rebisti Maquetación 1 22/12/16 13:55 Página 1 EugAZ · 2018-01-03 · besa eta justizia lor-tzeko. Datu kezkagarriak ja-sotzen dira genero indarkerian (teorian) espezializatutako

iritzi artikulua ZER ERANTZUN JASOTZEN DUTE SALATZEA ERABAKITZEN DUTEN EMAKUMEEK? erreportaiaaEMAKUMEEN OSASUN INTEGRALA ETA KIROLAagenda

EugAZ

BELDUR BARIK JARRERA

LEHIAKETA:

SARI BIKOITZA JASO DU

TE

INSTITUTUKO IKASLEEK

!

ZOIXONAK!

ONDARROAKO UDALAREN BERDINTASUN ARLOKO ALDIZKARIA

6 . z k • 2 0 1 6 k o a b e n d u a

Ondarroan, 2006-10-01

rebisti_Maquetación 1 22/12/16 13:55 Página 1

ETXELILAEmakumeen TopalekuaArtibai, 3 •94 613 40 [email protected]

Jendaurreko ordutegia:martitzenetik barikura, 16:30-20:30

Ondarroako UdalarenBerdintasun Sailak argita-ratua. Testuen erabilerabaimentzen dugu, bainaiturria aipatu beharkoduzu.Lege Gordailua:BI-1111-2014Erredakzioa:Graziana Xarra, AgurneBikandi Aizpurua, Maravi-llas Lanberto, Julene Az-peitia, Rosa Baltar Cabo,Katalina de Erauso, Poli-xene Trabudua, Idoia Zen-gotitabengoa Laka.Koordinazioa:Udal Berdintasun SailaMaketazioa:11barri/ Nekane Akarregi

Zer erantzun jasotzen dute salatzea erabakitzen dutenemakumeek?

Emakumeek salaketarikjartzen ez badute, ezinzaie inola lagundu” erre-pikatzen dute zenbait ar-duradun politikok,

estatuaren erantzukizunak arlopolizial eta judiziala soilik barnehartuko balitu bezala. Eta ema-kume baten hilketa ematen denaldiro, aurretiko salaketarik ze-goen ala ez baino ez da azpima-rratzen. Baina datu ofizialekerakusten digute gizonezko biko-tekideek edo bikotekide ohiekemakumeen kontra egindakoerasoen %70 ez zaizkiola poliziarijakinarazten.

Behin eta berriro gogorarazten di-gute zer egin "behar” duten ema-kumeek, salatzea bera zailtzenduten faktoreak kontuan izangabe; eta, hala ere, oso arreta es-kasa eskaintzen zaio justizia etababeserako neurrien eraginkorta-sunari. Ez dirudi garrantzitsuadenik emakume hori osasun zen-trora joan ote zen ala ez jakitea,edo eskola-adineko seme-alaba-rik zuen ala ez aipatzea … eta ezda aipatzen, hala izan bazen, Es-tatuaren beste instantzia horiek ezzutela kasua identifikatu. Hamabi urte beteko ditu laster2004ko Genero Indarkeriaren aur-

Maria Naredo Molero abokatua eta ikertzailea da, baita segurtasun, genero zein giza eskubide gaietan aditua ere. Besteak beste, AmnestyInternational erakundeak emakumeen kontrako indarkeriari buruz

egindako txosten nagusien eraketa-lana koordinatu du.

Maria Naredo Molero Jurista eta ikertzailea

OndarroakoUdalaETXElIlA

Emakumin Topaleku


kakoBabes Integralerako Neurrieiburuzko Legeak (aurrerantzean,Lege Integrala). Aurrerapausohandia ekarri zuen polizia eta

justiziaren erantzuna espeziali-zatzerako bidean, bikote edo bi-kote ohien harremanetan

emakumeen kontrakoindarkeriari dagokio-nez. Baina, zenbaitdatuk eta emakumeendozenaka testigantzekohartarazten duteegun oztopo ugaridagoela oraindik ba-besa eta justizia lor-tzeko. Datu kezkagarriak ja-sotzen dira generoindarkerian (teorian)espezializatutakoepaitegi hauei buruzBotere JudizialarenKontseilu Nagusiakegindako txostene-tan: 2005 eta 2012

urte bitartean artxibatutako sa-laketa kopurua %158 hazi zen.Hurrengo urteetan, artxibatu-tako kasuak tramitatutakoenerdia baino gehiago izan dira

urtero, eta 2015ean esaterako,tramitatutako kasuen %69 artxi-batu ziren behin-behinean zeinbehin-betiko.

Amnesty International erakun-deak edo Argituz Giza Eskubi-deen aldeko Elkarteak (besteakbeste) indarkeria salatu ondo-ren justizia edo babesik jaso ezzuten emakumeei buruzko datuofizialak argitaratu dituzte ho-nako oztopoak identifikatuz:abokatuen kalitate falta, epaite-giaren eta fiskaltzaren ikerketaeskasa, eta biktimen testigan-tzaren gaineko aurreiritziak, si-nesgarritasunari eragitendiotenak. Elenaren kasua esaterako: Ele-naren abokatua epaiketa hasibaino hamar minutu lehenagoagertu zen, ez zion informazio-rik eman, ezta epaiketan ino-lako galderarik egin ere, etahamar egun beranduago era-sotzailea absolbitzen zuenepaia jaso zuen, proba ezaga-tik. Edo Mariaren kasua: sei hila-betez ibili ezinik egon zen le-sioen ondorioz, eta mehatxularriak (baita erasoak ere) jaso-tzen jarraitu zuen epaiketa-pro-zesuak iraun zuen lau urteetanzehar. Erasotzailea absolbituegin zuten froga faltagatik, etagaur, epaiketa egin zenetik seiurte eta erdi beranduago, herribatean ezkutatuta bizi daMaria, erroldatu ere egin gabe,inon arrastorik geratu ez dadin. Bikote barruko indarkeria ma-txista, definizioz, klinikoa, ohikoaden arren, epaitegietan azkenerasoa soilik epaitzen da, “ice-bergaren punta” alegia Indar-keria urte luzez pairatu ondorenemakumeen testigantzek gogo-rarazten digute foku judizialakgertakari bakarra baino ezduela argiztatu nahi izaten, oro

IriT

zi A

RT

iku

lua8


har eraso fisiko edo mehatxubat. Eta emakume horiek ziren,egoera emozional zaila gora-behera, bizitako indarkeriarenprobak bildu eta eman beharzituztenak. Epaitegiek eta fiskaltzak baduteerantzukizuna gertakari horiekargitzeko; eta hortxe kokatzenda oztopo nagusietako bat: Az-tertutako kasuek aurreiritziaketa prestakuntza falta islatzendituzte, baita biktimenganakotratamendu ezegokia ere. Le-geak fiskaltzaren espezializa-zioa ezarri zuen arren, generoindarkeria arloan aritzen direnfiskalei eta epaileei ez zaie au-rretiko prestakuntzarik eskatu(epaileen kasuan 2009 arte). Beste oztopo bat ere izaten da:Emakume horien aburuz, justi-zia bilatzeko bidean, deklara-

zio-unea izaten da trauma- ti-koena, profesionalek zalantzakizaten dituztelako kontakizunhorren sinesgarritasunaren gai-nean, eta gertatutakoa argi-tzeko proba bakarra bizirikateratzen diren emakumeentestigantza da. Baina, zergatikizaten dira zalantza gehiagoemakume horien testigantza-ren inguruan, beste delitu ba-tzuetako biktimen kasuanbaino? Izango da, seguruasko, sakonean, oraindik in-darrean daudelako abusuhauek arlo pribatuan koka-tzen dituzten aurreiritzi etasinesmenak.“Zergatik ez dituzu erasohauek salatzen?” galdetunion aipatutako txostenbatean testigantza es-kaini zuen emakume bati,

salaketa bi aurkeztu eta senarohiaren mehatxu eta jazarpenapairatzen jarraitzen zuenari.“Absoluzio bakoitzak hegoakematen dizkiolako” erantzunzidan. Justiziaren hutsegiteak,suspertze-prozesuak zailtzeazgain, sistemarenganako kon-fiantza galtzea eragiten dieemakumeei eta erasotzaileenzigorgabetasun mezua hela-razten du. Justiziak egoki fun-tzionatzen duenean, ostera,mezua sendoa eta biderkatzai-lea izaten da. Izan ere, epaima-haiak berak kondenatzeazgain, jendarte osoaren kon-dena ere islatzen da. Kondenahorrek, gainera, ez du eraso-tzaile bakarra zigortzen; gizonbortitz guztiei zuzenduta bai-tago mezua.


Ainhoa Azurmendi Echegaray Kirol aholkularia Avento enpresan eta EHUko irakaslea

Genero sozializazioa eta este-reotipoak gaitasun fisikoei da-gokienez.Jaiotzen g garen momentutik gi-zarteak igurikapenak egiten dituhaurraren sexuaren arabera,eta hortik abiatuta neska etamutilei rol, ezaugarri eta gustuezberdinak esleitzen zaizkiejaiotzako marka sexualean oi-narrituta. Estereotipoen baitanneska eta mutilentzat egokia-goak diren jolas, ekintza eta ki-rolak bereizten dira, jostailu,

komunikabide eta helduenetengabeko mezu eta errefor-tzuen bidez. Gainera, tradiziozemakumeen estereotipoek ga-rrantzia sozial gutxiago izandute fisikoki gaitasun gutxiagodituzten sinismenean oinarri-tuta, ondorioz, indarra, potentziaeta agresibitatea eskatzenduten kirolak emakumeentzatezegokitzat hartu izan dira, es-tereotipoen arabera emaku-meak ahulagoak baitira fisikoki,eta ez omen dituzte gustoko

kontaktua edo arerioa gailen-tzea inplikatzen duten kirolak.Tradizioz emakumeei esleituzaizkion rol eta estereotipoei gi-zonei esleitutakoei baino baliosozial baxuagoa egotzi zaie, etaondorioz, kirol arloan ere, ema-kumeek egindako kirolek esta-tus sozial baxuagoa izan dute.

Ondorioak: kirol arloan diskri-minazioa baliabideen bana-ketan eta oztopoak.Emakumeek egindako kirolak

Ondarroako Etxelilan urriaren 5eanemandako hitzaldiaren laburpena

ErrEPOrTAiA

Emakumeen osasunintegrala eta kirola:

berdintasuna lortzeko erronkak


estatus sozial baxuagoa izateakkirol baliabideen esleipeneandiskriminazio egoerak sorraraziditu; emakumeek kirola utziegingo duten ustean oinarrituzez zaizkie gizonen hainako gizabaliabideak, baliabide ekonomi-koak eta materialak eskaintzen.Ondorioz, emakumeen kirol es-kaintza ez da gizonei egitenzaien eskaintzaren kalitate hai-nakoa, eta honek eragina du

baita ere, kirola uzteko garaian.Emakumeek ere barneratzendute kirola bizitzako etapa ba-tean egingo dutela soilik.

Zergatik da garrantzitsua ki-rola emakumeentzat?Soberan dakigu jarduera fisi-koak dituen onurak gizaki oro-rentzat, osasun fisikoa etamentala hobetze aldera. Bainasozializazioan emakumeei ez

zaie kirola eskaini gorputzarenezagutza eta mugimenduarenbitartez lortzen den plazerra az-pimarratuz. Kirola egiteak guregorputz eskema eta autoesti-muan izugarrizko eragina du,eta ondorioz, gorputzaren jabe-kuntza gertatzen da. Gainera,oso garrantzitsua da espazioa-ren boterehartzea kirola egiteko,kanpoan, ingurune urbano etanaturaletan, emakume kirolarien


ER

RE

PO

RT

AIA

8

presentzia ere areagotzea;azken batean, emakumeek ereitsasoaz eta mendiaz askatasu-nez disfrutatzea gorputzarenmugimenduaren bitartez.Bidea zabaltzen ari diren pro-tagonistak eta egitasmoenadibideak.Adibide asko daude emaku-meak eta hainbat kirol elkarteematen ari diren aurrerapau-soak azaltzeko. Arlo honetan la-nean ari diren agenteek (kirolelkarte, federazio, emakume tal-deek) hainbat egitasmo jarri di-tuzte abian: berdintasun planakedo kudeaketan genero ikuspe-gia sartzeko neurriak; emakumekirolarien bisibilizazioa; emaku-meei zuzendutako kalitatezkokirol programak eta sustapena;

etab. Honen adibide da emaKemakume kirolarien taldeak2012tik egiten duen lana ema-kumeen artean kirola sustatzekoasmoz. Talde honek emakumeeizuzendutako ekintzak antola-tzeaz gain (besteak beste,mendi irteerak, orientazioa, pira-guismoa, surfa, bizikleta, pati-nak), urtero egutegi batplazaratzen du emakumeei zu-zendutako kirol jardueren publi-zitatea egiteko eta emakumekirolarien irudia bisibilizatzeko.Ezinbestekoa da emakumeekhaien gorputzaz kontzientziahartzea eta kirolaz gozatzea,egiten duten modua dena dela-koa ere: lehia, partaidetza, osa-suna, etab.

Etorkizuneko erronkak.Etorkizunean ezinbestekoa daemakumeen jabekuntza; kirolagenteen sentsibilizazioa etaformakuntza; kirol elkarteetanberdintasuna sustatzeko neu-rriak hartzea; eta batez ere, arlohoni dagokionez egun inda-rrean dagoen legedia betetzea.


BIDEAN IKASIAArantxa Urretabizkaia (Pamiela, 2016)

(1993. urtean hondarribiaremakume talde batek alardeanparte hartzea eskatu zuen lehenaldiz. Ondorengo historia gogoreta garratza eta, aldi berean, edereta hunkigarria saiatuko da konta-tzen egilea, gertatutakoaz gogoetaeginez. Mina eta poza, biak dirairakasle onak. Horregatik du libu-ruak «Bidean ikasia» izenburu.)

Inor gutxik izango du kaleanahoz gora iraindua izateko ohitura.Inor gutxi dago horretarako pres-tatua. Iraintzaileak ere ez du se-guru asko ohitura hori, bainaekintzek frogatzen dute hobekiagoegokitzen dela iraintzailea egoeraberrira, berak sortua delako ego-era hori, berak aukeratu duelakoekintza.

Iraintzen duenak uste du, irain-dua mintzeko ahalmenaz gain,iraindua umiltzeko boterea ere ba-duela. Kalean, zuk ezagutzen ezduzun gizon gazte batek puta esa-ten badizu, ez da atsegina, noski.Baina irain berak zure semearenedo bikotekidearen ahotan eragindesberdina luke. Semearenakumilduko zintuzke, kaleko gaztea-renak, agian ez. Lastima ere sentidezakezu iraintzailearekiko.

[…] Irainaren ezpatak bi ahoditu, eta bigarrenak iraingilea zau-ritzen du.

BORROKA ARMATUAETA KARTZELAKZuriñe Rodriguez, Oihana Etxebarrieta(Lisipe Bilduma — Susa, 2016)

Euskal Herrian estatuarenaurkako borroka armatua egi-tera eraman zuten arrazoiakez dira patriarkatuaren kon-trako borroka armatua egiteradaramaten arrazoiak bainolegitimoagoak. Aldiz, patriar-katuaren aurkako borroka pe-dagogiaz eta kantuz armatubehar ei da, goxotasunez etaamatasunez, estatuaren etakapitalismoaren aurkako bo-rrokan ez bezala.

Ikuspuntu patriarkaletik,estatua omen da arerioa edobiolentzia gauzatzen duenerakunde multzo nagusia.Horregatik estatuaren aurkaborrokatzen direnak gudariakdira. Aldiz, patriarkatuarenkontra borrokatzen garenok,putak, traidoreak, etsaiak,konbertsoak, burgesak edoespainolak gara. Ez euskalgudariak. Bada, hori bukatuda.

EMAKUMEAK, ARRAZA ETA KLASEAAngela Davis(Eskafandra Bilduma, Elkar 2016)

Angela Davis pentsalari etaaktibista ezagunak emakume,beltz eta klase sozial apalekoaizateak dakartzan hiru zapalkun-tzak lotu zituen aurreneko aldiz li-buru honetan. Esklabotza sistema,mugimendu abolizionista eta su-fragista, abortua edota etxekolanak problematizatzen ditu, etahorrekin, ordura arteko feminis-moa, hau da, feminismo zuria,arraza eta klase menperakuntze-kiko itsu izan zela agerian utzi.

Hiru aldiz zapaldua denakhiru aldiz errebelde eta hiru aldizaliatu izateko aukera eta zoriaduela aldarrikatzen du pentsa-mendu feministaren lan muga-rrietako bat den honetan.

Gaurko gure errealitatea uler-tzeko ez ezik, eraldatzeko tresnaere bada Emakumeak, arraza etaklasea liburua.

Konspiratzea elkarrekin ar-nasa hartzea delako. ESKAFAN-DRA bilduma feminista.

Liburu hauek eta gehiago, Etxelilako Liburutegian aurki ditzakezueeskuragai! Txomin Agirre Udal Liburutegiarekin batera gaude sarean, katalogo orokorrean: www.katalogoak.euskadi.net/

ETXELILAn

liburutegi feminista8rebisti_Maquetación 1 22/12/16 13:55 Página 8

ELkArriZkETA

Zergatik animatu zineten Beldur Bariklehiaketan parte hartzera?Ba urte askotan pentsa ixan dou partehartzi, bañe azkanin aurten anima ga.Pentsatendou beste modu bat dala jen-tiai berdintasunan mezu helarazteko, etabide batez ikasbidaiako diru atateko eradibertigarri bat iruditxu gazkun

Aupa! Gu Ondarruko

Ikasle talde bat ga etaNire Helmuga (Mi Meta)lana aurkeztu dou

aurtengo Beldur Bariklehiaketa.

BELDUR BARIK LEHIAKETAKO BIDEO SARITUA

Nire helmuga •


Nondik etorri zen bideo horisortzeko ideia?Irudikatu nahi genune da zelanmatxismu eztan bakarrik bortxa-keta baten ero ostikara batzutan.Zelan danon egunerokotasunindan eta horrei aurre etxeko zelanlehenengoko pausu indibidualkiemon bir douen, gero kolektiboki

eta atzanin danon pausukin ibil-bide bat ein bihir douela hel-muga bardinea aiateko, eta horihelmugi lasterketa batek ondoirudikatzenbala beitxandu gaz-kun. Gainea, kirolan mundunmatxismo asko rala pentsaten-dou eta horrei buelti nahigentzanemon.

Konta pixkat sorkuntza proze-sua nola burutu duzuen (ideia,grabaketa, muntaia…)Hasteko taldekidik ideiak botatenebili ginan, eta gexen gusta gaz-kune aukeratu genun. Behin ideigeukagule, hau osatzen hasi eta bideun ahotsak ze esangoban

prestatu genun. Behin proiektuargi geukagule testun oinarritxu-tako grabazinoirako gidoi batidatzi genun, eta hortik grabazi-ñoi prozezure salto eingenun.Hau amatxutakun post-produk-zinoiaz martxan epini ginan (pla-nuk zuzendu, ahotsa eta musikikoordina, sekuentzixak or-dena…).

Zer da zuentzat Beldur Barikjarrera?Gure ustez, bideuk erakutsi nahidaben morun, egunerotasunindazen matxismuk eta mikro ma-txismuk identifika eta honen au-rrin jarrera kritiku erakusti refeminismun bidez.


Irabazi duzue Ondarroakoherri mailako saria, irabaziduzue ere lehaiketa oroko-rra… Zorionak! Zelan senti-tzen zarete?Ba ezin sinistute gabiz. Gure languztik zeozetako balixo ixan da-bela jakitxik pozez betetengatxu. Egixe esan, ez genunpentsaten, geure lehenengokopartaidetzi ixanda irabazti etagitxia gure mezu horrenbestejentei aiati (joe, 4.000 bisitabaino gexa Youtuben gutzakoasko ra). Esan biharra rakau la-guntza eta errekonozimendugexa espero gendule institutunaldetik, baine azkanin geuredenbora libreko lan batenmorun hartu dou eta oso harrosentiuten ga eindouen lanatxik.Datorren urtin gexa!!

ELk

Ar

riZ

kE

TA

8


URTARRILA

• 13 eta 14/ EtxelilanIKASTAROA:Ekonomia feminista. Bizitza eta kapitalaren arteko gatazka bistaratzen.Hizlaria: Uzuri Aboitiz Hidalgo(Emagin elkarteko kidea)Jabekuntza eskola.(aurre-tiaz izena eman behar da)

• 20, barikua/ 18:00 /EtxelilanHITZALDIA: Durango eta Portugaleteko mugimendu feministekin. UXU Emakumeen taldea

• 27-otsailak 3 eta 10/ TAILERRA:Gure baitakoumea onartzeko tailerra.

Hizlaria: Patricia Verdes Gimenez(Psikologa eta berdintasu-nean aditua)Jabekuntza eskola.(aurretiaz izena emanbehar da)

OTSAILA

• 17, barikua/EtxelilanTOPAKETA ETA HITZALDIA:Emakume Palestinarrenbisita.

• Atzeratua (gure barriizango duzue)HITZALDIA: Zakila dutenneskak eta bulba dutenmutilak Hizlaria: Xandra Garcia(Chrysallis-eko kidea)UXU Emakumeen taldea

2017ko urtarrila-otsaila

Eu

gA

ZAgENDA


Documents

rebisti Maquetación 1 22/12/16 13:55 Página 1 EugAZ · 2018-01-03 · besa eta justizia lor-tzeko. Datu kezkagarriak ja-sotzen dira genero indarkerian (teorian) espezializatutako