R&D Newsletter ปีที่ 23 ฉบับที่ 1

02 ภยเงยบจากการขาดธาตเหลกทผปกครองควรใสใจ04 หนงความภาคภมใจ วคซนสญชาตไทย กบรางวลนวตกรรมแหงชาต08 เสนใยแลกเปลยนประจกบการประยกตใชทางเภสชกรรม12 Pharmacometrics14 โรคไขเลอดออก17 โรคคอมพวเตอรวชนซนโดรม19 การเกบรกษาตวอยางชวภาพ21 ซบคธอรน24 มาตรการการปองกนแผนดนไหว และคลนสนามในประเทศญปน26 โมเดลเหลาซปเปอรฮโร

องคการเภสชกรรมGPO

วตถประสงค

1. เพอเปนสอเผยแพรผลงานของสถาบน

วจยและพฒนา

2. เพอเสนอขาวคราวความเคลอนไหว

ความกาวหนาทางวชาการเกยวกบการ

วจยผลตภณฑธรรมชาต เภสชกรรม

เภสชเคมวเคราะหชววเคราะหวตถดบ

ทางเภสชกรรมชววตถ และการศกษา

ชวสมมล

3. เพอเป นสอกลางแลกเปลยนความร

และประสบการณของนกวจย

ขอมลโดยสถาบนวจยและพฒนา องคการเภสชกรรมโทรศพท 0-2203-8111โทรสาร 0-2354-8812E-mail address : [email protected]://www.gpo.or.th/rdi

กองประชาสมพนธ

องคการเภสชกรรม75/1ถนนพระราม6เขตราชเทวกรงเทพฯ10400http://www.gpo.or.thโทรศพท0-2644-8856โทรสาร0-2644-8855

Contents

R&D Newsletter ปท 23 ฉบบท 1ประจ�าเดอน มกราคม - มนาคม 2559

04

02

17

24

08

19

26

14

12

21

ปท23ฉบบท1ประจ�าเดอนมกราคม-มนาคม2559

R&D NEWSLETTERองคการเภสชกรรมGPO

2

ภยเงยบจากการขาดธาตเหลกทผปกครองควรใสใจ

ดร.ภญ.จรรตน ลลตอไร

กลมวจยและพฒนาเภสชกรรม

ปจจบนภาวะโลหตจางจากการขาดธาตเหลกถอวาเปนปญหา

สาธารณสขระดบโลก ซงในประเทศไทยพบปญหาโลหตจางจากการ

ขาดธาตเหลกในประชากรทกกลมวย โดยเฉพาะเดกกล มปฐมวย

(อาย6 เดอน -5ป) ซงเปนชวงทร างกายมการเจรญเตบโต

อยางรวดเรวจงมความตองการธาตเหลกปรมาณมากแตเปนชวงวยทม

ขอจ�ากดเรองการรบประทานอาหารไมวาจะเปนการเลอกรบประทาน

หรอไมสามารถทานอาหารทแขงหรอยอยยากเกนไป แตการได

ธาตเหลกจากการรบประทานอาหารเปนทางเดยวทสามารถเพม

ธาตเหลกใหแกรางกายได เนองจากรางกายไมสามารถสงเคราะห

ธาตเหลกไดเองจ�าเปนตองไดรบจากภายนอกเทานน1

ธาตเหลกเปนแรธาตทจ �าเปนตอร างกายเนองจากเปน

องคประกอบหลกในเมดเลอดแดงซงมหนาทในการน �าออกซเจนไป

เลยงสวนตางๆ ของรางกาย และยงเปนสวนประกอบของเอนไซม

หลายชนดอกดวย2

ภาวะโลหตจางจากการขาดธาตเหลก คอภาวะทรางกายม

จ�านวนเมดเลอดแดงหรอความเขมขนของฮโมโกลบน(Hemoglobin)

ในเลอดต �ากวาปกตซงเกดจากรางกายมธาตเหลกไมเพยงพอทจะน�า

ไปสรางเมดเลอด โดยหากปรมาณธาตเหลกในรางกายของเดกกลม

ปฐมวยมนอยเกนไปกจะสงผลตอการพฒนาทางดานการเจรญเตบโต

สตปญญาและพฤตกรรมของเดกในระยะยาวท�าใหเดกมความผดปกต

ของพฒนาการซงบางสวนไมสามารถกลบมาเปนปกตไดนอกจากน

ยงเจบปวยบอยเซองซมเฉอยชาออนเพลยงายและเกดการตดเชองาย

อกดวย1,2,3

การปองกนปญหาภาวะโลหตจางจากการขาดธาตเหลกส �าหรบ

เดกกลมปฐมวยเพอใหไดผลดและยนยาวมขอแนะน�าดงน1,3

1. ร บประทานอาหารท ม ธ า ต เ ห ล กอย า ง เพ ย งพอ

โดยแหลงอาหารทมธาตเหลกมากเชนเลอดตบเครองในไกเนอสตว

ปลาอาหารทะเลและไขแดง

2. รบประทานอาหารท ม ว ตามนซหร อว ตามน เอส ง

พรอมอาหารมอหลกเนองจากวตามนซและวตามนเอชวยใหการดดซม

ธาตเหลกดขนอาหารทใหวตามนซสงเชนผลไมตระกลสมสบปะรด

ผกสดทกชนดเชนผกคะนาผกกาดเขยวผกหวานเปนตนอาหารท

ใหวตามนเอสงเชนตบไขฟกทองแครอทมะละกอสกและมะมวงสก

3. หลกเลยงการรบประทานอาหารทขดขวางการดดซม

ธาตเหลกพรอมมออาหารหลก เชนชากาแฟนมผลตภณฑจากนม

นมถวเหลอง เปนตน โดยควรเปลยนมารบประทานอาหารจ �าพวกน

ระหวางมออาหารแทน

4. พยาธปากขอเปนสาเหตหนงของการเสยเลอดทอาจ

ถกมองขาม การก �าจดพยาธปากขอดวยการใหยาถายพยาธจงเปน

สงจ�าเปน

5. การใหยาเสรมธาตเหลกโดยรปแบบยาทเหมาะสมกบเดก

กลมปฐมวย คอยาน�า เนองจากรบประทานไดงายกวายาในรปแบบ

ยาเมดซงอาจมปญหาเรองการกลนปจจบนยาน�าเสรมธาตเหลกไดจด

อยในชดสทธประโยชนดานการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคในระบบ

หลกประกนสขภาพแลวซงทกคนทมารบบรการทคลนกสขภาพเดกด

ในสถานบรการสาธารณสขทกแหงจะไดรบยาน �าเสรมธาตเหลก

ตามแนวทางการสงเสรมธาตเหลกส�าหรบประชาชนไทย โดยเดกอาย

6เดอน-2ปจะไดรบยาน�าเสรมธาตเหลกทมปรมาณธาตเหลก12.5

ปท23ฉบบท1ประจ�าเดอนมกราคม-มนาคม2559 องคการเภสชกรรมGPOR&D NEWSLETTER

3

เอกสารอางอง 1. ส�านกโภชนาการกรมอนามยกระทรวงสาธารณสข.คมอแนวทางการควบคมและปองกนโลหตจางจากการขาดธาตเหลก 2. http://haamor.com/th/โลหตจาง/ 3. http://www.who.int/nutrition/publications/en/ida_assessment_prevention_control.pdf 4. http://www.indianpediatrics.net/aug2004/aug-807-815.htm 5. PatilS.S.,KhanwelkarC.C.AndPatilS.K.Conventionalandneweroralironpreparation. International Journal of Medical

and Pharmaceutical Sciences2012;2(3):16-22 6. Drug Fact and Comparisons2010.WoltersKluwerHealthInc,Missouri:49-51 7. http://www.rxmed.com/b.main/b2.pharmaceutical/b2.1.monographs/CPS-%20Monographs/CPS-%20%28General%20Mono-

graphs-%20P%29/PALAFER.html

มลลกรมสปดาหละ1ครงและเดกอาย2-5ปจะไดรบยาน�าเสรม

ธาตเหลกทมปรมาณธาตเหลก25มลลกรมสปดาหละ1ครง

เพอลดอาการดงกลาวแตไมควรรบประทานพรอมนมเนองจากจะลด

การดดซมของธาตเหลก

2. การรบประทานยาน � า เสรมธาต เหลกอาจท�าให เกด

อจจาระมสด�าซงถอเปนเรองปกตส�าหรบการรบประทานยาประเภทน

เนองจากสด�าทเกดขนเปนสของธาตเหลกทเหลอจากการดดซม

ดงนนผปกครองไมควรตกใจแลวใหเดกหยดรบประทานยา

3. การรบประทานยาน�าเสรมธาตเหลกอาจท �าใหเกดคราบ

ฟนด�าแบบชวคราวในการใหยากบเดกอาจผสมยากบน�าหรอน�าผลไม

แลวจงรบประทานซงอาจชวยกลบกลนเหมอนสนมของยาไดดวย

นอกจากนนหลงจากรบประทานยาควรบวนปากทนทและแปรงฟน

อยางสม �าเสมอทกวนหรอหากเกดคราบฟนด �าแลวใหแปรงฟนดวย

เบคกงโซดา(โซเดยมไบคารบอเนต,Sodiumbicarbonate)

4. หากไดรบธาตเหลกในปรมาณทมากเกนไปเชนรบประทาน

ยาน�าเสรมธาตเหลกความแรง15มลลกรมใน5มลลลตรมากกวา

20ชอนชาใน1วนอาจสงผลถงชวตไดโดยเฉพาะในเดกดงนนควร

ระมดระวงการเกบยาน�าเสรมธาตเหลกใหพนมอเดก เพอปองกน

ความผดพลาดทอาจเกดขนได

5. ยาน�าเสรมธาตเหลกเมอเปดใชแลวอาจมการปนเปอน

ของเชอหรอท �าปฏกรยาของยากบอากาศหรอความชนซงสงผลถง

ประสทธภาพและความปลอดภยของยาดงนนควรอานรายละเอยด

ระยะเวลาในการใช และการเกบรกษาทผ ผลตแนะน�าตามระบ

ในฉลากยา

เดกในวนน คอผใหญในวนหนา การดแลใหเดกเจรญเตบโต

ทงทางดานสขภาพกายใจและสตปญญาจงเปนสงส �าคญของประเทศ

ดงนนภาวะโลหตจางจากการขาดธาตเหลกนบวาเปนสงทผปกครอง

ทกคนควรใหการใสใจ ในปจจบนยงมผปกครองหลายทานทมองขาม

ประเดนน เนองจากเดกไมไดแสดงอาการของโรคใหเหนอยางชดเจน

เหมอนโรคอนๆจนท�าใหภาวะโลหตจางกลายเปนภยเงยบทอนตราย

ส�าหรบเดกการรบประทานอาหารทเหมาะสมควบคกบการใหยาน �า

เสรมธาตเหลกจงเปนวธปองกนภาวะโลหตจางจากการขาดธาตเหลก

ทผปกครองควรเรมตงแตวนนเพออนาคตทดของประเทศในวนหนา

ปจจบนยาน�าเสรมธาตเหลกทเขาตามบญชยาหลกแหงชาต

พ.ศ.2558มอย2รปแบบคอยาน�าใสเฟอรรสซลเฟต (Ferrous

sulphateoralsolution)และยาน�าแขวนตะกอนเฟอรรสฟมาเรต

(Ferrous fumarateoral suspension)ซงมประสทธภาพและการ

ดดซมส รางกายไมตางกน4 แตเฟอรรส ฟมาเรตท�าใหเกดอาการ

ขางเคยงตอทางเดนอาหารเชนคลนไสอาเจยนปวดทองทองผกหรอ

ทองเสยนอยกวาเฟอรรสซลเฟต5นอกจากน เฟอรรส ซลเฟตยงม

ปญหาเรองความไมคงตวเนองจากเกดปฏกรยาออกซเดชน(Oxidation)

ไดงาย ในขณะทเฟอรรสฟมาเรตมความคงตวมากกวา ดงนนอาย

ของยาเมอเปดใชแลวของเฟอรรสฟมาเรตจะมอายมากกวาแลวยงม

รสชาตทดกวาอกดวย4

ขอแนะน�าในการรบประทานยาน�าเสรมธาตเหลก1, 2, 5, 6, 7

1. ควรรบประทานยาน �าเสรมธาตเหลกขณะทองวาง คอ

หลงมออาหารประมาณ½ -1ชวโมง เนองจากอาหารบางประเภท

จะยบยงการดดซมยาได แตถามการระคายเคองตอกระเพาะอาหาร

เชนคลนไสอาเจยนปวดทองกใหเปลยนมารบประทานหลงอาหาร



4

เมอเดอนกนยายนพ.ศ. 2558ทผานมาองคการเภสชกรรมไดสงผลงานพฒนาวคซนปองกนไขหวดนก (FluvacH5) เขาประกวดรางวลนวตกรรมแหงชาตประจ�าป2558 (NATIONAL INNOVATIONAWARDS2015)ดานสงคมและดานเศรษฐกจทจดขนโดยส�านกงานนวตกรรมแหงชาต (องคการมหาชน)กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยและไดรบรางวลรองชนะเลศอนดบ2ดานสงคมจากผลงานทสง เขาประกวดกวา40ผลงาน

วคซนสญชาตไทยภก.ธนกฤต วลาสมงคลชยกลมงานวจยผลตภณฑโลหตกลมวจยชววตถ

รปท 1 นพ.นพพรชนกลนผอ�านวยการองคการเภสชกรรมและตวแทนคณะผวจยเขารบรางวลนวตกรรมแหงชาตจากดร.สมคดจาตศรพทกษรองนายกรฐมนตร

ในงานวนนวตกรรมแหงชาต เมอวนท 5ตลาคมพ.ศ. 2558 (รปบน)พรอมถวยรางวลรองชนะเลศอนดบ 2ดานสงคม รางวลนวตกรรมแหงชาต 2558

(รปลาง)

หนงความภาคภมใจ

นวตกรรมแหงชาตกบรางวล


5

รปท 2ผลตภณฑวคซนFluvacH5

กอนอนผมอยากใหทานผอานท�าความรจกกบวคซนปองกนโรคไขหวดนก (FluvacH5)หรอวคซนสญชาตไทยทผมไดเกรนไวกอนหนานกนดกวา วาวคซนนมดอยางไรจงไดรบรางวลนวตกรรมแหงชาตประจ�าป2558

วคซนน คอ วคซนอะไร ? วคซนทไดรบรางวลนวตกรรมแหงชาตในครงน คอ วคซนป องกนไข ห วดนกชนดเช อ เป นอ อนฤทธ สายพนธ H5N2(A/17/turkey/Turkey/05/133)หรอชอการคา“FluvacH5”ซงอยในรปแบบของเหลวบรรจในขวดแกวแบบ singledoseและใชโดยการพนเขาจมกขางละ0.25mL(รปท2)

กวาจะมาเปน “วคซนแหงความภาคภมใจ” องคการเภสชกรรมไดพฒนาวคซนนขนโดยความชวยเหลอจากองคการอนามยโลก อนเปนสวนของ Global Action Planท องค การอนามย โลกได วาง โครงการในการเ พมศกยภาพการผลตวคซนในประเทศก�าลงพฒนาเนองจากไดพจารณาแลวเหนวาก�าลงการผลตวคซนไขหวดใหญในชวงปพ.ศ. 2550นนไมเพยงพอหากเกดการระบาดขน ดงนนหากไมเพมศกยภาพการผลตวคซนไขหวดใหญในประเทศก�าลงพฒนาเมอเกดการระบาดของไขหวดใหญ/ไขหวดนกมโอกาสเปนไปไดมากทประเทศก�าลงพฒนาจะไมสามารถเขาถงวคซนได จากโครงการดงกลาว ประเทศไทยโดยองคการเภสชกรรมเปน1ใน6ประเทศทไดรบทนจากองคการอนามยโลกใหสรางศกยภาพดงกลาวขนเพอใหประเทศไทยสามารถพงพาตนเองไดเมอเกดการระบาด และอาจเปนทพงของประเทศอนๆในภมภาคไดอกดวยโดยองคการเภสชกรรมไดรบทนสนบสนนอยางตอเนองตงแตปพ.ศ.2550จนถงปจจบนและไดรบเชอไวรสตงตนจากTheInstituteofExperimentalMedicine(IEM)ประเทศรสเซย ในดานเทคโนโลยการผลตวคซนปองกนโรคไขหวดใหญชนดเชอเปนออนฤทธนไดถกพฒนาขนมาระยะหนงแลวตอมาองคการอนามยโลกไดสนบสนนเทคโนโลยการผลตน โดยมประเทศไทยและประเทศอนเดยไดเรมพฒนาการผลตวคซนไขหวดใหญชนดเชอเปนโดยใชเทคโนโลยนพรอมๆ กนโดยประเทศไทยไดพฒนาขนเปนวคซนสายพนธH1N1และสายพนธH5N2เพอรองรบการระบาดตามล�าดบในขณะทประเทศอนเดยไดพฒนาขนเปนวคซนสายพนธH1N1และสายพนธตามฤดกาล

รปท 4 เอกสารขาวตพมพโดยU.S.DepartmentofHealth&Human

Servicesระบวาประเทศไทยเปนประเทศแรกทไดด �าเนนการศกษาวจย

ของวคซนปองกนโรคไขหวดนกชนดเชอเปนออนฤทธ สายพนธH5

ในมนษย

วคซนนวตกรรมระดบโลก วคซน FluvacH5 เปนหนงในวคซนทประสบความส �าเรจในการพฒนาโดยองคการเภสชกรรมดวยการสนบสนนจากองคการอนามยโลก โดยวคซนนมความใหมของผลตภณฑทงในระดบประเทศและระดบสากลโดยสามารถจ�าแนกไดเปนวคซนใน3แรกดงน แรกท 1 - วคซนปองกนไวรสไขหวดนกชนดเชอเปนออนฤทธ

สายพนธA/17/turkey/Turkey/05/133(H5N2)รปแบบการพนวคซนแรกของโลก

แรกท 2 - วคซนปองกนโรคไขหวดนกชนดเชอเปนสายพนธH5ทท �าการศกษาวจยในมนษยเปนรายแรกของโลก(รปท4)

แรกท 3 - วคซนปองกนไวรสไขหวดนกชนดเชอเปนสายพนธH5 แรกทไดรบอนญาตใหใชในกรณมการระบาดในประเทศไทยในกลมอายระหวาง18-49ป

รปท 3การฉดไวรสเขาไขปลอดเชอเฉพาะหนงในขนตอนการผลตวคซนปองกน

โรคไขหวดใหญ



6

ด�าเนนธรกจหรอทองเทยวภายในประเทศทมการระบาดสงผลกระทบใหเศรษฐกจของประเทศชะลอตว เพอใหเกดความพรอมในการรองรบการระบาดปองกนไมใหเกดความสญเสยดงเชนทเคยเกดในครงนน จงเกดเปนแรงผลกดนใหเกดแนวคดทจะสรางความมนคงดานวคซน พรอมทจะรบมอกบการระบาดองคการเภสชกรรมในฐานะผรบผดชอบดานการผลตยาและวคซนของประเทศจงมงมนทจะตอบสนองนโยบายของกระทรวงสาธารณสขในการพฒนาศกยภาพการผลตวคซนเพอการพงพาตนเองดานวคซน เพอความมนคงของประเทศดานวคซน (NationalSecurity)ใหเกดความมนใจวาประเทศไทยจะมวคซนใชในกรณทมการระบาดของไขหวดนกได

จากรายงานการพจารณาศกษาเรองไขหวดนกและการระบาดใหญของไขหวดใหญในประเทศไทย : ยทธศาสตรการปองกนและควบคม โดยคณะกรรมาธการการสาธารณสขวฒสภาพบวา“ไวรสไขหวดใหญจะมการระบาดใหญทก10-40ปและกระทรวงสาธารณสขไดเคยคาดการถงความสญเสยหากเกดการระบาดครงใหมวาจะมผปวยอยางนอย6.5ลานคนและคาดจ �านวนผเสยชวตอยางนอย 6,500 -35,000 คน ขณะทส�านกงานคณะกรรมการการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตได รายงานผลกระทบตอเศรษฐกจจากการระบาดของไขหวดนกในไตรมาสแรกของปพ.ศ.2547วาท�าใหเกดความเสยหายมลคา7,000ลานบาทหรอรอยละ0.5ของGDP”1

เมยงมองรอบตวในปจจบน ขอมลจากองคการอนามยโลกและองคการสขภาพสตวโลก(OIE)ณวนท22เมษายนพ.ศ.2558มรายงานการระบาดของโรคไขหวดนกชนดรนแรง Highly Pathogenic Avian Influenza(HPAI)ทวโลกตงแตตนปพ.ศ.2558จนถงปจจบนยงไมพบรายงานการตดเชอในคนแตพบการระบาดของสายพนธH5ในสตวปกทงหมด4ทวป 27ประเทศ โดยสายพนธทพบการระบาด ไดแก สายพนธH5N1,H5N2,H5N3,H5N6,H5N8 และH7N3ทงนประเทศในทวปเอเชยทยงพบการระบาดของเชอไขหวดนกในสตวปก ไดแกจน เวยดนามภฏาน อนเดย อสราเอลพมาปาเลสไตน ไตหวนฮองกงเกาหลและญปน2

สดทายนผมอยากจะฝากแนวทางในการปองกนตนเองอยางงายๆใหหางไกลจากโรคไขหวดใหญตามฤดกาล3ดงน - รกษารางกายใหแขงแรงและอบอน - ลางมอใหสะอาดดวยน�าและสบเปนประจ�า - เครองใชสวนตวไมควรใชปะปนกบผอน - หลกเลยงสถานททมคนแออด - ไมคลกคลหรอนอนรวมกบผปวยในระยะทมการระบาด

ของโรค

รปท 5การพนวคซนFluvacH5

ขอดของวคซนนทคณอาจยงไมร วคซน Fluvac H5 ออกแบบใหน�าสงโดยการพนเขาจมก(รปท 5) ซงแตกตางจากวคซนปองกนไขหวดใหญชนดเชอตายทน �าสงโดยการฉดเขากลามเนอเมอเปรยบเทยบกบวคซนชนดเชอเปนและชนดเชอตายแลววคซนในรปแบบเชอเปนมขอดดงน - ใชระยะเวลาในการผลตนอยกวาและใหผลผลตสงกวา - อยในรปแบบทสะดวกตอการใชงานเมอเกดการระบาด - สามารถกระต นภมค มกนในระบบ cell-mediated

immunesystemรวมกบhumoral immunesystemซงวคซนชนดเชอตายจะสามารถกระตนระบบภมค มกนในระบบhumoralimmunesystemเทานน

- สามารถกระตนใหเกด cross neutralizing immunityตอเชอไขหวดนกสายพนธ อนไดดกวาวคซนสายพนธ เดยวกนในรปแบบเชอตายสงผลใหวคซนนมลกษณะของbroader immunogenicityมากกวากลาวคอสามารถปองกนไวรสไขหวดนกทมสายพนธตาง (Heterologousstrain) ไดดกวาวคซนชนดเชอตายทมใชอยเดมปองกนไดเฉพาะสายพนธทตรงกบสายพนธวคซนเทานน (Homo-logousstrain)

วคซนนส�าคญแคไหน? ผมคดวาหลายๆคนคงยงจ�าเหตการณเมอครงเกดการระบาดของไวรสไขหวดใหญสายพนธใหมH1N1(2009)ไดซงเกดผลกระทบและความสญเสยตอประเทศอยางมหาศาลอาทเชน - มลคางบประมาณประเทศทตองสญเสย ในการระบาดครงนน ประเทศไทยตองน �าเขาวคซนและยาตานไวรสไขหวดใหญOseltamivirเปนเงนประมาณ850ลานบาทอกทงวคซนทสามารถสงซอไดยงตองรอการสงมอบอก 4 - 5 เดอน เนองจากเราตองไป เขาควรอวคซนซงกวาเราจะไดวคซนมากไดลวงเลยชวงการระบาดสงสดไปแลว - คณภาพชวตของประชาชนเมอมการระบาดของโรคใดๆกตามยอมท �าใหประชาชนวตกกงวลและรสกไมปลอดภยกอเกดความวนวายและสงผลกระทบตอคณภาพชวตของประชาชนไทยอยางชดเจน - เศรษฐกจและการทองเทยวของประเทศหากมการระบาดของโรคภายในประเทศ ย อมมผลกระทบต อความไม มนใจในความปลอดภยของนกลงทนและนกทองเทยวตางชาตหากมา


7

เอกสารอางอง

1. รายงานการพจารณาศกษา เรอง ไขหวดใหญในประเทศไทย: ยทธศาสตรการปองกนและควบคม.คณะกรรมาธการการสาธารณสขวฒสภา.2554.

2. รายงานการเฝาระวงทางระบาดวทยาประจ�าสปดาห.ส�านกระบาดวทยากรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสข.2558;46(16):242-44.

3. เอกสารแนะน�าความรเกยวกบวคซนส�าหรบประชาชน ไขหวดใหญปองกนไดดวย “วคซน”. กรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสข,ส�านกงาน

หลกประกนสขภาพ.

กล มเปาหมายทมความเสยงสงซงควรไดรบการฉดวคซนปองกนโรคไขหวดใหญประกอบดวย3

- บคลากรทางการแพทย และเจ าหนาททเกยวของกบผปวย

- ผทมโรคเรอรงคอปอดอดกนเรอรงหอบหดหวใจหลอดเลอดสมองไตวายมะเรงทก�าลงใหเคมบ�าบดเบาหวานธาลสซเมยภมคมกนบกพรอง(รวมถงผตดเชอเอชไอวทมอาการ)

- บคคลทมอาย65ปขนไป - หญงมครรภอายครรภ4เดอนขนไป - ผทมน�าหนกมากกวา100กโลกรมขนไป - ผพการทางสมองชวยเหลอตวเองไมได -เดกอาย6เดอนถง2ป

- ในกล มเสยงสงควรรบการฉดวคซนตามก �าหนดเวลาทแพทยแนะน�าเสมอ ในกรณทไมสามารถมารบการฉดวคซนไดตามทก�าหนดควรรบมารบการฉดทนททท�าได

เปนอยางไรกนบางครบกบวคซนFluvacH5วคซนโดยคนไทยทเป นทยอมรบทงในระดบชาตและสากล แมว าปจจบนยงพบการระบาดของเชอไวรสไข หวดนกในแถบประเทศเพอนบานแตหลงจากนคนไทยทกคนกสามารถมนใจไดวาหากมการระบาดของไวรสไขหวดนก สถานการณการระบาดจะสามารถถกควบคมไดอยางรวดเรว อนเนองมาจากการมความสามารถในการผลตวคซนเปนของตนเอง



8

เสนใยเภสชกรรม

ดร.ภก.ทศพล นจอนนตกลมวจยและพฒนาเภสชกรรม

เสนใยแลกเปลยนประจ (Ion exchange fibers Ion exchange fiber เปนรปแบบใหมทน�ามาใชในระบบ

การแลกเปลยนประจโดยionexchangefiber คอวตถชนดหนงท

เปนเสนตอเนองทมความสามารถในการแลกเปลยนประจไดโดยion

exchange fiber แบงออกเปน2ชนด ไดแก เสนใยทผลตจากพช

สตวกระบวนการทางธรณวทยา เชนการกรอน เปนตนและเสนใย

ทผลตจากวสดสงเคราะหเชนพอลเมอร(พอลไวนลแอลกอฮอลและ

พอลไวนลคลอไรดเปนตน)ซงเปนทนยมมากกวาเสนใยทผลตจากพช

สตว กระบวนการทางธรณวทยา เส นใยทเตรยมได น มขนาด

เสนผานศนยกลางระดบนาโนเมตรซงมความนาสนใจในการน �ามาใช

แลกเปลยนประจเนองจากเสนใยระดบนาโนเมตรมสดสวนระหวาง

พนทผวตอปรมาตรทสงมคาแรงตานทานแรงดงตามยาวสงมรขนาด

เลกและมความพรนสงดวยลกษณะและคณสมบตดงกลาวนนท�าให

โอกาสทจะได ion exchange fiber ทมความสามารถในการ

แลกเปลยนประจสงจากการเตมหมฟงกชนแลกเปลยนประจบนเสนใย

ระดบนาโนเมตรเปนไปไดมาก เทคนคทใชในการผลตเสนใยระดบ

นาโนเมตรมดวยกนหลายเทคนค8 ไดแก ดรอวง (Drawing),

การสงเคราะหแผนแมแบบ (Template synthesis), การแยกเฟส

(Phaseseparation),การเกดเสนใยไดดวยตนเอง(Self-assembly)

และเทคนคอเลกโตรสปนนง(Electrospinning)ซงแตละเทคนคมขอด

และขอเสยแตกตางกน เทคนคทนยมใชมากทสดคอ เทคนคอเลกโตร

สปนนงเนองจากเปนเทคนคทงายและสามารถควบคมขนาดและรปราง

ของเสนใยทไดเปนอยางดในกระบวนการอเลกโตรสปนนงนนประกอบดวย

3สวนส�าคญ ไดแกหลอดบรรจสารละลายพอลเมอรทตดเขมโลหะ

(Syringewithmetal needle) แหลงก�าเนดศกยไฟฟาก�าลงสง

(High-VoltageDC supply) และวสดรองรบเสนใย (Collector)

กบการประยกตใชทาง

แลกเปลยนประจ

วามสนใจเกยวกบการน �าสงยา เพปไทด โปรตน ในรปแบบควบคมการปลดปลอย ไดแก การปลดปลอยยาแบบคงท ออกฤทธเนน ออกฤทธเฉพาะท มเพมมากขน ตงแตป ค.ศ. 1950

จนถงปจจบน ระบบการแลกเปลยนประจเปนระบบทมการน�ามาใชในการควบคมการปลดปลอยยา รปแบบทรจกกนดคอ เรซนแลกเปลยนประจ (Ion-exchange resins) โดยมการน �ามาประยกตทางเภสชกรรม กบยาและสารปรงแตงยาเพอเพมความคงตวของยา กลบรสขมของยา เพมการละลายของยา ใชในการ น�าสงยาในรปแบบออกฤทธนาน และควบคมการปลดปลอยยาโดยมการจดสทธบตร ion-exchange resins และผลตขายในเชงพาณชย เชน cholestyramine1 และ Kayexalate®2 เปนตน ทงนเสนใยแลกเปลยนประจ (Ion exchange fibers) ไดรบความสนใจเพมมากขน เนองจากมขนาดเสนผานศนยกลางระดบ นาโนเมตร กระบวนการแลกเปลยนประจเกดขนอยางรวดเรว การบรรจยาและการปลดปลอยยาจาก ion exchange fibers มประสทธภาพมากกวาสารโมเลกลใหญ เชน ยาเพปไทด โปรตน สามารถเขาถงหม แลกเปลยนประจไดงายกวา ion-exchange resins3 มการน�า ion exchange fibers มาใชในงานดานการ แยกสาร เชน ion chromatography4 ใชในการก�าจดไอออน เชน arsenic ion, fluoride ion, phosphate ion และไอออนทอยในน�ากระดาง5 ใชในการก�าจดกลนทไมพงประสงคในอากาศ6 และใชในการดดซบ และตรงโปรตนหรอเอนไซมทมฤทธทางชวภาพ7 เปนตน


9

ดร.ภก.ทศพล นจอนนตกลมวจยและพฒนาเภสชกรรม

รปท 1กระบวนการอเลกโตรสปนนง

ดงแสดงในรปท 1 และ 2 กระบวนการอเลกโตรสปนนง เกดขน

จากการใหศกยไฟฟาแรงสงแกสารละลายพอลเมอรหรอพอลเมอร

หลอมเหลวทบรรจในหลอดผานเขมโลหะ จนสารละลายพอลเมอร

มแรงผลกทางไฟฟามากกวาคาความหนดและแรงตงผวของสารละลายนน

สารละลายจะพงออกจากปลายของเขมโลหะไปยงวสดรองรบเสนใย

ซงจะเกดการระเหยของตวท�าละลายจนไดเสนใยของแขงไปสะสม

บนวสดรองรบเสนใยในลกษณะทไมไดทอ(Non-woven)9

คณสมบตของ ionexchange fiber ในทางอดมคตนนคอ

โครงสรางหลกและหมแลกเปลยนประจตองมความคงตวทางเคม

รวมถงมความสามารถในการแลกเปลยนประจสงและมสมบตเชงกลทด10

โครงสรางของเสนใยแลกเปลยนประจมสวนประกอบ2สวน ไดแก

โครงสรางหลกทเปนสายโซพอลเมอรและหมฟงกชนทแลกเปลยนประจ

บวกหรอประจลบทจบตรงกบโครงสรางหลกดวยพนธะทางเคม(รปท2)

โดยทวไปจะเปนพนธะโคเวเลนต

รปท 2เครองมอและลกษณะเสนใยทเกดขนในกระบวนการอเลกโตรสปนนง



10

ชนดของ ion exchange fiber Ionexchangefiber สามารถจ �าแนกได2ชนดตามคณสมบต

ของโครงสรางและหมฟงกชนไดแก

1. Cationexchangefiber (เสนใยแลกเปลยนประจบวก)

มกมหมฟงกชนทถกตรงไวบนโครงสรางเชน-SO3-และ-COO

-เปนตน

2. Anion exchange fiber (เสนใยแลกเปลยนประจลบ)

มกมหมฟงกชนทถกตรงไวบนโครงสรางเชน-NH3+,-NH2

+ และ-NH

+

เปนตน

Ionexchange fiber ยงสามารถแบงเปนชนดยอยๆ

ตามลกษณะความเปนกรดหรอเบสของหมฟงกชนทแตกตวใหประจได

(ตารางท1)ดงน

ตารางท 1ชนดของionexchangeกบหมฟงกชนแลกเปลยนประจ

ชนด หมฟงกชนแลกเปลยนประจ

Strongacidcationexchangefibers -SO3-

Weakacidcationexchangefibers -COO-,-PO3

-

Strongbaseanionexchangefibers -N+(R)3

Weakbaseanionexchangefibers -NR2,-NHR,-NH2

1.Strongacidcationexchangefiber (เสนใยแลกเปลยน

ประจบวกชนดกรดแก)

2.Weakacidcationexchangefiber (เสนใยแลกเปลยน

ประจบวกชนดกรดออน)

3.Strongbaseanionexchangefiber (เสนใยแลกเปลยน

ประจลบชนดดางแก)

4.Weakbaseanionexchangefiber (เสนใยแลกเปลยน

ประจลบชนดดางออน)

รปท 3โครงสรางทางเคมของionexchangefiber (ซาย)และionexchangefibe เมอสองผานกลองจลทรรศนอเลกตรอน(ขวา)

แนวทางในการผลต ion exchange fibers แนวทางในการผลตionexchangefiber ม2แนวทางไดแก

แนวทางแรกคอการใชพอลเมอรทมหมฟงกชนแลกเปลยนประจอย

ในโครงสราง (Ionic polymer) ซงโดยทวไปแลวพอลเมอรเหลาน

ไมสามารถท�าใหเกดเสนใยไดโดยเทคนคอเลกโตรสปนนงแกปญหาโดยการ

ผสมพอลเมอรทมความสามารถเกดเสนใยได เช น พอลไวนล

แอลกอฮอล (Polyvinylalcohol,PVA)11หรอพอลเอทลนออกไซด

(Polyethylene oxide, PEO)12 ลงไปในพอลเมอรทมหมฟงกชน

แลกเปลยนประจอยในโครงสรางแนวทางทสองคอการใชพอลเมอร

ทไมมหมฟงกชนแลกเปลยนประจ(Nonionicpolymer)ในโครงสราง

ในการผลตเปนเสนใยระดบนาโนเมตรกอนแลวคอยเตมหมฟงกชน

แลกเปลยนประจโดยใชปฏกรยาเคมใหเกดพนธะทางเคมระหวางกน

โดยทวไปจะเปนพนธะโคเวเลนตตวอยางเชนปฏกรยาซลโฟเนชน

(Sulfonation)13 ส�าหรบการเตมหมฟงกชนแลกเปลยนประจชนด

ประจบวกปฏกรยาควอเทอไนเซชน(Quaternization)9หรออะมเนชน

(Amination)14-15 ส�าหรบการเตมหมฟงกชนแลกเปลยนประจชนด

ประจลบพอลเมอรทมหมฟงกชนแลกเปลยนประจอยในโครงสรางทม

การน�ามาใชในการเตรยมเปนionexchangefiber ไดแกไคโตแซน

(Chitosan)11พอลแซคคาไรด (Polysaccharide)12พอลอะครลค

แอซด(Poly(acrylicacid)16,PAA)พอลสไตรนซลโฟนคแอซด(Poly


11

(styrene sulfonic acid),PSSH)16พอลสไตรนซลโฟนคโคมาเลอค

แอซด(Poly(styrenesulfonicacid-co-maleicacid),PSSA-MA)16

สวนพอลเมอรทไมมหมฟงกชนแลกเปลยนประจในโครงสราง ไดแก

พอลสไตรน(Polystyrene,PS)13พอลไวนลไพรดน (Poly(4-vinyl-

pyridine),P4VP)13พอลโพรพลน(Polypropylene,PP)14และพอล

เตตระฟรออโรเอทลน(Poly(tetrafluoroethylene) PTFE)14เปนตน

ขอดของเสนใยแลกเปลยนประจ3

1.Ionexchangefiber มการแลกเปลยนประจงายกวาion

exchange resins เนองจากหมฟงกชนแลกเปลยนประจ

อยทงบนพนผวและดานในของเสนใย

2. พนทผวในการแลกเปลยนประจของionexchangefiber

มากกวาionexchangeresins

3.การบรรจยาโมเลกลใหญเขาไปในionexchangefiber

งายกวาและความสามารถในการควบคมการบรรจและการ

ปลดปลอยยาเทยงตรงมากกวา

4. มคณสมบตเชงกลและเชงความรอนทด

5. โครงสรางของ ion exchange fiber มความเฉอยตอ

สารเคม(Chemicalinertness)

6. สามารถตอกงดวยสายโซพอลเมอรไปทโครงสรางของion

exchange fiber ไดจ�านวนมากท�าใหเกดหมฟงกชน

แลกเปลยนประจไดมาก

การประยกตใช ion exchange fibers ทางเภ ชกรรม17, 18

การประยกตใช ion exchange fiber ทางเภสชกรรมนน

นยมใช ionexchange fiber ในการกกเกบยาเพอเพมเสถยรภาพ

ของตวยาทมเสถยรภาพต �า นอกจากนยงใชในการควบคมการ

ปลดปลอยยาในเวลาและบรเวณทตองการ และเพมการดดซมยา

เขาสรางกายโดยสวนใหญใช ionexchangefiber ในการน�าสงยา

แบบใหทางผวหนงและการรบประทาน ในปจจบนนยงไมมการ

จ�าหนายเภสชภณฑในการน�าสงยาทผลตจากionexchangefiber

สรป ionexchange fiber เปนรปแบบทนาสนใจในการน�ามาใช

ควบคมการปลดปลอยยาการผลตionexchangefiber ขนกบชนด

ของพอลเมอรทเลอกใชionexchangefiber มใหเลอกใชหลายชนด

ตามความเหมาะสมกบยาทน�ามาบรรจไมวาจะเปนชนดแลกเปลยน

ประจบวกหรอแลกเปลยนประจลบอย างแรงหรออย างอ อน

การประยกตใชionexchangefiber ในทางเภสชกรรมอยในขนตอน

การวจย โดยบรรจยาใน ionexchange fiber เพอเพมเสถยรภาพ

ของยาและควบคมการปลดปลอยยาแตยงไมปรากฏionexchange

fiber ในทองตลาด


1.MerinoSM,etal.Int J Pharm.2004;278(2):283-91.

2.ScottTR,etal.Dis Colon Rectum.1993;36(6):607-9.

3.HänninenK.Dissertation.University of Helsinki.2008.

4.LiquanC,etal.J Chromatogr A. 1996;740(2):195-99.

5.RuixiaL,etal.J Colloid Interface Sci.2002;248(2):268-74.

6.SoldatovV,etal.Fibres Text East Eur.2004;12(4):56-61.

7.YoshiokaT,etal.Bull Chem Soc Jpn.1986;59:399-403.

8.RamakrishnaS,etal.World Scientific Publishing 2005;1-42.

9.SillTJ,etal.Biometerials.2008;29:1989-2006.

10.YoshiokaT,etal.Bull Chem Soc Jpn.1983;56(12):3726-29.

11.MatsumotoH,etal.J Colloid Interface Sci.2007;310(2):678-81.

12.SeoH,etal.Polym J2005;37(6):391-8.

13.MatsumotoH,etal.J Colloid Interface Sci.2006;293(1):143-50.

14.ParkHJ,etal.J Colloid Interface Sci.2006;301:46–54.

15.ZhangQ,etal.J Colloid Interface Sci.2008;322:421–8.

16.MatsuyamaH,etal.J Appl Polym Sci.2001;81(4):936-42.

17.YaoH,etal.IntJ Pharm.2008;364:21–6.

18.YuL,etal.IntJ Pharm.2006;319:107-13.



12

Pharmacometricsดร.ภญ.วรารตน ลโมทยกลมงานดานพฒนาวธวเคราะหกลมวจยเภสชเคมวเคราะห

หลายๆคนอาจจะสงสยวาpharmacometricsคออะไร

และมความส �าคญอยางไรกบอตสาหกรรมยา วนนเราจะมาท�าความ

รจกกนคะ

Pharmacometrics เป นศาสตร ทววฒนาการมาจาก

เภสชจลนศาสตร (Pharmacokinetics) และเภสชพลศาสตร

(Pharmacodynamics) โดยเปนศาสตรทรวบรวมความรจากศาสตร

ตางๆไดแกcell/systembiology,pathology,clinicalpharma-

cology,pharmacokinetics/pharmacodynamics, statistics,

และ data analysis มาบรณาการและพฒนาเปนโมเดลทาง

คณตศาสตรเพออธบายปรากฏการณทเกดขนหลงจากการน�าสงยา

ในรปแบบตางๆเขาสรางกายทงนโดยมหลกการและขนตอนโดยยอ

ดงน

1. ศกษาท�าความเขาใจปรากฏการณต างๆท เกดขน

ในรางกายทงในสภาวะทเกดโรคและไมเกดโรค โดยมความมงหมาย

เพอใหเกดความเขาใจถงปจจยตางๆ ทจะมผลตอการออกฤทธของยา

และการขจดยาออกจากรางกายรวมถงการสรางโมเดลทางคณตศาสตร

เพออธบายปรากฏการณทเกดขน

2. อธบายปรากฏการณทางpharmacokinetics/pharma-

codynamicsทเกดขนหลงจากการน �าสงยาดวยสมการ และโมเดล

ทางคณตศาสตรโดยค�านงถงปจจยตางๆ ทอาจสงผลตอการออกฤทธ

ของยาและการขจดยาออกจากรางกาย

3. อธบายความสมพนธระหวางpharmacokineticsและ

pharmacodynamics ทงนเพอใหเกดความเขาใจถงความสมพนธ

ระหวางระดบยาในเลอดกบฤทธการรกษาหรอความเปนพษของยา

รวมถงท�าใหเกดความเขาใจและคาดการณระยะเวลาในการออกฤทธ

ของยาพรอมทงอาจสรางเปนโมเดลทางคณตศาสตรเพอคาดการณ

ผลทอาจเกดขนในเหตการณจ�าลองของการศกษาทางคลนก

จากหลกการและวธการดงกลาวท �าใหเราสามารถอธบาย

ปรากฏการณทาง pharmacokinetics/pharmacodynamics

ทเกดขนหลงจากการการน�าสงยาเขาสรางกายไดและสามารถคาดการณ

ถงปรากฏการณทอาจเกดขนเมอใหยาขนาดตางๆในรปแบบการใหยา

ทแตกตางกนรวมถงสามารถคาดการณปรากฏการณและผลการรกษา

ในประชากรกลมตางๆ

จากหลกการและวธการของpharmacometrics ดงกลาว

ขางตนนนท�าใหมการน�าศาสตรดงกลาวมาใชประโยชนในดานตางๆ

ดงน

1. ประเมนปจจยตางๆทอาจมผลตอpharmacokinetics/

pharmacodynamicsของยาอนอาจสงผลตอประสทธผลในการรกษา

เชนอายเพศเชอชาตโรคทเปนอยน�าหนกเปนตน

2. ออกแบบขนาด (Dose) และเวลา (Time) ในการใหยา

(Dosageregimen)ส�าหรบการศกษาทางคลนกในระยะแรก(Clinical

studyphaseI)และระยะท2(ClinicalstudyphaseII)ทงนโดย

อาศยขอมลทางpharmacokinetics/pharmacodynamics ทได

จากผลการศกษาในสตวทดลอง(Preclinicalstudy)

3. น�าเอาขอมลทไดจากการศกษาpreclinical studyและ

clinical study phase I/II มาใชในการคาดการณและประเมน

ประสทธผลในการรกษาของยาใหม เพอเปนขอมลในการตดสนใจวา

จะด�าเนนการศกษาทางคลนกในระยะตอไปหรอไม

4. น�าเอาขอมลการศกษาทางคลนกในอาสาสมครสขภาพด

มาใชในการคาดการณประสทธผลและความเสยงในการรกษาผปวย

กลมตางๆ เชนผปวยโรคตบหรอโรคไตผปวยเดกและผปวยสงอาย

เนองจากผ ปวยกล มดงกลาวอาจมระบบการขจดยาทไมสมบรณ

เทยบเทากบกลมอาสาสมครสขภาพดนอกจากนยงมการน �ามาใช

ประเมนและคาดการณขนาดการใชยาในผปวยกลมดงกลาว

5. น�ามาประยกตใชในการประเมนความเทาเทยมกนในทาง

pharmacokinetics/pharmacodynamics (Bioequivalence

study)ระหวางสองสตรต�ารบ

ทงนเครองมอทใชในทางpharmacometricsจะเปนsoftware

ตาง ๆ ทสามารถประมวลผลและสรางโมเดลทางคณตศาสตร

โดยเฉพาะอยางยงnon-linearmixedeffectmodel* โดยทมการ

ใชกนอยางกวางขวางในระดบนานาชาตและเปนทยอมรบส�าหรบการ

ขนทะเบยนยาในสหรฐอเมรกานน ไดแก NONMEM, Phoenix®

โดยใชประกอบกบโปรแกรมทางสถตอนๆ เชนSPSS,SAS,Rเปนตน


13

จากขอมลดงกลาวจะเหนไดวาpharmacometricsเปนศาสตร

ทมประโยชนและมความส �าคญส�าหรบอตสาหกรรมยาใหม โดยเปน

เครองมอชวยใหการประมวลผลขอมลทไดจากการศกษาในสตวทดลอง

และการศกษาทางคลนกในระยะตางๆนนเปนไปอยางมหลกการ

ท�าใหการพฒนายาใหมเปนไปอยางมประสทธภาพมากขน โดยลด

อตราความเสยงของความผดพลาดในการตดสนใจพฒนายาในระยะ

ตางๆ

ในปจจบนบรษทยาชนน�าตางๆมการน�าเอาศาสตรดงกลาวมา

ประยกตใชเปนฐานในการตดสนใจพฒนายาใหมในทกแขนง ดงนน

หากตองการพฒนาอตสาหกรรมยาใหมในประเทศไทยใหเขมแขง

และเตบโตไปในทศทางทถกตองการประยกตน �าเอาpharmacometrics

มาใชในการประมวลผลเพอเปนขอมลประกอบการตดสนใจส �าหรบ

การพฒนายานาจะเปนอกหนงทางเลอกอนชาญฉลาด

Note:*Non-linearmixedeffectmodelเปนโมเดลทางคณตศาสตร

ทอธบายความสมพนธระหวางตวแปรตางๆ ในรปแบบทไมใชเชง

เสนตรงโดยมการพจารณาถงปจจยทงทเปนตวแปรทแสดงผลแนนอน

อธบายได (Fixed effect) และตวแปรทแสดงผลแบบแปรปรวน

ซงอธบายไมได(Randomeffect)


1.Bhattaram,V.A.,B.P.Booth,R.P.Ramchandani,B.N.Beasley,Y.Wang,V.Tandon,etal.,Impactofpharmacometricsondrug

approvalandlabelingdecisions:asurveyof42newdrugapplications.AAPS J,2005,7(3):p.E503-12.

2.Williams,P.J.a.E.,E.I.,Pharmacometrics:ImpactingDrugDevelopmentandPharmacotherapy,inPharmacometrics:TheScience

ofQuantitativePharmacology,E.I.E.a.P.J.Williams,Editor.2007,AJohnWiley&Sons,Inc.:NewJersey,USA.

3.Gobburu,J.V.,Pharmacometrics2020.J Clin Pharmacol,2010.50(9Suppl):p.151S-157S.

4.Romero,K.,B.Corrigan,C.W.Tornoe,J.V.Gobburu,M.Danhof,W.R.Gillespie,etal.,Pharmacometricsasadisciplineisentering

the"industrialization"phase:standards,automation,knowledgesharing,andtrainingarecriticalforfuturesuccess.J Clin Phar-

macol,2010.50(9Suppl):p.9S-19S.

5.Lee,J.Y.,C.E.Garnett,J.V.Gobburu,V.A.Bhattaram,S.Brar,J.C.Earp,etal.,Impactofpharmacometricanalysesonnewdrug

approvalandlabellingdecisions:areviewof198submissionsbetween2000and2008.Clin Pharmacokinet,2011.50(10):

p.627-35.

6.http://www.go-isop.org/pharmacometrics-center

7.http://accp1.org/pharmacometrics/index.html



14

กนยา หวานณรงคกลมวจยชววเคราะห

จากกรณนกแสดงชอดง"ปอ"ทฤษฎสหวงษลมปวยดวยภาวะแทรกซอนรนแรงจากโรคไขเลอดออกท�าใหสงคมไทยเกดการตนตวมากขนกบการระวงปองกนโรคไขเลอดออกแมทมแพทยทตรวจรกษาจะออกมายนยนวาอาการปวยของนกแสดงหนมเปนภาวะทเกดขนเฉพาะบคคล ไมไดเกดขนกบผทเปนโรคไขเลอดออกทกรายกตาม แตเพอความไมประมาทเราควรจะรเทาทนอนตรายของโรคไขเลอดออกนกนอยางถองแทเพอระมดระวงปองกน

Denguevirus764x555 Denguevirus,computerartwork478x395

โรคไขเลอดออก(Dengue hemorrhagic fever)

รคไขเลอดออก คอ โรคตดเชอซงมสาเหตมาจากไวรสเดงก (Dengue virus) อาการของโรคน

มความคลายคลงกบโรคไขหวดในชวงแรก จงท�าใหผปวยเขาใจคลาดเคลอนไดวาตนเปนเพยง

โรคไขหวด และท�าใหไมไดรบการรกษาทถกตองในทนท โรคไขเลอดออกมอาการและความรนแรงของ

โรคหลายระดบ ตงแตไมมอาการหรอมอาการเลกนอยไปจนถงเกดภาวะชอก ซงเปนสาเหตทท �าใหผปวย

เสยชวต เรมระบาดในประเทศไทยครงแรกเมอ พ.ศ 2501 สถตในป พ.ศ. 2558 รายงานโดย กลมโรค

ไขเลอดออก ส�านกโรคตดตอน�าโดยแมลง กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข พบวา มอตราปวย 213.12

และอตราปวยตาย 0.21 ซงหมายความวา ในประชากรทก 100,000 คน จะมผทปวยเปนไขเลอดออกไดถง

213.12 คน และมผเสยชวตจากโรคน 0.21 คน1

สาเหตและเชอทเปนสาเหตของไขเลอดออก2

โรคไขเลอดออกเปนโรคตดตอทเกดจากยงลายบาน(Aedes

aegypti)ตวเมย บนไปกดคนทปวยเปนไขเลอดออก โดยเฉพาะชวง

ทมไขสง เชอไวรสแดงกจะเพมจ�านวนในตวยงประมาณ 8 - 10 วน

โดยเชอจะไปทผนงกระเพาะและตอมน�าลายของยงเมอยงกดคนกจะ

แพรเชอสคนเชอจะอยในรางกายคนประมาณ2-7วนในชวงทมไข

หากยงกดคนในชวงนกจะรบเชอไวรสมาแพรใหกบคนอน


15

เชอไวรส Dengueม4ชนดคอDengue1,2,3และ4

โดยปกตไขเลอดออกทพบกนทวๆ ไปทกปมกจะเกดจากเชอไวรส

Dengueชนดท3หรอ4แตทมขาวมาในระยะนจะเปนการตดเชอ

ในสายพนธท2เปนสายพนธทพบไดประปรายแตอาการมกจะรนแรง

กวาสายพนธท3,4และตองเปนการตดเชอซ�าครงท2(Secondary

infection)

การตดเชอไวรส Dengue ไวรสเดงกเปนsinglestrandcdRNAไวรสอยในfamily

flavivirida ม4 serotypes (DEN1,DEN2,DEN3,DEN4)ซงม

antigen ของกล มบางชนดรวมกน จงท�าใหม cross reaction

กลาวคอ เมอมการตดเชอชนดใดชนดหนงแลว จะมภมค มกนตอ

เชอไวรสชนดนนอยางถาวรตลอดชวตแตจะมภมคมกนตอไวรสเดงก

อก3ชนดในชวงระยะสนๆประมาณ6 -12 เดอน (หรออาจสน

กวาน) ดงนนผทอยในพนททมไวรสเดงกชกชมอาจมการตดเชอ 3

หรอ4ครงได

องคการอนามยโลก ไดจ�าแนกกลมอาการโรคทเกดจากการ

ตดเชอไวรสเดงกตามลกษณะอาการทางคลนกดงตอไปน

Undiffiferentiat fever (uf)หรอกลมอาการไวรสพบใน

ทารกหรอเดกจะปรากฏเพยงอาการไข2 -3วนบางครงอาจมผน

แบบ maculopapula rash มอาการคลายคลงกบโรคทเกดจาก

เชอไวรสอนๆซงไมสามารถวนจฉยไดจากอาการทางคลนก

ไขเดงก (Dengue Fever,DF)มกเกดกบเดกโตหรอผใหญ

อาจมอาการไมรนแรง คอ มอาการไขรวมกบปวดศรษะปวดรอบ

กระบอกตา ปวดกลามเนอ ปวดกระดก และมผน บางรายอาจม

จดเลอดออกทผวหนงตรวจพบ tourniquet testpositive ผปวย

สวนใหญมเมดเลอดขาวต �าได โดยทวไปแลวไมสามารถวนจฉยจาก

อาการทางคลนกไดแนนอน ตองอาศยการตรวจทางน �าเหลอง/

แยกเชอไวรส

ไขเลอดออกเดงก (Dengue hemorrhagic fever, DHF)

มอาการทางคลนคเปนรปแบบทคอนขางชดเจน คอ มไขสงลอย

รวมกบอาการเลอดออก ตบโต และมภาวะชอกในรายทรนแรง

ในระยะมไขจะมอาการตางๆ คลายDFแตจะมลกษณะเฉพาะของโรค

คอมเกลดเลอดต�าและมการรวของพลาสมาซงถาพลาสมารวออกไป

มากผปวยจะมภาวะชอกเกดขนทเรยกวาdengueshocksyndrome

(DSS)สามารถตรวจพบไดจากการทมระดบฮมาโตครต (Hct) สงขน

มน�าในเยอหมชองปอดและชองทอง

อาการของผทตดเชอโรคไขเลอดออก หลงจากไดรบเชอจากยงทเปนพาหะแลวประมาณ5-8วน(ระยะฟกตว) ผปวยจะเรมมอาการของโรคทเปนรปแบบคอนขางเฉพาะ4ประการเรยงตามล�าดบการเกดกอนและการเกดหลงดงน

ไขสงลอย:ไข39-40องศาเซลเซยสประมาณ2-7วนทกรายจะมไขสงเกดขนอยางเฉยบพลน สวนใหญไขจะสงเกน 38.5องศาเซลเซยสไขอาจสงถง40-41องศาเซลเซยสไดซงบางรายอาจมอาการชกเกดขนผปวยมกจะมหนาแดง(Flushedface)อาจตรวจพบคอแดง(Injectedpharynx)ไดแตสวนใหญผปวยจะไมมอาการน�ามกไหล หรออาการไอ ซงชวยในการวนจฉยแยกโรคจากหดในระยะแรก และโรคระบบทางเดนหายใจได เดกโตอาจบนปวดศรษะปวดรอบกระบอกตา ในระยะไขน อาการทางระบบทางเดนอาหารทพบบอย คอเบออาหาร อาเจยนบางรายอาจมอาการปวดทองรวมดวยซงในระยะแรกจะปวดโดยทวไป และอาจปวดทชายโครงขวาในระยะทมตบโต อาการเลอดออก :อาการเลอดออกทพบบอยทสดทผวหนงโดยจะตรวจพบวาเสนเลอดเปราะแตกงาย การท�า torniquet testใหผลบวกไดตงแต2-3วนแรกของโรครวมกบมจดเลอดออกเลกๆกระจายอยตามแขนขาล�าตวรกแรอาจมเลอดก�าเดาหรอเลอดออกตามไรฟน ในรายทรนแรงอาจมอาเจยน และถายอจจาระเปนเลอดซงมกจะเปนสด �า (Malena) อาการเลอดออกในทางเดนอาหารสวนใหญจะพบรวมกบภาวะชอก ตบโตสวนใหญจะคล�าพบตบโตไดประมาณวนท3-4นบแตเรมปวยตบจะนมและกดเจบ ความผดปกตของระบบไหลเวยนเลอด หรอชอก:มกจะเกดชวงไขจะลดเปนระยะทมการรวของพลาสมาซงจะพบทกรายในผปวยไขเลอดออกเดงกโดยระยะรวจะมประมาณ24-28ชวโมงประมาณ1ใน3ของผปวยจะมอาการรนแรงมภาวะการไหลเวยนลมเหลวเกดขนเนองจากมการรวของพลาสมาออกไปยงชองปอด/ชองทองมาก เกด hypovolemic shock ผปวยจะเรมมอาการกระสบกระสายมอเทาเยนชพจรเบาเรวความดนโลหตเปลยนแปลงตรวจพบpulsepressureแคบ เทากบหรอนอยกวา20มม.ปรอท(คาปกต30-40มม.ปรอท)ภาวะชอกทเกดขนนจะมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวถาไมไดรบการรกษาผปวยจะมอาการเลวลงรอบปากเขยวผวสม วง ๆ ตวเยนชด จบชพจรและ/หรอวดความดนไม ได (Profound shock) ภาวะรสตเปลยนไป และจะเสยชวตภายใน12-24ชวโมงหลงเรมมภาวะชอกหากวาผปวยไดรบการรกษาอาการชอกอยางทนทวงท และถกตองกอนทจะเขาสระยะprofound shockสวนใหญกจะฟนตวไดอยางรวดเรว

การรกษา3

เนองจากยงไมมการพฒนายาฆาเชอไวรสเดงกการรกษาโรคนจงเปนการรกษาตามอาการเปนส�าคญ กลาวคอ มการใชยาลดไขเชดตว และการปองกนภาวะชอก ยาลดไขทใชมเพยงชนดเดยว คอยาพาราเซตามอล (Paracetamol) ขนาดยาทใช ในผ ใหญคอพาราเซตามอลชนดเมดละ500มลลกรมรบประทานครงละ1-2เมด



16

เอกสารอางอง 1. กลมโรคไขเลอดออกส�านกโรคตดตอน�าโดยแมลงกรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสข.สถานการณโรคไขเลอดออก พ.ศ. 2554.Availableat:

http://dhf.ddc.moph.go.th/2554.htm.AccessedJune,5,2012. 2. กลมโรคไขเลอดออกส�านกโรคตดตอน�าโดยแมลงกรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสข.คมอการประเมนผลตามตวชวดงานปองกนและควบคม

โรคไขเลอดออกระดบจงหวด ป 2553.พมพครงท1.กรงเทพมหานคร:2543.1-12. 3. เภสชกรหญงวภารกษบญมากภาควชาเภสชกรรมคณะเภสชศาสตรมหาวทยาลยมหดลhttp://www.pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/

article/102

ทก4 -6ชวโมง โดยไมควรรบประทานเกนวนละ8 เมด (4กรม)สวนขนาดยาทใชในเดกคอพาราเซตามอลชนดน �า10-15มลลกรมตอน�าหนกตว1กโลกรมตอครงทก4-6ชวโมงโดยไมควรรบประทานเกนวนละ5ครงหรอ2.6กรมยาพาราเซตามอลนเปนยารบประทานตามอาการ ดงนนหากไมมไขกสามารถหยดยาไดทนท สวนยาแอสไพรนและไอบโปรเฟนเปนยาลดไขเชนกนแตยาทงสองชนดนหามน �ามาใชในโรคไขเลอดออก เนองจากจะยงสงเสรมการเกดภาวะเลอดออกผดปกตจนอาจเกดอนตรายตอผปวยได ในสวนการปองกนภาวะชอกนนกระท �าไดโดยการชดเชยน �าใหรางกายเพอไมใหปรมาตรเลอดลดต�าลงจนท�าใหความดนโลหตตกแพทยจะพจารณาใหสารน�าตามความรนแรงของอาการ โดยอาจให

www.ssotansum.com

ผปวยดมเพยงสารละลายเกลอแร โออารเอส หรอผปวยบางรายอาจไดรบน�าเกลอเขาทางหลอดเลอดด�าในกรณทผปวยเกดภาวะเลอดออกผดปกตจนเกดภาวะเสยเลอดอาจตองไดรบเลอดเพมเตมอยางไรกตาม จะตองเฝาระวงภาวะชอกดงทไดกลาวไปแลวขางตนเนองจากภาวะนมความอนตรายตอชวตของผปวยเปนอยางมาก ปจจบนโรคไขเลอดออกเปนโรคทมอตราการปวยตายนอยเพยง0.21คนตอประชากร1แสนคนท�าใหคนไมคอยตนตวสาเหตอาจจะมาจากผปวยคดวาเปนไขหวดธรรดาท �าใหไมไดรกษาอยางทนทวงทโดยเฉพาะเมอมอาการไขสงลอยควรรบไปพบแพทยเพอทจะไดรบการรกษาไดอยางถกตองและรวดเรว


17

โรคคอมพวเตอร

บษปรตน การะโชตกลมวชาการและประสานงานวจยทางคลนก

การจองหนาจอนานๆท�าใหกลามเนอรอบดวงตาเกรงตวเมอมองแสงสของภาพจากจอทฉดฉาด เคลอนทเรว ท�าใหประสาทตาลา เกดอาการตาแหง ซงเมอเปนแบบนบอยครงเขากจะสงผลใหประสาทตาเสอมสภาพเรวขน นอกจากนยงอาจเสยงเปนโรคคอมพวเตอรวชนซนโดรม(Computervisionsyndrome)หรอโรคซวเอส

สาเหต เกดจากพฤตกรรมการมองจอภาพทใกลเกนกวาครงฟตหรอประมาณ6นวเปนเวลานานๆ ท�าใหตองใชกลามเนอรอบดวงตาและประสาทตาในลกษณะเพงจอตลอดเวลาจนเกดอาการดวงตาตงเครยดตาลาตาช�าตาแดงแสบตามองภาพไดไมชดเจนและมกจะเกดอาการปวดศรษะตามมา ซงทงหมดคอสญญาณเตอนของการเกดโรคคอมพวเตอรวชนซนโดรม และหากปลอยทงไวยงมโอกาสทจะเกด

ภาวะสายตาสนเพมขนถง30%นอกจากการใชสายตากบหนาจอคอมพวเตอรเปนเวลานานแลว ยงเกดมาจากต�าแหนงการจดวางคอมพวเตอรทไมเหมาะสม มแสงสวางหรอแสงสะทอนจากจอคอมพวเตอรมากเกนไป ระยะหางระหวางดวงตากบจอคอมพวเตอรทานงท�างานไมเหมาะสมหรออาจเกดมาจากความผดปกตทางสายตา

อาการ คนทท�างานอยหนาจอคอมพวเตอรตดตอกนเปนเวลานานๆเชนเกนสองถงสามชวโมงมกจะมอาการปวดตาแสบตาตามวตาแหงน�าตาไหลมองเหนภาพซอนตาโฟกสชาเคองตาดวงตาลาและบอยครงทจะมอาการปวดหวรวมดวยปวดคอปวดไหลหรอปวดหลงระดบความรนแรงของอาการจะเพมมากขนตามระยะเวลาทใชสายตาอย หนาจอ

(Computer Vision Syndrome)วชนซนโดรม

จจบนคนท�างานหรอตงแตวยเรยนใชสมารทโฟนและแทบเลตมากขนและใชทกชวงเวลา เชน

ท�างาน ไปเทยว หรอยามพกผอน บางคนจองแตจอและกดปมสมารทโฟนและแทบเลตตลอดเวลา

ซงพฤตกรรมการตดสมารทโฟนและแทบเลตนอาจกอใหเกดอนตรายและผลเสยตอสขภาพรางกายได เชน

อาการปวดเมอย ตาเสอม นวลอค โรคอวน และโรคเกยวกบกระเพาะอาหาร เปนตน



18


1. แพทยเตอน จองมอถอ คอมพวเตอรนาน เสยงเปนโรคซวเอส.คนเมอ19พฤศจกายน2558,จากเวบไซตhttp://health.kapook.com/view

104028.html

2. “ซวเอส” (CVS) โรคยอดฮตคนตดจอ.คนเมอ19พฤศจกายน2558,จากเวบไซตhttp://www.thairath.co.th/content/537529

3. จองมอถอ-คอมฯ นาน ระวง ! สธ.เตอนเสยงโรค ′ซวเอส′ แนะสตร 20-20-20.คนเมอ19พฤศจกายน2558,จากเวบไซตhttp://www.matichon.

co.th/news_detail.php?newsid=1442724131

การแกไขและปองกน l วางหนาจอคอมพวเตอรใหหางจากดวงตาประมาณ20-28นวและควรใหจดกงกลางของหนาจออยต�ากวาระดบสายตาในแนวราบประมาณ4-5นว l ปรบแสงสวางหนาจอใหพอเหมาะและไมสวางเกนไป l หากงานในหนาทตองอยหนาคอมพวเตอรทงวนทก1-2ชวโมงควรพกการใชสายตาเปนระยะโดยใชสตรการพกสายตา20-20-20คอละสายตาจากหนาจอคอมพวเตอรทก20นาทแลวมองไปทวตถทอยไกลอยางนอย20ฟตนานประมาณ20วนาท l ขณะท �างานหนาจอควรฝกกะพรบตาบอย ๆ และหาก แสบตามากอาจใชน�าตาเทยมชวย l ควรปรบหองและบรเวณท �างานอยาใหมแสงสะทอนจากหนาตางหรอหลอดไฟบรเวณเพดานหองสะทอนเขาตา l ไมหนจอภาพเขาหนาตาง l ควรใชแผนกรองแสงวางหนาจอหรอใสแวนกรองแสง

l ปรบเกาอนงใหพอเหมาะ โดยเฉพาะผสงอายทใชแวนตา2ชนจะตองตงจอภาพใหต�ากวาระดบตาเพอจะไดตรงกบเลนสแวนตา l หากมสายตาผดปกตหรอโรคตาบางอยางอยควรแกไขและรกษาโรคตาทเปนอยควบคไปดวย

สรป อาการของโรคคอมพวเตอรวชนซนโดรม(Computervisionsyndrome)หรอโรคซวเอสแมวาสวนใหญจะไมรนแรงแตกกอให เกดความร �าคาญ ประสทธภาพของงานลดลง หากไดรบการแกไขจะท�าใหท �างานมประสทธภาพมากขนท�างานอยางเปนสขขน และวธการแกไขสวนใหญท�าไดไมยากดงนนเมอใชงานคอมพวเตอรแลว มอาการทางตาควรปรกษาจกษแพทยเสมอเพอหาสาเหตกอนสรปวาเปนอาการเกดจากใชงานคอมพวเตอรดงกลาว ซงบางครงอาจมโรคทางตาอนๆรวมอยดวยได


19

ตวอยางชวภาพ (Study samples) ถอเปนสงส�าคญในการ

ศกษาชวสมมล และมมลคาทไมสามารถประเมนได การเกบรกษา

ตวอยางชวภาพอยางถกตองเหมาะสมและปลอดภยจงเปนสงทจ�าเปน

อยางยง

การศกษาชวสมมลคอการศกษาเปรยบเทยบชวประสทธผล

(Comparative bioavailability) ระหวางผลตภณฑยาทดสอบ

(Testproducts)และผลตภณฑยาอางอง (Referenceproduct)

โดยเปรยบเทยบระดบยาในตวอยางชวภาพทระยะเวลาตางๆ หลงจาก

ใหผลตภณฑยาทงสองแกอาสาสมคร ซงหลงจากอาสาสมครลงนาม

ในหนงสอแสดงความยนยอมเขารวมเปนอาสาสมครในโครงการ

ดวยความสมครใจ และผานการคดกรองตามหลกเกณฑการคดเลอก

อาสาสมครทระบไวในโครงรางการวจยนนๆแลวอาสาสมครจะ

เขาพกในสถานททดลองทางคลนก รบประทานผลตภณฑยา และ

ท�าการเกบตวอยางชวภาพของอาสาสมครทเวลาตางๆตามทระบไว

ในโครงรางการวจยโดยตวอยางชวภาพจากอาสาสมคร1คนจะแบงเกบ

เปน 2หลอดตวอยางชวภาพหลอดท1(First lot) จะมปรมาตร

เพยงพอตอการวเคราะหในครงแรก ซงหากจ�าเปนตองวเคราะหซ�า

จะตองใชตวอยางชวภาพหลอดท 2 (Second lot) ในการวเคราะห

ทงนตวอยางชวภาพทไดจากอาสาสมครจะตองเกบไวอยางเหมาะสม

ตามทโครงรางการวจยก�าหนด ซงสวนใหญจะอยในสภาพแชเชง

(Frozen)คอเกบในfreezerทควบคมอณหภมท-65องศาเซลเซยส

(±10องศาเซลเซยส)

การขนสงตวอยางชวภาพจากศนยว จยทางคลนกมายง

หองปฏบตการเพอท �าการวเคราะหระดบยาจ �าเปนตองมการควบคม

อณหภมระหวางการขนสงใหอย ในเกณฑตามทโครงรางการวจย

ก�าหนดเชนกน โดยสวนใหญจะใชน�าแขงแหงในการขนสงเพอรกษา

อณหภมในระหวางการขนสงไมใหสงกวา-55องศาเซลเซยสโดยมการ

บนทกอณหภมตลอดการขนสงดวยdata loggerทงนในการขนสง

ตวอยางชวภาพหลอดท1 (First lot)และหลอดท2 (Secondlot)

ควรขนสงแยกกนเพอปองกนความเสยหายทอาจจะเกดขน

การเกบตวอยางชวภาพเพอใชในการศกษาชวสมมล

1. เกบตวอยางชวภาพในหอง deep freezer ทสามารถ

ควบคมการเขาถงตวอยางชวภาพได เพอปองกนการเขาถงตวอยาง

ชวภาพจากบคคลทไมมสวนเกยวของและมการลงบนทกการเขาออก

หองdeepfreezer

2. Freezer ทใชในการเกบตวอยางชวภาพจะตองตอกบ

ไฟส�ารอง และมการบ�ารงรกษาอยเสมอ เพอใหสามารถเกบรกษา

ตวอยางชวภาพไดอยางมประสทธภาพมากทสด

3. มการตดตามอณหภมของ freezer จากdata logger

ทท �าการโปรแกรมใหบนทกอณหภมทกๆ15นาท โดยวางprobe

ของdataloggerในต �าแหนงทมอณหภมสงทสดในfreezer(Hottest

spot) และ print out ขอมลเพอตรวจสอบอณหภมทบนทกได

ในทกๆวนและท�าการสอบเทยบdataloggerทกๆ1ป

การเกบรกษาตวอยางชวภาพวชร สบแกวอทย

กลมศกษาชวสมมล



20


1. เอกสารStandardOperatingProcedures(SOPs)

2. คมอการใชงานSensaphone®400

ระบบปองกนตวอยางชวภาพในกรณเกดเหตฉกเฉน 1. มระบบไฟส�ารองส�าหรบ freezer ในกรณทเกดไฟฟาดบ

เพอใหfreezerท�างานไดอยางปกตในกรณทเกดไฟดบ

2. มระบบCO2backup ส�าหรบ freezer โดยมลกษณะ

เปนถงบรรจกาซคารบอนไดออกไซดความดนสง ซงตออยกบระบบ

เซนเซอรของfreezerในกรณทอณภมของfreezerสงเกนอณหภม

ทก�าหนดไวตวเซนเซอรจะสงใหระบบCO2backupท�าการปลอย

กาซคารบอนไดออกไซดเขาไปใน freezer เพอรกษาความเยน

ใหอยในระดบทคงท

3. ระบบตดตามอณหภมมอย2ระบบไดแกระบบตดตาม

อณหภมของ freezerทเรยกวา sensaphone และระบบตดตาม

อณหภมของdataloggerโดยทง2ระบบนจะมลกษณะการท�างาน

ทคลายกน คอจะมการสงสญญาณเตอนใน 2 กรณใหญ ๆ ไดแก

1.ไฟฟาดบและ2.อณหภมของfreezer/dataloggerสงเกนกวา

อณหภมทก�าหนดไวโดยระบบsensaphoneจะท�าการโทรแจงตาม

เบอรโทรศพททไดบนทกไว สวนระบบตดตามอณหภมของ data

logger จะท �าการสง SMSตามเบอรโทรศพททไดบนทกไวแทนการ

โทรออก

โดยระบบปองกนตวอยางชวภาพในกรณเกดเหตฉกเฉนทก

ระบบจะถกตรวจเชกอยเสมอไมวาจะเปนระบบไฟส�ารอง,ระบบCO2

Backup,ระบบSensaphoneและระบบตดตามอณหภมของData

loggerเพอใหระบบสามารถท�างานไดอยางมประสทธภาพสงสดเพอ

การเกบรกษาตวอยาง

ทงน กลมศกษาชวสมมล สถาบนวจยและพฒนา ไดมการ

เกบตวอยางชวภาพส�าหรบการศกษาชวสมมลเปนไปตามขอก�าหนด

ทกลาวมาขางตนจงสามารถมนใจในระบบการเกบรกษาตวอยางชวภาพ

ระหวางการศกษาชวสมมลและการเกบตวอยางหลงสนสดการศกษา


21

เหนอระดบน� าทะเล ค�าว า Hippophae ในชอนนมทมาจากภาษาละตน

โดย“Hippo”แปลวามา(Horse)และ“Phaos”แปลวาสองแสง(Shine)เนองจาก

ในอดตใบและกงของซบคธอรนถกน�ามาใชเปนอาหารมาเชอกนวาท�าใหมามน�าหนก

ดและมขนทเปนเงางาม

ซบคธอรน (Sea buckthorn)

ภญ.พรพรหม คลองค�านวณการ

กลมงานประกนคณภาพงานชวสมมลกลมประกนคณภาพงานวจย

ตงแตอดตมนษยรจกการน �าสารสกดจากพช

มาใชประโยชนมากมาย ทงในแงของการรกษาและ

ปองกนโรคตลอดจนเพอเสรมสรางรางกายใหแขงแรง

โดยสารสกดเหลานสวนมากไดมาจากสารทตยภม

( Secondary metabol i te ) ท พ ชสร า งข น

เพอตอบสนองตอความจ�าเปนบางประการตอการ

ด�ารงชวตเชนปองกนตวเองจากจลชพและแมลงตางๆ

ทมารบกวน หรอเพอตอบสนองตอสภาพแวดลอม

สารทตยภมดงกลาวน ถอเปนแหลงของยารกษาโรค

และอาหารเสรมมากมายส�าหรบมนษย

ซบคธอรน(Seabuckthorn)มชอวทยาศาสตร

คอ Hippophae rhamnoides จดอย ในวงศ

Elaeagnaceae ลกษณะเปนไมพมผลดใบมหนาม

มระบบรากทแขงแรงและซบซอน ซงสามารถใช

ประโยชนเพอการเพาะปลกเนองจากเปนพชทชวย

ตรงไนโตรเจนได ผลมสเหลอง-สม ออกชวงปลาย

ฤดรอน พบกระจายอย ทวไปทงแถบเอเชย ยโรป

และอเมรกาเหนอ โดยมากจะขนในแถบทมอากาศ

หนาวเยนและระดบความสง 2,500 - 4,000 เมตร



22

ดวยวธ agar-diffusion assay (ท �าโดยการ spread หวเชอของ

แบคทเรยชนดตางๆปรมาณ 0.2 มลลลตร ลงบน plate ทม

อาหารเลยงเชอ (Agar) จากนนเจาะหลม (Wells) ทมขนาดเสน

ผานศนยกลาง 8 มลลเมตร แลวใสสารสกดทความเขมขนตาง ๆ

ปรมาณ0.1มลลลตรลงในแตละwellตอมาน�าplateดงกลาวไป

incubate ตามเวลาและอณหภมทก �าหนด แลวจงวดผลโดยการ

หาเสนผานศนยกลางของ inhibition zone ทสารสกดสามารถ

ยบยงการเจรญของเชอได) ผลทได ท�าใหเราทราบวาสารสกด

ดงกลาวนสามารถยบยงการเจรญของเชอหลายชนดไดดทงB. cereus,

P. aeruginisa, S. aureusและE. faecealis(ดงแสดงในตาราง

ท 1) ซงฤทธตานแบคทเรยนเปนหลกฐานยนยนทดถงภมปญญา

ของคนในสมยกอนทใชซบคธอรนเพอรกษาโรคผวหนง นอกจากน

ในงานวจยอนๆ ยงพบวาสารสกดจากใบของซบคธอรนมฤทธตานไวรส

(Antivirus activity) จ�าพวก influenz viruses และ herpes

virusesอกดวย

ซบคธอรนไดถกบรรจอยในต�ารบยาจนสมยโบราณ ในยคของ

ราชวงศถง เมอกวาพนปมาแลว นอกจากนยงปรากฏหลกฐานวา

ชาวเอเชยและชาวยโรปในสมยโบราณกร จกการใชประโยชนจาก

พชชนดนเชนกน โดยพบวาชาวทเบตและมองโกเลยใชผล (Berries)

ของซบคธอรนรกษาอาการไอ ปรบระบบการไหลเวยนของเลอด

และระบบยอยอาหารชาวรสเซยและชาวอนเดยแถบเทอกเขาหมาลย

ใชส �าหรบรกษาโรคผวหนง ดซาน หอบหด และเปนยาระบาย

ชาวเอเชยกลางใชส�าหรบรกษาโรคความดนโลหตสงและลดอาการ

อกเสบ เปนตน ตอมาเมอวทยาศาสตรมความเจรญกาวหนา จงได

มการศกษาถงสารสกดทไดจากพชชนดนอยางกวางขวางมากขน

ท�าใหพบวาซบคธอรนเปนพชทมสรรพคณในดานตาง ๆทนาสนใจ

มากมายตวอยางเชนฤทธตานแบคทเรย (Antibacterial activity)

โดยการศกษาของUpadhyayและคณะพบวาเมอน�าสารสกดจาก

ใบของซบคธอรนทความเขมขนตางๆมาท�าการทดสอบฤทธในการ

ยบยงการเจรญของเชอ โดยใช ampicillin เปนpositive control

ตารางท 1 แสดงฤทธของสารสกดจากใบของซบคธอรนในการการยบยงการเจรญของแบคทเรยชนดตางๆaqueousและhydroalcoholic

extractไดจากการแชสกดผงของใบแหงในน�าและ70%ethanol(1:5w/v)ตามล�าดบ

ฤทธทน าสนใจในล�าดบตอมา คอ ฤทธต านอนมลอสระ

(Antioxidant activity) ซงถอเปนหนงในฤทธทส�าคญของสวน

ประกอบในผลตภณฑเสรมอาหารและเวชส �าอางหลายชนด โดยการ

ศกษาของ Chauhan และคณะ พบวา เมอท�าการทดสอบฤทธ

antioxidantของสารสกดทไดจากเมลดของซบคธอรนทความเขมขน

ตางๆดวยวธDPPH assay (ท�าโดยใหสารตวอยางท �าปฏกรยากบ

DPPH (1,1-diphenyl-2-picrylhydrazyl) ซงเปนอนมลอสระท

เสถยรมสมวงเมอDPPHไดรบอเลกตรอนหรออนมลอสระไฮโดรเจน

จะเปลยนเปนDPPH:Hตดตามผลการทดลองโดยวดการดดกลนแสง

ของสารละลายทความยาวคลน517นาโนเมตรซงเปนคาการดดกลน

แสงของDPPH แลวน�ามาเขาสมการเพอค �านวณหา antioxidant

activitypercentage)ผลปรากฏวาสารสกดดงกลาวแสดงฤทธเปน

antioxidantทด โดยฤทธทไดจะสมพนธกบความเขมขนทเพมขน

(ดงแสดงในตารางท2)

ตารางท 2 แสดงฤทธตานอนมลอสระของสารสกดทไดจากเมลด

ของซบคธอรนเมอท�าการทดสอบดวยวธDPPHassay


23

จากขอมลขางตน จะเหนไดวาซบคธอรนเปนพชทแสดง

สรรพคณทนาสนใจมากมาย จงไดมผพยายามศกษาถงองคประกอบ

ทางเคมทมอยในพชชนดนและฤทธทางชวภาพอนๆ (ดงแสดงในตาราง

ท3)ตลอดจนการทดสอบในสงมชวตเพอประเมนความปลอดภย

โดยใหหนทดลองไดรบสารสกดจากใบของซบคธอรน (Aqueous

extract)ในขนาด100มลลกรม/กโลกรม/วนเปนเวลานาน90วน

ซงไมพบอาการไมพงประสงคใดๆ

จากขอมลขางตนจะเหนไดวาสารสกดของซบคธอรนแสดงสรรพคณในดานตางๆมากมาย จงท�าใหซบคธอรนเรมเปนทสนใจมากขน

เนองจากพชชนดนนาจะสามารถใชเปนแหลงของสารเคมหรอสารอาหารทมประโยชนอนจะน �าไปสการผลตอาหารเสรมและเครองส�าอางได

ท�าใหการศกษาวจยเพอหาbioactivesubstanceหรอฤทธในดานอนๆจากพชชนดนยงคงด�าเนนตอไป

ตารางท 3แสดงสารตางๆทพบในซบคธอรนและสรรพคณทไดมการศกษาไว


1.Michel,T.,Destandau,E.,Floch,G.L.,Lucchesi,M.E.,andElfakir,C.2012.Antimicrobial,antioxidantandphytochemicalinvesti-

gationsofseabuckthorn(Hippophaë rhamnoidesL.)leaf,stem,rootandseed.Food Chemistry,131:754-760.

2.Fan,J.,Ding,X.,andGu,W.2007.Radical-scavengingproanthocyanidinsfromseabuckthornseed.Food Chemistry,102:168-

177.

3.Chauhan,A.S.,Negi,P.S.,andRamteke,R.S.2007.AntioxidantandantibacterialactivitiesofaqueousextractofSeabuckthorn

(Hippophae rhamnoides)seeds.Fitoterapy,78:590-592.

4. Upadhyay,N.K.,Kumar,M.S.Y.,andGupta,A.2010.Antioxidant,cytoprotectiveandantibacterialeffectsofSeabuckthorn

(Hippophae rhamnoidesL.)leaves. Food and Chemical Toxicology,48:3443-3448.

5.Gupta,A.,andS,G.2011.MedicinalandtherapeuticpotentialofSeabuckthorn(Hippophae rhamnoidesL.).Journal of

Ethnopharmacology,138:268-278.

6.Yamasaki,K.,Hashimoto,A.,Kokusenya,Y.,Miyamoto,T.andSato,T.1994.Electrochemicalmethodforestimatingtheantiox-

idativeeffectsofmethanolextractsofcrudedrugs.Chemical and Pharmaceutical Bulletin,42:1663-1165.



24

มรยม ดอเระกลมศกษาชวสมมล

ประเทศญป นเปนประเทศหมเกาะทตองเจอกบภยพบตจากธรรมชาตเชนแผนดนไหวสนามพายไตฝนและภเขาไฟระเบดแตประชาชนในประเทศญป นกไม เคยทจะหนป ญหาภยพบ ตจากธรรมชาต อกทงประชาชน รฐบาล และหนวยราชการ กลบชวยกนแกไขปญหาและหามาตรการการปองกนจากภยพบตจากธรรมชาต เพอใหประชาชนทกคนสามารถรบมอกบภยพบตเหลานนได รฐบาลประเทศญปนมมาตรการปองกนแผนดนไหวและสนามทดมการสรางสถานทหลบหนภยไวลวงหนา มการออกกฎระเบยบ

ในการสร างตกและอาคารบ านเรอนให สามารถต านทานภยจากแผนดนไหว มการตรวจสอบตกและอาคาร ถาพบวามสภาพท ไมแขงแรงกจะมการรอถอนหรอเสรมโครงสรางใหมมการวางแผนการอพยพและเตรยมฝกซอมตามแผนอพยพ โดยตามถนนหรอสถานทสาธารณะจะมปายเขยนแสดงการอพยพสทสงมการเตรยมอาหารและยาส�าหรบการอพยพ มการใหความร และขอปฏบตในกรณทเกดแผนดนไหวและสนามใหกบประชาชนเปนประจ �าซงมขอควรปฏบตดงตอไปน

การฝกซอมอพยพ

มาตรการการปองกนแผนดนไหวประเทศญปนและ ในคลนสนาม


25

1. กรณอยในบานหรอในอาคารถาเกดแผนดนไหวใหหลบเขาไปอยใตโตะและหลกเลยงบรเวณทอาจมสงของหลนใสหรอลมทบเชนบรเวณตหรอหลอดไฟถาไมมโตะใหเอาสงของรอบขางปดหนาและปดศรษะ ใหหลกเลยงบรเวณใกลกระจก ควรอยในบานหรอในอาคารจนกวาจะหยดการสนสะเทอน จากนนใหออกจากอาคารแลวหาบรเวณทปลอดภยทอยในทโลง ซงหางไกลจากอาคารตางๆกอนออกจากบานควรปดเครองใชไฟฟาและแกสหงตมใหหมดเพราะอาจท�าใหเกดไฟไหมได ไมควรใชลฟตในขณะเกดแผนดนไหวแตถาเกดแผนดนไหวขณะอยในลฟตใหรบออกจากลฟตทนท 2. กรณอยภายนอกบานหรอนอกอาคารถาเกดแผนดนไหวใหอยหางจากตกอาคารเสาไฟสายไฟฟาตนไมสะพานลอยปายตางๆ หรอสงของทอาจจะหลนใส

3. ขอปฏบตหลงการเกดแผนดนไหว ควรเปดโทรทศน วทยเพอรอฟงขาวและเตรยมรบมอกบ after shock ควรใสรองเทาเพอปองกนการเหยยบบรเวณสงกอสรางทเสยหายกระจกหนาตางแตกเปนตน แตถาอย บรเวณชายหาด ใหคอยฟงประกาศเตอนเรองคลนสนาม รวมทงใหรบขนทสงบรเวณทปลอดภย เพราะอาจจะมสนามตามมา 4. ขอปฏบตในกรณท เกดภยสนามในกรณทอย ในบานเมอได ยนประกาศเตอนเรองคลนสนามจะตองแจงให สมาชกในครอบครวทกคนทราบและตองใหทกคนในครอบครวอพยพออกจากบานทนทแตถากรณทอยในโรงเรยน เมอไดยนประกาศเตอนภยคลนสนาม ใหปฏบตตามค�าแนะน�าของครหรอเจาหนาทของโรงเรยนกรณทอยทชายหาดหรอชายฝงทะเล เมอรสกวาแผนดนสนสะเทอนใหยายไปยงพนทสงกวาทนทโดยไมตองรอเสยงประกาศเตอนภย

www.scbchallenge.com

ทกครงเมอเกดแผนดนไหวหรอสนามสงแรกททกคนจะตองค�านงถงนนกคอ จะตองมสตอยาเพงตกใจและไมควรเชอขาวลอตางๆและอยาแพรขาวลอทไมแนชดเพราะจะท�าใหเกดความวนวายไดรวมทงปฏบตตนตามขอแนะน�าทกลาวมาขางตน


ส�านกเฝาระวงแผนดนไหวกรมอตนยมวทยาwww.seismolog:tmd.go.th



26

ซปเปอรฮโรภญ.ลกษมเพญ สารชวนะกจ

กลมงานดานศนยขอมลสทธบตรยากลมสนบสนนงานวจย

นองจากผเขยนเปนคนทชอบชม ชม แชะ

และเขยนรววอาหาร เปนงานอดเรก จงได

รบเชญจากเพอนชาวแคนาดาใหไปเปดหเปดตา

ในรานอาหารยานสขมวท มเหรอคะของฟรจะพลาด

รานทไปมบรรยากาศดมากคะ ผเขยนเพลดเพลน

กบการถายรปมากมาย มอปกรณใหแปลงกาย

เยอะแยะเลยคะ เกบภาพมาฝากคะ มาชมภาพเลยนะ

อปกรณใหเลนเพยบ สนกเพลดเพลนมาก อาหารกอรอย

โมเดลเหลา

แบตแมนมาแลวคะ

ชมชมแชะตดตามไดทอนสตราแกรมนะคะ....อย!ไมใชแระ

นมนคอลมนดานทรพยสนทางปญญาคะ กลบเขาเรองดกวา ผเขยน

เหนโมเดลเยอะแยะเตมรานเลย ในสมองอนนอยนดจงคดไปวา

พวกโมเดลเหลานมลขสทธไหมนะเอาหละในฐานะทผเขยนท�างานดาน

กฎหมายทรพยสนทางปญญา กเลยสงสยขนมาวาถาเอาโมเดลมา

ตงโชวจะโดนจบลขสทธไหมเนย ผ อานคงเคยทราบขาววามการ

จบลขสทธ ขนาดเปดเพลงในรานยงโดนลขสทธเพลงเลย ทงๆท

ซอแผนแทมาเปดนะ ผเขยนกยงงงๆกบเรองลขสทธเพลงนะคะ

แลวจะหาขอมลมาเลาตอคะกลบมาทโมเดลเหลาซปเปอรฮโรกนคะ

แลวเอาโมเดลมาตงจะโดนจบรเปลา เกดความงนงงสงสย เลยตองหา

ขอมลมาเลาสกนฟง ถาทานผอานมขอมลเพมเตม หรออยากแชร

ขอมลกสงมาไดนะคะพวกตวการตนและเหลาซปเปอรฮโรจะมลขสทธ

นะคะเรามาศกษากฎหมายลขสทธกนกอนดกวาคะ

ลขสทธหมายถง สทธแตเพยงผเดยวทจะกระท�าการใดๆ

เกยวกบงานทผ สร างสรรคไดรเ รมโดยการใชสตปญญาความร

ความสามารถ และความวรยะอตสาหะของตนเองในการสรางสรรค

โดยไมลอกเลยนงานของผอน โดยงานทสรางสรรคตองเปนงานตาม


27

ประเภททกฎหมายลขสทธใหคมครอง โดยผสรางสรรคจะไดรบความ

คมครองทนททสรางสรรคโดยไมตองจดทะเบยน

กฎหมายลขสทธ ใหความคมครองแกงานสรางสรรค 9 ประเภท

ตามทกฎหมายก�าหนดไดแก

1. งานวรรณกรรม (หนงสอ จลสาร สงพมพ ค�าปราศรย

โปรแกรมคอมพวเตอรฯลฯ)

2. งานนาฏกรรม(ทาร�าทาเตนฯลฯ)

3. งานศลปกรรม (จตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ

ภาพถายศลปประยกตฯลฯ)

4. งานดนตรกรรม(ท�านองท�านองและเนอรองฯลฯ)

5. งานสงบนทกเสยง(ซด)

6. งานโสตทศนวสด (วซด ดวด ทมภาพหรอมทงภาพ

และเสยง)

7. งานภาพยนตร

8. งานแพรเสยงแพรภาพ

9. งานอนใดในแผนกวรรณคดวทยาศาสตรหรอศลปะ

การแจงข อมลลขสทธต อกรมทรพยสนทางปญญามได

เปนการรบรองสทธของเจาของลขสทธแตอยางใดแตเปนเพยงการแจง

ตอหนวยงานราชการวาตนเองเปนเจาของสทธในผลงานลขสทธทแจง

ไวเทานนโดยผแจงตองรบรองตนเองวาเปนเจาของผลงานทน�ามาแจง

ขอมลลขสทธและหนงสอรบรองทกรมทรพยสนทางปญญาออกให

กมไดรบรองวาผแจงเปนเจาของงานลขสทธแตอยางใด หากมขอ

โตแยงเกยวกบความเปนเจาของลขสทธ ผแจงจ �าเปนตองพสจน

ความเปนเจาของลขสทธนนเอง

จะเหนไดว าพวกโมเดลซปเปอรฮโร นจดอย ในประเภท

ศลปกรรมซงศลปกรรมตามความหมายของกฎหมายจะหมายความถง

งานอนมลกษณะอยางหนงอยางใดหรอหลายอยางดงตอไปน

(1) งานจตรกรรมไดแกงานสรางสรรครปทรงทประกอบดวย

เสนแสงสหรอสงอนอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางรวมกน

ลงบนวสดอยางเดยวหรอหลายอยาง

(2) งานประตมากรรมไดแกงานสรางสรรครปทรงทเกยวกบ

ปรมาตรทสมผสและจบตองได

(3) งานภาพพมพ ไดแก งานสรางสรรคภาพดวยกรรมวธ

ทางการพมพและหมายความรวมถงแมพมพหรอแบบพมพทใชในการ

พมพดวย

(4) งานสถาปตยกรรม ไดแก งานออกแบบอาคารหรอสง

ปลกสรางงานออกแบบตกแตงภายในหรอภายนอกตลอดจนบรเวณ

ของอาคารหรอสงปลกสราง หรอการสรางสรรคหนจ�าลองของอาคาร

หรอสงปลกสราง

(5) งานภาพถายไดแกงานสรางสรรคภาพทเกดจากการใช

เครองมอบนทกภาพโดยใหแสงผานเลนซไปยงฟลมหรอกระจก และ

ลางดวยน�ายาซงมสตรเฉพาะ หรอดวยกรรมวธใดๆอนท�าใหเกด

ภาพขนหรอการบนทกภาพโดยเครองมอหรอวธการอยางอน

(6) งานภาพประกอบแผนท โครงสรางภาพรางหรองาน

สรางสรรครปทรงสามมตอนเกยวกบภมศาสตร ภมประเทศ หรอ

วทยาศาสตร

(7) งานศลปประยกตไดแกงานทน�าเอางานตาม(1)ถง(6)

อยางใดอยางหนงหรอหลายอยางรวมกนไปใชประโยชนอยางอน

นอกเหนอจากการชนชมในคณคาของตวงานดงกลาวนน เชนน�าไป

ใชสอยน�าไปตกแตงวสดหรอสงของอนเปนเครองใช หรอน�าไปใช

เพอประโยชนทางการคา

ทงน ไมวางานตาม (1)ถง (7) จะมคณคาทางศลปะหรอไม

และใหหมายความรวมถงภาพถายและแผนผงของงานดงกลาวดวย

จะเหนไดวาผสรางสรรคตวการตนลขสทธทท�าเปนโมเดล

หรอน�าไปตกแตงสนคาเชนกระเปารองเทาเพอประโยชนทางการคา

จะจดเปนงานศลปประยกต ซงระยะเวลาการค มครองลขสทธน

จะมอาย25ป ไมใช50ปตามพระราชบญญตลขสทธพ.ศ.2537

มาตรา 22 ลขสทธในงานศลปประยกตใหมอายยสบหาปนบแตได

สรางสรรคงานนนขนแตถาไดมการโฆษณางานนนในระหวางระยะเวลา

ดงกลาวใหลขสทธมอายยสบหาปนบแตไดมการโฆษณาเปนครงแรก

ส�าหรบรานอาหารหรอรานกาแฟทซอโมเดลเหลานมาตง

การซอมาจากผจ�าหนายถอไดวาเปนการไดรบสทธมา จงสามารถน�า

เอามาตงโชวไดโดยไมผด แตรานทท �าโมเดลจ �าหนายหละจะมความ

ผดไหม ผดแนถาโมเดลเหลานนมลขสทธ เพราะเปนการน�ามาผลต

เพอประโยชนทางการคา ดงนนกอนท�าการผลตจงควรเชกขอมลกอน

ผเขยนมเคสเกยวกบลขสทธทเกดขน ซงผเขยนคดวาเปนประโยชน

อยางยง เพราะสมยนมการหากนกบความไมร ของคนท�ามาหากน

ทวๆ ไปเรยกไดวามขาวจบลขสทธแบบรดไถหากนบนความทกขของ

คนอนอยางกรณลขสทธตวการตนโดเรมอนทานผอานทราบไหมวา

มนหมดอายไปแลว เรามาดตวอยางคดทท�าใหทราบวาลขสทธ

ตวการตนนไดหมดอายไปแลวกนคะ

ตวอยางค�าพพากษา

ค�าพพากษาศาลฎกาท5756/2551

พนกงานอยการจงหวดสมทรสงครามโจทก

นายXXXXจ�าเลย

พ.ร.บ.ลขสทธพ.ศ.2537มาตรา4,22

โจทกฟองขอใหลงโทษจ �าเลยตามพระราชบญญตลขสทธ

พ.ศ.2537มาตรา4,6,8,15,27,31,61,70,75,76และให

ผาเชดหนากระเปาสตางคพดพดลมและทคลมผมอาบน�าของกลาง

ทละเมดลขสทธดงกลาวตกเปนของเจาของลขสทธและสงใหจายเงน

คาปรบฐานละเมดลขสทธ กงหนงใหแกผ เสยหายซงเปนเจาของ

ลขสทธจ�าเลยใหการรบสารภาพศาลทรพยสนทางปญญาและการคา

ระหวางประเทศกลางพพากษายกฟอง โจทกอทธรณตอศาลฎกา



28

ศาลฎกาแผนกคดทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ

วนจฉยวามปญหาขอกฎหมายทตองวนจฉยเสยกอนวางานตามฟอง

ยงเปนงานทมลขสทธอย หรอไม เหนวา คดนโจทกบรรยายฟอง

กลาวอางวาผเสยหายเปนเจาของลขสทธในงานทน�าภาพตวการตน

โดราเอมอนมาดดแปลงเปนงานศลปะ ใชประยกตกบวสดสงของ

เครองใชเสอผาเครองนงหมและน �ามาใชประโยชนทางการคาลกษณะ

งานตามฟองจงเขาลกษณะเปนงานศลปประยกตกลาวคอ งานทน�า

เอางานภาพการตนไปใชประโยชนอยางอนนอกเหนอจากการชนชม

ในคณคาของตวงานดงกลาวนน โดยน�าไปใชเพอประโยชนทางการคา

ตามนยามของค�าวา งานศลปประยกต ในมาตรา 4พระราชบญญต

ลขสทธพ.ศ.2537 เมอตามเอกสารทายฟองซงถอเปนสวนหนงของ

ค�าฟองระบไววา งานของผเสยหายมการโฆษณาครงแรกเมอวนท1

ธนวาคม2512ทประเทศญปน

ดงนน เมองานศลปประยกตตามมาตรา 22พระราชบญญต

ลขสทธพ.ศ.2537บญญตไววาลขสทธในงานศลปประยกตใหมอาย

25 ปนบแตไดมการโฆษณาเปนครงแรก เมองานตามฟองมการ

โฆษณางานครงแรกเมอวนท 1 ธนวาคม 2512 งานดงกลาวซงม

อายการคมครองลขสทธ 25 ปนบแตไดมการโฆษณาเปนครงแรก

จงมอายการคมครองอยถงเพยงวนท1ธนวาคม2537ขณะเกดเหต

ตามฟองคดนในวนท 3 สงหาคม 2549 งานทน�าภาพตวการตน

โดราเอมอนมาดดแปลงเปนงานศลปะ ใชประยกตกบวสดสงของ

เครองใชเสอผาเครองนงหมและน�ามาใชประโยชนทางการคาตามฟอง

จงไมมลขสทธอกตอไป การกระท�าของจ�าเลยจงไมอาจเปนความผด

ตามฟองทศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศกลาง

พพากษายกฟองโจทกมานนศาลฎกาแผนกคดทรพยสนทางปญญา

และการคาระหวางประเทศเหนพองดวยในผลกรณไมจ�าตองวนจฉย

ในปญหาขออนตามอทธรณของโจทกตอไปเพราะไมอาจเปลยนแปลงผล

แหงคดไปไดอทธรณของโจทกฟงไมขนพพากษายน

จะเหนวาตวการตนโดเรมอนเปนงานศลปประยกต มอาย

การคมครอง 25ป ซงคมครองถงวนท 1 ธนวาคม 2537 เทานน

ดงนนถามใครโดนข จบลขสทธโดเรมอนกไมตองกลวแลวนะคะ

บอกไปเลยคะวามนหมดอายความคมครองแลวและอางค�าตดสนนของ

ศาลไดเลยคะ

ผเขยนหวงวาทานผอานคงไดรบประโยชนและมความรเพมเตม

มากขนเกยวกบลขสทธนะคะพบกนใหมฉบบหนาสวสดคะ


พ.ร.บ.ลขสทธพ.ศ.2537แกไขปรบปรงครงท2เมอ5ก.พ.2558ค�าพพากษาศาลฎกาท5756/2561

Documents

R&D Newsletter ปีที่ 23 ฉบับที่ 1