Raport z usuwania reklam wyborczychw Krakowie po kampanii samorządowej 2014

Małgorzata Podstawa

Kraków, 2015

Spis treści

Wstęp.....................................................................................................................................................3

1. Podstawy prawne...............................................................................................................................3

2. Reklamy wyborcze w pasie drogowym – brak przestrzegania przepisów...........................................6

3. Materiały wyborcze pozostawione po terminie...............................................................................10

3.1. Komitet Wyborczy Wyborców Jacka Majchrowskiego..............................................................10

3.2 Komitet Wyborczy Wyborców Łukasza Gibały „Kraków miastem dla ludzi”..............................13

3.3 Komitet Wyborczy Wyborców Nowa Prawica...........................................................................15

3.4 Komitet Wyborczy Platforma Obywatelska RP..........................................................................18

3.5 Komitet Wyborczy Prawo i Sprawiedliwość...............................................................................22

3.6 Komitet Wyborczy Wyborców Obrona Praw Emerytów Rencistów Lokatorów.........................25

4. Podsumowanie.................................................................................................................................25

Ten utwór objęty jest licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/

Projekt „Kraków na Oku Wyborców” jest realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji,finansowanego z Funduszy EOG.

Wstęp

W ramach projektu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG

Fundacja Stańczyka monitorowała przebieg kampanii samorządowej w 2014 roku. Jednym

z elementów poddanym obserwacji była reklama zewnętrzna kandydatów do Rady Miasta

Krakowa i kandydatów walczących o fotel Prezydenta miasta.

Projekt Fundacji Stańczyka „Kraków Na Oku Wyborców” zaczął działać w sierpniu

2014 r. i będzie kontynuowany do 2016 roku. Jednym z efektów działań Fundacji był raport

z monitorowania finansowania kampanii wyborczej, zaś przed państwem znajduje się raport

z usuwania reklam wyborczych w Krakowie.

1. Podstawy prawne

Kodeks wyborczy gwarantuje komitetom wyborczym prawo do prezentowania

kandydatów, zarówno w formie audycji radiowych, telewizyjnych jak rozwieszania plakatów

wyborczych. Taki rodzaj agitacji jest jednak obostrzony różnego rodzaju przepisami. Po

pierwsze plakaty wyborcze nie mogą zostać zawieszone bez uiszczenia odpowiedniej opłaty,

zawieszenie plakatu bezpłatnie lub po zaniżonych kosztach jest traktowane przez kodeks

wyborczy jako niedozwolona darowizna. Komitety mają jednak prawo do bezpłatnego

rozpowszechniania materiałów wyborczych przy pomocy wolontariuszy (art. 132., § 5. k. w.).

Wydatki na agitację wyborczą w formie reklamy nie mogą przekroczyć 80% limitu wydatków

komitetu (art. 136. k. w.).

Artykuł kodeksu wyborczego, który jest najistotniejszy dla tego raportu to art. 110

i dla klarowności całego raportu najlepiej przytoczyć go w tym miejscu w całości:

Art. 110.§ 1. Na ścianach budynków, przystankach komunikacji publicznej,

tablicach i słupach ogłoszeniowych, ogrodzeniach, latarniach,urządzeniach energetycznych, telekomunikacyjnych i innych możnaumieszczać plakaty i hasła wyborcze wyłącznie po uzyskaniu zgodywłaściciela lub zarządcy nieruchomości, obiektu albo urządzenia.

§ 2. Przy ustawianiu własnych urządzeń ogłoszeniowych w celuprowadzenia kampanii wyborczej należy stosować obowiązująceprzepisy porządkowe. Przepis art. 109 stosuje się odpowiednio.

§ 3. Plakaty i hasła wyborcze należy umieszczać w taki sposób, abymożna je było usunąć bez powodowania szkód.

§ 4. (utracił moc).17)§ 5. Policja lub straż gminna jest obowiązana usuwać na koszt

komitetów wyborczych plakaty i hasła wyborcze, których sposób

umieszczenia może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albobezpieczeństwu mienia bądź bezpieczeństwu w ruchu drogowym.

§ 6. Plakaty i hasła wyborcze oraz urządzenia ogłoszenioweustawione w celu prowadzenia agitacji wyborczej pełnomocnicywyborczy obowiązani są usunąć w terminie 30 dni po dniu wyborów.

§ 7. Wójt postanawia o usunięciu plakatów i haseł wyborczychoraz urządzeń ogłoszeniowych nieusuniętych przez obowiązanych dotego pełnomocników wyborczych w terminie, o którym mowa w § 6.Koszty usunięcia ponoszą obowiązani.

Jak wynika z powyższego artykułu komitety wyborcze mogą rozwieszać plakaty

wyborcze tylko po uzyskaniu odpowiedniej zgody i są obowiązane do ich usunięcia

w terminie 30 dni od dnia wyborów. Plakaty i hasła wyborcze powinny być zawieszone

w taki sposób, by ich usunięcie nie uszkadzało obiektów na których wiszą oraz nie powinny

być zawieszone w sposób, który może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi, bezpieczeństwu

w ruchu drogowym oraz bezpieczeństwu mienia.

Według interpretacji przepisów PKW, termin usunięcia reklam wyborczych jest

wyznaczony na 30 dni po dniu wyborów w pierwszej turze, i na 30 dni po dniu wyborów

w drugiej turze – jeśli taka miała miejsce. Oznacza to, że kandydaci do rad sejmików,

powiatów i miast mieli czas na usunięcie materiałów wyborczych do 17 grudnia, zaś

kandydaci którzy brali udział w II turze, winni usunąć materiały wyborcze do 1 stycznia

2015 r.

Oprócz przepisów kodeksu wyborczego, Zarządu Infrastruktury Komunalnej

i Transportu posługuje się również swoimi własnymi procedurami. Umieszczanie reklam

wyborczych w pasie drogowym reguluje procedura zewnętrzna ZIKIT-39 1. Procedura

dotyczy reklam wyborczych umieszczanych na słupach oświetlenia ulicznego i w pasie

drogowym ulic będących w zarządzie ZIKiT-u. Reguluje w dość szczegółowy sposób gdzie

reklama może zawisnąć, i jak powinna być przygotowana:

3. Zabronione jest umieszczanie reklam wyborczych na słupachoświetlania ulicznego, na których znajdują się znaki drogowe oraz nasłupkach ze znakami drogowymi, słupach energetycznych, naurządzeniach sygnalizacji świetlnej, na ekranach akustycznych orazw rejonie skrzyżowań.

4. Warunki techniczne:a) reklama wyborcza winna być zamocowana na sztywnympodkładzie,

1 https://www.bip.krakow.pl/zalaczniki/procedury/111669/karta (dostęp – luty 2015 r.)

b) maksymalna powierzchnia reklamy wyborczej nie możeprzekraczać 1 m2,c) mocowanie do słupa obejmą z tworzywa sztucznego w sposób nienaruszający powierzchni słupa używając podkładki z miękkiegotworzywa (zabronione jest mocowanie drutem),d) dolna krawędź nie może znajdować się na wysokości mniejszej niż2 m liczone od poziomu gruntu,e) reklama wyborcza nie może zawierać treści prawnie zabronionych.5. Za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia Zarządu InfrastrukturyKomunalnej i Transportu lub pozostawienie reklamy po terminiezezwolenia – wymierza się karę pieniężną w wysokości 10 – krotnejstawki podstawowej za zajęcie pasa drogowego.6. Z uwagi na inne przepisy regulujące umieszczanie reklam nagruncie, niniejsza procedura nie obejmuje reklam wyborczychumieszczanych, jako osobne konstrukcje.

Jak więc wynika z przepisów ZIKiT-u, dykty zawieszone w pasie drogowym powinny

wisieć co najmniej 2 metry nad ziemią, nie powinny wisieć w pobliży skrzyżowań, na słupach

sygnalizacji świetlnej oraz na słupach drogowych na których znajdują się znaki drogowe. Jak

pokaże dalsza część raportu, przepisy te były nagminnie łamane.

Analiza przepisów kodeksu wyborczego wykazała również pewne luki prawne

dotyczące materiałów wyborczych, znajdujących się na prywatnych powierzchniach. Gdy

plakaty wyborcze kandydata do sejmiku małopolskiego, Rafała Kudasa, były wciąż widoczne

na przystankach autobusowych po 17 grudnia, Fundacja Stańczyka poprosiła o opinię w tej

sprawie PKW.

Ekspert Państwowej Komisji Wyborczej, Lech Gajzler odpowiedział, że przepisy

kodeksu wyborczego nie rozróżniają nośników prywatnych, w związku z czym z prywatnych

powierzchni reklamy wyborcze również powinny być usunięte w terminie 30 dni od

wyborów. Nie ma jednak przepisów, które pozwalałyby na wyegzekwowanie tej zasady, bo

i ile w przypadku reklam znajdujących się w pasie drogowym, odpowiedni organ który nim

zarządza ma prawo nakładania kar na komitet wyborczy i obciążania go kosztami usunięcia

materiałów wyborczych, to w przypadku nośników prywatnych jest to niemożliwe.

Kolejnym problemem jest niezgodność przepisów ZIKiT-u z przepisami kodeksu

wyborczego w kwestiach naliczania opłat, za nie usunięcie materiałów wyborczych

w terminie. Kodeks wyborczy w art. 110 mówi o obciążeniu pełnomocników wyborczych

kosztami usunięcia reklam, wiszących po wyznaczonym terminie. Zarząd Infrastruktury

w Krakowie przyjął jednak inną metodę, a mianowicie nalicza tzw. „opłatę podwyższoną”, za

plakaty wiszące po wyznaczonym terminie. Opłata naliczana jest według następującego

wzoru:

O = L x P x D x 24, 70 złgdzie:O – wysokość Opłaty,L – liczba Plakatów,P – powierzchnia Plakatu wyrażona w cm,D – okres ekspozycji Plakatów wyrażony w dniach.

Tę sprawę również skomentował Lech Gajzler, informując że brak zgodności

przepisów ZIKiT-u i naliczanie opłat, a nie ściąganie od pełnomocników faktycznych

kosztów usunięcia reklam nie leży w kompetencji PKW.

2. Reklamy wyborcze w pasie drogowym – brak przestrzegania przepisów

W trakcie prowadzonego przez Fundacje Stańczyka monitoringu kampanii

samorządowej wśród wielu nieprawidłowości (więcej na ten temat w raporcie z finansowania

kampanii samorządowej), zaobserwowano między innymi nagminne zawieszanie dykt

w sposób niezgodny z przepisami ZIKiT-u.

Jak już wspomniano wcześniej dykty powinny wisieć na wysokości ponad 2 metrów,

nie powinny wisieć w pobliży skrzyżowań, na sygnalizacji świetlnej i słupach na których

znajdują się znaki drogowe.

Najpowszechniejszym naruszeniem przepisów było zbyt niskie umieszczanie reklam.

Nieprawidłowość ta, występowała na taką skalę, że dykty zawieszone na odpowiedniej

wysokości były przypadkami sporadycznymi.

Po lewej jeden z przykładów zbyt niskiego

zawieszenia dykt wyborczych. Zdjęcie wykonane

przez Fundację Stańczyka 17.11.2014 r. na ulicy

Kapelanka. Żaden z trzech kandydatów, Bogusław

Kośmider, Damian Walczyk i Rafał Komarewicz nie

zawiesili swoich reklam wyborczych na przepisowej

wysokości 2 metrów od gruntu. To nie wszystko,

reklama wyborcza Rafała Komarewicza, została

przymocowana bezpośrednio na ziemi.

Reklama wyborcza Jadwigi Emilewicz, 0211.2014, ul. Wielicka

Reklama wyborcza Mariusza Kękusia,0211.2014, ul. Wielicka

Reklama wyborcza Grzegorza Mielnickiego04.11.2014, ul. Basztowa

Reklama wyborcza Norberta Czarnka 11.11.2014, Rynek Podgórski

Kolejny powszechny przykład łamania wytycznych ZIKiT-u to wieszanie reklam w pasie drogowym, na latarniach i słupach, na których znajdują się znaki drogowe.

Reklama wyborcza Bogusława Kośmidera Reklama wyborcza Andrzeja Zarzeckiego

ul. Kapelanka, 17.11.2014 ul. Kapelanka, 17.11.2014

Poniżej znajdują się zdjęcia obrazujące przypadki wieszania reklam wyborczych na

słupach sygnalizacji świetlnej i w pobliżu skrzyżowań.

3. Materiały wyborcze pozostawione po terminie

Według informacji otrzymanej od Zarządu Infrastruktury Komunalnej i Transportu

w Krakowie zawisło około 8000 plakatów wyborczych, na czym budżet miasta zyskał ok. 71

tys. zł. Współpracownicy Fundacji monitorowali ulice Krakowa, tworząc dokumentację

fotograficzną nielegalnie wiszących reklam, do tego samego Fundacja zachęciła krakowian,

którzy swoje zdjęcia mogli publikować na stworzonym w tym celu wydarzeniu na portalu

Facebook.

Pierwszym działaniem, które podjęła Fundacja pod koniec grudnia 2014 r., było

wysłanie e-maili do pełnomocników wyborczych komitetów i ZIKiT-u, z załączonymi

zdjęciami nielegalnie wiszących plakatów. Komitety odpowiedziały na wiadomość,

zapewniając, że kandydaci których plakaty sfotografowano zostali poproszeni o ich usunięcie.

Krzysztof Cieciński z ZIKiT-u 5 stycznia 2015 r, skontaktował się z Fundacja Stańczyka,

z wiadomością, że e-maile miały dużą skuteczność i dykty zostały w większości usunięte,

a inspektorzy Ochrony Pasa Drogowego, monitorują ulicę w poszukiwaniu tych, które wciąż

wiszą.

Niestety mimo podjętych działań na ulicach miasta wciąż, jeszcze można było natknąć

się na dykty wyborcze, wiszące w pasie drogowym lub na reklamy na prywatnych nośnikach.

Poniżej znajdują się materiały wyborcze, które zebrali mieszkańcy Krakowa

i współpracownicy Fundacji Stańczyka.

3.1. Komitet Wyborczy Wyborców Jacka Majchrowskiego

Bartłomiej Garda Jerzy SonikOs. Piastów, 20.12.2014 ul. Piłsudzkiego, 21.12.2014

Jerzy Sonik Sławomir Pietrzykul. Królewska, 23.12.2014 Os. Willowe, 03.01.2014

Jacek Majchrowski, Wiesław Misztal,ul. Powstańców, 04.01.2015 os. Przy Arce, 09.01.2015

Sławomir Pietrzyk, Mieczysław LasotaCentrum E, 11.01.2015 ul. Mała Górka, 13.01.2015

Michał Szafraniec, Michał Szafraniec (ten sam plakat) ul. Gromady Grudziądz, 03.02.2015 ul. Gromady Grudziądz, 15.02.2015

Jerzy Sonik, Jerzy Sonik (ten sam plakat),ul. Komorowskiego 26.01.2015 ul. Komorowskiego 24.02.2015

Wiesław Misztal, (fot. Nowa Huta w telefonie) Wiesław Misztal, (fot. Nowa Huta w telefonie)os. Przy Arce, 13.03.2015 os. Na Skarpie, 20.03.2015

3.2 Komitet Wyborczy Wyborców Łukasza Gibały „Kraków miastem dla ludzi”

Artur Palkiewicz, Artur Palkiewicz,ul. Zakopiańska, 18.12.2014 ul. Fredry, 24.12.2014

Artur Palkiewicz, Artur Palkiewicz,ul. Kalwaryjska, 19.12.2014 ul. Kalwaryjska, 19.12.2014

Jerzy Poźniak, Centrum E, 11.01.2015

3.3 Komitet Wyborczy Wyborców Nowa Prawica

Konrad Berkowicz, Piotr Wieczorek, (poniżej),Rondo Czyżyńskie, 21.12.2014 os. 2 Pułku Lotniczego, 20.12.2014

Konrad Berkowicz, Piotr Wieczorek,Rondo Czyżyńskie, 21.12.2014 Os. Piastów, 20.12.2014

Konrad Berkowicz, Konrad Berkowicz, ul. Kozia, 27.12.2014 skrzyżowanie ul. Lea i ul Kijowskiej, 09.01.2015

Konrad Berkowicz, Agata Banasik ul. Kozia 27.12.2014

Konrad Berkowicz, Agata Banasikul. Kapelanka 17.12.2014

Konrad Berkowicz, Konrad Berkowicz, ul. Kalwaryjska, 19.12.2014 ul. Kalwaryjska, 19.12.2014

Ewa Lechwar, Szymon Rusekul. Tomickiego, 10.01.2015 Centrum E, 11.01.2015

Uwagę Fundacji zwróciły również plakaty, po których usunięciu zostały widoczne ślady, co jest złamaniem wspomnianego w rozdziale pierwszym art. 10 kodeksu wyborczego.

Konrad Berkowicz, Agata Banasik,ul. Teligi, 18.12.2014 ul. Lea, 09.01.2015

3.4 Komitet Wyborczy Platforma Obywatelska RP

Grzegorz Stawowy, Jerzy Popiel,ul. Koniecznego, 17.12.2014 ul .Monte Cassino, 18.12.2014

Marek Hohenauer, Stanisław Moryc,przystanek Wzgórza Krzesławickie, 18.12.2014 Rondo Kocmyrzowskie, 20.12.2014

Marek Hohenauer, Robert Pajdo,Os. Pułku Lotniczego, 20.12.2014 al. gen. Andersa, 20.12.2014

Robert Pajdo, Robert Pajdo,ul. Ludźmierska, 20.12.2014 ul. Ludźmierska, 20.12.2014

Tomasz Urynowicz, Marek Hohenauer, Marek Hohenauer,Stanisław Moryc, os. Handlowe, 20.12.2014 ul. Stella-Sawickiego, 20.12.2014

Jerzy Woźniakiewicz, Robert Pajdo,Rondo Czyżyńskie, 21.12.2014 al. Przyjaźni, 23.12.2014

Iwona Chmielec, Bogusław Kośmider, ul. Lea, 23.12.2014 ul. Malborska, 27.12.2014

Teodozja Maliszewska Grzegorz Stawowy,ul. Felińskiego, 25.12.2014 ul. Królewska, 01.01.2015

Teodozja Maliszewska, Małgorzata Jantos,ul. Wrocławska, 03.01.2015 ul. Bora-Komorowskiego, 03.01.2015

Zbigniew Biernat , Zbigniew Biernat (te same plakaty),ul. Krowoderska, 07.01.2015 ul. Krowoderska,15.03.2015

Jakub Kosek, Tomasz Urynowicz, Stanisław Moryc,al. Kijowska, 08.01.2015 al. Jana Pawła II, 08.01.2015

3.5 Komitet Wyborczy Prawo i Sprawiedliwość

Wojciech Grzeszek, Plakat PiS – niezidentyfikowany,ul. Miodowa, 20.12.2014 ul. Ludźmierska, 20.12.2014

Grzegorz Piątkowski, Grzegorz Piątkowski,ul. Ludźmierska, 20.12.2014 al. Andersa, 20.12.2014

Grzegorz Piątkowski, Grzegorz Piątkowski,ul. Edwarda Rydza-Śmigłego, 20.12.2014 ul. Ludźmierska, 20.12.2014

Dawid Liszka (po prawej), Dawid Liszka,Rondo Czyżyńskie, 21.12.2014 Rondo Czyżyńskie, 21.12.2014

Mariusz Kękuś,ul. Wielicka, 23.12.2014

Michał Drewnicki, Barbara Marszałek, Wiesław Markowicz,al. Jana Pawła II, 27.12.2014 Plac Lasoty, 28.12.2014

Bolesław Kosior, Mirosław Gilarski,ul. Fieldorfa-Nila, 05.02.2015 ul. Maborska, 06.02.2014

Stanisław Rachwał,ul. Józefa Ignacego Kraszewskiego,

02.01.2015

3.6 Komitet Wyborczy Wyborców Obrona Praw Emerytów Rencistów Lokatorów

Agata Gwizdała, ul. Królewska, 23.12.2014

4. Podsumowanie

Choć posprzątanie po wyborach zajęło więcej czasu niż przewiduje to kodeks

wyborczy, jesteśmy zadowoleni z osiągniętych efektów. Aktywny udział mieszkańców,

którzy monitorowali miasto i alarmowali Fundację Stańczyka lub sami pisali do kandydatów,

których reklamy wciąż zalegały w pasie drogowym, współpraca z ZIKiT-em oraz komitetami

wyborczymi, dały bardzo pozytywny efekt. Kraków został posprzątany po wyborach

zdecydowanie sprawniej i skuteczniej niż w latach poprzednich.

Warto odnotować w tym miejscu, że nie zauważono nielegalnie wiszących reklam

następujących komitetów: Kraków Przeciw Igrzyskom, Obywatele Krakowa, Partia

Libertariańska i komitetu Sławomira Ptaszkiewicza „Kraków na 100%”.

Cieszy też fakt, że niektórzy z kandydatów widząc fotografie swoich plakatów na

wydarzeniu „Niech posprzątają Kraków po wyborach”, sami je usuwali, jeśli firma do tego

wynajęta, nie dopełniła swoich obowiązków.

Niestety Fundacja nie posiada informacji dotyczących dokładnej ilości wykupionych

przez komitety reklam. Zapytany o te dane Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportu

w Krakowie, po ponad trzech miesiącach odpowiedział, że nie posiada tych informacji.

Otrzymaliśmy jednak zestawienie opłat poniesionych przez komitety wyborcze za

umieszczenie reklam w pasie drogowym.

Do komitetów, które nie usunęły plakatów wyborczych w wyznaczonym terminie

ZIKiT wystosował pisma przypominające o spoczywającym na nich obowiązku. Pisma

skierowane zostały do następujących komitetów wyborczych:

1. KW Łukasza Gibały,

2. KW Jacka Majchrowskiego,

3. KW Nowa Prawica,

4. KW PiS,

5. KW PO.

W tym miejscu chcielibyśmy podziękować wszystkim mieszkańcom Krakowa, którzy

postanowili zaangażować się w nasze działania, by wspólnymi siłami doprowadzić do

poprawy jakości życia w naszym mieście. Dziękujemy!