PALL IUM • MULTIDISCIPLINAIR TIJDSCHRIFT OVER PALLIATIEVE ZORG NUMMER 1 – FEBRUARI 20112

R E D A C T I O N E E L

Practice BasedEvidence

Saskia Teunissen

Zorgvuldige, adequate scho-

ling is de basis voor goede pal-

liatieve zorg. Daar zijn we het

snel over eens. Maar, hoe geef

je hier vorm aan? Er zijn veel

mogelijkheden voor nascho-

ling, maar in veel basisoplei-

dingen is de aandacht voor palliatieve zorg nog

steeds beperkt. Binnen de hbo-v, waaraan ik als

docent verbonden ben, wordt deze leemte deels

ingevuld door een palliatieve themaweek. Ver-

pleegkundigen-in-opleiding volgen dan colleges

en workshops over belangrijke thema’s zoals

symptoombestrijding en complementaire zorg.

Kwesties als het verschil tussen palliatieve sedatie

en euthanasie staan soms nog ver van hun bed.

Tijdens de ervaringsverhalen van de palliatieve

cliënt, mantelzorger of de professional hoor je

echter een naald in de bomvolle collegezaal val-

len. Dan wordt stilgestaan bij de zorg die de kern

van ons beroep raakt: er wordt gehuild, gelachen

en beleefd.

Het is goed dat aankomende verpleegkundigen

kunnen luisteren naar het levensverhaal van

mensen die zij in hun beroep tegenkomen. En

dat sommige studenten het verschil tussen palli-

atieve sedatie en euthanasie na de themaweek

nog steeds niet kunnen beschrijven? Dat leren ze

later wel in de praktijk. Belangrijker is de basis

die ze leggen en dat ze leren te blijven zoeken

naar antwoorden op de problemen die ze dage-

lijks tegenkomen. Verpleegkundigen kunnen

gelukkig bij veel organisaties terecht, die zich

bezighouden met de continue deskundigheids-

bevordering van professionals.

Ik ben ervan overtuigd dat ook deze Pallium

weer kan bijdragen aan uw ‘practice based evi-

dence’ beroepsuitoefening. In deze uitgave

onder meer een interview met Alexander de

Graeff over het nieuwe richtlijnenboek, een drie-

luik over palliatieve sedatie en euthanasie en een

samenvatting van een onderzoek over de toege-

voegde waarde van consultatie in palliatieve

zorg. Hopelijk lezen veel (aankomende) ver-

pleegkundigen en andere professionals met mij

mee!

Anke Clarijs-de Regt, docent hbo-v en redactielid

van Pallium

A G E N D A Q & ADoor Anouk Brinkman, journalist

Foto: Vincent Boon

11 en 12 maart 2011 – Congressedatie en ethiek, GentNationale en internationale experts uit verschil-

lende disciplines houden lezingen en discussies

over diverse ethische aspecten van palliatieve

sedatie tijdens dit congres in Gent, getiteld

‘Continue sedatie aan het levenseinde: ethische

perspectieven’. Organisatie door Bioethics

Institute Ghent en de Universiteit Gent. Meer

informatie: www.cs.ugent.be.

29 maart 2011 – Conferentie pallia-tieve zorgbenadering in de ggzAgora organiseert de conferentie ‘Palliatieve

zorgbenadering in de ggz, heeft dat meer-

waarde?’ samen met haar ggz-werkgroepen in

Amersfoort. Het is bedoeld voor diegenen die

geïnteresseerd zijn in de mogelijkheden van de

palliatieve zorgbenadering voor mensen die een

psychiatrische aandoening hebben die niet meer

te genezen is. Meer informatie: www.palliatief.nl.

18 - 21 mei 2011 – EAPC-congres,Lissabon, PortugalDe European Association for Palliative Care

organiseert dit congres voor de twaalfde keer.

Het thema is ‘Palliative Care Reaching Out’.

Enkele onderwerpen zijn: ethische kwesties,

palliatieve zorg bij jongeren en dementie. Meer

informatie: www.eapcnet.org.

7 juni 2011 – Symposium palliatievezorg en COPDTijdens dit symposium, georganiseerd door de

Palliatieve Netwerken Rotterdam e.o. en Waar-

denland in samenwerking met het IKR, worden

onderwerpen op het gebied van COPD in relatie

tot palliatieve zorg besproken. Meer informatie:

www.netwerkpalliatievezorg.nl.

11 - 13 juni 2011 - RoparunDe twintigste Roparun, een estafetteloop van

520 km tussen Parijs en Rotterdam, gaat van

start in het Parc la Courneuve in Parijs. De

finish is op maandag 13 juni 2011 (Tweede Pink-

sterdag) op de Coolsingel in Rotterdam.

Meer informatie: www.roparun.nl.

Academisch hospice Demeter in

De Bilt biedt sinds ruim drie

jaar een succesvol onderkomen

voor palliatieve zorg en weten-

schappelijk onderzoek. In okto-

ber 2010 startte een tweejarige pilot voor dagbe-

handeling. In dit palliatief ondersteuningscen-

trum nabij het hospice komen dagelijks enkele

patiënten samen voor gesprekken en activitei-

ten. Directeur Saskia Teunissen over deze en

andere initiatieven.

Wat is het doel van de pilot?

Door vroeg in de palliatieve fase begeleiding te

geven, willen we crisissituaties voorkomen.

Zodat mensen uiteindelijk overlijden op de plek

waar ze willen. We hopen hiermee zoveel moge-

lijk patiënten te bereiken.

Hoe begeleiden jullie deze groep patiënten?

Tijdens het eerste gesprek maakt de verpleegkun-

dige een inventarisatie van de klachten en symp-

tomen en de wensen die daarbij horen. Vervol-

gens komen de patiënten twee à drie keer per

week naar de locatie. Afhankelijk van de eigen

behoeftes vinden er gesprekken plaats met de

geestelijk verzorger, fysiotherapeut of diëtiste.

Ook zijn er mogelijkheden voor een massage,

groepsgesprek of wandeling en hebben we een

atelier.

Wat is het gevolg van de dagbehandeling?

Aan de hand van de genoemde activiteiten

geven we symptoomcoaching en vitaliteitson-

dersteuning. Als patiënten leren hun vitaliteit te

herkennen en het kunnen bekrachtigen, worden

ze uiteindelijk meer dan alleen de ziekte.

Doen jullie meer onderzoek binnen deze twee

thema’s?

Ja, we richten ons in de wetenschappelijke

onderzoeken op symptoombestrijding en pallia-

tieve besluitvorming. Op dit moment zijn we

bezig om vier onderzoeken te publiceren. Zo

hebben we een aantal andere symptomen ont-

dekt dan het ‘Zorgpad Stervensfase’ omschrijft.

Dat voegt echt nieuwe kennis toe. We stellen

ons telkens de vraag hoe we het de patiënt pret-

tiger kunnen maken.