Rayco Sánchez

Futbola, iraultza eta gizarte aldaketa

Rayco Sánchez

Futbola, iraultza eta gizarte aldaketa

Argitaletxea: TaupakaEgilea: Rayco SánchezAzala eta Maketazioa: Dacil SánchezZuzenketak: Maider GatazkaPrologoa: Beñat ZarrabeitiaIrudi guztiak Creative Commons Lizentziapean daude.

Creative Commons Lizentziapean argitaratua.Aitortu: Edukien iturriak aipatzera derrigortzen du.Partekatu Berdin: Edukien jatorrizko lizentzia berdinarekin erabiltzea derrigortzen du.

ESKER MILA…Opio Errebeldea errealitate bat izateko lagundu nauzuen guzti hoiei: Argia, Herrikolore, Harrobia saioa, Taupaka, Geuria.info, Sanjoburuz, Biba, Arkaitz, Naiara, Axier, Jon Torner, Lander Arbelaitz, Cristinoto, Ulises, Urruti, Eba Fe­rreira, Urko Vera, Eneko Romo, Zur, Ama, Aita, Aitortxu, Ibon Apache, Fakun, Anabela, Manu Cullen, Santi Bereciartua, Agustín, Javi Zubillaga, Lucas, Alan, Beñat Zarrabeitia, Dacilita, Gorka Chamber, Josu Bergara… era anonimo batean, mundo justu bategatik borrokatzen duzuen guzti hoiei, ametsak egi bihurtzera ausartzen zaretenoi.

7

OPIO ERREBELDEA

6

No existe ningún deporte que genere mayor número de noticias, conversacio­nes o tertulias que el fútbol. Muchas veces lo hace desde la irracionalidad, en otros desde la demagogia y en la mayoría desde la disparidad de opiniones. No son pocos los estereotipos o tópicos que emanan del mismo, algunos tan manidos o casposos como esos que dicen aquello de que “el fútbol es así” o “es un deporte de hombres”.

Es parte de un juego fascinante, con tantas historias como relaciones son la sociología, la política y la cultura popular. Porque muy por encima de las de­sorbitadas cantidades que se pagan por parte de clubes convertidas en trans­nacionales futbolísticas, sueldos astronómicos, relaciones interesadas entre agentes y periodistas, lobbies directivos o la corrupción estructural detectada en los grandes organismos internacionales, están las y los aficionados. Y, en muchos casos, los futbolistas, con sus historias particulares.

Hay quien dice que el fútbol es el “opio del pueblo”, desplazándolo intelec­tualmente a un escalón inferior, clasista incluso, a quienes nos gusta el fút­bol. Una lectura tan simplista que choca con la propia realidad, despreciando los sueños y pasiones más de Galeano, Gabo, Fontanarrosa, Camus, Pasoli­ni, Benedetti, Sartre, Priestley, Vázquez Montalbán o Kirmen Uribe. Letras y música, la que le han puesto Bob Marley, Manu Chao, Kasabian, Oasis, Amy MacDonald, Quique González, el Gol de Mendieta y Los Planetas o en Euskal Herria amigos como Josu Bergara y Norte Apache.

Una de las escenas de la maravillosa, desgarradora e inquetante “El secreto de sus ojos” de Campanella, quizá una de las mejores películas de los últimos años, nos deleita con una revelación en la búsqueda del asesino de la trama: “El tipo puede cambiar de todo, de cara, de casa, de novia, de familia, de reli­gión, de dios, pero hay una cosa que no puede cambiar: de pasión”. Sí, porque

PRÓLOGO:Por Beñat Zarrabeitia

el fútbol tiene un punto absolutamente irracional en la pasión, que surge en muchos casos por la vinculación emocional a un club, en la mayoría de las veces, derivada de una relación afectiva.

La liturgia de acudir al campo con un familiar, el compartir ese trayecto, esas rutinas dominicales, el mismo metro, el mismo bus, las mismas caras, las mismas paradas en la tienda cercana al estadio, hablamos de momentos de absoluta complicidad. Así llega el primer partido, el primer gol y los abrazos con padre, abuelo, madre, hermana, hijo, hija, nieto o nieta. La camiseta, la bufanda, la colección de cromos, las fotos con los jugadores, todo es parte de un proceso natural, una especie de bautismo tribal. La llama de una pasión irracional que se extiende con el tiempo y va incorporando nuevos actores y matices importantes a la hora de entenderlo.

Sin embargo, el tiempo y el entorno marcan. Al igual que con el fútbol, la conciencia política, muchas veces, también se activa en casa, al igual que la pasión por la música, la literatura o las artes escénicas. En otros casos, la ar­quitectura ideológica se construye de forma autodidacta, mediante vivencias, experiencias en el entorno de las amistades y el propio convencimiento. Y en la vida, no hay prácticamente ningún ámbito que se escape de la sociopolíti­ca. Algo tan masivo como el fútbol, menos aún.

Y es que lo que denominan como “el opio del pueblo” puede ser una extraor­dinaria herramienta pedagógica para explicar numerosas realidades históri­cas. Recuerdo la primera colección de cromos que hice, fue la del Mundial de 1990, en el mismo una serie de datos llamaban mi atención. Por ejemplo, la alta cantidad de apellidos vascos que tenían las selecciones argentina y uru­guaya. Buena manera de acercarse a una realidad propia, la de la emigración y exilio de miles de vascos durante el siglo XX. Es un ejemplo, como el esco­cés e inglés, dos naciones que pertenecen al Reino Unido sin ser ninguna de ellas un Estado. En aquella colección aparecían las selecciones de la Unión Soviética o Yugoslavia.

Pocos meses más tarde, estalló el conflicto de los Balcanes y un servidor sabía que Prosinecki era croata, Kodro bosnio, Pancev macedonio, Mijatovic mon­tenegrino, Stojkovic serbio y Katanec esloveno. Una sencilla forma de com­prender a mis ocho años que existían nuevos países en el mundo en el medio de una guerra que destrozó el corazón de Europa en medio de la indiferencia general. Geopolítica en estado puro, nexo de unión para entender el mundo.

9

OPIO ERREBELDEA

8

La lista de lugares del mundo se ampliaba en mi cabeza sin parar, capitales, ciudades o gentilicios que ganaban espacio en mi cabeza. A la par que el des­pertar de mi mente me hacía devorar, en los inicios de internet, informacio­nes que hablaban de la relación entre el Old Firm y el conflicto irlandés, al tiempo se firmaban los Acuerdos de Viernes Santo en Stormont. Todo en el mismo año en el que Francia ganó el Mundial con un equipo multicultural.

La ikurriña que sacaron Iribar y Kortabarria en Atotxa es una imagen icónica de un tiempo histórico en Euskal Herria, imposible de entender sin conocer el contexto social, político y cultural de nuestro país desde finales de los se­senta hasta principios de los ochenta. Las imágenes de los márgenes de la Ría llenos de gente esperando la Gabarra tampoco se pueden comprender sin hablar de crisis, paro, reconversión industrial, los años del plomo, Guerra Su­cia, la entrada masiva de la droga, el plan ZEN, el crudo retrato de “El Pico” de Eloy de la Iglesia o la devastación provocada por las inundaciones de 1983. La celebración de la Gabarra es el grito emocionado de un pueblo necesitado de buenas noticias que celebrar conjuntamente. Pasión y adhesión colectiva, dos de los elementos imprescindibles para entender el fenómeno de masas que supone el fútbol.

Dos porterías y un balón, no hace falta más, un juego que llega a todos los rin­cones del mundo, incluso a los más desfavorecidos. En Villa Fiorito emergió Maradona, Tévez creció en Fuerte Apache antes de convertirse en el jugador de la gente, Guidetti describe a Kibera, la segunda mayor barriada pobre de África como “el mejor lugar del mundo”, mientras que Henok Goitom o Zlatan Ibrahimovic crecieron en Rosengard, la cara B de la comodidad del modelo escandinavo. En el caso de Zlatan, se inició en el Balkan, equipo de la comu­nidad de la antigua Yugoslavia en Suecia, en una época en la que para sus impulsores, las imágenes de la guerra y el alcohol tenían mucha más fuerza que el fútbol.

Merece la pena acercarse a la realidad sociopolítica que acompaña a muchos clubes y jugadores, parte intrínseca de la cultura popular de muchos lugares, desde Bilbo hasta el barrio de Sankt Pauli, pasando por La Boca, el Palesti­no de Chile, el paraíso de Parkhead o la grada de Vallecas. Saber de legados como el del Vasco Langara en San Lorenzo de Almagro, tener consciencia de que el odio acérrimo que se profesaron Margareth Thatcher y Brian Clough ­ mucho más que los inquilinos del banquillo del City Ground o la residencia del número 10 de Downing Street­ era de clase. Hay más, la autogestión de la Democracia Corinthiana de Sócrates o Walter Casagrande en los estertores

de la dictadura brasileña en un momento de esplendor artístico de la cultura popular marcó una época, el beso de Abby Wambach y su mujer tras la final del Mundial de 2015 rompió muchas barreras de invisibilidad en EEUU o que nadie como Pep Guardiola ha dotado de una dimensión internacional a las demandas independentistas del pueblo catalán. Escenarios de reivindica­ción, lúdica y pasión.

No se trata de maquillar ni negar la cara más infame del fútbol, conservadora, retrógrada, patriarcal, violenta o clientelista en muchas ocasiones. Eso está ahí, se trata de entender que lo que algunos buscan como un opio adormece­dor, se puede convertir en un elemento de la cultura popular con elementos transformadores. Con historias, vivencias y protagonistas que ayudan a ci­mentar la idea de que otro mundo es posible. Así son las que aparecen en este libro ¡que lo disfrutéis!

11

“El fútbol es el primer deporte del mundo, es el deporte más atractivo para todos los continentes. Si yo tuviera que decir porqué sucede eso, es porque no siempre ganan los poderosos”MARCELO BIELSA

“Football without fans is nothing”JOCK STEIN

“Mucha gente pequeña,En lugares pequeños,Haciendo cosas pequeñas,Pueden cambiar el mundo”EDUARDO GALEANO

“

12Marx St. Pauliko

Bazkidea

14Israel antifa

AURKIBIDEA

16Mitxoleta

Berdea

18The American

Dream

20¡Viva

la revolución!

22Nor da

Joey Barton?

24Neskak,

ala inork ez!

26Troyako Azeria

28Gutako bat

30Mr. X

32Superman

Beltza

34Istanbuleko

Linterna Berdea

36Errefuxiatuen

hamaikako

40Zu gara gu

42K.O.­ra

iritsi arte

44Iñigo Cabacas Hills­brough­ko 97. ena

46Ipar Izarra

48Ombold, futbola

nire etxea da

50Olentzero

Eskoziarra

52Yuwa-ko

“Loto Loreak”

54Beharrezko

12. jokalarioa

56Football Aganist

Cancer

58Vicky Vikingoa “kakati” bat da

60Gabarra bat baino

askoz gehiago

62Aho bete hortz

64Zure futbol talde herrikoia sortu

66Kurdistango

urrezko baloia

68The Green Ibiza

70Killing in the

name of

72Betidanik izan na­hiz gaiztoen zalea

76Empecemos

por la Z

78Futbol

de pizarra

80Pichichi, militante

y separatista

82Milloranario

por un día

84Luchando

contra el olvido

86Los X mandamien­tos del Bielsismo

90Un Huracán por

la educación

92Abuelas

con lepra

94Mi premio sois

vosotros/as

96Juanito Laguna

15

OPIO ERREBELDEA

14

“Sieistdas Opium des Volkes”: Eliza herriaren opioa da. Karl Marxen esaldi fama­tua ez da denboran atzean gelditu, ezta “Mainstream”­aren ahanzturan galdu ere.

Bizardun zirikatzaileak ez zekiena zen, mende bat geroago eliza petroliodun aberatsen entretenimendu berriak ordezkatuko zuela. Galtzontzilotan pilota baten atzetik korrika egiten duten 22 pilula narkotikoak, historian zehar, es­kumatar boteretsuen “ogia eta zirkoa” izan dira.

Francoren garaian, Real Madrid eredu zentralista zuelarik, futbola erregimen totalitaristaren mendean zegoen. Obedientzia, jazarpena eta diziplina milita­rra bihurtu ziren kirol erregearen filosofia, “Patxitarren” propaganda kutsaga­rria era errazean hedatzen. Garai haietan hasi zen, oraindik dirauen koadri­len arteko kezkarik nagusiena: Zer egin du gure taldeak? Ikusi zenuen? Garai latz horietan gertatzen ari zenari amen esanez.

Gauza antzekoa gertatu zen 1978an Argentinan jokatutako mundialean. Desa­gerpenak, torturak, Maiatzaren Plazako Amek buruan zapia eta ukabilean es­perantza estutzen zituzten momentu haietan, kirol munduaren jairik handie­na ospatzen ari zen. Mundua porterietako sareen, zuloen artetik begira, soilik pilotaren mugimendu hipnotikoa ikus zitekeen. Finalean, (Argentina garai­le atera zen) kartzelan jipoituak izaten ari zirenek, Monumental Estadioko golen oihuak entzun zitzaketen metro eskasetara, odola kolore orlegiarekin estali zuten.

Egun, formatu berriarekin, futbola astelehenetik igandera dugu 24/7 forma­tuan. Horrez gain, antzina gertatzen ez zen bezala, zure taldearen partidak jarraitzeko, telebista kate pribatuak alokatzera behartzen zaitu zeure droga grinak. Eskerrak “piratok” irtenbide errazak abordatzen ditugun.

MARX ST. PAULIKO BAZKIDEA

Beraz, futbola opioa... bai, bada, baina gure opio­eredua aldarrikatu nahi dugu, ERREBELDEA, gizarte eragintzailea, salatzailea, izorratzailea, politika eta he­rriaren oihartzuna izan behar dena. Hortaz, ziur nago, Marx laguna, XX. men­dean jaio izan balitz, Hamburgoko Sankt Pauli futbol taldeko jarraitzaile Pun­kia izango zela.

Opio Errebeldean, gure futbol eredu hauen inguruan egingo dugu berba, hango eta hemengo bitxikeriak, atzoko eta gaurko anekdotak, futbolari zirikatzaileak...

Zerbait gehiago bilatzen dugulako, harmailak kaleko bozgorailu izan behar direlako.

17

OPIO ERREBELDEA

16

Faxismoaren desertuan gazte batek Hebroneko kale zikin batean, kameren aurrean erail duten astean, oasi giza­futbolistiko batekin egin dut topo; ezke­rreko kutsua duen Hapoel Katamon Jerusalem F.C futbol taldearekin.

2007 urtean Hapoel Jerusalemeko zale aktibistek (hiriaren eragile ezkertia­rrak) Klubaren kutsua (eskuma­elitista biderantz) aldatzen hasia zela ikusita, beste talde bat erostea eta kudeatzea erabaki zuten.2 urte eman zituzten lanean froga­hutsunetan talde berriarekin eman arte. 2009 urtean jaio zen, eta gaur ezagutzen dugun Hapoel Katamon Jerusalem izenarekin bataiatu zuten. 3 urtetan 5. mailatik 2.era igotzea lortu zuten, hori eta Hapoel Jerusalemen kontrako derbia irabazi.

Dozenaka lorpenekin urte gutxitan, berriro lurreratzeko ordua heldu zen. Argi izan dute beti 1. mailan jokatzea ez dela helburua, nahiz eta egun, igotzeko pos­tuetan egon. Imaginatu dezakezuenez, “Apartheid”­aren jo puntuan, kirol ar­loak ez du horrenbeste garrantzirik. Horregatik erakunde honen jomugan, “fair play” hitza bere osotasunean betetzea da; biolentziaren kontra eta elkarkide­tzaren alde egiten dituzten proiektu komunitarioak aurrera eramaten.

Elkartearen zutaberik nagusiena harrobia da, eta etorkizuna ziurtatzeko ume eta nerabeekin lan egin beharko dutela argi dute. Hortaz, haur judu eta arabia­rrak elkarrekin jolasteko helburuarekin, 100 adingabek parte hartzen du “kick racism out of football” (bota arrazakeria futboletik kanpo) programan.

Baina lan bateragarri honetan, ez dira denak zorionekoak. Azken urteetan judu extremisten erasoak, egoitzen kontrako bandalismoa, irainak, mehatxuak... ja­san izan dituzte. Hala ere, saria handiegia da kostaldean itotzeko.

ISRAEL ANTIFA

Talde bitxi honen ikonoetako bat Aviram Baruchyan kapitaina da eta maite duen erakundearen lana honako hitzekin deskribatzen du: “Jerusalen behar du gure taldeak, ume judu eta arabiarrek futbolean aritzea gustuko dute, eta honen bitar­tez komunitatearentzat, beste hainbat gauza onuragarri lortu ditzakegu”.

Jesarlekuetan ere aldaketa garaiak arnasten dira. Guda kolore beltz eta go­rriekin babesturik, emakumeak, juduak eta arabiarrak ikus ditzakegu, Anti­fa ikurrak, kubatar bandera, Che Guevararen aurpegia, edota multikoloredun oiha lekin bere ideiak eta jokalariak babestuz. Batzuetan Livornoko bihotzean jausi garela eman dezake, baina ez, Jerusalem gordinari buruz ari gara.

Estatu kolonoak Daviden izarreko puntak zorrozten dituen bakoitzean, giza eskubideen plastikozko puxika zularazten du. Bakea bere jostailu sinple bat bailitzan tirokatzera ohitu dira, inpunitate osoz Abed al Fatah Al Sharif­en bizitzarekin akabatu zuten bezala.Esperantzarako hutsune bat dagoen edo ez adierazteko ez naiz gai. Baina egia da, oasi bat dagoela tartean, Israel erail eta faxista, eta kontrako noran tzari eus­ten diotenak ere badaude eta... Israel Antifa.

19

OPIO ERREBELDEA

18

Koloreek, banderek bezala, beti gatazkak sortu izan dituzte; alde eta kontra egite­ko, identifikatzeko, batzeko eta gudak sortzeko… Kasu honetan, ile kolore biziko James McClean (NorIrlanda 1989) dugu protagonista, bere buruarekin batu, eta batzuengandik urrundu zen egunari buruz hitz egingo dizuet.

Sunderland taldean ezkerreko hegalean korrika aritzen zen, pasadan denboral­diko azaroaren 20an, “Poppy” egunaren protagonista bihurtu zenean. Egun ho­rretan, I. Mundu Gudan zendu ziren soldadu ingelesen omenez mitxoleta gorri bat jartzen da jokalari eta entrenatzaileen bularretan. Zer egin zuen gure lagunak antzezle nagusia izateko? Zer EZ zuen egin galderarekin erantzun behar dugu.

Evertonen kontrako partidan, zaleak eta berriemaileak, laster konturatu ziren James gazteak ez zuela mitxoleta altzoan. Partidua bukatu zenerako, zurrunbi­loa indartsu bilakatzen hasi zen… geldiezina.

Erantzuna azkar hedatu zen sare sozialetatik; mehatxuak, argazkiak, balak bere izenarekin… kirol albisteetatik politika arlora igaro zuen partida, futbolari dago­kion emaitza alde batera utzita, nola ez.

Denboraldia bukatuta, taldez aldatu eta Wigan Athletic-ek fitxatu zuen, bigarren mailan jokatzeko. Aurten, “Txuri Urdinekin” zegoela, “Rememorance” eguna hel­tzear zegoela, Ingalaterrako Kirol Prentsa horiak begiak Jamesengan jarrita zitue­la, zera esaten hasi zen jokalaria: “Ez naiz mitxoleta gorria jartzera joango, pasadan urtean egin nuen lez”.Batzuentzat proiekzio profesionala lurperatu egin zuen. Izan daiteke, baina bere buruarekin zintzoa izan zen. Seguruenik, mitxoleta gorrien gatazka, berde ko­lorekoak eramatearekin konponduko zen. Horrela, McCleanen herrian, “Bloody Sunday” famatuan, Ingalaterrako soldaduen eskuetan eraildako 14 zibilek be­raien omenaldia izango zuten, hala nola, beste hainbat irlandarrek bezala.

MITXOLETA BERDEA

Nire ikuspegitik, “txapo” James McClean errebelde. Horrelako herri ordezka­riak behar ditugu Mass Media madarikatuari aurre egiteko, gaur eta biharko kirolari aberatsen inspirazioa izateko.

21

OPIO ERREBELDEA

20

Ezagunak dira inperio yankiak sortu dituen monopolioak: indio eta bakeroen filmeak, NBA, McDonalds, Hip-Hopa, Coca-Cola, Baseball, NHL, pistolak insti­tutuetan... baina, Zer dakigu hango futbolari buruz?

Major League Soccer 1993an sortu zuten, Alexi Lalas ilegorri mundialista buru­kide zelarik. 20 taldez osaturiko liga hau, bi konferentzietan banandurik dago, Ekialde eta mendebaldeko multzoetan. Liga orokorra irabazteko, mul tzoetako lehenengo 6 sailkatuek eliminatoriak jokatu beharko dituzte beraien artean, NBAk egiten duen bezala.

MLS honetan gure faboritoa dugu. AEBetan normaltasunetik ateratzen den taldea, errebeldea eta ausarta, ezberdina, Portland Timbers Oregondarrak.

Talde berdeak era bitxian (oso era Euskaldunean) ospatzen ditu golak. Aurka­rien atea zulatzen duten bakoitzean, zuhaitz erraldoi baten zati bat mozten dute, norgehiagoka bukatutakoan golegileari oparitzeko.

Honetaz aparte, harmailetan ere influentzia ezkertiarra nabari da. Gay, trans eta lesbianen aldeko manifestazioak, antifa banderak, “tifo” antikapitalistak, errefuxiatuen aldeko mezuak... Livornoko gorrienek sinatuko lituzketen ikur eta antisistema mezuak, harrotasunez erakusten dituzte.

Ezinezkoa dirudi Mainstreamaren etxean, Soccer frankizia bat kirol iraul tzailearen bozgorailu izatea. Baina batzuetan, amets gaiztoen zirrikituetatik amets politek ihes egiten dute. Horregatik agian, honi buruz ari ziren, “The American Dream” famatua izendatzen zutenean.

THE AMERICANDREAM

23

OPIO ERREBELDEA

22

“Lana, umiltasuna, harrotasuna, batasuna” ez da alderdi politiko baten leloa, Eibar Kirol Sozietatearen filosofia baizik. Batzuek bataiatu dute jada; Saint Pauli berria? Herriaren taldea? Baina, zerk egiten du berezi talde Gipuzkoarra?

75 urteko gorabeherak, bigarren eta hirugarren mailen artean punteria lan­tzen ibili da talde “Armagina”. Atzo, maiatzaren 25ean, ituan bertan sartu zi­tuen bere balak. Herri oso baten harrotasunak gora egin zuen oihuekin ba­tera; Jotak ostikatu zuen baloiak horrela erabaki zuelako, datorren irailean, lehenengo aldiz, “Izarren (eta zorren) ligan” arituko dira futbol hersturaren heroi hauek.

“Eibarrek inork baino hobeto babesten ditu, ordezkatzen duen herriaren baloiak” esaldia irakur daiteke, bere bigarren helburua gidatzeko publizitate kanpainan.

Errege dekretu batek agintzen duenez, talde profesionalek gutxieneko ka­pital sozial bat izan behar dute, zorrak saihestu eta inbertsiogileen interes ekonomikoak babesteko. Horretarako abuztuaren 6ra arte izango du, kapita­la 1.724.272,95 eurorekin handitzeko. Jomuga, taldearen jabegoa modan da­goen magnateen eskuetan ez jaustea da, eta horretarako 50€­tan jarri dituzte akzioak salgai. Momentuz, %40 lortuta dago, eta oraindik bi hile luze geratzen dira LFPn diru zorroa usteko. http://www.eibardefendatu.com/

Bitxia da, Alemanian horrelako legerik ez izatea, baina Bundesligan ez dago zorrik duen futbol talderik. Hortaz, Eibar­ek beste talde asko baino eskubi­de gehiago izan beharko lituzke, lehengo mailan jokatzeko, kaudimendun enpresa baita.

¡VIVA LA REVOLUCIÓN!

Zenbakiek ez dute gezurrik esaten. 27.000 biztanle inguruko herriak babes­ten duen futbol taldeak, Real Madrilek duen aurrekontua baino 200 aldiz txi­kiagoa da, eta Ipurua, Camp Nou baino 20 aldiz txikiagoa. Alde askotatik, zen­bakiekin alderatuta entitate txikia dela esan daiteke; hori bai, bere zaleen eta beste askorengan sortu duen ilusioa eta pasioa ezin da eurotan neurtu. Talde urdin eta granatedunak lortutakoa guztiontzako eredua bihurtu da, ametsak egi bihurtu daitezkeen seinale.

Nik badut datorren urteko hamaikakoa, armarria eta koloreak. Eta nola ez, Norte Apacheren izenean akzio bat ere bai. Herriaren taldea, futbol errebel­dearen inspirazio bihurtu da.

GORA EIBAR! ¡VIVA LA REVOLUCIÓN!

25

OPIO ERREBELDEA

24

“The Punk Boy” Liverpoolen jaio zen 1982. urtean. Manchester City, Newcas tle United eta Olympique Marseillen aritu ostean, QPR Londreseko taldean aritzen da egun erdilari gogotsu lanetan. Ingalaterran oso famatua egin da urteotan. Aldi berean, gure kirol prentsan ere aipatu egin dute azken boladan. Baina… Nor da Barton? Zergatik du hainbeste arrakasta? Eta galderarik garrantzitsue­na… Zer da, ona edo txarra? Hori zuek erabakiko duzue.

Hainbat dira Scouse honek egindako legez kanpoko sarrerak, joko zikinak, zigorrak… Anitza da Youtuben, honen txartel gorrien errepertorioa. Hemen, bere hutsegite ezagunen sinopsia irakurriko duzue, kronologikoki ordenatua.

NOR DA JOEY BARTON?

2007an parrandan ibilita, liskar baten ondorioz 2 hilabeteko kartzela zigo­rra ezarri zioten, eta 200 orduko komunita zerbitzua bere taldekide batekin borrokatzeagatik. 2008an alkoholiko anonimoetan sartu zen, bere adizioaz osatzeko. Geroztik, bere joko eta jokabideak hobera egin zuten. Aldi berean Premier Leagueko erdilaririk onenetakoa izatera iritsi zen, baina lasaitasun eta gorakada hori, 2011an bukatu egin zen. Tevez argentinarrarekin talka egin ostean, 12 jardunaldi jokatu gabe egotera behartu zuten, eta horrek Marseille­ra eraman zuen.

Tartean, Nazien agurra egin zuela eta arrazista izateagatik salatu zuten. In­galaterrako futbolaren prentsa horiak bere jomugan jarri zuen Joey gizajoa. Geroztik, ehunka izan dira jasan behar izan dituen akuzazioak. Momentuz, danak frogatu gabeak eta protagonistak berak gezurtatuak.

Huyton auzo zailean hezitako kirolari honek, etekina ateratzen dio bere os­peari sare sozialetan. Bere webgune propioa du http://www.joeybarton.com. Bertan, kazetari profesional bat bailitzan, politika, kultura, eta kirolari buruz mintzo da, beti ere bere iritziak islatuz noski. Hauek dira eredu batzuk:­ Jendearen egoera ekonomiko latza ikusita, Ingalaterrako gobernuari kon­

tuak eskatu zizkion Olinpiadetan gastatutako dirutzagatik.­ Hillsborough­ko 96­en aldeko justizia aldarrikapenean oso aktiboa da.­ Homosexualen eskubideen aldeko kanpainaren aldeko babeslea izan da.­ Arrazakeriaren aurkako artikuluak idatzi ditu.­ Palestinarenganako begirunea ere azaldu du behin baino gehiagotan.­ Pankreako minbizia dutenen laguntzaile eta babeslea da.

Twitterren ez da “politikoki zuzena”. Ospe hori ekarri dio polemika baten bai­no gehiagotan sartu izanak; Thatcher zendu zenean adibidez: “Zerua exis­titzen bada, sorgin zahar hura, ez da bertan egongo”; edota Neymarri buruz: “Futbolaren Justin Bieberra da” esan zuenean. @Joey7Barton­ek 2,6 Miloi jarraitzaile ditu.

Joey ez da ezkutatzen. Ez onargarriak izan diren ekintzetan jardun duenean, ezta hanka sartze galantak gauzatu dituenetan ere. Beti, bere iritzia plaza­ratu izan du beldurrik gabe; bere hitzen oihartzunen garrantziaz jakitun eta zer nolako onura edota kritika sortu dezaketen jakitun… gizartea aldarazten saiatuz. Beraz… Aingeru edo deabru? Zuek erabakitzen duzuen bitartean, nik palomitak hartuko ditut, Bartonen showa hasi besterik ez da egin.

27

OPIO ERREBELDEA

26

Emakumeak modan daudela, artikulu honetan esan daitekeen afirmaziorik na­barmenena da. Baina ez moda ibiltokietan arropa fashionarekin aldaka gora eta behera egiten dutenak, baizik eta takoidun botak janzten dituztenak, lokatzetan zein belarretan azala uzten dutenak. Bai, asmatu duzue. Emakume futbolariei buruz ari gara.

Futbol bideojokoetan lehenengo aldiz agertuko dira neskaz osaturiko taldeak, era birtualean beraiekin jokatzeko. FIFA16an, emakumezkoen 12 selekzio ager ­tuko dira: Espainia, Alemania, AEB, Frantzia, Suedia, Ingalaterra, Brasil, Kanada, Australia, Txina, Italia eta Mexiko. Orain, denok pentsatu dugun galdera sorta plazaratuko dut: Emakumezkoek gizonezkoen kontra jokatu ahal izango dute? Eta gizonezkoak mendean hartzen badituzte zer? Behingoz emakumezkoen futbolaren errebindikazio garaia iritsi da? Lasai, EA Sportseko marrazoek hori guztia kontuan izan dute, eta sexuen arteko partidak ez dira jokatuko. Hau da, neskek nesken artean soilik jokatu ahal izango dute. Ez dute patriarkatu sakra­tua kolokan jartzeko arriskurik hartuko.

Hortaz nire burutapena: Pirateatuko dugu jokoa neskek eta mutilek elkarre­kin jolas dezaten? Mmmm… agian hobeto ez badugu madarikatu hauen bi­deojokorik erosten.

RFEF (Espainiar Futboleko Federakundeak) ere badirudi, obariodunen futbo­lari garrantzia eman nahi diola, eta honetarako, publikoki profesional eta ma­terial egokiekin inbertitu duela iragarri du. ITZULPENA: Mediaprorekin (te­lebista kate pribatuetako futbola maneiatzen duen inperio judeomasonikoa) bildu, eta Emakumezkoen liga indartzea eta profesionalizatzea ekonomikoki bideragarria izan daiteken edo ez aztertzen ari dira. Benetan uste zenuten kirola eta berdintasunaren alde egingo zutela? (inozo batzuk gara).

NESKAK, ALA INOR EZ!

Badirudi, kirola eta berdintasunaren arteko kontuak Wall Streeten arabera neur­tzen hasi direla. Seriotasunez eta profesionaltasunez, laguntzak ematen ez ba­dira, ez da hobekuntzarik emango. Adibidez, Norbegia, Alemania edo Suediako neskak, txikitatik mutilak bezala pilotarekin jokatzeko aukera berberak dituzte. Hemen aldiz, oztopo ez den ordutegietan soilik erabil ditzakete zelaiak.

Egoera ikusita, nik greba bat proposatzen dut. Ez nuke liga partidurik joka­tuko, emakume kirolarien eskubideak bermatu arte... Neskak ala inor ez!

29

OPIO ERREBELDEA

28

TROYAKOAZERIA

Antzinako Grezian bezala, XXI. mendean badira boteretsuen gazteluan auda­ziaz sartzea erabakitzen dutenak. Premier Leagueko talde aberatsek, aurten ere etorkizuna beraien eskuetan zutela uste zuten, baina Troyako epopeian bezala, egurrezko amuaz mozorrotuta Leicesterreko armada ausartarekin egin dute topo.

Leicester City Football Cluba izen bera duen hirian bizi da. Soar Erreka ondo­an kokatzen den Leicestershireko kapitalak 300.000 bizilagun batzen ditu, Ingalaterrako 8. poblaziorik handiena bihurtuz.

Mitologia istorio honen protagonista, Leicester Fosse izenez bataiatu zuten le­hen aldiz 1884.urtean. Garaipen­zerrendan ez dute domina aipagarririk; 3 kopa eta zenbait maila igoera. Orain dela 7 denboraldi Ingalaterrako hirugarrenean ematen zituzten igandeak sufritzera ohituak dauden “Azerien” zaleek.

Pasa den urtean 1. ligan mantendu ziren denboraldi amaiera miresgarria egi­nez eta 7 partidetatik 6 irabaziz. Baina aurten egoerak hobera egin du nabar­men; denboraldiaren erdia pasata sailkapenaren tontorretik agurtzen baititu beste 19 taldeak.

Mailari eustea zuten lehiaketa hasierako helburua eta lehia bukatu baino 5 hi­labete lehenago lortu egin dute. Baina nola da posible? Premier Leagueko 5. talderik xumeena da. Baina ekonomia aldetik bakarrik, larrua berdegunean uz­terako orduan, lehenengoak direla erakusten ari dira “Espartano” berri hauek.

“The Foxes” deiturikoak, estratega amarrutsua dute gidari. Claudio Ranierik 64 urte orrazten dituelarik, 30 eman ditu 14 talde ezberdinetan entrena tzen. Kasa­bianen abestiekin eta partida osteko pizzarekin motibatzen dituela jokalariak onartu izan du.

Honetaz aparte, prestakuntza fisiko sakona eta, kontraeraso azkar eta bikainei Vardy eta Mahrez jokalarien baliabideak gehituz, lider sendoa osatzen dute.

Batzuetan hitoetan sinistea da gakoa; tokatu zaizkizun kartekin zoritxarreko sentitu beharrean, estrategiarik onena bilatuz, borrokatuz, zurea defendatuz… nekeak kemenarekin bukatu arte. Hau da, Ranierirenak elitisten ligan egiten duten bezala, kimeraz historia hautemangarria eginez, ezinari izena jarriz. Aro modernoko Troyako Azeria.

31

OPIO ERREBELDEA

30

2016 urteko martxoak 13, Bundesligako 26. jardunaldia, Borussia Dortmund vs Mainz, harmailak lepo, etxekoak 2­0 irabazten, eta zaleak... Isilik!!

Berdegunean pasatzen ari zena albo batera utzi eta Deniz Ayketin arbitroak Mar­co Reus jokalariari galdetu dio, ea Alemaniako afiziorik zaratatsuenak abesteari zergatik utzi dion. Marco berak ez zekien momentuan zer gertatzen ari zen... bi­hotzekoak jota jarraitzaile bati bizitza joan zitzaion estadioan zegoela.

Partida bukatzera zihoanean, bufanda hori beltzak eskuan, Westfaliako taldea babesten duten milaka eztarriek “youll never walkalone” (ez zara sekula bakarrik ibiliko) abestera jo zuten. 90 minutuen amaieran, jokalariak elkar hartuta zale­engan hurbildu ziren isilik; babesa, errespetua ta begirunea adierazteko.

Ez da ohikoa zale anonimo batengatik, horrenbeste omenaldi kolektibo egi­tea. Baina horrek ezberdin egiten du Dortmundeko taldea. Agian horregatik lerro hauek idazten dizkizuen honek, duela denbora nahiko, astebururo se­gitzeko ohitura hartu zuen.

John “Jock” Steinek (Celtic Glasgow entrenatzaile ohia) “Futbola zalerik gabe, ez da ezer” esan zuen inoiz. Agian hitz hauek kontuan izanda agertu ziren plazara jokalariak, edo agian deskribatu ezinezko sentimendu indartsu batek bultzatuta.

Zale bat hil egin da; “Horma Horiaren” adreilu zatia, klubaren milaka jarrai­tzaileetako bat. Izenik gabeko Dortmundeko familiaren kide garrantzitsua… gutako bat.

GUTAKO BAT

33

OPIO ERREBELDEA

32

Ohituta gaude futbolari super izarrak egindako ekintza solidarioak goraipa­tzen, edo telebistan eginiko aurpegi garbiketei arreta jartzen. Hala ere, ezin ditugu itzalpean utzi elkartasun adierazpenak egiten dituzten futbolari ez hain famatuak. Kronika honetan Mister X jaunari buruz hitz egingo dizuet.

Ezaguna da oso, zenbait futbol talderen jarrera politikoa, filosofikoa, ekonomi­koa... baita bertan jokatzen duten futbolariena ere. Athleticek adibidez, apoli­tiko bezala sinatzen ditu bere estatutuak, eta isilak nahi ditu bere soldatape­koak, Realean bezala egunkari fatxen protagonista bihurtu ez daitezen. Hori bai, badago zirrikituetatik ihes egin duen norbait.

Baloiaren profesional kontziente eta iheslari hau, askotan baloiarekin egin­dakoagatik kritikatua izan da, nahiz eta bere eginak hutsak baino nabarme­nagoak izan. Egia da ez duela Julen edo Iribarren karisma, eta Comunion ere ez dituela puntu askorik ematen, baina horiek guztiak txikikeriak iruditzen zaizkigu Athleticeko Piratei, baita lerro hauek idazten dizkizuenari ere.

Baina, zerk bereizten du “X Jauna” beste lehoiekiko? Bere keinuek, nola ez: gizarte eragileak, Euskara, Herria, Euskal selekzioen ofizialtasuna... babestu ditu. Nafarroaren konkista publikoki salatu du, pertsona jakituna da, historia ezagutzen du, eta Berri Txarrak taldearekin bat egiten du. “Bahituentzat” ere badu begirunea, eta askotan oparitu izan ditu sinatutako kamisetak eta abar.

Hurbiltasunean ere badago bere magia. Zaleak babestu izan ditu inoiz, haien eskubideak urratu izan dituztenean San Mamesetik kanpoko zelaietan. Beti solasean aritzeko prest, tipo apala eta eredugarria da.

Ez dut Mr. X­ren identitatea azaleratuko, super­heroien antzera, bere ekin­tzen garrantziekin geratuko gara. Ni pozik nago, eredugarria den mutil hau Athleticen urte askotarako egongo dela pentsatzean.

MR. X Txori bat da? Hegazkina ote? Ez... AURRERA MISTER X!!!!

35

OPIO ERREBELDEA

34

Kaixo Opiozale bizitsuak. Superheroiekin jarraituz, oraingoan Superman Bel­tzari buruz hitz egingo dizuet. Nola irten zaitezke irabazle bi armadei aurre eginda? Erantzuna hurrengo lerroetan.

Didier Yves Drogba Tébily, Abidjanen (Bolikosta) jaio zen, 1978. urteko mar­txoaren 11an. Ume bihurria 5 urte zituelarik, Frantziara bidali zuten gurasoek etorkizun oparoago baten esperoan. Bertan osabarekin bizi izan zen 3 urtez, bere herrira bueltatu arte. Denboraldiak eman zituen, Europa eta Afrika bitar­tean, Drogba familia osorik Parisen finkatu arte.

Bere jaioterriko aparkalekuetan, egunak futbolean jolasten ematen zituela dio “Didik”. Agian, luxurik gabeko entrenamendu horiek, lagundu zuten bere ame­tsa egi bihurtzen, Le Mans Ligue 2. (Frantziako bigarren maila) debuta egin zuenean. Futbolari profesional giza, hainbat taldetan jokatu izan du: Olympi­que Marseillen, Txinako Shangai Shenhuan, Turkiako Galatasarayn eta Chel­sean. Azken honekin, 3 liga eta 8 kopa irabazi zituen, eta goleatzailerik onena izateagatik ere beste bi sari jaso zituen.

Baina, “Titoren” (amamak deitzen zion bezala) garaipenik onenarentzat, ez dago metalezko trofeorik. 2005. urtean, Bolikostako selekzioak Zambia 3­1 gainditu zuenez, Futbol Munduko Txapelketarako sailkatu egin zen lehenen­go aldiz. Poz eta algara momentuak bizi ziren “Elefanteen Herrian”. Baina, bat­batean, ospakizunak eten egin ziren telebistan partidua bukatu eta mi­nutu gutxietara. Kamerak irabazleen aldagela barruan sartu eta jarraian Didi kapitainak mikrofonoa hartu eta bere taldekideekin batera belaunikatu zen, eta telebistari begira zegoela honako hitzekin, estatu oso bat isilarazi zuen: “Iparraldeko, hegoaldeko, mendebaldeko eta ekialdeko Bolikostako biztan­leak, belauniko eskatzen dizuegu, batzuek besteei barkatzea. Gurea bezalako herri handi batek ezin du kaosaren aurrean amore eman. Antola ditzagun

SUPERMANBELTZA

hauteskunde aske batzuk, arren”. Ipuin polit bat izango balitz bezala, Eba­nozko Erraldoiaren hitz magikoak, 3 urte eta 4.000 hildako eta gero, su etenal­di batetara eraman zuen Bolikostako guda zibila.

Egoera belikoa baretu zenean, Marfildarren herrialdean bere fundazioak 5 ospitale eraiki eta kudeatzen hasi ziren. Bertan, gaixo dauden ume guztiek arreta­zerbitzu doakoak izan zezaten. Hor bukatzen da Drogba futbolaria, eta mitoa eta heroia hasi. Agian, Hollywood­eko produktoreren batek bloga irakurriz gero, “remake” bitxi baterako inspi­razio giza hartuko du istorioa. Cristopher Reeveen oinordeko bikaina izango li tzateke Didier jauna. Sinopsia honakoa izango litzateke: Super botererik ga­beko Supermanak, gerrate bat eteten du, Afrikaren ordezkariak armak suntsitu ditu inor zauritu gabe. Ezer ez da ezinezkoa berarentzat, bihotz oneko gizona, guztion eredua… Superman Beltza.

37

OPIO ERREBELDEA

36

ISTANBULEKOLINTERNA BERDEA

Superheroien ildoa jarraituz, pobrezia eta marjinazioaren iluntasunaren aurka egiten duen pertsonaia bitxia eta argidunari buruz jakinaraziko dizuet gaurkoan.

Arda Turan, Istanbulen jaio zen 1987ko urtarrilaren 30ean. Bayrampasa au­zoko kale estuak eta bidetik baloiarekin sahiesten zituen auzolagunak izan ziren Ardaren hasiera futbolistikoaren testigu. 270.000 biztanletatik fama­tuena bihurtu zen, Galatasaray taldearekin 17 loratze besterik ikusi ez zitue­larik, debuta egin zuenean.

Meskita Urdinarren hiriburua utzi, eta Manzanaresetik edan egiten duen A tletico Madrilen jokatzen du egun. Ankerren talde zurigorrian argia jartzeko arduradu­na da, egindako lanaz aparte, irribarrea, sinpatia eta bere jokatzeko era magi­koarekin batera. Naiz eta batzuetan deskonekzioa izan, eta paperak eta zapatak galdu, esperantzaz jositako tximista dugu gizon bizarduna.

Tipo hurbila dela diote elkarrizketatu izan dutenek. Libero aldizkarian egin zioten galdetegian, “nire futbola, Istanbuleko kale bat bezalakoa da” aipatu zuen. Bertan egon garenok, badakigu nolakoak diren: eskuzabal, atsegin, adei­tsu, ikusgarri... agian horregatik, orain dela urte batzuk, lan­paperak moldatze­ra bere jaioterrira bueltatu zenean, 36 ordutako egonaldia aprobetxatu zuen 2 umezurtz­etxe bisitatzeko.

Aitarekin ere ondo portatu zen, horregatik bere lehenengo soldatarekin, ga­solindegi bat jarri zion auzoan, Turan nagusiaren betiko ametsa egi bihurtuz.

Bere izaerak erraztu izan dio kultura berrira moldatzea. Ondorioz nahiko ondo ikasi du gaztelaniaz hitz egiten. Horregatik arraro zamar egiten da bere itzul­tzailearekin leku orotan ikustea. Noizbait galdetu izan diote kontu honegatik, eta erantzuna izan da: “Gazteleraz egiten badut medioetan, zertaz biziko da Ata?”. Lagunek diote, familia bezala ikusten duela traduktorea, eta ezin duela lanetik egotzi.

Baina futbolari bitxi honen ekintzarik harrigarriena honakoa da: Txikitako auzo­kide guztiei argindarra eta gasa ordaintzen die. Publizitate onurekin, pertsonen bizi kalitatean egiten du apostua turkiarrak.Batzuentzat Ala, beste batzuentzat Jesus edota Jahve... baina jakina da nork argitzen dien bidea Bosforoaren mendabeldean aurkitzen den Bayrampasako auzokidei: Arda Turan super heroia, Istanbuleko Linterna Berdea.

39

OPIO ERREBELDEA

38

Beldurra, animalia guztiok dugun bizirauterako mekanismo naturala da; seme alaben babesa ziurtatzeagatik bizitza ematea aldiz, gure zena.

Honen eredu Siriar familiak dira, jantzitakoarekin Europatik biraka dabil­tza etorkizun oparo baten bila. Enpatia landugabe eta eskumatar hedabidee­tan, polemikaren protagonista behartuak bihurtu dituzten bitartean, galdera zeha tza dakarkigu:

Laguntzeko prest gaude?

Edornor bihur daiteke albo­kalte; bi gizakien arteko interes politiko­ekono­mikoak gurutzatu besterik ez dago, gudate baten erdian gure burua ikusteko.

Egoera larri hau gertutik pairatu duten 11 futbol izarren kasuak izango ditugu hizpide. Beraz, hauek dira noizbait mirestu izan ditugun, futbolari errefuxia­tuen hamaikakoa:

1 - ASMIR BEGOVIC (Bosnia 1987/06/13) Chelsea F.C taldeko atezaina.Alemanian eta Kanadan bizi izan zen Asmiren familia, Balkanetako guda­tik ihesi. Gaztaroan Kanadako selekzioarekin jokatu zuen, baina helduaroan Bosniakoarekin jokatzea erabaki zuen.

2 - TRESOR LUA LUA (Kongo 1980/12/28) Newcastle, Portsmouth eta Olympiacos taldeetako jokalari ohia.Hutus eta Tutsisen arteko gatazkatik ihesi, bere aitarekin Kongotik irten eta Ingalaterrara 9 urterekin heldu zen.

ERREFUXIATUENHAMAIKAKOA

3 - FABRICE MUAMBA (Kongo 1988/04/06)Arsenal, Birmingham City eta Boltoneko jokalari ohia.Kongoko Guda Zibiletik ihesi, Ingalaterrara heldu zen. Urteak eman zituen asilo politikoaren eske. Gudatean osaba eta zenbait senide galdu zituen.

4 - SAIDO BERAHINO (Burundi 1993/08/04)West Bromwich Albion taldeko aurrelaria.Aita galdu zuen Burundiko Guda Zibilean. 10 urte zituelarik heldu zen Erresu­ma Batura. 2 urte eman zituen bere amagandik urrun. Gogor borrokatu behar izan du beti, eta horrek lehenengo mailako futbolari izatera eraman duela esaten du.

5 - EDIN DZEKO (Bosnia 1986/03/17)AS Romako jokalaria.Sarajevon bizi zuen guda, ezin izan baitzuen gurasoekin bertatik ihes egin. Gogoratzen du behin, amak ez ziola kalera irteten utzi futbolean jolastera eta handik minutu batzuetara, lagunak jolasten zeuden tokian bertan bonba bat jauzi, eta lagunak erahil zituztela.

6 - IÑAKI WILLIAMS (Iruñea-EH 1994/06/15 )Athletic Club­eko jokalaria.Iñakiren gurasoak, Ghanako errefuxiatuentzako kanpamendu batean ezagu­tu zuten elkar, Liberiako Guda Zibiletik ihesi zeudelarik.

7 - DEJAN LOVREN (Bosnia 1989/07/05)Liverpooleko jokalaria.Dejan gaztea Alemanian lagun berriak egitera behartuta egon zen. Bere aitak ez zuen lanik aurkitzen eta bere amak soldata minimoa kobratzen zuen garai gogor horretan.

8 - LORIC CANA (Kosovo 1983/06/27)Nantes FCeko jokalaria.7 urte zituelarik Alabaniatik irtetera behartua izan zen Cana familia. Hurren­go 8 urteak Suitzan eman zituzten errefuxiatuen baldintzapean. Egoera ho­nek, Arsenal taldearekin frogatzera ezin joatea ekarri zion.

41

OPIO ERREBELDEA

40

9 - XHERDAN SHAQUIRI (Kosovo 1991/10/10)Stoke Cityko erdilaria.Kosovotik ihesi, Shaquiriren guraso eta anaiak Basilean finkatu behar izan ziren. Egun, Xherdan gazteak Suitzako selekzioarekin jokatzen du jasotako laguntza bueltatzeko asmoarekin.

10 - CHRISTIAN BENTEKE (Kongo 1990/12/03)Liverpooleko aurrelaria.Kinshasarrak 3 urte zituelarik, Belgikara joan behar izan zuen bere familiare­kin batera. Liejan hasi zen aurrelari erraldoiak, bertako taldean eman zituen bere lehenengo pausuak profesional bezala.

11 - IVICA OLIC (Croacia 1979/09/14)SV Hamburgoko jokalaria.Croaciatik Errusiara ihes egitera behartuta ikusi zuten beraien burua Olicta­rrek. Gudatea lasaitu zenean, bere herria zen Slavonski Brodera bueltatu ziren. Egun, 3. munduko txapelketan parte hartu izan du Croaciako Selekzioarekin.

Ez dezagun ukatu gizaki hauen etorki­zuna, ez itzazue eskumatar Anai Nagu­siaren gezurrak sinestsi. Lekua egingo diegu gurean; gure horma beroetan, gure amesgaiztorik gabeko maindiretan, ze­naren beste alde baikorrean, errefuxia­tuen hamaikakoan.

43

OPIO ERREBELDEA

42

Denetarik ikusten ohituta gaude, telebistak gure etxeko egongelak okupatu zituenetik. Aro modernoko internet mega sareak ez du lagundu gure harritze­ko ahalmena garatzen, dena ikusi dugula uste baitugu. Horretan nengoen ni futbol zale inozo eta frikia, Darmstadt talde alemaniarraren istorio hunkigarri eta harrigarria ezagutu nuen arte.

1898 urtetik SV Darmstadt dugu Hesse hiriburuko ordezkatzailerik nagusiena. Inoiz ez du txapelketa nagusirik irabazi, baina ez dute behar, beste bitxitasun batzuetan oinarritzen baitira talde honen berezitasunak. Klubaren elastikoe­tan errege eta erreginen Lys Lorea armarrian daramate. Hala ere, taldea osa­

ZU GARA GU tzen duten kirolariak odol urdinekoak izan beharrean, pikotxa eta pala dira, hauek baitira bere filosofiaren garaikur nagusiak. Azken bi hamarkadetan 3. eta 4. mailetan koloreak defendatu arren, 3 igoera jarraian ospatu dituzte, gaur egun dauden Bundesligara heldu arte. Sekulako miraria dirudi (eta bada); are gehiago bere baliabide ekonomikoak bere aukariekin aldera tzen baditugu.

Mirari honen lekuko, Johnny Heimes “urdinen” zale amorratuena izan zen. Johnny borrokatzailea minbizi bati aurre egiten ari zitzaion bitartean, Bundesligara igo­tzea lortu zuen taldeak. Gaztearen egoera jakinda, “lirio”­en jokalari eta agintariek, beraiekin Udaletxean titulua ospatzera gonbidatu zuten. “Zure borrokak inspiratu egiten gaitu”, esan diote inoiz jokalariek. Erakunde berezia dugu hau.

Baina dena ez da poza Hessekoen etxean. 2016ko martxoan, Johnny gazteak minbiziaren kontrako borroka galdu egin zuen, 26 urte besterik ez zituelarik. Horregatik, futbol mundialean ikusi ez den omenaldirik handiena egin nahiean, 1. mailako bigarren denboraldia hasi baino lehen, bere zelaiaren izen aldaketa aditzera eman dute. Beraz, 2016ko abuztutik aurrera, SV Darmstadt 98 taldeak, Johnny Heimes estadiumean jokatuko ditu etxeko partidak. Bai, ondo irakurri duzue;. hildako zale leialaren izena jarri diote zelaiari.

Marketing futbolistikoaren aldean bizi garenok, eskerrak eman nahi dizkiegu Lyseko lagunei futbol modernoaren norantzari eta zentsuari aurre egiteagatik.

Eskerrik asko Jhonyri egindako omenal­diarengatik, zaleak baikara oinarri nagu­si eta ezibesteko. Guztiok bat eginez lelo berean, “zu gara gu”.

45

OPIO ERREBELDEA

44

Inpernutik zerura. Porrot egitetik, egundoko garaipena lortzera. Oraingo hone­tan, Vardy Leicesterreko jokalaria, gartzelatik Premier Leagueko errekor bat lortzera nola iritsi zen kontatuko dizuet.

Jamie Richard Vardy 1987an Ingalaterrako Sheffield hiri industrializatuan jaio zen. Aurrelari bezala jokatzen, Wednesday taldeko harrobian eman zi­tuen bere lehenengo ostikadak. Baina 16 urterekin kaleratu zuten baxuegia omen zelako.

Geroztik, futbola uztea pentsatu bazuen ere, baloiaren atzetik jarraitu zuen. Ingalaterrako 5. mailatik igaro zen. Gero 3. mailara, 2. mailara… sartutako gol kopuru ikaragarriaz aparte, bere izaeragatik beste guztien gainetik nabar­mendu zen. “Ez da nekatzen” “lehenengo minututik %100 ematen du, seku­lako borrokalaria da” diote Jamieren entrenatzaile ohiek.

Baina hazkunde profesional horretan, sekulako harria aurkitu zuen bidean. Larunbatetan partidak bukatu ostean, juergan joateko ohitura zuen, eta lis­karretan sartzeko joera ere. Imaginatu dezakezuenez, honek ez du onurarik, eta astelehen baten epaiketa baterako deialdi batekin esnatu zen. Errudun deklaratu eta kartzelako segurtasun­orkatilako bat 6 hilabetez eramatera kondenatu zuten.

Ahopeka zigorra onartu eta jarraitu zuen futbolean. Partidak bukatu bezain las­ter, gurasoek etxera eraman behar izaten zuten, epaileak markatutako ordute­giak betetzeko. Zenbaitetan, etxetik kanpoko partiduak zirenean, ordu bete soi­lik jokatu zezakeen, arratsaldeko 6ak bete baino lehen “justiziak” finkaturiko eremuan egon behar zelako. Lehenengo Mari Errauskin konplexudun futbolaria?

Eskarmentutik ikasi ondoren, borroka zelai barrura soilik mugatzea erabaki zuen. Horregatik egun, “Azeriekin” 9 partida jarraian darama golak ospatzen. Van Nistelrooy ahalguztidunak soilik sartu ditu golak 10 partida segidetan.

K.O.-RA IRITSI ARTE

Zerbait ikaragarria, soilik kirol honen super izarren eskura dagoen egitandia dugu hau.

Lortuko ote du gure aurrelari “makarrak” 10 golekin errekorra berdintzea? Edo gainditzea ere? Filme bateko gidoia dirudi, baina Vardyk erakutsi duenez, ez da ezinezkorik K.O­ra iritsi arte borrokatzen dutenentzat.

47

OPIO ERREBELDEA

46

Gaur 25 urte bete dira, Liverpool eta Nottingham Forest futbol taldeek, FA Cup­eko semifinala Hillsborough Stadium izena duen futbol zelaian jokatu behar izan zutela. Partida baina, ez zen guztion memoriaren hemerotekan gorde, 96 zulo mingarrietan baizik. 1989ko apirilaren 12an, Liverpool Futbol taldeko 96 zalek bizitza galdu zuen, harmailetatik jauzika, airea hartu ezinik, pertsonen uholde hartatik ihes egitea lortu ez zutenak. Liverpoolekoek, 25 urte darama­te justizia eske. Gureak orain dela gutxi bi urte bete ditu.

Heyseleko tragediatik 4 urte zeramatzaten beraien bihotz apurtuak konpon­tzen, Liverpool bereko zaleak, eta konturatu gabe, Youll Never Walk Alone or­kestak, beste hainbat lagun galdu zituen.

Egun horietan, Margaret Thatcher zegoen Estatu buru, eta Iñigoren kasuan gertatu bezala, gaiari ihes egin zion; eta nola ez, bere politika krudel eta faxis­taren alde eginez lurperatu zituen biktimak, Hoolligan mugimendua hiltzaile bezala seinalatuz (konkretuki Liverpooleko jarraitzaileak).

Ehunka egitasmo agertu dira, “Justice For The 96” izenpean. Firma bilketa, Abesti CDak, Pinak, kamisetak, zenbait jokalari tatuaje solidarioak eginez… 25 urte daramatzate elkartasunaz irmoa eginez.

Hala ere, ez da 2012ko irailaren 12ra arte, tragediaren ikerketaz berririk izan. Komisio independente batek adierazi zuenez, “polizia izan zen sarraskiaren errudun zuzenena, harmailak beteta zeudela, jende gehiago pasatzen utzi zu­telako”. Horrek behartu zuen David Cameron lehenengo ministroa, publikoki barkamena eskatzera.

Iñigo Cabacas Hillborough­ko 96ak lez, futbol partida bat ikustera joan zen. He­riotza aurkitu zuen zauririk handiena. Poliziaren erruz juztizia eza, gorroto ta za­minez beteriko partidaren prorroga amaigabean aurkitzen gara. “Red” futbolza­leak eredu izanda, ez diogu justizia eskatzeari utziko, ez zaitugu inoiz ahaztuko.

IÑIGO CABACAS HILLS-BOROUGH-KO 97.ENA

“Ez zara bakarrik ibiliko, Inoiz Ez” Iñigo Hillborough­ko 97.ena.

49

OPIO ERREBELDEA

48

Eba Ferreira Martínez (1973) Mamarigako Errepublikako biztanlerik ezagu­netarikoa da. Athletic Neskak taldearen urte zoragarrienak bizi izan zituen 8 urtetan zehar, golak, ligak eta aldarrikapenak ospatu zituen, “Clubeko Olim­poan” bere izarra margotuz.

Konkretuki, 16 hilabetez lesionatuta egon eta gero, indartsuago bueltatu zen ki­rolari handi honek Zurigorriekin 55 gol sartu zituen eta 4 liga garaikur altxatu.

Ezagutzen al duzue aro modernoko Athleticeko mutilen bat honelako garaipen­ze­rrendarekin? Txuri beltzez margoturiko iraganera bueltatu beharko ginateke.

Ebaren argazkiak Gabarra gainean bilatu izan ditut, sarrera honen irudi nagu­si bezala jartzeko asmoarekin, eta ez ditut aurkitu. Nola da posible? Sarearen zentsura izango ote da? Neskak Gabarra gainean ikusi bez. Ezin dut sinetsi, hainbeste miresten dugun Taldeak horrelako sexu bazterketa egitea.

Harira. Emakumezkoen eskubideen aldeko borrokaren babeslea dugu aurrelari errubioa. Askotan esan izan du: “Nola izan liteke mutilek horrenbeste diru ira­baztea? Horren tratu bikaina izatea? Rock izarrak dirudite, lehenengo mailako atletak, eta neskek baino askoz errendimendu txarragoa izaten dute”. Arrazoia ez zaio falta.

Astean zehar, goizeko 4:30etan esnatu behar zuen; behar egin, eta arratsal­dean lehenengo mailako talde bateko entrenamendura joateko ardura zuen. Hala ere, militantzia politiko eta sozialetan parte hartzeko denbora adina iza­ten zuen: ligan erabilitako kamiseten sosketa solidarioak, manien deialdie­tarako bideoak, gai ezberdinen aldeko partidak, auzo lana, “bahituen” aldeko hainbat ekintza… emakume aktibo eta eskuzabala dugu Ferreira.

IPAR IZARRA Egun, Mass Media madarikatuek, umeak Ronaldo eta Messi bezalakoak izan nahi izatera bultzatzen dituzte. Ur horietan galtzeko aukerak gero eta han­diagoak dira.

Horregatik nik zu bezalakoa izan nahi dut: Euskal Kirolari, eragile, kirolzale, eta biztanleriaren Ipar Izarra.

51

OPIO ERREBELDEA

50

Batzuek pasioa, grina, zaletasuna, moda, zoriontasuna, konpartitzeko momentua, herriaren opioa… bezala ikusten dute futbola. Danimarkako Hiriburuan kokatzen den giza­kirol elkarte batek, baloia bizitzari eusteko erreminta bezala ikusten du.

Ombold Erakundeak (baloia euskaraz), babesgabetasun egoeran eta etxerik gabe aurkitzen diren pertsonei zuzendutako kaleko futbol txapelketak anto­latzen ditu. Baina nola sortu zen? Baliabide ekonomiko urriak dituzten per­sonei zuzenduta, Kopenagueko kaleetan egunkariak saltzeko aukera dute langabeziari alternatiba bat eskaintzeko asmoarekin. 2003 urtean proiektu horren antolakuntzan ari ziren bi lagunek ideia ikaragarri bat izan zuten: “itxaropentsu prentsa saltzaileen arteko futbol txapelketa bat antolatzea, ai­sialdi onuragarri bat izan zezaten” alegia.

OMBOLD, FUTBOLA NIRE ETXEA DA

Txapelketa horretan, etxerik gabekoek osaturiko 23 taldek hartu zuen parte. Graz­en (Austrian) jokatuko zen Homeless World Cup­en (Etxerik Gabekoen Munduko Kopa) parte hartzeko aukera izango zuten irabazleek. Kirol jardue­raz aparte, drogaren menpean eta bazterketa arriskuan bizi zirenen artean, futbolak berak, ilusioa eta gogoak sorrarazi zituen, batzuei aurrera egiteko arrazoi bat emanez.

Aipatutako onurak ikusita, Ombold erakunde bezala sortzea erabaki zuten. Ha­mabost urte hauetan, 100 txapelketa baino gehiago antolatu dituzte, hauetan 10.000 pertsona baino gehiagok parte hartu duelarik. Esan beharra dago, le­hiaketa horietan ez zaiola golegileari edo partida gehien irabazten dituenari saririk ematen. Saria jokatzea da, ilusioa sorraraztea, laguntasuna, esfor tsua… entrenamenduetaz aparte, egunerokotasunari aurre egiteko erremintak jorra­tzen dituzte formakuntza taillerrekin kurrikulumak eginez ,osasun kontuak landuz etab.

Elkartean lan egiten dutenen hitzetan: “Batzuetan, kartzelatik edota osasun mentalen ospitaletik irten berri direnentzat, ekipazioa janzteak berak, au­rrera pasu izugarria ematea suposatzen du; koloreak konpartitzea, talde ba­ten parte sentitzea eta elkarkidetza bultzatzea dira helburuetako batzuk; droga edo alkoholerako menpekotasuna izatetik, kirol eta elkarlanaren al­deko yonkiak sortuz”.

Proiektuaren zutabeak sostengatuz, hainbat bolondresek egiten du lan, psi­kologo, hezitzaile, fisioterapeuta eta entrenatzaile profesionalen gainbegira­pean. Babesleek ere pisu handia dute honetan. 2014an, Daniel Agger Liver­pooleko futbolari ohiak dirua jarri zuen, kolektibo honen bi taldek Chilen ospatuko zen Munduko Lehiaketan parte har zezaten. Oin­baloia herriaren opioa izan daiteke, baina baita gizarteratzeko prozesu horretan parte hartzeko tresna ere. Horregatik, proiektu honen parte diren futbolista amateurrek horrela baieztatzen dute: “futbola ez da denbora pasa bat, Ombold­i esker futbola nire etxea da”.

53

OPIO ERREBELDEA

52

Gabonak heldu direla sumatzeko hainbat pista aurkitu ditzakegu; zuhaitz mozorrotuak, kaleetako argi ekologikoak (ironia modo ON), Santa Claus, Erre­ge Magoak, Olentzero... Oraingo honetan, gabonak ospatzeko ikur futbolero bat proposatuko dizuet.

Steven John Naismith, Irvinen (Eskozia) jaio zen 1986 urtean. Kilmarnock FC, Rangers FC, eta egun, Everton eta “dragoien” selekzioan aritzen den futbolaria da. Aurrelari trebea eta gogotsua, etengabe korrika ari dena, eta defentsak zirikatzen dituen horietakoa.

Txikitatik ikasi zuen helburu garestiak, izerdiarekin soilik ordain zitzakee­la. Ama supermerkatuan eta aita gizarte langile aritzen zen (beharrean). Fa­milia ez zen luxu askorekin bizi, herriko beste familiak bezala. Agian bere inguruak, eta odoletan jasandako dislexiak ekarritako arazoak bultzatu dute nagusitan, besteenganako begirunea eta bolondres bezala jarduteko konpro­mezua hartzera. Zelaian bezala, kalean eta egunerokotasunean, ez du baloi bat galdutzat ematen, Dyslexia Scotland Elkartearen enbaxadorea, Glasgow Helping Heroes en kolaboratzailea da Naismith.

Futbolari dagokionez, denboraldi kaskarra izaten ari da Steventzat. Hasie­rako golak, oraingo aulki egonaldi luzeekin estaltzen ari zaizkio egunak. Hala ere, entrenamendu zein partidetako materiala eskatu, eta amaren la­guntzarekin, bere auzokideei banatzeko ohitura du. Horrez gain, pasa den denboraldian, etxeko partidetara gonbidatu izan zituen Liverpooleko Lan­gabetuen Kolektiboa.

Bost urte darama “Loaves and Fishes” Elkartearekin, etxerik gabekoentzat ga­bonetan afariak egiten. Lehenengoa Glasgow hirian eta gero Liverpoolen. Afa­ria ordaintzeaz aparte, bera pertsonalki janaria banatu, eta bertara hurbiltzen direnekin jan, hitz egin eta opariak banatzen ditu. ¿Ezagutzen duzue bera be­zalako aberatsen bat?

OLENTZEROESKOZIARRA

Aurten, Gabonetako zuhaitzan ikazdun berezi bat jarriko dut, gaitajole, fut­bolari eta Kilt polit bategaz jantzitakoa, esperantzarekin oparirik politena ekarri duen gabonetako ikono berria, irletako eta Euskal Herriko idoloa, Olentzero Eskoziarra.

55

OPIO ERREBELDEA

54

Ingurumenari eta arazoei aurre egiten dien fenomeno naturalak aurki di­tzazkegu Ama Lurraren baitan. Biologiaren gutiziak, izokinen kontrako no­rantzako igeria, edota landare igokarien eta eraikinen aurre egiteak ekarri digu. Honen inguruko fenomeno berria Indian aurkitu dutela diote adituek, neska talde bat resilientziarako jaioak direnak.

2008 urtean Franz Gastler gazte Amerikarra, Indiara joan zen doktore­tesia egitera. Bertan, 13­14 urte bitarteko nesken egoera ikusita (ezkontzera behar­tuak, hezkuntzarako eta aukeratzeko baimenik gabe…) bertan beraiekin lan egiteko geratu zen. Bertan, futbola eta entrenamenduak aitziakia giza erabili­ta, 12 neskekin hasi zen lan egiten Jharkhand zonaldean. Helburua argi izan zuen lehenengo egunetik: Emakumezkoen salerosketa, analfabetismoa, sexu esklabutza, ezkontza goiztiarrak… ekiditzea.

Gaur egun, 4 eta 18 urte bitarteko 400 neskekin egiten du lan. Programa ez­berdinen bidez, Ingelera, matematika eta bizitzari aurre egiteko gaitasunen garapena lantzen dituzte. Jharklhlanden, soilik emakumezkoen %56­k du irakurtzen eta idazten ikasteko aukera. Eskoletan haur gehiegi daude klase bakoitzeko. Horrez gain, komunik eta urik gabe aurkitzen dira, eta irakas­leek ez dute formakuntza egokirik. Programetaz aparte, YUWAk eskola bat eraikitzeko erabakia hartu zuen. Bertan egunero 80 neskak etorkizuna erai­kitzeko aukera du; ikasteko pasioa pizt ea, pentsamendu kritikoa sortzea eta etorkizunerako erremintak garatzea xede dutelarik.

2013ko uda, berezia izan zen Yuwako partaideentzako, Crowdfunding eta bes­telako laguntzei esker bere lana Donosti Cup Txapelketa Internazionalean erakusteko aukera izan zutelako. 2016 urtean ere, Konpetizioaren 25. urteu­rrenean, Asiako neska beltzaran gogotsuak berriro gonbidatu dituzte, Donos­tiako berdegunean eta zelaitik kanpo ikasitakoa erakusteko.

YUWA-KO “LOTO LOREAK”

Antolatzaileek hitzetan: “neska hauen proiektu hau izan da gizarte mailan era­gin gehien izan duena, hortaz gure babes eta konpromisoa adierazi nahi izan diegu, edizio berezi honetara berriz gurera gonbidatuz”. Esan beharra dago, 2013an gerturatu ziren taldeko jokalariak orain entrena­tzaileak direla, eta horietako hiru, Donosti Cupera bueltatu direla txikien tal­deak zuzentzeko.

Indian bertan Loto Lorea aurki dezakegu, fenomeno naturalen artean harriga­rrienetarikoa. Uretako landare hau leku ilun eta zikinetan hasten da, indartsu eta kolorez betea. Horrelakoak dira Yuwa kolektiboko kirolariak, ingurume­nari ilusioz aurre egiten dutenak, “Yuwako Loto Loreak”.

57

OPIO ERREBELDEA

56

Futbola, kirola baino askoz gehiago da. 11 jokalari 11 jokalariren kontrako nor­gehiagoka hutsetik haratago doan liturgia soziala. Harmailak kaleko bozgo­railuak dira, zaleak gizartearen eragile aktibo eta kontzienteak. Hori guztia egiaztatu zuten River Plateko zaleek Monumental futbol zelaian, Libertado­res Txapelketan, Sao Pauloren aurka jokatu zuten partidan, aurkeztu zuten pankartarekin: “Justicia para Berta Cáceres”.

Berta Isabel Cáceres Flores, 1973 urteko martxoaren hirugarren egunean jaio zen, Honduraseko La Esperanza hirian. Lenca etnia inginenen liderrak, femi­nismoa eta ekologismoa zituen bizitzaren lema.

Emakume indigena honen borrokak zur­industria, industria hidroelektriko eta meategien aurka egin zuen; hori eta gobernuak egindako lurren desjabetzaren kontra ere. 1993 urtean Consejo Cívico de Organizaciones Populares e Indíge­nas de Honduras (COPINH) sortu zuen, estatuak erreken pribatizazioaren aur­ka egiteko asmoz. Estatu Batuen base militarrak Honduraseko indigenen lur eremuetan kokatu izana ere salatu izan dute.

Egindako lanagatik, 2015. urtean Goldman sariarekin (mundu mailan ekolo­gista ekintzailerik onenari) omendu zuten Cáceres.Buenos Aireseko La Dignidad tabernan ospatu zen Honduras eta Euskal He­rriaren arteko Elkartasun hitzaldian Berta ezagutzeko aukera izan nuen. Ez dut inoiz ahaztuko; nola aurkeztu zuen komunitate indigenen egoera, nola esnatu zuen nire ignorantzia, eta zaplada batez piztu zidan jakin mina.

Indigenen aldeko lana eta borrokagatik kartzela eta mehatxuak ezagutu zi­tuen, baita bere kideen atxiloketa eta erailketak ere. Agian horregatik, Bertari bizitza lapurtu zioten 2016 martxoaren 3an, 45 urte bete baino egun bat lehe­nago. Baina “Pachamama”­ren alabak bizirik dirau; bihotz, aho eta haizearen erronkan, zuhaitz, erreka eta indigenen gezietan.

BEHARREZKO 12. JOKALARIA

Onak dira egun baten borrokatzen dutenak, baina hobeak dira urtebete bo­rrokatzen aritzen direnak. Oso onak dira, urte luzez borrokatzen dutenak. Bai­na badira, bizitza osoa borrokatzen ematen dutenak, eta horiek beharrezkoak dira (Bertolt Brecht). Zu Berta beharrezkoa zara, bizitzaren partida honetan, beharrezko den 12. Jokalaria.

Agur eta ohore BERTA CACERES

59

OPIO ERREBELDEA

58

Gaurko futbolaren marketingean, badira miloika eslogan eta mezu gureak di­rela sinisarazi dizkigutenak: fair play, football against racism, love the game, impossible is nothing, respect, no to modern football... oraingo honetan Txur­dinaga auzoko lagun batek, lelo berria proposatuko digu.

Urko Vera 1987ko maiatzaren batean jaio zen. Txikitatik futbola izan zuen pa­siorik handiena eta lerro hauek idazten dituenarekin milaka ordu igaro zituen auzoko kaletan bankuen azpitik sartzen ziren golak zenbatzen. Urte batzuk geroago, Norte Apache Donibanen eskaini behar izan genuen kon tzerturako bidean gindoazelarik, irratiaren bidez Urkoren ametsa betetzen ari zela lekuko izan ginen. 2011 urtean Athleticen 33# zenbakiarekin debuta egin zuen Spor­tingen aurka. Geroztik, Hercules, Alcorcon, Ponferradinan, Eibar, Mirandes eta Hego Koreako Hyunbuk taldeetan jokatzeko aukera izan du. Egun, Osasunaren kamiseta handia defendatzen ari da futbolari gogotsua.

Aurrelari ausarta ekainaren 27tik uztailaren 1era bitartean, 6­14 urte bitarteko neska mutilekin egongo da lanean, antolatuko duen “Urko Vera Campus”­ean. Futbol Udaleku hauetan taktika eta teknikaz aparte, talde lana, elkarkidetza, osasuna, nutrizioa... eta hainbat arlo landuko dituzte CD Txurdinaga, CD Otxar­koaga, CD Ibarsusi eta AD Berriotxoakeko profesionalekin. Esan beharra dago, Osasunako aurrelaria bera ere, umeekin lanean egongo dela aholku eta hurbil­tasuna eskainiz.

Campusaren azkenengo egunean Urkok eta beste zenbait jokalarik, ekimenaren etekin ekonomiko guztia Aspanovas Elkarteari (minbizia pairatzen duten umeen guraso elkartea) luzatuko diete egiten duten lan bikainarekin jarrai dezaten.

Minbizi madarikatuak ez du kolore, talde, arraza eta ekonomiaz ulertzen. Beraz, Opiotarrok Campusaren berri hau konpartituz “Txurdiko Lehoiaren” erronka be­rria jarraitzera gonbidatu nahi zaituztegu, partida honetan golak ate bakarrean sartzea dugulako helburu. “Football Against Cancer”.

FOOTBALL AGAINST CANCER

Informazio gehiago: www.urkoveracampus.com

61

OPIO ERREBELDEA

60

Bikingoen kondairek jainkoak mortalak direla diote. Vicky txikia izan daiteke ospe handiena izan duen bikingo hilezkorra. Horregatik, jainko hilkor, bitxi, moderno eta famatuenaren istorioa aurkeztuko dizuet.

Yugoslaviako gudetatik ihes aurkitu ziren Zlatan Ibrahimovicen gurasoak. Be­harrak bultzaturik, Suedian jaio eta hezi zituzten 6 seme­alabak. Malmo hirian hain zuzen ere.

Rosengard auzoan, bizitza ez zen batere erraza. Lurralde marjinaleko zigilua ezin izan dute ezabatu, bertako eraikin bateko inskribapenak dioen bezala: “umea Rosenardetik atera dezakezu, baina ezin izango duzu Rosengard ume­tik atera”. Aurrelari erraldoia, hainbatetan izan zituen arazoak lege betea­razleekin: borrokak, kotxe lapurketak, poliziaren dokumentuen faltsutzeak... auzoaren exijentziak moldatu du Zlatanen izaera, suak kristalarekin egiten duen bezala.

“Ibracadabraren” palmaresa ikaragarria da. Holanda, Italia, Espainia ta Fran­tziako liga eta kopako irabazlea da. Horrez gain, joko ikusgarria eskaintzen duen 2 metrotako dantzari akrobatikoa da.

Hala ere, gorroto zein maitasun sentimendu kopuru berdinak sortzen ditu bere hitz eta ekintzekin.

Ibra harroak, Malmoko kostaldeko etxe arros bakarraren jabea da, eta sekulako luxuzko auto kopuruen giltzaduna ere. Eszentriko dirudun honek, mihi zorrotz bat ere badu, bere esaldi famatuen artean, hauek azpimarratuko ditugu:­ Mohamed Ali eta gero, neu naiz onena.­ Ez du Mundiala ikusteak merezi, ez dudalako jokatzen.­ Ez banauzu Bartzelonatik ateratzen, Guardiola jipoituko dut.

VICKY VIKINGOA “KAKATI” BAT DA

Baina ez da nazkagarria baloiaren jenioaren burutik ateratzen den guztia, bes­teentzako ere eman izan du.

40.000 euro eman zituen, Suediak elbarrituen mundiala jokatu zezan. Gainera futbol botak eta dirua ere eman izan ditu kausa ezberdinetarako.

Baina keinurik harrigarriena, Caen taldearen aurka gola sartu zuenean eginiko ospakizunean aurki dezakegu:Kamiseta kendu eta 50 izen ezberdin tatuatuak zituela (denboralki) irakurri zi­tezkeen bere gorputzean. Keinu berezi horren zergatiak, partida osteko pren­tsaurrekoan azaldu zituen: “munduan gosea pairatzen duten 805 miloi pertsonen egoera salatzeko egin dut hau”, “prentsakoak egunero ari dira niri buruz idazten. Gaurkoan, katastrofe honi buruz hausnartzeko erabili dut neure burua”.

Horrelakoa da sudur handiko tipo hau, batzuetan maitagarria, bestetan jasan­gaitza, axolagabetasunaren gainean kaka egingo lukeen horietakoa.

Ziur aski, Viky vikingo txiki ta xarmangarria “barbarorik” famatuena da, baina Zlatan­ ekin alderatuta... “kakati” bat da.

63

OPIO ERREBELDEA

62

Futbol moderno madarikatuaren baitan, zorionez badira mantentzen diren zenbait ohitura, lorpenen ospakizunetan oinarritzen direnak: marmolezko estatuen gainean klubaren koloreak jartzea, iturri famatuan sartzea, autobus baten gainean hiria zeharkatzea, politikari zitalekin argazkiak ateratzea edo­ta txalupa zahar baten gainean marrazo itxura duten korrokoi bizkarbeltzen artean hiria zeharkatzea. Azken hau, “La Gabarra” izenarekin ezagutzen dugu, edo duzue, oraindik askok ez baitugu halakorik ikusteko aukerarik izan.

Aurten Athleticek liga irabazi du, Bartzelona ahalguztidunarekin puntu bate­ko aldea mantenduz konpetizio erdian zehar. Bidea ez da erraza izan, tama­lez lesioek ere parte hartu baitute kirol lorpen ikaragarri honetan. 30 partida jokatu dituzte eta bitan soilik bueltatu dira puntuatu gabe etxera. Urrezko do­minaz aparte, datorren urtean Champions Leaguen jokatzeko premia irabazi dute. Imaginatu dezakezue Neymar, Messi, Ronaldo edo horietako norbait, la­nean entrenamenduatik irten eta gero? Seguru ez luketela horrelako emaitza onik aterako. Horrelako errealitatearekin tiraka dabiltza Maite Orozen magia, Lizasoren garra, Tirapuren segurtasuna, Ireneren balentria, Erikaren lider­goa… megaizar langileak zelai barruan eta zelaitik kanpo.

Esan bezala, emakumezkoen futbolaren egungo egoerak, askoz merezimendu gehiago gehitzen dio Athletic­eko jokalariek lortu dutenari. Irene Paredesek eta Erika Vazquezek pasadan urtean Kanadan ospatu zen mundialean parte hartu zuten eta esperientzia zoragarria izan zela sarritan aipatu dute. Hala eta guztiz ere, beste hainbat selekzioen maila ikusita sekulako aldea dagoela ere aipatu dute. Estatu Batuetan Baseball edo NBAko beste kirolari profesional be­zala hartzen dituzte emakume futbolariak, eta hori kontuan izanda, soldatak eta entrenamenduak horretara egokitzen dira. Suedian adibidez, jokalarien baldintzak oso ezberdinak dira; entrenatzaile, formatzaile eta hainbat medio espezializatu daude, txikitatik baloia jipoitzen hasten direnekin. Emaitzak ob­jetiboak dira. Horregatik gurean baldintzak hobetuko balira, emaitzek ere ho­bera egingo lukete, lehengai bikaina baitago.

GABARRA BAT BAINO ASKOZ GEHIAGO

Change.org herri plataforma lortzen saiatu den arren, oraindik bide luzea dago egiteke. Oztopoak gainditzeko jaioa den herri honetan, emakumezkoen borroka gero eta beharrezkoa dela erakusten digu egoera honek, kirolean zein arlo guztietan. Goraipatu dezagun feminismoa, futbol duin eta plurala, diru eta sexu kontuen gainetik.

Garaipenaren ajea pasa eta gero, nik uste dut gure gerlariek ez dutela urrezko flotagailuan paseatzea merezi, ezta zaleen babesa errekaren bi aldetatik ja­sotzea ere. Gure kirolari, profesional, heroi, emakume eta obario erraldoidu­nak... “resilientzia” hitza idatzi dute Bilboko armarrian. Eta ez dute merezi halako saririk, gutxiegi iruditzen zait. Beraz, zer nolako saria jaso beharko lukete? Gabarra bat baino askoz ere gehiago.

65

OPIO ERREBELDEA

64

Kopenhagetik bueltako hegazkinen turbulentzien artean, ezagutu berri dudan zoriontasuna oinarri duten beste “errealitatea” burutik kendu ezinik, istorioa zabaltzeko beharra somatzen dudala, txamarratik check­in papera atera eta alde txurian idazten hasi naiz:

Danimarkan badira futbol talde ezagun bezain historikoak: Kopenhage FF, Brondby FF edota Mydjitarian. Baina oraingoan irribarretsuen talde berezi zein bitxi bati buruz arituko naiz; “belarzaleak” izenez ezagutzen ditugun ho­rien gainean, “minoritarismoaz” joko dibertigarri bat egiten duen Christiania CSC kirol taldeaz alegia.

1982 urtean Christiania auzoko biztanleek izen bera eramango zuen Kirol klu­ba sortu zuten. Gorri eta hori koloreko kamiseta jantzita, elitetik kanpo ondo pasatzearen bandera Kopenhageko futbol zelaietatik eramatea dute helburu. Instituzio harrigarri honek helduen bi talde, jubilatu talde bat, neska talde bat eta areto­futbol talde bat kudeatzen ditu. Erakundearen leloa, “You’ll never smoke alone” da (ez duzu sekula bakarrik erreko). Gainera, “maritxuaren” efek­tuaren eraginez jokalariak lasaiago eta presio barik jokatzera eramaten ditu?. Flipatzekoa? Taldearen izaera ezin da ulertu auzoaren historia jakin barik.

Christiania auzoa, bere umeentzako lekua bilatzen zuten guraso okupa ba­tzuek sortu zuten 1971 urtean. Kopenhage hirigunean bertan kokatzen den antzinako militarren eremua da, berdegunez beteriko komunitatea zingira eder batez inguratuta dagoena.

Bertan, auzoaren lege propioak dira indarrean daudenak. Hau da, alaitasuna­ren paradisu honetan, bere harresitik kanpo dauden zenbait gauza egin dai­tezke eta beste batzuk ez. Marihuana eta droga leunen kontsumoa eta honen salmenta ere baimenduta dago. Horregatik “Green District”­ekin (distritu ber­dea) ere ezagutu dezakegu lur eremu ikusgarri hau. Morbo puntu horretatik haratago, koloreztatutako etxe politak, eskulturak, naturarekiko errespetua

AHO BETE HORTZ eta zoriontasunaren aldeko apologia ikus daiteke bertan. Honek guztiak egi­ten du Christiania Danimarkako 2. lekurik bisitatuena. Umeentzako esparru bereziak ez dira falta, eta “helduak ezin dira sartu” edota “hemen pozik ibili” bezalako kartelak aurki ditzakegu bertan.

Christianiarrek Futbol taldea jo ta su animatzen dute, nola ez; baina ez ditu irabazteak edo galtzeak kezkatzen, bai ordea auzokideen filosofia jarraitzen duten ala ez. Babiloniako gaixotasunetik ihes egiteko, Christianiako futbol “zelaiko” harmailetako haize boladatxo berdean murgiltzea gomendatzen dizuet, eta egunerokotasunari aurre egitea haiek egiten duten bezala jarrera giza­futbolistiko bikain batekin, aho bete hortz.

67

OPIO ERREBELDEA

66

Gero eta normalagoa da, Futbol Modernoaren kontra eta futbol popularra babes­ten dituzten mugimenduei buruz hitz egiten entzutea. Honetaz aparte, badira FC United Of Manchester eta UC Ceares bezalako ikonoak, nahiz eta hauek St. Pauliren ospea ez izan, gero eta zale gehiago batzen dituztenak.

BAINA ZER DIRA? ZER DUTE OINARRI? Denek komunean duten zerbait herri izaera da; herriaren alde egiteko asmoarekin, sexu, ekonomia eta arrazaren gainetik, denontzako futbol justu bat eraikitzeko helburua dutelarik.

ZURE FUTBOL TALDE HERRIKOIA SORTU

2015 urteko udan, Europako futbol herrikoiaren alde lan egiten zuten talde esanguratsuenetarikoak Murtzia hirian bildu ziren, giza­kirol mugimendu ho­nen nondik norakoak hizpide izan zituztelarik. Bertan, Atlético Socios, CD Pa­lencia, UC Ceares, FC Tarraco, Xerez Deportivo FC, UD Ourense, Ardita (Roma), Cork City FC (Irlanda), FC United of Manchester (Ingalaterra), eta futbol zaleen zenbait elkarte bildu ziren.

3 eguneko topaketa horretan, tailerrak, esperientziak eta erakunde futbolisti­koen kudeaketaren nondik norakoak konpartitu zituzten. Horretaz aparte, ki­rol erakunde herrikoi batek izan beharko dituen derrigorrezko estamentuak proposatu zituzten:

1 ­ Gobernaketa asanbladan oinarrituko da, eta kirolaren etika eta baloreak babestuko ditu.

2 ­ Bazkideen partaidetzak aktiboa izan behar du, erakundeak legitimatuta.3 ­ Harrobia eta futbolaren tradiziozko baloreak defendatu beharko ditu.4 ­ Futbol Modernoaren printzipioak sahiestu.5 ­ Babesgabetasun egoeran aurkitzen diren kolektiboei babesa eman.6 ­ Klubaren jarduera soziokulturalak, erakundearen baloreei erantzun

beharko die.7 ­ Kudeaketa soziala eta ekonomikoa gardena eta publiko izan behar da.8 ­ Publizitateak eta komunikazioak egiaztagarriak eta errazak izan behar dute.

Zer itxaroten ari zara? Esaldiak dioen moduan, “mundua aldatu nahi baduzu, zu­gandik has zaitez”. Beraz, hemen dituzu hasteko lehengo urratsak. Ez daukazu aitzakiarik. Animatu eta zure futbol talde herrikoia sortu.

69

OPIO ERREBELDEA

68

Urtero bezala “Mass Media”­ko basapiztiak, denboraldiko jokalaririk onena nor den aukeratzeko lehiarekin hasi dira; Messi, Ronaldo, Suárez, Neymar… Nike eta Adidasen arteko borroka honetan, Bartzelona­k eta Real Madrid­ek monopolizatutako jokoan nik badut faborito bat, Deniz Naki.

Protagonista dugun jokalaria, 1989ko uztailaren 9an Dürenen (Alemania) jaio zen. Bere gurasoak Kurduak ziren, Tunceliko eskualdekoak; eta 70 hamarka­dan “Curry wurst” herrialdera migratu zuten lan bila. Betidanik gauzak konpar­titzen irakatsi izan diote Deniz gazteari, eta bizitza ezkertiar kutsutik ikusten. Agian horregatik ikusi izan ohi du futbola kolore gorriz.

Bayer Leverkuseneko harrobian hasi zen futbolean lehenengo pausuak ema­ten, baita Alemaniako adin txikikoen selekzioarekin ere (18­azpiko eurokopa irabazi zuen). Leverkusenetik St.Paulira salto egin eta bertan, ezkertiarren Klub famatuan bere karrerako 3 urterik oparo eta zoriontsuenak igaro zituen.

Hamburgoko “Auzo Gorriko” kamisetarekin hainbat bizipen izan ditu baina ezagunena agian, Hansa Rostocken (eskumako zaletuen taldea) aurka sartu zuen golarena da. Ez zen ikusgarria izan, beharbada Van Basten bezala erdi bolea eskuadratik sartu zelako; gure laguna, Hansatarren mehatxu eta ziri­kaldiez nazkaturik, beraiengana hurbildu eta atzamarra lepoan jarrita, zin­tzur­egiteko keinua egin zuen. 4 partidutako zigorra jaso zuen, baina merezi izan zuen?

Kurdistango lagunek jasan dituztenak eta oraindik ere jasaten ari direnak, giza eskubideetatik haratago kokatzen den beldurrezko filme bat dirudite, pelikula honen zuzendariak Atatürk eta Erdogan direlarik. Estatu Kurdua de­fendatzen duen edonork libre bizitzea du jomuga. Nakik berak, bere odoletan jasan izan ditu bereak.

KURDISTANGOURREZKO BALOIA

Genclerbirligi Ankarako taldeak fitxatu eta ilusioa laster maldan gora jarri zitzaion. Deniz, ISISen erasoen kontra egin zuen sare sozialetan, Kurdistango kideak defendatu nahian. Handik pare bat egunetara, Ankaran supermerkatu batean erosketak egiten ari zelarik, gizon talde batek ea Naki ote zen galdetu, eta zuzenean jipoitu egin zuten. Zorionez handik ihes egiteko aukera izan zuen. Bere familia eta lagunak arriskuan jartzeko beldurrez Alemaniara itzul­tzeko erabakia hartu zuen, nahiz eta laster bueltan izan zen, “bere lekuan”.

Turkiak okupaturiko Kurdistango hiriburuan, Diyarbakirren hain zuzen ere, Amed SK taldeak etxean jokatzeko aukera luzatu zion Nakiri. Kurdistaneko koloreak dituen Klub honek 3. mailan ematen ditu asteburuak eta bere zaleek Turkiako okupazioaren kontra egiten dutenez, alde egiten dutenekin istiluak izaten dituzte maiz. Aurrelariak dioenez: “beste edonon jokatu dezaket, baina hau da nire etxea. Aurkarien kontra aritzeaz aparte, federazioaren eta gober­nuaren kontra ere jokatzen dugu”.

Hasieran aipatu dudan bezala, azken denboraldietan niretzat ez da egon Naki bezalako jokalaririk. Profesionaltasun eta pasioaz bere koloreak defendatu izan ditu eta bere herri eta zaleen eskubideengatik borrokatu ere bai. Ho­rregatik, Turkiako Fiskalak 5 urte espetxe zigorra eskatzen dio jokalariari. Imagina dezakezue kirolari aberats hauek bere burua buztiko balute, Zer ger­tatuko litzatekeen? Eta herrialde txikien borrokak defendatu eta salatuko ba­lituzte? Hori bai utopia. Horregatik guztiagatik, nire botoa argi daukat; Deniz Nakirentzako ”Kurdistango Urrezko Baloia”.

71

OPIO ERREBELDEA

70

Ibiza jaia eta ondo pasatzearen hiriburua dela diote, baina ez nago ados. 2016 urteko udan, baziren kamiseta berdearekin janzten ziren “Garagardoaren Glo­ber Trotters” bitxi batzuk, festak eta giro bikainak eremu finkorik ez duela fro­gatu zutenak.

Irlandako Errepublika futbol taldearen zaleek Frantzian ospatu den EURO´16 hankaz gora jarri dute aurten. Baieztapen hau egiteko, estadioetatik kanpo utzi dizkiguten hamaika eszena aurkeztuko dizkizuet jarraian:

1 ­ Grand Prix telesaila gogoratzen duzue? Gure lagunek froga berri bat proposatu nahi zutela, zera egin zuten: Zaldi kareta batekin burua estalita, baloi bat etxe bateko 2. solairuan aurkitzen zen lehio ireki baten sartzeagatik, pare bat garagar­do botila banatzen zuten saritzat. Ikaragarria da, zer nolako atxurrarekin lortzen zuten froga gainditzea. Berritxuko rally poteoan ikusi beharko genituzke.

2 ­ Metro barruan ere, bereak egin zituzten gure lagunak. Aita bat, umea lokar­tzen zaiatzen ari zela ikusita, dozena erdi irlandar hurbildu, eta sehaska­kanta bat abestu zuten, Errepublikako banderarekin txikitxoa babesten zuten bitar­tean. Umeak haginik gabeko 6 mozkor ohiekin lo hartzen badu, mamuen isto­rioek ez dute beragan batere eraginik izango.

3 ­ The green partyrekin baiatu zuten juergan, 3.000 jarraitzaileren arteko parran­dan nahi gabe kotxe bat maspildu zutela konturatu zirenean. Autoaren leihotik eta atearen zirrikituetatik dirua sartzen ibili ziren, sortutako arazoa konpondu nahian. Aingerutxo hauek Carglassekoak ergelak bezala uzten dituzte.

4 ­ Lilleko hiriarren arkitekturari animazio puntu bat emateko, “iluminao” bati, iturria txanpuz betetzea bururatu zitzaion. Baina, zertarako? Agian garagardo itxura hartzeko? Batzuk, Obelix bezala, txikitan garagardoaren iturrian jauzi omen dira.

THE GREEN IBIZA 5 ­ Euria zelarik, ”Guinessaren lagunak” Bordeleko Tranbiaren tunelean sartu zi­ren babes bila. Hortaz, Gendarmeak Spartako 300ak desalojatzeko agindupean bertara gerturatu eta megafonoaren bidez lekua ustera gonbidatu zituzten. Ger­lari ausarten erantzuna, ”stand up for the French police” abestea izan zen, mikroa zeraman polizia beraiekin abestera behartu arte. Umorearekin atzerriko copsak troleatzeko ahalmena zutela erakutsi dute. Gendarmeek “entren con todo al ca­llejón”, beste era batera interpretatu zuten…ejem ejem…txakurrak!!!!

6 ­ “Low Cost” hegazkin konpainia famatu bateko pilotoa, Lyonera Irish zaleak eramango zituen hegaldian protokoloa albo batera utzi eta mikrofonoa eskuan, jendea animatzen hasi zen bidaiarien algara eta txaloak altxatuz.

7 ­ Giza trainerak errepide erdian egiten, (beraiek top­the­rock deritzote) 250 pertsona baino gehiago jarri ziren batak betestearen atzean boga egiten. Pari­seko zenbait biztanle ere behartu zituzten, garagardoa saritzat eskainiz; nola ez! La Kontxako Banderan aurkeztuko direla mehatxatu dute; hori bai, “an­ti­doping” kontrola edan ostean.

8 ­ Suediarrengana ere hurbildu ziren ABBA taldearen abestiak elkarrekin abes­teko, “buen rollito” lanetan, norgehiagokoa hasi aurretik. Imaginatzen dituzue “La salchipapa” abesten? Eskerrak kanporaketak horrela suertatu zirela.

9 ­ Jakina da Irlandar maitiek ez dutela lotsaren esanahia ezagutzen. Horren eredu da, Clichyn 1.000 pertsonen aurrean, 40 urteko gizonak furgoneta baten gainean eginiko Striptease­a. EURO´20an Red Light Districtak, Green District deituko omen dituzte.

Lasai egon, “Errepublika orlegi, laranja eta zuriko” juergistak agertuz gero, ondo pasatzearena ziurtatua egongo da, Agian lehiaketa guztietara gonbida­tu beharko dituzte? Jai giroaren Meca ibiltari berria sortuko dutela argi dago, hurrengo oporretarako aukeratu modan dagoen irla, “The Green Ibiza”.

73

OPIO ERREBELDEA

72

Lau urte bete dira gaur, Iñigo Cabacas gaztea erahil zutenetik. 4 urte justizia eske, 48 hilabete inpunitatearen izenean futbola eta odola nahastu zutenetik, 1.460 egun Iñigo barik.

Aldi berean, Luciano Arruga gogoratu nahi dugu, Argentinar gaztea eta Ri­ver Plate taldeko zale amorratua 2009an desagerrarazi zutena, 5 urte geroago bere gorpua Bs As ko gorputegi batean agertu arte.

Herriaren babesa bermatzeko ogibidea hautatu zuten horiek lapurtu zieten bizitza bi mutilei. Eta guk, bizitzaren injuztiziak salatzeko bizimodua hauta­tu dugunok, abesti bat osatu dugu. Norte Apache Euskal Rap taldearen poe­sia batekin nator gaurkoan, errima eta doinuekin gure bi futbol zaleentzako omenaldia egiteko asmoaz. Eta nola ez, “balantzadun jainkoari” belarrietatik tiratzeko nahiarekin.

Ez zaituztegu inoiz ahantziko, justizia, agur eta ohore, Luciano eta Iñigo.

KILLING IN THE NAME OF

Luciano Arruga deitua,Villetako pibe langile lez

Aurkezten zuen bere buruaNahiz ta gaztea izan

Ez dut erabiltzen jokuaBaina poliziak maiz

Gurekin edo gure kontraEz baduzu guretzako lapurtzen akabo

Amaren aholku aberatsak oroituzEzetz esan zuen ta

herbesteratu zuten, lokartzera behartuta

KILLING IN THE NAME OF

Buruan KapelaEguneroko itsasoan

Hustuta zuen KupelaMarinelan beharra

Etxeko mahaianTa lagunen goseaAsetzeko beharra

Sabemos que fueron ellosSangre de bastardo yCorazones de Fierro

Asesinado por la “Yuta”Hijos de perro

No somos un pueblo dócilLuciano el último caso de gatillo fácil

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­Manos arriba esto es un asesinato

La impunidad reflejada en su contratoViolencia su religión,

Aun no gustándoles, cumplen órdenes,Solo son beatos,

Nadie les conoce, pregúntales,Responderán lo clásico,Son de oficina o tráfico,

Un vigilante básico,Mirando por el prójimo,

Evitando desastres, con un final muy trágico,Cabacas víctima de un estado policial,Borrar una sonrisa, es pecado capital

En la Capital, de las luces azules,Donde la rabia y el dolor se convierten en virtudes,

Manos manchadas viviendo en libertad,La injusticia sigue oculta bajo su disfraz,Todo es delito, depende de tus vínculos,

Como jóvenes penados por firmar artículos,Norte Apache (2015 Juanito Laguna)

Hitzak: Rayco Sánchez eta Ibon Castedo.

75

OPIO ERREBELDEA

74

Txikitatik filmeak ikusterako orduan, gustuko izan ditut pertsonaiarik gaiz-toenak: Stars Warseko alde iluna, Joker, Chucky, Corleonetarrak, Dracula... Horietakoa da Mario Balotelli futbolaria; prentsak, zaleek eta gizarteak estig­matizatua, gaizto hitza abizen izango balu bezala. Baina zergatik da horrela? Zer dakigu hartaz?

Mario, Palermon (Italia) jaio zen 1990eko abuztuaren 12an. Garai horretan Barwuah abizena konpartitzen zuen bere anai arreba diren Enoc, Abigail eta Angelekin. Txikitatik borrokatzen ikasi behar izan zuen. 2 urte besterik ez zituela, sabeleko gaixotasun baten ondorioz bizitza galtzeko zorian egon zen. Garai horretan, Bresciara bizitzera joan ziren Barwuahtarrak (gurasoak Gha­nako bi etorkinak), beste 20 pertsonekin higiene eskasa zuen etxola batetara. Egoera ikusita umea osatu zenean, honen tutoretza gizarte­zerbitzuen eskue­tan ustea erabaki zuten etorkizun itxaropentsu bat izan zezan. Urteak pasa ahala, familia biologikoarekin kontaktua galdu zuen, eta honek Marioren mo­txila txikian beste harri bat suposatu zuen.

Francesco eta Silvia Balotellik, beltzaran txikitxo polit honi, Concesio (Bresciako hiriburutik 4 km­tara) herrian zuten etxeko eta bihotzeko ateak ireki zizkioten. Familia berri horretan beste hiru anai­arreba ere ezagutu zituen, eta guztion la­guntzari esker pozik bizi izan zituen garai berriaren lehenengo urteak.

Hiperaktibitateari ere aurre egin behar izan zion aurrelari indartsuak eta ho­rretarako etengabe kirol jokoetan ibili behar izan zen barruan zuen “su” hori kontrolatzeko. Bere anaiak inoiz aipatu duen bezala: “parkera, txirrindulaz ibiltzera, soinketan aritzera, eta igeriketan ibiltzera eramaten genuen gabaz lo egin zezan. Eta futbolean apuntatzeko aukera izan genuenean, ez genuen aukerarik galdu eta horrek atera zuen aurrera Mario”.

BETIDANIK IZAN NAIZ GAIZTOEN ZALEA

Geroztik baloiaren gainean bakarrik pentsatzen zuen, gau eta egunez entre­natuz. Partiduetan ez zuen soilik aurkarien kontra jokatzen, arrazakeriaren izurrite bortitzari ere aurre egin behar izan baitzion. Hala ere, harmailetako pailasoak driblatzen ikasi zuen. Bere talentuak eta egindako lanak, 15 urte­rekin 3. mailan debuta egiteko aukera eman zion FC Lumezzanarekin. Bere abilezia ez zuten aintzakotzat hartu Europako talde indartsuetan eta denbo­raldiaren bukaeran, 2006ko ekainean F.C Bartzelona taldeko Kadete adine­koekin frogak egin zituen. Lehenengo partiduan 5 gol sartu zituen, eta oroko­rrean egonaldi bikaina bete zuen Mariok. Dena den, diotenez ez zuten jarrera desegokiagatik fitxatu.

Baina betiko lez, lehio bat ixten denean ate bat irekitzen da, eta Milanoko Inter taldeak kontratua luzatu egin zion. Handik gutxira, 17 udaberrirekin lehenengo taldean debuta egin zuen, denboraldi horretan sekulako partida eta golekin zalegoa zirikatuz. Baina dena ez da azukre koxkorra izan Ba­lotelliren karreran, eta arrazakeria pairatu zuen Italiako futbol zelaietan, haurtzaroan bezala.

Ume izatetik heldu arorako bidean jarraitzen du gure “kinkiak” eta Milan, Manchester City edota Liverpool taldeetan jokatzen zuelarik, hainbat bi­hurrikeria eta txorakeria azalezin egin ditu prentsaren begi puntuan egon arte: su artifialak etxe barruan piztu, entrenatzaileekin borrokatu, ehun­daka trafiko isun, jubenilei dardoak bota, aulkian partidu baten erdian i­padarekin jolastu…

Hanka-sartze erraldoi hauek oso ezagunak diren arren, ez dira Balo definitzen duten gertaera bakarrak. Prentsa horiaren orrialde zikinetan ez dute azaldu, Ghanako umeentzako diru­laguntzak eman dituela; bulling­a pairatzen zuen ume bati klasera lagundu zuela; etxe gabekoei dirua eman ziela; edota Favela Mata Escurako (Salvador de Bahia­Brasil) embaxadorea dela.

Askotan esan didate, norbanakoaren oraina ulertzeko atzetik doan istorio per­tsonala aztertu behar dugula. Beraz, hau izan da Mario Balotellirena. Bakoitzak erabaki dezala, gaiztoa, memelo hutsa, edota auzoetako beste ume galdu eta abe­ratsa den. Argi dagoena da, gizarteak behar izan bereziak dituen persona bat ba­ztertzen badu, ezin du itxaron; eta baliabide ekonomiko superlatiboak eskainiz gero, gizarteak ezin du berak nahi duen portaera mota “egokia” izatea eskatu.

77

OPIO ERREBELDEA

76

Erokerietan profesionalak direnak Rock izarrak dira. Dirudienez egin di tzaketen ergelkeria guztiak zilegiak dira. Imaginatzen dituzue Led Zeppelinekoak zintzo? Keith Richards spa batean oporretan droga barik? “Dont flip in the garden Bei­bi”. Gizartea gaurko futbolariak musika izarratzat tratatzen hasi da. Baina balore eta trataera jakin batzuk bete behar dituzte? Bakoitzak erabaki dezala, baina nik pertsona bakoitzaren historia osoa aztertzera gonbidatuko zaituztet. Hala ere, ez egin kasu askorik ez naiz objetiboa eta; azken finean betidanik izan bainaiz gaiztoen zalea.

79

OPIO ERREBELDEA

78

Empecemos por la Z, el último dígito del alfabeto latino, el símbolo del jus­ticiero Zorro, la última letra condenada a esperar a todas las anteriores, y la parte más importante de las siglas EZLN, un pueblo muy aficionado al fútbol y a un jugador argentino en concreto.

El Ejército Zapatista de Liberación Nacional (EZLN) es un movimiento inspi­rado en el legado de la lucha de Emiliano Zapata. Está formado por indígenas de la Selva Lacandona, y defienden los derechos a la tierra, a la educación, a la salud y a la igualdad de los habitantes del estado mexicano de Chiapas.

En el año 1994 los indígenas chiapanecos declararon la guerra al impune go­bierno mexicano. Con este acto saltaron a la vida pública mundial y, más en concreto, a la de su país, haciendo que la gente de a pié discutiera sobre la pasión, la osadía y los derechos básicos que defendían los rebeldes. Obreros/as, campesinos/as e indígenas apoyaron una causa que no quedó al margen del mundo de la cultura, de la política y del llamado “Deporte Rey”.

Varios son los vínculos que unen a los/las valientes mexicanos/as libres con el mundo del todo poderoso juego del balón. El primer “gran gol” cantado con capucha fue en el año 1999 cuando, el “Vasco” Javier Aguirre, ex jugador de la Selección Tricolor y hoy reputado entrenador, organizó un partido de fútbol en el que “enfrentó” un combinado Zapatista con ex jugadores del país ame­ricano. Los animosos guerrilleros llegaron descalzos y sin ningún equipaje deportivo, pero el resultado cuantitativo fue lo de menos ya que, en la parcela cualitativa, habían conseguido marcar un gol a favor de los derechos de la comunidad del EZLN.

Otro de los grandes hitos artístico­deportivos tuvo lugar en el año 2001 cuan­do el insurgente anónimo cultural, más conocido como Banksy, acudió a tie­rras Zapatistas ansioso por conocer, in situ, a la comunidad que ejemplariza­ba todos los valores en los que él creía. Se sabe que jugó un partido de portero

EMPECEMOS POR LA Z

y dejó un mural en el que, un encapuchado, realizaba una chilena. En él se podía leer: “A la libertad por el fútbol”. Aquella obra sirvió de mensaje publi­citario para denunciar lo que ocurría allí, alentar a los lugareños y atraer a los “culturetas” y rebeldes hacia la causa libertaria.

Como protagonista de nuestro tercer acontecimiento rebelde­futbolístico, y héroe del pueblo Zapatista, tenemos a Javier Zanetti. Nacido en Buenos Aires en 1973, ex jugador de C.A Talleres y Banfield, pasó sus mejores años como futbolista, nada menos que 19, jugando en el Internazionale de Milano Italia­no, llegando a ser todo un referente a nivel mundial, tanto con el balón como en el apartado más comprometido y solidario.

Javier es el creador, junto a su compañera Paula, de la asociación P.U.P.I (Por Un Piberío Integrado), en la que ayudan a los pibitos más desfavorecidos a salir adelante y cuidan de que no se vulneren sus derechos. Mediante esta asocia­ción también han apoyado a los indígenas Mapuches de la zona Patagónica. Su admiración por su pueblo de origen y su cultura le llevó a instar a su amado y “rico” equipo de fútbol a solidarizarse con la causa Zapatista. En el año 2004, una delegación del Inter, acudió a tierras Lacandonas con material deportivo, medicinas y 5.000 € (la recaudación de las multas a los jugadores), dinero que les sirvió para poder reparar un acueducto que destruyó una guerrilla para­militar. Posteriormente también ayudó a que tuvieran una ambulancia y a crear la infraestructura para un hospital. De esta manera Javier se convirtió en la nueva imagen, sin capucha, de la lucha por la libertad y la igualdad en la resistencia indígena.

En su biografía, el poderoso lateral derecho, afirma: “la solidaridad no conoce color, ni religión y ni clase política”. Estas comunidades luchan para que su cultura sea reconocida, por una forma diferente de organización económica y política, por sobrevivir y por no perder su identidad.

Empecemos por la Z, por el derecho de los que siempre estuvieron condena­dos a ser los últimos, porque algún día los últimos serán los primeros y, ese día, queremos que sea hoy, por la Z de Zapata y la Z de Zanetti, chapó.

81

OPIO ERREBELDEA

80

De todos/as son conocidos los colegios de películas como Howards, donde Harry Potter volaba en escoba, hablaba con los espejos o convertía a la gen­te en “cosas”. También extraordinaria era la escuela de los X Men (supongo que también X Women aunque no lo digan) dirigida por el cabeza de huevo de Charles Xabier, pero como la realidad siempre supera la ficción, tengo el placer de presentaros la increíble y maravillosa historia de una escuela única que, alejada de los focos mediáticos y de las cintas de 8 mm, trabaja incansable para sacar adelante a sus vecinos/as, los Bachilleres del Club Atlético Atlanta.

“Los Bohemios” como se les conoce en la Capital Porteña, nacen el año 1904 para representar a los/las vecinos/as de Villa Crespo en los campos de fútbol. Esta conocida entidad social y deportiva, que viste de azul y amarillo, nunca ha ganado un torneo importante, pero quizás su mayor logro sea vivir por y para el barrio. La entidad Bonaerense cuenta con diferentes equipos de Bas­quet mixto, Boxeo mixto, Futsal, Fútbol Femenino, Handball femenino y mas­culino, Jiu­Jitsu, Kick Boxing y, por si esto fuera poco, ¡dispone de un instituto en el que se imparte Bachillerato debajo de sus gradas! Si, habéis leído bien. Utilizan las ”lonjas”, que antaño utilizaron de oficinas y almacenes, para dar cobertura educacional al barrio. ¿Cuántas veces habéis soñado con estudiar en vuestro campo de fútbol favorito? (que le jodan a Harry Potter).

La idea de ofertar un Bachillerato en el estadio Don León Kolbovsky nace de la necesidad de disponer de un centro de estudios para los/as chavales/as del ba­rrio, más en concreto de la Villa Crespo. La crisis, la especulación inmobiliaria, la corrupción, etc., siempre afecta a los/as más necesitados/as. En este caso la dificultad golpeó sobre la educación y el futuro de los/as Villeros, resultando el cierre de los colegios e institutos más cercanos. El “hándicap” económico para afrontar el coste de un transporte público, sumado al drama de cada familia para conciliar, imposibilitaban el futuro académico de los/as muchachos/as.

FUTBOL DE PIZARRA

Luchando por cubrir esas necesidades nos encontramos con Movimiento Por la Dignidad. Su “Leit Motiv” reside en la lucha contra el capitalismo, el imperia­lismo, la privatización de los bienes comunes, el patriarcado y el colonialismo, defendiendo la educación popular, la lucha de las mujeres, el empoderamiento del pueblo, todo esto a través de talleres, foros, charlas y encuentros dirigidos por personas voluntarias, héroes y heroínas anónimos/as. Disponen de radios autogestionadas, como La Caterva, revistas informativas, como Nuestra Voz, programas de salud, formación política, jardines de infancia, incluso Bachille­res Populares, como el que nos ocupa. Allá donde exista la necesidad del pueblo irá el MPD, es algo de lo que puedo dar fé como conocedor y colaborador de la causa en primera persona.

Probablemente el Bachi Popular de Villa Crespo sea la mejor escuela del mun­do, la historia de amor más bonita, el ejemplo de lo posible, donde el futbol obedece tanto al violento golpeo del cuero como al sutil y delicado baile del bolígrafo deslizándose sobre el papel, como si fuera un tango de una pareja enamorada. Una grada en la que se juntan la pasión por el deporte y el amor por unos colores, viviendo el futuro con ilusión y esperanza. Un escenario único en el que se unen la mano alzada, la palabra y la táctica, un sitio para aprender y enseñar, un fútbol de pizarra.

83

OPIO ERREBELDEA

82

Estaba cerca de la Valle, intentando comprar el periódico a todo correr (como buen Porteño), hasta que la kioskera me hizo esa pregunta mágica , que pue­de desatar una conversación de horas (todo/a Argentino/a sabe de todo): ¿De dónde sos vos?

Efectivamente, de la tierra rebautizada como “De donde está Bielsita” o de “Vasco”. Me comentó que su esposo era descendiente de ovejeros Euskaldu­nes y que tenía suerte porque, en Latinoamérica, cuantas más letras “R” tenga el apellido, más poderoso eres. Después de varios minutos de localizaciones geográficas, de la guerra y de recomendaciones varias, la señora me planteó otra de las cuestiones típicas por allá: ¿De qué equipo de la Argentina sos? Casi no me dejó ni responder cuando se le iluminó la cara y me dijo: “Vos te­nés que ser de CASLA!” (Club Atlético San Lorenzo de Almagro), “verá señora, que sea el equipo del Papa a mi ni fú ni fá, que yo soy de los de al revés”, “No seas pelotudo! El más ilustre de la historia del Club es uno de Vasco! Isidro Lángara”. Saqué la libreta y anoté el nombre a todo correr, deseando llegar a casa para conocer la historia de cerca.

La idea de buscar información sobre aquel jugador me rondó todo el día así que, cuando cayó la noche sobre Buenos Aires, me compré un bocadillo de chin­chulines, un par de Quilmes, y me fui pal hostal, a buscar al supuesto héroe de la Diáspora.

Isidro Lángara Galarreta nació en Pasaia (Gipuzkoa) el 15 de mayo de 1912. Tuvo la suerte de comenzar su carrera futbolística bien jovencito y, a los 18 años, fichó por el Real Oviedo. En el equipo Asturiano demostró su valía, ano­tando 281 goles en 220 partidos (ni Messi, ni el mejor Maradona, disponen de ese promedio salvaje). Sus goles le llevan a ser reconocido como el máximo anotador de la Liga en tres ocasiones consecutivas. Pero al cuarto año vis­tiendo de azul, en 1936, estalló la guerra civil y, tras pasar un tiempo encarce­lado, lo liberan.

PICHICHI, MILITANTE Y ROJO

Parece que la represión Franquista no amedrenta al joven delantero Guipuz­coano que llega incluso a combatir con el Ejército Republicano. Pero, como futbolista de élite y reconocido, desde el “Bando Rojo” deciden que Isidro es más valioso con el balón en los pies que con el fusil por lo que, en 1937, es convocado para representar a la selección de Euskadi. En aquellos tiempos el combinado Vasco se dedicaba a jugar partidos benéficos para recaudar dine­ro y destinarlo a las víctimas de la guerra.

Con la liga paralizada por el conflicto, la Selección Euskaldun comienza una gira por toda europa contra equipos y selecciones de diferentes países. Pero, como a la hora de regresar a casa se encontraron con el Ejército Nacional tomando las calles de Bilbao, recogieron de nuevo sus botas y se fueron a rea­lizar una gira por el continente Americano.

Durante aquel periplo jugaron varios amistosos en Cuba y, finalmente, se esta­blecieron en México, donde participaron en la liga de dicho país bajo el nombre Club Deportivo Euzkadi, quedando subcampeones de la competición.

Una vez terminado el campeonato “Azteca” comenzó la Dictadura Franquista en España, por lo que varios de los integrantes de la Tricolor decidieron no volver a Euskal Herria, entre ellos Isidro Lángara.

El Pasaitarra decidió exiliarse en Argentina, donde su compañero de selección Ángel Zubieta le recomendó a la dirección de San Lorenzo de Almagro. En el equipo “Azul grana” anotó 110 goles en 121 partidos, repartidos en 4 temporadas. A su paso dejó grandes hazañas, como sus 4 goles en su debut ante River Plate o el récord actual de anotaciones en un solo partido (7 goles), que aún perdura en el tiempo.

Tras jugar con los “Cuervitos” volvió a México, jugó en Chile, retornó al Oviedo, incluso tuvo tiempo para volver a “Sanlo”, esta vez como entrenador. 80 años vivió este espigado delantero, 80 años repletos de historia, anécdotas, fútbol y goles.

Como podéis ver, en el país de las vacas, el mero hecho de ir a comprar la pren­sa puede suponer descubrir cosas extraordinarias. Antes de regresar a Bilbo volví al kiosko y le di las gracias a la señora: “Una suerte poder descubrir la historia del gran Isidro: pichichi, militante y rojo”.

85

OPIO ERREBELDEA

84

El 12 de noviembre de 2014 cumplí uno de mis sueños de niño: poder mezclar­me y ver en directo, in situ, la razón de la locura de las/los Argentinos/as, ver un partido de futbol de la liga Albiceleste, “la joda en directo”.

La generosa y encantadora Anabela, consiguió 2 boletos en una zona extraor­dinaria del “Monumental”, para ver el contencioso que enfrentaba a River Pla­te contra Estudiantes de la Plata. Una entrada que otorgaba el privilegio de ver a uno de los Clubes más laureados de toda América, una de las mejoras canteras y gestores de talento de todo el mundo y, como no, rival acérrimo de mi queridito Boca Juniors.

Lo primero que pensé cuando recibí la noticia es que, si quería formar parte de aquel espectáculo y de aquella familia, necesitaba un buen atuendo para la ocasión. Así que acudí a La Valle y me sumergí en sus comercios llenos de “remeras” de todos los equipos que conformaban el Campeonato. Tenía una idea fija, y era que no iba a llevar publicidad de ningún banco en la equipa­ción, así que me encaminé a la zona retro. Allí encontré la camiseta del mítico

MILLONARIO POR UN DÍA

Francescolli, con el relámpago grabado a fuego cruzando el pecho. Me sentí un poco “chaquetero” pero... ¡Ya estaba preparado para el gran día!

Y llegó el ansiado momento, la fecha marcada en el calendario, pero tras me­dio millón de litros de agua y decenas de apagones durante dos días, el cole­giado decidió que allí sólo iban a poder jugar las ranas, si acaso. Así que, con el miedo de no saber si el aplazamiento duraría semanas, me volví para casa con cara de orto.

Seis días más tarde decidieron reubicar el gran (mi gran) partido y le pusie­ron fecha. Tras organizarme con Anabela, tomamos el autobús 2 h. antes del partido, ya que teníamos que cruzar la ciudad. Montamos en el transporte público y la aventura dio comienzo pues, al vernos con las camisetas de “Los Millonarios”, el conductor nos invitó a tomar asiento sin pagar (evidentemen­te en ese momento me sentí más de River que nunca claro). En el trayecto de casi una hora del colectivo no paraba de ver banderas, cánticos y gente que peregrinaba a su lugar santo; al mismo tiempo que varias personas tomaban “refrescos para pasárselo bien”, en el propio vehículo.

Por fin llegamos a Núñez y, a falta de 55 minutos para el comienzo del partido, comenzamos a recorrer diferentes cordones policiales (yo creo que ese día estábamos todos/as allí). Tras varios controles que nos mantenían a 200 m. del estadio, llegamos al último de todos, el que te mira si tienes entrada. Allí estuvimos 30 minutos agónicos de empujones, nerviosismo e incompetencia policial. Por fin, dentro del “Monumento al fútbol”, encontré el asiento, me senté, miré a mi acompañante y dije, no me lo puedo creer. La sensación de encontrarte en una caldera, de pertenecer al coro más majestuoso y acompa­sado del planeta es… bufff, impresionante.

El partido terminó con un 0­1 a favor de “Los Pincharratas”, terminando con una racha de casi 20 partidos sin perder de los locales. Para la posteridad quedan los “te cosieron el orto Pellegrino”, “¡Vasco hijueputa!” (a lo cual me daba la vuelta claro, pensando en si se me notaba en el acento los dos años que pasé en Durango, pero iba dedicado al Vasco Aguirregaray, que era más malo que todos Los Dalton juntos).

Aunque no fuera La Bombonera, y tuviera que esconder mi segunda piel “azul y amarillo oro”, la experiencia fue maravillosa. ¿Quién dice que los sueños no se cumplen? Sólo me queda agradecer a Fakun y Anabela la posibilidad de tener la experiencia de ser “Millonario” por un día.

87

OPIO ERREBELDEA

86

El Club Atlético Defensores de Belgrano vio la luz el 25 de mayo de 1906. Re­presenta, bajo los colores “rojinegros”, a los/as vecinos/as del barrio de Bel­grano. Su mayor hazaña data de principios de siglo y, desde entonces, ha va­gado entre la 2º y la 4º división Argentina. “El Dragón” (como se le conoce) quizás no sea el Club más laureado de América, mucho menos aún el más popular de la ciudad de Buenos Aires, pero es de los pocos que continúa en la lucha por la memoria histórica.

Haciendo trabajar a mi propia memoria, puedo recordar el 28 de noviembre de 2014, cuando Manuel Cullen me invitó a ver el derby (o combate del siglo en términos pugilísticos) entre River Plate y Boca Juniors, ni más ni menos que la semifinal de la Copa Sudamericana de aquel año. Esta vez en la televisión, pero en pleno corazón del barrio Boquense y, a priori, “Boztero” (término con el que se conoce a los hinchas de Boca). El resultado fue de 1­0 a favor de “Los Millos”.

Pero lo mejor de aquella velada en el “País de los chinchulines” (intestinos de vaca asados) fue la conversación con Manuel y su padre Rafael Cullen (hin­cha de Huracán por cierto). Aquel día “el abuelo”, como lo llamaban sus nietos, me contó la triste historia de Marcos Zucker.

Ricardo Marcos Zucker, hijo del conocido actor del que heredó nombre y ape­llido, fue militante político, activista por la liberación de su país e hincha acé­rrimo del CADB. En el año 1977 fue secuestrado, interrogado y torturado por los terroristas de estado durante 46 días. Una vez liberado, el joven buscó re­fugio en Brasil y, posteriormente, en el Estado Español. En el año 1979 decidió regresar a la tierra que le vio nacer para, a los pocos días, morir a manos de la Dictadura del gobierno de Videla.

Con la intención de homenajear a Marquitos y los miles que, como él, yacen ocultos en el anonimato de la masacre, en el año 2001 le pusieron su nombre

LUCHANDO CONTRA EL OLVIDO

a la grada popular del estadio de “Los Dragones”. “Nos cuida la entrada de la popular”, dice el presidente de Defensores de Belgrano, Marcelo Achile. Una década después, en 2011, para celebrar el décimo aniversario del bautizo de la tribuna, desde la entidad decidieron realizar un mural con su rostro, para que nadie escape impunemente a la mirada de los/as desaparecidos/as. Aquella tarde de 2011 acudieron varias personas del Instituto Espacio para la Memoria y la UES, funcionarios de la Secretaría de Derechos Humanos, la agrupación peronista Markitos Zucker, ex detenidos desaparecidos como Lila Pastoriza y Carlos Pisoni, H.I.J.O.S., el subsecretario de Evaluación del Presupuesto Nacio­nal y otro medio centenar de simpatizantes. Entre las declaraciones queremos destacar las palabras de Pastoriza: “la importancia que tiene unir la causa de los desaparecidos con una práctica social tan masiva como es el fútbol”. Amén.

“Somos la semilla de Marcos Zucker”, se puede leer en una de las banderas que ondean orgullosas entre los/as aficionados/as del Estadio Juan Pasquale. Porque así es como lo sienten, cómo pelean por hacer justicia, defendiendo a los suyos, defendiendo sus ideales, defendiendo sus colores, luchando contra el olvido.

89

OPIO ERREBELDEA

88

Don Marcelo Alberto Bielsa nació el 21 de julio de 1955 en la ciudad Argentina de Rosario. De profesión es entrenador de fútbol y profesor de Educación Fí­sica. Durante su carrera como coach ha dirigido a varios equipos de fútbol, y combinados nacionales. Al margen de los resultados deportivos, “Bielsita” es conocido por sus locuras, a través de las cuales ha transmitido una manera singular de vivir el deporte y la vida. Un horizontalismo que le ha llevado a ganarse el apodo de “El Loco”, con excentricidades que se han convertido en mandatos de una nueva religión, “El Bielsismo”.

1 - EMPATIZARÁS. Durante su periplo como seleccionador de Chile aseguró que, después del terremoto que asoló el país, él también hubiera robado tele­visores de plasma. “¿Acaso no lo harían ustedes? No paran de decir en todas partes que no se puede vivir sin uno”.(criticando el sistema capitalista).

2 - AYUDARÁS. En las semanas posteriores al terremoto que afectó al sur de Chile, “El Loco” recorrió los lugares afectados para conocer la situación del pueblo in situ, intentando insuflarles ánimos a la vez que alababa, en dife­rentes medios de televisión, la capacidad de resiliencia de los ciudadanos del país Suramericano.

3 - DEFENDERÁS EL FÚTBOL POPULAR. Marcelo comenzó un discurso, que quedó para la posteridad, de la siguiente manera:“Beenhakker dijo: ‘los empresarios que se adueñan del fútbol creen que los aficionados son asimilables a los 30.000 operarios que tienen trabajando. Y un aficionado no es un operario. Un operario trabaja, un aficionado siente’. No se debe tratar al aficionado con los códigos de un operario pero, como el mundo del fútbol –como el resto del mundo–, es de los empresarios, estos nos tratan solo en función de la productividad que somos capaces de propor­cionar. El gerente le dice al capataz que este tiene que tornear equis cantidad de piezas, “pero se le murió la mamá ayer”, eso no importa. No importan las justificaciones, importa la cantidad de piezas. En el fútbol impera la misma

LOS X MANDAMIENTOS DEL BIELSISMO

lógica, que es muy peligrosa. Si usted no premia un proceso que obtuvo me­nos de lo que mereció no hay mucho riesgo, pero si premia un proceso que lo que consiguió lo hizo de manera inmerecida sí hay mucho riesgo. ¿Entiende la diferencia? ¿Qué hace el mundo contemporáneo? No importa, ¿vos tenés un Mercedes-Benz? Vos vas a estar arriba. Yo dije “lo ganó en la lotería”, pero en mi barrio también había prostitutas o levantadores de juego que tenían un BMV. Yo puse el ejemplo más leve porque es el ejemplo más representativo. La cosa no importa, porque el que ganó la lotería no hizo nada malo, pero no merece lo que tiene. Para mí, el mensaje en un escenario de semejante reper­cusión como es el fútbol, debería ser: premiemos lo que se obtiene merecida­mente y con recursos lícitos.

4 - SERÁS SINCERO/A. En un acto de “La Roja” intentó evitar saludar al máxi­mo mandatario Chileno, haciéndose “el loco” que es lo que mejor se le da pero, lejos de pasar desapercibido, las cámaras de la TV Pública captaron de lleno el momento en el que el Técnico se dio la vuelta, como si hubiera olvidado cerrar el auto. De todos/as es sabido que, a Marcelo, de manera general, no le agradan los protocolos ni los políticos.

5 - AMARÁS. Educadamente le dijo a un periodista: “tengo la antipática obli­gación de ser sincero, nunca querré una camiseta más que la de Newells Old Boys”. Tanto es así que el “amoroso” Rosarino donó 2 millones de dólares al “Club Leproso” para que acondicionara sus instalaciones.Como era de esperar, en Bilbao también dejó huella, dejando escenas que se recordarán durante décadas.

6 - SERÁS HUMILDE. Marcelo hizo cola, como el resto de los aficionados, a las afueras del estadio de Anoeta para conseguir una entrada y poder ver a la Se­lección de Euskal Herria. La sorpresa de los aficionados se mezcló con fotos y cánticos a favor del Rosarino.

7 - COMPARTIRÁS EL PAN. En más de una ocasión el míster se ha acercado a grupos de jóvenes mientras cenaban o comían en un restaurante, les ha inte­rrumpido, pidiendo permiso para sentarse con ellos/as y, para romper el hielo, el maestro les decía: “¿A ustedes les gusta el Fútbol?”.

91

OPIO ERREBELDEA

90

8 - SERÁS CONDESCENDIENTE. A la salida de un partido del Athletic, un segui­dor octogenario del Club de “El Botxo” le regaló un pin con el escudo, reseñando que tenía un gran valor sentimental y que sería un honor que el “Maestro lo llevara”. Como no tenía más que palabras de agradecimiento, el entrenador de inmediato se quitó el reloj y se lo regaló al anciano.

9 - CUIDARÁS A LOS/AS NIÑOS/AS. Durante los entrenamientos en Lezama se convirtió en costumbre que el técnico invitara a “pibitos/as” a unirse al primer equipo sobre el verde. Una vez terminaba la sesión de entrenamiento, incluso les permitía acompañar a sus ídolos al vestuario, para conversar con ellos.

10 - DEFENDERÁS A LOS TUYOS. El mánager agarró por la pechera al encar­gado de remodelar las instalaciones del Athletic Club porque, a su parecer, se estaba burlando de los aficionados, al no cumplir en absoluto con las instruc­ciones de Marcelo. Tras el “rifi-rafe” decidió “autodenunciarse” en comisaría.

93

OPIO ERREBELDEA

92

Hoy es 5 de noviembre de 2014, hace 30ºC en Buenos Aires y 40ºC en la esta­ción de Caseros, ubicada en la línea H del subte. En estos momentos, en los que el único aire que corre me quema el bigote, no paro de preguntarme a mí mismo como hostias se me ha ocurrido venir, desde mi barrio en la periferia bilbaína, hasta una de las capitales más pobladas del mundo. Seguramente por el mismo motivo por el que, los/as vecinos/as del Barrio Barracas y su equipo de fútbol, pelearon juntos/as por un sueño.

UN HURACÁN POR LA EDUCACIÓN

Uno de los deseos que los/as argentinos/as le piden a Morfeo es claro, sen­cillo, y está registrado como un derecho universal: que todos/as los/as pibes puedan tener una educación digna y gratuita. Aunque cueste creerlo, según estudios, en la Capital Porteña harían falta 33 centros escolares para dar co­bertura al número de alumnos/as que demandan participar en las aulas. Pero “donde manda capital, no manda marinero”, y gran parte del dinero público destinado a la educación se va directamente a preservar el feudo de las es­cuelas privadas. UN ASCO.

Con la intención de darle la vuelta a la tortilla, y que el Gobierno vuelva a sub­vencionar el uso del Centro, nos encontramos de nuevo con el colectivo “Movi­miento Popular La Dignidad”, que ha decidido abrir las puertas de La Escuela Carlos Fuentealba y ocuparlo durante más de 200 días y 200 noches. Muchos/as de los/as pibitos/as del barrio no disponen de recursos, ni humanos ni eco­nómicos, para desplazarse a otras zonas de la ciudad, por lo que la mayoría de ellos/as terminan por abandonar los estudios más pronto que tarde.

Como la mayoría de los movimientos sociales de carácter izquierdista, esta proeza no fue narrada ni en la televisión pública ni en los periódicos. Es por ello que, dentro de todos los agentes sociales del barrio, acudieron a uno cuyo apoyo nunca les falla y que siempre les defiende, tanto a las buenas como a las peores, el Club Deportivo Huracán.

El Club, que entonces militaba en La B (segunda división), supo devolver el favor a sus vecinos/as y, a las pocas semanas, en un partido de liga, destapó una pancarta a favor de la reapertura del colegio. De esta manera, fuera de los resultados deportivos, el edificio situado en la Calle Manuel García 380 acaparó los flashes de la jornada. Días más tarde se confirmaría la reapertura oficial del Carlos Fuentealba. Otro de los logros del colectivo fue que, el puesto de conserje, fuera para uno de los “okupas” que, parado y con familia, había pasado en aquel colegio abandonado 9 meses. ¡Qué maravilla!

Como anécdota curiosa queda para la historia que, “El globito”, no volvió a perder ningún partido desde entonces y terminó subiendo a 1º división. Y es que, quien apuesta por el trabajo comunitario, por un mundo más justo, y por la educación, nunca puede perder. Trabajemos todos/as juntos/as y hagamos una fuerza devastadora contra la ignorancia, como en este caso, un Huracán por la educación.

95

OPIO ERREBELDEA

94

No entraba en mis planes, pero una mañana me levanté pensando que no podía volver a Bilbo sin conocer la ciudad de Rosario. Así que me puse en contacto con Fakun (el mejor organizador de viajes que ha habido), me pasó el enlace de Santiago Bereciartúa, y me monté en un autobús hacia la capital Rosarina.

Fueron 8 h. de ida, 8 h. de vuelta y 18 h. para recorrer aquella ciudad de postal (¿una locura? A priori puede que sí). A las 10:00 acudieron en mi busca Javier Zubillaga y Agustín, amigos de la Euskal Etxea de Rosario y aficionados a pe­lota… (más Vascos que la Txalaparta). Encantadores y atentos, como buenos Argentos, me llevaron a casa de Santi, ya que decidieron dar la bienvenida al Vasquito de la misma forma que lo haríamos en “El Botxo”, con buena carne de vaca y bebida como para montar un Bar.

Después de varias horas de asado, cerveza Quilmes y miles de palabras de con­versaciones interesantísimas, por fin me llevaron de “excursión express” por la preciosa capital. El viaje fue en coche y apenas pude ver nada, la playa, un puente muy grande, la foto borrosa de la casa del Che y poco más. Por el camino Santi me contó que, como “leproso” (hincha de Newells Old Boys) y abogado de las madres de la Plaza de mayo, cumplió un sueño el 24 de marzo de 2014, cuan­do pudo pisar por primera vez el césped de su jardín favorito, pero no como futbolista, sino como luchador por la justicia y la memoria, en el 38 aniversario del golpe de estado, que dejó huérfanos tantos hogares y manchó de sangre los libros de historia.

El incansable abogado tuvo ocasión de defender su labor más allá de despa­chos y juzgados, como soñó desde pibe, sobre el verde del coloso Estadio Mar­celo Bielsa y ante 42.000 espectadores. Lo hizo portando una camiseta con el lema “necesito verte hoy”, eslogan con el que pretenden encontrar a los/as desaparecidos/as, junto con otros compañeros/as.

ABUELAS CON LEPRA

Apoyando la causa, posaba para la foto el arquero Nahuel Guzmán, héroe del equipo local y defensor a ultranza de los Derechos Humanos en general y de todo tipo de Movimientos Sociales. Prueba de ello son la silueta de las Islas Malvinas y la del pañuelo de “Las Abuelas”, que lleva bordados en el pecho de su camiseta. Defender la portería, tus colores, tus ideas, tu lucha… este tío es un galáctico!!

Aparte de la hermosa foto guardada para la historia, el Club realizó charlas para estudiantes, con miembros fundadores de la asociación Madres de Plaza 25 de Mayo­Filial Rosario y con familiares que aún buscan a sus seres queri­dos. Ya por la noche se proyectó la película “Te estamos buscando”, junto al ex jugador rojinegro Kurt Lutman.

Para terminar el día tuve la suerte de ver una murga Uruguaya, algo así como una chirigota Gaditana versión Che. Me reí, charlé, bebí cerveza y volví al au­tobús a las 2:00 de la madrugada.

La verdad es que el viaje no fue exactamente como lo planeé, pero a veces hay que dejarse sorprender por las grandes cosas que te guarda el destino, y es que Argentina no dejó de sorprenderme desde el primer día (volveré).

Nunca olvidaré mis 18 h. intensas en Rosario, ni a los grandísimos anfitriones que me agasajaron como buenos vascos y me acompañaron como buenos ar­gentinos. Tampoco olvidaré la lucha de Newell por la verdad y la justicia, ni a las Abuelas de la Plaza de Mayo, abuelas sanas, pero abuelas con Lepra.

97

OPIO ERREBELDEA

96

Quedé con Alan sobre las cinco de la tarde, Cerca de la Villa de Chacarita, en la salida de Subte de Federico Lacroze. Iba a conocer uno de los trabajos más interesantes que realiza el Movimiento Villero Independiente, “el fútbol villero”, el de verdad, del que han salido artistas como, Agüero, Maradona, Tévez, Riquelme…

Pero para artista, el gran Alan, hincha de Independiente (si no lo digo me mata), sonriente y optimista por naturaleza. Trabajaba a turnos en El Bar La Dignidad para intentar salir adelante y vivía en una casa okupa. Tras cruzar por un par de tablas maltrechas y realizar un acto valiente de fu­nambulismo, sin mirar al fondo de aquel charco putrefacto que se encontraba bajo nuestros pies, llegamos hasta los/as chavales/as. Un campo que se es­condía entre las chabolas, entre las casas monocromáticas de color marrón. Un potrero de los auténticos, de película, hermoso, simplemente espectacular.

MI PREMIO SOIS VOSOTROS Y VOSOTRAS

Comenzamos a organizarnos con los/as pibitos/as que se encontraban en el lugar. Respetuosamente, los que estaban tomando (bebiendo alcohol) en mi­tad del terreno de juego, se apartaron a la zona del palco (un muro de 20cm), para hacer de ojeadores o, simplemente, para que no les dieran un pelotazo.

A los 10 minutos del comienzo del juego ya hubo el primer lesionado. Un pibi­to que jugaba con las zapatillas rotas se hizo una “avería” de mucho cuidado en el pié. El tipo duro, de 9 años, aguantó, casi sin quejarse, el chorretón de agua oxigenada (que me dolía hasta a mí). Lucas (compañero de Alan) le ven­dó y el valiente y veterano “renacuajo” continuó pegándole a la bola.

En el debate de si tiki taka o el sálvese quien pueda, apareció un muchachito de unos 8 años preguntando si podía jugar. Lucía una camiseta del Inter de Forlán, la pisaba, regateaba sin mirar al suelo, chutaba con el exterior… todo esto con unas zapatillas de monte. El genio de metro y medio también tenía galones de mando así que, ni corto ni perezoso, me dijo que subiera a rematar el córner que se disponía a sacar. Recorrí el campo pensando en cómo iba a celebrar mi gol de cabeza (era el más alto hasta de rodillas), me sentía Mikel San José subiendo al área. Me situé en el segundo palo, el lanzador cogió ca­rrerilla y, el cabrón de él, chutó a gol, metiendo un tanto olímpico, con rosca hacia el interior, que golpeó en la escuadra del segundo palo (o lo que fuera que aguantara la portería). Creo que tardé dos días en cerrar la boca, estaba alucinando. Así que va a ser verdad que hay talento puro en estos lares, entre los olvidados de Dios. Enviados desde el Olimpo de los Dioses son los entrenadores, Alan y Lucas, voluntariosos, atentos, pacientes, seguros… ¡¡unos profesionales!! De esas per­sonas que quieren cambiar el mundo, que hablan de la esperanza, que quieren dar una oportunidad a los que más lo necesitan… Y LO HACEN.

Después del partido no hubo medallas como premio, ni balones de oro, ni po­ses chulescas, ni contratos con multinacionales deportivas, sólo la suerte de haber podido jugar con un balón de verdad, que no fuera una piedra y que bo­tara, eso ya era todo un lujo. Por si fuera poco, tras el esfuerzo, a los/as pibitos/as les dieron un buen vaso de batido de choco, ¡¡¡Buenísimo!!! Al momento se me acercó uno de los más pequeños y me preguntó: ¿Usted no toma choco? ¿Se va a quedar sin premio? Y desde lo más sincero de mi persona le respondí: Mi premio sois vosotros/as.

99

OPIO ERREBELDEA

98

Para terminar el libro, y como muestra de respeto y admiración para todas esas personas que luchan por salir adelante, por cambiar la realidad de La Argen­tina, quiero compartir con vosotros/as, lectores/as, una de las canciones más especiales que he escrito, a modo de agradecimiento y con nostalgia, para una tierra que nunca me verá nacer, pero que siempre será parte de mí y de los míos.

JUANITO LAGUNA

CIUDAD DE CARTÓN

Reciclando los días, buscando en las nochesHurgando en el porvenir, Morís deprisa

Gasta la visa sin vivir Somos vecinos, pero muy lejos de aquí

Testigos crueles, de las luces impasibles, ¡Tú! ciudad de contrastes, desigual

El sobrevive sin todo aquello que robaste, miro la tele y me parece todo un tango triste

Que los pibes valen menos que la ropa que te visteDeprisa, corre, no nos quedan flores

Para esta primavera, vas pisando niños de 7 años por la acera¡Tú! mi amor para siempre, mi fierro fiel

Matando los monstruos de Ramona Montiel ¿Para qué buscar nubes de azúcar?

Que no se pueden comer como esta luna de mielCultura del “bumba bumba”, quien más empuje evite la gotera

si el tejado se derrumbaEllos te miran con ternura, de allí salió Diego descalzo

y no lo tratáis como basuraVos que vagáis por el mundo olvidando lo que sos

Un potrero de sangre, camisetas cruzadas por un rayo de esperanzaRepresentando al barrio con orgullo y añoranza

Remiendos de chapa, tejados zurcidos, tapando las vergüenzasTierra y cemento, plásticos de cortina

Son las venas abiertas de América Latina.Y que no quede ninguno, sin desayuno

Ni en Chacarita ni en la villa 31Que no exista un futuro de cartón

En el pueblo donde muera el hambre, y viva la revolución

Ya lo dijo Berni, donde haya niños pobresPero nunca pobres niños

Gracias por la música, el teatro y por tu genteChau, ¡Nos vemos!

¡HASTA LA VICTORIA SIEMPRE!

Futbolaren bidez, iraultza eta gizarte aldaketa lantzen dituen 40 istorio. Kontakizun bitxiak, taldeen mirariak, zalego harrigarriak, borrokak, konpromezuak, errebel-deak... jokua askatasunerako erraminta bezala.

10 historias sobre el futbol Argentino, narradas en prime­ra persona. Relatos que cambiarán tu forma de ver este deporte, que entrelazan el mundo de la política y los mo­vimientos sociales.