Pedološka klasifikacija tala u Hrvatskoj:

RAZDJELI:

I. AUTOMORFNA TLA – vlaženje tla samo oborinama, nema stagniranja vode i

glejnih procesa (tzv. oglejavanja)

II. HIDROMORFNA TLA – tla su povremeno ili trajno prekomjerno vlažena, bilo zbog

slabe propusnosti slojeva, bilo podzemnim vodama dolazi do redukcije spojeva

željeza, mangana, sumpora, praćene mijenjanjem boje istih

III. HALOMORFNA TLA – tla koja se formiraju pod utjecajem lako topivih soli (naročito

natrija)

Podjela razdjela na TIPOVE:

I Tipovi AUTOMORFIH tala:

1) Kamenjar (litosol): profil (A)-R, plitko tlo na stijenama, vrlo male plodnosti

2) Sirozem (regosol): profil (A)-C, slično kao i 1), ali na finijem matičnom supstratu

3) Eolski pijesak (arenosol): profil (A)-C, tzv “živi pijesci”, potrebno spriječiti eolsku

eroziju

4) Rendzine: profil Amo-AC-C-R, karakteristične na matičnim supstratima s >10%

CaCO3, dobre strukture A horizonta, visoke poroznosti, jake dreniranosti, ali i

slabe vododrživosti

5) Humusno-silikatno tlo (ranker): A-R ili A-C-R, na silikatnim supstratima, na

strmim nagibima, s dosta skeleta

6) Vapnenačko-dolomitna crnica (kalcimelanosol): Amo-R, na matičnim supstratima

s >98% CaCO3 i dosta skeleta

7) Smonica (vertisol): Amo-AC-C, karakterizirana s >30% gline, pretežito

montmorilonita, s izraženim procesima bubrenja/skupljanja koji stvaraju duboke

pukotine u koje se onda ispiru čestice s površine (“argilo-pedoturbacija”)

8) Černozem: Amo-AC-C, tlo aridne i semiaridne klime, stepa i prerija, dubokog

humusnog horizonta (Amo) stabilne strukture

9) Eutrično smeđe tlo (eutrični kambisol): A-(B)v-R ili A-(B)v-C-R, tlo semihumidne

klime i neutralno-bazičnog matičnog supstrata (prapor, sedimenti, eruptivi), s

dosta ilovače, prevladavajućim procesom argilosinteze i nastajanjem iluvijalnog

B sloja s više gline

10)Distrično smeđe tlo (distrični kambisol): A-(B)-C-R ili A-(B)-R, kiseliji mat.

supstrat nego 9), dominantan proces braunizacije (akumulacija oksida željeza) –

problemi sa zakišeljavanjem tla i mobilizacije aluminij-iona

Podjela razdjela na TIPOVE:

I Tipovi AUTOMORFIH tala (nastavak):

11)Smeđe tlo na vapnencu i dolomitu (kalcikambisol): Amo-(B)rz-R, nastaje isključivo

na tvrdim i čistim vapnencima i dolomitima s <1% nerastvorivih ostataka, dosta

plitko i stjenovito do 1000 godina za 1 cm tla

12)Crvenica (terra rossa): Amo-(B)rz-R ili Aoh-(B)rz-R, za razliku od 11), dublje, manje

stjenovito i s izraženim procesom rubifikacije (dehidratacija i kristalizacija oksida

željeza – hematita)

13)Lesivirano tlo (luvisol): A-E-B-C, karakteristično ispiranje čestica gline iz

eluvijalnog (E) horizonta u iluvijalni (B) horizont, mat. supstrat ilovaste teksture

14)Podzol: O-A-E-Bh-Bfe-C, kremeno-silikatni mat. supstr. pjeskovite teksture, tlo

hladnih i vlažnih regija, kiselost površinskih slojeva (O i A) uzrokuje destrukciju

Al-Si jezgri i ispiranje iz E horizonta Fe, Al i humusa u B horizont, što ostavlja E

horizont pepeljaste boje (pepeo na ruski: podzol)

15)Smeđe podzolasto tlo (brunipodzol): O-A/E-Bh-C, slični procesi kao i 14)

Rendzina na dolomitu Rendzina na moreni

Crnica na vapnencu

Černozemi

Eutrično smeđe tlo

Distrično smeđe tlo

Crvenica

Lesivirano tlo

Podzol

II Tipovi HIDROMORFNIH tala:

16)Pseudoglej: A-Ig-IIg-C i A-Eg-Bg-C, nastaje pod utjecajem smjene suhog i vlažnog

razdoblja na ravnim i blago nagnutim terenima, što uvjetuje smjenu redukcijsko-

oksidacijskih procesa i mramorirani izgled profila (sivo-reducirano se smjenjuje s

crvenim-oksidiranim mineralima), kao i konkrecije željeza i mangana. Tla slabije

strukture

17)Recentno aluvijalno tlo (recentni riječni nanos, fluvisol): (A)-I-II

18)Fluvijativno livadsko tlo (humofluvisol, semiglej): x-x-x-G, praktično sva tla s C

supstratom s podzemnom vodom ispod 1 m dubine

19)Pseudoglej-glejno tlo: A-Eg-Bg-G, pseudooglejavanje i hipooglejavanje

20)Ritska crnica (molični humoglej): Aa-Gso, najniže riječne terase, mat. supstr. je

ilovasto-glinasti riječni nanos (slabo propusna tla), podzemna voda povremeno

vlaži čak do površine (što pogoduje akumulaciji humusa u A horizontu)

21)Močvarno glejno tlo (epiglej): A-Gso-Gr, tlo pod utjecajem poplavnih voda (epi-

starogrčki iznad)

22)Močvarno glejno tlo (hipoglej): A-Gso-Gr ili A/T-Gso-Gr, (hipo- starogrčki ispod)

vezan za reljefske depresije gdje je visoka podzemna voda (iznad 80 cm dubine)

malog kolebanja (Gr horizont se podudara sa zonom stalne stagnacije vode), T

označava treset

23)Amfiglej: Aa-G-C-G ili Aa-G-G, kombinacija djelovanja poplavnih i podzemnih voda

Pseudoglej obronačni Pseudoglej ravničarski

Semiglej

Hipoglej

III tipovi HALOMORFNIH tala:

24)Solončak: Asa-G ili Asa-C-G, akutno zaslanjeno tlo, na površini se javlja pokorica

od kristala soli (zaslanjena voda iz dubine isparava i ostavlja sol na površini),

karakteristična halofitna vegetacija. Privođenje kulturi jako zahtijevno (melioracija

tla koja sprječava povišenje zaslanjene podzemne vode i omogućuje evakuaciju

ispranih soli, ispiranje soli neslanom vodom, kemo-melioracija zamjenom Na+ s

Ca2+ ionom (gips: CaSO4x2H2O, sumporna kiselina)

25)Solonec: A/E-Btna-C, visoka koncentracija Na, eluvijalno-iluvijalni procesi (iz A/E u

Btna horizont), najčešće pod utjecajem podzemne vode s visokom Na

koncentracijom, karakteristična stubasta struktura nastala pod utjecajem Na-iona

na peptizaciju, bubrenje i kontrakciju gline akumulirane u B horizontu, koji može

imati i pH=10

Solončak Solonec

Organogene

crnice i rendzine

Organomineralne i

posmeđene crnice i

rendzine

Smeđa tla na

vapnencima i

dolomitima

Lesivirana tla

dekarbonizacija

i humizacija

dekarbonizacija i

argiloakumulacija

ispiranje baza i

gline

O O O

R

A A A A

E(B)

B

O – organski horizont

A – akumulativni humusni horizont

E – eluvijalni horizont iz kog se ispire glina, humus, seskvioksidi

(B) – kambični horizont, u kome se akumulira nerastvorivi ostatak vapnenca i dolomita

B – iluvijalni, argiluvični horizont u kom se akumulira glina iz gornjeg horizonta

C – rastresiti matični supstrat

R – čvrsti matični supstrat

Humusne

komponente Huminske tvari

Topivo

Netopivo:

Humini

NaOH

HCl

Ne taloži se:

Fulvokiseline

Taloži se:

Huminske kiseline

NetopivoTopivo:

Himelatomelanska

kiselina

Topive:

Smeđe

huminske

kiseline

NaOH + NaCl

Netopive:

Sive

Huminske

kiseline

Etanol

Shematski prikaz odnosa između pH i pedogenetskih procesa i dostupnosti hraniva

(širina trake odaje intenzitet procesa i pristupačnosti hraniva)

Shematski prikaz odnosa između pH i pedogenetskih procesa i dostupnosti hraniva

(širina trake odaje intenzitet procesa i pristupačnosti hraniva)

Lucerna

Ječam

Šećerna repa

Crvena djetelina

Raž

Lupina (vučji bob)

Repica

Zob

Krumpir

Pšenica

Grašak