32 27

Do"an BurdaDergi Yay›nc›l›k ve Pazarlama A.#

DB Okur Hizmetleri hatt› Tel: 0212 478 03 [email protected]

DB Abone Hizmetleri hatt›Tel: 0212 478 03 00 Faks: 0212 410 35 12-13

[email protected] hariç her gün saat 08.00-20.00 aras›nda

hizmet verilmektedir.

Bask› Do#an Ofset Yay"nc"l"k ve Matbaac"l"k A.$.Sanayi mah. 1650. Sokak No:2 34850Esenyurt/%stanbul Tel: 0212 622 19 00

Da"›t›m Yaysat A.$. Tel: 0 212 622 22 22

Capital Dergisi Do"an Burda Dergi Yay›nc›l›k vePazarlama A.# taraf›ndan T.C. yasalar›na uygun olarak

yay›mlanmaktad›r. Capital Dergisi’nin isim ve yay›n hakk› Do"anBurda Dergi Yay›nc›l›k ve Pazarlama A.#’ye aittir. Dergide

yay›mlanan yaz›, foto#raf, harita, illüstrasyon ve konular›n herhakk› sakl›d›r. ‹zinsiz, kaynak gösterilerek dahi al›nt› yap›lamaz.

$cra Kurulu Ba!kanı Mehmet Y. Y›lmazYay›n Direktörü (Sorumlu) M. Rauf Ate!Yayın Yönetmeni Sedef Seçkin Büyük

Yaz› i!leri Müdürü Ebru F›ratHaber Müdürü $eyma Öncel Bay"ksel

Görsel Yönetmen A. Bertu# Pat›rEditör Yasemin Erdo#an

Sayfa Yap›mc›s› Do#an Pekta!Grafik Yaman Tetik

Foto"raflar Gökhan Çelebi, Hüseyin ÖngenMarka Müdürü Gökçe Aykaç

Ankara Temsilcisi Erdal %peke!enTel: 0 312 207 00 95

[email protected]

Yay›n Türü Yerel, süreli, 3 ayl›k üyesidir.

ReklamGrup Ba!kan› Viki Habif

Grup Ba!kan Yard›mc›s› Nil Ertan AydemirSat›! Müdürü Filiz Kavak, Seda U#ur Kesici,

Sevil Ho!man, Ebru ElçiTeknik Müdür Nusret K›r›ml›o#lu

Tel: 0 212 336 53 60-(3 hat) Faks: 0 212 336 53 90Kurumsal $leti!im Direktörü Neslihan Sad"ko#lu

RezervasyonTel: 0 212 336 53 00-57-59 Faks: 0 212 336 53 92-93Ankara Reklam Bölge Temsilcisi Sezinur Bal"kç"o#lu

Tel: 0 312 207 00 72 - 73Hedef Sayfalar

Tel: 0 212 336 53 70 Faks: 0 212 336 53 91Maya Akar Center, Kat: 7 Büyükdere Cad.

No: 100-102 34394 Esentepe/‹STANBUL

c

irketler dünyas!, son 8-9 y!ld!r giderek canlanan bir sat!n alma-birle"me-devralma (B&D) ajandas! ya"!yor. Her y!l az!msanmayacak say!da i"leme tan!koluyoruz. Üstelik i"lemlerin kompozisyonuna bak!ld!#!nda da önemli birde#i"im dikkat çekiyor. Örne#in her geçen gün daha çok say!da yerli oyuncuyu

aktif al!c! olarak görüyoruz.Rakamlar da bu hareketlili#i do#rular nitelikte… EY’nin

“Birle"me ve Sat!n Alma $"lemleri 2013 Raporu”na göregeçti#imiz y!l toplam 336 B&D i"lemi gerçekle"ti. Bunlar!n yüzde60’!n!n (201 i"lem) de#eri aç!kland!. 336 i"lemin büyükço#unlu#u (222 i"lem) ise yerli yat!r!mc!lar taraf!ndan gerçekle"ti.Hacimsel olarak bak!ld!#!nda, yerli yat!r!mlar 13,7 milyar dolarl!ktoplam i"lemin 10,4 milyar dolarl!k k!sm!n! üstlendi.

Uzmanlara göre bu art!"!n ard!ndaki dinamik, vitrine ç!kanKOB$ say!s!n!n giderek artmas!. Ama tabii daha gidecek çok yolvar. Do#ru yat!r!mc! ile do#ru "irketlerin, do#ru zamanda

birbirleriyle bulu"mas!, kritik bir konu. Süreç ise her iki taraf için de oldukça zorlu…Ama yaz!lan ba"ar! hikayeleri, de#erli deneyimler olarak masada duruyor.

Geni" Aç!’n!n bu say!s!nda, önemli büyüme modellerinden biri olan B&D’lere dairdoyurucu bir içerik haz!rlamaya çal!"t!k. Dergimizde, kamu, özel sektör ve arac! kurumyetkililerinin görü"lerinin yan! s!ra süreçleri bizzat ya"ayan giri"imcilerin deneyimlerinide okuma f!rsat! bulacaks!n!z.

$yi okumalar,

Yasemin Erdo!an

Sat!n alma vebirle"me rüzgar!

h!z kesmiyor

"

GA_Editor 9/25/14 8:44 PM Page 2

4 / 2014

“YEN!SATIN ALMA VE

Büyümek, her !irketin hedefi. Satın alma ve

ortaklıklar ise bu yoldaki önemli

modellerden biri. Birçok sektörde inorganik

büyümeye odaklanan !irket sayısı giderek

artıyor. Uzmanlar, piyasadaki hareketlili"in

artaca"ını öngörüyor. Ancak yine uzmanlara

göre hem ortaklık bilincinin hem !irketler ile

yatırımcıları bulu!turacak platformların

sayısının artması gerekiyor. Çünkü i!in püf

noktası do"ru ortakla, do"ru zamanda

bulu!mak. Capital’in #! Yatırım’la birlikte

düzenledi"i Geni! Açı toplantılarının bu ayki

konusu, “Yeni Dönemde Satın Alma ve

Birle!meler” olarak belirlendi.

Moderatörlü"ünü #! Yatırım Kurumsal

Finansman - Birle!me ve Devralmalar

Müdürü Efsane Çam’ın yaptı"ı toplantıda;

satın alma, ortaklık ve devir piyasasındaki

son geli!meler masaya yatırıldı. Kamu ve

özel sektör temsilcilerini bulu!turan

toplantıya, SPK Ortaklıklar Finansmanı

Dairesi Grup Ba!kanı Hale Oruç, Borsa

#stanbul Kotasyon ve Özel Pazar Grup

Müdürü Sertaç Fuad Karaa"ao"lu,

Seramiksan #hracat Müdürü ve Rondine

Group YKB Yardımcısı Rıfat Noyan,

Pozitron Ortado"u ve Afrika CEO’su Fatih

#!becer ve #! Giri!im Sermayesi Yatırım

Takımı Direktörü Burak Bayhan konu!macı

olarak katıldı.

GA_Anakonu 9/25/14 10:27 PM Page 4

2014 / 5

DÖNEMDEB!RLE"MELER”


6 / 2014

Efsane Çam !" Yat#r#m ile Capital Dergisi’nin3 ayda bir düzenledi$i Geni" Aç# toplant#m#za ho"geldiniz. Öncelikle tüm kat#l#mc#lar#m#za yo$unprogramlar# aras#nda vakit ay#r#p geldikleri içinte"ekkür etmek istiyoruz.

Bugünkü konumuz, ülkemizde son 10 y#ldaçok büyük ivme kazanan "irket birle"me vedevralmalar# olarak belirlendi. Son 10 y#ldaTürkiye’de 2 bini a"k#n ve yakla"#k 194 milyardolar büyüklü$ünde "irket birle"me ve devralmai"lemi gerçekle"ti. Bunlar#n yüzde 40’#özelle"tirme i"lemleriydi. Yüzde 55’lik k#sm# isebir taraf#n yabanc# yat#r#mc# oldu$u “crossborder”dedi$imiz i"lemlerdi. Y#lda ortalama 20 milyardolarl#k i"lem hacmi gerçekle"ir hale geldi.

Bunlar#n içinde ayr#ca son y#llarda Türk"irketlerinin yurt d#"#nda yapt#klar# sat#n almalar

da önem arz etmeye ba"lad#. Bunlara da“outbound yat#r#mlar” diyoruz. Bizler de !"Yat#r#m olarak 2000 y#l#ndan bu yana 110 adeti"lem gerçekle"tirdik. 10 milyar dolar i"lemhacmine ula"t#k.

Toplant#m#za, düzenleyici kurum olanSermaye Piyasas# Kurulu Ortakl#klar Finansman#Dairesi Grup Ba"kan# Say#n Hale Oruç ileba"lamak istiyorum.

Birle"me devralmalarla ilgili olarak geçti$imizdönemde SPK taraf#ndan pek çok düzenlemeleregidildi. Örne$in borsa kotundan ç#karma,ortakl#ktan ç#karma, ortakl#ktan ayr#lma hakk#gibi… Acaba sizden bu düzenlemeler hakk#ndagenel bilgi alabilir miyiz? Ayr#ca yeni yap#lmas#planlanan düzenlemeler var m#?

Hale Oruç Te"ekkür ederim. Asl#nda bu biraz

EFSANE ÇAM


2014 / 7

uzun bir konu. 30/12/2012 tarihli ResmiGazete’de yay#mlanan 6362 say#l# SermayePiyasas# Kanunu ile beraber düzenlemelerimizinbüyük bir ço$unlu$unu revize ettik veya yenidüzenlemeler getirdik. Bunlar#n içerisindeözellikle bugünkü konu için önem arz edebilecekiki düzenlememiz var. Birincisi, önemli niteliktekii"lemlere ili"kin düzenlememiz. Bu düzenlemehem birle"me i"lemlerini hem de ili"kilitaraflardan önemli ölçüde mal varl#$# edinilmesive önemli nitelikte veya tüm mal varl#$#devirlerini kaps#yor. Dolay#s#yla mal varl#$#n#niçinde yer alan finansal varl#klar sebebiyle budüzenleme sat#n almalar#n konusunuolu"turabiliyor. Burada, e$er finansal tablonuzuönemli derecede etkileyen bir mal varl#$# devriyap#yorsan#z ya da ili"kili taraf olarak mal varl#$#ediniyorsan#z, bunu kanun kapsam#nda “önemlinitelikteki i"lem” olarak kabul ediyoruz.

Önemli nitelikteki i"lemin özelli$i nedir diyebakarsak… Halka aç#k "irketlerin tüm "irketortaklar#na verilmi" bir hak bu. Bu i"lemlerinmutlaka genel kuruldan geçirilmesi laz#m. Genelkuruldan geçirilip de bu toplant#lara kat#larakolumsuz oy kullanan ve muhalefet "erhinitoplant# tutana$#na i"leyen ortaklara, öncedenbelirlenmi" bir fiyattan ayr#lma hakk#öngörülüyor. Temel düzenleme bu.

Birle"me i"lemleri ve borsa kotundan ç#kmakda ayn# "ekilde önemli nitelikteki i"lem olarakgörülüyor kanun kapsam#nda.

Ortakl#ktan ç#karma ve satma haklar# iseayr#lma hakk#ndan farkl# olarak yine yeni kanunile birlikte halka aç#k ortakl#klar#n ortaklar# içingetirilmi" haklar. Burada da oy haklar#n#n belirlibir orana ula"mas# durumunda -ki bu "u andayüzde 95- hakim ortak aç#s#ndan ortakl#ktanç#karma hakk#n#n, az#nl#klar için ise satmahakk#n#n kullan#m# için gerekli ön ko"ulsa$lanm#" oluyor. Hak iddia edildi$i zaman kar"#taraf için bir zorunluluk haline geliyor.

Bu haklar#n kullan#m bedeli, ayr#lma hakk#fiyat#n#n belirlenmesine ili"kin esaslarçerçevesinde hesaplanmaktad#r. Bu kanun ilebelirlenmi"tir. Ayr#lma hakk# fiyat#nda, "irketlerinyönetim kurullar# taraf#ndan al#nan karar#naç#kland#$# tarihten önceki bir ay içinde borsadaolu"an a$#rl#kl# fiyatlar#n ortalamas#na bak#l#yor.Peki önemli nitelikteki i"lemler belirledi$imiz esasusullerde gerçekle"tirilmez ise ne oluyor?

Kanunda aç#kça tan#mlanm#" yapt#r#mlar var.!"lemin iptali gibi. Ancak, ayr#lma hakk#n#nödenmemesi bunu kapsam#yor. Orada idari paracezas# kesilebilir ama esasen ayr#lma hakk#n#nödenmemesi durumu borçlu ve alacakl# olarak"irket ve ortaklar# kaps#yor. Bu durumun damahkeme yolu ile çözümlenmesi bekleniyor.

Bir de asl#nda takeover’lar için önemli olan,literatüre “ça$r#” olarak daha çok oturmu" olanama bizim yeni kanun ile “pay al#m teklifi”"eklinde adland#rd#$#m#z düzenlememiz var. Bukonunun da eski kanunda aç#k bir düzenlemesiyoktu, kanun kapsam#nda yeni düzenlemesigetirildi. Yapt#r#mlar# a$#rla"t#r#ld#. %öyle ki, payal#m teklifine ili"kin belirlenen sürelereuyulmazsa genel kurulda oy haklar#n#kullanam#yorsunuz. Ayn# "ekilde idari paracezas#nda da farkl#la"maya gidildi. Ça$r#n#n yanipay al#m teklifinin toplam tutar# kadar, pay al#mteklifi yapmakla yükümlü ki"iye idari para cezas#uygulanmas# mümkün. Ama bunlar çok yenidüzenlemeler. Biz geçti$imiz y#l# düzenlemeleriolu"turma dönemi olarak belirlemi"tik. Bu y#l dagelen geri bildirimler çerçevesinde bir etki analiziyapmam#z gerekiyor. Yani “Hangi düzenlemeyene kadar uyulmu", kar"#la"#lan bir zorluk var m#?De$i"tirilmesi gerekir mi” diye bak#yoruz. Tabiiilk etapta yüzde 100 uyumda çok kolay olmuyor.

Düzenlemelerimiz ile belirli a"amalarla hem"irketlere hem de ortaklara çe"itli haklar verereketkin çal#"an bir “kontrol piyasas#” olu"turmak vegeli"tirmek istiyoruz. Fakat tabii çok yeni. Oyüzden tebli$lerin uygulanmas#na ili"kin bizegelecek geri bildirimler çok önemli. Bukapsamda, örne$in ortakl#ktan ç#karma ve satmahakk#na ili"kin tebli$in revizesi k#sa dönemdegündemde.

Efsane Çam De$i"iklikler de olacak diyebilirmiyiz?

Hale Oruç Evet olacakt#r. Hepsi için zamaniçerisinde revizyon mümkün. Tabii SermayePiyasas# Kanunu’nun de$i"ikli$i Türk TicaretKanunu ve di$er kanun de$i"iklikleri ile ayn#döneme denk geldi. TTK ile de çok büyükyenilikler getirildi. Bu nedenle "irketlerin tümdüzenlemeleri k#sa süre içinde hakk#ylauygulamas# biraz zor. Kanunlar aras#ndakietkile"imler için uygulama esaslar# geli"tirmekönemli. Bu nedenle bizim aç#m#zdan dadüzenlemeleri aç#klamak ve uygulamay# do$rubir biçimde yönlendirmek zaman alabiliyor.

Efsane Çam Peki çok te"ekkürler. Zatenikinci turumuzda biraz daha detaylara girebiliriz.

Borsa !stanbul Kotasyon ve Özel Pazar GrupToplant!n!n moderatörlü"ünü #$ Yat!r!m KurumsalFinansman Müdürü Efsane Çam yapt!


8 / 2014

Müdürü Sertaç Fuad Karaa$ao$lu’na yeni kurulanÖzel Pazar ile ilgili söz vermek istiyorum.

Bizlerin bildi$i kadar#yla Özel Pazar, halkaaç#lmadan pay al#m sat#m# yapmak için "irketlerive yat#r#mc#lar# bir araya getirecek bir platform.K#saca bahsedebilir misiniz? Özel Pazar’#nüyelerine nas#l katk# sa$lamas# bekleniyor?Hedefleriniz neler?

Sertaç Fuad Karaa!ao!lu Çok te"ekkürler.Borsa !stanbul, halka aç#k "irketlerin paylar#n#n,borçlanma araçlar#n#n i"lem gördü$ü pazarlardanolu"uyor. Borsa’n#n kurulu"undan beri Türkiyeekonomisindeki ilk amaçlar#ndan biri, "irketlerisermaye ile bulu"turmak. Bütün amac#m#z vehedefimiz özetle bu.

%irketlerin "u anda borçlanmalar#, sermayebulmalar#ndan çok daha kolay oldu$u için hepborçlanma yönünde ilerliyorlar. Asl#nabakt#$#n#zda halka arz süreci hem mevzuataç#s#ndan hem "irketleri tatmin anlam#nda dahauzun bir süreç. %irketlerin henüz kurumsalanlamda yeterli seviyeye gelmemesi de sözkonusu. Fakat "irketlerin Türkiye ekonomisininbüyümesine katk#s# sa$lamas# anlam#nda sermayeile daha erken, daha h#zl#, daha kolay ve dahaçabuk bulu"mas# gerekiyor. Dolay#s#yla e$er halksöz konusu olursa mevzuat bir gereklilik. Fakatdaha nitelikli yat#r#mc#lar söz konusu oldu$undaherhangi bir mevzuatsal veya bürokratiksüreçlerden geçmesi çok gereklilik arz etmiyor.Çünkü zaten yat#r#mc# nitelikli, yani bilinçli. Neyeyat#r#m yapt#$#n# bilen yat#r#mc#lar söz konusu.Zaten malumunuz SPK mevzuat#nda “nitelikliyat#r#mc#n#n” tan#mlar# var. Bir de bunun üzerineilave olarak Hazine’nin sertifika verdi$i melekyat#r#mc#l#k ba"lad#. Orada da melek yat#r#mc#say#s# 250’yi geçti. Tüm bu nitelikli yat#r#mc#lar#n"irketlerle bulu"mas#, sermayenin "irketlereakmas#n# daha h#zland#racak.

Dolay#s#yla burada böyle bir arz varken,böyle de bir kaynak varken, "irketlerin debilançolar# borçla bu kadar a$#rla"m#"ken, biz bu"irketleri sermaye ile halka arz sürecinden dahah#zl# biçimde bulu"turmak istedik. Özetle ç#k#"noktam#z bu oldu.

Sistemin nas#l i"leyece$ine gelirsek… Hangitür "irketlere, hangi tür yat#r#mc#lar yat#r#myapacak?

Üye kabul ederken "irketleri 2 segmenteay#rd#k. Start-up segmenti, yani yeni ba"layan,yeni giri"imci grubu var. Türkiye’de fikir çok amaticarile"me a"amas#nda olan fikir o kadar çokde$il maalesef. Dolay#s#yla burada sadece iyi fikriolanlar# de$il, ayn# zamanda fikrini ticarile"tirmi"

olanlar# tercih edece$iz. Çünkü yat#r#mc#n#ntercihine onlar mazhar olabiliyor. Bu sebeple de6 ayl#k bir kriter koyduk. Start-up üyeli$i için"irketin en az 6 ay önce kurulmu" olmas#gerekiyor. Ayr#ca en az 1 fatura kesmi" olmas#"art# koyduk. Maksimum da 5 y#ll#k olsunlardedik. Çünkü daha eski "irketler art#k start-upolmaktan ç#km#"t#r. Start-up üyeli$i içinarad#$#m#z nitelikler bunlar…

Üst segment için en az 2 y#l önce kurulmu",minimum 5 milyon TL aktif büyüklü$ü veyacirosu olan "irketleri kabul ediyoruz. KOB!’ninorta segmenti diyebiliriz. Üst s#n#r yok.Türkiye’nin en büyük ölçekli, en kurumsal"irketleri de bu anlamda üye olabilirler. Çünküonlar#n da sermayeye ihtiyac# var. Fakat tabiiülkemizdeki "irketlerin a$#rl#$#n#n KOB!ölçe$inde olmas# sebebiyle a$#rl#kl# olarakKOB!’lere dönük oldu$unu söyleyebiliriz. Bir deTürkiye’deki son 2 y#ll#k M&A (sat#n alma vebirle"me) i"lemlerine bakt#$#m#zda, KOB!’yedo$ru bir yöneli" oldu$unu görüyoruz. Yanihacimsel bir küçülme var. O yüzden buradaa$#rl#kl# olarak KOB!’lerin finansmansa$layaca$#n# dü"ünüyoruz.

Nitekim Türkiye’de 2013’teki M&Ai"lemlerinde bir önceki y#la göre hacim olarak birdü"ü" oldu ama adet aç#s#ndan bak#ld#$#nda daart#" oldu. Bu adetsel art#"#n da daha küçüki"lemlerin olmas#ndan kaynakland#$#n# görüyoruz.

Bu pazara geçti$imiz A$ustos ay#nda üyekabulüne ba"lad#k. Kas#m ay#nda aç#l#"#n#yapaca$#z. 17 Kas#m Dünya Giri"imcilikHaftas#’n#n ilk gününde de aç#l#" törenimiz olacak.

HALE ORUÇ Bizim birle$me - bölünme anlam!ndaçok etkin bir piyasam!z yok. Yani hem tutar

olarak hem de say! olarak bakt!"!n!zda, halkaaç!k $irketlerin taraf oldu"u i$lemler ülkemizde

gerçekle$en i$lemlerin çok küçük bir oran!n!kaps!yor. Bizdeki i$lemler hep kontrole ili$kin,yani hep kontrol pay!n! sat!n almak $eklinde

oluyor. Kimse kontrolü b!rakmak istemiyor.Gerçek anlamda bizde bir “hostile takeover”

gibi, rekabetçi teklif gibi bir piyasa olu$am!yor.Bizdeki birle$melerin ço"u ayn! grup içindeki

$irketlerin çe$itli sebeplerle birle$meleri $eklindediyebiliriz. Vergisel avantajlar nedeniyle

olabiliyor, ba$ka sebeplerle olabiliyor. Meselaayn! grubun ayn! sektördeki birden fazla $irketini

birle$tirmesi $eklinde olabiliyor. Dolay!s!ylabirle$meler gerek Türk Ticaret Kanunu’nda gerek

bizde belirlenen kolay usullerde gerçekle$iyor.Çok fazla bürokrasi yaratacak $ekilde de"il de

daha kolayla$t!r!c! biçimde dizayn ediliyor.


EY’nin raporuna göre Türkiye’deki M&Ai"lemlerinin ortalama 8-9 ay sürdü$ünü biliyoruz.Fakat burada KOB!’ler biraz daha a$#rl#kl# olaca$#için üst segmentte ortalama 3-4 ayl#k, belki 5ayl#k deal’larla, küçük segmentte ise çok dahah#zl# deal’larla "irketleri sermaye ilebulu"turaca$#m#z# dü"ünüyoruz. !lk turumuz içinpayla"abileceklerim bunlar.

Efsane Çam Çok te"ekkür ediyoruz. %imdikonuya biraz da private equity (PE) ve giri"imsermayesi fonlar# taraf#ndan bakal#m. !" Giri"imSermayesi Yat#r#m Tak#m# Direktörü BurakBayhan’a söz vermek istiyorum.

Asl#nda private equity fonlar# ülkemizde 2000y#l#ndan beri aktifler ama daha aktif hale gelip önplana ç#kmalar# genelde 2005’ten bu yana oldu.Benim soraca$#m soru "u ki, sizce gerçekten art#kgiri"im sermayesi ve private equity fonlar# rü"tünüispat etti mi? Yerli "irketler private equityortakl#$#n#n katk#lar#na gerçekten inan#yorlar m#?Sizce sadece finansman katk#s# m# sa$lan#yor? Butür ortakl#klardan finansman d#"#nda nas#l katk#larbeklenebilir?

Burak Bayhan Te"ekkür ederim. Tarihçesinebakarsak, giri"im sermayesi sizin de söylemi"

oldu$unuz gibi 90’lar#n ikinci yar#s#na kadaruzanan bir döneme dayan#yor. Ama esasivmelenmesini 2005 y#l#ndan sonragerçekle"tirdi$ini söylersek yanl#" olmaz.

Rakamlar bu durumu daha net ifadeedebiliyor. Türkiye’de geçen y#lsonu itibar#ylatoplam 282 adet giri"im sermayesi yat#r#m#yap#ld#. Bunlar#n 245 tanesi 2006 y#l# vesonras#nda gerçekle"ti. Yani yüzde 87’si.!vmelenmenin 2005 sonras#nda artt#$# çok aç#k.

Keza bir di$er aç#dan bakarsak, 2005 y#l#sonunda 10 tane aktif giri"im sermayesi yat#r#mfonu Türkiye’ye bakarken, bugün itibar#yla 70 fonbak#yor. Bunlar#n 35’i kurulu yerle"ik ofisi olanfonlar. Di$er 35 de f#rsat kollayan, zaman# gelinceTürkiye’de yat#r#m yapmak için zaman zamanziyaret eden ve d#"ar#dan takip eden fonlardiyebiliriz.

Pazar geli"ti ve büyüdü. !"lem say#s# artt#, buda belirli bir noktadan sonra oldu. Nas#l oldu?Ben "öyle bak#yorum: Türkiye’de finansal vesiyasal istikrar ortam# olduktan sonra gelece$edair öngörü yap#labilirli$in (visibilite) artmas#ylaberaber al#c#lar borsaya gelip yat#r#m yapt#klar#,bono-tahvil ald#klar# gibi daha uzun bir yat#r#m


10 / 2014

arac# olan giri"im sermayesine de gelip parakoymak istediler. Ama asl#nda i"i tetikleyen veivmelendiren al#c#lar taraf# de$il de sat#c#lardakizihniyet de$i"ikli$i oldu gibi geliyor bana. Çünküsat#c#lar, yani Türk giri"imcilerinin de bak#" aç#s#son y#llarda de$i"ti. Türkiye’de malum ortakl#kkültürü çok kabul görmez. !çinizesindirebilece$iniz bir "ey olarak görülmez.“Küçük olsun, benim olsun” anlay#"# çokyayg#nd#r. Fakat özellikle son y#llarda bu anlay#"#nde$i"meye ba"lad#$#n#, yeni bir bilinç seviyesinedo$ru ilerledi$ini görüyoruz. Nas#l oldu bu?Benim "ahsi tahminim "u: Tek haneli enflasyondönemine geçilince insanlar art#k geçmi"teyapt#klar# kârlar#n biraz daha fiktif oldu$unu,asl#nda gerçe$i çok da yans#tmad#$#n#, yaniasl#nda sand#klar# kadar kârl# olmad#klar#n#,

sand#klar# kadar büyüyemediklerini görmeyeba"lad#lar. Bunun yan# s#ra ayn# zamanda tekhaneli enflasyon döneminde talebe dayal# birekonomik büyüme modeli i"ler hale de geldi.Yani son 10-15 y#ld#r talebe odakl# bir ekonomikbüyüme var. Talep odakl# büyüme de isteristemez rekabeti art#r#yor. Yani bir giri"imcininyan#nda, bir giri"imci daha geliyor. Dolay#s#yla buyeni rekabet ortam#nda büyümek art#k farz oldu.Çünkü ayn# bisiklete binmek gibi, pedal#çevirmezseniz dü"üyorsunuz…

Private equity’ler ve giri"im sermayesi fonlar#,"irketlere nas#l katk#lar sa$l#yor diye sordunuz.!nsanlar neden buna meyil ettiler? Sat#c#lar nedenbu yola do$ru girdiler?

Ben kendi giri"im fonumuz ad#nakonu"abilirim. !" Giri"im Sermayesi olarak 2000


2014 / 11

y#l#ndan beri, 14 y#ld#r faaliyetteyiz. 15 yat#r#m, 11de ç#k#" yapt#k. Ortaklar#m#z#n her biri ile çokgüzel ortakl#klar yürüttük. Her birinden de çokgüzel geri bildirimler ald#k. Ne katma de$ersa$l#yoruz? Bizim iddiam#z "u: Biz paradan çokdaha fazlas#n# var ediyoruz. Biz önceliklekurumsalla"ma ama bunun da ötesinde "irketlerebir disiplin getiriyoruz. Çünkü bizler belirli birproje çerçevesinde geliyoruz. Yani biz giri"i veç#k#"# belli olan organizasyonlar#z. Dolay#s#yla buproje çerçevesinde bir disiplin içinde hareketetmek zorunday#z ki amaca varabilelim. Budisiplin, finansal disiplin oldu$u gibi ayn#zamanda kurumsal bir disiplin. Bu çerçevedebüyüme ve kârl#l#$a odaklanman#z daha efektifolabiliyor. %irketlere "effafl#k getiriyoruz. Ayl#kraporlamalar bizim için çok önemli. Rakamlar#birebir görmek istiyoruz. Herkesin de görmesigerekti$ine inan#yoruz çünkü önünüzügörmezseniz, karanl#kta tüm gücünüzleç#lg#ncas#na ko"uyor gibi olursunuz. Ç#lg#ncabütün gücünüzle ko"tu$unuzu ama gözünüzünba$l# oldu$unu dü"ünün. Bu çok gerçekçi, netbir ad#m de$ildir. Rakamlar# görmeli vegerekiyorsa planlar#n#z# de$i"tirmeli, revizeetmelisiniz. Geçti$imiz en son dönemlerinrakamlar#n#, bugünkü rakamlar# ve gelece$e dairrakamlar# yan yana koyabilirseniz, ancak o zamanplanlar#n#z esnek olur. Ancak o zaman sizigelece$e ta"#yacak planlar yapabilirsiniz.

Bunlar#n yan# s#ra, belki de en önemlisi, bizortakl#klar#m#za yönetim deste$i sa$l#yoruz.Yönetim deste$inden kast#m, iki parçal#. Bir, ilgilisektörün önde gelen yöneticilerinin "irketlereistihdam#n# sa$l#yoruz. !kinci olarak da kendimizaktif yönetim kurulu üyeleri vas#tas#yla "irketlerinyönetimlerinde aktif rol al#yoruz. Bunu “Hersektörü çok iyi bilen insanlar#z” diyesöylemiyorum. Ama di$er "irketlerimizden eldeetti$imiz tecrübeyi mutlaka yeni yat#r#mlar#m#zada uyguluyoruz. Ayr#ca birbirlerinden

faydalanmalar#n# sa$l#yoruz.Do$rusunu söylemek gerekirse, tüm bu

katk#lar# gören insanlar da #"#$a do$ru geliyorlar.“Giri"im sermayesi "irketleri rü"tünü ispatlad#

m#?” sorunuza gelirsek...Evet, buna dair örnekler var. Giri"im

sermayesi yat#r#mlar#n#n rü"tünü ispatlad#$# yer,yapt#$# ba"ar#l# ç#k#"lard#r diye dü"ünüyorum.Ba"ar#l# ç#k#"lar oldu. Biz !" Giri"im Sermayesiolarak bugüne kadar yapt#$#m#z 15 yat#r#m#n11’inden ç#k#" yapt#k ve bu ç#k#"lardan ABDDolar# baz#nda ortalama yüzde 26,46 bile"ik getirioran# elde ettik. Ancak sektörün genelindeç#k#"lar#n yat#r#mlara oran# bu denli yüksek de$il.2013 y#l# sonu itibar#yla toplam 282 giri"imsermayesi yat#r#m#n#n 58’inden ç#k#" yap#ld#. Bu58 ç#k#"#n içinden 29 tanesi de son 3 y#lda, 2011-2012-2013 döneminde gerçekle"ti. Dolay#s#ylaasl#nda daha çok yeni bir konu. Önümüzdekiy#llarda 2006’dan bu yana yap#lan di$eryat#r#mlar#n kalanlar#n#n da ç#k#"lar# gelecek.Böylece 15-16 dönemin sonunda gerçektenrü"tün ispatlan#p ispatlanmad#$#n# daha rahatkonu"abiliriz. Ama bence ispatlanaca$# a"ikar.Çünkü bugün ön i"aretler gelmeye ba"lad#. Öni"aretler çok iyi. Umar#z daha iyisi de gelir.

Efsane Çam Te"ekkürler. Sözü, di$erkonu$umuz Seramiksan !hracat Müdürü veRondine Group Yönetim Kurulu Ba"kanYard#mc#s# R#fat Noyan’a vermek istiyorum.Toplant#m#z#n aç#l#"#nda “outbound yat#r#mlar”dedim. Türk "irketlerin yurtd#"#nda yapt#klar#yat#r#m olsun, sat#n almalar olsun birçok ba"ar#l#örnek var. Onlardan en ba"ar#l#lar#ndan birisini deSeramiksan gerçekle"tirdi. !talya’da sizinle ayn#sektörde olan bir "irket ile gerçekle"tirdi$iniz busat#n almaya neden ihtiyaç duydunuz? Bu sat#nalma süreci esnas#nda ya"ad#$#n#z tecrübelernelerdi? Kriz noktalar# olu"tu mu, bunlar nas#la"#ld#? Bize biraz ya"ad#$#n#z süreçten bahsedermisiniz?

R"fat Noyan Ben öncelikle nazik davetiniziçin çok te"ekkür ediyorum. Bir imalatç# olarakgünün monotonlu$undan uzakla"t#r#p böylegüzel bir ortama getirdiniz bizleri...

%imdi anlatacaklar#m sizin için yeni bir "eyolmasa da bizim için çok heyecan verici birsüreçti.

Sorunuza geçecek olursam, biz bir üretici, birsanayi kurulu"u ve bir imalatç# olarakmarkala"maya inand#k. Gördük ki yurtiçindenkendi pazar#n#zda güçlü olman#z laz#m. Oradanba"laman#z laz#m. Seramiksan da 20 y#ll#kgeçmi"iyle zaten bunu belli bir seviyeye getirdi.

SERTAÇ FUAD KARAA%AO%LU Türkiye’de asl!ndaçok say!da yat!r!mc! var. Hem bireysel, hemkurumsal… Di"er tarafta da çok $irket var. Fakatbu iki taraf!n belli platformlarda bulu$acak yerleriyok. Aç!kças! birbirlerinden çok fazla haberleride yok. Bakt!"!n!z zaman Merkezi Kay!tKurulu$u’nda (MKK) $u anda 8 bin 500’e yak!nnitelikli yat!r!mc! kayd! bulunuyor. Melekyat!r!mc!lar! da ekledi"inizde rakam 9 bineyakla$!yor. Hiç fena bir rakam de"il. ÖzelPazar’!n as!l amac! ise bu iki kesimi bulu$turmak.#$te biz bu noktadan hareket ettik.


12 / 2014

Bunu ba!ard". Bu anlamda art"k bu ba!ar"y" birüst a!amaya, farkl" yerlere ta!"mak gerekiyordu.

Asl"nda bu yap"lan i! bizim ilk deneyimimizde#il. Bu deneyimi daha i!in ba!lar"nda, 1999y"l"nda Bulgaristan’da ya!am"!t"k. Yine böyle birimkan ç"kt". Denetimler (audit) yap"ld" veaudit’ler sonucunda ç"kan neticeden bizim o an oi!i yapmam"zdan vazgeçildi. Zaten denetimler deonun için yap"l"r. Bu bizim için önemli birtecrübe oldu, bir ter att"k. Gel zaman git zamanderken, 2012’nin ba!"nda $! Yat"r"m bu i!iönümüze getirdi. $!in içinde $! Yat"r"m’"n olmas"bizim konuyu daha da ciddiye almam"za sebepoldu. $yi ki de öyle yapm"!"z.

Bu süreç nas"l geçti? Bu konu bize aç"ld"#"nda2012 Ocak ay" gibiydi. Daha sonra gizliliksözle!mesi yap"ld". Ondan sonra birtak"m bilgilergeliyor ve biz tabii sanayici, üretici oldu#umuziçin baz" !eylere sizin gibi ka#"t üzerinde bak"pkarar veremiyoruz. Ne yapmam"z laz"m? Gidiptesisi görmemiz laz"m. Gidiyoruz tabii... Yan"ma 2teknik arkada!"m" alarak 2012 Haziran ay"n"nortalar"nda teknik bir gezi düzenledik. Onunsonunda yönetim kuruluna teknik bir raporhaz"rlad"k ve gönderdik. Bu rapor neticesindeileriki ad"mlarda at"lmaya ba!land".

Daha sonra tabii ki bu i!in bir de audit(denetim) aya#" vard". Orada da iyi bir süreçgeçirdik. Denetim dönemi çok ciddi geçti.Hakikaten biz audit’in ne demek oldu#unu -bunuiyi anlamda söylüyorum- o zaman anlad"k.

Bu süreçten sonra da son ad"m olanortakl"klar sözle!mesi, hisse al"m" sözle!mesia!amas"na gelindi. Biz orada yüzde 50 hisseyi$talyan orta#"m"zdan almad"k. %irketin yar"s"ba!ka bir fonun elindeydi, onlardan ald"k. Ondansonra da tabii ki $talyan orta#"m"zla ortakl"ksözle!mesi yapt"k. O süreçler az önce dedi#inizgibi oldukça yo#un bir trafikte geçti. Geldiler,gittiler, biz gittik, geldik… O süreç epey uzunsürdü. Ondan sonra da i! sonuçland".

Asl"nda bizim illa $talyan ortak aray"!"m"zyoktu. Ama her sektörde oldu#u gibi seramiksektöründe de birtak"m üretim merkezleri vard"r.Uzakdo#u’da Çin bir üretim merkezidir.Avrupa’da Türkiye, $spanya ve $talya üretimmerkezidir. O nedenle öyle bir f"rsat"n $talya’dangeliyor olmas" ve i!lerin olumlu gitmesi bizi debu i!te cesaretlendirdi. 2013’ün haziran ay"ndahep beraber gittik imzalar" att"k. %u anda iyigiden, mutlu bir evlili#imiz var.

Yasemin Erdo!an Toplam süreç kaç aysürdü?

R"fat Noyan 2012 Ocak’tan 2013 Haziran’a

kadar tam 1,5 y"l sürdü. Bunun son 3-4 ay"sözle!melerle, hisse al"mlar"yla geçti. Ondanönceki 3-4 ay da zaten audit ile geçti. Ama tabiibu bizim tecrübemiz. Daha k"sa veya uzun sürensüreçler de var. Bizimki ortakl"k, yüzde 100 sat"nalma de#il. O bak"mdan da süreç uzam"! olabilir.

Efsane Çam Te!ekkürler R"fat Bey. $kinciturumuzda di#er detaylar" da anlatman"z" ricaedece#im. %imdi Pozitron’dan Fatih $!becer’idinleyelim. Fatih Bey, sizin örne#iniz degerçekten çok ba!ar"l". Kendi kurdu#unuz bir!irket var ve yabanc" yat"r"mc"n"n çok ilgisiçekiyor. Siz de bir sat"! süreci geçirdiniz. Öncebiraz !irketinizi tan"yal"m lütfen. Ayr"ca buya!ad"#"n"z süreçte sizin tecrübeleriniz neler oldu?

Fatih #$becer Peki, te!ekkür ederim.Pozitron’u 2000 y"l"nda, üniversite arkada!lar"mlakurdum. Ö#rencili#im devam ediyordu. $lk birkaçsenesi aray"!larla geçti. Teknoloji, sektöründeyiz,yaz"l"m yapmak istiyoruz, istikametimiz belli amai!in içine girdikçe çok dall" budakl" oldu#unugördük. Onu yapal"m, CRM yapal"m derken, 2005y"l"nda mobil uygulama alan"na girmeye kararverdik. $! hayat"nda do#ru yer, do#ru zaman ve!ans faktörü çok önemli. Biz mobilde nas"l birteknoloji kullanaca#"m"za karar verdi#imizdebütün dünyadaki ara!t"rma raporlar" ve ozamanki öncü firmalar farkl" bir istikametigösteriyordu. Herkes taray"c" tabanl" teknolojiderken biz mobil tabanl" uygulamalara inand"k veilk 2 sene çok zorland"k. Her gitti#imiz yer “Sizyanl"! yap"yorsunuz, buras" yanl"! istikamet”diyordu. $!te bir ara!t"rma raporu ç"k"yor, buböyle büyüyecek, !u !öyle büyüyecek... Oysa bizo 2 sene asl"nda çok rahat ettik. Yani asl"ndaürünü satarken çok zorland"k. O ayr". Mü!terilerle

BURAK BAYHAN Art!k "irketler için büyümek vekârl!l!#! art!rmak kaç!n!lmaz hale geldi. Bunu

yapmak için de yat!r!m gerekiyor. Yat!r!m derkenillaki finansal de#il, bilgi ve insan kayna#!

yat!r!m! da gerekiyor. Bu son 10-15 y!ll!k dönem,giri"im sermayeleri de devreye girdi. $"lemler

birer birer yap!lmaya ba"lad!. %irketler hem birazzaruretten, yani bir orta#a, paraya ve bilgiye

ihtiyaçlar! oldu#u için, hem de gönüllülükten bui"e s!cak bakmaya ba"lad!lar. Çünkü giri"im

sermayesi yat!r!m! yap!ld!kça burada elde edilenfaydalar görülmeye ba"lad!kça, “Rakibimiz

yapt!, faydaland!, ben de yapay!m” "eklindehareketlenmeler oldu. $yi örnekler ortaya

ç!kt!kça bilinçlenme de artt!. Ortaya ç!kan bu iyive ba"ar!l! örneklerle beraber i"lemler daha da

artarak devam etti.


2014 / 13

görü!tü#ümüzde teknolojiye ikna etmeyeçal"!"rken çok zorland"k. Çünkü her !eye veherkese ra#men farkl" bir istikamete gitmek, heleki Türkiye’de çok zor… Fakat bu ni! tercihimizin!öyle bir avantaj" oldu. Rakip olmuyor. Kendipazar"n"z" kendiniz yarat"yorsunuz. Nefesiniziyeterince tutabiliyorsan"z. 2 y"l"n sonunda halaufak bir !irket olmam"za ra#men iyi bir verimlilikyakalad"k. Ama tabii zorluklar da oldu. Sonuçta ozaman bugünkü gibi melek yat"r"mc"lar yok.Bizim ölçe#imiz de private equity’ler için çokufak. Dolay"s"yla ba!ka bir !ey yapmam"z laz"md".Hedefimizi de !öyle koyduk: Dedik ki, bizim

param"z yok, biz nas"l sat"! yapaca#"z? Birebirfirma ziyaret ederek… Do#ru ödeme yapan vekurumlar" destekleyen 2 endüstri seçtik. Biribankac"l"k di#eri de ilaç sanayi… Bu ikiendüstrideki firmalar" ziyaret ettik. Zaten bu 2sektörü daraltt"#"n"z zaman Türkiye’de 50 !irketkal"yor. Bunlar"n hepsi süreçlerini oturtmu!,kurumsalla!m"! !irketler. Siz KOB$’siniz amasizinle bir !ekilde çal"!t"klar" taktirde sizi yukar"çekebiliyorlar. Böyle bir süreç ya!ad"k. Dahasonra dünyadaki teknolojik geli!im de bizimönceden öngördü#ümüz istikamete uygungeli!ince Apple’"n iPhone’nu ç"karmas", Google’"nAndroid’i ç"karmas"yla çok ciddi bir büyümesürecine girdik.

2007’den 2013’e kadar, hatta sat"!"m"ztamamlanana kadar, y"ll"k ortalama yüzde 103ciro büyümesi yakalad"k. A!a#" yukar" ki!isay"m"z" da yüzde 60 (y"ll"k) art"rd"k. $stihdamkonusunda da !öyle bir avantaj"m"z vard". Bili!imendüstrisinde bir a#"rl"k taban" olu!turman"zagerek kalm"yor. Yani asl"nda sizin bütünvarl"#"n"z, mühendis kadronuz, mü!terilerleyapt"#"n"z kontratlar ve kulland"#"n"z teknolojiler.Bizim !irketimizin ya! ortalamas" 26,5. Hâlâ çokgenç. $lk kurdu#umuzda kurucular da ekip deçok daha gençti.

$nsan kayna#"nda bence !u çok önemli: Bir!irketin kurucusu ya da yöneticisi, ekibine yenibirini kataca#" zaman, en kötü insan"nkendisinden daha ak"ll" olmas" laz"m ki, o !irketilerlemeye devam etsin. Bakt"k gençler buteknoloji i!inde daha iyiler, biz de hep çokgençlere yöneldik. %irket büyünce i!in içine sat"!ekibi, pazarlama ekibi girince tabii ya! ortalamas"biraz daha büyüdü. Çünkü i!in bu k"sm"ndatecrübe daha önemli. Fakat mühendisliktetecrübe kadar ki!inin enerjisi de çok önemli. Biz!u an 190 ki!ilik yaz"l"m eviyiz. Türkiye’ninkalburüstü üniversitelerinden en zeki gençleritoplamaya gayret ediyoruz. Firma içi e#itimlereçok yat"r"m yapt"k. Ekibin sürekli antrenmanyap"p kendini geli!tirmesine çok yo#unla!t"k.

Tabii burada !u konu da çok önemli. Benözellikle genç giri!imcilere bunu söylemekisterim. Mesela kurumsal bir !irketle ortakl"ksa#lad"#"n"zda belli !eyleri size hap gibi verirler.Bir kurum kültürü edinirsiniz. $!te bizimdönemimizde böyle bir !ey olmad"#" için biz i!inbu k"sm"n", büyük kurumlarla çal"!arak ö#rendik.Yani asl"nda iyi bir mü!teri, e#er siz as"l (core)i!inizi do#ru yap"yorsan"z, ufak tefek hatal"oldu#unuz yerlerde size göz yumuyor. Asl"ndasizi e#itiyor. Örne#in bizim ilk mü!terimiz


14 / 2014

Sabanc" bünyesindeki Kraftsa’yd". Daha sonraTürkiye $! Bankas" ile çal"!t"k. Hatta çok damatrakt". Bir keresinde $! Bankas" ile görü!meyeba!lad"k. O kadar çok doküman istiyor ki…Bizde de öyle bir kültür yok. Devaml" istedikleridokümanlar" haz"rl"yoruz. Art"k öyle bir noktayageldi ki biz ba!ka bir bankaya toplant"yagidiyoruz, ne sorsalar elimizde her !ey haz"r…Tabii bir de $! Bankas" gibi bir referans"n"z daoluyor. Çok kuvvetli bir referans. Hatayapt"#"n"zda kibarca “Bak buray" yanl"!yap"yorsunuz” diye sizi uyar"yorlar, e#itiyorlar.Sizin geli!menize de yard"mc" oluyorlar.

Bizim sat"! sürecindeki deneyimden de birazbahsedeyim. Bizdeki süreç biraz de#i!ik oldu.Pozitron’un bu görü!melere ba!lad"#" tarihten vesat"ld"#" tarihe kadar geleneksel manada s"f"rvarl"kt". Yani araçlar kira, bilgisayar ve telefond"!"nda !irketin en ufak bir mülkü bile yok.Geçti#imiz y"llarda al"nm"! bir patentimiz vard".

Bir de kontratlar"m"z ve genç bir ekibimiz vard".Sadece bu bile Türkiye’de bir !irketin belli birde#erlemeye ula!mas"n" sa#layabiliyor. Biz öncekurucu ekip, daha sonra kat"lan tüm arkada!larolarak en dikkat etti#imiz konu hep özgünteknoloji oldu. Hep buna dikkat ettik. Yerli -yabanc" bütün rakiplerde de çok ciddi rekabetettik. Bu bize belli bir bilinirlik sa#lad". Tabiigiri!imcili#in en büyük avantaj" !u: $!inizi sonsuzenerjiyle yapt"#"n"z için, profesyonel bir ekibin,böyle bir giri!imci ile rekabet etmesi bence teknikolarak mümkün de#il. Yani biz Ortado#u’yaaç"lmaya karar verdik. Suudi Arabistan’daper!embe-cuma tatil günü. Abu Dabi, Katar’dacuma-cumartesi günü tatil… THY’de sa# olsuntek seferle her yere uçuyor. Cuma ak!am" uça#abiniyordum, pazartesi sabaha kar!" dönüyordum.Yani asl"nda Ortado#u’da 2 i! günükazan"yordum, fakat burada hiç i! günükaybetmiyordum. %imdi bu tempoyu profesyonel


2014 / 15

ekiple kurman"z çok zor. Haftada 7 gün uçaktamail at"p bir !ekilde bu çal"!may" yap"yorduk.H"zl" da büyüdü#ümüz için sonuçta dünyada birpara bollu#u var. 2008’e kadar dünyada 800milyar dolar vard". 2008 krizinde 4 trilyon dolaroldu. Teknolojiye, private equity’lere ve borsayabir hücum oldu. Türkiye de asl"nda birazk"r"nt"lar"yla da olsa kenar"ndan sekensermayelere çok ciddi bir ivmelenme ya!ad". Busüreç bizim de lehimize bir rüzgar yaratt".Diyelim sizin fabrikan"z var ve nakliyesinde çokciddi navlun problemleriyle u#ra!"rs"n"z. Bizdeöyle de#il. Biz y"ll"k 100 dolar veriyoruz.Apple’dan bir hesap aç"yorsunuz, bir uygulamay"oraya koyuyorsunuz. Diyorsunuz ki, “Bu sadeceTürkiye’de sat"ls"n”. Bir çentik oraya. “%u dabütün dünyada sat"ls"n” diyorsunuz, bir çentik deoraya. Bir anda bütün dünyaya sat"! yapmayaba!l"yorsunuz. Bu inan"lmaz bir avantaj. Bilgiteknolojilerinde ürünü ço#altma maliyeti s"f"r. Birmilyon kere de indirilse, bir kere de indirilse sizinasl"nda imalat maliyetiniz ayn". Biz bunlardan çokfaydaland"k.

Alan"m"zda üniversitelerin özellikle bilgisayarkulüpleriyle, o fakültelerle çok ilgilendik. Sürekligittik, ziyaret ettik. Gençler de bizi sevince böylebir pozitif döngü olu!turduk. $yi ekip içerigirince, ç"kt" da iyi oluyor. $yi ç"kt" olunca sizdaha çok para kazan"yorsunuz. Ekibinize daha iyibak"yorsunuz, ekibiniz de daha iyi, daha gençinsanlar" getiriyor. Böyle bir süreç oldu.

Sat"! sürecimiz ise tan"!mam"zdan sat"!a kadaryakla!"k 3 ay sürdü. Merhaba dememizle $ngilizBorsas"’na aç"klanmas" aras"nda geçen süre tam95 gün oldu. Bunun ilk 50 günü biraz flört oldu.50’nci günde dediler ki “Biz sizi sat"n almaylailgilenebiliriz. Siz ilgilenir misiniz?”

Biz tabii gönülsüz davrand"k ba!larda, öylede gösterdik. “Yani olabilir, bakal"m” dedik.Ondan sonraki 45 günde ilerledik.

Efsane Çam Tek bir yat"r"mc" m" vard"? Yanionlar m" sizi buldu?

Fatih #$becer Asl"nda !öyle. 2010’danitibaren bize muhtelif firmalar gelmeye ba!lam"!t".Hem melek yat"r"mc", hem de privateequity’lerden geliyorlard". PE’ler için biraz ufakkal"yorduk. Melek yat"r"mc"lara da büyükoluyorduk. Firma da kârl"yd". Yani biz hep “selffunded” (kendi ya#"yla kavrulmak) olduk. Hepkendi sermayemiz ile ilerledi#imiz için, kârl"l"#açok özen gösterdik. Dolay"s"yla her gelenibe#enmiyorduk. Küçüktük ama çok kârl"oldu#umuz için öyle bir lüksümüz vard". Biryat"r"mc"n"n, zarar eden ya da nakit ak"!"problemi olan firmalara göre dizayn etti#i biryat"r"m plan"yla bize talip olmas", aç"kças" cazipgelmiyordu. Biz her seferinde diyorduk ki “Senbize bu kadar para öneriyorsun ama biz bunuzaten 2 y"l sonra kazanaca#"z, !u kadar kâredece#iz. Böyle olmaz” diyorduk. Süreklireddediyorduk. Bu durum da anlad"#"m kadar"ylasizi daha k"ymetli hale getiriyor endüstride.2010’da geldiler, zaten erkendi ve biz çok ufakt"k.Sonra 2011’de gelindi, 2012’de gelindi, 2013’tegelindi. Biz 2013’te !una kadar verdik: Yurtd"!"ciromuz yüzde 35’leri bulmu!tu. Art"k Türkiye’dede#il de yurtd"!"nda daha agresif büyümeye kararverdik. Sonra Amerika’da ufak bir ofis açt"k.Kadro kurarken !unu fark ettik ki yurt d"!"ndaoperasyon yürütmek çok pahal". Orada s"f"rdanbir ekip kurmak çok pahal". Dedik ki “Senelerdirkendi param"zla i! yap"yoruz, art"k !irkettekinakdimizi muhafaza edelim. 2014 de zatentehlikeli görünüyor. Yat"r"mc"ya az"nl"k hissesatal"m.” O zaman ilk defa kendimizi pazaraç"karm"! olduk. Sonra bakt"k ki hakikaten buaz"nl"k hisse i!i çok zor, ortakl"k kültürü çok zor.$ngilizler de gelip “Biz az"nl"k de#il tamam"n"dü!ünüyoruz” deyip de ko!ullar" zorlayan birteklif ile gelince o flört sat"n alma ile sonuçland".

Efsane Çam Çok te!ekkürler. Böyleliklebirinci turumuzu tamamlam"! olduk. %imdi bentekrardan Hale Han"m’a dönmek istiyorum.Merak etti#imiz bir konu daha var. Bu tebli#lerinaktif hale gelmesinden bu yana halka kapal" halegelen kaç firma oldu? Bu ortakl"ktan ç"karmay"kullanan kaç !irket oldu? Ortakl"ktan ayr"lmahakk"n"n kullan"ld"#" vakalar oldu mu? $lerikidönemlerde daha aktif hale gelmesini bekliyormusunuz?

Hale Oruç Asl"nda ortakl"ktan ç"kartmak ve

FAT$H $%BECER Türkiye’de "öyle bir durum var.K!sa vadede gri bölgelerde i" yapmakgiri"imcilere ve i" adamlar!na çok cazip geliyor.Yani mesela vergi mevzuat!ndaki bo"luklar!kullanmak, belli konulardaki aç!klar! kullanmak,kay!t d!"!l!k gibi… Bunlar size k!sa vadedemaliyet avantaj! yarat!r gibi duruyor. Fakat uzunvadede asl!nda siz i"i kanuna, kitaba uygunyapt!#!n!zda, hele ki ileride halka aç!lmak gibi,ortakl!k gibi ya da yurtd!"!nda bir "ey almak gibibir niyetiniz varsa, yap!lan tüm bu yanl!"lar tektek önünüze ç!k!yor. Sonuçta bahsetti#imiz buaudit’ler asl!nda çift tarafl! i"liyor. Yani sat!c!denetlendi#i kadar, sat!c! da al!c!y! denetlemekistiyor. Dolay!s!yla bence giri"imcinin en önemliözelli#i i"ini temiz, kanuna uygun ve dürüstyapmak olmal!.


16 / 2014

satma hakk"na ili!kin tebli#in yürürlük tarihi 1Temmuz’du. Dolay"s"yla çok yeni. Kurulayap"lm"! 4-5 ba!vuru var. Fakat ba!vuruylabirlikte çok say"da görü!, !ikayet gibiKurulumuza iletildi. Asl"nda bizim düzenlemeyapma sürecimizde hem kanunda ilgili maddeolmas", hem de tebli#i daha önce görü!eaçmam"za ra#men, bu kadar çok görü! ve öneriile gelinmemi!ti. Türkiye’de malumunuz bir !eyba!a gelmeden önce pek fazla fikir sahibiolunam"yor. Pratikte kar!"la!"lmad"#" sürece sorunolacak hususlar öngörülerek çözüm bulunam"yor.Dolay"s"yla tebli#in yürürlü#e girmesi ile berabergelen ba!vurular"n sonuçland"r"lmas"nda i!leminborsa kotundan ç"kma i!leminden farkl" olmas",ortakl"k haklar"n"n tamam"n"n kaybedilecekolmas" sebebiyle burada en önemli konu fiyatolarak ortaya ç"kt". Kanunda, bir fiyat hesaplamaesas" var. Burada da ayr"lma hakk"na referansveriliyor. Bu hakk"n kullan"labilmesi için temel!art, !irketi kontrol eden bir hakim ortak olmas"laz"m. Burada hakimiyet için sahip olunmas"gereken oy oran"n" yüzde 95 olarak belirledik.Mevcut durumda bu kapsama girebileceksan"yorum borsada i!lem gören 20-30 kadar !irketvar. Bu orana ula!abilecek de bir bu kadar !irketoldu#unu söylemek mümkün. Henüzsonuçland"r"lm"! bir ba!vuru yok. Bu hakk"nkullan"m" söz konusu olmad". Çünkü bize gelenba!vurular", önerileri ve !ikayetleride#erlendirerek, tebli#de de#i!iklik mümkün olurmu, ne !ekilde bir de#i!iklik talebi var diyepiyasadan onu görebilelim istedik. Geneldetepkiler var tabii ki. Özellikle bu hakk"kaybedecek olan az"nl"k orta#"n bunu satma fiyat"ile ilgili tepki var. Yat"r"mc" fiyat" adil bulmuyor.Bu hisselerin fiyat"na bak"ld"#" zaman, yüzde95’lik hakimiyet ortaya ç"kt"ktan sonra zaten fiyatço#u zaman bask"lanm"! durumda ve etkin bir!ekilde olu!umu söz konusu olmuyor. Yani 1senelik fiyat, 6 ayl"k fiyat ya da 1 ayl"k fiyat"nal"nmas" yat"r"mc" aç"s"ndan asl"nda çok farketmiyor.

Belki de#erleme yapt"r"lmas" tercih edilebilir,bir opsiyon olarak sunulabilir. Bizim tasla#"m"zdada böyle. Fakat de#erleme konusundatamamlanmas" gereken düzenleme çal"!malar"var. De#erleme düzenlememiz uluslararas"de#erleme esaslar"n" temel almakta, bu hizmetiverecek !irketlere ili!kin de eski bir KurulKarar"m"z var. Fakat gelen raporlar"n kalitesi veiçeri#i birbirinden farkl". Bizim için önemli olankamunun yeteri kadar ayd"nlat"lmas" ve birle!mei!lemi olsun, sat"n alma i!lemi olsun fiyat"n adil

ve makul bir !ekilde belirlenmesi. Dolay"s"ylade#erleme konusunda belirli bir kaliteyakalanmas" gerekti#ini dü!ünüyoruz.Gayrimenkul için nispeten daha olu!mu! birpiyasa var. Fakat !irket de#erlemesi için henüzbenim kendi kanaatim, ortak bir standartyakalanm"! de#il.

Bu yüzden de#erleme raporunu bir esasolarak almak ne derece do#ru olur, kimi nekadar tatmin eder bu da tart"!mal" bir konu. Tabiihakim ortaklar bu hakimiyeti elde etmek içinbelirli oranda bir kontrol primi ödüyorlar. Bunuaz"nl"k ile payla!may" onlar da istemiyorlar.Az"nl"k ortaklar"n da yüzde 95 hakim bir orta#"nbulundu#u bir durumda, etkin bir !ekildeyarat"lan de#eri payla!malar" veya ortakl"khaklar"n" kullanmalar" mümkün olmayabiliyor.Dolay"s"yla, böyle bir !irketten adil bir fiyatkar!"l"#"nda ayr"lma hakk"n"n da olabilmesi laz"m.Fiyat uygun oldu#u müddetçe san"r"m bu hak dakullan"lacakt"r. Bize gelen ba!vurularçerçevesinde böyle bir hakk"n getirilmesininanayasaya ayk"r" oldu#una dair görü!ler de var.Bunu asl"nda bir sözle!me gibi de#erlendirmeklaz"m. Bu sözle!menin !artlar"nda !u belli ise,yani “Yüzde 95’lik bir hakim ortak olmas"durumunda hakim orta#"n adil bir fiyattan di#erortaklar" ortakl"ktan ç"karma hakk" do#acakt"r ”deniyorsa, dünden belirli bir anla!man"n ko!ullar"gerçekle!ti#inde kar!" taraf"nda bunu bilerekhareket etmesi laz"m. Hakk"n gasp edilmesiolarak de#erlendirmemek laz"m. Dolay"s"yla bunudikkate alarak düzenleme yap"lmaya çal"!"l"yor.Bu kapsamda, esas olarak fiyat konusundade#i!iklik sa#lamak üzere bir taslak haz"rland".

Bunun yan"nda uygulamada !öyle sorunlarlada kar!"la!"l"yor. Yüzde 95 oran"na ula!mak için

RIFAT NOYAN Ortakl!k, öncelikle her iki tarafa daitibar katmal!. Fiyat neticede rakamd!r. Rakam!tart!"!rs!n!z biter ama di#eri bitmez. Cebinizden

ç!kacak olan ayr! konu ama itibara pahabiçilmez. Sonuçta o ortakl!kla beraber yeni bir

ekosisteme giriyorsunuz. O bak!mdan onlara çokdikkat etmek laz!m. Bu tür ortakl!klar da banagöre yönetimsel politikalara da dikkat etmek

laz!m. Orta#!m!z i"in ba"!nda, çok mutluyuz. O daçok mutlu çünkü gerçek anlamda bir endüstriyel

orta#! var. Derdini anlayan, yat!r!m dedi#indeyat!r!m!n ne demek oldu#unu, kriz dedi#indeveya bir ürünü konu"tu#unuzda o ürünün ne

demek oldu#unu anlayan bir endüstriyel orta#!var. O anlamda biz de mutluyuz. Yüzde 50 çok

hassas bir dengedir, bundan mutlu olmakherkese nasip olmaz.


2014 / 17

gönüllü pay al"m teklifi yoluna ba!vuranlar var.Nispeten geçti#imiz y"llarda kar!"la!mad"#"m"zbirkaç örnek oldu. Ama ba!ar"s"z oldu. Borsadakifiyatlar, bu ortakl"klar"n halka aç"kl"k oran"na vesermaye yap"lar"na ba#l" olarak olu!an piyasas"#l"#" sebebiyle, etkin olarak olu!muyor.Dolay"s"yla s"k"nt" var. Bir ba!ka konu da ça#r"-pay al"m teklifi sonucunda veya bir birle!mei!lemi sonras"nda yüzde 95’e ula!t"#"n"zda,birle!me veya ça#r" raporunda dikkate al"nanfiyat belirleme kriterleri, ayr"lma hakk" fiyat"ndandaha farkl" oldu#undan, farkl" fiyatlarla farkl"haklar"n kullan"lmas" söz konusu olabiliyor. Buda yat"r"mc" aç"s"ndan anla!"lam"yor. Bunu telafi

edebilecek mekanizmalar üzerinde çal"!"yoruz.Umar"z k"sa zaman içinde sonuçland"raca#"z.

Efsane Çam Te!ekkürler. Sertaç Bey, ÖzelPazar’dan bahsediyorduk. Biliyorum henüz çokyeni, a#ustos ay"nda aktive oldu. %u ana kadarhem !irketler hem yat"r"mc"lar taraf"nda kaçadetlik üye say"lar" gerçekle!ti? Üye say"s" veplatform üzerinden gerçekle!ecek i!lem adedibaz"nda belli hedefleriniz var m"?

Sertaç Fuad Karaa!ao!lu Te!ekkürler, güzelve zor bir soru. Platformu i!lemeye kas"m ay"ndaba!layaca#"z. Üye kabulüne 26 A#ustos’taba!lad"k. Niye böyle 3 ay bir ara koyduk? Çünkükas"m ay"nda i!letmeye açt"#"n"zda,


yat"r"mc"ysan"z içeride !irket görmek istersiniz,!irketseniz içeride yat"r"mc" görmek istersiniz.Dolay"s"yla biz önce o vitrin dolsun istedik. Hattabunu te!vik etmek için 31 Ekim’e kadar üyeolanlara 1 y"ll"k ücretsiz üyelik hakk" tan"d"k. Kaçtane !irket üye oldu veya kaç tane yat"r"mc" üyeoldu diye bakarsak... Henüz daha üyeli#inionaylad"#"m"z olmad" çünkü biraz biriktirippazara aç"lmadan hepsini bir anda onaylay"pyürürlü#e sokaca#"z. Tabii ki de#erlendirmekomitemizden geçen ba!vurular onaylanacak.Say" veremiyorum ama !unu belirtebilirim kibizim tahminimizden daha fazla yat"r"mc"ba!vurusu var. O çok sevindirici bizim için. Fakatyat"r"mc"lar bu konuda !irketlerden daha bilinçlive profesyonel olduklar" için biz daha ba!"ndabile duyurmadan birden bire yat"r"mc" ba!vurular"almaya ba!lad"k. Ba!vuru sadece webplatformunda yap"l"yor. Ba!ka hiçbir fiziki evrakyok. Sadece online yap"l"yor. %irketler belkibunlara al"!k"n de#il, yani bir bankadan krediald"#"n zaman verdi#iniz evraklar"n haddi hesab"olmaz. Bende eski bankac"y"m, oradan biliyorum.Belki !irketler “Bu kadar kolay m"” diye dü!ünüpona adapte olamam"! olabilirler. Biz tabii pazar"dizayn ederken çok ki!inin görü!ünü ald"k.Bütün taraflar"n görü!ünü ald"k. %irkettemsilcilerinin, yat"r"mc" temsilcilerinin, sektörden,ba#"ms"z denetçilerden, hukukçulardan, kamuotoritesinden, herkesten görü! ald"k ve platformuböyle olu!turduk. Dolay"s"yla platformunmümkün oldu#u kadar en iyi !ekilde i!leyecek!ekilde toparlad"k. Bunu niye yapt"k? Çünkübenchmark yok. Yani k"yaslayabilece#imiz bir

örnek yok. Amerika’da baz" platformlar var, gittikonlar" da inceledik. Ocak ay"nda 5 tane platforminceledik. %u anda dünyan"n borsada i!letti#i birtane platform var. NASDAQ’da var ve o da zateneskiden beri i!leyen bir platform. Biz in!allahdünyada bu i!i s"f"rdan kuran ilk borsa olmay"hedefliyoruz. Yani bunu kurarken kendistandartlar"m"z" gözetiyoruz. Çünkü Amerika’dakistandartlar çok farkl". Buradaki gerçekler çokfarkl". Türkiye gerçeklerine uygun, !irketlerin veyat"r"mc"lar"n niteliklerine ve hacimlerine uygunbir platformu geli!tirmeye çal"!t"k. Dolay"s" ileikinci sorunuzun cevab" çok zor. Yani 17Kas"m’da açt"ktan 6 ay sonra kaç üye olur, kaçdeal (pazarl"k-anla!ma) olur !u anda bunuöngörmek çok zor. Çünkü “Rakip ülke bunuyapm"!, biz de !u kadar yapar"z” diyebilece#imbir k"yaslama yok. Ama !u bir gerçek ki buplatform Türkiye’nin bir ihtiyac". SadeceTürkiye’nin de#il asl"nda bu dünyan"n bir ihtiyac".Fakat Türkiye için daha büyük bir ihtiyaç. Bukadar h"zl" büyüyüp de bu kadar sermaye ihtiyac"olan ba!ka bir ülke nadirdir. Bu da zaten cariaç"k olarak önümüze yans"yor. Dolay"s" ileburadaki ihtiyac" çok güzel biçimde monteedebilece#imizi dü!ünüyoruz.

Türkiye’deki sermaye ihtiyac" fazla oldu#uiçin sadece yerli yat"r"mc" ile de s"n"rl" kalmayal"mdedik. Yabanc" yat"r"mc"lar" da üye olarak kabulediyoruz. Nas"l yabanc" bir yat"r"mc" Türkiye’denitelikli yat"r"mc" say"labiliyorsa, biz de ayn" bukriterlere sahip olanlar" pazara kabul edece#iz.

Efsane Çam Hem bireysel hem kurumsalyat"r"mc"lar da kabul edilecek mi?


2014 / 19

Sertaç Fuad Karaa!ao!lu Evet. Zaten !uanda MKK’da kay"tl" yabanc" yat"r"mc"lar var.Nas"l orada varsa burada da olabilecek. Buyabanc" yat"r"mc"lardan da ciddi bir !ekildeyat"r"m bekliyoruz. Asl"na bakt"#"n"zda 2013raporlar"nda Türkiye’deki M&A pazar"ndahacimler dü!üyor ama adetler art"yor. Görüyoruzki yabanc"lar"n tercihleri de küçü#e yönelmi!durumda. Onlarda da herhangi bir adetsel azal"!yok, hacimsel azal"! var. Bu adetsel art"! daküçüklere kaym"!. Burada tabii küçükdedi#imizde bizim ölçümüzdeki küçüktenbahsediyorum. Türkiye’deki ikinci 500 !irketAB’nin KOB$ kriterlerine giriyor. Yani bize görebüyük onlara göre küçük. Bu ölçekteki!irketlerde çok fazla M&A i!lemi oldu 2013y"l"nda. 2013’e bakt"#"m"zda 336 tane M&A i!lemivar, 135 tanesinin hacmi aç"klanm"!. Hacmiaç"klananlar"n yüzde 50’si 10 milyon dolar"nalt"nda. Yani müthi! küçük rakamlar. Dolay"s"ylademek ki KOB$’ler ilgi görüyor ama o KOB$’lerindaha çok ilgi görmesi için vitrine ç"kmalar" laz"m.Daha çok yat"r"mc"yla bulu!malar" laz"m.

Bir de Türkiye’de !öyle bir durum var.KOB$’lerin önemli k"sm" yat"r"mc"y" ya dahakar!"s"nda görmemi!, görse bile ona uygundoküman" yok. %imdi Fatih Bey ba#"ms"z denetimraporu oldu#u için i!i 45 günde bitirmi!.Türkiye’deki ba#"ms"z denetim raporunu kiminhaz"rlad"#" konusunda bile emin olmayanKOB$’lerimiz çok maalesef. Bu durumday"z.

Özellikle Anadolu’daki halka arzziyaretlerimizde !irketlere “Ne yaparsan"z yap"n,mutlaka ba#"ms"z denetim yapt"r"n” diyorduk. 550

!irketi ziyaret etti#imizde hepsinde kap"dan bunudiyerek ç"kt"k.

Böyle zorluklar oldu#u için de bu ihtiyac"dü!ünerek 4 tip üyelik koyduk. Yat"r"mc", !irket,servis sa#lay"c" ve arac". Servis sa#lay"c"dankast"m"z ba#"ms"z denetçi ve hukukçular. Onlarda platforma üye olabilecekler, anla!malarahizmet edebilecekler. Orada deal mü!terisibulabilecekler, ayn" zamanda arac" kurumlar daburaya üye olup burada mü!teri bulabilecek.

Efsane Çam Bu anlamda da sektörüngeli!mesine katk"s" her anlamda büyükolabilecek.

Sertaç Fuad Karaa!ao!lu Evet. “Big4” (Dörtbüyük) içinde olmayanlar da burada denetim vede#erleme raporu hizmeti vermek üzere servissa#lay"c" olarak üye olabilecek. Hatta bir ad"mdaha öteye gittik. Bu servis sa#lay"c" adaylardan 4tanesini çözüm orta#" olarak alaca#"z. Diyece#izki “Fatih Bey’in ölçe#indeki bir !irkete kaç parayaraporlama yaz"yorsunuz?” Diyelim ki, 30 bin TL.O zaman burada 20 bin TL’ye veya 15 bin TL’yeyazacak. Bu hizmeti de sunaca#"z. Bunlar"yapanlar" çözüm orta#" olarak alaca#"z. Hattae#er KOSGEB ile anla!abilirsek kalan rakam" daKOSGEB kar!"layacak. Bunu önümüzdekigünlerde netle!tirece#iz.

Efsane Çam Çok ba!ar"l" bir çözümgörünüyor.

Sertaç Fuad Karaa!ao!lu Dolay"s"yla güzeldizayn ettik. E#er her !ey tahmin etti#imiz gibigüzel giderse inan"lmaz bir ba!vuru bekliyoruz.Özellikle 17 Kas"m’dan sonra. Çünkübiliyorsunuz genelde hep son güne b"rak"r"z.Halbuki 31 Ekim’de ba!vuru yapanlar 1 y"lboyunca be! kuru! ödemeden Türkiye’de yat"r"myapmak isteyen yat"r"mc"lar" görebilecek.Türkiye’de yat"r"mc" arayan !irketlerigöreceksiniz. Böyle bir imkan da var. Umar"zyeteri kadar duyururuz.

Hale Oruç Bu noktada ben Sertaç Bey’e bir!ey sormak istiyorum. Tabii yeni kanunla beraberbizim halka aç"k statüde olan ama borsada i!lemgörmeyen !irketlerinde tamam"n"n ya kanunkapsam"ndan ç"kmas" ya da borsaya res’en veyakendi talepleri do#rultusunda getirilmesi/gelmesisöz konusu. Tabii hangi pazarlarda i!lemgörecekleri belli de#il ama bu noktada Serbest$!lem Platformu’nda ne gibi bir geli!meöngörüyorsunuz? Yeni gelecek !irketler içindebenzer çözümler dü!ündünüz mü?

Sertaç Fuad Karaa!ao!lu Asl"nda bizSerbest $!lem Platformu’nu küçültmeyeçal"!"yoruz. Çünkü o platformun i!leyi!i, halka


20 / 2014

aç"k k"sm" çok küçük olan !irketler. Asl"ndaiçeride kaliteli !irketler var. Onlar"nkaydile!tirilmesini art"r"p Borsa’n"n daha büyükdi#er pazarlar"na kayd"rmaya çal"!"yoruz. Bunubir ölçüde yapt"k. 16 !irketten 3’ünü kazand"rd"k.O 16 !irketin hepsini tek tek aylarca takip ettik,bizzat ziyaret ettik, telefon takibi yapt"k. “2’nciUlusal Pazar’a gelin, sizi buraya kazand"ral"m”dedik. Üçü de öyle geldi zaten. Sizin söyledi#inizo !irketlerin hepsine de bunu yapaca#"z. Tabii kiikna edebildiklerimizi…

Efsane Çam Te!ekkürler. Ben tekrar BurakBey’e dönmek istiyorum. Bir private equityfirmas" olarak yat"r"m yapt"#"n"z firmalardabüyümeyi sa#lamak sizin için çok önemli. Bu,her iki taraf"n da ç"kar"na oluyor.

Peki yat"r"m yapt"#"n"z !irketlerde büyümestratejilerinin ba!ar"ya ula!mas" için sizce enönemli faktörler nelerdir? Kendi örneklerinizdenverebilir misiniz?

Burak Bayhan Bugün $! Bankas" GenelMüdürü Say"n Adnan Bali’nin tam bu konu ileilgili demeci vard". Bir benzetme yapm"!, demi!ki: “Otomobili e#er çok yava! kullan"rsan"zhedefinize geç kal"rs"n"z. Yok arabay" fazla h"zl"kullan"rsan"z, yak"t" fazla tüketirsiniz.” Ben de buörne#e bir ekleme yapmak isterim. Yak"ttüketmenin yan" s"ra motoru a!"nd"r"p yolda dakalabilirsiniz. Bunun böyle bir optimal dengesivar.

%imdi Türk giri!imcisine bakt"#"n"zda !unugörüyorum. Türk giri!imcisi dünya ölçe#ince birgiri!imci. Çünkü gerçekten çok giri!imci, giri!ken,cesur, atak ve gözü pek. Ama o kadar gözü pekki risk alg"s" çok dü!ük. “Yola ç"kal"m çözeriz”,“Kervan yolda düzülür” diye yola ç"kan birgiri!imci profilimiz var. Say"lar" da çok fazla. Buzihniyet tabii insanlar" çok fazla risk almaya veileriyi çok da fazla planlamamaya itiyor. Bugünsiz bir yat"r"m yaparken geri dönü!ünühesaplamazsan"z, stokunuza, çal"!an"n"za,kiran"za özen göstermezseniz, yar"n elde etmekistedi#iniz kazanc" elde edemedi#iniz noktadafinansal dar bo#aza dü!ersiniz. Asl"nda masadaçok riskli bir oyun var.

Bizim asl"nda kendi !irketlerimizde de genelolarak büyüme stratejilerindeki en önemli ba!ar"faktörü, planlama. Ama uzun vadeli ve esnekplanlama. Bugünü yar"n", 3 ay sonras"n" ve 5 y"lsonras"n" planlaman"z gerekiyor. Hatta bunlar"nda alternatiflerini kurgulaman"z gerekiyor ki,yolda e#er bir lastik patlar ise hemen yedek lastiktak"p rotay" çevirip ba!ka yöne do#rugidebilesiniz. O yüzden planlaman"n çok önemli

oldu#unu dü!ünüyoruz. Kontrolsüz büyümegerçekten felaketle sonuçlanabiliyor. Bizimyat"r"mlar"m"zdan bir örnek vereyim. ArasKargo’ya yat"r"m yaparken !irketin 2000’li y"llar"nba!lar"nda ba!latt"#" çok önemli bir büyümehamlesi vard". Türkiye’nin büyümesiyle paralelolarak kargo sektörü ve Aras Kargo da çok ciddioranlarda büyüyordu. Ana faaliyet konusundai!lerini çok iyi yap"yorlard". Sürekli “Nas"l dahabüyürüz” konusuna odaklanm"!lard". Büyüme,büyüme, büyüme ve bitmek bilmeyenyat"r"mlar… Fakat yat"r"mlar"n geri dönü!üneodaklanmay" unutmu!lard". Geldi#i noktada ise!irket yat"r"mlar"n geri dönü!ünü çok iyihesaplamad"#" için gerçekten bir dar bo#azagirmi!ti. Kontrolsüz büyüme gerçekten birfelaketle sonuçlanabiliyor. Biz getirdi#imizkurumsall"k, !effafl"k ve bütçe disiplini sayesinde!irketi hem finansal aç"dan ayaklar" yere basanbir !irket haline getirmeyi, hem uzun vadeliplanlama yapabilen ve kârl" büyümeyeodaklanabilen bir bak"! aç"s"na ula!t"r"p bundansonraki büyüme hamlesi için !irketin önünüaçmay" ba!ard"k. Hem de çok k"sa sürede.Planlama çok önemli. Bu aç"dan gerçektenplanlamay" çok kritik görüyoruz.

Planlaman"n yan"nda bir büyüme stratejisiiçin, bir büyüme hamlesi için att"#"n"z ad"m" dabilmeniz laz"m. Bir ön ara!t"rma prosesi laz"m.Yani gitti#iniz istikamete vak"f olman"z laz"m.Yurtd"!"na tatile giderken bile o !ehre birbak"yorsunuz, nerede ne yenir, ne içilir, nerededola!"l"r? Yat"r"m yaparken de gidece#iniznoktaya bir göz atman"z, pazarda kim var, kimyok görmeniz laz"m.

Biz perakende yat"r"mlar"m"zda herhangi birlokasyon açarken örne#in o bölgede merkeziçekim alan"nda ne kadar nüfus var, bu nüfusundemografisi nedir, sat"n alma gücü nedir diyebak"yoruz. Banka mevduatlar" ne kadard"r? Ya!ortalamas" nedir? Hangi tarzda insanlar buradaya!ar? Bu ürünleri al"rlar m"? Tüm bunlar"nanalizini yapmadan bir karar almam"z söz konusubile de#il. Hem plan hem ara!t"rma son derecekritik.

Büyümede plan ve ara!t"rman"n yan" s"ra birba!ka faktör de yönetim. Yönetimin bunusahipleniyor ve sürdürebiliyor olmas" laz"m.Çünkü sürdürülebilir bir büyüme laz"m. K"savadeli büyümeler herkesin belki bir !ekilde

Toplant!ya, Capital Dergisi ad!na editörYasemin Erdo"an kat!ld!.


2014 / 21

becerebilece#i bir konudur. Ama uzun vadeli vesürdürülebilir büyümeler için yönetiminizingerçekten o plan" do#ru biçimde kurgulam"! vesahiplenmi! olmas" laz"m.

Ayr"ca raporlamalar"n da buna göretasarlan"yor olmas" laz"m. Do#ru raporlamaal"rsan"z, geminin burnu buz da#"na do#rudöndü#ünde veya kar!"n"za bir engel ç"kt"#"ndasize yol gösterir. Gemiyi çevirmek için hemenraporlaman"za bak"p takip etmeniz ve önünüzügörebiliyor olman"z laz"m. Büyümede de raydanç"kmamak, hedefe do#ru h"zl" büyümek içingerekti#i taktirde manevra yaparak baz"engellerin alt"ndan geçmek gerekiyor. Bu da çokönemli.

Tüm bunlara ilaveten bir !ey dahasöyleyeyim. Büyümenin sürdürülebilirlik olmas"için yukar"da de#il, a!a#"larda da olmal", kârl"l"#ada odaklanmal"s"n"z. Sürdürülebilir ancak kârl"büyümedir. Kârl" büyüme için de verimlilikgeli!tirici projelere odaklanman"z gerekir. Bizimkendi tecrübemizi örnek vermek gerekirse,!irketlerde bu konularda kendi bilgimizikullanmaya çal"!"yoruz. Yine en son ç"k"!"m"zoldu#u için Aras Kargo’dan örnek vereyim. Orada

Six Sigma projeleri yürütüyorduk. Bunlar"naras"nda en önem verdi#imiz iki proje faaliyetbazl" maliyetlendirme projesi ve rotaoptimizasyonu projesiydi. Kargonun maliyetunsurlar"n" tespit etmek ve her bir kargo içingerçek maliyetinizi bilebilmek çok kritiktir. Buprojeleri tamamlad"ktan sonra art"k bu maliyetibiliyorsunuz. Maliyeti bilirseniz de ona göreesnek fiyatlama yapabiliyorsunuz. Esnekfiyatlama politikas" gelirleri maksimize ederken,rota optimizasyonu ise rotalar"n her birininmaliyetini analiz edip, “Kargoyu en dü!ükmaliyetle A noktas"ndan B noktas"na nas"l ta!"r"z”!eklinde bir yap" sunuyor. Bu da maliyetlerik"sarak aradaki marj" aç"yor. Bu sayede ArasKargo’daki yat"r"m"m"zda, toplam 20 ayl"k süredefaaliyet kâr marj" ikiye, sat"!lardaki büyüme ilebirlikte EBITDA üçe katland". Dolay"s"ylaverimlilik de odaklan"lmas" gereken çok önemlibir nokta. Bir !ekilde verimlili#i art"rmakTürkiye’deki tüm !irketlerin boynunun borcu.Çünkü ancak bu sayede sürdürülebilir birbüyüme ya!ayabiliriz.

Efsane Çam R"fat Bey ben yine size dönmekistiyorum. %imdi Rondine Group ile olanortakl"ktan bahsettik. Peki, ortakl"ktan bu yanageçen süre içinde ne tür sinerjiler yarat"ld"? Buortakl"#"n Seramiksan’a ne tür katk"lar" oldu?Önümüzdeki döneme dönük planlar"n"z neler?

R"fat Noyan Tabii henüz bir y"ll"k bir süreç.Çok yeni bir süreç. Birtak"m sinerji ve planlar"ngerçekle!mesi, orta ve uzun vadeli planlard"r.Ama neticede bir yerden ba!lamak laz"m. Biz debuna ba!lad"k.

Türkiye seramikte bir üretim merkezi. $talyadaöyle. Hatta $talya, serami#in öncü merkezlerindenbiri konumunda. Hem üretimi hem teknolojisi vehem de tasar"m"yla…

Türkiye’de de bu konu geli!iyor. Rondine’yebakt"#"m"zda, Rondine $talya seramik sektöründesayg"nl"#" yüksek bir marka. Seramiksan da ayn"!ekilde Türkiye piyasas"nda sayg"n bir firma.Bundan ne ç"kacakt"r? Do#al olarak bu ortak birbilgi al"!veri!i ve bir know-how olu!acak. Buknow-how, bizim kanal"m"za girip seramiksektörüne enjekte edilmesi sektöre de faydasa#layacak.

Ayr"ca her iki taraf"n, her seviyede yöneticileribirbirleriyle bilgi ak"!" sa#lanmakta. Bilgilerinrotasyonu, tecrübelerin aktar"m" ve bunlar"nneticeye yans"mas" çok önemli. $ki taraf da ayr"bir kültür. Pazarlar" aç"s"ndan farkl" kültürlereüretim yap"yorlar. Bundan ç"kacak sonuç, ortakbir portföyü yönetmektir. Bu da hedeflerimizden


22 / 2014

biriydi. Yani ortak bir portföyü yönetebilir halegelmek.

Seramiksan olarak yurtd"!"nda bizim kuvvetlioldu#umuz kanallar var. Bu kanallar" ortak halegetirip, bir sinerji yarat"p, bir !eyler ilave etmekistiyoruz. Bu anlamda zaten çal"!malara ba!lad"k.Türkiye’de de Rondine’nin te!kilat"n" kuruyoruz.Bu zaten yapmam"z gereken bir konu. Obak"mdan bu tür sinerjik faaliyetler i!in do#as"ndazaten vard"r. Bunlarla yola ç"kt"k, sinerji heyecan"ile yola ç"kt"k. $ki !irket de üretici oluncado#abilecek sinerji de çok büyük. Ama tabii kibiraz zaman gerekiyor. Çünkü hakikaten farkl"ekonomilere de hizmet ediyoruz. Herekonominin nabz" iniyor, ç"k"yor. Hiç kolay de#ilsonuçta. Yurtd"!"nda her yer süt liman de#il !uanda. Maalesef göründü#ü kadar kolay de#il. Obak"mdan sab"r gereken bir i! ve bu dediklerimizorta vadeli bir pland"r. Ama biz buna çok h"zl"girdik.

Efsane Çam Peki mali büyüklüklere etkisiolmaya ba!lad" m"?

R"fat Noyan Olmaya ba!lad". Ama !u an biroran veremem. Dedi#im gibi bu çok sab"rgerektiren bir i!. Ancak kesinlikle olumlu yöndegidiyor. %u anda yarat"lanlardan veyarat"lacaklardan çok memnunuz.

Yasemin Erdo!an Seramiksan’"n faaliyetteoldu#u, ihracat yapt"#" veya üretim merkezininoldu#u noktalar bu ortakl"k sonras"nda kaça ç"kt"?Seramiksan kaç ülkede vard", ortakl"k sonras"ndavarl"#"n"z ne düzeye geldi?

R"fat Noyan %öyle söyleyeyim. Mesela

portföylere iki taraf"n da hitap etti#i ürünlereklendi, portföyler geli!tirildi. Bunun illa pazaranlam"nda olmas" gerekmiyor. Mesela biz buradabirtak"m ürünleri yine Rondine ad" alt"nda üretip,onun kutusu ile buradan direkt yüklemeleryap"yoruz. $talya’dan yükleyip buraya getirmesineve yak"n co#rafyaya getirmesine gerek kalm"yor.Yoksa 5 yeni pazar ona, 2 yeni pazar bize!eklinde bir geni!leme olmad". Biz mevcutlar"daha ya!anabilir konuma getirmeye çal"!"yoruz.Ondan sonrakileri zaten zaman gösterecek.Yoksa kolay olmuyor böyle !eyler.

Yasemin Erdo!an %u aç"dan merak ettim.Mesela Seramiksan olarak daha önce hiçula!amad"#"n"z bir pazara, ortakl"k sonras"ula!abilir oldunuz mu ya da olacak m"s"n"z?

R"fat Noyan O a!amaya geliyoruz. Kap"lart"klamaya ba!lad". Önemli faydalardan biri demuhakkak bu olacak. Ama dedi#im gibi biz 1 y"l"yeni doldurduk. Hâlâ çok yeni bir ortakl"k.

Yeni sistemleri anlamaya çal"!"yoruz. Kolayde#il, her iki taraf da farkl" bir kültür. Bizim gibionlar için de yeni bir olu!um.

Efsane Çam Te!ekkürler. Fatih Bey, benimasl"nda size ikinci sorum, bu süreçteya!ad"klar"n"z olacak. Gerçi bir önceki soru dabiraz bahsettiniz ama çok h"zl" ilerledik. Dahadetayland"rman"z" rica ediyorum. Özelliklede#erleme a!amas"nda anla!mazl"klar"n"z oldumu? De#erleme konusu d"!"nda hiç kriz noktas"olu!tu mu? Nas"l a!t"n"z? Ayr"ca gerçekten 95 güngibi çok k"sa bir sürede nas"l tamamlad"n"z bui!lemi?

Fatih #$becer Asl"nda her gün kriz oldu.Tabii siz o aylara yay"lan süreci günleres"k"!t"rd"#"n"z zaman, aylara yay"lan krizleri deasl"nda günlere s"k"!t"r"yorsunuz. Genelde sürenink"sa olmas" kriz olmad"#" anlam"na gelmiyor.Bence bu süreci en çok k"saltan nokta,bulundu#umuz endüstri ve çal"!t"#"m"z kurumlardolay"s"yla bütün verileri raporlanabilir ve iyitutulmu! bir !irket olmam"zd". Yani finansalverilerde ne sorsalar hepsi dokümante, hepsibanka kanal" üzerinden çal"!"lm"! ürünler…Herkeste dokümantasyonlar var. Mü!teriler itibar"gayet yüksek kurumlar. Çal"!t"#"n"z ülkeler kezadüzgün ülkeler… Bu nedenlerle h"zl" oldu.

Tabii ki bizim gibi fiziksel anlamda hiçbir !eyiolmayan bir firmay" de#erlemek belli varl"klar"olan endüstrileri de#erlemekten çok daha zoroldu.

Hale Oruç Entelektüel sermayeye bir de#erbiçtiler mi? Sizin için çok önemli…

Fatih #$becer Bizim için o i! çok ilginç oldu.

RIFAT NOYAN


2014 / 23

Bizim bir ciromuz, belli bir kârl"l"#"m"z vard".Bununla ilgili bir teklif geldi. Yani ne çarpankonu!uldu ne ba!ka bir !ey... $lk tekliften sonrada pazarl"k süreci ba!lad". Ama orada dedi#imgibi kalem kalem hesaplama olmad". Yani sizinmühendis kadronuz bu kadar eder, kontratlar"n"zbu kadar eder gibi de#ildi. Bir de bence orada !uçok önemli: Seramiksan’da oldu#u gibi sizin birprofesyonel olarak, bir avc" olarak firmatoplaman"z ba!ka. Çünkü o zaman standartlaradaha uygun gitmeniz gerekiyor. Bir de kendibildi#iniz i!te sizin puzzle’n"z"n eksik parças"n"kullanarak ilerlemek var. O durumda de#erasl"nda kar!" taraf"n de#erinden çok fazlaolabiliyor sizin için. Bence bizim durum da öyleoldu. Çünkü biz $ngiltere’deki firman"n hiçbulunmad"#" 7-8 ülkede faaliyetteydik.Mühendislik maliyetlerimiz onlara göre çokdü!ük maliyetli idi. Ya! ortalamam"z çok dahagençti. Çok seriydik. Bunlar bence onlar"n heparad"klar" ilaçlard". Biz bak"nca kendimize birde#er biçiyoruz ama onlar"n taraf"ndan bak"ncabelki bizim biçti#imizin 3 mislini, 5 mislinibiçiyorlard". Çünkü onlar"n puzzle’"ndaki eksikparçayd"k.

Ya!ad"klar"m"za gelirsek, tabii ki çok sanc"l"bir süreç. Bir o kadar da keyifli. Uykusuz geçiyor.Burada çok önemli bir di#er nokta da avukatlarve mali mü!avirler. Belki de en kritik nokta. Siziipe de götürebilir, ipten de alabilirler. Benimorada en büyük avantaj"m, çocukluk arkada!"mCem’in, hatta Galatasaray Lisesi’nden yatakhanearkada!"md"r kendisi, bu i!lerde çok tecrübeli biravukat olmas"yd". Sonra ba!ka bir endüstriyegeçti ama M&A tecrübesi olan bir avukatt". Bizim2006’daki kontratlar"m"zda bile sürece dahiloldu#u için bizim i!in teknolojisini bilmese bileiyi bir avukat oldu#u için konuya çok hakimdi.Handikaplar" nedir biliyordu. Dolay"s"yla ticarikonularda bile beni uyarabiliyordu. Keza ben deonunla 7-8 senedir sözle!me yazmaya al"!t"#"miçin, hukuki konularda da ben ona “Buras" banabiraz tehlikeli gibi geldi” gibi !eylersöyleyebiliyordum. Yani pasla!abiliyorduk. Tabiiarkada!"n"z"n olmas" da çok iyi bir !ey. Bununçok avantaj" oluyor. Profesyonel ekip burada her!ey.

Bir de biz i!imizi hiç b"rakmad"k. Türkgiri!imcisinin “kervan yolda düzülür” mant"#" çoktehlikeli bir mant"k, çünkü bir sat"! süreci, yat"r"msüreci, ortakl"k süreci ba!lay"nca böylegiri!imciler hemen hayal kurmaya ba!l"yor. Öyleyapar"m, böyle yapar"m, hayat"m de#i!ir gibi…Böyle olunca da bir anda i!ten uzakla!"yorsunuz.

Bu süreç uzad"kça da asl"nda siz i!tenuzakla!t"#"n"z için operasyonunuz ve rakamlar"n"zbozulmaya ba!l"yor. Biz $ngilizler ile son anakadar bu i! olmayabilir diye bakt"k. Hep i!imizesar"ld"k. Adamlar “Son 3 maddeyi konu!mak içinTürkiye’ye gelece#iz” diyorlard", biz “YokPazartesi gelmeyin X,Y,Z ile toplant"m"z var, Sal"günü gelin” diyorduk. San"r"m o da onlar"nho!una gidiyordu. Bunun da çok avantaj"n"gördük. Yani öyle bir anda sudan ç"km"! bal"#adönmek de var. Siz 8 ay bir odaya kapan"p haydiM&A yap"yoruz derseniz, i! olmazsa o 8 ay"kaybetmi! olursunuz. Hele ki teknolojisektöründe 8 ay gibi bir süre inan"lmazd"r. Birbakars"n"z ki sizin dikkate almad"#"n"z bir rakipf"rlam"! geçmi! olur.

Özetle i! keyifli ve bu sektör çok ö#retici. Birde Türkiye’de kimse ba!"ndan geçen problemleri,ya!ad"#" s"k"nt"lar" gerçek manada !effaf biçimdepayla!m"yor. Yani bu Türk politikas"nda da yok,hiçbir yerde yok. Bizde biraz bilgi saklamakmakbul. Arada s"rada ustal"k ki!iden ki!iyede#i!iyor. Ki!iden ki!iye endüstriyel aktar"m dayok. Dolay"s"yla her !eyi mecburen kendinizke!fediyorsunuz. Bu sefer de sinirleniyorsunuzetraf"n"za, “Ben her !eyi çözdüm, senelerceu#ra!t"m, bir cümleyi ben buraya yazsam herkesbir anda bundan faydalanacak” diyorsunuz. Bunedense bizde makbul de#il, ama asl"ndapayla!mak makbul bir !ey.

Yasemin Erdo!an Evet s"rr" payla!m"! gibioluyorsunuz.

Fatih #$becer Aynen. S"rr" payla!m"! gibioluyorsunuz. Halbuki bu çok iyi bir !ey. Bütündünyada çok var, Türkiye’de pek yok. Biz bununs"k"nt"s"n" çok ya!ad"k. Yani soracak, dan"!acakkimse yok. Gidip profesyonel destek al"yorsunuz.

FAT#H #$BECER


24 / 2014

Ama Türkiye de profesyonel destek bulmak daçok zor. Çünkü herkes kendine çok kolay payeveriyor. Biz bunun s!k!nt!s!n! çok ya"ad!k.Türkiye’de dan!"manl!k demek gizli i"sizlik gibi…Yani bir yanda alan!n!n en iyi adamlar!n!dan!"man diye al!yorsunuz, size geliyor ve 10dakikal!k bir toplant!da sizin belki bütün i"hayat!n!z! de#i"tiriyor. Ama öyle adamlar geliyorki sizin en basit 3 sorunuzu cevaplayam!yorlar,ama o alanda uzman!m diye geziyor. Dolay!s!ylaTürkiye’de öyle bir s!k!nt! da var. Yani bellis!fatlar kolay kullan!ld!#! için, ucuz oldu#u içinçok s!k!nt! ya"!yorsunuz.

Dedi#im gibi biz firmay! hiçbir zaman satmakiçin kurmad!k. Türkiye zor bir pazar oldu#u içinhep kârl! olal!m, hep büyüyelim, planl! programl!gidelim diye ilerledik. San!r!m bizim sat!"sürecimizde o etkili oldu. Satma arzusu ilemasaya oturdu#unuz zaman kar"! taraf da bunuanl!yor. “Bu nas!l olsa satacak” diyor. Biz son anakadar “Nas!lsa bunu satamazsak da "u kadarbüyüyece#iz” diye hesab!m!z! yapt!k. Zaten kârl!da oldu#umuz için bu durum bizim pazarl!ktakielimizi çok kuvvetlendirdi. Ben bir i" adam!olarak o masaya oturdu#umda “Eylül sonumaa"lar! nas!l öderim” gibi bir endi"em olsa,kesinlikle onu kar"! tarafa hissettiriyorsunuz.Zaten kar"! taraf daha profesyonel. Yani siz kaçfirma al!p satm!"s!n!z, oysa onlar sürekli al!myap!yorlar. Bir kere sizin s!k!"!k oldu#unuzuanlad!klar!nda zaten bütün pazarl!k gücü kar"!tarafa gidiyor.

Türkiye’de "u anda küçük firmalarda bu çokyayg!n. Yani siz mecburen belli "eylere tamamdiyorsunuz. Gönülsüz imzalanan her anla"ma daal!c!ya da sat!c!ya da zor anlar, problemler

ya"at!yor. Bizimki gönüllü oldu. Biz "unu dasevdik: $ngilizler ile i" yapmak kolay demekistemiyorum ama konforlu. Çünkü kavgaediyorsunuz, anla"!yorsunuz ve sözlerinitutuyorlar. Sözle"me ne ise o, söz ne ise o. Böylesonradan karar de#i"tirmek yok. Bir de bizi alanfirma 1.000 ki"ilik bir firma. Biz 180-190 ki"ilik birekibiz. Organizasyonda mikroskobik ölçekolmad!#!m!z için burada yapt!#!m!z ürününfizibilitesini, burada yapt!#!m!z çal!"malar!nfirmaya yans!mas!n! görebiliyoruz. Bu da çokkeyifli. Dolay!s!yla bir "ekilde hala rekabetçi vegiri"imci ruhla devam ediyoruz. Halbuki art!kprofesyonel hayata kaym!" durumday!z.

Yasemin Erdo!an Siz Pozitron’un yüzde100’ünü satm!"t!n!z de#il mi? %imdi oradakipozisyonunuz nedir? Yönetim kurulunda varm!s!n!z?

Fatih "#becer Ben, Ortado#u ve AfrikaBölgesi (Middle East - Africa) CEO’su olarakdevam ediyorum. Biz 3 ortakt!k. Karde"im F!rat$"becer, Mete Balc! ve ben. Üçümüzü de mevcutkonumumuz da devam ettiriyorlar. %irketinoperasyon bölgesini de Middle East - Africayapt!lar. Sonra bakt!lar ki bizim ürünlerimiz dahageni" bir bölgeye hitap ediyor. Bu bölgeselkilidini de ortadan kald!rd!lar. Henüz çok yeni biri"lem zaten. 2014 %ubat ay!nda sat!" oldu. Kas!m2013’te görü"meler ba"lam!"t!. 3 ay sonra da sat!"oldu.

Yasemin Erdo!an Rakamlara bir yans!mas!oldu mu bu kadar k!sa sürede?

Fatih "#becer Rakamlara pek yans!mas! yokama bir yans!ma olarak "unu söyleyebiliriz.Türkiye’de fikre dayal! i"ler çok ucuz ve hiçbirk!ymeti yok. Bat! o konuda daha oturmu" oldu#u

BURAK BAYHAN


2014 / 25

için günlük fiyatlamalar, lisans fiyatlamalar burayagöre çok daha avantajl!.

Hale Oruç Bir “segment reporting” vard!rama $ngiltere baz!nda de#il mi? Onlar!n aradönem finansal tablolar!nda ne kadar katk!yapt!#!n!z! görebilirsiniz.

Fatih "#becer Tabii görüyoruz. Firma zatenh!zl! büyüyor. Hem organik büyüyor hem sat!nalmalarla büyüyor. Örne#in bizden önceTürkiye’de ve hatta bu bölgede yoklard!. Zatenbizimle ilgilenmelerinin sebebi de buydu.

Efsane Çam Te"ekkürler. Son turumuzaba"l!yoruz. Hale Han!m bu noktada sizineklemek istedi#iniz konular var m!d!r? Yak!nzamanda yeni bir tebli# yok ama mevcut tebli#ebelki ekleme, de#i"iklik "eklinde çal!"malarolacak m!?

Hale Oruç Evet as!l çerçeveyi kanunlaçizdi#imiz için tebli#lerde kanunla belirlenmi"konularda bir de#i"iklik olmayacakt!r. Ancakuygulamada kar"!la"t!#!m!z sorunlar! çözmeyedönük alt düzenlemeler olabilir. Bir de tabii e#erborsada birtak!m yeniden düzenlemelere gidilirse,MKK’da farkl! düzenlemelere gidilirse, süreceili"kin de#i"iklikler söz konusu olabilecektir.

Birle"me ve bölünme tebli#inin temelindeTürk Ticaret Kanunu esas al!nsa da yenigetirdi#imiz önemli bir detay olarak, borsadai"lem gören bir "irketin, kendisinden daha büyükbir "irketi almas! yoluyla borsada i"lem görür halegelmesi tercih edilen bir yol de#il. Çünkü hemmevcut ortaklar! için hem borsa için uygun birstrateji de#il. Bu yurtd!"!nda da bu "ekildeolmuyor. “Back door listing”e ili"kin çok çe"itlidüzenlemeler var. (Back door listing: Borsadai"lem görmek için gerekli prosedürleri yerinegetirmek veya talep edilen "artlar! ta"!mak yerineborsada i"lem gören bir "irketle birle"meye gidipkendini borsada kay!tl! olmaya aday durumagetirmek)

Biz de bu "ekilde halka aç!lmalar! istemiyoruzçünkü burada da gördük ki çok de#erli "irketlervar. Bunlar! bu piyasalardan faydaland!rmakistiyoruz. Mümkün mertebe halka aç!lmalaryoluyla olsun istiyoruz. Onlar! özendirmekistiyoruz. Dolay!s!yla böyle borsada i"lem görenbir "irketle birle"mek yoluyla de#il de direkthalka arz yoluna gitmelerini tavsiye ediyoruz.

Bu kapsamda düzenlemeler ile tüm taraflar!nhaklar!n! korumak için dengeyi sa#lamay!hedefliyoruz.

Efsane Çam Çok te"ekkürler. Son turumuzdayine size dönüyoruz Sertaç Bey. Bildi#imkadar!yla Özel Pazar’a halka kapal! "irketler kabul

ediliyorlar. $leride "öyle de bir durum olabilir mi?Sonuçta bu halka kapal! "irketler sizinplatformunuz sayesinde yat!r!mc!larlabulu"acaklar. Giderek büyüyecekler, belki dehalka aç!k hale gelmek isteyecekler. Bu durumBorsa’da di#er pazarlara da yeni mü"terilerdemek anlam!na geliyor mu? Böyle bir sinerjiplanlanabiliyor mu?

Sertaç Fuad Karaa!ao!lu Kesinlikle, çünkübizim buradaki amac!m!z zaten bu. Borsa buplatformdan gelir bekleyerek bu platformukurmuyor. Borsa’n!n bu platformu kurma amac!n!"öyle tan!ml!yoruz: Üniversiteniz lise aç!yor.Talebeyi liseden kabul edece#iz ve onuüniversiteye alaca#!z. Bu "irketleri 3 ila 5 y!laras!nda halka arza özendirmeye çal!"aca#!z. Buanlamda çok ciddi yat!r!mc! say!s!na ula"!l!rsa veortak say!s! 500’e yakla"!rsa zaten halka aç!kstatüye yakla"m!" olacak. Ama tabii o kadar ortaksay!s!na ula"abilecek "irket operasyonu fazlaolmayabilir. Ancak kurumsalla"ma sürecinemutlaka katk! sa#layacakt!r. Dolay!s!yla "irketlerhalka arza daha haz!r hale gelecekler. Bir de bupazara "u aç!dan da bakmak laz!m. Bu pazar!hep sermaye art!"! olarak de#erlendirdik amaTürkiye’deki sermaye giri"imdeki en önemliunsurlardan birisi de ç!k!"lar!n (exit) k!s!tl! olmas!.Hale Han!m’!n söyledi#i de çok önemli. Halkaaç!k "irketlerdeki exit’e bakal!m, 4-5 tane "irketborsa kotundan ç!kmak için ba"vurdu. Tepki neoldu? Bas!ndan takip ettiyseniz, “%irketler gidiyor,borsadan kaç!" var”… Bize telefonlar geldi. Bizimtepkimiz "u oldu: Tabii ki gidecekler. Yani sizç!k!"! olmayan bir yere girer misiniz? Halka arzaikna ediyorsunuz "irketleri, ama ç!kacak "irketyok. Yani ç!kmak yasak. Buna kim girer? %imdiprivate equity’lerin buraya k!s!tl! girmelerindekisebep de budur. Çünkü ç!k!" yok veya çok k!s!tl!.Fakat bu pazar ç!k!" imkan! da yarataca#! için çokdaha fazla say!da private equity’nin buraya itibaretmesini de sa#layacak.

Hale Oruç Biz de onu görüyoruz. Halka aç!k"irketlerde i"lem temelde o yüzden olmuyor.Çünkü ç!k!" yok. Hep evlilik örne#i verdik amasonuçta Katolik nikah! de#il bu. Yanibozulabilecek bir "ey.

Sertaç Fuad Karaa!ao!lu Kesinlikle. %imdiyine bu halka arz için "irketleri ziyaret etti#imizde"unu gördük, hepsi aile "irketi ve 2. ku"a#ageçmi"ler. Mesela 4 tane kuzen ortak olmu". $kisihasbelkader "irkette aktif, di#er ikisinin "irketlealakas! yok ve satmak istiyorlar. Kime satacak?$llaki di#er iki kuzene satmak zorunda. Fiyat! daal!c! belirlemi" olacak. Bu pazar, böyle exit’lere


26 / 2014

de aç!k olacak. Dolay!s!yla pazar! dört ba"!mamur kurmaya çal!"t!k ve her türlü amaca, M&Aanlam!nda her türlü ihtiyaca tam entegre "ekildecevap verecek diye ümit ediyoruz.

Hale Oruç Peki Sertaç Bey benim meraketti#im bir husus daha var. Bu i"lemlerinolabilmesi için birtak!m arac! konumda olande#erleme "irketlerinin, ba#!ms!z denetim"irketlerinin de bu sisteme dahil edilece#inibelirttiniz. Sizin zorunlu olarak talep etti#iniz"artlar olacak m!? Yoksa onlar kendi faaliyetleriniTürk Ticaret Kanunu çerçevesinde sürdürecekler,almak isteyen oldu#u taktirde kar"!l!kl! olarak ohizmet mi sa#lanacak?

Sertaç Fuad Karaa!ao!lu Hale Han!m, bunuaramayaca#!z. Neden aramayaca#!z? Çünkü birkere start-up’tan ba"l!yoruz. Onlarda zaten bunuarayamazs!n!z. %imdi "irket küçüldükçe, hacmiveya niteli#i küçüldükçe arayaca#!n!z bilgi, belge,evraktaki nitelik ve beklenti de dü"ecek. Fiyat daona göre ucuzlayacak. Biz bunu arz-talepdengesinde b!rak!yoruz. Borsa burada hiçbir "eyi"art ko"mayacak. Zaten elde bir ba#!ms!zdenetim raporu olu"tu#unda yat!r!mc! ona görebaz! "eylere karar verecek. Yani biz illa burayagelen "irketin "u kriterleri olsun demeyece#iz.Hatta üye olan "irketten ba#!ms!z denetim deistemeyece#iz. %irket üye oldu#unda "irkete ait "ugözükecek: Benim "irketim var diyelim. $stersemismimi aç!klayaca#!m, istemezsemaç!klamayaca#!m. Ama "unlar gözükecek: Aktifbüyüklü#üm hangi aral!kta, cirom hangi aral!kta,hangi sektördeyim, ne kadar yat!r!ma ihtiyac!mvar, alaca#!m paray! ne gibi bir projedekullanaca#!m...

Hale Oruç Ama bütün bunlar!n esas te"kil

etti#i standard! da aç!klamak zorundas!n!z. Yaniçünkü birtak!m "irketler Türk Ticaret Kanunu’nagöre yine KGK’n!n aç!klad!#! standartlar! yerinegetirmekle yükümlüler. Dolay!s!yla elma ilearmudun kar"!la"t!r!lmas! da o "irketi sat!n alacaktaraflar için önemli. Yani hesaplad!klar! esas, malitablolar! sunduklar! esas da önemli.

Sertaç Fuad Karaa!ao!lu Onlar olmazsaolmaz ama o ilk etapta umuma aç!klamaz. %imdibak!n diyelim ki bu özet bilgiye sahip 150 tane"irket var platformda. Yat!r!mc! bu 150 "irketinbahsetti#im özet bilgilerini görecek. Fakat bubilgi tabii ki yat!r!m! yapmak için yeterli de#il. Bizzaten yat!r!mc!dan üye olurken baz! bilgilerinialaca#!z. Örne#in hangi sektöre yat!r!m yapmakistiyorsun, ne kadarl!k yat!r!m yapmak istiyorsun,yat!r!mc! "irkete ne katacaks!n gibi... Nitelikleregöre o 150 "irketi görecek ama biz ona “Seninarad!#!n nitelikte de 7 "irket var” diyece#iz.Be#endi#i "irketlere ilgi bildirimi gönderecek veo "irket ilgi bildirimini kabul etti#i anda bizimsundu#umuz gizlilik sözle"mesini, e#eristiyorlarsa münhas!rl!k sözle"meleriniimzalayacaklar. Kapal! bir yere ‘deal room’aalaca#!z. Orada, Borsa’n!n da hiçbir "ekildegörmeyece#i her türlü bilgi, belge payla"!m!ba"layacak. Ba#!ms!z denetim raporlar!,denetlemeler, de#erlendirme raporlar! hepsi… Birba"ka deyi"le her türlü görü"me, bilgi ve belgepayla"!m! borsan!n güvencesi alt!nda gizlilikprensibi ile yap!lacak.

Efsane Çam Te"ekkürler Sertaç Bey.Sertaç Fuad Karaa!ao!lu Ben de hem size

hem tüm kat!l!mc!lara te"ekkür ederim. Çokde#erli bilgiler ald!m.

Efsane Çam Burak Bey, son turumuzda sizede "u soruyu yönelteyim. Siz asl!nda sektörde ençok ç!k!" yapan, ba"ar!l! ç!k!"lara imza atanfonlardan birisiniz. Giri"im sermayesiyat!r!mlar!nda ba"ar!l! bir ç!k!" i"leminde dikkatedilmesi gereken en önemli unsurlar nelerdir?

Burak Bayhan Bugüne kadar 15 i"lemyapt!k. 11’inden de ç!k!" yapt!k. Sektörde en çokç!k!" i"lemi yapm!" giri"im sermayesi fonuyuz.Buradan hareketle "unu söyleyeyim: Bizler azevvel bahsedildi#i üzere evlilikler yap!yoruz,"irket birle"mesi dedi#imiz evlilik asl!nda amaKatolik nikah! bile de#il, bizimkisi muta nikah!.“Evlenece#iz ama "u noktada da ayr!laca#!z”diyoruz. Bunu da en ba"tan mutabakataba#l!yoruz. Sözlü ve yaz!l! "ekilde. Yat!r!mdannas!l ç!k!" yap!laca#!, bo"anman!n nas!lgerçekle"ece#i, ç!k!"ta kimin hangi hak vesorumluluklar! üstlenece#i, kimin hangi noktaya

HALE ORUÇ


2014 / 27

varaca#!n! hep en ba"tan mutabakata vararakyapmaya çal!"!yoruz. En do#rusu da bu kurguyuen ba"ta yapmak çünkü kurguyu en ba"tayapmazsan!z, ç!k!"ta bu konularda tart!"ma ç!kar.Zaten biz yat!r!ma karar verirken yat!r!m karar! vesenaryosunun içerisinde ç!k!"!n yöntemleri de yeral!yor. E#er giri"im sermayesi yat!r!m! yapaca#!m"irketin sahibi ç!k!"ta senin önüne "u engellerikoyar!m diye ba"tan söylüyor ise ben yat!r!myapmamaya karar verebiliyorum.

R$fat Noyan Ben "unu anl!yorum: Ba"tansizin orta#!n!z ne zaman ç!kaca#!n!z! biliyor mu?Yani i"ler biraz iyi gitti ben uzatay!m, i"ler kötügitti hemen ç!kay!m diye bir "ey yok mu?

Burak Bayhan Hay!r, asl!nda dedi#inizdo#ru. Bizde "irketi A noktas!ndan B noktas!nagötürme hedefi var. Bizim misyonumuz tamolarak bu. Götüremedi#imiz yerde zaten ba"ar!l!bir ç!k!" yapamay!z. Param!z! kazanamay!z,dolay!s!yla B’ye kadar götürmek zorunday!z.Zamanlama kesin belli de#il ama prensipler enba"tan itibaren belirli.

R$fat Noyan Tüm ç!k!"lardan parakazan!l!yor mu?

Burak Bayhan %öyle söyleyeyim biz 11 taneç!k!" yapt!k. Bu 11 ç!k!"ta dolar baz!nda yüzde26,46 getiri sa#lad!k.

R$fat Noyan Ama toplamd!r o.Burak Bayhan 11 yat!r!m!n 10’undan

bekledi#imiz kâr! ederek ç!kt!k. Sadece birtanesinden bekledi#imiz getiriyi elde edemedenç!kt!k.

R$fat Noyan Belki önce ç!kmakla kâr bileettiniz…

Burak Bayhan Zaten onu dü"ünerek ç!kt!k,stratejik bir karard!r. Yat!r!m!n gelecek vadedeelimizde kalmas!n!n bize ileride daha büyük birç!k!" f!rsat! yaratmayaca#!n! öngörerek, bugünç!kal!m diye karar verdik ve öyle ç!kt!k. Amaba"a dönersek ç!k!"lar önemli çünkü ç!k!"larparay! yapt!#!n!z yerlerdir. O yüzden de ç!k!"kurgusunu en ba"ta çok iyi yapman!z laz!m.Çünkü mutlaka ç!kman!z laz!m. Uça#!n kalk!"!opsiyoneldir ama uça#!n yere inmesi zorunludur.Yani havada kalmak gibi bir "ans!n!z yok. Biz buyat!r!m! yap!yoruz ve ç!kmam!z "art. Giri"imsermayesi fonunun orada sonsuza kadar kalmas!mümkün de#il. O ç!k!" ba"tan garanti alt!naal!nmasa bile en az!ndan alternatifli rotalarlaçe"itli esnekli#e sahip "ekilde tasarlamak laz!m.

Burada en önemli konu bence kurgu, amaonun kadar önemli di#er bir unsur dazamanlama. Biz "irketin vites atmas! gerekti#inoktada ç!k!lmas! gerekti#ine inan!yoruz. Bizim

için ç!k!" zaman! geldi diyoruz. %irketi 0 km /saniye h!zdan 250 km’ye getirece#iz diye biriddia sahibi de#iliz. %irketleri bir noktadan birnoktaya götürüyoruz, o noktadan alan bir ba"kabirisi de bir ba"ka noktaya ta"!yor. Dolay!s! ile ovites atma zaman! geldi#inde biz diyoruz ki, “$"tebizim zaman!m!z geldi, art!k emin ellere teslimedelim.”

Zaten ç!k!" yaparken de genellikle bunuyapabilecek stratejik al!c!lara satmaya çal!"!yoruz.Örne#in son yat!r!mlar!m!z öyle stratejik al!c!laragitti. Aras Kargo’yu Avusturya Post’a satt!k.Avusturya’n!n en büyük posta "irketine. Frik $laç’!$talyan "irketi Recordati’ye, ITD’yi Polonyal!Asseco’ya, Probil’i Neta"’a... Stratejik al!c!lar dazaten bizim yapt!#!m!zdan daha uzun soluklu birproje ile bir sonraki büyüme hamlesinitasarlamaya çal!"!yor. O yüzden zamanlama çokönemli. Zaman! do#ru tespit etmek laz!m.

Ç!k!" süreci ile ilgili bir konu daha var. Ç!k!"!garanti alt!na almak ve efektif olmak içinortaklar!n ç!kar birli#ini sa#laman!z laz!m. Yanisizinle beraber satan orta#!n, satm!yor ise içeridekalan kurucu orta#!n ve hatta alan taraf!n,herkesin bir ç!kar ili"kisi içerisinde kazan - kazanyapmas! laz!m. Herkesin biraz buruk olmas!laz!m, e#er bir taraf di#erlerine nazaran çokmutluysa veya çok mutsuzsa, o i"lemde bir s!k!nt!ç!kar. O yüzden ç!kar birli#ini sa#larsan!z sonucaula"man!z garantili olur.

Bu denkleme asl!nda bir dördüncü unsurolarak yönetimi de ekleyebiliriz. Yönetimin deç!kar birli#inde olmas! laz!m. Yönetim kadrosu

SERTAÇ FUAD KARAA!AO!LU


28 / 2014

e#er sizin plan!n!z! ve ç!k!"!n!z! destekliyorsa,zaten ç!k!"!n!z yar! yar!ya garanti demektir.Çünkü yönetimin ç!karlar!n! "irketin ç!k!"!naba#larsan!z bu i" olur. Örne#in biz girdi#imiz,yat!r!m yapt!#!m!z "irketlerde yönetime bir primsistemi tan!ml!yoruz. Bu tan!mlad!#!m!z sistemegöre yöneticilerin getirileri yat!r!mdan ç!k!"!m!zlada do#rudan orant!l! oluyor. Böyle bir resimdeonlar da "irket orta#! gibi davranarak "irketi belirlibir noktaya getirmek, getirdikten sonra satmakiçin canla ba"la çal!"!yorlar.

Son olarak yine raporlama diyece#im.Gerçekten raporlama çok önemli, her "eyderaporlama çok önemli. Ç!k!"ta da raporlamaönemli çünkü siz e#er figürleri kar"! tarafa do#rulanse edebilirseniz, kar"! taraf kendinden eminolur. Do#ru audit yap!lm!", her türlü yönetimraporlamas! var, her hafta istenilen raporlarç!k!yor ise al!c! gözü kapal! içeri girebilir. %irketine#er geçmi"teki rakamlar! temiz ise gelen al!c!n!nda içi rahat oluyor. E#er al!c! ile aran!zda birgüven ili"kisi hissedebilirseniz, aç!k ileti"imihakim k!larsan!z, çok h!zl! ilerleyebiliyorsunuz.Önemli olan aç!k, "effaf ve dürüst olmak.

Yasemin Erdo!an A noktas!ndan Bnoktas!na derken o B noktas!nda kesin birhedefiniz oluyor mu? Mesela mevcut cirosunu,kârl!l!#!n! katlamak gibi… Yoksa as!l kriterinizsüre mi?

Burak Bayhan Genel ve spesifik hedefleroluyor. Çok genel söyleyebilece#im "ey, "irketinkârl!l!#!n! ve cirosunu 3 y!l içerisinde 2’ye, 5 y!liçerisinde 3’e katlamak gibi hedefimiz oluyor.Böyle bir motto ile hareket ediyoruz. Spesifikhedefler her bir "irketin özelinde belirli birprojenin gerçekle"tirilmesi tarz!nda oluyor.Örne#in ihraç pazarlar!na aç!lmak veya "irketinmarka bilinirli#ini belirli bir hedefe ula"t!rmak,perakende transformasyonunu tamamlamak veperakende kanal!ndaki sat!"lar!n! yüzde X’eart!rmak gibi.

Yasemin Erdo!an Sektör ba#!ms!z olaraktüm "irketler için mi geçerli bu?

Burak Bayhan Aynen öyle ama bu çokgenel bir hedef. %irket özelinde çok farkl!hedefler konabilir. Süre konusunda ise giri"imsermayesinin zikretti#i rakam 3-7 y!l aras!d!r ç!k!"için. Kapal! uçlu fonlarda zaten ilk 5 y!l yat!r!m,ikinci 5 y!l ç!k!" süreci oldu#undan dolay! 6-7y!ldan fazla bir "irkette kalmak asl!nda biraz fazlauzat!yorsunuz anlam!na gelir. $deali 5 senecivar!d!r. $" Giri"im olarak 11 yat!r!mdan 4 y!ldaç!kt!k. Bunlar!n aras!nda 2 senede ç!kt!#!m!zyat!r!m da oldu, 8-9 seneye uzayan da… Ama

ortalamas! 4 y!l.Efsane Çam R!fat Bey size son olarak sormak

istedi#im konu "u ki siz Türkiye’den yurtd!"!nasat!n alma da ba"ar!l! bir örnek gerçekle"tirdiniz.Eminim Türkiye’den birçok firma da "u andabunlar! planl!yor, yapmak istiyor. Sizin bu"irketlere önerileriniz neler olacak?

R$fat Noyan %imdi ne desem? Fatih Bey’indedi#i gibi “s!r cümleyi” söylemek mi laz!m…%aka bir yana, bir tek deal yapm!" taraf olarakahkam kesmek do#ru olur mu bilmem amapayla"ay!m. Bizim ç!kard!#!m!z sonuç bu i"inliderleri çok önemli. Yani size liderlik yapan,önderlik yapan kimdir? Burada arac! kurumdanbahsediyorum. Son derece kritik. Arac! kurumungüvenilir, ciddi olmas! laz!m. Gelen teklifin ciddiolmas! laz!m. Ondan sonra bu süreç çok uzun veçok zorlu bir süreç ve sab!r gerektiren bir süreç.Kesinlikle bu i"e kalk!"acak olan giri"imciarkada"lar!m!z!n buna haz!rl!kl! olmalar! laz!m.Göz korkutmak için söylemiyorum ama bununya"anmas! laz!m.

Di#er taraftan audit a"amas!nda da hakikateniyi bir "irketle çal!"man!z laz!m. Çünkü süreciuzatan k!s!m biraz da bu denetim k!sm!. O dagayet do#al. Sab!r gerektirir. Az evvel desöyledim. Neticede hiç bilmedi#iniz, ilk defadeneyim sahibi oldu#unuz bir ülkedesiniz.Oran!n kanunlar!n!, vergi kanununu, i" kanununu

EFSANE ÇAM


2014 / 29

anlamaya çal!"!yorsunuz. Yani kolay de#il, obak!mdan hep sorguluyorsunuz. Size gelenbilgileri kendi mant!#!n!zdan geçirmeyeçal!"!yorsunuz. Bazen ters geliyor amakabulleniyorsunuz çünkü oran!n gerçe#i bu.

Di#er taraftan e#er bizimki gibi ortakl!kolacaksa, orta#!n!z!n itibar!n!n çok iyi ara"t!r!lmas!laz!m. Bu sadece piyasadaki mü"terinizle ilgilide#il. Bu itibar, onun tedarikçileri nezdinde de iyiolmal!. Çünkü orta#!n size neler katt!#!nabakmal!s!n!z.

Tabii "unu da unutmamak laz!m. $ki taraf, ikiayr! kültür. $ki üretim merkezi… Asl!nda iki tarafda birbirinden bir "eyler ö#reniyor. Bizimtecrübemiz bu yönde.

Efsane Çam Fatih Bey, size de son olaraksormak istedi#im soru benzer. %irket hisselerinisatmay! veya ortakl!k kurmay! dü"ünen "irketsahiplerine öneriniz neler? Dikkat çekmekistedi#iniz hususlar var m!?

Fatih "#becer Tabii öncelikle ortakl!k çokzor. Yani bu kadar ba"ar!l! ve iyi i"leyenortakl!klar konu"uluyor ama benim geçmi"tefirmam! kurdu#umdaki ortakl!k deneyimlerimgenelde mutlu sonuçlanmad!. Yani anla"arakayr!ld!k birden fazla defa, dolay!s!yla ortakl!k çokzor bir "ey. Ben hep bunu ba"aran ve ba"ar!l! bir"ekilde uzun y!llar yürütenlere imrenirim. Amason ortakl!#!mda, Mete Balc! ve F!rat $"becerbana kat!ld!ktan sonra biz iyi bir ahenkyakalad!k. O da hakikaten firman!n ya"amdöngüsünü h!zland!r!yor ve kalitesini art!r!yor.Her anlamda iyi giden bir ortakl!k sizin ya"amkalitenizi art!rd!#! gibi "irketinkini de art!r!yor.Önemli bir "ey.

Burada böyle tavsiye vermek çok zor çünküi" hayat! öyle bir "ey ki, siz her "eyi kitaba uygunve do#ru yapt!#!n!z zaman bile ba"ar!n!n garantisiyok. Bir de herkes bir hata yap!yor ama do#ruyer ve do#ru zamanda bir "ekilde ba"ar!yaula"t!#! zaman onun yapt!#! metot do#ru kabulediliyor. Halbuki asl!nda onun içinde de bir çokyanl!" var. Biz de "imdi ba"ar! öyküsü olarakgörünüyoruz ama muhtemelen bizim deilerleyi"imizde bir çok hatal! hamlemiz oldu. Amaba"ar! kümesi öbür taraftan biraz büyük olup sizhatadan çabuk dönebiliyorsan!z, çabuk reaksiyongösterebiliyorsan!z, d!"ar!dan bak!l!nca ba"ar!l!gözüküyorsunuz. Halbuki detaya inseniz bir sürütats!z hikaye vard!r.

Burada bence en önemli konu "u: Türkiye’deçok ciddi bir ahlaki problem var. $nsanlar!nkendilerine ve çevrelerine dürüst olmas! laz!m.Bu, günden güne Türkiye’de bozuluyor. Herkes

herkese çok yalan söylüyor. Üstelikyakalanmaktan da hiç utanm!yor. Yani böylegenel bir problem var. Dürüstlük çok önemli. Birkez dürüst oldu#unuz zaman bu böyle gider.Bence bir insan!n yalanc! olup i" yapabilmesi içinola#anüstü zeki olmas! laz!m. Çünkü önceliklesöyledi#iniz her yalan! akl!n!zda tutman!z laz!m.Oraya dönüyorum ba"ka hikaye anlat!yorum,buraya ba"ka hikaye… Oysa dürüst oldu#unuzdatek bir hikayeniz vard!r: Gerçek. O yüzdendürüstlük çok önemli.

Mesela Türk KOB$’sinin bence en büyükproblemi yabanc! yat!r!mc!y! gördü#ü anda“Bizim bilançoda ciro 100 lira görünüyor amaasl!nda 200 lira ciro yap!yoruz” gibi inan!lmazaç!klamalar yapmas!. Üstelik bunu pozitif bir"eymi" gibi anlat!yoruz. Dü"ünsenize, bütünAvrupa’n!n do#usunda yer alan, kom"uülkelerinde ciddi problemler hatta sava" olan birülkeye yat!r!m yapmaya gitmi"siniz, sizinkar"!n!za oturan ilk i" adam! "öyle diyor:

“Bizim bilançoda ciro 100 lira görünüyor amaasl!nda 200 lira ciro yap!yoruz.” Yani “Benim birbu kadar da yasad!"! i"im var” diyor. Ve bunupozitif bir "ey zannediyor. Bu asl!nda tüm yat!r!mortam!n! bozan bir durum. Mesela biz i"eba"lad!#!m!zda çok s!k!nt!s!n! çektik. O KDV’leriödemek, o SSK’lar! ödemek… Bir de çevrenizöyle olmad!#! zaman “Acaba ben saf m!y!m,yanl!" m! yap!yorum” diye dü"ünüyorsunuz.Fakat i"te ne zaman o audit’ler ba"l!yor,yurtd!"!na i" yapmaya ba"l!yorsunuz, büyükkurumlar “Getir bakay!m bilançonu” diyor… $"teo zaman bir bak!yorsunuz ki, k!sa dönemde sizekar"! avantaj yakalayanlar!n hepsinin orada nefesikesiliyor. Evrak!n! veremiyor, o prosese girmekistemiyor… Özetle dürüst olmak ve kanuna görei" yapman!n negatif bir alg!s! var oysa çok pozitif.Herkes böyle olsa Türkiye’de o zaman çok fazlahalka aç!lma, çok fazla birle"me, sat!n alma i"lemiç!kacakt!r diye tahmin ediyorum. Bir de gece çokrahat uyuyorsunuz. Çünkü aç!#!n!z yok. $nsanlarne kadar birbirinin aç!#!n! bilirse i"ler o kadargayri ticari hale geliyor. Halbuki siz bu i"iticareten ve finansal olarak düzgün yap!yorsan!z,“Sen pahal!s!n, bir daha seninle çal!"mayaca#!m”der ve bitirirsiniz. Dolay!s!yla bence giri"imcininen önemli özelli#i bu olmal!. $"ini temiz, kanunauygun ve dürüst yapmal!. Batsan!z da ç!ksan!z dabunun size her zaman faydas! olacakt!r. Bukültürün Türkiye’de yerle"mesi laz!m. Benimverebilece#im en büyük tavsiye budur.

Efsane Çam Tüm kat!l!mc!lara de#erlikatk!lar!n!zdan dolay! çok te"ekkür ediyoruz.


30 / 2014

ürkiye’nin iklim ve toprak yap!s!,birkaç tropikal bitki hariç, her türlübitkisel üretimin ve hayvanyeti"tiricili#inin ekonomik olarak

yap!lmas!na uygundur. Dünya G!da ve Tar!mOrganizasyonu (FAO) verilerine göre Türkiye,üretilebilen ürün çe"itlili#inde dünyada üsts!ralarda bulunmaktad!r. Dünya ticaretinde 25meyvede ilk 3 üreticiden biri olan Türkiye,f!nd!k, incir, kay!s! üretimde tart!"mas!z liderkonumundad!r.

Tar!msal ürünithal eden co#rafibölgelere (Ortado#u,Kuzey Afrika, AB veKafkaslar) yak!nl!k veg!da potansiyelininyüksek olmas!,Türkiye’nin bu alandabir ba"ka önemliavantaj!d!r. Bununlaberaber AB’ye üyeliksürecinde tar!mla ilgilihukuki mevzuatlar!niyile"tirilmeyeba"lanmas! da sektör

ad!na di#er olumlu bir geli"medir.Öte yandan, ba"ta artan "ehirle"me olmak

üzere çe"itli sebeplerle ülkemizin en de#erlivarl!klar!ndan biri olan tar!m topraklar!m!zy!ldan y!la adeta erimektedir. Resmi rakamlaragöre 20 y!ll!k bir süre içinde 3,5 milyon hektartar!m arazisi kaybettik. Türkiye ekilebilir araziaç!s!ndan halen kötü bir durumda olmasa daarazinin parçal! olu"u, tar!m ve hayvanc!l!ktaölçek ekonomisi yaratmada ciddi zorluklarasebep olmaktad!r. Bununla beraber, küçükölçekli üreticiler aras!nda i"birli#i ile rahatl!klayarat!labilecek gider payla"!m! çe"itli sebeplerlegerçekle"memektedir. Tar!msal üretimdekullan!lan girdilerde d!"a ba#!ml!l!k ve kurkaynakl! de#i"ken maliyetle söz konusugirdilerin bilinçli kullan!lam!yor olmas! da tar!msektörünün zay!f taraflar! aras!ndad!r. Bu

sebeplerle, tar!m sektöründe arazi birle"meleri,üreticiler aras! i"birli#i ve teknik e#itimingeli"tirilmesi sektörün gelece#i aç!s!ndanönemlidir.

Türkiye 15 milyon tona yakla"an süt üretimive tüketimi dünyada 15’nci s!rada yeralmaktad!r. Türkiye’de hayvanc!l!k t!pk!tar!msal üretimde oldu#u gibi küçük ölçekliaile i"letmeleri olarak yap!lmaktad!r. Bu alanda30 ba"a kadar olan küçük ölçekli çiftliklerüretimin büyük bölümünü olu"tururken, dünyasüt üretimin lideri olan AB ülkelerinde sütüretiminin yüzde 95’i, 50 ba" hayvandanba"layan orta ve büyük çapl! endüstriyelçiftliklerde yap!lmaktad!r. Türkiye’de 2,5milyon adet süt üreticisi oldu#u ve üreticilerinortalama 2,2 ba" hayvana sahip oldu#u tahminedilmektedir. Süt verimi büyük ölçüde hayvan!rklar!, yem kalitesi, bak!m ve yeti"tirmeko"ullar!na göre belirlenmektedir.

Türkiye süt hayvanc!l!#! alan!nda, sütüreticileri kooperatifleri ve özel sektörüni"birliklerinin yan! s!ra kamu idaresinin sütüretiminin geli"tirilmesi için verdi#i te"viklerisayesinde hayvan !rklar!n!n verimlilik yönüyle!slah!, yem kalitesinin art!r!lmas! ve bak!mtekniklerinin geli"tirilmesiyle toplam üretiminiart!rm!"t!r.

TARIM VE HAYVANCILI!A DÖNÜ"Son dönemde ilgi çeken yat!r!m alanlar!n!n

aras!nda tar!m ve hayvanc!l!k ilk s!ralarda yeral!yor. Eskiden i"adamlar! yat!r!m yap!lacakalanlar aras!nda tar!m ve hayvanc!l!#!saymazken bugün pek çok grup bu alanayat!r!m yap!yor.

Bu alan!n cazibesini art!rmas!n!n en önemlisebebi ku"kusuz dünya nüfusunun h!zla art!yorolmas!d!r… Tar!msal alanlar!n h!zla daralmas!,su kirlili#i ve k!tl!#!, tar!msal üretime önemverilmemesi, küresel !s!nma gibi nedenleryat!r!mc!lar!n bu alanlara ciddi ilgisini çekiyor.Öyle ki tar!m ve hayvanc!l!k gelece#in sektörüolarak gösterilmektedir.

SEL!M ONUR YALIN / !" Yat#r#m Kurumsal Finansman Müdürü

T

G!da, tar!m vehayvanc!l!ktaki birle"meve devralma i"lemleri

GA_Tarım 9/25/14 8:51 PM Page 30

2014 / 31

SEKTÖRÜN GELECE!#NE OLUMLU KATKIYAPAN GEL#"MELER

✓✓ Kay!tl! i"lemlerdeki art!",✓✓ Kamu idaresinin tar!msal ve hayvansal

ürünlerde fiyat istikrar! sa#lamas!na yönelikçal!"malar!,

✓✓ Teknolojik ve bilimsel geli"melerinkaynak kullan!m!ndaki verimlili#e ve i" gücüe#itimine etkisi,

✓✓ Perakende kanal!n!n geli"imi,tüketicilerin markal! ve ambalajl! ürüntüketiminin art!"!,

✓✓ Ev d!"! tüketim pazar!n!n h!zl! büyümesive önemli bir sat!" kanal! haline gelmesi,

✓✓ Bu sene bir miktar s!k!nt!l! bile olsa yak!nco#rafyalara artan g!da ticaret hacmi.

GIDA SEKTÖRÜ "#RKET B#RLE"ME VEDEVRALMALARI

G!da, tar!m ve hayvanc!l!k sektöründe yerlive yabanc! stratejik yat!r!mc!lar!n yan! s!ra özelsermaye fonlar! ve kalk!nma bankalar!n!ni"tah!n! son 5 y!lda gerçekle"en birle"me vedevralma i"lemlerinde görüyoruz. $" Yat!r!molarak öncülük etti#imiz birle"me ve devralmapiyasas!n!n geli"imi bizleri sevindiriyor.

Bu yöndeki i"lemlerimize örnek olarak özelsermaye fonu Investcorp’un Tiryaki Agro’yaortak olarak al!nmas!n!, Antg!da’n!n (ForaZeytin) Mermerler Grubu’na sat!lmas!n! veMoova Süt’ün Tat G!da’ya sat!lmas!n!verebiliriz. Ayr!ca Okullu G!da’n!n (Cem

Zeytin) Oyak Grubu’nun halka aç!k"irketlerinden Tuka"’! almak üzere hisse devirsözle"mesini geçti#imiz A#ustos ay!ndaimzalad!#!n!, devam etmekte olan i"lemlereörnek olarak verebiliriz.

#"LEMLERDEK# TRENDLER✓✓ Bireysel ve kurumsal yat!r!mc!lar!n

g!dan!n bütün alt sektörlerinde yat!r!maray!"!nda oldu#u,

✓✓ Sat!c! taraf olan yerli g!da gruplar!n!naz!nl!k, ço#unluk ve yüzde 100 hisse devriseçeneklerinde esnek bir tutum ald!klar!,

✓✓ Sat!c! taraf perspektifinden i"lemde#erlemesinde gelecek potansiyelinin mutlakave özellikle dikkate al!nmas!; al!c! tarafperspektifinde ise getirilecek finansmankayna#!n büyük k!sm!n!n "irket bünyesindetutularak gelecek büyümesi için kullan!lmas!isteklerini not ediyoruz.

G!da sanayinin en dinamik alt sektörü olarakgörülen süt ürünleri endüstrisinde, çe"itlibüyüklükte yüzlerce "irket bulunmaktad!r.Sektörün en büyük 10 oyuncusunun günlük süti"leme kapasitesi 700-3.000 ton aras!ndade#i"mektedir. Organize sanayiden geçen sütünyakla"!k yüzde 40’! büyük i"letmeler taraf!ndande#erlendirilmektedir.Bu genel resim, sektördeoligopol bir olu"umun olmad!#!n! ve ciddi birrekabetin varl!#!n! göstermektedir. Özellikle sütve süt ürünlerindeki i"lem say!s!n!n önümüzdekidönemde artmas!n! bekliyoruz.

GA_Tarım 9/25/14 8:51 PM Page 31

32 / 2014

nerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl!"!’nagöre, enerji sektörüne yönelik olarak,önümüzdeki 10 y!l boyunca her y!l enaz 12 milyar dolar tutar!nda yat!r!m

yap!lmas! gerekmektedir.Türkiye’de son dönemde uygulanan enerji

politikalar! ile yeni yat!r!mlarda yerli kaynaklara(yenilenebilir ve yerli kömür) ve nükleerenerjiye a"!rl!k verilmesi, do"algaz santrallerinintoplam elektrik üretimindeki pay!n!n yüzde30’lar seviyesine dü#ürülmesi hedeflenmektedir.Ayr!ca ba#lam!# olan özelle#tirme program! ileEÜA$’a ait toplam kurulu gücü 16.000 MW olantermik ve hidrolik santrallerin özelle#tirilmesi ilekamuya ait pazar pay!n!n azalt!lmas! ve daharekabetçi bir piyasaya ula#!lmas!öngörülmektedir.

Gerek özelle#tirmeler gerekse de

Türkiye’deki elektrik tüketim talebine ba"l! yeniyat!r!m ihtiyac!, bu sektöre yönelik yat!r!mc!ilgisini yo"un bir #ekilde art!rmakta. Bununlabirlikte, a#a"!da da görülebilece"i üzere enerjisektörünün farkl! alanlar!na olan yat!r!mc! ilgisive buna ba"l! birle#me ve devralma trendlerifarkl!l!k göstermektedir. Özelle#tirmeprojelerindeki i#lem bedelleri genelde varl!"!nbüyüklü"üne paralel olarak büyük ölçekliolmakla beraber, özel sektör oyuncular!aras!ndaki i#lemler, Enerjisa’daki Verbundhisselerinin EON’a sat!lmas! örne"i gibi istisnalarhariç, genellikle ölçek olarak özelle#tirmei#lemlerine k!yasla daha dü#ük olmaktad!r.

ELEKTR!K DA"ITIMINDAK!ÖZELLE#T!RMELER

✓✓ Do"rudan yabanc! yat!r!mc! ilgisiolmam!#t!r.

✓✓ Yerli yat!r!mc!lar bu sat!n almalar!gerçekle#tirmi#tir. (Baz! yabanc! yat!r!mc!lar,Türkiye’deki i#tiraki vas!tas!yla bu ihaleleridolayl! olarak kazanm!#t!r.)

✓✓ Genel olarak elektrik da"!t!m #irketleri,elektrik üretim sektöründe faaliyet gösteren vedikey entegrasyondan fayda sa"lamay!hedefleyen firmalar taraf!ndan sat!n al!nm!#t!r.

✓✓ Sat!n alma finansman!n büyük birço"unlu"u yerli bankalar taraf!ndan sa"lanm!#t!r.

TERM!K ELEKTR!K ÜRET!M SANTRAL!ÖZELLE#T!RMELER!

✓✓ Do"rudan yabanc! yat!r!mc! ilgisi dü#üktürve bu zamana kadar tamamlanan tüm ihaleleryerli gruplar taraf!ndan kazan!lm!#t!r.

✓✓ Yabanc! yat!r!mc!lar, çevresel konulardakihassasiyetleri ve özelle#tirilme kapsam!na al!nanEÜA$ termik santrallar!nda bulunan çevrekonular!ndaki problemler/eksiklikler nedeniilgili bu özelle#tirme ihalelerine ilgigöstermemi#tir.

✓✓ %lgili kömür madeninin i#letme hakk!n!nverildi"i ihalelerde, madencilik konusundatecrübeli firmalar!n ilgisi artmaktad!r.

REHA PAM!R / !" Yat#r#m Kurumsal Finansman Müdürü

E

ELEKTR!K SEKTÖRÜNDEK! B!RLE"ME & DEVRALMA

(B&D) TRENDLER!

GA_Enerji 9/25/14 8:49 PM Page 32

2014 / 33

✓✓ Sat!n alma finansman!n!n büyük birço"unlu"unun yerli bankalar taraf!ndansa"lanmas! beklenmektedir.

H!DRO ELEKTR!K ÜRET!M SANTRAL!ÖZELLE#T!RMELER!

✓✓ Yerli gruplara ek olarak birçok yabanc!firman!n do"rudan ilgi göstermesibeklenmektedir.

✓✓ Yenilenebilir enerji kayna"! olmas!,depolama imkan!n!n bulunmas!, çevreselrisklerin dü#ük olmas! ve yüksek kapasiteleriönemli bir avantaj olu#turmaktad!r.

✓✓ Bu kapasiteye sahip, sat!n al!nabilir HESsay!s!n!n ülkemizde çok olmamas!, yat!r!mc!#irketler aç!s!ndan EÜA$ HES özelle#tirmelerininönemini art!rmaktad!r.

✓✓ Sat!n alma finansman!nda yerli bankalaraek olarak yabanc! bankalar!n da rol almas!n!nöngörülmektedir.

ÖZEL SEKTÖRDEK! H!DRO ELEKTR!KSANTRALLER!NE YÖNEL!K !#LEMLER

✓✓ Yabanc! baz! enerji #irketlerinin, faaliyetteolan ve kurulu gücü 20MW üstü (baz!lar! için50MW üstü) hidroelektrik santrallerini sat!nalmaya yönelik i#tah! bulunmaktad!r. 20 MW alt!projelere yabanc! yat!r!mc!lar ilgigöstermemektedir.

✓✓ Sat!#a konu herhangi bir HES’in depolamakapasitesinin olmas!, hem santralin de"erini hemde yabanc! yat!r!mc! ilgisini art!rmaktad!r.

✓✓ Sat!#a konu HES’lerin kendi içinde birsinerji yaratt!"! ve büyüklü"ü 100 MW’! a#anportföyler yabanc! yat!r!mc!lar!n ilgisini daha çokçekmektedir.

✓✓ Yabanc! bir yat!r!mc!, hali haz!rdaTürkiye’de bir i#tiraki ya da yat!r!m! olmamas!durumunda, yüzde 100 hisse almak yerine,ço"unluk hissesini alma tercihindebulunabilmektedirler.

✓✓ Yerli yat!r!mc!lar!n göreceli olarak büyükolanlar!, yabanc! yat!r!mc!lar gibi sadece 20 MWve üstü büyüklükteki santrallara ilgigöstermektedirler.

✓✓ Günümüz ekonomik konjonktüründe,yabanc! yat!r!mc!lar sat!n alma fiyatlamas!anlam!nda yerli yat!r!mc!lara k!yasla dahayüksek bir de"erleme yapmaktad!rlar.

✓✓ Son dönemdeki kurakl!k nedeni,finansman geri ödemelerinde baz! yat!r!mc!lar!ns!k!nt! ya#amaya ba#lamas! ve bu alandaki #irketsat!# süreçleri say!s!n! art!rarak al!c!lar!n pazarl!kpay!n!n güçlenmesine sebep olmaktad!r.

RÜZGAR SANTRALLER!NE YÖNEL!K B&D !#LEMLER!

✓✓ RES yat!r!mlar!na yönelik gerek yerligerekse de yabanc! ilgisi bulunmaktad!r.

✓✓ Bununla birlikte, mevcut yabanc! yat!r!mc!ilgisi, yerli yat!r!mc!lardan farkl! olarak faaliyetteolan rüzgar santrallerine yönelikyo"unla#maktad!r.

✓✓ Yerli yat!r!mc!lar önceli"i, lisanlar!na sahipolduklar! projeleri geli#tirmeye vermektedirler.

✓✓ Yüksek kapasite faktörüne sahipbölgelerdeki santraller, daha çok yat!r!mc! ilgisiyaratmaktad!r.

FAAL!YETTE OLMAYAN L!SANSLI ELEKTR!K ÜRET!M PROJE #!RKETLER!NEYÖNEL!K !#LEMLER

✓✓ Elektrik üretim sektöründeki proje#irketlerinde yarat!lacak de"erin, projeninilerlemesiyle do"ru orant!l! olarak artmaktad!r.

✓✓ Birkaç y!l önce, birçok faaliyette olmayanlisansl! yenilenebilir enerji projesi elde"i#tirirken, günümüz konjonktüründe bu tarzi#lemlere ilgi azalm!#t!r.

✓✓ Yabanc! yat!r!mc!lar!n, son durumitibar!yla ba#ta HES projeleri olmak üzere, genelolarak yenilenebilir enerjiye dayal! lisansl! proje#irketi alma konusunda ilgisi azalm!#t!r. Projegeli#tirme döneminde ya#anan s!k!nt!lar vegecikmeler bu durumun temel sebebiniolu#turmaktad!r.

✓✓ Yerli yat!r!mc!lardan proje geli#tirmeyetkinli"i olan kurumlar “seçici olmak ko#uluile” bu tarz i#lemlere ilgi göstermeye devametmektedir.

✓✓ Bununla birlikte, rüzgar santralleri proje#irketlerinden, kapasite faktörü yüksek olan veyerli ekipman kullan!larak yüksek YEKDEMtarifesinden yararlanabilecek projeler için,yat!r!mc! ilgisi yo"un bir #ekilde bulunmaktad!r.

✓✓ Hali haz!rda çok say!da proje geli#tirme#irketinin bulundu"u segmentlerde genel olarakal!c!lar!n pazarl!k gücünün artm!#t!r.

✓✓ Yerli kömür santrali projelerinde yeterlikömür rezervinin oldu"unun JORCstandartlar!nda raporlanmas!na ba"l! olarakyabanc! yat!r!mc! ilgisi artmaktad!r. Bununlabirlikte, bu yabanc! yat!r!mc!lar!n ço"unlu"uAsya kökenli olup, ayn! zamanda santral!nmühendislik – tedarik ve in#aat (EPC) i#lerinede ilgi göstermektedirler.

✓✓ Yerli kömür santrali projelerine yerliyat!r!mc! ilgisi de bulunmaktad!r. Bununlabirlikte ülkemizde belli bir ölçekteki termik bir


34 / 2014

santralinin 20 y!l üstü çal!#mas!na yetecek özelsektöre kullan!ma ait kömür rezervi çokbulunmamaktad!r. Bu projelerde ÇED iznininönemli bir mihenk ta#!n! olu#turmaktad!r.

✓✓ Buna kar#!n, kamunun özel sektör ileAf#in Elbistan, Konya Karap!nar gibi bölgelerdeyeni termik santral proje geli#tirme hedefleribulunmaktad!r. Kamunun, baz yük ihtiyac!n!kar#!lamaya yönelik, yabanc! yat!r!mc!larlabirlikte geli#tirmeyi öngördü"ü projelerin,ülkeler aras! anla#ma çerçevesindegerçekle#tirilmesi planlanmaktad!r.

✓✓ %thal kömür santrali proje #irketlerine isegerek yerli gerekse de yabanc! yat!r!mc! ilgisibulunmaktad!r. Bununla birlikte, santralinliman!n!n uygun olmas!, projenin bulundu"ubölgedeki trafo kapasitesinin uygun olmas! veÇED izinleri gibi konular çok önem te#kiletmektedir.

✓✓ Do"al gaz santrali proje #irketlerine iseEnerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl!"!’n!n elektriküretimindeki pay!n!n azalt!lmas! stratejisineparalel olarak yat!r!mc!lar!n proje #irket sat!nalma ilgisinin son dönemde çok azald!"!görülmektedir. Bununla birlikte bu segmentteyüksek kapasiteli proje #irketi olan baz! gruplar,proje geli#tirme faaliyetlerine devam etmektedir.

✓✓ Ayr!ca yenilenebilir elektrik üretim projefizibilitelerinde öngörülen üretim de"erlerinin,santrallerin devreye girmesi sonras!ndagerçekle#en üretim de"erlerinden sapmas! çoks!k rastlanan bir problemdir. Dolay!s!yla projegeli#tirme a#amas!nda ölçüm verileri olabileceken detayl! incelemeye tabi tutulmal! ve yat!r!mbu incelemeye göre #ekillendirilmelidir.

F!NANSAL YATIRIMCILARIN !LG!S!✓✓ Finansal yat!r!mc!lar!n, Türkiye enerji

sektörüne olan ilgisi bulunmakla birlikte,

stratejik yat!r!mc!lara k!yasla çok daha azbirle#me – devralma (B&D) i#leminde yeralm!#lard!r.

✓✓ Finansal yat!r!mc!lar bu alanda yat!r!myaparken, genelde yanlar!nda operasyonuyürütecek güvenilir ve tecrübeli orta"!nolmas!n!, yat!r!m yapacaklar! portföyde hemhemen nakit ak!#! yaratabilecek faaliyette olanvarl!klar!n olmas!n! hem #irketin büyümemotivasyonunu olu#turacak projelerinbulunmas!n! tercih etmektedirler.

✓✓ Enerji sektöründe proje geli#tirmesüresinin uzunlu"u ve finansal yat!r!mc!lar!nyapt!klar! yat!r!mdan makul bir süre içindesatarak ç!kma hedefi, finansal yat!r!mc!lar!n busektöre yat!r!m yapma kabiliyetinik!s!tlamaktad!r.

✓✓ Finansal yat!r!mc!lar!n, stratejikyat!r!mc!lara k!yasla genel olarak daha dü#ük birde"erleme yapmas! ve sektöre yo"un stratejikyat!r!mc! ilgisi, finansal yat!r!mc!lar!n enerjisektörüne yat!r!m yapma #ans!n! azaltan di"erbir unsurdur.

ÖNER!LER VE SONUÇLARHali haz!rda yüzlerce yat!r!mc!, elektrik

sektörünün farkl! katmanlar!nda faaliyetgöstermekte ve proje geli#tirmektedir. Ayr!ca,Türkiye elektrik sektörüne yönelik yabanc!yat!r!mc! ilgisi de artmaktad!r. Bu do"rultuda, busektöre sat!n alma yaparak yat!r!m yapmakisteyecek al!c!lar ile farkl! sebeplerdensektördeki varl!klar!n! satmak isteyecek sat!c!lar,öncelikle kendilerine bir proje plan! haz!rlamal!ve buna göre hareket etmelidir. Örne"in,sat!c!lar al!c!lar!n incelemesine sunmak üzeredetayl! proje dokümantasyonlar!n! haz!rlamal! veilgili varl!"! alabilecek do"ru yat!r!mc!laraula#abilme becerisine sahip olmal!d!r. Yine

örnek olarak, al!c!lar!n iseyat!r!m yapmay! dü#ündükleribütçe ve #irket stratejilerido"rultusunda do"ru hedefibulabilmek için bir piyasaara#t!rmas! yapmas! çok faydal!olacakt!r. Bununla birlikte birB&D sürecinde çok detayl!birçok çal!#man!n, analizin vemüzakerenin yap!lmas!gerekmektedir. Bu kapsamda,ilgili taraflar!n B&D sürecineyönelik bir profesyoneldan!#manl!k hizmeti almas!taraf!m!zca önerilmektedir.


İş Yatırım, 2000 yılından bugüne, toplam 10 milyar ABD Doları’nı aşan büyüklüğe sahip 110 adet Birleşme ve Devralma İşlemi gerçekleştirerek, sektördeki lider konumunu sürdürmektedir.

2013 yıl başından bu güne kadar gerçekleşen 13 işlemde İş Yatırım, çeşitli sektörlerde projeler tamamlamıştır. 8’inde satıcı tarafa, 5’inde ise alıcı tarafa danışmanlık hizmeti verilen bu projelerde, 8’inde alıcı ya da satıcının

yabancı olduğu, 3’ünde Türk alıcıların yurt dışındaki şirketleri satın aldığı ya da ortak olduğu, 3’ünde ise özel sermaye fonunun taraf olduğu işlemler gerçekleşmiştir. İş Yatırım ayrıca, 2013 yılında, danışman kullanılarak gerçekleştirilen işlemler açısından bakıldığında yapılan 60 işlemin 11’ini gerçekleştirerek önemli bir başarıya imza atmıştır. Yukarıda bu işlemlerden bazılarına ait detaylı bilgileri görebilirsiniz.

“Türkiye’nin En İyi Birleşme & Devralma

Danışmanı”

İş Yatırım, 2014 yılında, şirket birleşme ve devralma işlemlerinde gösterdiği yüksek performans ile Euromoney Awards for Excellence ödüllerinde bir kez daha “Best Merger and Acquisition House in Turkey” ödülüne layık görüldü.

Hisselerinin %37’sinin EBRD, 212

Capital Ventures ve Simile Ventures’a

ZH[Û΅Û

:H[ÛJÛ�;HYHMH�4HSP�+HUÛȴTHUSÛR

6A5�,3,2;965Ǧ2�;Ǧ*�

;,44<A��

5Ǧ:(5��+6Ǟ<Ǹ�h(@�(�Ǹ�

2YHM[�.ÛKH�:HU��]L�;PJ��(�΄�»UPU��OPZZLZPUPU�ZH[ÛU�HSÛTÛ

(Ǟ<:;6:��:k2;(Ǹ�;,2:;Ǧ3�:(5(@Ǧ�

=,�;Ǧ*(9,;�(�Ǹ�


/PUKPZ[HU�΄PYRL[P�/5.�-SVH[�.SHZZ»ÛU� ��VYHUÛUKH�OPZZLZPUPU�ZH[ÛU�HSÛTÛ

;9(2@(�*(4�

/(AǦ9(5��

ȉ[HS`HU�΄PYRL[P�*LYHTPJH�9VUKPUL»UPU�OPZZLSLYPUPU��»ZPUPU�ZH[ÛU�HSÛTÛ

:,9(4Ǧ2:(5

/(AǦ9(5��

hV͛\US\R�OPZZLZPUPU�.LVYN�-PZJOLY�7PWPUN�:`Z[LTZ�3[K�»`L�ZH[Û΅Û


2HYHKLUPa�(PSLZPUPU

;,44<A��

4VV]H�.ÛKH�:HUH`P�]L�;PJHYL[�(�΄�»KLRP�WH`SHYÛUÛU�[HTHTÛUÛU�;H[�

.ÛKH�:HUH`P�(�΄�»`L�ZH[Û΅Û

(SÛJÛ�;HYHMH�4HSP�+HUÛȴTHUSÛR(SÛJÛ�;HYHMH�4HSP�+HUÛȴTHUSÛR(SÛJÛ�;HYHMH�4HSP�+HUÛȴTHUSÛR

Documents

REHA PAMİR SELİM ONUR YALIN · ek!m 2014 ssaattiinn aallmmaa vvee bbİİrrlleeŞŞmmeelleerr yyeennİİ ddÖÖnneemmddee reha pamİr elektrİk sektÖrÜndekİ bİrleŞme & devralma