-
@rchieflink - jaargang 15 - nr. 3 - juli 2015 1
rchieflink
In Vlaanderen voeren ongeveer 1,2 miljoen vrij-willigers
gemiddeld 5,2 uren vrijwilligerswerkper jaar uit. Dit maakt een
totale jaarlijkse om -zet van 6,24 miljoen uren vrijwilligerswerk.
Ditis ongeveer 1 uur vrijwilligerswerk per Vlaming(volgens een
officiële telling van 2011 zijn er6.251.983 inwoners in het Vlaamse
Gewest).Om uiteenlopende redenen doen steeds meer or-ganisaties een
beroep op vrijwilligers en zijn ooksteeds meer mensen gemotiveerd
om vrijwilli-gerswerk op zich te nemen. Bij het
SteunpuntVrijwilligerswerk van de Vlaamse Overheid zijn70.000
organisaties geregistreerd die met vrij-willigers werken. De Stad
Gent heeft er reedseen lange traditie van vrijwilligerswerking
opzit-ten maar startte sinds 2012 eveneens met
eenvrijwilligersloket. Dit richt zich vooral tot de 55-plussers
onder het motto “Goesting gaat nietmet pensioen”. Het loket stuurt
vrijwilligers nietalleen naar stadsdiensten, zoals het
Stadsar-chief, door, maar ook naar Gentse vzw’s en an-dere
verenigingen.
Het Gentse Stadsarchief werkt sinds de jaren 1990met
vrijwilligers. Toen werden vrijwilligers ondermeer ingezet voor het
uitvoeren van het befaamdeGentse historisch huizenonderzoek. Omdat
hetStadsarchief belang hecht aan haar vrijwilligers,werd in het
voorjaar van 2015 een kleine enquêtegelanceerd om zicht te krijgen
op de drijfveren vande vrijwilligers. De rondvraag werd verspreid
onder45 vrijwilligers die de voorbije jaren in het Stadsar-chief
actief waren en van wie de contactgegevensactueel bleven. Ook
vrijwilligers die intussen hunactiviteiten in het Stadsarchief
hebben stopgezet,werden aangeschreven. We ontvingen liefst 25
ant-woordformulieren, waarvan vijf van ex-vrijwilli-gers. Dit toont
al de hoge betrokkenheid van de
vrijwilligers bij de werking van het Gentse Stadsar-chief, zowel
tijdens als na stopzetting van hun en-gagement. Deze betrokkenheid
wordt ook gedeeld:onze vrijwilligers praten met hun omgeving
overhun ervaringen bij het vrijwilligerswerk in DeZwarte Doos. Zij
zijn dus onze eerstelijnsambassa-deurs! En enthousiasme kan
aanstekelijk werken:sommigen vonden dankzij andere vrijwilligers
deweg naar het Stadsarchief.
De rondvraag toont mooi aan dat binnen het Stads-archief twee
groepen vrijwilligers werkzaam zijn.In eerste instantie zijn er de
anciens – meer dan tienjaar vrijwilligerswerk is geen uitzondering!
– dieniet zelden als bezoeker vertrouwd waren met dewerking van het
Stadsarchief en doorgroeiden naarhet vrijwilligersstatuut. Een
tweede groep wordt ge-vormd door diegenen die recent
vrijwilligerswerkhebben opgenomen. In tegenstelling tot de
eerstegroep kregen deze personen een rondleiding door-heen het
gebouw en werd een intakegesprek afge-nomen. Zij wisten duidelijker
bij de start van hun
Driemaandelijkse nieuwsbrief van de vriendenkring van het
Stadsarchief Gent - jaargang 15 - nummer 3 - juli 2015
Het inventariseren van een reeks foto’s van de Stedelijke
Commissievoor Monumenten en Stadsgezichten
@Stadsarchief Gent + vrijwilligers = één team
Archieflink_juni_2015_Opmaak 1 18/06/15 17:11 Pagina 1
-
2 @rchieflink - jaargang 15 - nr. 3 - juli 2015
betrokkenheid wat het vrijwilligerswerk in hetStadsarchief kon
inhouden. Uit de enquête blijktdat deze inspanningen lonen om het
vrijwilligers -engagement daadwerkelijk op te nemen en (enigetijd)
voort te zetten.
De motieven om als vrijwilliger aan de slag te gaanin het
Stadsarchief lopen parallel bij de meeste vrij-willigers: het einde
van de beroepsloopbaan ener-zijds en interesse in Gent en zijn
geschiedenis an-derzijds. Daarnaast spelen soms ook andere
speci-fieke motivaties een rol, zoals oefening in het lezenvan oud
schrift, genealogische interesse of affiniteitmet een bepaald
archief. Tot slot blijkt nabijheidvan de woonplaats bij De Zwarte
Doos ook een re-latief sterke impact te hebben om
vrijwilligerswerkte verrichten. Voor de meerderheid van de
vrijwil-ligers was de wereld van archiefdiensten voor huneerste
bezoek als vrijwilliger in het Stadsarchief eenonbekend terrein.
Een grotere vertrouwdheid is ermet het uitvoeren van
vrijwilligerswerk: meerderevrijwilligers in het Stadsarchief zijn
ook op andereplaatsen als vrijwilliger actief.
In de enquête werd gepolst naar de ervaringen bijhet uitvoeren
van het vrijwilligerswerk. Over hetalgemeen zijn de meeste
vrijwilligers (redelijk) te-vreden over de werkomstandigheden in
het Stads-archief. Slechts één persoon beoordeelde het
vrij-willigerswerk in het Stadsarchief negatief. Zakendie
gewaardeerd worden, zijn het aparte vrijwilli-gerslokaal, het
koffiehoekje en het scanatelier. Ookde flexibele regeling van de
dagen en uren waaropkan worden gewerkt, wordt door de meesten
geap-precieerd, al zijn er enkelingen die pleiten voor eenstrakker
uurroosterschema zodat er geen overbe-zetting aan de computers of
scanner optreedt. Daar-naast heerst er een goede sfeer onder de
vrijwil-ligers en – door de band genomen – is er ook eengoede
relatie met de personeelsleden. Tot slot blij-ken ook de variatie
in het werk en de omgang met
erfgoedmateriaal vrijwilligers te plezieren, net alsde extra’s,
zoals de mogelijkheid om soms eens eententoonstelling te bezoeken,
of een studiedag of eenreceptie bij te wonen.
Waar kan het beter? Vier aspecten vinden we terugin meerdere
antwoorden. In de eerste plaats wordenvragen gesteld bij de
zichtbaarheid van het werk.In het bijzonder vinden de mensen die de
informa-tie uit de parochieregisters digitaal doorzoekbaarmaken het
jammer dat hun werk te weinig ter ken-nis wordt gebracht van het
brede publiek (in deleeszaal en online). Daarnaast pleiten ook
meerderevrijwilligers voor meer opvolging en feedback
(bij-voorbeeld ook in de vakantieperiodes). Verschillen -de mensen
stellen voor om op een regelmatig tijd- stip (bijvoorbeeld
halfjaarlijks) een bijeenkomst teorganiseren voor alle
vrijwilligers. Tot slot wordthet warme klimaat in het
vrijwilligerslokaal en desoms gebrekkige informaticaondersteuning
als min -der aangenaam ervaren.
De redenen waarom het vrijwilligerswerk wordtstopgezet zijn
veelal extern aan het Stadsarchief: devrijwilliger verhuist, de
familiale omstandighedenwijzigen of gezondheidsredenen nopen ertoe
omhet engagement stop te zetten.
De rondvraag maakt duidelijk dat het Gentse Stads-archief een
evolutie heeft doorgemaakt bij de rekru-tering, het onthaal en de
begeleiding van de vrij-willigers. De vrijwilligerswerking startte
vrij orga-nisch in de jaren 1990 en verloopt nu meer
gestruc-tureerd (onder andere door de intakeprocedure, hetaflijnen
van de taken waarvoor vrijwilligers wordengeëngageerd, de
vrijwilligersafsprakennota, de ver-antwoordelijken voor de
begeleiding van het vrij-willigerswerk, een exitgesprek). Toch zijn
er enkelebe langrijke werkpunten om op termijn door tegroe ien naar
een volwaardig vrijwilligersbeleid. Hetvrijwilligerswerk wordt nog
te vaak als evident enmisschien te uitvoerend beschouwd. Daarnaast
ver-langen de vrijwilligers een betere opvolging vanhun werk, met
op gepaste tijden feedback en infor-matie over het reilen en zeilen
binnen het GentseStadsarchief.
Tot slot een oprecht woord van dank aan alle vrij-willigers,
niet alleen omwille van het invullen vande vragenlijst, maar ook en
vooral voor de bergenwerk die de afgelopen jaren samen werden
verzet.Wij hopen in de toekomst als team verder de inge-slagen weg
te kunnen verderzetten.
Pieter-Jan Lachaert en Tim De DonckerStad Gent, De Zwarte Doos,
Stadsarchief
Het invoeren van de akten van doop, huwelijk en overlijden uitde
parochieregisters in het archiefbeheerssysteem Dulle Griet
Archieflink_juni_2015_Opmaak 1 18/06/15 17:11 Pagina 2
-
@rchieflink - jaargang 15 - nr. 3 - juli 2015 3
Eind 2009 werden de activiteiten van het Stads-laboratorium
stopgezet. Het archief van deze in-stelling is intussen
overgebracht naar het Stads-archief. Als gewezen medewerker van het
Stads-laboratorium heb ik mij als vrijwilliger geënga-geerd om dit
archief te helpen ordenen en be-schrijven. In de taken van het
Stadslaboratoriumstond de controle op de kwaliteit van de
levens-middelen centraal. In deze bijdrage schetsen weeen overzicht
van de geschiedenis van het labo-ratorium.
EEN STEDELIJK LABORATORIUM VOOR GENT
In de loop van de negentiende eeuw nam de weten-schappelijke
kennis sterk toe. De toepassing van descheikunde maakte de
bereiding van voedingsmid-delen op industriële schaal mogelijk.
Omdat ver-valsingen van levensmiddelen hierdoor ook toena-men, werd
naar het einde van de eeuw de behoeftegevoeld om hierop strenger te
gaan toezien. Ant-werpen was in 1875 de eerstestad om een eigen
laborato-rium met controledienst op terichten. Gent bleef niet
achteren besliste in december 1886eveneens een laboratorium
testarten in de lokalen van deIndustriële School aan de Lin-denlei
onder de leiding vanéén van de leerkrachten. Hijwerd voor de
uitvoering vande analyses bijgestaan doortwee scheikundigen.
In 1900 trok de Stad Gent pro-fessor Albert J.J. Van de Veldeaan
als voltijds directeur vanhet Gemeentelijke Chemischen
Bacteriologisch Laborato-rium. Hij maakte werk van deoverbrenging
naar lokalen instadseigendom. Het laborato-rium verhuisde in 1906
naarhet oude woonhuis van dehoofdtuinier van de Jardin Bo-tanique
aan de Baudelohof.
Hoewel in die periode steeds meer bacteriën ont-dekt en
beschreven werden en intussen het verbandtussen de verspreiding van
cholera en de kwaliteitvan het drinkwater bekend was, lag de nadruk
bijde controle en ontledingen van voedingswaren tochvooral op de
scheikundige samenstelling. Verval-singen van melk, bloem, brood en
suiker kregenveel aandacht.
De volgende directeur, vanaf 1932, was brouwerij-ingenieur
Raphaël Baetslé. Hij bouwde het labora-torium verder uit met meer
aandacht voor bacterio-logische onderzoekingen. Hij maakte ook de
plan-nen voor een nieuw laboratorium. Eerst werd ge-dacht aan een
verbouwing, maar er werd toch ge-kozen voor een nieuwbouw in de
onmiddellijkebuurt. In 1954 werd het nieuwe Stadslaboratoriumin
gebruik genomen in één vleugel van het nieuweInstituut voor Hygiëne
in het Baudelopark.
In 1960 werd Baetslé opgevolgd door ingenieurEeckhout. Onder
diens leiding werd het laborato-
Het Stadslaboratorium, vermoedelijk naar aanleiding van de
verhuis naar het Baudelo-hof in 1906, foto Edmond Sacré
(SAG_IC_FT_GF). De man met de baard op de
achtergrond is de directeur, professor Albert Van de Velde.
Het archief van het Gentse Stadslaboratorium
Archieflink_juni_2015_Opmaak 1 18/06/15 17:11 Pagina 3
-
4 @rchieflink - jaargang 15 - nr. 3 - juli 2015
rium een instituut met nationale bekendheid, van-wege zijn
talrijke wetenschappelijke publicaties.Directeur Eeckhout bracht
meer lijn in de stedelijkeeetwarencontrole, met twee beëdigde
ambtenarendie bij hun controle in de verkooppunten een
aantalmetingen en kleine controleproeven uitvoerden. Decontroleurs
brachten ook stalen uit de handel meenaar het laboratorium voor
grondiger scheikundigen bacteriologisch onderzoek. Daarbij werd ook
ge-keken naar diverse toevoegsels in de eetwaren.
Dr. ir. Eric De Maerteleire, ingenieur in de scheikun -de en de
landbouwindustrieën, werd in 1980 delaatste directeur van het
Stadslaboratorium. De klas -sieke scheikundige ontledingen van de
samenstel-ling van voedingswaren werden nog steeds uit-gevoerd om
de basiskwaliteit te bepalen. Extra aan-dacht ging naar het
opsporen van additieven en ver-ontreinigingen, die steeds meer in
levensmiddelen
werden aangetroffen. Omdat contaminanten in lageconcentraties
voorkomen, vergt dergelijk onder-zoek gespecialiseerde apparatuur
en die kwam er.Zo werden toestellen voor gas- en
vloeistofchroma-tografie aangekocht alsook apparaten voor
infra-rood-spectrometrie, elektroforese en atomaire ab-sorptie. Ook
werd geïnvesteerd in nieuwe technie-ken voor bacteriologische
onderzoekingen, geba-seerd op immunologie en vergelijking van
DNA.Het aantal toezichters van de stedelijke eetwaren-controle werd
in 1988 verdubbeld met de komstvan twee dierenartsen die voordien
de eetwaren van
dierlijke oorsprong controleerden vanuit het Stede-lijk
Slachthuis.
Vanuit dezelfde bekommernis die tot de oprichtingvan stedelijke
laboratoria had geleid, richtte de Bel-gische staat in 1890 een
eigen eetwarencontrole-dienst op. Deze instantie deed ook een
beroep opde bestaande laboratoria. In 1900 kreeg het
GentseStadslaboratorium zijn eerste officiële erkenning.De
ministeriële erkenning voor scheikundige enbacteriologische
ontledingen werd regelmatig ver-nieuwd. Ambtenaren van het
Ministerie voor Volks-gezondheid controleerden de goede werking van
delaboratoria. Later werden externe audits uitgevoerddoor BELAC,
het accreditatiebureau van het Minis-terie van Economische Zaken.
Voor het behoud vande accreditatie was een voortdurende
kwaliteitscon-trole op de eigen werkwijzen noodzakelijk. Een
der-gelijk systeem, met minutieuze beschrijving van el -
ke administratieve en analyti-sche procedure, werd daar- voor in
het Stadslaboratoriumopgezet, wat veel extra pa-pierwerk meebracht
en waar-voor overgeschakeld werd opde elektronische verwerkingvan
de gegevens van analysesen klanten.
Tot de klanten van het labora-torium behoorden over de he -le
bestaansperiode, naast deinwoners, de stedelijke
eetwa-reninspectie, diverse anderestadsdiensten en het OCMW,ook
overheidsdiensten als deministeriële inspectiedien-sten. Daarnaast
leverden ookparticulieren van buiten Gent,bedrijven en
consumentenor-ganisaties geregeld monstersaan voor soms zeer
specifiekeontledingen.
Naar het eind van de twintigste eeuw werd de Eu-ropese
regelgeving over levensmiddelen belangrij-ker dan de nationale
wetgeving. In de lidstatenwerden de inspectiediensten hervormd. Dit
proceskwam in België in een stroomversnelling na de di-oxinecrisis
in 1999, met de oprichting van het Fe-deraal Agentschap voor de
Veiligheid van deVoedselketen. Toen na enkele jaren dit FAVV
steedsperformanter optrad, doekten meerdere steden huneigen
controlediensten op en groeide bij het Gentsestadsbestuur de idee
dat een eigen eetwareninspec-
Het Stadslaboratorium, enkele weken voor de definitieve sluiting
op 31 december 2009
Archieflink_juni_2015_Opmaak 1 18/06/15 17:11 Pagina 4
-
@rchieflink - jaargang 15 - nr. 3 - juli 2015 5
tie met een ondersteunend laboratorium stilaanoverbodig werd.
Een poging tot samenwerking methet Provinciaal Centrum voor
Milieuonderzoek, datin diezelfde periode een nieuw laboratorium
kreeg,mislukte zodat de beslissing viel om eind 2009 dewerking van
het Stadslaboratorium definitief stopte zetten. Eind 2007 waren de
vier leden van de ste-delijke eetwarencontrole reeds overgeplaatst
naarde Dienst Milieutoezicht.
HET ARCHIEF VAN HET STADSLABORATORIUM
Het archief bevat, naast briefwisseling met
diverseoverheidsdiensten en klanten-opdrachtgevers, voor -name lijk
de resultaten van de ontledingen die uit-gevoerd werden op allerlei
levensmiddelen, drink-en zwembadwater.
Tot maart 1993, wanneer een digitaal LaboratoriumInformation
Management System (LIMS) in gebruikwerd genomen, werd bij elk
binnenkomend on -derzoeksstaal één ontledingsformulier opgemaaktmet
de gegevens van de aanvrager, de aard van hetmonster en de gewenste
onderzoekingen. Dit for-mulier volgde het monster en keerde
ingevuld terugin de afdeling administratie, waar de gegevens
over-getikt werden op analyseverslagen om naar de aan-vragers te
sturen. De ontledingsformulieren werdenvervolgens bewaard.
Met de invoering van het LIMS veranderde de pro-cedure
ingrijpend. Om anonimiteit en onpartijdig-heid te garanderen,
werden de gegevens over elkstaal, zoals de identiteit van de
aanvrager, in de af-deling administratie in de computer ingevoerd
envertrok het te onderzoeken staal naar de laborantenmet een
volgnummer. De resultaten werden vandan af ook in de computer
ingevoerd en na verifi-catie door afdelingshoofd en directeur, in
de afde-ling administratie op een rapport afgedrukt en
ver-stuurd.
Aanvankelijk werden alle analyseresultaten chro-nologisch
bewaard. Na verloop van tijd kwam ereen opsplitsing volgens de aard
van de monsters ende opdrachtgevers. Zo werd er onderscheid
ge-maakt tussen de dienstopdrachten (ontledingenvoor andere
stadsdiensten zoals de sportdienst ofhet stedelijk onderwijs)
opdrachten tegen betaling(van particulieren en bedrijven),
kosteloze ontle-dingen (voor inwoners van de stad) en de ontle
-ding en op vraag van de stedelijke eetwareninspec-tie.
Naast de reeksen ontledingsresultaten is de docu-
mentatie van het kwaliteitsbewakingssysteem,voor werp van de
audits door de accrediteurs vanBELAC, gearchiveerd. Elke handeling
en procedurediende nauwkeurig beschreven te worden en elkewijziging
aan een procedure goed gedocumenteerd.Dit gold zowel voor de
administratieve verwerkingvan stalen als voor de werkwijze bij elke
ontleding.Ook de controle van de goede werking van elk toe-stel,
diende in documenten vastgelegd te worden.Van de
controle-activiteiten van de stedelijke eet-wareninspectie zijn de
controleverslagen en debriefwisseling bewaard, naast de
processen-verbaaldie tegen overtreders werden opgesteld.
Een bijzonder onderdeel in het archief vormen debouwplannen en
ontwerpen voor het Instituut voorHygiëne dat in 1954 in gebruik
werd genomen. Hetbevat ook ontwerpen van gevelversieringen, die
uit-eindelijk niet werden uitgevoerd.
Door de niet altijd optimale bewaaromstandighe-den in een kelder
aan de Baudelokaai waren som-mige mappen door vocht zodanig
beschadigd datze niet meer te redden waren. Hoe het komt datsommige
zeer oude stukken (uit de periode 1886-1914) wél zijn bewaard
terwijl andere, uit meer re-cente periodes zoals het interbellum,
niet werdenteruggevonden, is niet meer te achterhalen.
Hugo BudtsStad Gent, De Zwarte Doos, Stadsarchief
Vrijwilliger
Analyse van vanilleroomijs uitgevoerd door het Stadslaboratorium
op vraag van de Eetwareninspectie in
1998 (SAG_MA_LABO_2010)
Archieflink_juni_2015_Opmaak 1 18/06/15 17:11 Pagina 5
-
6 @rchieflink - jaargang 15 - nr. 3 - juli 2015
Het (laten) uitvoeren van openbare werken iseen belangrijke taak
van een lokaal bestuur. Datis voor het Gentse stadsbestuur niet
anders.Sommige werken worden door de eigen dienstenuitgevoerd, maar
voor andere, vooral grote of ge-specialiseerde werken wordt vaak
een beroep ge-daan op externe aannemers. Voor de aanbe-steding van
die werken moet de Stad – zoals elkeoverheid – bepaalde procedures
volgen. Die moe-ten de vrije mededinging en de gelijke kansenvan
alle geïnteresseerde partijen garanderen. DeStad kan dan zo kiezen
voor de meest voordeligeofferte.
In de negentiende en twintigste eeuw werden open-bare werken
aanbesteed via twee verschillende pro-cedures: een openbare
aanbesteding of een beperkte
aanbesteding. Die hebben aanleiding gegeven tot decreatie van
twee subreeksen binnen de (sub)reeksG94 van het Modern Archief van
de Stad Gent. Bijeen openbare aanbesteding, die vaak een grootwerk
omvatte, werd een lastenkohier gedrukt enbekendgemaakt, onder meer
via kranten en aan-plakbrieven. Aannemers konden dan hierop
in-schrijven. Die lastenkohieren werden samen metandere
archiefstukken gebundeld in de openbareaanbestedingsdossiers, die
subreeks G942 vormen.Bij een beperkte aanbesteding schreef de Stad
zelfeen aantal aannemers aan om prijs te vragen. Aan-nemers konden
op verzoek worden opgenomen inde lijst van aan te schrijven
ondernemingen. De be-perkte aanbestedingdossiers vormen
subreeksG943. Het uitschrijven van een aanbesteding en hetgunnen
van de opdracht behoorde tot de bevoegd-heden van de gemeenteraad.
De administratieve op-volging van de dossiers gebeurde door het
5de
Bureel (Openbare Werken), dat dan ook de archief-vormende
instantie was.
BEPERKTE AANBESTEDINGEN
De reeks beperkte aanbestedingen (MA_G943)loopt van 1887 tot
1934 en werd onlangs ontsloten.De aanbestede werken hebben onder
meer betrek-king op het onderhoud van wegen en stadsgebou-wen
(waaronder schoolgebouwen), de mestpacht ofreinigingsdienst, de
brandweer en de organisatievan verkiezingen en feestelijkheden.
Voor Gent, datzich in die periode het vuil Venetië van het
noordenmocht noemen, was het onderhoud en gaandewegook het dempen
van waterlopen een belangrijkeopdracht. Als havenstad investeerde
Gent evenzeerin de inrichting van de haven, die zich in die
peri-ode sterk uitbreidde. De dossiers bevatten eveneenspetities
van buurtbewoners. Zo liet de Stad op vraagvan de buurt een
spoelboot plaatsen aan de Dam-poortbrug (1898), waardoor de vrouwen
veiligerhun was konden doen dan vanop de glibberige
stei-gerbalken.
Flink wat stadsgeld ging naar het operagebouw,toen bekend als de
Grote of Franse Schouwburg (leGrand Théâtre). Vanaf 1899 kwam daar
de zorgvoor de Koninklijke Nederlandse Schouwburg bij,waarvan de
dossiers ironisch genoeg lange tijd een-talig Frans bleven, ook na
de geleidelijke verneder-landsing van de stedelijke administratie.
De Stad
Stad zoekt aannemer: aanbestedingen van openbarewerken in Gent
(1866-1963)
Voorstel van het bedrijf J. Ricard & Cie voor het tot
standbrengen van een vuurgloed rond het Belfort tijdens de
feeste-lijkheden van 1913 (SAG_MA_94_2_1274_annex)
Archieflink_juni_2015_Opmaak 1 18/06/15 17:11 Pagina 6
-
@rchieflink - jaargang 15 - nr. 3 - juli 2015 7
nam eveneens de onderhoudswerken in de Hoge-school
(Universiteit) en de Kruidtuin (Plantentuin)voor haar rekening. Die
laatste bevond zich aanvan-kelijk in het Baudelohof (het huidige
Baudelopark).De verhuizing naar de huidige locatie in de
KarelLodewijk Ledeganckstraat, aan de rand van het Ci-tadelpark,
werd in 1903 afgerond. In diezelfde pe-riode verhuisde de
stedelijke politiegevangenis vande Mammelokker aan de Botermarkt
naar ’t Rolle-ken, het sinds 1863 gesloten vondelingentehuis aande
Oude Schaapmarkt.
Dossiers in verband met het onderhoud van de ste-delijke
zwembaden zijn eveneens bewaard. Naastde nog bestaande zwembaden
Van Eyck en Stroponderhield de Stad ook de nu verdwenen zwem-kommen
Tolhuis en Overzet. Dit eerste openlucht-zwembad in Gent, gelegen
aan de nu verdwenenoverzet bij het eiland Malem, werd in 1855
opge-richt door de legendarische volksfiguur ConstantPruuke
Dossche. In de aanbestedingsdossiers komtten slotte ook de zorg
voor doden vaak aan bod methet onderhoud van de Wester- en de
Zuiderbegraaf-plaats en het maken van doodskisten voor
onver-mogende overledenen.
OPENBARE AANBESTEDINGEN
De Stad gaf niet alleen opdrachten voor (ver)bouw-werken, maar
ook voor zeer veel afbraakwerken. Inde jaren 1880 werd het
stadsdeel tussen de Zuid enhet historische centrum volledig
‘gesaneerd’ in hetkader van het Zollikofer-De Vigneplan. In de
aan-loop naar de Wereldtentoonstelling van 1913 gin-gen ook in het
stadscentrum zelf hele bouwblokkenop de schop voor de aanleg van
nieuwe straten enpleinen en herenhuizen voor de burgerij. Van
ver-vangende en betere behuizing voor de uit de belui-ken en
arbeiderswijken verdreven bewoners wastoen geen sprake. Aannemers
werden door de Stadbetaald voor de afbraakwerken en ze verdienden
ophun beurt geld met de verkoop of de recyclage vande
afbraakmaterialen. Daarnaast schreef de Stad re-gelmatig
aanbestedingen uit voor de overname vanoude materialen,
gerecupereerd door de stadsdien-sten.
De dossiers van die grote bouw- en afbraakwerkendie via openbare
aanbesteding werden gegund, zijnondergebracht in subreeks G942 van
het ModernArchief. In samenwerking met de vrijwilligers Su-zanne
Vanderveken en Edmond Van Moeffaert wer-den de dossiers 573 tot
1800 opnieuw verpakt inzuurvrije dozen en geschoond. De nummers
573tot 800 werden beschreven in het digitale archief-
beheersysteem Dulle Griet. De nummers 801 tot1800 werden eerder
ontsloten door Albert Brysse.De alfabetisch op straatnaam of
onderwerp geor-dende lijst is voorlopig enkel in de leeszaal te
raad-plegen. De lastenkohieren zelf, die de periode1866-1963
beslaan, werden toen chronologisch ge-ordend en gebundeld per
vijftig, waarbij elke bun-del een oplopend volgnummer binnen de
reeks G(4334-4393) kreeg.
De dossiers bevatten naast de administratieve stuk-ken vaak
bouwtekeningen, plannen, kaarten, ont-werpen, bro chu res en stalen
van materialen. Insommige, vooral oudere dossiers zijn ook
kranten-artikelen en processen-verbaal van de toeziendeambtenaar of
soms van de politie toegevoegd. Dezedocumenten bieden geregeld een
blik op de petitehistoire achter de dossiers. De ene keer gaat het
omeen grappig verhaal, de andere keer om een intriest.Zo bevat
dossier 1142 met betrekking tot het uit-graven van het vijfde
binnendok (1908) een deel-dossier over de verdwijning van een
kraanmachi-nist als gevolg van een grondverschuiving. Wegensde
oplopende kosten werd de zoektocht naar devermiste man uiteindelijk
gestaakt, waardoor deweduwe een probleem had om het
verzekeringsgeldte innen. Bij de restauratie van het Belfort in
1911(dossier nummer 1274) werd vastgesteld dat eenbliksemafleider
op het Belfort verbonden was met
Lastenkohier 1142 met betrekking tot het bouwen van eenkaaimuur
en het graven van het vijfde binnendok langs de
nieuwe zeevaartinrichtingen, 1908 (SAG_MA_94_2_1174)
Archieflink_juni_2015_Opmaak 1 18/06/15 17:11 Pagina 7
-
1 Stadsarchief Gent + vrijwilligers = één team
3 Het archief van het Gentse Stadslaboratorium
6 Stad zoekt aannemer: aanbestedingen van openbare werken in
Gent (1866-1963)
Colofon
@rchieflink is de driemaandelijkse nieuws brief van‘t Archief.
Gent on Files (GOF), de vriendenkring van hetStads archief van
Gent
Het abonnement is begrepen in de lid maat schaps bij dragevan de
vzw: 18 euro individuele leden, 20 euro gezin, 30euro steunende
leden en 250 euro ereleden. Een los nummer kost 5
euro.Rekeningnummer: IBAN: BE31 0003 2520 7755 BIC: BPOTBEB1
Contactgegevens GOFDe Zwarte Doos, Stadsarchief Dulle-Grietlaan
12, 9050 Gentbrugge Tel. (09) 266 57 60 E-mail:
[email protected] Web: www.gentonfiles.be
Coördinatie en eindredactieGuy Dupont, Pieter-Jan Lachaert,
Marie Christine Laleman, Valérie Meillander, Piet Veldeman
Foto’s en illustratiesStorm Calle, Patrick Henry
Ontwerp logoErika Vanderstockt
Verantwoordelijke uitgeverPiet Veldeman, Ooistraat 10, 9041
Oostakker
VormgevingCandace Verbeke
DrukNV Drukkerij Verbeke, Gent
ISSN - nummer: 1376-2966
Inhoud
de kabel van de lift en dat waterinsijpeling in de
elektrischeinstallatie dreigde. De opzichter van de werken
geraakteslaags met een arbeider en burgemeester Emile Braun
wondzich behoorlijk op over de vertraging die de werken hier-door
opliepen.
De aanbestedingsdossiers van openbare werken werdenmeermaals
verhuisd en enkele dossiers werden duidelijkherhaaldelijk ter
raadpleging uitgehaald. De aanwezige dos-siers bevinden zich echter
in redelijk goede staat. Op ter-mijn is een grondiger aanpak van de
26 lopende meterarchief en eventueel een digitalisering wenselijk.
De inhoudvan beide reeksen (G942 en G943) geeft een goed idee vande
stedenbouwkundige evolutie van de stad en van de groteen kleine
projecten die hiermee gepaard gingen. De hel-pende handen van
vrijwilligers zullen hierbij meer dan wel-kom zijn!
Jan de SmedtStad Gent, De Zwarte Doos, Stadsarchief
Aanplakbrief van een openbare aanbesteding inzake
herstellingswerkenaan het Belfort, 1870 (SAG_MA_F_81)
Archieflink_juni_2015_Opmaak 1 18/06/15 17:11 Pagina 8
