Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
RAPORT Z BADANIA KOMPONENT TRZECI ANALIZA SKUTECZNOŚCI i EFEKTYWNOŚCI DOTACJI NA ZAŁOŻENIE
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ UDZIELONYCH W RAMACH 8 OSI
PRIORYTETOWEJ RPO WM
2
ZAMAWIAJĄCY:
Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego,
Departament Zarządzania Programami Operacyjnymi
ul. Wielicka 72
30-552 Kraków
WYKONAWCA USŁUGI BADAWCZEJ:
Openfield Sp. z o. o.
ul. Ozimska 4/7
45-057 Opole
3
Spis treści Wykaz skrótów ........................................................................................................................... 5
Wnioski z badania ....................................................................................................................... 6
Conclusions from study ............................................................................................................ 13
Podejście metodologiczne ........................................................................................................ 20
cel i zakres badania .............................................................................................................. 20
Krótki opis zastosowanej metodologii ................................................................................. 22
Dotacje na zakładanie działalności gospodarczej – założenia programowe ............................ 26
Charakterystyka osób objętych wsparciem ............................................................................. 33
Charakterystyka osób, które otrzymały dotacje w Małopolsce ........................................... 33
Charakterystyka założonych działalności ................................................................................. 49
Proces przyznawania dotacji .................................................................................................... 56
Motywacje uczestników ....................................................................................................... 56
Doświadczenie zawodowe ................................................................................................... 60
Problemy napotykane podczas ubiegania się o dotację ...................................................... 68
Wysokość dotacji .................................................................................................................. 72
Czas zakładania firmy ........................................................................................................... 76
Wkład własny ....................................................................................................................... 80
Efektywność dotacji.................................................................................................................. 85
Wskaźnik przetrwania firmy ................................................................................................. 85
Czynniki wpływające na przetrwanie firmy .......................................................................... 90
Wskaźnik efektywności ........................................................................................................ 94
Losy osób, których firmy nie przetrwały na rynku ............................................................. 101
Efekt zatrudnieniowy ......................................................................................................... 104
Ocena programu ..................................................................................................................... 107
Kondycja firm powstałych dzięki dotacji oraz z grupy kontrolnej ...................................... 107
Ocena własnej działalności gospodarczej .......................................................................... 117
Ocena jakości wsparcia ...................................................................................................... 119
Ocena współpracy z WUP i IZ RPO (PUP) i IOK (operatorzy) oraz konsultacje kryteriów
wyboru ................................................................................................................................ 124
Wdrażanie interwencji a założenia programowe ............................................................... 125
Wpływ projektów konkursowych na projekty PUP ............................................................ 128
Dobre praktyki w realizacji projektów ............................................................................... 128
4
Wpływ wsparcia na małopolski rynek pracy ...................................................................... 129
Trudności i problemy związane z wdrażaniem wsparcia ................................................... 130
Skala odwołań ................................................................................................................ 130
Problemy dotykające realizatorów projektów ............................................................... 130
Problemy dotykające uczestników projektów ............................................................... 132
Dokumentacja konkursowa ............................................................................................ 133
Wnioski i rekomendacje ......................................................................................................... 134
Aneks: Analiza regresji logistycznej czynników wpływających na przetrwanie firm z dotacją
................................................................................................................................................ 135
Model regresji logistycznej ................................................................................................. 135
Spis tabel ................................................................................................................................ 139
Spis rysunków ......................................................................................................................... 139
5
Wykaz skrótów
Skrót Wyjaśnienie
RPO WM 2014-2020
Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020
CATI Wywiady telefoniczne wspomagane komputerowo
DG Działalność gospodarcza
PUP Powiatowy Urząd Pracy lub Powiatowe Urzędy Pracy
TDI Telefoniczny wywiad pogłębiony
IDI Indywidualny wywiad pogłębiony
SzOOP Szczegółowy Opis Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014 - 2020
IZ / IP RPO WM Instytucja Zarządzająca / Instytucja Pośrednicząca Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020
PO KL Program Operacyjny Kapitał Ludzki
PO WER Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój
6
Wnioski z badania Wsparcie w postaci dotacji na założenie działalności gospodarczej udzielane w ramach RPO
WM 2014-2020 stanowi narzędzie służące w szczególności aktywizacji zawodowej. Podobnie
jak w przypadku PO KL 2007-2013 wyróżnić można trzy typy operacji: w ramach aktywizacji
zawodowej obejmujących działania PUP (Działanie 8.1) jako jedna z wielu form wsparcia, z
jakich korzystają beneficjenci w celu osiągniecia celu działania; w ramach działania
ukierunkowanego na kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz rozwoju
przedsiębiorczości (Poddziałanie 8.3.1), a także w ramach wdrażanych programów
outplacementowych (Poddziałanie 8.4.2). W przeciwieństwie do wsparcia wdrażanego
w poprzedniej perspektywie finansowej, pomoc kierowana jest przede wszystkim do osób
bezrobotnych lub biernych zawodowo. Jedynie w poddziałaniu 8.4.2 ze wsparcia mogą
korzystać osoby pracujące (przewidziane do zwolnienia lub zagrożone zwolnieniem z pracy).
Rysunek 1. Dotacje na zakładanie działalności gospodarczej w ramach PO KL i RPO WM ze wskazaniem grup docelowych.
* Osoby zarejestrowane w PUP, w szczególności: osoby do 30 roku życia, osoby powyżej 50 roku życia, osoby długotrwale bezrobotne, osoby z niepełnosprawnościami, młodzież NEET.
** Osoby objęte outplacementem oraz zwolnione z przyczyn zakładu pracy.
*** Osoby chcące rozpocząć działalność gospodarczą, spełniające warunki z regulaminu, w tym osoby pracujące. W szczególności: osoby do 25 roku życia, osoby powyżej 50 roku życia, osoby niepełnosprawne.
**** Osoby w wieku 30 lat i więcej pozostające bez pracy zarejestrowane w PUP należące do min. 1 z poniższych grup: osoby o niskich kwalifikacjach, osoby długotrwale bezrobotne, osoby powyżej 50 roku życia, osoby z niepełnosprawnościami, kobiety, mężczyźni w wieku 30-49 (maksymalnie 20% ogółu uczestników).
***** Osoby pozostające bez pracy w wieku 30 lat i więcej należące do min. 1 z poniższych grup: osoby o niskich kwalifikacjach, osoby długotrwale bezrobotne, osoby powyżej 50 roku życia, osoby z niepełnosprawnościami, kobiety.
****** Osoby objęte programem outplacementowym, pracownicy przewidziani do zwolnienia lub zagrożeni zwolnieniem z pracy, osoby zwolnione z przyczyn zakładu pracy, osoby odchodzące z rolnictwa.
Do
tacj
e n
a za
łoże
nie
dzi
ałal
no
ści
PO KL 2007-2013
PUP (projekt systemowy)
Poddziałanie 6.1.3
Bezrobotni zarejestrowani w PUP*
Operatorzy
Poddziałanie 8.1.2
osoby objęte outplacementem oraz zwolnione z przyczyn
zakładu pracy**
Działanie 6.2osoby chcące założyć DG, w tym
osoby pracujące***
RPO WM 2014-2020
PUP (projekt pozakonkursowy)
Działanie 8.1Bezrobotni zarejestrowani w
PUP****
Operatorzy
Poddziałanie 8.3.1
Osoby pozostające bez pracy*****
Poddziałanie 8.4.2
osoby objęte outplacementem oraz zwolnione z przyczyn
zakładu pracy******
7
Struktura grup objętych interwencją w ramach RPO WM jest różna w przypadku Działania
8.1 oraz Poddziałania 8.3.1. Grupy te różni przede wszystkim to, że w przypadku wsparcia
wdrażanego przez operatorów wyłonionych w ramach Poddziałania 8.3.1 wsparcie
kierowane było także do osób bezrobotnych niezarejestrowanych w PUP oraz osób biernych
zawodowo, z kolei grupą docelową PUP były wyłącznie osoby zarejestrowane w urzędzie
pracy jako bezrobotne. W Przypadku obu typów interwencji wsparcie kierowane było w
szczególności do osób w wieku 30 lat i więcej należących do co najmniej jednej z grup osób w
trudnej sytuacji na rynku pracy, z zastrzeżeniem, że mężczyźni w wieku 30-49 lat mogą zostać
objęci wsparciem, ale mogą stanowić wyłącznie 20% uczestników projektu)1. Ponieważ
specyfika poddziałania 8.4.2 znacząco różni się od pozostałych typów operacji, struktura
odbiorców wsparcia także jest zupełnie inna – przede wszystkim jeśli chodzi o wiek
odbiorców wsparcia, a także fakt, że w grupie odbiorców znalazły się osoby pracujące.
• [charakterystyka uczestników] W ramach RPO WM 2014-2020 udzielono 7874
dotacji na założenie działalności gospodarczej. Dotacje były przyznawane z podobną
intensywnością kobietom i mężczyznom. W stosunku do poprzedniej perspektywy
finansowej zmniejszyła się dysproporcja w strukturze płci – kobiety stanowią obecnie
46% ogółu uczestników. W stosunku do poprzedniej perspektywy, w wyniku zmiany
kryteriów dostępu zmieniła się struktura wieku odbiorców dotacji. W RPO WM
wsparcie było kierowane przede wszystkim do osób powyżej 30 roku życia (tylko
w przypadku Poddziałania 8.4.2, gdzie przyznano relatywnie niewiele dotacji, ze
wsparcia mogły korzystać także osoby młodsze). Osoby w wieku 50 lat i więcej, to jest
z grupy, która jest w trudniejszej sytuacji na rynku pracy, stanowią 22% ogółu
uczestników, co oznacza, że zwiększył się ich udział w stosunku do PO KL. Dominujący
w grupie odbiorców wsparcia poziom wykształcenia to wykształcenie
ponadgimnazjalne (ISCED 3), legitymuje się nim 61% ogółu uczestników, co wynika
z przyjętych kryteriów dostępu (kładziono nacisk na objęcie wsparciem osób z niskimi
kwalifikacjami – do ISCED 3 włącznie). W grupie odbiorców wsparcia około 5%
stanowiły osoby z niepełnosprawnościami, co oznacza że zwiększono udział tej grupy
w stosunku do poprzedniej perspektywy finansowej.
• [motywacje osób zakładających działalność gospodarczą] Założenie działalności
gospodarczej dzięki dotacji z RPO WM było sposobem na podjęcie aktywności
zawodowej lub zaadaptowania się do nowej sytuacji (w przypadku projektów
outplacementowych). Znajduje to swoje odzwierciedlenie w motywacjach
uczestników projektów. Badanie ilościowe wskazuje, że osoby, które skorzystały
z dotacji kierowały się przede wszystkim motywacjami wewnętrznymi oraz
czynnikiem ekonomicznym. Zasadniczą motywacją do prowadzenia działalności
gospodarczej była chęć uzyskania niezależności związanej z pracą na własny
rachunek. Wśród bardzo istotnych wskazywano także motywacje odnoszące się do
swojej wiedzy, posiadanego doświadczenia oraz nabytych kompetencji. Beneficjenci
1 W przypadku Działania 8.3.1 rozszerzenie kryteriów dostępu nastąpiło po ogłoszeniu konkursu zatem ostatecznie osoby te nie zostały objęte wsparciem.
8
przyznają także, że motywowali się możliwością uzyskania dotacji na założenie
działalności gospodarczej, choć prawie nigdy nie był to jedyny powód skorzystania z
dotacji.
• [doświadczenie zawodowe osób zakładających działalność gospodarczą] Analiza
wyników badania, w tym deklaracji dotyczących doświadczenia zawodowego
i gotowości do prowadzenia działalności gospodarczej o planowanym profilu
potwierdziła, że co do zasady wsparciem obejmowane były osoby przygotowane do
aktywności w tym obszarze. Powstające firmy organizowane są w oparciu o wiedzę
i doświadczenie nabywane u wcześniejszych pracodawców, zwłaszcza, że
zdecydowana większość deklaruje związek ostatniego miejsca zatrudnienia z
zakresem działania stworzonej firmy. Przedsiębiorcy częściej opierają swój biznes na
wiedzy i doświadczeniu zdobytym na rynku pracy niż na zdobytym formalnym
wykształceniu, dlatego istotne jest, aby w procesie oceny potencjału wnioskodawców
nie bazować wyłącznie na wykształceniu. Oznacza to, że przyjęte założenie o
rekrutacji uczestników z uwzględnieniem analizy ich potencjału do prowadzenia
działalności poprzez zapewnienie zindywidualizowanego wsparcia doradczego
okazało się trafne i umożliwiło przyznanie dotacji takim osobom, które dobrze
rokowały jako przyszli przedsiębiorcy.
• [charakterystyka nowo powstałych firm] Struktura według sekcji PKD
nowopowstałych dzięki dotacjom przedsiębiorstw jest zbliżona do struktury firm
działających w Małopolsce oraz firm powstałych w tym samym okresie ogółem.
Podobnie jak w przypadku działalności powstałych dzięki wsparciu udzielonemu
w poprzedniej perspektywie finansowej, tak i w ramach RPO WM 2014-2020
struktura branżowa działalności jest silnie uwarunkowana płcią. Profile działalności
zakładanych przez kobiety to najczęściej: fryzjerstwo i pozostałe zabiegi kosmetyczne,
sklepy internetowe, specjalistyczne projektowanie, sprzedaż odzieży, sprzątanie
budynków i obiektów przemysłowych i działalność fotograficzna. Mężczyźni z kolei
najczęściej zakładali firmy zajmujące się robotami budowlanymi i wykończeniowymi
(w tym posadzkarstwo, tapetowanie, wykonywanie instalacji elektrycznych i
wodnych, tynkowanie, produkcja mebli kuchennych) oraz konserwacją i naprawą
pojazdów.
• [problemy podczas ubiegania się o wsparcie] Czterech na dziesięciu uczestników
projektów, w ramach których przyznawane były dotacje na założenie działalności
gospodarczej nie dostrzega żadnych trudności związanych z ubieganiem się o dotację.
Pomimo przyjęcia założenia, zgodnie z którym maksymalna kwota dofinansowania
wynosi (podobnie jak w przypadku wsparcia udzielanego przez PUP w poprzedniej
perspektywie) sześciokrotność przeciętnego wynagrodzenia, najczęściej
wskazywanym przez uczestników utrudnieniem była zbyt niska kwota dotacji (na
problem ten zwróciło uwagę 22% badanych, a dla 13% był to największy problem
w procesie ubiegania się o dotację). Należy przy tym zauważyć, że nie istnieje
korelacja pomiędzy wysokością dotacji a przeżyciem firmy. Przyjęty poziom
dofinansowania nowopowstających przedsiębiorstw, których zasadniczym celem jest
aktywizacja zawodowa grupy docelowej wydaje się optymalny. Umożliwia dokonanie
9
niezbędnych inwestycji w celu rozpoczęcia działalności gospodarczej. Przyjmowane
przez niektórych beneficjentów ograniczenia co do kwoty dostępnej w ramach
poszczególnych projektów nie przełożyło się na zauważalne zmiany w zwiększaniu
przeżywalności powstających przedsiębiorstw, a jednocześnie pozwalały na wsparcie
większej liczby osób zainteresowanych prowadzeniem własnej działalności
gospodarczej. Należy także mieć na uwadze cel interwencji – przyjęta wysokość
dotacji jest wystarczająca dla utworzenia nowego miejsca pracy w postaci nowego
przedsiębiorstwa. Odbiorcy wsparcia chcąc rozwijać swoją działalność, w przyszłości
będą mogli skorzystać także z innych źródeł finansowania prorozwojowych inwestycji
w przedsiębiorstwie.
Drugim najczęściej wskazywanym problemem okazało się także opracowanie
biznesplanu niezbędnego do wnioskowania o przyznanie dotacji na założenia
działalności gospodarczej (problem ten wskazuje 17% uczestników projektów, przy
czym dla 9% był to największy problem w procesie obiegania się o dotację). Pomimo
zapewnienia uczestnikom wsparcia w zakresie tworzenia biznesplanu problem ten
nadal występuje. Zasadne jest zatem zmodyfikowanie sposobów udzielania tego
wsparcia z położeniem jeszcze większego nacisku na indywidualne podejście do
uczestników projektów.
• [charakterystyka i jakość wsparcia] Uczestnicy bardzo pozytywnie oceniają jakość
otrzymanego wsparcia w ramach projektów. Należy podkreślić, iż udział w projekcie,
w ramach którego dystrybuowane były dotacje nie obejmował wyłącznie pozyskania
wsparcia finansowego, ale także wsparcia szkoleniowego i doradczego, które miało
przygotować odbiorców pomocy do prowadzenia własnej działalności gospodarczej.
Mając na uwadze skalę występowania problemu ze stworzeniem przez potencjalnych
przedsiębiorców biznesplanu (taki problem napotkało 17% badanych a dla 9% był to
największy problem na etapie ubiegania się o dotację) zasadne wydaje się być
kontynuowanie wsparcia szkoleniowo-doradczego, które poprzedza decyzję
o przyznaniu dotacji. Taka strategia wdrażania wsparcia umożliwia także rzetelną
selekcję kandydatów oraz zwrócenie uwagi na ich cechy osobowościowe, co
przekłada się na przyznawanie dotacji osobom, które najlepiej rokują jako
przedsiębiorcy.
Należy jednak zauważyć, że czas trwania wsparcia szkoleniowo-doradczego może
zostać skrócony. W stosunku do poprzedniej perspektywy w przypadku projektów
realizowanych przez operatorów okres uczestnictwa w projekcie, w którym uczestnik
czeka na decyzję o przyznaniu dotacji, uległ zdecydowanemu skróceniu, przy czym
zwiększyła się przeżywalność firm oraz efektywność wsparcia, mimo że było ono
kierowane do osób w trudniejszej sytuacji na rynku pracy.
W przypadku projektów realizowanych przez projektodawców innych niż PUP
przewidziano także wsparcie pomostowe w postaci usług szkoleniowych i doradczych
już po założeniu działalności gospodarczej, które przez odbiorców oceniane jest jako
przydatne (średnia ocena 7,1/10) oraz pomogło w rozwijaniu nowoutworzonej firmy.
W szczególności wsparcie okazało się pomocne dla osób w wieku 50 lat i więcej oraz
10
osób o niskich kwalifikacjach, nieznacznie bardziej pozytywnie wpływ na rozwój firmy
wsparcia pomostowego oceniają kobiety. Widoczne jest zatem, że wsparcie
doradczo-szkoleniowe pomagające w pierwszych miesiącach prowadzenia
działalności jest szczególnie potrzebne w grupach, które są w trudniejszej sytuacji na
rynku pracy. Ponadto, analiza kondycji nowopowstałych firm dzięki dotacji oraz bez
niej (grupa kontrolna) wykazała, że firmy z projektów, w których dostępne było
wsparcie pomostowe znajdują się w lepszej sytuacji niż firmy powstałe w ramach
Działania 8.1 lub bez dotacji.
• [czas zakładania działalności gospodarczej w projekcie] Przyznanie dotacji
poprzedzane jest określonymi procedurami obejmującymi m.in. ocenę motywacji,
pomysłu na biznes, szkolenia oraz inne formy wsparcia przygotowującego do
prowadzenia własnej działalności gospodarczej. W przypadku projektów PUP czas ten
średnio wynosił 49 dni (podobnie jak w PO KL, gdzie średnio było to 50 dni).
W przypadku pozostałych projektodawców mamy do czynienia z dużym
przyśpieszeniem procedur – średni czas oczekiwania na decyzję wynosił 72 dni (o 86
dni krócej niż w PO KL). Skrócenie okresu realizacji wsparcia poprzedzającego
przyznanie dotacji nie wpływa negatywnie na jakość powstałych firm o czym świadczy
poziom efektywności projektów z poddziałań 8.3.1 8.4.2 oraz wysoki poziom
satysfakcji z otrzymanej pomocy. Jednocześnie różnica w średniej długości okresu
poprzedzającego przyznanie dotacji w zależności od typu operatora (różnica między
PUP a pozostałymi projektodawcami wynosi 22 dni) znajduje swoje odzwierciedlenie
w problemach dostrzeganych przez odbiorców wsparcia – uczestnicy projektów PUP
znacznie rzadziej wskazywali na problem związany z koniecznością poświęcenia czasu
na udział w spotkaniach i szkoleniach, mimo że podobnie jak odbiorcy wsparcia od
pozostałych projektodawców korzystali oni z pomocy szkoleniowo-doradczej
w pierwszej fazie uczestnictwa w projekcie. Zmniejszenie dysproporcji pomiędzy
czasem oczekiwania na dotację pomiędzy typami operatorów w RPO WM stanowi
przejaw dobrego zarządzania projektami oraz pozwala na szybsze aktywizowanie
osób objętych wsparciem. Należy kłaść nacisk na efektywne i dopasowane do
indywidualnych potrzeb odbiorców wsparcia udzielanie wsparcia na tym etapie
uczestnictwa w projekcie.
W ramach 8 osi priorytetowej RPO WM 2014-2020 dotacje na założenie działalności
gospodarczej były przyznawane jako forma wsparcia służąca aktywizacji zawodowej osób
znajdujących się w trudnej sytuacji na rynku pracy. Oznacza to, że efektywność interwencji
należy rozumieć nie tylko jako przeżywalność firm, czyli okres działania podmiotów
stworzonych w oparciu o dotację, ale także jako efektywność zatrudnieniową dwojakiego
rodzaju: po pierwsze jako fakt pozostawania odbiorcy wsparcia w zatrudnieniu przez kolejne
miesiące po upływie obowiązkowego okresu prowadzenia firmy (kiedy znika już sankcja
konieczności zwrotu dotacji w przypadku zakończenia działalności); po drugie jako tworzenie
dodatkowych miejsc pracy i trwałość tych miejsc pracy.
Efekty wsparcia w kontekście skuteczności i efektywności przedstawiają się następująco:
11
• [przeżywalność firm] Firmy powstałe dzięki dotacjom na założenie działalności
gospodarczej przyznanym z RPO WM 2014-2020 charakteryzują się większą
przeżywalnością niż firmy powstały w PO KL 2007-2013. Według danych na koniec
sierpnia 2019 aktywnych pozostawało 74,5% działalności powstałych w latach 2015-
2019. Największą skutecznością w tym zakresie charakteryzuje się Poddziałanie 8.3.1
(79% firm nadal jest aktywnych).
W ramach projektów PUP przyjęto, że okres trwałości dla firm powstałych dzięki
dotacji będzie wynosił 12 miesięcy, a w przypadku pozostałych projektodawców –
18 miesięcy. Jeśli wyłączyć z analizy obowiązkowy okres utrzymania aktywnego
statusu firmy bez powstania konieczności zwrotu dotacji, to większą przeżywalnością
charakteryzują się projekty, w których zobowiązano uczestników projektów do
prowadzenia firmy przez 18 miesięcy.
Firmy powstałe dzięki dotacjom charakteryzują się wyższym wskaźnikiem przeżycia
pierwszych 12 miesięcy na rynku (co wynika z obowiązkowego okresu trwałości, do
którego zobowiązani są odbiorcy dotacji) w stosunku do ogółu firm powstałych w tym
samym okresie w Małopolsce bez dotacji.
• [przeżywalność firm z dotacją a dane regionalne] Analiza wskaźnika przeżycia firm
przez 1, 2, 3 i 4 lata od rejestracji wykazała, że w przypadku firm powstałych dzięki
dotacjom z PO KL tylko w pierwszym roku funkcjonowania firmy z dotacją
charakteryzowała większa przeżywalność niż w przypadku firm powstałych dzięki z
RPO WM. W kolejnych latach firmy te charakteryzują się niższą przeżywalnością niż
ogół firm powstałych w tym samym okresie w Małopolsce. W przypadku firm
powstałych dzięki dotacjom z RPO WM mamy do czynienia z sytuacją, w której firmy
powstałe dzięki dotacji w pierwszych latach funkcjonowania charakteryzują się
sytuacją lepszą lub podobną przeżywalnością niż ogół małopolskich firm powstałych
w tym samym okresie (dopiero w 4 roku wyższy wskaźnik przeżycia dotyczy ogółu
firm).
• [efektywność zatrudnieniowa] Wskaźnik efektywności dotacji dotyczy odsetka firm,
które przetrwały na rynku przez okres minimum 27 miesięcy od daty zarejestrowania
działalności. Dzięki temu możliwe było zweryfikowanie tego, czy firma utrzyma się na
rynku przez kwartał w warunkach rynkowych, tj. bez preferencyjnej stawki ZUS).
Firmy powstałe dzięki dotacjom udzielanym w ramach RPO WM charakteryzują się
wyższą wartością wskaźnika efektywności niż firmy powstałe dzięki dotacjom
przyznanym w ramach PO KL (wartość uzyskana dotychczas w RPO WM wynosi 81%,
to jest o 14 p.p. więcej niż w PO KL). Uzyskane wartości wskaźników różnią się w
zależności od cech odbiorców wsparcia oraz rodzaju projektodawcy, który obsługiwał
proces przyznawania dotacji na założenie działalności gospodarczej – wyższa
efektywność charakteryzuje Poddziałania 8.3.1 (84%) i 8.4.2 (86%) niż Działanie 8.1
(81%).
• [czynniki wpływające na przetrwanie firmy] Większe szanse na przetrwanie na rynku
przez kolejne lata mają firmy zarejestrowane przez mężczyzn, osoby w wieku 35-49
lat, mieszkające na obszarach miejskich o większej gęstości zaludnienia, a także
osoby, które nie znajdują się w trudnej niekorzystnej sytuacji życiowej, przy czym w
12
przypadku osób z niepełnosprawnościami poziom przeżycia kolejnych lat utrzymuje
się na podobnym poziomie co w przypadku ogółu działalności założonych dzięki
dotacji. Także oceniając efektywność rozumianą jako przetrwanie na rynku przez co
najmniej 27 miesięcy zauważyć można, że większe szanse na przetrwanie mają firmy
rejestrowane przez mężczyzn. W przypadku pomiaru tego wskaźnika mamy do
czynienia z uzyskaniem największej efektywności w grupie wiekowej 25-34 lata.
Największe zmiany w stosunku do efektywności uzyskanej w ramach PO KL dotyczą
przestrzennej zmienności w zależności od powiatu. Największa pozytywna zmiana
dotyczy powiatu nowotarskiego (w poprzedniej perspektywie w tym powiecie
odnotowano najniższą efektywność, w obecnej – najwyższą). Badanie wykazało, że
zmiany te nie wynikają ani z wprowadzenia nowych regulacji w ramach projektów
realizowanych w tym powiecie, ani ze zmiany wskaźnika przedsiębiorczości,
a pozytywne trendy można tłumaczyć poniekąd strukturą uczestników bardziej
korzystną z punktu widzenia przeżywalności firm oraz dbałością o dobór osób
o odpowiednim profilu osobowościowym.
• [losy osób, których firmy nie przetrwały na rynku] W przypadku podmiotów, które
zostały rozwiązane istotnym wskaźnikiem jest czas ich funkcjonowania na rynku.
Średni czas funkcjonowania firm, które nie przetrwały wynosi 20,6 miesięcy i jest
nieco dłuższy w przypadku firm powstałych w ramach Działania 8.1 (średnio 21,3
miesięcy) niż w przypadku Poddziałania 8.3.1 (19 miesięcy). Główne powody
zaprzestania prowadzenia działalności to (podobnie jak w przypadku odbiorców
wsparcia z PO KL) zbyt wysokie podatki i ZUS. W kontekście aktywizacji zawodowej
istotny jest fakt, że prawie połowa (46%) uczestników projektów PUP, którzy
zaprzestali prowadzenia działalności nadal pracuje. W przypadku pozostałych
projektodawców dalszą aktywność zawodową po likwidacji działalności deklaruje
39%, przy czym kolejne 25% to osoby na rencie lub emeryturze (z których 76% to
osoby w wieku powyżej 50 roku życia, które prawdopodobnie zakończyły swoją
aktywność zawodową).
• [tworzenie dodatkowych miejsc pracy] Efektywność zatrudnieniowa rozumiana jest
także jako potencjał nowoutworzonych przedsiębiorstw do rozwoju i tworzenia
nowych miejsc pracy w regionie. Firmy powstałe dzięki dotacjom charakteryzują się
podobną kondycją co firmy, które powstały bez pomocy ze środków publicznych.
Choć dla 90% odbiorców wsparcia firma powstała dzięki dotacji stanowi jedyne
źródło utrzymania (lub dodatkowe wobec emerytury lub renty), to rzadko powstanie
firmy generuje dodatkowe miejsca pracy. Aktualnie w firmach powstałych z dotacji,
poza ich właścicielami – uczestnikami projektów objętych niniejszą analizą –
przynajmniej jedną osobę zatrudnia 13% odbiorców wsparcia. Większość
przedsiębiorców nie planuje także zmian zatrudnieniowych w swojej firmie w ciągu
kolejnego roku.
13
Conclusions from study The support in the form of a subsidy for establishing economic activity, provided as part of
the ROP MV 2014-2020, constitutes a tool aimed especially at employment support.
Similarly as in the case of the HC OP 2007-2013, it is possible to distinguish three types of
operations: as part of employment support encompassing poviat employment offices’
activities (Measure 8.1) as one of many forms of support used by beneficiaries to achieve the
measure’s objective; as part of the measure aimed at shaping entrepreneurial attitudes and
developing entrepreneurship (Sub-measure 8.3.1) and as part of the incorporated
outplacement programmes (Sub-measures 8.4.2). As opposed to the support provided in the
previous financial perspective, the current support is mainly aimed at the unemployed or
professionally inactive. Only the support provided as part of Sub-measure 8.4.2 can be used
by employed persons (to be released or endangered by release).
Figure 2. Subsidies for the establishment of economic activity as part of the HC OP and ROP MV with specification of the target groups.
* Persons registered in a poviat employment office (PUP), especially: persons up to the age of 30, persons above the age of 50, long-term unemployed, disabled persons, NEET youth.
** Persons covered by outplacement and released due to reasons attributable to the workplace.
*** Persons wanting to establish an economic activity, meeting the regulations’ terms, including employed persons. Especially: persons up to the age of 25, persons above the age of 50, disabled persons.
**** Persons at the age of 30 and more, remaining without a job, registered in a poviat employment office, belonging to a min. of one of the following groups: low-qualification persons, long-term unemployed, persons above the age of 50, disabled persons, women, men at the age of 30-49 (max. 20% of total participants).
***** Persons remaining without a job at the age of 30 and more, belonging to a min. of one of the following groups: low-qualification persons, long-term unemployed, persons above the age of 30, disabled persons, women.
****** Persons covered by outplacement, employees to be released or endangered by release, persons released due to reasons attributable to the workplace, persons abandoning agriculture.
Sub
sid
y fo
r th
e es
tab
lish
men
t o
f ec
on
om
ic a
ctiv
ity
HC OP 2007-2013
PUP (system project)Sub-measure
6.1.3Unemployed registered in PUP*
Operators
Sub-measure 8.1.2
persons covered by outplacement and released due to reasons
attributable to the workplace**
Measure 6.2persons wanting to establish economic activity, including
employed persons***
ROP MV 2014-2020
PUP (non-contest project)
Measure 8.1Unemployed registered in
PUP****
Operators
Sub-measure 8.3.1
Persons remaining without a job*****
Sub-measure 8.4.2
persons covered by outplacement and released due to reasons attributable
to the workplace******
14
The structure of the groups covered by the intervention as part of the ROP MV varies in the
case of Measure 8.1 and Sub-measure 8.3.1. The groups mainly vary in terms of the fact that
in the case of support provided by operators selected as part of Sub-measure 8.3.1, the
support was also aimed at the unemployed not registered in a poviat employment office and
professionally inactive persons, whereas the poviat employment office’s target group
covered persons registered in the office as unemployed. In the case of both intervention
types, the support was especially provided to persons at the age of 30 and more, belonging
to at least one of the groups of persons facing difficulties in the labour market, with the
restriction that men at the age of 30-49 can use the support, but must constitute a max. of
20% of the project’s participants)2. Due to the fact that the specificity of Sub-measure 8.4.2
varies significantly from other types of operations, the structure of beneficiaries also varies
substantially – mainly in terms of their age and the fact that they include employed persons.
• [participants’ characterisation] A total of 7,874 subsidies for the establishment of
economic activity was granted as part of the ROP MV 2014-2020. The subsidies were
granted at a similar ratio to women and men. In comparison to the previous
financial perspective, the gender disproportion has reduced – women currently
constitute 46% of all participants. In relation to the previous perspective, as result of
changes in the participation criteria, the age structure of the subsidy beneficiaries
has also changed. The support as part of the ROP MV was mainly aimed at persons
above the age of 30 (younger persons could be provided with support only in the
case of Sub-measure 8.4.2, in which a relatively small number of subsidies was
provided). Persons at the age of 50 and more, i.e. persons facing most difficulty in the
labour market, constitute 22% of total participants, which means that their
participation increased when compared to the HC OP. The dominant education level
among the recipients is the upper secondary education (ISCED 3), possessed by 61%
of all participants, which results from the adopted participation criteria (the
emphasis was put to providing support to low-qualification persons – up to ISCED 3
inclusively). Approximately 5% of the beneficiaries included disabled persons, which
means that the group’s share increased when compared to the previous financial
perspective.
• [motivations of persons establishing an economic activity] The establishment of
economic activity thanks to a ROP MV subsidy was a method of becoming
professionally active or adapting to a new situation (in the case of outplacement
projects). This is reflected in the project participants’ motivations. The quantitative
study indicates that the persons who were granted a subsidy followed internal
motivations and economic factors. The primary motivation to conduct economic
activity was the desire to become independent as part of self-employment. The very
important motivations also included those referring to own knowledge, possessed
experience and acquired competencies. The beneficiaries also admit that they were
2 In the case of Measure 8.3.1, the participation criteria’s broadening took place after the contest was announced, thus the persons were ultimately not provided with support.
15
motivated by the opportunity of gaining a subsidy for the establishment of economic
activity, but it almost never was the sole reason for using the subsidy.
• [professional experience of the persons establishing an economic activity] An
analysis of the study results, including declarations concerning professional
experience and readiness to conduct economic activity with a planned profile,
confirmed that, in principle, the support was provided to persons ready for activity in
this field. The established companies are organised based on the knowledge and
experience gained at previous employers, especially that the vast majority of the
beneficiaries declares a relation between the last place of employment and the scope
of activity of the established company. Entrepreneurs more often base their business
on the knowledge and experience gained in the labour market than on formal
education, which is why it is important for the applicants’ potential evaluation not to
be focused solely on education. This means that the adopted assumption concerning
the recruitment of participants with consideration of the analysis of their potential to
conduct activity by providing individualised counselling support turned out to be
fitting and allowed for granting subsidies to persons with good odds as future
entrepreneurs.
• [characterisation of newly established companies] The structure of enterprises
newly established thanks to subsidies according to the PCA sections is similar to the
structure of companies acting in the Małopolskie region and all companies
established in the same period. Similarly to the case of activities established thanks
to the support provided in the previous financial perspective, the discipline structure
in the ROP MV 2014-2020 strongly depends on gender. The profiles of activities
established by women most often includes the following: hairdressing and other
beauty treatments, online shops, specialist designing, clothing sale, cleaning buildings
and industrial structures as well as photographic activity. On the other hand, men
most often established companies dealing in construction and finishing works
(including floor laying, wallpapering, execution of electrical and water systems,
plastering, kitchen furniture manufacturing) as well as vehicle maintenance and
repair.
• [problems during the application for support] Four in ten participants of projects in
which subsidies for the establishment of economic activity were granted do not see
any difficulties related to applying for the subsidy. Despite adopting the assumption
according to which the maximum amount of subsidy amounts to (similarly as in the
case of support provided by the poviat employment offices in the previous
perspective) six times the average remuneration, the difficulty most often specified
by the participants is the insufficient amount of subsidy (the problem was pointed
to by 22% of the recipients, while 13% stated that it was the biggest problem in the
subsidy application process). It is necessary to note that there is no correlation
between the subsidy amount and the company’s survival. The adopted level of
subsidisation of newly established enterprises, the main objective of which is the
target group’s employment support, seems to be adequate. It allows for making the
necessary investments to start an economic activity. The limitations on the amount
16
available as part of particular projects, accepted by some beneficiaries, did not
translate into noticeable changes in improving the survivability of newly established
enterprises, but allowed for supporting a greater number of persons interested in
conducting their own economic activity. It is also necessary to keep in mind the
intervention’s objective – the adopted subsidy amount is sufficient to establish a new
workplace in the form of a new enterprise. The support recipients who will want to
develop their activity will be able to use also other sources of financing pro-
development investments in the enterprise.
The other most often specified problem turned out to be the development of a
business plan required for applying for the subsidy for the establishment of
economic activity (this problem is specified by 17% of project participants, whereas
9% deems it the biggest problem in the subsidy application process). The problem
persists despite providing the participants with support in terms of developing a
business plan. It is therefore reasonable to modify the methods of providing this
support and putting greater emphasis on an individual approach to the projects’
participants.
• [support characterisation and quality] The participants very highly evaluate the
quality of the support obtained as part of the projects. It is necessary to stress that
participation in a project which includes distribution of subsidies did not only cover
financial support, but also training and counselling aimed at preparing the support
recipients to conduct their own economic activity. Taking into consideration the scale
of the problem related to the development of a business plan by potential
entrepreneurs (the problem was encountered by 17% of the respondents, while 9%
deemed it as the biggest problem at the subsidy application stage), it seems
reasonable to continue the training and counselling support preceding the subsidy
granting decision. This support incorporation strategy also allows for a reliable
selection of candidates and taking into consideration their personality traits, which
translates into granting subsidies to persons who demonstrate the best prospects as
entrepreneurs.
However, it is necessary to note that the duration of the training and counselling
support can be shortened. In comparison to the previous perspective, in the case of
projects executed by operators, the time of participation in a project in which a
participant awaits the subsidy granting decision was substantially shortened,
whereas the company survival and the support effectiveness improved despite the
fact that the support was aimed at persons in a difficult situation in the labour
market.
In the case of projects executed by project promoters other than a poviat
employment office, there is also the transitional support in the form of training and
counselling services after the establishment of economic activity, which is evaluated
by the recipients as useful (average rating of 7.1/10) and helpful in developing the
newly established company. The support was especially useful for persons at the age
of 50 and more as well as persons with low qualifications, while women evaluated
17
the transitional support’s impact on the company’s development slightly more
positively. It is therefore noticeable that the training and counselling support
providing aid in the first months of conducting the activity is especially needed in
groups in with more difficulties in the labour market. Furthermore, an analysis of the
situation of the subsidised and unsubsidised companies (control group)
demonstrated that the companies deriving from projects in which transitional
support was available are better off than companies established as part of Measure
8.1 or without a subsidy.
• [time of establishing an economic activity as part of the project] The subsidy
granting is preceded by specific procedures covering, among others, the evaluation
of motivations, idea for business, training and other forms of support providing
preparation for conducting own economic activity. In the case of poviat employment
offices’ projects, the time of establishing an activity amounted to 49 days (similarly as
in the case of the HC OP, where the average time was 50 days). In the case of other
project promoters, were are dealing with great acceleration of the procedures – the
average time of waiting for a decision amounted to 72 days (86 days less than in the
HC OP). The shortening of the time of support preceding the subsidy granting has no
negative impact on the quality of the established companies, which is confirmed by
the effectiveness of projects from Sub-measures 8.3.1 and 8.4.2, and the high degree
of satisfaction from the obtained support. At the same time, the difference in the
average duration of the period preceding the subsidy granting depending on the type
of operator (the difference between the poviat employment offices and other project
promoters amounts to 22 days) is reflected in the problems noticed by the support
recipients – the poviat employment offices’ project participants substantially more
rarely pointed to the problem related with the need to devote time for meetings and
trainings, despite the fact that, similarly to support recipients of other project
promoters, they used the training and counselling support in the first stage of
participation in the project. The reduction of the disproportions between the subsidy
granting time between different operator types in the ROP MV is a manifestation of
good management of the projects and allows for providing quick aid to persons
covered by the support. It is necessary to emphasise the effective and individualised
support at this stage of project participation.
As part of Priority Axis 8 of the ROP MV 2014-2020, the subsidies for the establishment of
economic activity were granted to provide employment support to persons with difficulties
in the labour market. This means that the intervention’s effectiveness must not only be
deemed in terms of the companies’ survivability, i.e. the time of activity of the entities
established on the basis of the subsidy, but also as the following two-type employment
effectiveness: firstly, maintenance of the support recipient’s employment for further months
after the expiry of the obligatory company activity period (when the sanction of the
subsidy’s return in case of activity closure expires); secondly, creation and sustainability of
additional work places.
18
The support effects in terms of effectiveness and efficiency are as follows:
• [company survivability] The companies established thanks to the subsidies for the
establishment of economic activity, granted in the ROP MV 2014-2020, are
characterised by greater survivability than the companies established in the HC OP
2007-2013. According to the data as of the end of August 2019, 74.5% activities
established in 2015-2019 still remained active. The highest effectiveness in this scope
was demonstrated by Sub-measure 8.3.1 (79% of active companies).
The poviat employment offices’ projects assumed that the survivability of the
companies established thanks to the subsidies will amount to 12 months, whereas in
the case of other project promoters – 18 months. If we exclude the obligatory period
of company activity without the need to return the subsidy, the higher survivability is
demonstrated by projects in which the project participants were obliged to run their
business for 18 months.
The companies established thanks to the subsidies are characterised by higher index
of survivability for the first 12 months in the market (which results from the
obligatory period of activity imposed on the subsidy recipients) than all companies
established in the Małopolskie region without subsidies in the same period of time.
• [subsidised company survivability and regional data] An analysis of the company
survivability index for 1, 2, 3 and 4 years from the time of registration demonstrated
that the companies established thanks to the HC OP subsidies were characterised by
higher survivability than the companies established thanks to the ROP MV subsidies
only in the first year of their activity. In subsequent years, the companies are
characterised by lower survivability than all companies established in the
Małopolskie region in the same period of time. In the case of companies established
thanks to the ROP MV subsidies, we are dealing with a situation in which the
subsidised companies are characterised by higher or similar survivability in the first
years of activity than other Małopolskie companies established in the same period of
time (only in the fourth year the index is higher for all companies).
• [employment effectiveness] The subsidy effectiveness index concerns a percentage
of the companies that survived in the market for a minimum of 27 months from the
date of activity registration. Thanks to this, it was possible to verify whether the
company will survive in the market for a quarter in the market conditions, i.e.
without the preferential ZUS [Social Security Institution] rate).
The companies established thanks to the subsidies granted as part of the ROP MV are
characterised by higher effectiveness than companies subsidised as part of the HC OP
(the value achieved in the ROP MV amounts to 81%, i.e. 14 percentage points higher
than in the HC OP). The achieved index values differ in terms of recipient features
and the type of project promoter that operated the granting of the subsidy for the
establishment of economic activity – Sub-measures 8.3.1 (84%) and 8.4.2 (86%)
demonstrated higher effectiveness than Measure 8.1 (81%).
• [factors affecting company survivability] Higher chances of surviving in the market in
the next years are demonstrated by companies registered by men, persons at the age
19
of 35-49, residing in urban areas with greater population densities and persons not in
a disadvantageous situation, whereas in the case of disabled persons, the expected
survivability in the next years is similar to all activities established thanks to the
subsidies. Also when evaluating effectiveness understood as survival in the market
for at least 27 months, it is possible to see that companies established by men have
higher chances of surviving in the market. In case of this index, we are dealing with
the highest effectiveness in the age group of 25-34. The greatest changes in relation
to the effectiveness achieved as part of the HC OP concern the spatial variety
depending on the poviat. The highest positive change concerns the Nowy Targ poviat
(in the previous perspective, the poviat achieved the lowest effectiveness, while in
the current perspective it achieved the highest effectiveness). The study
demonstrated that these changes are not a result of the introduction of new
regulations as part of the projects executed in the poviat or of the change in the
entrepreneurship index, while the positive trends can be somewhat explained by the
participants’ structure, which was more beneficial in terms of company survivability
and care for persons with a suitable personality profile.
• [fates of persons whose companies did not survive in the market] In the case of the
terminated entities, an important index was the time of their activity in the market.
The average time of activity of the terminated companies amounts to 20.6 months
and is slightly longer in the case of companies established as part of Measure 8.1
(21.3 months on average) than as part of Sub-measure 8.3.1 (19 months). The main
reasons for activity termination (as in the case of support recipients in the HC OP) are
excessive taxes and ZUS premiums. In terms of employment support, it is important
to state that nearly half (46%) of the poviat employment office project participants
who terminated their economic activity is still working. In the case of other project
promoters, further professional activity, after economic activity termination, is
declared by 39%, whereas other 25% are persons with annuities or pensions (76% of
which are persons at the age of above 50, who probably concluded their professional
activity).
• [creation of additional work places] The employment effectiveness is also
understood as the potential of the newly established enterprises to grow and create
new work places in the region. The companies established thanks to the subsidies are
characterised by a similar situation to those established without the support of public
resources. Despite the fact that for 90% of the recipients the company established
thanks to the subsidies is their only source of income (or additional to pension or
annuity), it rarely generates additional work places. Currently, only 13% of the
companies established thanks to the subsidies, apart from their owners –
participants of projects covered by this analysis – employ at least one person. Most
entrepreneurs is not planning any employment changes in their company within the
next year.
20
Podejście metodologiczne
cel i zakres badania
Ewaluacja skuteczności i efektywności dotacji stanowi analizę porównawczą z wynikami
badania zrealizowanego przez Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie w 2014 roku pn.
Przedsiębiorcy z dotacją. Efektywność dotacji na założenie działalności gospodarczej
finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego3 (z zastrzeżeniem różnic
programowych Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL) i RPO WM). Każdorazowo,
kiedy ewaluator w raporcie odnosi się do poprzedniej perspektywy finansowej porównując
uzyskane wyniki dotyczące efektów wsparcia, prezentowane są dane pochodzące z wyżej
wymienionego badania. Porównania są możliwe dzięki uwzględnieniu w badaniu metodologii
wykorzystywanej przy realizacji tegoż badania.
Głównym celem badania w ramach komponentu trzeciego jest ocena skuteczności,
efektywności, użyteczności, trwałości dotacji na założenie działalności gospodarczej
finansowanych w ramach 8 Osi Priorytetowej RPO WM. W perspektywie finansowej 2014-
2020 w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Małopolskiego bezzwrotną
dotację na podjęcie działalności gospodarczej można pozyskać w ramach działań:
• Działanie 8.1. Aktywizacja zawodowa – projekty powiatowych urzędów pracy
• Poddziałanie: 8.3.1 Wsparcie na zakładanie działalności gospodarczej w formie dotacji
• Poddziałanie: 8.4.2 Adaptacja do zmian
W ramach niniejszego badania zrezygnowano z przeprowadzenia analizy w zakresie analizy
efektywności, skuteczności, użyteczności i trwałości dotacji i pożyczek dostępnych
w Poddziałaniu 8.3.2, ponieważ nie wyłoniono pośrednika finansowego, który będzie udzielał
pożyczek dla osób pragnących rozpocząć działalność gospodarczą.
Instytucją pośredniczącą dla w/w działań jest Wojewódzki Urząd Pracy. Za realizację
projektów w ramach Działania 8.1. odpowiedzialne są powiatowe urzędy pracy wyłonione w
trybie pozakonkursowym, z kolei projekty w ramach poddziałań 8.3.1 oraz 8.4.2 realizowane
są przez wyłonione w trybie konkursowym operatorów.
W ramach Poddziałania 8.3.1 w ramach dwóch naborów zawarto 10 umów z operatorami
udzielającymi dotacji. Są to:
1) Subregion Małopolska Zachodnia:
a. Nabór 14 - Społeczna Szkoła Zarządzania i Handlu
3 Raport jest dostępny na https://www.obserwatorium.malopolska.pl/raporty/przedsiebiorcy-dotacja-efektywnosc-dotacji-zalozenie-dzialalnosci-gospodarczej-finansowanych-europejskiego-funduszu-spolecznego/. 4 Konkurs nr RPMP.08.03.01-IP.02-12-011/15.
21
b. Nabór 25 - Centrum Biznesu Małopolski Zachodniej Sp. z o.o
2) Krakowski Obszar Metropolitarny:
a. Nabór 1 – Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego S. A.
3) Nabór 2 – Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego S. A.
4) Subregion Tarnowski:
a. Nabór 1 – Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego S. A.
5) Nabór 2 – Podkarpacka Agencja Konsultingowo Doradcza Sp. z o.o.
6) Subregion Sądecki:
a. Nabór 1 – Centrum Zespołów Analityczno-Strategicznych Sp.z o.o.
7) Nabór 2 – Miasto Nowy Sącz – Nowosądecki Inkubator Przedsiębiorczości
8) Subregion Podhalański - projekt "Zostań Podhalańskim Przedsiębiorcą II" - Fundacja
Rozwoju Regionu Rabka:
a. Nabór 1 – Fundacja Rozwoju Regionu Rabka
Nabór 2 – Fundacja Rozwoju Regionu Rabka.
W ramach Poddziałania 8.4.2 dotacje były przyznawane przez beneficjentów wdrażających
działania outplacementowe:
1) Nabór 1:
a. Instytut Turystyki w Krakowie Sp. z o.o.;
b. Interkadra Sp. z o.o.;
c. Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju "Synergia";
d. WYG Consulting Sp. z o.o.;
e. Powiat Nowosądecki;
f. Centrum Biznesu Małopolski Zachodniej Sp. z o.o.;
g. Instytut Organizacji Przedsiębiorstw I Technik Informacyjnych "Inbit" Sp. z o.o.
2) Nabór 2:
a. Instytut Turystyki w Krakowie Sp. z o.o.;
b. Interkadra Sp. z o.o.;
c. Centrum Biznesu Małopolski Zachodniej Sp. z o.o.;
d. Instytut Organizacji Przedsiębiorstw I Technik Informacyjnych "Inbit" Sp. z
o.o.;
e. Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
5 Konkurs nr RPMP.08.03.01-IP.02-12-092/17.
22
Krótki opis zastosowanej metodologii
W ramach badania wykorzystano następujący zestaw metod i technik badawczych:
• Analiza desk research, ze szczególnym uwzględnieniem:
o dokumentów programowych:
▪ RPO WM 2014-2020 w zakresie 8 Osi Priorytetowej,
▪ SzOOP RPO WM 2014-2020 w zakresie Działania 8.1 oraz Poddziałań: 8.3.1 i 8.4.2 RPO WM,
▪ Dokumentacji pozakonkursowej w zakresie Działania 8.1 oraz konkursowej dla Poddziałań: 8.3.1 i 8.4.2 RPO WM
▪ SzOP POKL, dokumentacji konkursowej i Planów Działań w zakresie
Działania 6.1.3, 6.2 i 8.1.2 POKL 2007-2013
▪ Strategii Inwestycyjnej dla instrumentów finansowych w ramach
RPO WM na lata 2014 – 2020 w zakresie 8 Osi Priorytetowej,
▪ Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020
w zakresie tematyki związanej z obszarem 8 Osi Priorytetowej,
▪ Program Strategiczny Kapitał Intelektualny i Rynek Pracy.
o wyników badania zrealizowanego przez Wojewódzki Urząd Pracy
w Krakowie jako instytucję pośredniczącą II stopnia w ramach PO KL
(obecnie IP RPO WM) w 2014 roku pn. Przedsiębiorcy z dotacją.
Efektywność dotacji na założenie działalności gospodarczej finansowanych
z Europejskiego Funduszu Społecznego6
o danych gromadzonych przez IP RPO oraz IZ RPO na temat uczestników
projektów (SL2014), danych na temat beneficjentów
o danych na temat przeżywalności działalności gospodarczych pozyskanych
z CEIDG7,
o statystyki publicznej (w zakresie danych charakteryzujących region
w kontekście przedsiębiorczości).
• Indywidualne wywiady pogłębione z przedstawicielami WUP oraz wszystkich
powiatowych urzędów pracy z województwa małopolskiego;
• Pogłębione wywiady telefoniczne z beneficjentami – operatorami wsparcia
w postaci dotacji (N=17)
6 Raport jest dostępny na https://www.obserwatorium.malopolska.pl/raporty/przedsiebiorcy-dotacja-efektywnosc-dotacji-zalozenie-dzialalnosci-gospodarczej-finansowanych-europejskiego-funduszu-spolecznego/. 7 Wykonawca pozyskał dane z Systemu CEIDG Data Store, które umożliwiają przetwarzanie dużych zbiorów danych zawierających najbardziej aktualne dane na temat zarejestrowanych działalności gospodarczych. Dzięki temu możliwe było dokonanie analizy sytuacji przedsiębiorstw objętych wsparciem oraz ogółu przedsiębiorstw z województwa małopolskiego.
23
• Analiza regresji logistycznej w celu oszacowania wpływu poszczególnych
czynników na przetrwanie firm, które powstały dzięki dotacji z zastosowaniem
metodologii analogicznej do tej wykorzystanej przez WUP w badaniu z 2014 roku.
Szczegóły dotyczące przeprowadzonej analizy znajdują się w aneksie do
niniejszego raportu.
• Badanie ilościowe CATI z przedsiębiorcami, którzy założyli swoją działalność dzięki
dotacji z RPO WM 2014-2020 (N=1006), gdzie struktura próby badawczej
przedstawia się następująco:
Działanie / Poddziałanie
RPMP.08.01.00 491
RPMP.08.03.01 498
RPMP.08.04.02 17
płeć
kobieta 451
mężczyzna 555
wiek
do 25 roku życia 0
25-34 lata 309
35-49 lat 478
50 i więcej lat 219
status na rynku pracy w chwili przystąpienia do projektu
osoba pracująca 6
Bez pracy 1000
Rok powstania firmy
2015 63
2016 153
2017 379
2018 361
2019 50
Status działalności (wg CEIDG)
Aktywny 781
Wykreślony 119
Zawieszony 105
Prowadzenie więcej niż jednej DG
Nie 878
Tak 127
powiat
bocheński 38
brzeski 32
chrzanowski 38
dąbrowski 21
gorlicki 21
krakowski 67
Kraków 96
limanowski 51
miechowski 16
24
myślenicki 47
nowosądecki 118
nowotarski 49
Nowy Sącz 53
olkuski 47
oświęcimski 31
proszowicki 10
suski 38
tarnowski 65
Tarnów 38
tatrzański 34
wadowicki 34
wielicki 62
OGÓŁEM 1006
• Badanie ilościowe CATI w grupie kontrolnej, wyłonionej na podstawie
charakterystyk działalności gospodarczych powstałych dzięki dotacjom na
podstawie danych dostępnych bazach danych udostępnianych przez CEIDG
(N=1007). Badanie w grupie kontrolnej miało na celu porównanie sytuacji
przedsiębiorstw powstałych w ramach dotacji i przedsiębiorstw powstałych bez
pomocy ze środków publicznych. Dobór próby do badania zakładał zastosowanie
techniki Propensity Score Matching (PSM). Do każdego respondenta z populacji
ostatecznych odbiorców wsparcia dobrany został mu „statystyczny bliźniak”
z próby kontrolnej (osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, dane
zostaną pozyskane z rejestru REGON). Proces „parowania” obejmował
opracowanie modelu prawdopodobieństwo znalezienia się w próbie odbiorców
wsparcia przedsiębiorstw na podstawie takich zmiennych jak: data rejestracji, kod
PKD, powiat oraz płeć. Wybór zmiennych został zdeterminowany poprzez zakres
dostępnych danych na temat populacji – konieczny był wybór zmiennych, na
temat których dostępna jest informacja zarówno w grupie kontrolnej jak i w
grupie objętej interwencją. Struktura uzyskanej próby badawczej w grupie
kontrolnej jest następująca:
płeć
Kobieta 258
Mężczyzna 749
wiek
24 i mniej 80
25 - 34 lat 376
35 - 49 lat 395
50 i więcej 139
odmowa odpowiedzi 17
rok założenia firmy
2015 63
2016 153
25
2017 380
2018 361
2019 50
Prowadzenie więcej niż jednej DG
Tak 254
Nie 753
powiat
bocheński 54
brzeski 28
chrzanowski 39
dąbrowski 53
gorlicki 30
krakowski 31
Kraków 89
limanowski 39
miechowski 88
myślenicki 157
nowosądecki 68
nowotarski 43
Nowy Sącz 25
olkuski 12
oświęcimski 22
proszowicki 28
suski 31
tarnowski 46
Tarnów 47
tatrzański 39
wadowicki 23
wielicki 15
ogółem 1007
26
Dotacje na zakładanie działalności gospodarczej – założenia
programowe W okresie programowania 2007-2013, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki,
realizowane były trzy działania: 6.1.3, 6.2 i 8.1.2, zakładające wsparcie dotacyjne
powstawania działalności gospodarczej (nie licząc działań dotyczących jedynie ekonomii
społecznej). W perspektywie finansowej 2014-2020 w ramach Regionalnego Programu
Operacyjnego Województwa Małopolskiego dotacje przyznawane są w ramach
działań/poddziałań: 8.1, 8.3.1 oraz 8.4.2.
Działaniem realizowanym przez Powiatowe Urzędy Pracy, a więc zbliżonym do 8.1 RPO WM,
było poddziałanie 6.1.3 PO KL, obejmujące instrumenty i usługi wymienione w obowiązującej
Ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,
finansowane ze środków Funduszu Pracy. Wśród nich były jednorazowe dotacje na
podejmowanie działalności gospodarczej.
Ponadto w ramach PO KL 2007-2013 realizowane były dwa działania konkursowe dla
beneficjentów niebędących PUP-ami, obejmujące dotacje na zakładanie działalności
gospodarczej. Pierwszym z nich było działanie 6.2, Wsparcie oraz promocja
przedsiębiorczości i samozatrudnienia, w ramach którego udzielane było wsparcie dla osób
zamierzających rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej (w tym na założenie
spółdzielni lub spółdzielni socjalnej), obejmujące działania ukierunkowane na rozwój
przedsiębiorczości, a dotacje mogły być przyznawane także osobom pracującym.
Interwencja zbliżona do poddziałania 8.4.2 RPO WM 2014-2020 realizowana była w ramach
poddziałania 8.1.2 PO KL, Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie,
zakładającego wsparcie dla osób zwolnionych, przewidzianych do zwolnienia lub
zagrożonych zwolnieniem z pracy. Podobnie jak w przypadku poddziałania 8.4.2 w ramach
PO KL wdrażano programy outplacementowe, gdzie jednym z narzędzi było przyznanie
środków finansowych na rozwój przedsiębiorczości.
Wsparcie w postaci dotacji na zakładanie działalności gospodarczej udzielane w ramach RPO
WM 2014-2020 dostępne jest w 3 różnych typach operacji: w ramach aktywizacji zawodowej
obejmujących działania PUP (Działanie 8.1) jako jedna z wielu form wsparcia, z jakich
korzystają beneficjenci w celu osiągniecia celu działania; w ramach działania
ukierunkowanego na kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz rozwoju
przedsiębiorczości (Poddziałanie 8.3.1), a także w ramach wdrażanych programów
outplacementowych (Poddziałanie 8.4.2).
W przypadku obu perspektyw finansowych wsparcie kierowane było do uczestników
z województwa małopolskiego. W ramach Działania 8.3.1 zgodnie z kryteriami wyboru
prowadzona była delimitacja według obszaru realizacji projektu (np. uczestnicy z danego
subregionu). W ramach Działania 8.1 w danym projekcie uczestniczyły osoby z powiatu,
w którym funkcjonuje realizujący projekt PUP, zaś w Działaniu 8.4.2 nie występowało
ograniczenie obszarowe.
27
Okresy programowania 2007-2013 i 2014-2020 różnią się pod względem kryteriów dostępu –
w przypadku RPO WM istnieje wyraźnie określony katalog osób, które mają możliwość
skorzystania ze wsparcia (zawężenie przede wszystkim do grup, które mają największe
problemy na rynku pracy oraz podział na działania skierowane do osób do 30 roku życia w
PO WER i powyżej 30 roku życia w RPO WM).
Celem dotacji przyznawanych w ramach 8 osi priorytetowej RPO WM 2014-2020 jest przede
wszystkim aktywizacja zawodowa osób w trudnej sytuacji na rynku pracy oraz w relatywnie
niewielkim stopniu (wyłącznie w Poddziałaniu 8.4.2, gdzie skala interwencji jest relatywnie
niewielka) pomoc w adaptacji do zmian osobom, które są zagrożone zwolnieniem,
przewidziane do zwolnienia lub zwolnione z przyczyn niedotyczących pracownika oraz osób
odchodzących z rolnictwa. Wsparcie udzielane jest przede wszystkim osobom pozostającym
bez zatrudnienia (bezrobotnym lub biernym zawodowo). Mamy zatem do czynienia z nieco
odmienną grupą docelową niż w przypadku wsparcia wdrażanego w ramach PO KL, gdzie
osoby pracujące stanowiły 38% uczestników projektów realizowanych przez operatorów
innych niż PUP (w obecnej perspektywie osoby pracujące stanowią zaledwie 0,4%
uczestników takich projektów).
Analizując kryteria dostępu największą zmianą jaka jest widoczna, jest zmodyfikowanie
zakresu wiekowego uczestników. W perspektywie 2007-2013 wsparcie było ukierunkowane
na osoby młode do 25 roku życia i osoby po 50 roku życia. Szczególną uwagę przywiązywano
także do grupy NEET. W perspektywie finansowej 2014-2020 wsparcie dla osób z poniżej 30
roku życia wdrażane jest w ramach odrębnego programu (PO WER), natomiast w ramach
RPO WM wsparcie jest ukierunkowane dla osób powyżej 30 roku życia, które należą do
minimum jednej z grup znajdujących się w trudnej sytuacji na rynku pracy (osoby o niskich
kwalifikacjach, osoby długotrwale bezrobotne, osoby powyżej 50 roku życia, osoby z
niepełnosprawnościami, kobiety).
Działania outplacementowe wdrażane w perspektywie 2014-2020 kierowane są do osób
przewidzianych do zwolnienie lub zagrożonych zwolnieniem z pracy, osób zwolnionych
z przyczyn zakładu pracy a także osób odchodzących z rolnictwa. W poprzedniej
perspektywie działania tego rodzaju kierowane były do podobnej grupy, jednak w zależności
od naboru szczególną grupą docelową były osoby, które utraciły zatrudnienie w instytucjach
oświaty.
Dokonując analizy porównawczej należy także pamiętać, że odbiorcy dotacji przyznawanych
w ramach PO KL zobligowani byli do prowadzenia działalności gospodarczej przez 12
miesięcy od daty jej rejestracji. W przypadku RPO WM, 12 miesięcy obowiązuje tylko
uczestników projektów PUP (Działanie 8.1). W pozostałych przypadkach odbiorców wsparcia
zobligowano do prowadzenia działalności przez co najmniej 18 miesięcy.
Różnice te sprawiają, że nie zawsze możliwe jest bezpośrednie porównywanie efektów
interwencji realizowanej w ramach PO KL oraz RPO WM. Na niektóre zmiany (jak np. poziom
przeżywalności) wpływają w znacznym stopniu różnice programowe, które warunkowały
sposób realizacji wsparcia w obu perspektywach finansowych.
28
Kluczowe różnice pomiędzy typami operacji wdrażanymi w ramach PO KL oraz RPO WM
2014-2020 ujęto w poniższej tabeli.
29
Tabela 1. Porównanie zakresu wsparcia wdrażanego w ramach PO KL 2007-2013 oraz RPO 2014-2020.
PO KL 2007-2013 PUP (projekt systemowy)
PO KL 2007-2013 Operatorzy (projekty konkursowe)
PO KL 2007-2013 Operatorzy (projekty konkursowe)
RPO 2014-2020 PUP (projekt pozakonkursowy)
RPO 2014-2020 Operatorzy (projekty konkursowe)
RPO 2014-2020 Operatorzy (projekty konkursowe)
Działania / poddziałania
Poddziałanie 6.1.3 Poddziałanie 8.1.2
Działanie 6.2 Działanie 8.1 Poddziałanie 8.3.1 Poddziałanie 8.4.2
Tryb tryb systemowy tryb konkursowy tryb konkursowy tryb pozakonkursowy (projekty powiatowych urzędów pracy)
tryb konkursowy tryb konkursowy
Zasadniczy cel interwencji (cel szczegółowy działania/ poddziałania)
Aktywizacja zawodowa (Podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób pozostających bez zatrudnienia oraz stworzenie warunków dla rozwoju aktywności zawodowej w regionie)
Aktywizacja zawodowa / adaptacja do zmian (Podniesienie i dostosowanie kwalifikacji i umiejętności osób pracujących do potrzeb regionalnej gospodarki)
Rozwój przedsiębiorczości (Promocja oraz wspieranie inicjatyw i rozwiązań zmierzających do tworzenia nowych miejsc pracy oraz budowy postaw kreatywnych, służących rozwojowi przedsiębiorczości i samozatrudnienia)
Aktywizacja zawodowa (Zwiększenie poziomu zatrudnienia szczególnie wśród osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy tj. osób powyżej 50 r.ż., długotrwale bezrobotnych, osób z niepełnosprawnościami, osób o niskich kwalifikacjach oraz kobiet)
Aktywizacja zawodowa poprzez rozwój przedsiębiorczości (Zwiększenie liczby nowych i trwałych mikroprzedsiębiorstw w regionie)
Aktywizacja zawodowa / adaptacja do zmian (Zwiększenie zdolności adaptacyjnych osób zwolnionych i zagrożonych zwolnieniem z pracy)
Grupa docelowa
Bezrobotni zarejestrowani w PUP
osoby objęte outplacementem oraz zwolnione z przyczyn zakładu pracy
dla chcących rozpocząć działalność gospodarczą, spełniających warunki z regulaminu, w tym osoby pracujące
Bezrobotni zarejestrowani w PUP
Osoby pozostające bez pracy
Osoby objęte programem outplacementowym, pracownicy przewidziani do zwolnienia lub zagrożeni zwolnieniem z pracy, osoby zwolnione z przyczyn zakładu pracy,
30
PO KL 2007-2013 PUP (projekt systemowy)
PO KL 2007-2013 Operatorzy (projekty konkursowe)
PO KL 2007-2013 Operatorzy (projekty konkursowe)
RPO 2014-2020 PUP (projekt pozakonkursowy)
RPO 2014-2020 Operatorzy (projekty konkursowe)
RPO 2014-2020 Operatorzy (projekty konkursowe)
Działania / poddziałania
Poddziałanie 6.1.3 Poddziałanie 8.1.2
Działanie 6.2 Działanie 8.1 Poddziałanie 8.3.1 Poddziałanie 8.4.2
osoby odchodzące z rolnictwa
Kryteria dostępu (cechy)
Osoby zarejestrowane w PUP, w szczególności: - osoby do 30 roku życia - osoby powyżej 50 roku życia - osoby długotrwale bezrobotne - osoby z niepełnosprawnościami - młodzież NEET8
Brak ograniczeń wynikających z cech społeczno-demograficznych.
W szczególności: - osoby do 25 roku życia - osoby powyżej 50 roku życia - osoby niepełnosprawne
Osoby w wieku 30 lat i więcej pozostające bez pracy zarejestrowane w PUP należące do min. 1 z poniższych grup: - osoby o niskich kwalifikacjach - osoby długotrwale bezrobotne - osoby powyżej 50 roku życia - osoby z niepełnosprawnościami - kobiety - mężczyźni w wieku 30-49 (maksymalnie 20% ogółu uczestników)
osoby pozostające bez pracy w wieku 30 lat i więcej należące do min. 1 z poniższych grup: - osoby o niskich kwalifikacjach - osoby długotrwale bezrobotne - osoby powyżej 50 roku życia - osoby z niepełnosprawnościami - kobiety9
Brak ograniczeń wynikających z cech społeczno-demograficznych.
Wsparcie szkoleniowo-doradcze
wsparcie szkoleniowe i/lub doradcze
poradnictwo zawodowe, wsparcie
wsparcie szkoleniowe i doradcze
Szkolenia i/lub doradztwo przygotowujące do rozpoczęcia DG
Szkolenia i/lub doradztwo przygotowujące do rozpoczęcia DG
Szkolenia lub doradztwo przygotowujące do założenia, prowadzenia irozwijania
8 Osoby, które nie mają zatrudnienia ani nie uczestniczą w kształceniu lub szkoleniu. 9 W kryteriach dostępu uwzględniono także grupę mężczyzn w wieku 30-49 (maksymalnie 20% ogółu uczestników), jednak grupa została dodana do katalogu po ogłoszeniu ostatniego konkursu zatem nie korzystała ostatecznie ze wsparcia.
31
PO KL 2007-2013 PUP (projekt systemowy)
PO KL 2007-2013 Operatorzy (projekty konkursowe)
PO KL 2007-2013 Operatorzy (projekty konkursowe)
RPO 2014-2020 PUP (projekt pozakonkursowy)
RPO 2014-2020 Operatorzy (projekty konkursowe)
RPO 2014-2020 Operatorzy (projekty konkursowe)
Działania / poddziałania
Poddziałanie 6.1.3 Poddziałanie 8.1.2
Działanie 6.2 Działanie 8.1 Poddziałanie 8.3.1 Poddziałanie 8.4.2
szkoleniowe i doradcze
przedsiębiorstwa społecznego (obowiązkowe); usługi mające na celu rozwijanie kompetencji i kwalifikacji zawodowych potrzebnych do pracy w przedsiębiorstwie społecznym (fakultatywnie)
Wsparcie pomostowe
Brak
Czas: do 6 lub do 12 miesięcy Formy: a. finansowe wsparcie pomostowe wypłacane miesięcznie w kwocie do wysokości minimalnego wynagrodzenia obowiązującego na dzień zawarcia umowy o
Czas: do 6 lub do 12 miesięcy Formy: a. finansowe wsparcie pomostowe wypłacane miesięcznie w kwocie do wysokości minimalnego wynagrodzenia obowiązującego na dzień zawarcia umowy o udzielenie
Brak
Czas: do 12 miesięcy Formy: wsparcie doradcze, szkoleniowe, konsultacyjne
Czas: do 12 miesięcy Formy: w formie finansowej10 lub w zindywidualizowanej formie usług szkoleniowo-doradczych
10 Wsparcie pomostowe w formie finansowej jest przyznawane miesięcznie w wysokości niezbędnej do sfinansowania podstawowych kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa społecznego w początkowym okresie działania, jednak nie większej niż zwielokrotniona o liczbę utworzonych miejsc pracy kwota minimalnego wynagrodzenia w rozumieniu przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
32
PO KL 2007-2013 PUP (projekt systemowy)
PO KL 2007-2013 Operatorzy (projekty konkursowe)
PO KL 2007-2013 Operatorzy (projekty konkursowe)
RPO 2014-2020 PUP (projekt pozakonkursowy)
RPO 2014-2020 Operatorzy (projekty konkursowe)
RPO 2014-2020 Operatorzy (projekty konkursowe)
Działania / poddziałania
Poddziałanie 6.1.3 Poddziałanie 8.1.2
Działanie 6.2 Działanie 8.1 Poddziałanie 8.3.1 Poddziałanie 8.4.2
udzielenie wsparcia pomostowego i/lub b. szkolenia i doradztwo w zakresie efektywnego wykorzystania dotacji (wyłącznie dla osób, które rozpoczęły działalność w ramach danego projektu)
wsparcia pomostowego i/lub b. szkolenia i doradztwo w zakresie efektywnego wykorzystania dotacji (wyłącznie dla osób, które rozpoczęły działalność w ramach danego projektu)
Maksymalna kwota dofinansowania
Sześciokrotność przeciętnego wynagrodzenia
40 tys. zł 40 tys. zł Sześciokrotność przeciętnego wynagrodzenia
Sześciokrotność przeciętnego wynagrodzenia
Sześciokrotność przeciętnego wynagrodzenia11
Okres obowiązkowego prowadzenia DG powstałej dzięki dotacji
12 miesięcy 12 miesięcy 12 miesięcy 12 miesięcy 18 miesięcy 18 miesięcy
Opracowanie własne Wykonawcy
11 Maksymalna kwota dotacji na stworzenie jednego miejsca pracy w przedsiębiorstwie społecznym stanowi 6- krotność przeciętnego wynagrodzenia, przy czym maksymalna kwota dotacji dla jednego podmiotu stanowi 30- krotność przeciętnego wynagrodzenia.
33
Charakterystyka osób objętych wsparciem
Charakterystyka osób, które otrzymały dotacje w Małopolsce Od maja 2015 roku do lipca 2019 roku w ramach 8 osi priorytetowej RPO WM 2014-2020
wsparciem w postaci dotacji na założenie działalności gospodarczej objęto 7874 osoby.
W poprzedniej perspektywie w latach 2008-2013 w ramach PO KL w województwie
małopolskim przyznano ponad 10,4 tys. dotacji. Niemal wszystkie osoby, które otrzymały
wsparcie w postaci dotacji w ramach RPO WM 2014-2020 mieszkały w województwie
małopolskim. Adres spoza regionu miały zaledwie 3 osoby. Najwięcej dotacji, podobnie jak
w ramach interwencji wdrażanej z PO KL 2007-2013 przyznano osobom mieszkającym
w Krakowie (łącznie 921, o 188 mniej niż z PO KL) oraz na terenie powiatu nowosądeckiego
(652).
Rysunek 3. Dotacje na założenie działalności gospodarczej przyznane w poszczególnych powiatach w ramach projektów PUP oraz projektów konkursowych.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
W wyniku przyjętego harmonogramu naborów dotacje w ramach projektów PUP
przyznawane były od roku 2015, z kolei w przypadku pozostałych projektodawców od roku
2016.
13
8
15
1
32
1
13
4
10
2
10
8
43
5
18
3 49
24
1
31
6
21
1
27
3
58
25
8
31
15
3
22
8
18
4
11
7
18
2
15
5
70
16
6
14
4
12
4
10
5
33
6
48
6
19
7
31
14
5
33
6
22
1
12
4
20
4
22
0
67
85
20
8
15
8
93
16
0
16
3
34%
52%
31%
48%51%
76%
53% 52%
39% 38%
52% 51%
31%
78%
46%
68%
36%
48% 46% 44%47%
51%
-50%
-30%
-10%
10%
30%
50%
70%
90%
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
bo
cheń
ski
brz
esk
i
chrz
ano
wsk
i
dąb
row
ski
gorl
icki
krak
ow
ski
Kra
ków
liman
ow
ski
mie
cho
wsk
i
myś
len
icki
no
wo
sąd
ecki
no
wo
tars
ki
No
wy
Sącz
olk
usk
i
ośw
ięci
msk
i
pro
szo
wic
ki
susk
i
tarn
ow
ski
Tarn
ów
tatr
zań
ski
wad
ow
icki
wie
licki
Pozostali projektodawcy projekty PUP % dotacji PUP(oś pomocnicza)
34
Tabela 2. Dotacje przyznawane w kolejnych latach w poszczególnych powiatach w ramach projektów PUP oraz pozostałych projektodawców.
Po
zost
ali
pro
jekt
od
awcy
20
16
Po
zost
ali
pro
jekt
od
awcy
20
17
Po
zost
ali
pro
jekt
od
awcy
20
18
Po
zost
ali
pro
jekt
od
awcy
20
19
pro
jekt
y P
UP
20
15
pro
jekt
y P
UP
20
16
pro
jekt
y P
UP
20
17
pro
jekt
y P
UP
20
18
pro
jekt
y P
UP
20
19
bocheński 81 44 13 8 26 16 15 5
brzeski 72 60 19 19 55 40 51 1
chrzanowski 41 165 96 19 20 40 47 32 5
dąbrowski 65 54 15 16 39 33 34 2
gorlicki 1 34 52 15 12 33 27 23 10
krakowski 54 37 17 25 60 164 84 3
Kraków 236 132 67 61 178 122 111 14
limanowski 1 70 93 19 44 59 40 54
miechowski 22 20 7 7 12 5 6 1
myślenicki 123 90 28 29 38 33 39 6
nowosądecki 8 101 167 40 46 97 105 86 2
nowotarski 71 101 39 53 60 49 54 5
Nowy Sącz 7 115 115 36 16 31 28 44 5
olkuski 12 16 24 6 25 75 45 59
oświęcimski 50 108 79 21 21 88 61 48 2
proszowicki 18 12 1 6 21 14 26
suski 61 71 21 20 11 23 29 2
tarnowski 118 83 27 7 56 56 79 10
Tarnów 84 77 23 18 37 46 51 6
tatrzański 36 61 20 10 28 22 31 2
wadowicki 20 51 83 28 28 61 38 32 1
wielicki 86 53 16 12 66 31 51 3
Małopolskie - ogółem
140 1787 1604 497 503 1171 1045 1039 85
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
Wśród ogółu uczestników projektów nieznaczną większość stanowili mężczyźni. Należy
zwrócić uwagę, iż w grupie osób objętych wsparciem w ramach projektów konkursowych
reprezentacja obu płci jest niemalże taka sama. Jednocześnie należy zauważyć, że w
stosunku do poprzedniej perspektywy finansowej zmniejszyła się dysproporcja w strukturze
płci – wówczas mężczyźni stanowili 61% ogółu uczestników (o 7 pp więcej niż w obecnej
perspektywie finansowej).
35
Rysunek 4. Osoby, które otrzymały dotacje według płci i typu operatora.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
Odbiorcy dotacji pozyskanych w ramach projektów finansowanych z RPO WM 2014-2020 to
przede wszystkim osoby posiadające wykształcenie ponadgimnazjalne (ISCED 3) – stanowią
one 61% ogółu uczestników (to jest o 7 p.p. więcej niż w przypadku odbiorców dotacji
dystrybuowanych w ramach PO KL 2007-2013). Osoby z wykształceniem wyższym stanowią
26% ogółu uczestników ( o 4 pp. mniej niż w PO KL), choć znacząco rzadziej osoby z wyższym
wykształceniem korzystały ze wsparcia w ramach projektów PUP. Ponadto, kobiety objęte
wsparciem niezależnie od Działania/Podziałania częściej posiadają wykształcenie wyższe.
Podobnie jak w poprzedniej perspektywie finansowej, udział osób z wyższym
wykształceniem w grupie uczestników projektów, w których przyznawano dotacje na
założenie działalności gospodarczej jest większy niż udział osób z wyższym wykształceniem
wśród ogółu mieszkańców województwa małopolskiego.
Największe różnice pomiędzy Działaniami/Poddziałaniami, w ramach których uczestnicy
mogli otrzymać dotacje na założenie działalności gospodarczej widoczne są pomiędzy
projektami realizowanymi przez PUP, gdzie osoby z wyższym wykształceniem stanowią
jedynie 21%, a wśród mężczyzn 9%, a pozostałymi projektodawcami (osoby z wyższym
wykształceniem stanowią 30-31%). Jednocześnie, niezależnie od rodzaju projektodawcy
najliczniejszą grupę uczestników projektów stanowili mężczyźni z wykształceniem
ponadgimnazjalnym (w przypadku Działania 8.1 – 45% ogółu uczestników; w przypadku
pozostałych projektodawców – 39% ogółu uczestników). O ile zatem w przypadku projektów
PUP zasadniczo nie zmienił się profil głównego odbiorcy wsparcia, o tyle w przypadku
pozostałych projektodawców mamy do czynienia z istotną zmianą, ponieważ w poprzedniej
perspektywie głównymi odbiorcami wsparcia udzielanego przez podmioty inne niż PUP były
kobiety z wykształceniem wyższym (obecnie stanowią one 24% ogółu uczestników projektów
z poddziałań 8.3.1 i 8.4.2).
41,3%49,9% 45,7%
58,7%50,1% 54,3%
PUP Pozostali projektodawcy Ogółem
mężczyzna
kobieta
-7-8 +6
-7zmiana względemdo PO KL
36
Tabela 3. Struktura uczestników projektów ze względu na wiek, wykształcenie oraz Działanie/Poddziałanie RPO WM.
niższe niż podstawowe (ISCED 0)
podstawowe (ISCED 1)
gimnazjalne (ISCED 2)
ponad-gimnazjalne (ISCED 3)
policealne (ISCED 4)
wyższe (ISCED 5-8)
Działanie 8.1 ogółem
1% 7% 1% 64% 6% 21%
Działanie 8.1 kobieta
1% 4% 0% 47% 11% 38%
Działanie 8.1 mężczyzna
1% 10% 2% 76% 2% 9%
Poddziałanie 8.3.1 ogółem
0,1% 3% 1% 59% 7% 30%
Poddziałanie 8.3.1 kobieta
0,1% 2% 0% 39% 12% 48%
Poddziałanie 8.3.1 mężczyzna
0,2% 5% 1% 79% 2% 12%
Poddziałanie 8.4.2 ogółem
0% 0% 0% 52% 17% 31%
Poddziałanie 8.4.2 kobieta
0% 0% 0% 32% 32% 37%
Poddziałanie 8.4.2 mężczyzna
0% 0% 0% 70% 4% 26%
OGÓŁEM 0,5% 5% 1% 61% 6% 26%
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
W Krakowie, gdzie udzielono najwięcej (921) dotacji mamy do czynienia z największym
odsetkiem osób z wyższym wykształceniem (49%, to jest o 7 pp. mniej niż w przypadku
mieszkańców Krakowa, którzy otrzymali wsparcie w perspektywie 2007-2013). Poza
Krakowem z taką sytuacją mamy do czynienia w Tarnowie (35% uczestników ma wyższe
wykształcenie) oraz w Nowym Sączu (31%). Najmniejszy odsetek uczestników z wyższym
wykształceniem (i jednocześnie z najwyższym procentowym udziałem osób z wykształceniem
ponadgimnazjalnym) dotyczy powiatów: dąbrowskiego (12% posiada wykształcenie wyższe),
brzeskiego (15%), suskiego (16%) i limanowskiego (16%). Jednocześnie najwyższy odsetek
osób posiadających co najwyżej wykształcenie gimnazjalne odnotowano w powiatach:
proszowickim (16%) nowotarskim (14%) i suskim (13%).
37
Rysunek 5. Struktura wykształcenia respondentów w podziale na powiaty.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
Największe różnice w strukturze wykształcenia w poszczególnych powiatach województwa
małopolskiego w zależności od rodzaju projektodawcy udzielającego wsparcia widoczne są
w przypadku projektów realizowanych na rzecz mieszkańców Krakowa oraz powiatu
krakowskiego. W powiecie krakowskim udział osób z wyższym wykształceniem wynosił 23%
w grupie uczestników projektów PUP oraz 56% w grupie uczestników pozostałych projektów
(33 pp. różnicy). Duże różnice w odsetku osób z wyższym wykształceniem wśród uczestników
projektów realizowanych przez PUP lub pozostałych projektodawców zauważalne są także
w przypadku uczestników z Krakowa (różnica wynosi 26 pp.), a także z powiatów:
miechowskiego (22 pp.), nowotarskiego (20 pp.) i tatrzańskiego (20 pp.). W kilku
przypadkach zauważyć można, że grupa osób z wyższym wykształceniem wsparta w ramach
projektów PUP stanowi większy procentowy udział niż w przypadku uczestników pozostałych
projektów. Dotyczy to powiatów: dąbrowskiego (5 pp.), chrzanowskiego (3 pp.),
proszowickiego (2 pp.).
Należy przy tym zauważyć, że struktura wykształcenia odbiorców wsparcia implikuje sposób
realizacji projektów przez projektodawców. Z doświadczeń beneficjentów wynika, że
osobom z relatywnie wyższym wykształceniem łatwiej jest zrozumieć realne wymagania
związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, łatwiej im napisać biznesplan etc.
Większego wysiłku ze strony beneficjentów wymaga aktywizacja zawodowa osób z niższym
wykształceniem, ale także osób długotrwale bezrobotnych lub osób z
niepełnosprawnościami.
5% 5% 6% 7% 3% 5% 5% 10% 11%4% 3%
12%4% 5% 6%
12% 13%4% 4%
10% 5% 3%0% 1% 0% 1%
0%0% 1%
0% 0%3% 2%
2%
1% 2% 0%
4% 1%
1% 0%
1%1% 1%
62%72%
66%
76%
63% 58%
40%
67%58% 66% 71%
63%
58%63% 60%
61% 66%
64%
50%
62% 71%
62%
8%
8%
7%
5%
7%5%
5%
7%11% 4%
6% 6%
6%6% 8%
5% 5%
7%
11%
5%6%
6%
25%15%
22%12%
27% 31%
49%
16% 20% 24%18% 18%
31%25% 26%
17% 16%23%
35%
22% 18%28%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%b
och
eńsk
i
brz
esk
i
chrz
ano
wsk
i
dąb
row
ski
gorl
icki
krak
ow
ski
Kra
ków
liman
ow
ski
mie
cho
wsk
i
myś
len
icki
no
wo
sąd
ecki
no
wo
tars
ki
No
wy
Sącz
olk
usk
i
ośw
ięci
msk
i
pro
szo
wic
ki
susk
i
tarn
ow
ski
Tarn
ów
tatr
zań
ski
wad
ow
icki
wie
licki
podstawowe iniższe niż podstawowe
gimnazjalne ponadgimnazjalne policealne wyższe
38
Tabela 2. Struktura uczestników projektów ze względu na powiat, wykształcenie oraz typ projektodawcy.
powiat / rodzaj projektodawcy
niższe niż podstawowe (ISCED 0)
podstawowe (ISCED 1)
gimnazjalne (ISCED 2)
ponad-gimnazjalne (ISCED 3)
policealne (ISCED 4)
wyższe (ISCED 5-8)
bocheński 0% 5% 0% 62% 8% 25%
Pozostali projektodawcy 0% 4% 1% 62% 7% 27%
projekty PUP 0% 6% 0% 63% 10% 21%
brzeski 0% 5% 1% 72% 8% 15%
Pozostali projektodawcy 0% 5% 1% 68% 12% 15%
projekty PUP 0% 5% 1% 77% 4% 14%
chrzanowski 0% 6% 0% 66% 7% 22%
Pozostali projektodawcy 0% 3% 0% 68% 8% 21%
projekty PUP 0% 10% 0% 60% 6% 24%
dąbrowski 0% 7% 1% 76% 5% 12%
Pozostali projektodawcy 0% 5% 1% 78% 6% 10%
projekty PUP 1% 8% 1% 73% 3% 15%
gorlicki 0% 3% 0% 63% 7% 27%
Pozostali projektodawcy 0% 0% 0% 64% 6% 30%
projekty PUP 0% 6% 0% 62% 9% 24%
krakowski 0% 5% 0% 58% 5% 31%
Pozostali projektodawcy 0% 1% 0% 37% 6% 56%
projekty PUP 1% 6% 1% 65% 5% 23%
Kraków 3% 2% 1% 40% 5% 49%
Pozostali projektodawcy 0% 1% 0% 30% 7% 62%
projekty PUP 6% 2% 1% 49% 4% 37%
limanowski 0% 10% 0% 67% 7% 16%
Pozostali projektodawcy 0% 4% 0% 69% 8% 19%
projekty PUP 0% 15% 0% 64% 7% 14%
miechowski 0% 11% 0% 58% 11% 20%
Pozostali projektodawcy 0% 4% 0% 53% 14% 29%
projekty PUP 0% 23% 0% 65% 6% 6%
myślenicki 0% 4% 3% 66% 4% 24%
Pozostali projektodawcy 0% 3% 1% 65% 5% 26%
projekty PUP 0% 5% 6% 66% 3% 20%
nowosądecki 0% 3% 2% 71% 6% 18%
Pozostali projektodawcy 0% 3% 1% 66% 6% 24%
projekty PUP 0% 4% 3% 74% 7% 13%
nowotarski 0% 12% 2% 63% 6% 18%
Pozostali projektodawcy 0% 6% 2% 58% 6% 28%
projekty PUP 0% 19% 1% 67% 5% 8%
Nowy Sącz 1% 3% 1% 58% 6% 31%
Pozostali projektodawcy 1% 3% 2% 56% 7% 32%
projekty PUP 0% 5% 0% 61% 6% 28%
olkuski 0% 5% 2% 63% 6% 25%
Pozostali projektodawcy 0% 0% 0% 64% 2% 34%
projekty PUP 0% 6% 2% 62% 7% 23%
oświęcimski 0% 5% 0% 60% 8% 26%
Pozostali projektodawcy 0% 4% 0% 59% 7% 29%
projekty PUP 0% 7% 0% 61% 10% 21%
proszowicki 0% 12% 4% 61% 5% 17%
Pozostali projektodawcy 0% 3% 3% 71% 6% 16%
projekty PUP 0% 16% 4% 57% 4% 18%
suski 0% 13% 1% 66% 5% 16%
39
Pozostali projektodawcy 0% 8% 1% 63% 7% 21%
projekty PUP 0% 21% 0% 71% 2% 6%
tarnowski 0% 4% 1% 64% 7% 23%
Pozostali projektodawcy 0% 4% 0% 64% 8% 24%
projekty PUP 0% 4% 1% 65% 7% 23%
Tarnów 0% 4% 0% 50% 11% 35%
Pozostali projektodawcy 0% 1% 1% 48% 11% 40%
projekty PUP 0% 8% 0% 53% 10% 30%
tatrzański 0% 10% 1% 62% 5% 22%
Pozostali projektodawcy 0% 6% 1% 56% 7% 30%
projekty PUP 0% 15% 1% 69% 3% 12%
wadowicki 0% 5% 1% 71% 6% 18%
Pozostali projektodawcy 0% 6% 1% 70% 5% 18%
projekty PUP 0% 4% 1% 73% 6% 17%
wielicki 0% 3% 1% 62% 6% 28%
Pozostali projektodawcy 0% 1% 2% 55% 7% 34%
projekty PUP 0% 5% 0% 69% 4% 22%
OGÓŁEM 0% 5% 1% 61% 6% 26% Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
Średni wiek uczestników projektów, którzy skorzystali ze wsparcia w postaci dotacji na
założenie działalności gospodarczej wynosi 40,9 lat. Pomiędzy uczestnikami projektów
wdrażanych w ramach Działania 8.1 oraz Poddziałania 8.3.1 nie ma znaczącej różnicy
pomiędzy średnim wiekiem (projekty PUP – 40,4; projekty z 8.3.1 – 41,6), istotna różnica
dotyczy uczestników projektów z poddziałania 8.4.2, gdzie nie zastosowano ograniczenia w
postaci dostępu do wsparcia dla osób w wieku 30 lat i więcej, czego efektem jest średni wiek
uczestników z tego poddziałania 31,5. W konsekwencji takiego definiowania grupy
docelowej wsparcia wśród uczestników dominowały osoby od 35 do 49 r. życia. Stanowiły
one prawie połowę osób objętych wsparciem, niezależnie od płci czy typu operatora.
Znaczące różnice pojawiają się przy analizie wieku kobiet. Należy zauważyć, iż kobiety
poniżej 34 roku życia znacznie częściej korzystają z dotacji niż kobiety powyżej 50 roku
życia. Różnica między tymi dwoma grupami wiekowymi wynosi w przypadku Powiatowego
Urzędu Pracy 23,5 p.p., zaś u pozostałych pracodawców 15,8 p.p. W przypadku mężczyzn ta
różnica nie jest aż tak znacząca. Niezależnie od typu operatora różnica wynosi 5,2 p.p.
W poprzedniej perspektywie finansowej, w ramach wsparcia realizowanego z PO KL wsparcie
w istotnym stopniu kierowane było do osób poniżej 25 roku życia (stanowili oni 28%
odbiorców wsparcia). Ponieważ w aktualnej perspektywie finansowej w PI8i i 8iii wsparcie
kierowane było wyłącznie do osób w wieku 30 lat i więcej znacząco różni się struktura
z uwzględnieniem tego kryterium charakteryzującego odbiorców wsparcia w postaci dotacji
na założenie działalności gospodarczej. Warto również zwrócić uwagę na fakt, iż pomiędzy
dwoma perspektywami znacząco wzrósł udział osób powyżej 50 roku życia – o ile w
przypadku wsparcia wdrażanego w ramach PO KL takie osoby stanowiły ogółem 9,5%
uczestników projektów, o tyle w przypadku wsparcia udzielonego dotychczas w ramach RPO
WM 2014-2020, osoby w wieku 50 lat i więcej stanowią 22% ogółu uczestników.
40
Rysunek 6. Beneficjenci w podziale na wiek, płeć oraz typ operatora.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
W poszczególnych powiatach odbiorcy wsparcia różnią się nieco strukturą wieku w
zależności od działania/ poddziałania, w ramach którego pozyskali dotację na założenie
działalności gospodarczej. Największe różnice widoczne są w przypadku odbiorców wsparcia
z Poddziałania 8.4.2, co wynika przede wszystkim z ogólnej struktury wieku uczestników
projektów, będącej konsekwencją dopuszczenia możliwości korzystania ze wsparcia tego
rodzaju także osobom poniżej 30 roku życia. Ważną cechą różnicującą jest udział osób w
wieku 50 lat i więcej. W przypadku projektów realizowanych przez PUP największy odsetek
osób z tego przedziału wiekowego dotyczy powiatu miechowskiego (48%), suskiego (39%),
m. Tarnowa (32%), m. Krakowa (29%) oraz tatrzańskiego (29%). Relatywnie niewielki udział
osób w wieku 50 lat i więcej w projektach PUP zdiagnozowano natomiast w przypadku
powiatów wadowickiego (6%), dąbrowskiego (11%), nowotarskiego (11%). W przypadku
Poddziałania 8.3.1 zauważalne jest mniejsze zróżnicowanie udziału tej grupy wiekowej wśród
uczestników z poszczególnych powiatów, z kolei w przypadku Poddziałania 8.4.2 zauważyć
można, że tylko w powiecie nowosądeckim znajdują się osoby w wieku 50 lat i więcej.
Powiatowe urzędy pracy mogły kierować wsparcie do mężczyzn w wieku 30-49 lat
(nienależących do grup znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy
wskazanych w SZOOP z zastrzeżeniem, że mogą stanowić maksymalnie 20% uczestników
projektu). Nie wszystkie urzędy uwzględniły tę grupę w realizowanych projektach. Niektóre
powiaty nie zdecydowały się na to ze względu na konieczność osiągnięcia wysokich wartości
pozostałych wskaźników (dotyczących grup w najtrudniejszej sytuacji). Znajduje to swoje
odzwierciedlenie w strukturze wieku uczestników projektów z Działania 8.1 w
poszczególnych powiatach.
Najważniejszą różnicą wśród uczestników projektów, jaką zauważają PUP/operatorzy, jest
różnica pokoleniowa. Respondenci wskazywali, że osoby starsze (powyżej 50 roku życia) są
z jednej strony bardziej ostrożne i mniej zdeterminowane niż młodsze. Z drugiej strony ich
pomysły są bardziej adekwatne do rzeczywistości i stabilne , a rozpoczynając działalność
gospodarczą osoby te mają mniej problemów z uwagi na dotychczasowe doświadczenie
53%61%
32%24% 29% 24%
5%
27%
53%
49%51%
50%
37%39%
51%
15%26%
20% 26%
5%
22%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna
Działanie 8.1 Poddziałanie 8.3.1 Poddziałanie 8.4.2 Ogółem
50 lat i więcej
35-49 lat
30-34 lata
poniżej 30 lat
41
zawodowe. W świetle zmian demograficznych to te osoby należałoby szczególnie
zmotywować, gdyż zainteresowani tego typu dotacjami są przede wszystkim młodsi. Osoby
starsze wymagają jednak większego wsparcia i zaangażowania ze strony PUP/operatora.
Wśród tych osób powyżej 50 roku życia może jakieś zahamowania ze względu na wiek (...). Osoby starsze są
czasami mniej elastyczne, przerażone kwestiami biurokratycznymi (beneficjent działania 8.1)
Osoby starsze podchodziły do kwestii prowadzenia działalności gospodarczej z całą dozą ostrożności, ale za to
mieli plany bardziej sprecyzowane, przemyślane, mieli też większe doświadczenie życiowe (beneficjent
poddziałania 8.3.1)
Dodatkowo, choć koreluje to z wiekiem, PUP/operatorzy wyróżniali także grupy osób
posiadających już doświadczenie zawodowe, i takich, które tego doświadczenia wcześniej nie
miały:
Pierwsza grupa to osoby, które posiadały doświadczenie już w branży, której aplikowały oraz osoby, które nie
miały tego doświadczenia i wchodziły na rynek pracy, i w tej grupie dominowały kobiety. Wydaje mi się, choć
nie mieliśmy narzędzi, że była to legalizacja szarej strefy. Trudno sobie wyobrazić, że osoba do 30 roku życia
siedzi w domu i nic nie robi (beneficjent działania 8.1)
Te osoby, tak jak wspomniałam, z grupy czterdzieści plus nawet, z uwagi na swoje doświadczenie, na lata pracy
i doświadczenie zawodowe nie miały tych problemów na starcie (beneficjent poddziałania 8.3.1)
Różnica wieku ma także wpływ na powodzenie w dalszym prowadzeniu działalności
gospodarczej. Osoby młodsze są bardziej skłonne do ryzyka, co ma swoje dobre i złe strony.
Z jednej strony mają mniej obaw przed rozpoczęciem działalności, z drugiej istnieje większe
ryzyko, że ich działalność się nie powiedzie, gdyż nie zawsze jest tak dokładnie
przygotowana:
Osoby z doświadczeniem zawodowym i po 30 roku życia maja już sprecyzowane plany, prowadzą tą działalność
i daje im poczucie stabilizacji zawodowej, jest to grupa o niskich kwalifikacjach ale maja umiejętności i są one
przygotowane do prowadzenie działalności i mają już osoby, z którymi będą współpracować (beneficjent
działania 8.1)
42
Rysunek 7. Struktura wiekowa w podziale na powiaty (część I)
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
33%
4%
83%
28%
28%
24%
17%
27%
22%
0%
32%
18%
21%
25%
32%
24%
25%
30%
26%
25%
16%
22%
28%
33%
26%
27%
0%
53%
55%
57%
57%
53%
47%
67%
57%
48%
56%
53%
54%
58%
46%
54%
55%
52%
32%
41%
48%
54%
46%
51%
0%
19%
17%
18%
26%
21%
31%
0%
11%
34%
24%
22%
14%
18%
29%
17%
20%
23%
48%
37%
24%
13%
28%
22%
17%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Poddziałanie 8.4.2
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Poddziałanie 8.4.2
bo
cheń
ski
brz
esk
ich
rzan
ow
ski
dąb
row
ski
gorl
icki
krak
ow
ski
Kra
ków
liman
ow
ski
mie
cho
wsk
im
yśle
nic
kin
ow
osą
dec
ki
poniżej 30 lat 30-34 lata 35-49 lat 50 lat i więcej
43
Rysunek 8. Struktura wiekowa w podziale na powiaty (część I)
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
100%
100%
52%
67%
35%
30%
27%
30%
0%
26%
28%
0%
31%
26%
5%
40%
18%
13%
34%
26%
21%
20%
22%
28%
35%
37%
26%
0%
28%
24%
54%
57%
50%
50%
0%
53%
43%
0%
54%
44%
43%
47%
46%
49%
50%
50%
50%
48%
48%
44%
48%
57%
45%
33%
46%
57%
11%
13%
23%
20%
0%
22%
28%
0%
15%
30%
0%
13%
36%
39%
16%
24%
29%
32%
30%
29%
16%
6%
29%
0%
25%
19%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Poddziałanie 8.4.2
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Poddziałanie 8.4.2
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Poddziałanie 8.4.2
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Poddziałanie 8.4.2
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
no
wo
tars
kiN
ow
y Są
czo
lku
ski
ośw
ięci
msk
ip
rosz
ow
icki
susk
ita
rno
wsk
iTa
rnó
wta
trza
ńsk
iw
ado
wic
kiw
ielic
ki
poniżej 30 lat 30-34 lata 35-49 lat 50 lat i więcej
44
Poniższe wykresy przedstawiają szczegółowo zróżnicowanie struktury populacji uczestników
projektów z Działania 8.1 oraz 8.3.1, które kierowane było do osób powyżej 30 roku życia.
W przypadku wsparcia realizowanego w ramach Poddziałania 8.4.2 ze względu na relatywnie
niewielką liczbę uczestników, prezentowane wcześniej dane wyraźnie wskazują na
dominację grupy osób poniżej 30 roku życia, która dotację na założenie działalności
gospodarczej w RPO WM 2014-2020 mogła uzyskać jedynie w ramach tego typu operacji. W
przypadku projektów realizowanych przez powiatowe urzędy pracy zauważalne jest, że
więcej dotacji otrzymali mężczyźni, w szczególności ci w wieku 39-49 lat. Ze względu na
specyfikę projektów PUPu, nie uczestniczą osoby w badaniu powyżej 65 roku życia. Stąd
struktura wiekowa jest znacznie bardziej zróżnicowana w przypadku projektów od
pozostałych projektodawców niż w urzędzie. W przypadku projektów realizowanych
w poddziałaniu 8.3.1 mamy do czynienia z bardziej równomierną dystrybucją środków ze
względu na płeć odbiorców wsparcia niezależnie od wieku. Wartym uwagi są także osoby z
najstarszych roczników, mimo że stanowią relatywnie niewielką grupę zauważalne jest, że
brak górnej granicy wieku zaowocował tym, że wśród odbiorców wsparcia znalazły się osoby,
powyżej 70 (57 osób), a nawet 80 roku życia (5 osób). Ponadto, w przypadku obu typów
operacji zauważalny jest trend, zgodnie z którym z pomocy w postaci dotacji na założenie
działalności gospodarczej korzystały osoby w najmłodszych rocznikach (powyżej 30 roku,
czyli wieku granicznego umożliwiającego skorzystanie ze wsparcia).
Rysunek 9. Wiek w momencie przystąpienia do projektu – PUP.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
200 150 100 50 50 100 150 200
30
32
34
36
38
40
42
44
46
48
50
52
54
56
58
60
62
64
kobieta mężczyzna
45
Rysunek 10. Wiek w momencie przystąpienia do projektu – projekty z Poddziałania 8.3.1.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
Wśród osób objętych wsparciem w postaci dotacji na założenie działalności gospodarczej
38% stanowiły osoby znajdujące się w niekorzystnej sytuacji społecznej (spełniały
przynajmniej jeden warunek kwalifikujący do tej grupy). Największy udział osób w takiej
sytuacji dotyczy projektów realizowanych w ramach poddziałania 8.3.1.
Rysunek 11. Uczestnicy znajdujący się w niekorzystnej sytuacji społecznej (przynajmniej jedna sytuacja) według działań/poddziałań.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
200 150 100 50 50 100 150 200
30
32
34
36
38
40
42
44
46
48
50
52
54
56
58
60
62
64
66
68
70
72
74
76
78
80
83
kobieta mężczyzna
30%
46%
22%
38%
Działanie 8.1 Poddziałanie 8.3.1 Poddziałanie 8.4.2 Ogółem
46
Osoby przystępując do projektu na mogły zostać przypisane przez beneficjenta do jednej
z czterech klasyfikacji określających szczególną sytuację na rynku pracy tych osób, to jest:
• osoby należące do mniejszości narodowej etnicznej, migrant, osoba obcego
pochodzenia (0,7% ogółu uczestników);
• osoby bezdomne lub dotknięte wykluczeniem z dostępu do mieszkań (0,3% ogółu
uczestników);
• osoby z niepełnosprawnościami (5% ogółu uczestników);
• osoby w innej niekorzystnej sytuacji społecznej (30% ogółu uczestników)12.
Osoby z niepełnosprawnościami stanowiły 4,8% ogółu uczestników (5,4% w przypadku
projektów PUP oraz 4,2% w przypadku pozostałych projektodawców). Największy udział
osób z niepełnosprawnościami odnotowano w przypadku Tarnowa (12%) oraz powiatu
gorlickiego (11%). W stosunku do poprzedniej perspektywy finansowej, gdzie osoby
z niepełnosprawnościami stanowiły 1,7% ogółu uczestników mamy do czynienia ze
zwiększeniem udziału tej grupy o 3,1 p.p.
Miejsce zamieszkania beneficjentów zostały zanalizowane przy użyciu klasyfikacji
DEGURBA13. Jest to klasyfikacja zdefiniowana przez Eurostat i wykorzystywana do
monitorowania obszaru realizacji inwestycji/projektu jednostek przestrzennych. Są one
przyporządkowane do następujących kategorii:
• gęsto zaludnione (1);
• pośrednie (2);
• słabo zaludnione (3).
Wśród uczestników projektów, którzy znajdowali się w niekorzystnej sytuacji rynkowej,
najbardziej wyróżniają się osoby zamieszkujące powiat proszowicki. Należy przy tym
zauważyć, że wszystkie gminy (i miasta) wchodzące w skład tego powiatu zostały
zakwalifikowane do kategorii 3 DEGURBA, zatem osoby te zostały zaliczone do osób w innej
niekorzystnej sytuacji społecznej na podstawie kryterium miejsca zamieszkania. Z kolei,
najmniej osób z dotacją w niekorzystnej sytuacji społecznej zamieszkiwało powiat
oświęcimski oraz Nowy Sącz.
12 Do kategorii osób w innej niekorzystnej sytuacji społecznej zalicza się m.in.: osoby z wykształceniem niższym niż podstawowe (ISCED 0) będące poza wiekiem typowym dla ukończenia poziomu ISCED1; byłych więźniów, narkomanów, osoby z obszarów wiejskich zgodnie z klasyfikacją DEGURBA (kategoria 3, to jest obszary słabo zaludnione, na których więcej niż 50% populacji zamieszkuje tereny wiejskie). 13 https://ec.europa.eu/eurostat/ramon/miscellaneous/index.cfm?TargetUrl=DSP_DEGURBA
47
Tabela 4. Osoby z dotacją w niekorzystnej sytuacji społecznej.
Powiat
Osoby należąca do mniejszości narodowej lub etnicznej, migrant, osoba obcego pochodzenia
Osoby bezdomne lub dotknięte wykluczeniem z dostępu do mieszkań
Osoby z niepełnosprawnościami
Osoby w innej niekorzystnej sytuacji społecznej
bocheński 0,0% 0,5% 4% 40%
brzeski 0,6% 0,6% 5% 37%
chrzanowski 0,9% 0,4% 4% 12%
dąbrowski 0,0% 0,0% 7% 34%
gorlicki 1,0% 0,5% 11% 28%
krakowski 0,2% 0,5% 5% 65%
m. Kraków 1,4% 0,4% 3% 12%
limanowski 0,0% 0,0% 5% 33%
miechowski 1,3% 1,3% 9% 69%
myślenicki 0,5% 0,0% 5% 74%
nowosądecki 0,2% 0,0% 4% 27%
nowotarski 1,4% 1,4% 1% 39%
m. Nowy Sącz 0,5% 0,0% 5% 5%
olkuski 0,0% 0,8% 5% 16%
oświęcimski 0,2% 0,2% 3% 5%
proszowicki 0,0% 0,0% 6% 100%
suski 0,8% 0,0% 6% 74%
tarnowski 0,7% 0,2% 7% 39%
m. Tarnów 1,5% 0,6% 12% 10%
tatrzański 0,5% 0,5% 5% 27%
wadowicki 1,2% 0,3% 5% 18%
wielicki 0,6% 0,0% 3% 24%
Ogółem 0,7% 0,3% 5% 30%
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
W przypadku dotacji udzielanych przez Powiatowy Urząd Pracy, ze względu na specyfikę tego
urzędu, beneficjentami były tylko i wyłącznie osoby bezrobotne zarejestrowane w ewidencji
urzędów pracy, przy czym 47% spośród nich to osoby długotrwale bezrobotne. W przypadku
wsparcia udzielanego przez operatorów z Poddziałania 8.3.1 zauważyć można, że dużą grupę
odbiorców wsparcia (42%) stanowiły osoby bezrobotne, które nie były zarejestrowane
w ewidencji urzędów pracy, a kolejne 24% to osoby bierne zawodowo. Co trzeci odbiorca
wsparcia udzielonego w ramach tego poddziałania zarejestrowany był w urzędzie pracy.
Najbardziej zróżnicowaną grupą odbiorców wsparcia są uczestnicy projektów z Poddziałania
8.4.2, gdzie udzielono relatywnie niewielkiej liczby dotacji, jednak wśród osób korzystających
z takiej formy wsparcia mamy do czynienia z osobami pracującymi (36% uczestników).
Wynika to z definicji grupy docelowej dla tego typu operacji, gdzie wsparcie kierowane było
do między innymi do pracowników zagrożonych zwolnieniem lub pracowników
przewidzianych do zwolnienia.
48
Rysunek 12. Status osoby na rynku pracy w chwili przystąpienia do projektu.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019. Wartości mogą nie sumować się do 100% ze względu na zaokrąglenia.
Wsparcie w postaci dotacji na założenie działalności gospodarczej było realizowane przede
wszystkim na terenach o średnim lub słabym zaludnieniu (obszary wiejskie). Szczególnie
intensywne działania na rzecz pobudzenia przedsiębiorczości wśród mieszkańców obszarów
z trzeciej kategorii realizowane są przez powiatowe urzędy pracy (37% uczestników mieszka
na obszarach o małej gęstości zaludnienia, gdzie sytuacja na rynku pracy jest co do zasady
mniej korzystna.
Rysunek 13. Miejsce zamieszkania według (w klasyfikacji DEGURBA) według Działań/Poddziałań.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
42%
24%
53%
26%
26%
47%9%
24%
14%
36%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Działanie 8.1 Poddziałanie 8.3.1 Poddziałanie 8.4.2
osoba pracująca
osoba bierna zawodowo
osoba długotrwale bezrobotnazarejestrowana w ewidencjiurzędów pracy
osoba bezrobotnazarejestrowana w ewidencjiurzędów pracy
osoba bezrobotnaniezarejestrowana w ewidencjiurzędów pracy
20%
22%
2%
21%
43%
47%
74%
45%
37%
31%
24%
34%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Działanie 8.1
Poddziałanie 8.3.1
Poddziałanie 8.4.2
OGÓŁEM
1 DEGURBA
2 DEGURBA
3 DEGURBA
49
Charakterystyka założonych działalności Od maja 2015 roku do lipca 2019 roku w ramach RPO WM 2014-2020 przyznano 7874
dotacje na założenie działalności gospodarczej. Najwięcej, bo 3987 firm utworzono dzięki
projektom realizowanym w ramach Poddziałania 8.3.1, które w całości koncentrowało się na
udzielaniu dotacji na ten cel. (3845) firm powstało w ramach projektów PUP, gdzie pomoc
finansowa przy zakładaniu działalności była jedną z wielu form wsparcia stosowanych w celu
aktywizacji zawodowej osób z grupy docelowej. Dodatkowo, beneficjenci realizujący projekty
obejmujące wdrażanie kompleksowych programów typu outplacement otrzymali 42 dotacje
na założenie działalności gospodarczej.
Rysunek 14. Liczba przyznanych dotacji według Działań/poddziałań
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
Największa intensyfikacja przyznawania dotacji na zakładanie działalności gospodarczej
przypada na lata 2017 i 2018. W 2015 wsparcie tego rodzaju przyznawały tylko PUP w
ramach Działania 8.1. W przypadku Działania 8.1 największa liczba dotacji została przyznana
w roku 2016 (30% dotacji przyznanych przez PUP w całym analizowanym okresie oraz 15%
ogółu przyznanych dotacji w ramach RPO WM). W przypadku Poddziałania 8.3.1 największa
intensywność przypada na lata 2017-2018. Z kolei dotacje przyznane w ramach Poddziałania
8.4.2 zostały przyznane w 2016 roku, co wynika z harmonogramu naborów przyjętego
i wdrażanego w ramach RPO WM.
38453987
42
RPMP.08.01.00 RPMP.08.03.01 RPMP.08.04.02
50
Tabela 5. Liczba przyznanych dotacji w poszczególnych latach
Działanie/rok założenia działalności
Liczba przyznanych dotacji
% ogółu w danym Działaniu/Poddziałaniu
% ogółu przyznanych dotacji
Działanie 8.1 3845 nd 49%
2015 505 13% 6%
2016 1171 30% 15%
2017 1045 27% 13%
2018 1039 27% 13%
2019 85 2% 1%
Poddziałanie 8.3.1 3987 nd 51%
2016 98 2% 1%
2017 1788 45% 23%
2018 1604 40% 20%
2019 497 12% 6%
Poddziałanie 8.4.2 42 nd 1%
2016 42 100% 1%
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
Struktura PKD przedsiębiorstw w województwie małopolskim jest zbliżona do struktury PKD
przedsiębiorstw, które powstały dzięki dotacjom w ramach RPO WM. Zauważyć można
jednak, że w przypadku firm powstających z udziałem środków dystrybuowanych przez PUP
i pozostałych operatorów tworzono nieco częściej przedsiębiorstw z sekcji F (Budownictwo).
Warto zauważyć, że jest to zgodne z trendem obserwowanym w okresie objętym analizą –
wówczas najwięcej nowych działalności zakładanych było w tej branży (w latach 2015-2018
26% nowopowstałych firm to firmy z sekcji F). Widoczne jest także odchylenie w przypadku
sekcji C (Przetwórstwo przemysłowe) – firmy z dotacją były zakładane częściej niż ogół firm
tworzonych w tym okresie, widoczny jest także większy udział tej branży wśród firm z dotacją
w porównaniu do ogółu firm w Małopolsce (o 5 p.p. więcej względem ogółu firm oraz o 7
p.p. względem firm zakładanych w tym samym okresie). Warto także zauważyć, że w
przypadku największej sekcji (G – Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów
samochodowych) w ramach realizowanych projektów powstało proporcjonalnie tyle samo
co firm powstających w tym samym okresie bez dotacji, ale jednocześnie mniej niż
w przypadku ogółu firm działających w regionie.
51
Rysunek 15. Struktura PKD firm powstałych dzięki dotacjom w latach 2015-2019 oraz firm w Małopolsce – ogółem i nowopowstałych w latach 2015-2018.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019; Bank Danych Lokalnych.
1%
0%
8%
0%
0%
21%
18%
7%
4%
6%
2%
2%
10%
4%
0%
3%
4%
2%
7%
1%
0%
10%
0,03%
0,2%
17%
23%
8%
4%
4%
3%
1%
11%
3%
0,003%
2%
7%
1%
4%
0,2%
15%
0,1%
26%
17%
1%
4%
2%
1%
1%
10%
7%
3%
2%
2%
9%
0% 10% 20% 30%
A"Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo"
B "Górnictwo i wydobywanie"
C "Przetwórstwo przemysłowe"
D "Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną,gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów…
E "Dostawa wody: gospodarowanie ściekami i odpadamioraz działalność związana z rekultywacją"
F "Budownictwo"
G "Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdówsamochodowych"
H "Transport i gospodarka magazynowa"
I "Działalność związana z zakwaterowaniem i usługamigastronomicznymi"
J "Informacja i komunikacja"
K "Działalność finansowa i ubezpieczeniowa"
L "Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości"
M "Działalność profesjonalna, naukowa, techniczna"
N "Działalność w zakresie usług administrowania"
O "Administracja publiczna i obrona narodowa;obowiązkowe zabezpieczenia społeczne"
P "Edukacja"
Q "Opieka zdrowotna i pomoc społeczna"
R "Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją"
Sekcje S, T, U
z dotacją Małopolska - firmy ogółem
Małopolska - nowopowstałefirmy w latach 2015-2018
52
Podobnie jak w przypadku beneficjentów wspartych w poprzedniej perspektywie finansowej,
najpopularniejszym rodzajem działalności są usługi budowalne (sek. F). Przedsiębiorstwa te,
stanowiły ¼ wszystkich zakładanych firm (w zależności od typu operatora - PUP 30,9%,
pozostali projektodawcy 20,7%). Drugim rodzajem działalności który najczęściej wybierali
beneficjenci to Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych (sek. G).
Działalność w tej kategorii wybierało 17,7% badanych otrzymujących wsparcie od
pozostałych beneficjentów, zaś 17,2% od Powiatowego Urzędu Pracy.
Struktura nowopowstałych przedsiębiorstw w pewnym stopniu warunkowana jest
podejściem stosowanym przez beneficjentów. W przypadku projektów PUP często
preferowano konkretne rodzaje działalności, np. przyznając wyższą liczbę punktów. Często
preferowana była działalność produkcyjna, której w wielu powiatach brakuje, która generuje
więcej miejsc pracy, i a która wymaga większego zaangażowania. Stosowano premie
punktowe za prowadzenie działalności gospodarczej na terenie danego powiatu oraz za
doświadczenie i wykształcenie kierunkowe związane z wybraną działalnością.
Działalność produkcyjna ma więcej punktów przy ocenie wniosku i działalność usługowa natomiast te handlowe
mają troszkę mniej bo zauważyliśmy, że one po pierwsze krócej się utrzymują u nas na rynku a po drugie te
działalności tak jak produkcja czy usługi generują więcej miejsc pracy później. Produkcja ma 10 punktów w
naborze, usługi 5 punktów a handel 0 (beneficjent działania 8.1)
W przypadku projektów w ramach poddziałań 8.3.1 i 8.4.2 nie występowała punktacja za
rodzaj działalności. W ramach poddziałania 8.3.1 zgodnie z zasadami premiowano powiaty
o niższym stopniu przedsiębiorczości (wskazane w załączniku do regulaminu konkursu)
i przedsiębiorstwa deklarujące zatrudnienie pracownika w ciągu pierwszego roku działania.
W praktyce oznaczało to dodatkowe punkty na etapie rekrutacji (jeden z operatorów
wskazał sposób punktowania – 5 pkt.za działalność w powiecie z ww. załącznika, 10 pkt. za
deklarację zatrudnienia pracownika). Jednak respondenci nie wskazują na istotny wpływ tych
kryteriów na realizację projektów, ani też nie wyrażają krytycznych opinii względem nich.
53
Wykres 1. Struktura PKD zakładanych firm według typu operatora.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
0,2%
16%
0,1%
31%
17%
1%
3%
1%
1%
0,7%
9%
6%
2%
2%
2%
9%
0,2%
14%
0,1%
21%
18%
2%
4%
2%
1%
0,4%
11%
7%
4%
3%
3%
10%
A"Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo"
C "Przetwórstwo przemysłowe"
E "Dostawa wody: gospodarowanie ściekami i odpadamioraz działalność związana z rekultywacją"
F "Budownictwo"
G "Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdówsamochodowych"
H "Transport i gospodarka magazynowa"
I "Działalność związana z zakwaterowaniem i usługamigastronomicznymi"
J "Informacja i komunikacja"
K "Działalność finansowa i ubezpieczeniowa"
L "Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości"
M "Działalność profesjonalna, naukowa, techniczna"
N "Działalność w zakresie usług administrowania"
P "Edukacja"
Q "Opieka zdrowotna i pomoc społeczna"
R "Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją"
S "Pozostała działalność usługowa"
Pozostali projektodawcy PUP
54
Wykres 2. Struktura działalności PKD względem płci uczestników projektów.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
Podobnie jak w przypadku działalności powstałych dzięki wsparciu udzielonemu
w poprzedniej perspektywie finansowej, tak i w ramach RPO WM 2014-2020 struktura
branżowa działalności jest silnie uwarunkowana płcią. Co więcej, mamy do czynienia z
bardzo podobnym rozkładem proporcji w obrębie obu płci. Podobnie jak w poprzedniej
perspektywie najpopularniejszą branżą wśród mężczyzn jest budownictwo (sekcja F) –
wówczas takie firmy stanowiły 43% działalności rejestrowanych przez mężczyzn, aktualnie o
3 p.p. więcej. W przypadku kobiet nie ma jednej dominującej branży. Podobnie jak w
poprzedniej perspektywie, uczestniczki najczęściej zakładały firmy o profilu działalności
właściwym dla sekcji G (Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych)
oraz sekcji S (pozostała działalność usługowa). Analizując szczegółowe profile działalności
zakładanych przez kobiety i mężczyzn zauważymy także, że wśród 10 najczęściej
wybieranych profili przez uczestników obu płci brakuje jakiegokolwiek wspólnego
mianownika, co podkreśla różnice dzielące działalności rejestrowane przez kobiety i
mężczyzn. Ponadto należy zauważyć, że ranking najpopularniejszych profili działalności
14,4%
1,3%
20,8%
0,4%
5,1%
1,1%
1,5%
16,1%
9,3%
5,0%
4,3%
2,8%
17,1%
0,9%
15,3%
45,9%
14,5%
2,3%
2,6%
1,9%
0,4%
5,1%
4,3%
1,8%
0,5%
1,9%
2,7%
0,9%
C "Przetwórstwo przemysłowe"
F "Budownictwo"
G "Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdówsamochodowych"
H "Transport i gospodarka magazynowa"
I "Działalność związana z zakwaterowaniem i usługamigastronomicznymi"
J "Informacja i komunikacja"
K "Działalność finansowa i ubezpieczeniowa"
M "Działalność profesjonalna, naukowa, techniczna"
N "Działalność w zakresie usług administrowania"
P "Edukacja"
Q "Opieka zdrowotna i pomoc społeczna"
R "Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją"
S "Pozostała działalność usługowa"
pozostałe sekcje
Mężczyzna Kobieta
55
niewiele różni się od rankingu stworzonego na podstawie działalności zakładanych przez
odbiorców wsparcia z PO KL w poprzedniej perspektywie, choć w przypadku kobiet
nieznacznie zwiększyła się rola sprzedaży detalicznej prowadzonej przez domy sprzedaży
wysyłkowej lub Internet. Z kolei w przypadku mężczyzn nieco osłabiła się rola robót
budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych
(spadek z pierwszej pozycji na trzecią, a zwiększyła się rola działalności o profilu robót
budowlanych wykończeniowych.
Tabela 6. Najpopularniejsze profile działalności gospodarczych zakładanych dzięki dotacjom wśród kobiet oraz wśród mężczyzn.
KOD PKD nazwa profilu działalności liczba firm
udział profilu w ogólne założonych DG
Kobiety
S.96.02.Z Fryzjerstwo i pozostałe zabiegi kosmetyczne 452 12,56%
G.47.91.Z Sprzedaż detaliczna prowadzona przez domy sprzedaży wysyłkowej lub Internet
140 3,89%
M.74.10.Z Działalność w zakresie specjalistycznego projektowania
137 3,81%
G.47.71.Z Sprzedaż detaliczna odzieży prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach
123 3,42%
N.81.21.Z Niespecjalistyczne sprzątanie budynków i obiektów przemysłowych
112 3,11%
M.74.20.Z Działalność fotograficzna 105 2,92%
C.14.13.Z Produkcja pozostałej odzieży wierzchniej 98 2,72%
P.85.59.B Pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane
87 2,42%
M.69.20.Z Działalność rachunkowo-księgowa; doradztwo podatkowe
86 2,39%
I.56.10.A Restauracje i inne stałe placówki gastronomiczne 73 2,03%
Mężczyźni
F.43.39.Z Wykonywanie pozostałych robót budowlanych wykończeniowych
485 11,35%
G.45.20.Z Konserwacja i naprawa pojazdów 346 8,09%
F.41.20.Z Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych
283 6,62%
F.43.33.Z Posadzkarstwo; tapetowanie i oblicowywanie ścian 273 6,39%
F.43.21.Z Wykonywanie instalacji elektrycznych 142 3,32%
F.43.22.Z Wykonywanie instalacji wodnych 137 3,20%
F.43.31.Z Tynkowanie 127 2,97%
C.31.02.Z Produkcja mebli kuchennych 90 2,11%
F.43.99.Z Pozostałe specjalistyczne roboty budowlane, gdzie indziej niesklasyfikowane
85 1,99%
N.81.30.Z Działalność usługowa związana z zagospodarowaniem terenów zieleni
84 1,96%
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
56
Proces przyznawania dotacji
Motywacje uczestników Motywacje do założenia działalności gospodarczej były podobne zarówno w przypadku osób,
które dotację na ten cel pozyskały z projektów realizowanych przez powiatowe urzędy pracy,
jak i pozostałych projektodawców. Zasadniczą motywacją do prowadzenia działalności
gospodarczej była chęć uzyskania niezależności związanej z pracą na własny rachunek –
w obu grupach beneficjentów dotacji był to najczęściej wskazywany powód, który
wskazywała zdecydowana większość przedsiębiorców (90%). Warto zauważyć, że wsparci
uczestnicy wskazywali ten powód z podobną częstością niezależnie od cech społeczno-
demograficznych. Trzech na czterech uczestników projektów, którzy skorzystali z dotacji
przyznaje także, że założenie działalności gospodarczej miało na celu sprawdzenie się w
nowej roli, to jest jako przedsiębiorcy. Co ciekawe, w przypadku przedsiębiorców, którzy
założyli swoją działalność dzięki dotacji pozyskanej w poprzednim okresie finansowania z PO
KL ten powód wskazywali dopiero jako czwarty – ważniejsze motywacje odnosiły się do
możliwości realizacji swoich pomysłów i koncepcji, poprawy swojej sytuacji finansowej oraz
konieczność zapewnienia środków utrzymania.
Założenie działalności gospodarczej z wykorzystaniem dotacji przyznanej w ramach projektu
finansowanego z RPO WM 2014-2020 stanowiło również sposób stworzenia miejsca pracy
dla siebie, to znaczy, że okazało się to sposobem na podjęcie zatrudnienia. Jednocześnie
jednak tylko 25% uczestników projektów PUP i 29% uczestników pozostałych projektów
przyznało, że założyło własną firmą ponieważ brakowało możliwości znalezienia innej pracy.
Wśród bardzo istotnych, dla przedsiębiorców objętych wsparciem w postaci dotacji na
założenie działalności gospodarczej, wskazywano także motywacje odnoszące się do swojej
wiedzy, posiadanego doświadczenia oraz nabytych kompetencji. Ponad 80% beneficjentów
dotacji przyznaje, że możliwość praktycznego wykorzystania posiadanych kwalifikacji i
wiedzy była jednym z powodów założenia własnej firmy. Podobny odsetek uczestników
(nieco większy w przypadku projektów PUP – 88%) zauważa, że własna działalność powstała
po to, aby mogli realizować swoje pomysły i koncepcje.
Istotnym spostrzeżeniem jest także fakt, że około 85% uczestników projektów PUP oraz
projektów konkursowych przyznaje, że zdecydowało się prowadzić własną działalność
gospodarczą ponieważ pojawiła się możliwość skorzystania z dotacji. Należy przez to
rozumieć, że dostępność wsparcia tego rodzaju stała się bodźcem pobudzającym
przedsiębiorczość i motywującym do podjęcie aktywności w kierunku założenia własnej
firmy.
Badanie ilościowe wskazuje, że osoby, które skorzystały z dotacji kierowały się przede
wszystkim motywacjami wewnętrznymi oraz czynnikiem ekonomicznym. Relatywnie rzadko
badani wskazywali motywacje związane z ingerencją osób trzecich w proces decyzyjny.
Porady pracownika instytucji oferującej dotacje (to jest PUP lub operatora) były jednym z
powodów założenia działalności dla 23% uczestników obsługiwanych przez powiatowe
57
urzędy pracy oraz dla 20% osób objętych wsparciem przez operatorów wyłonionych w
naborze konkursowym.
Rysunek 16. Dlaczego zdecydował/a się Pan/Pani na prowadzenie działalności gospodarczej?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006); możliwość wskazania więcej niż jednej odpowiedzi (wartości nie sumują się do 100%).
Biorąc pod uwagę różny profil społeczno-ekonomiczny odbiorców wsparcia, można zauważyć
istotne różnice wskazujące na odmienną sytuację na rynku pracy poszczególnych grup.
Zauważyć należy, że:
• Mężczyźni częściej niż kobiety odnosili się do motywacji ekonomicznych –
konieczności zapewnienia środków utrzymania (9 p.p różnicy) oraz chęci poprawy
sytuacji materialnej (6 p.p różnicy);
• Osoby młode (do 34 roku życia) wykazywały się większym entuzjazmem wskazując, że
motywuje ich chęć realizacji swoich pomysłów i koncepcji. Ta grupa wiekowa częściej
niż pozostałe deklarowała, że chciała zyskać możliwość praktycznego wykorzystania
posiadanej wiedzy i kwalifikacji (podobne motywacje przypisywali sobie odbiorcy
wsparcia z podobnej grupy wiekowej wsparci w ramach PO KL);
11%
16%
20%
29%
35%
57%
72%
74%
80%
83%
83%
84%
88%
90%
14%
25%
23%
25%
33%
52%
68%
74%
80%
88%
84%
85%
86%
90%
Kontynuowanie tradycji rodzinnych
Namowy i sugestie rodziny, znajomych
Porady pracownika instytucji oferującejdotacje
Brak możliwości znalezienia innej pracy
Możliwość wykorzystania własnego lokalu
Możliwość wykorzystania posiadanegosprzętu
Konieczność zapewnienia środkówutrzymania
Chęć sprawdzenia siebie w roliprzedsiębiorcy
Chęć poprawy sytuacji materialnej
Chęć realizacji swoich pomysłów ikoncepcji
Możliwość praktycznego wykorzystaniaposiadanych kwalifikacji i wiedzy
Możliwość skorzystania z dotacji
Stworzenie miejsca pracy dla siebie
Chęć uzyskania niezależności związanej zpracą "na swoim"
pozostali projektodawcy
projekty PUP
58
• Kobiety, znacząco częściej niż mężczyźni (różnica 12 p.p) deklarowały, że założyły
własną działalność ponieważ nie miały możliwości znalezienia innej pracy. Takie
motywy działania częściej wskazywały również osoby z niepełnosprawnościami
(14 p.p. różnicy względem ogółu uczestników), a także osoby w wieku 50 lat i więcej
(13 p.p różnicy względem osób do 34 roku życia i 10 p.p różnicy względem osób
z przedziału 25-49 lat);
• Im wyższe wykształcenie uczestników, tym większy odsetek badanych deklarował, że
własna działalność oznacza możliwość praktycznego wykorzystania posiadanych
kwalifikacji i wiedzy. Ponadto, osoby z wykształceniem co najmniej policealnym
rzadziej niż osoby z niższym wykształceniem zauważały, że brakuje im innych
perspektyw jeśli chodzi o poszukiwanie pracy. Co ciekawe, o ile w poprzedniej
perspektywie finansowej w grupie osób z niższym wykształceniem częściej
wskazywano motywacje związane z możliwością skorzystania z dotacji, o tyle
w przypadku grupy wspartej w ramach RPO WM nie ma widocznych zależności w tym
zakresie;
• Analizując motywacje osób o różnym statusie na rynku pracy w momencie
przystąpienia do projektu, zauważyć można, że wśród osób dotychczas biernych
zawodowo, podobnie jak w poprzedniej perspektywie finansowej, najważniejszą
motywacją była możliwość realizacji swoich pomysłów i koncepcji oraz uzyskanie
niezależności dzięki pracy „na swoim”.
Tylko w 4 badanych przypadkach (tj. 0,4%) możliwość uzyskania dotacji była jedynym
powodem motywującym do założenia działalności gospodarczej. Czynnik finansowy jest
bardzo istotny dla przedsiębiorców zakładających działalność gospodarczą, a w wielu
przypadkach należy postrzegać go jako decydujący o tym, że taka aktywność zostanie
podjęta. Przedsiębiorcy, którzy założyli działalność dzięki dotacji przyznają, że gdyby nie
omawiana forma wsparcia, to niemal połowa uczestników projektów PUP oraz 38%
uczestników projektów konkursowych mimo braku wsparcia również założyłoby własne
firmy. W przypadku osób, które nie prowadzą już firmy założonej dzięki dotacji deklarację
założenia działalności bez dotacji deklaruje 37% uczestników. W ramach poszczególnych
działań /poddziałań widoczne są istotne dysproporcje w ocenie sytuacji w zależności od tego,
czy utworzona dzięki dotacji firma nadal istnieje. Z perspektywy czasu, osoby, które nadal
prowadzą działalność gospodarczą znacznie częściej deklarują, że niezależnie od dostępności
dotacji założyłyby firmę.
59
Rysunek 17. Czy uruchomił/a by Pan/Pani firmę, gdyby nie uzyskał/a Pan/Pani dotacji? – % odpowiedzi tak w zależności od tego, czy firma powstała w ramach dotacji nadal istnieje
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
Gdyby nie możliwość skorzystania z dotacji na założenie działalności gospodarczej, częściej
w stosunku do ogółu uczestników, z podjęcia decyzji w tym zakresie zrezygnowałyby kobiety,
a także osoby w wieku 50 lat i więcej. Ponadto, z założenia działalności gospodarczej bez
dotacji znacznie częściej zrezygnowałyby osoby z niepełnosprawnościami. Należy przy tym
zauważyć, że logika interwencji na rzecz poprawy sytuacji na rynku pracy zakłada, iż zarówno
kobiety, osoby w wieku powyżej 50 roku życia, a także osoby niepełnosprawne wskazywane
są w grupie osób, których sytuacja na rynku pracy jest najtrudniejsza, a zatem istnieje
potrzeba kierowania wsparcia także do tych grup ze szczególną uważnością. Co ciekawe,
jeśli podzielić uczestników projektów na osoby z wykształceniem niskim (poniżej średniego)
oraz z co najmniej średnim, to zauważalna jest większa gotowość do założenia działalności
gospodarczej przez osoby z niższym wykształceniem.
Rysunek 18. Czy uruchomił/a by Pan/Pani firmę, gdyby nie uzyskał/a Pan/Pani dotacji? – według charakterystyki uczestników
52%
43%
49%
40%
27%
38%
55%
17%
41%44%
Prowadzifirmę
Nieprowadzi
firmy
ogółem Prowadzifirmę
Nieprowadzi
firmy
ogółem Prowadzifirmę
Nieprowadzi
firmy
ogółem OGÓŁEM
Działanie 8.1 Poddziałanie 8.3.1 Poddziałanie 8.4.2
49%
44%
37%
51%
35%
47%
38%
29%
44,70%
44%
46%
47%
58%
42%
58%
47%
54%
67%
48,16%
49%
6%
8%
6%
6%
8%
7%
8%
4%
7,14%
7%
25-34 lat
35-49 lat
50 i więcej…
mężczyzna
kobieta
niższe niż średnie…
co najmniej średnie (ISCED 4-8)
tak
Nie
Ogółem
wie
kp
łeć
wyk
szta
łce
nie
nie
pe
łno
-sp
raw
no
ść
Tak
Nie
Trudnopowiedzieć
60
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
Creaming w przypadku badanych działań to sytuacja, w której o dotację ubiega się osoba,
posiadająca dobrą sytuację finansową i mogłaby założyć działalność gospodarczą bez
środków EFS. Respondentów zapytano, czy takie sytuacje miały miejsce i czy osobom takim
przyznano dotację np. dlatego, że nie było podstaw do jej wykluczenia. Respondenci z
Powiatowych Urzędów Pracy wskazywali przede wszystkim, że nie mają możliwości badania
sytuacji finansowej uczestników projektów, a zatem z założenia uznają, że osoby te jako
bezrobotne potrzebują takiego wsparcia. Podkreślali także, że nie mogą – zgodnie z zasadami
realizacji projektu – dyskryminować żadnego potencjalnego uczestnika nawet gdyby mieli
wiedzę na temat jego dobrej sytuacji finansowej (np. rodzinnej).
Musimy traktować na równi wszystkich bezrobotnych, czyli zakładamy, że każda osoba, która do nas zgłasza się
z prośbą o wsparcie nie ma źródła dochodu, więc jest w trudnej sytuacji. Dla niektórych jest to sytuacja
przejściowa i poradziliby pewnie sobie albo w dłuższym albo krótszym czasie, bez naszego udziału. Nie możemy
kogoś dyskryminować ze względu na sytuację finansową, więc wszyscy bezrobotni traktowani są na równych
prawach, jeśli chodzi o pozyskanie środków również (beneficjent Działania 8.1)
My nie mamy de facto takiego pytania dotyczącego sytuacji finansowej osób bezrobotnych, no jeżeli jest osobą
bezrobotną to wiadomo różne są te sytuacje, ale my czegoś takiego nie badamy. (beneficjent Działania 8.1)
Nawet jeśli inne dane wskazują np. na posiadanie środków trwałych czy majątku (np.
poręczenie w formie lokaty, blokada środków na koncie, dane z biznesplanu), odrzucenie
wniosku jest niemożliwe, i nie było takich sytuacji:
Można tak sądzić (...) bo jedną z form zabezpieczenia jest blokada środków na koncie na czas trwania umowy,
ta blokada jest w wysokości 150% kwoty dotacji więc jeżeli osoba stara się o 19000 to ona w banku musi
zablokować 28,5 tysiąca. Jeżeli osoba blokuje w banku taką kwotę to znaczy, że te pieniądze ma (beneficjent
Działania 8.1)
Z biznesplanu możemy stwierdzić, że osoba jest w posiadaniu już pewnych narzędzi, maszyn, nawet samochodu
gdzie wskazuje rocznik i możemy to porównać, ale czy jest to sytuacja, która wskazuje na dobrą sytuację
finansową czy też nie, nie jestem w stanie jednoznacznie powiedzieć czy praktyka miała miejsce, bo tego nie
oceniamy (beneficjent Działania 8.1)
Podobna sytuacja miała miejsce w przypadku poddziałań 8.3.1 i 8.4.2, choć w jednym
przypadku respondent wskazywał, że jeden formularz został odrzucony, gdyż uczestnik
wskazał majątek trwały i środki finansowe własne, które przekraczały wnioskowaną kwotę
dofinansowania.
Doświadczenie zawodowe Beneficjenci (operatorzy) wszystkich badanych działań wskazują, że przynajmniej 80%
uczestników zakładających działalność gospodarczą to osoby przygotowane do prowadzenia
działalności – ponadto przygotowaniem jest często dotychczasowe doświadczenie
61
zawodowe. Część osób uczestniczyła w szkoleniach na własną rękę. W przypadku poddziałań
8.3.1 i 8.4.2 szkolenia były obowiązkowe, więc wszyscy respondenci wskazali, że 100%
uczestników było przygotowanych do prowadzenia własnej działalności gospodarczej.
Szczegółowa analiza wyników badania ilościowego, w tym wskaźników dotyczących
doświadczenia zawodowego i gotowości do prowadzenia działalności gospodarczej o
planowanym profilu potwierdziła, że co do zasady wsparciem obejmowane były osoby
przygotowane do aktywności w tym obszarze.
Pracy na własny rachunek w ramach działalności gospodarczej podejmują się przede
wszystkim osoby, które posiadają już jakiekolwiek doświadczenie zawodowe.
Doświadczenie w postaci wykonywania pracy najemnej (u innego pracodawcy) deklaruje
93% badanych uczestników. W przypadku beneficjentów dotacji dystrybuowanych przez
powiatowe urzędy pracy jest to 95%, z kolei wśród uczestników projektów realizowanych
przez pozostałych projektodawców – 91,5%. Trzeba mieć tutaj na uwadze, że wsparcie (za
wyjątkiem Poddziałania 8.4.2, gdzie nie wprowadzono takiego wymogu) kierowane było do
osób powyżej 30 roku życia, co wyjaśnia niewielki udział osób, które nigdy nie pracowały
u innego pracodawcy. Przedsiębiorcy badani w ramach grupy kontrolnej charakteryzują się
podobnym doświadczeniem.
Rysunek 19. Czy kiedykolwiek przed założeniem firmy (z dotacji/tej o której rozmawiamy) pracował/a Pan/Pani najemnie (u innego pracodawcy)?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006) oraz w grupie kontrolnej (N=1007).
Osoby zakładające własną działalność gospodarczą znacząco różnią się stażem pracy.
Widoczne są nie tylko różnice w obrębie grupy uczestników projektów współfinansowanych
z funduszy europejskich, ale także w stosunku do grupy kontrolnej przedsiębiorców
prowadzących podobne działalności. W przypadku uczestników projektów PUP oraz
projektów konkursowych widoczna jest tendencja, zgodnie z którą kobiety charakteryzują się
krótszym doświadczeniem zawodowym (bez względu na rodzaj wykonywanej pracy i typ
umowy) niż mężczyźni. Mężczyźni sięgający po dotację na założenie działalności
gospodarczej mieli średnio 21,4 lat stażu pracy, z kolei kobiety 15,6 lat stażu pracy. Warto
tutaj dodać, że w przypadku kobiet, średnia ta utrzymuje się niezależnie od rodzaju
projektodawcy oraz poddziałania, z kolei w przypadku mężczyzn istnieje znacząca różnica –
98% 93% 93% 90% 91% 90%
2% 7% 7% 10% 9% 10%
kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna
projekty PUP pozostali projektodawcy grupa kontrolna
Nie
Tak
62
uczestnicy wsparci w ramach poddziałania 8.4.2 charakteryzowali się średnio 12,2 latami
stażu pracy (9,2 lat mniej niż w przypadku ogółu mężczyzn objętych wsparciem).
Rysunek 20. Proszę podać łączny staż pracy bez względu na rodzaj umowy.
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006) oraz w grupie kontrolnej (N=1007).
Zdiagnozowano bardzo dużą różnicę pomiędzy doświadczeniem zawodowym uczestników
projektów, a przedstawicieli grupy kontrolnej. Tych drugich charakteryzuje nabywanie
doświadczenia u relatywnie niewielkiej liczby pracodawców przed podjęciem decyzji
o założeniu działalności gospodarczej – ponad 90% osób prowadzących aktualnie działalność
gospodarczą założyło ją po tym jak pracowało u maksymalnie 5 pracodawców. W przypadku
grup uczestników mamy do czynienia z osobami, które przed podjęciem decyzji o założeniu
własnej działalności z wykorzystaniem dotacji, relatywnie często zmieniały swoje miejsce
zatrudnienia.
1% 0% 1% 0,4% 0% 0%8%
5%7%
3%13%
17%
23%
6%
24%
11%
18%
24%
28%
20%
29%
26%
24%
21%
20%
21%
21%
23%
17%
17%
8%
14%
5%
11%
12%7%
10%
14%
7%
10%
6%7%
3%
20%
6%
14%11% 7%
0% 1% 0% 1% 0% 0%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna
projekty PUP pozostali projektodawcy grupa kontrolna
Trudno powiedzieć
31 lat i więcej
26 - 30 lat
21 - 25 lat
16 - 20 lat
11 - 15 lat
6 - 10 lat
1 - 5 lat
Mniej niż 1 rok
63
Rysunek 21. U ilu pracodawców Pan/Pani pracował/a zanim założył/a Pan/Pani firmę z dotacji?/firmę?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006) oraz w grupie kontrolnej (N=1007).
W przypadku większości badanych, czy to z grupy kontrolnej (63% ogółu badanych) czy
spośród osób, które uzyskały dotację na założenie działalności gospodarczej (66% ogółu
badanych), mamy do czynienia z osobami, które przed założeniem własnej działalności
gospodarczej zdobyły doświadczenie w danej branży dzięki wcześniejszym pracodawcom.
Istotnie statystycznie częściej u wcześniejszych pracodawców pracę zbieżną lub tożsamą
z profilem założonej firmy wykonywali mężczyźni. Wartym uwagi jest fakt, że znacznie
rzadziej niż przedstawiciele pozostałych grup doświadczenie w obszarze działalności firmy
zdobywały osoby z wykształceniem wyższym (55%). W przypadku osób o niskich
kwalifikacjach (maksymalnie ISCED 3) podobną pracę do profilu założonej dzięki dotacji firmy
wykonywało 72% uczestników, z kolei wśród osób z wykształceniem policealnym – było to
62%. Biorąc pod uwagę zróżnicowanie uczestników projektów ze względu na wiek, to
znacząco częściej doświadczenie tego typu zdobywały osoby, które w momencie
przystąpienia do projektu miały 35-49 lat (71%) niż osoby od nich młodsze (w grupie 25-34
lat – 64%) lub starsze (w grupie 50 lat i więcej – 58%).
12%
14%
91%
79%
75%
8%
10%
11%
1%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
projekty PUP
pozostali projektodawcy
Grupa kontrolna
1-5
6-10
11 i więcej
64
Rysunek 22. Czy kiedykolwiek u tych pracodawców wykonywał/a Pan/Pani pracę taką samą lub podobną do profilu firmy założonej z dotacji?/do Pani/Pana firmy?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006) oraz w grupie kontrolnej (N=1007).
Osoby, które zdecydowały się skorzystać z możliwości uzyskania dotacji na założenie firmy
szybciej decydują się na przejście „na swoje” z pracy wykonywanej w podobnym obszarze niż
osoby, które decydują się na samodzielne założenie własnej działalności. W grupie
uczestników projektów, zarówno tych realizowanych przez powiatowe urzędy pracy jak
i pozostałych badani deklarują krótszy okres wykonywania pracy związanej z profilem
firmy założonej z dotacją niż w przypadku przedstawicieli z grupy kontrolnej przed
założeniem firmy (bez dotacji). W przypadku kobiet z grupy kontrolnej 26% badanych przez
ponad 15 lat nabywały doświadczenie w swoim obszarze, w przypadku mężczyzn tak długo
swoje doświadczenia budowało 15% badanych.
Rysunek 23. Jak długo wykonywał/a Pan/Pani pracę związaną z profilem firmy założonej z dotacji/ firmy?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006) oraz w grupie kontrolnej (N=1007).
56%
77%
59%69%
53%66%
44%
23%
41%31%
47%34%
kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna
projekty PUP pozostali projektodawcy grupa kontrolna
Nie
Tak
31%23%
31% 36% 35% 40%
41%46%
48% 33%28%
33%
28% 31%21%
31%
11%
11%15%7%
11% 8%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna
projekty PUP pozostali projektodawcy grupa kontrolna
21 i więcej lat
16 - 20 lat
11 - 15 lat
6 - 10 lat
do 5 lat
65
Rzadko dochodzi do sytuacji, w których osoby decydujące się na założenie własnej
działalności gospodarczej bezpośrednio przed podjęciem działania w tym obszarze pracują w
miejscu zupełnie niezwiązanym z planowaną do utworzenia firmą. W zdecydowanej
większości przypadków, zarówno beneficjenci dotacji jak i osoby zakładające działalność
gospodarczą bez dotacji, bezpośrednio przed założeniem firmy wykonywały pracę związaną z
profilem tej działalności.
Rysunek 24. Czy ostatnia praca wykonywana przed założeniem firmy (z dotacji) była związana z jej profilem?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006) oraz w grupie kontrolnej (N=1007).
Jak wynika z badania ilościowego, zakładana działalność gospodarcza niekoniecznie ma
związek z wykształceniem przedsiębiorcy. Co drugi badany beneficjent dotacji deklaruje, ze
wybrany przez niego profil działalności firmy ma związek z jego wykształceniem, w grupie
osób zakładających działalność bez wsparcia w postaci dotacji taki związek dostrzega nieco
mniej, bo 45% badanych. Częściej brak związku profilu działalności firmy z wykształceniem
deklarują kobiety. Co ciekawe, niezauważalne są korelacje pomiędzy wiekiem i poziomem
wykształcenia przedsiębiorcy a deklaracją, że wybrany profil działalności miał związek z jego
wykształceniem.
82,6% 82,5% 85,8%
17,4% 17,5% 14,2%
projekty PUP pozostali projektodawcy Grupa kontrolna
Nie
Tak
66
Rysunek 25. Czy wybrany przez Pana/Panią profil działalności firmy miał związek z Pana/Pani wykształceniem?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006) oraz w grupie kontrolnej (N=1007).
W przypadku Działania 8.1, jeżeli osobie bezrobotnej zostały przyznane już jednorazowe
środki na prowadzenie działalności gospodarczej, to zgodnie nie mogła kolejny raz otrzymać
takich środków (w myśl §6, ust. 3, pkt 1 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki
Społecznej w sprawie dokonywania z Funduszu Pracy refundacji kosztów wyposażenia lub
doposażenia stanowiska pracy oraz przyznawania środków na podjęcie działalności
gospodarczej z dnia 14 lipca 2017 r.).
Natomiast osoby, które korzystały z innych form wsparcia, mogły w większości przypadków
ubiegać się o dotację.
Było wiele takich sytuacji, zarówno jeśli chodzi o osobne, kolejne edycje tego samego projektu, jak i
uczestnictwo w tym samy projekcie w ramach ścieżki złożonej, czyli na przykład ktoś wcześniej uczestniczył w
szkoleniu, które dało mu jakieś kwalifikacje lub kompetencje wraz ze swoim doświadczeniem zawodowym, ta
osoba stwierdza, że jest to dla niej wystarczające do prowadzenia działalności gospodarczej, więc my jak
najbardziej dajemy taką szansę, jeśli tylko pod względem punktacji wniosku i innych wymogów spełni takie
wymogi to dajemy taką możliwość (respondent działania 8.1)
W zdecydowanej większości przypadków wsparciem obejmowane były jednak osoby, które
wcześniej nie prowadziły żadnej działalności gospodarczej.
57%49%
55%47% 48% 44%
43%51%
44%53% 52% 56%
1%
kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna Kobieta Mężczyzna
projekty PUP pozostali projektodawcy Grupa kontrolna
Nie wiem, nie pamiętam lubodmowa odpowiedzi
Nie
Tak
67
Rysunek 26. Doświadczenie uczestników projektów w prowadzeniu więcej niż jednej działalności gospodarczej
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 zweryfikowanych w oparciu o dane pozyskane z CEIDG według danych na 31.08.2019.
W przypadku osób, które prowadziły wcześniej inną działalność gospodarczą niż tę założoną
dzięki dotacji, ponad połowa badanych niezależnie od grupy respondentów deklaruje, że
profil działania tej firmy był taki sam lub podobny do tej założonej z dotacji (lub analizowanej
jako grupa kontrolna). Rzadziej doświadczenie w tym zakresie mają kobiety, szczególnie te,
które zostały objęte wsparciem w ramach projektów realizowanych przez powiatowe urzędy
pracy.
Rysunek 27. Czy profil działania tej firmy był taki sam lub podobny do tej założonej z dotacji?/o której rozmawiamy? - według płci
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006) oraz w grupie kontrolnej (N=1007).
90%82%
95%86%
10%18%
5%14%
RPMP.08.01.00 RPMP.08.03.01 RPMP.08.04.02 Suma końcowa
Tak
Nie
35%
65%57% 58%
51%58%
65%
35%43% 42%
49%42%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna
projekty PUP pozostali projektodawcy grupa kontrolna
Nie
Tak
68
Problemy napotykane podczas ubiegania się o dotację Czterech na dziesięciu uczestników projektów, w ramach których przyznawane były
dotacje na założenie działalności gospodarczej nie dostrzega żadnych trudności związanych
z ubieganiem się o dotację. Najczęściej występującą, w opinii uczestników projektów,
trudnością jest zbyt mała kwota dotacji, aby pokryć potrzeby działalności gospodarczej. Na
problem ten zwrócił uwagę co piąty uczestnik projektu, a według 13% ogółu uczestników
była to największa trudność na etapie ubiegania się o wsparcie. Trudności z opracowaniem
biznesplanu miało natomiast 17% uczestników, natomiast 9% wskazało tę trudność jako
największą, z jaką miało do czynienia w ramach projektu. Wartym zauważenia jest także to,
że według 15% problematyczna była ilość dokumentów wymaganych od uczestników, ale
jednocześnie tylko 4% wskazało ten problem jako najważniejszy.
Analizując kluczowe problemy, jakie napotykali uczestnicy projektów zauważyć można, że
osoby z niższym wykształceniem znacznie częściej wskazywały, ze największym problemem
było dotarcie do dokumentów i informacji na temat dotacji (mimo, że w pozostałych grupach
problem ten praktycznie nie występował, to w grupie osób z wykształceniem podstawowym
wskazało 9% odbiorców wsparcia. Dla osób z wyższym lub policealnym wykształceniem
częściej niż w pozostałych grupach największym problemem była konieczność poświęcenia
czasu na udział w spotkaniach i szkoleniach, co sugeruje, że zakres merytoryczny tych szkoleń
bardziej odpowiadał osobom z niższym wykształceniem.
Dostrzegane przez uczestników problemy różnią się od tych, z jakimi mieli trudności
uczestnicy wsparci w ramach PO KL. Wówczas kluczowym problem była liczba dokumentów,
które trzeba złożyć oraz długi czas oczekiwania na decyzję. Relatywnie niewielki odsetek
osób, które w obecnej perspektywie finansowej wskazują te typy trudności jako największe
oznacza, że przyjęta aktualnie formuła jest znacznie bardziej przyjazna dla uczestników, a
skrócenie czasu oczekiwania umożliwia sprawną realizację swoich przedsiębiorczych planów.
69
Rysunek 28. Co stanowiło dla Pana/i problem podczas ubiegania się o dotację; A który z nich był najpoważniejszą barierą?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
Uczestnicy projektów borykali się z podobnymi problemami niezależnie od tego, jaka
instytucja udzielała im wsparcia. Należy przy tym zauważyć, że uczestnicy projektów
konkursowych znacznie częściej (21% ogółu wskazań) miało problem z opracowaniem biznes
planu dla swojej firmy, niż klienci PUP (12%). Warto przy tym zauważyć, że wsparcie w
zakresie opracowywania biznes planu było obowiązkowym elementem wsparcia, a co za tym
idzie te trudności, nawet jeśli skala ich występowania była relatywnie duża, zostały
pokonane dzięki uzyskanej pomocy. Świadczy o tym fakt, że badaniem byli objęci odbiorcy
wsparcia, a zatem osoby, których biznes plany spełniły pewne standardy jakościowe.
Ponadto, należy zauważyć, że trudności w napisaniu biznesplanu przez większość osób
objętych wsparciem, które nie miały nigdy wcześniej do czynienia z opracowywaniem
dokumentów tego rodzaju są zrozumiałe i istotne jest to, że trudności te nie powstrzymały
odbiorców wsparcia przed podjęciem przedsiębiorczej aktywności. Zasadne jest jednak
rozważenie sposobu udzielania wsparcia w zakresie tworzenia biznesplanu. Badanie
jakościowe ukazało różne strategie projektodawców względem pomocy uczestnikom
projektów w opisywaniu założeń dotyczących planowanej do utworzenia działalności
gospodarczej. Dobrą praktyką w tym obszarze jest nie tylko przeprowadzenie szkolenia
dotyczącego zakresu biznesplanu i sposobów jego pisania, ale także świadczenie usług
4%
5%
9%
6%
15%
10%
13%
15%
9%
17%
22%
39%
1%
1%
2%
2%
4%
4%
7%
8%
9%
9%
13%
39%
Trudność w dotarciu do dokumentów i informacji natemat dotacji
Długi czas oczekiwania na pieniądze
Niejasny język dokumentów i problemy ze zrozumieniemprocedur
Konieczność zapewnienia wkładu własnego
Ilość dokumentów, które trzeba złożyć
Konieczność zapewnienia zabezpieczeniafinansowego/poręczenia
Długi czas oczekiwania na decyzję
Konieczność poświęcenia czasu na udział w spotkaniach,szkoleniach
Inne
Trudności z przygotowaniem biznes planu
Zbyt mała kwota dotacji aby pokryć potrzeby działalnościgospodarczej
Nie pojawił się żaden problem
Najpoważniejsza bariera Dostrzegane problemy
70
doradczych przez cały okres tworzenia biznesplanu ze szczególnym uwzględnieniem
możliwości konsultowania tworzonych przez osoby wnioskujące o dotację treści. Należy
także zwrócić uwagę na fakt, iż z obserwacji beneficjentów wynika, że część wnioskodawców
nie tworzy samodzielnie biznesplanów a prosi o pomoc w tym zakresie inne osoby lub
podmioty. Skala występowania tego zjawiska jest trudna do oszacowania, ponieważ jest to
nieformalna pomoc świadczona na rzecz wnioskodawców, a jej występowanie jest
dostrzegane przez pryzmat wysokiej jakości biznesplanu nieadekwatnej do kompetencji i
kwalifikacji jakości dokumentu. Niewątpliwym jest potrzeba kontynuowania realizacji
wsparcia doradczego na etapie tworzenia biznesplanów. Należy jednak rozważyć to, jaka
forma realizacji tego wsparcia będzie minimalizowała występowanie problemów na tym
etapie ubiegania się o dotację a jednocześnie będzie motywowała uczestników projektów do
samodzielnego zaplanowania założeń dotyczących planowanej do utworzenia działalności,
możliwości jakie przed nim stoją oraz ryzyk, jakie mogą zagrozić przeżywalności firmy i
zakładanych rozwiązań w sytuacji ich wystąpienia. Osiągnięciu wskazanych celów sprzyjają
zindywidualizowane formy wsparcia w zakresie tworzenia biznesplanu. Należy rozważyć
wprowadzenie rekomendacji organizacji wsparcia w sposób umożliwiający tworzenie
biznesplanu pod nadzorem doradcy, z którym możliwe jest bieżące konsultowanie założeń
zawartych w biznesplanie.
Problem z wysokością dotacji nieco rzadziej wskazywali uczestnicy projektów PUP, mimo że
średnia wysokość dotacji przyznawanych w ramach Działania 8.1 była niższa niż w przypadku
pozostałych projektów. W przypadku uczestników projektów konkursowych uwagę zwraca
także fakt, że co piąty badany dostrzega trudność w konieczności poświecenia czasu na
udział w spotkaniach i szkoleniach. Wśród uczestników wspieranych w ramach Działania 8.1
częściej niż w przypadku pozostałych beneficjentów dotacji wskazywano na problem
konieczności zapewnienia zabezpieczenia finansowego lub poręczenia (13%, tj. o 6 pp.
więcej). Uczestnicy projektów, którzy zostali objęci badaniem ilościowym wskazywali
występowanie tych samych problemów niezależnie od płci (jedynie w przypadku oceny
maksymalnej wysokości dotacji zauważyć można istotną statystycznie różnicę – mężczyźni
wskazywali występowanie tego problemu o 4 p.p. częściej niż kobiety). Jeśli chodzi o różnice
pomiędzy grupami wiekowymi, zauważyć można, że osoby młodsze (do 34 roku życia)
częściej niż pozostałe grupy (12% badanych) miały problem z zapewnieniem zabezpieczenia
finansowego lub poręczenia. Osoby powyżej 50 roku życia charakteryzuje natomiast większa
cierpliwość i gotowość do dłuższego oczekiwania na przyznanie dotację, które opóźniać
może korzystanie ze wsparcia szkoleniowo-doradczego – w tej grupie znacząco mniejszy
odsetek (9%) wskazywał, że konieczność poświęcenia czasu na udział w spotkaniach i
szkoleniach stanowiła dla nich problem. W tej grupie wiekowej rzadziej też wskazywano
problem długiego oczekiwania na decyzję (6%) oraz długiego czasu oczekiwania na
otrzymanie pieniędzy (2%).
71
Rysunek 29. Co stanowiło dla Pana/i problem podczas ubiegania się o dotację?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
4%
3%
7%
9%
10%
13%
11%
9%
14%
12%
20%
41%
3%
7%
5%
9%
8%
7%
14%
21%
17%
21%
23%
37%
Trudność w dotarciu do dokumentów i informacji natemat dotacji
Długi czas oczekiwania na pieniądze
Konieczność zapewnienia wkładu własnego
Niejasny język dokumentów i problemy ze zrozumieniemprocedur
Inne problemy
Konieczność zapewnienia zabezpieczeniafinansowego/poręczenia
Długi czas oczekiwania na decyzję
Konieczność poświęcenia czasu na udział w spotkaniach,szkoleniach
Ilość dokumentów, które trzeba złożyć
Trudności z przygotowaniem biznes planu
Zbyt mała kwota dotacji aby pokryć potrzeby działalnościgospodarczej
Nie pojawił się żaden problem
pozostali projektodawcy projekty PUP
72
Wysokość dotacji Maksymalna kwota dotacji na podjęcie działalności gospodarczej wynosiła sześciokrotność
przeciętnego wynagrodzenia. W zdecydowanej większości uczestnicy projektów wnioskowali
o kwotę maksymalną. Niektóre PUP wskazywały, że na mocy własnych regulaminów,
ze względu na ograniczenie kosztów jednostkowych, udzielają dotacji niższej niż maksymalna
(np. 20 tys. PLN), jednak oceniają z perspektywy czasu, że nie jest to korzystne rozwiązanie,
gdyż nie pozwala na zaspokojenie potrzeb uczestników.
Respondentów zapytano, czy ich zdaniem wskazana w SzOOP kwota jest optymalna, czy też
należałoby ją zmniejszyć lub zwiększyć.
Często wskazywano, że kwota ta powinna być zwiększona w przypadku niektórych rodzajów
działalności. Największa potrzeba zwiększenia kwoty występuje w tych rodzajach, które
wymagają znaczących inwestycji, a więc przede wszystkim w preferowanej w ramach
programu działalności produkcyjnej, co obrazują np. następujące wypowiedzi respondentów:
Czy ona jest optymalna? To w zależności od działalności gospodarczej, ponieważ to trzeba rozróżnić. Jeżeli to
jest działalność biuro, można powiedzieć, że za dużo. Jeżeli to jest działalność np. usługowa, powiedzmy w
budowlance – w sam raz, czy inne usługi kosmetyczne najczęściej – w sam raz. Jeżeli chodzi o produkcję –
malutko. Powinna być dużo większa, z racji tego, że działalność, trzeba też oczywiście spojrzeć na zasadność
zakupów, ale przy działalności produkcyjnej, to są małe kwoty (beneficjent działania 8.1)
Jeżeli ktoś chciałby rozpocząć firmę zajmującą się produkcją i chciałby stworzyć park maszynowy to dwadzieścia
tysięcy może być niewystarczające albo nawet niezauważalne (beneficjent działania 8.1)
Z tego obszaru produkcyjnego, kiedy czasami ktoś kupuje maszynę i musi się wykazać pozostałym wkładem
własnym, to po prostu te pieniądze nie starczają fizycznie natomiast musimy kalkulować pieniądze pod kątem
kosztowym w projekcie
Operatorzy działań 8.3.1 i 8.4.2 rzadziej niż przedstawiciele PUP dodatkowo ograniczali
kwotę dotacji. Występował jednak w ich projektach problem związany ze zmianami sposobu
rozliczenia VAT i koniecznością pokrycia go przez uczestników, jeśli rejestrują się oni jako
czynni płatnicy VAT – jest to bardzo ważna bariera we wnioskowaniu o środki. Nawet jeśli
problem ten jest w danym projekcie rozwiązany, operatorzy, podobnie jak przedstawiciele
PUP, wskazują na trudność z założeniem działalności produkcyjnej i inwestycji w bardziej
wyspecjalizowany lub drogi sprzęt przy obecnych dostępnych kwotach dotacji. Niektórzy
z nich postulują powrót do kwoty 40 tys. PLN, obowiązującej w poprzednim okresie
programowania.
W trakcie zmieniły się zasady i z kwoty brutto ministerstwo nakazało wypłacać kwoty netto. To nie było w
porządku, to nie są ludzie, którzy mają tyle gotówki, żeby dołożyć 5 tys. VAT. (beneficjent poddziałania 8.4.2)
Firmy remontowe mówiły, że przydało by się więcej gotówki dokupili by dodatkowy sprzęt i byli jeszcze bardziej
konkurencyjni. Może w kolejnej perspektywie warto by ta kwotę uelastycznić (beneficjent poddziałania 8.4.2)
73
Analiza danych na temat uczestników oraz udzielonego wsparcia wykazała, że średnia
kwota dotacji na założenie działalności gospodarczej wynosi 22 721,92 złotych. Uczestnicy
projektów realizowanych w ramach Działania 8.3 uzyskiwali średnio o 2713,75 złotych
wyższe dotacje w porównaniu do ogółu uczestników, z kolei odbiorcy wsparcia
realizowanego przez PUP otrzymywali średnio o 2809,15 złotych mniej w stosunku do ogółu
uczestników.
Rysunek 30. Średnia kwota dotacji na założenie działalności gospodarczej w ramach działań/ poddziałań.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
Poszczególni beneficjenci działania 8.1 przyjmowali różne wewnętrzne regulacje dotyczące
wysokości przyznawanych dotacji, częstokroć zakładając niższe maksymalne kwoty
dofinansowania w celu zapewnienia wysokiej efektywności kosztowej oraz możliwości
udzielenia dotacji większej liczbie uczestników. Różnice pomiędzy średnią kwotą
dofinansowania przyznawaną w poszczególnych powiatach wahają się od 17 tys. złotych
w powiecie wielickim (gdzie mamy do czynienia z relatywnie dobrą sytuacją gospodarczą
i wysokim poziomem przedsiębiorczości) do ponad 23 tys. złotych w powiecie krakowskim,
gdzie przedstawiciele beneficjenta zwracali uwagę na to, że przyjęcie zasady
o sześciokrotności przeciętnego wynagrodzenia jest kwotą optymalną i zdecydowana
większość wnioskodawców zainteresowanych otrzymaniem dotacji wnioskuje o maksymalną
kwotę.
Rysunek 31. Średnia kwota dotacji na założenie działalności gospodarczej w poszczególnych powiatach – projekty PUP.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
zł19 912,76
zł25 435,66
zł22 280,92 zł22 721,92
Działanie 8.1 Działanie 8.3 Poddziałanie 8.4.2 Ogółem
Średnia kwotadotacji
zł-
zł5 000,00
zł10 000,00
zł15 000,00
zł20 000,00
zł25 000,00
bo
cheń
ski
brz
esk
i
chrz
ano
wsk
i
dąb
row
ski
gorl
icki
krak
ow
ski
Kra
ków
liman
ow
ski
mie
cho
wsk
i
myś
len
icki
no
wo
sąd
ecki
no
wo
tars
ki
No
wy
Sącz
olk
usk
i
ośw
ięci
msk
i
pro
szo
wic
ki
susk
i
tarn
ow
ski
Tarn
ów
tatr
zań
ski
wad
ow
icki
wie
licki
74
W opinii 22% uczestników projektów (w przypadku projektów PUP – 20%, w przypadku
pozostałych projektodawców – 23%) w ramach realizowanego wsparcia dostępna kwota
dotacji była zbyt mała, aby pokryć potrzeby działalności gospodarczej. Osoby, w opinii
których dostępne w ramach projektów RPO WM 2014-2020 środki na założenie działalności
gospodarczej są zbyt niskie na pokrycie potrzeb związanych z zakładaniem działalności
gospodarczej zostały poproszone o wskazanie kwoty, jaka ich zdaniem byłaby wystarczająca.
Badani wskazywali średnio 40 995,41 złotych jako oczekiwaną kwotę dotacji. Warto przy tym
zauważyć, że kwotę powyżej tej kwoty wskazało 66% badanych.
Rysunek 32. Jaka powinna być maksymalna kwota dotacji aby zaspokajała potrzeby?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006). Na pytanie odpowiadały osoby, według których maksymalna kwota dotacji jest za mała (N=217).
Problem zbyt niskiej kwoty dostępnej w ramach dotacji istotnie różni się od profilu
działalności firmy planowanej do utworzenia. Największy odsetek osób dostrzegających ten
problem założyło działalność związaną z obsługą rynku nieruchomości.
34%
44%
4%
12%
6%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
powyżej 100 000 zł
80 001 - 100 000 zł
60 001 - 80 000 zł
40 001 - 60 000 zł
poniżej 40 000 zł
75
Rysunek 33. Co stanowiło dla Pana/i problem podczas ubiegania się o dotację? - zbyt mała kwota dotacji aby pokryć potrzeby działalności gospodarczej.
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
33%
21%
0%
18%
32%
33%
33%
6%
18%
67%
14%
21%
10%
36%
38%
18%
Sekcja A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo
Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe
Sekcja E - Dostawa wody gospodarowanie ściekami iodpadami oraz działalność związana z rekultywacją
Sekcja F - Budownictwo
Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny naprawapojazdów samochodowych, włączając motocykle
Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa
Sekcja I - Działalność związana z zakwaterowaniem iusługami gastronomicznymi
Sekcja J - Informacja i komunikacja
Sekcja K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa
Sekcja L - Działalność związana z obsługą rynkunieruchomości
Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa itechniczna
Sekcja N - Działalność w zakresie usług administrowania idziałalność wspierająca
Sekcja P - Edukacja
Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna
Sekcja R - Działalność związana z kulturą, rozrywką irekreacją
Sekcja S - Pozostała działalność usługowa
76
Czas zakładania firmy Jako czas zakładania działalności gospodarczej rozumie się okres od momentu przystąpienia
do udziału w projekcie do dnia zarejestrowania działalności gospodarczej. Należy pamiętać,
że projekty realizowane w ramach 8 osi priorytetowej ukierunkowane są na aktywizację
zawodową odbiorców wsparcia, a dotacja na założenie działalności gospodarczej jest jednym
z elementów uczestnictwa w projekcie. Przyznanie dotacji poprzedzane jest określonymi
procedurami obejmującymi m.in. ocenę motywacji, pomysłu na biznes, szkolenia oraz inne
formy wsparcia przygotowującego do prowadzenia własnej działalności gospodarczej.
Przejście tej ścieżki uczestnictwa w projekcie może obejmować okresy różnej długości
w zależności od typu projektodawcy czy liczby dotacji przyznawanych w poszczególnych
powiatach. Okres ten analizowany jest jako czas oczekiwania na decyzję o przyznaniu dotacji.
W poprzedniej perspektywie finansowej, w ramach PO KL średni czas oczekiwania na dotację
wynosił w przypadku projektów PUP – 50 dni, w przypadku pozostałych projektodawców –
158 dni. Podobnie jak w przypadku poprzedniej perspektywy najczęściej uczestnicy
projektów PUP na decyzję o przyznaniu dotacji czekali 21-20 dni od dnia zakwalifikowania do
projektu. Znacząca zmiana widoczna jest w przypadku uczestników pozostałych projektów,
których czas oczekiwania najczęściej wynosił 71-80 dni, a nie jak w poprzedniej perspektywie
201-210 dni.
W przypadku wsparcia wdrażanego w ramach RPO WM 2014-2020 mamy do czynienia
z utrzymaniem podobnego średniego czasu oczekiwania w przypadku projektów PUP (49
dni) oraz z bardzo istotnym skróceniem czasu oczekiwania na przyznanie dotacji w przypadku
pozostałych projektodawców (w aktualnej perspektywie finansowej na decyzję uczestnicy
czekają średnio 72 dni, tj. o 86 dni krócej). W poprzedniej perspektywie mieliśmy sytuację,
w której czas, jaki na udział w projekcie poświęcali odbiorcy wsparcia z PUP był
kilkakrotnie krótszy niż w przypadku osób korzystających ze wsparcia udzielanego przez
pozostałych operatorów. W obecnej perspektywie, w ramach RPO WM mamy do czynienia
ze znaczącym zmniejszeniem dysproporcji pomiędzy typami projektodawców.
77
Rysunek 34. Czas oczekiwania na dotację w dniach od dnia przystąpienia do projektu realizowanego przez PUP
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
Rysunek 35. Czas oczekiwania na dotację w dniach od dnia przystąpienia do projektu realizowanego przez pozostałych projektodawców.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
1-1
0 d
ni
11
-20
dn
i
21
-30
dn
i
31
-40
dn
i
41
-50
dn
i
51
-60
dn
i
61
-70
dn
i
71
-80
dn
i
81
-90
dn
i
99
-10
0 d
ni
10
1-1
10
dn
i
11
1-1
20
dn
i
12
1-1
30
dn
i
13
1-1
40
dn
i
14
1-1
50
dn
i
15
1-1
60
dn
i
16
1-1
70
dn
i
17
1-1
80
dn
i
18
1-1
90
dn
i
19
1-2
00
dn
i
20
1 lu
b w
ięce
j dn
i
RPMP.08.01.00
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
1-1
0 d
ni
11
-20
dn
i
21
-30
dn
i
31
-40
dn
i
41
-50
dn
i
51
-60
dn
i
61
-70
dn
i
71
-80
dn
i
81
-90
dn
i
99
-10
0 d
ni
10
1-1
10
dn
i
11
1-1
20
dn
i
12
1-1
30
dn
i
13
1-1
40
dn
i
14
1-1
50
dn
i
15
1-1
60
dn
i
16
1-1
70
dn
i
17
1-1
80
dn
i
18
1-1
90
dn
i
19
1-2
00
dn
i
20
1 lu
b w
ięce
j dn
i
Pozostali projektodawcy
78
W przypadku PUP zauważalna jest umiarkowana zależność (współczynnik korelacji na
poziomie r=0,51) pomiędzy długością okresu rozpatrywania wniosku a liczbą dotacji
przyznawanych w poszczególnych powiatach. W przypadku wsparcia wdrażanego w ramach
PO KL związek pomiędzy tymi parametrami był znacząco niższy, a w powiatach, gdzie
udzielano relatywnie dużej liczby dotacji średni czas oczekiwania był znacznie poniżej
średniej dla ogółu dotacji udzielanych przez PUP w województwie małopolskim (np. w
powiecie tarnowskim i nowosądeckim udzielono największej liczby dotacji a średni czas
oczekiwania był jednym z najkrótszych). W obecnej perspektywie mamy do czynienia z
widoczną tendencją, zgodnie z którą im więcej dotacji przyznawanych w danym powiecie,
tym dłuższy czas oczekiwania na decyzję o otrzymaniu wsparcia tego rodzaju. Takie
proporcjonalne wydłużanie czasu oceny predyspozycji oraz pomysłów wskazuje, że
powiatowe urzędy pracy co do zasady nie ograniczają zakresu prowadzonych działań
poprzedzających przyznanie dotacji, co z kolei przekłada się na jakość wsparcia.
Rysunek 36. Liczba przyznanych dotacji a średni czas przyznania dotacji w PUP
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019.
Podobnie jak w poprzedniej perspektywie finansowej czas oczekiwania na przyznanie dotacji
nie różni się istotnie w zależności od płci osoby ubiegającej się o wsparcie. Zauważalna jest
natomiast różnica w długości trwania „działań przygotowawczych” realizowanych przez
bocheński
brzeski
chrzanowski
dąbrowskigorlicki
krakowski
Kraków
limanowski
miechowski
myślenicki
nowosądecki
nowotarski
Nowy Sącz
olkuskioświęcimski
proszowicki suski
tarnowski
Tarnów
tatrzański
wadowicki wielicki
0
100
200
300
400
500
600
0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0 90,0
Licz
ba
prz
yzn
anyc
h d
ota
cji
Średni czas trwania przyznania dotacji (średnia)
79
projektodawców innych niż PUP (w ramach projektów PUP wsparcie było kierowane
wyłącznie do osób bezrobotnych zarejestrowanych w ewidencji urzędów pracy), w zależności
od statusu osoby obejmowanej wsparciem w ramach projektu – w przypadku osób biernych
zawodowo lub bezrobotnych niezarejestrowanych w ewidencji urzędów pracy które
poprzedzały podjęcie decyzji o przyznaniu dotacji w przypadku osób o różnym statusie na
rynku pracy w przypadku projektów realizowanych przez operatorów innych niż PUP czas ten
wydłużał się średnio o 11 (w przypadku osób biernych zawodowo) lub 12 (w przypadku osób
niezarejestrowanych w ewidencji urzędów pracy) dni w stosunku do osób bezrobotnych
zarejestrowanych w ewidencji. Operatorzy wsparcia niezależnie od typu projektodawcy
nieco dłużej podejmowali decyzje dotyczące przyznania dotacjom osobom w trudnej sytuacji
na rynku pracy. Wśród osób z niepełnosprawnościami lub w innej niekorzystnej sytuacji na
rynku pracy okres podejmowania decyzji zajmował średnio 4 dni dłużej. W przypadku osób
należących do mniejszości narodowej lub etnicznej, migrant lub osób obcego pochodzenia
proces decyzyjny wydłużał się średnio o 10 dni.
Wymagany czas na założenie działalności gospodarczej w większości przypadków wynosił od
3 tygodni do 2 miesięcy (średnio około miesiąca). Wystąpiły jedynie sporadyczne trudności
z dotrzymaniem tego terminu. Kilku beneficjentów działania 8.1 wskazywało na problemy
przedłużające termin, takie jak:
• Trudności z uzupełnieniem dokumentów (np. z poręczycielem, który ma zapewnić
zabezpieczenie);
• Problem z odbiorem przez Sanepid
• Kłopoty lokalowe – kwestie uzgodnień dotyczących najmu, użyczenia lokalu;
• Choroba właściciela;
Owszem były przypadki trudności, bo jedną z form zabezpieczenia jest poręczyciel i były przypadki gdzie
poręczyciel miał siedzibę gdzieś w Warszawie i tylko oni mogli takie zaświadczenie o dochodach i zatrudnieniu
dać i to trochę trwało (beneficjent działania 8.1)
Operatorzy w ramach poddziałania 8.3.1 nie wskazywali na istotne trudności, podobnie jak w
przypadku poddziałania 8.4.2, gdyż w jego grupie docelowej są osoby, które niedawno
pracowały, i, jak wskazuje jeden z respondentów:
To są bardzo zdyscyplinowane osoby i takie, które dążą do powrotu na ten rynek pracy tylko że przez
rozpoczęcie działalności gospodarczej więc są bardzo zmotywowane, zazwyczaj konkretne i praktycznie
nastawione na sukces: „jeżeli mnie tutaj nie chcą, to zrobię to inaczej”.
80
Wkład własny W opinii uczestników, którzy otrzymali dotację na założenie własnej działalności
gospodarczej w większości przypadków nie był wymagany wkład własny od uczestników. Z
deklaracji uczestników wynika, że do wniesienia wkładu własnego zobligowanych było tylko
22% odbiorców dotacji. W 4% za zaangażowanie swoich środków (np. pieniężnych,
przedmiotowych, lokalowych) możliwe było uzyskanie dodatkowych punktów w procesie
rekrutacji. Konieczność wniesienia wkładu własnego częściej deklarują uczestnicy projektów
realizowanych przez powiatowe urzędy pracy niż osoby objęte wsparciem przez pozostałych
operatorów.
Rysunek 37.Czy instytucja przyznająca dotacje wymagała wniesienia wkładu własnego (np. pieniędzy, narzędzi, lokalu etc.)?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006). Wartości na wykresach mogą nie sumować się do 100% ze względu na zaokrąglenia.
Zdecydowana większość (87%) osób zakładających firmy z wykorzystaniem dotacji na ten cel
przyznanej w ramach RPO 2014-2020 deklaruje, że wniosła wkład własny. Z podobną
częstością wniesienie wkładu własnego deklarowały osoby objęte wsparciem w ramach
projektów PUP oraz projektów konkursowych. Nie zachodzą również istotne statystycznie
różnice z uwzględnieniem kryteriów społeczno-demograficznych uczestników.
22%
4%
68%
6%
ogółem
30,5%
14,0%
2,9%
4,7%
59,1%
76,9%
7,5% 4,5%
projekty PUP pozostaliprojektodawcy
Niepamiętam
Nie
Nie, ale byłpremiowany
Tak
81
Rysunek 38. Czy wniósł/a Pan/Pani wkład własny?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
Najczęściej wkład własny beneficjentów dotacji przyjmował formę narzędzi lub maszyn
wykorzystywanych w bieżącej działalności nowopowstałej firmy. Niezależnie od typu
projektodawcy taki sposób angażowania własnych zasobów zadeklarowała nieco ponad
połowa uczestników. Deklaracje w tym zakresie różnią się od tych czynionych przez
odbiorców wsparcia dostępnego w ramach PO KL, gdzie najczęściej wkład własny
przyjmował postać pieniężną. W przypadku uczestników projektów z RPO WM angażowanie
własnych środków pieniężnych deklaruje 42% uczestników projektów konkursowych (o 11
p.p mniej niż w poprzedniej perspektywie finansowej) oraz 38% uczestników projektów
realizowanych przez PUP (o 4 p.p mniej niż odbiorcy wsparcia PUP oferowanego w ramach
PO KL). Wkład własny w postaci pieniądza nieco częściej wnosiły osoby, których działalność
gospodarcza nadal jest prowadzona (37%) niż w przypadku tych, którzy zaprzestali jej
prowadzenia (31%). Z podobną częstością co pieniężny wkład własny beneficjenci dotacji
deklarowali udostępnienie lokalu lub pomieszczenia, w którym prowadzona będzie
działalność. Beneficjenci dotacji wspartych przez powiatowe urzędy pracy nieco częściej niż
pozostali wnosili wkład w postaci samochodu. Ponadto, taka forma wkładu własnego bardzo
zyskała na częstości jej wykorzystywania w stosunku do poprzedniej perspektywy
finansowej.
87%
13%
Tak
Nie
82
Rysunek 39. Co stanowiło wkład własny?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
W zdecydowanej większości przypadków beneficjenci dotacji na założenie działalności
gospodarczej przy zapewnieniu wkładu własnego korzystali z własnych oszczędności
(w przypadku projektów PUP – 84%, a przypadku projektów konkursowych – 87%) lub ze
wsparcia rodziny. Zewnętrzne źródła finansowania wkładu własnego (np. z kredytu
bankowego lub pożyczek od znajomych) stanowią niewielki odsetek. Warto przy tym
zauważyć, że ze wsparcia rodziny częściej korzystały kobiety. Z niemal identyczną sytuacją
mieliśmy do czynienia w przypadku uczestników projektów realizowanych w poprzedniej
perspektywie finansowej.
Rysunek 40. Skąd pochodziły pieniądze na wkład własny? – według typu projektodawcy
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
6%
17%
36%
37%
38%
53%
7%
21%
31%
40%
42%
53%
Inne
Sprzęty biurowe (komputery, drukarki, telefony,etc.)
Samochód
Lokal, pomieszczenie dla firmy
Pieniądze
Narzędzia/maszyny
pozostaliprojektodawcy
projekty PUP
+25
+11
-11
-5
+11
+4
+14
+12
+2
+1
zmiana względemPO KL
+1
84%
16%
5% 4% 3%
87%
17%
3% 3% 2%
Własneoszczędności
Wsparcie rodziny Kredyt bankowy Pożyczka odznajomych
Inne
projekty PUP
pozostali projektodawcy
83
Połowa uczestników wsparcia w postaci dotacji na nowe działalności gospodarcze w ramach
finansowego wkładu własnego nie zaangażowała więcej niż 5000 złotych. Widoczne jest
znaczące zmniejszenie różnic pomiędzy uczestnikami wspartymi przez powiatowe urzędy
pracy oraz pozostałych projektodawców – w poprzedniej perspektywie finansowej, mieliśmy
do czynienia z sytuacją, w której pieniężny wkład własny połowy osób wspartych przez PUP
wynosił maksymalnie 5000, ale w grupie osób objętych wsparciem przez pozostałych
projektodawców częściej angażowano większe środki pieniężne (72% deklarowała kwoty
wyższe niż 5000).
Co czwarty badany spośród ogółu osób objętych wsparciem w ramach RPO WM wniósł do
nowopowstałej firmy ponad 10 000 złotych (w poprzedniej perspektywie 29%). Widoczna
jest przy tym różnica pomiędzy osobami obsługiwanymi przez powiatowe urzędy pracy, gdzie
taką sumę na nową firmę zaangażowało 31% beneficjentów dotacji a osobami objętymi
wsparciem w ramach projektów konkursowych (22%). Mamy tu do czynienia z tendencją
odwrotną do tej zdiagnozowanej w poprzedniej perspektywie finansowej (wówczas większe
środki angażowali uczestnicy projektów realizowanych przez pozostałych projektodawców).
Należy przy tym pamiętać o tym, że wówczas wyższa była kwota dotacji przyznawanych
przez operatorów w stosunku do dotacji PUP.
Rysunek 41. Czy mógłby Pan/Pani wskazać w jakim przedziale mieścił się finansowy wkład własny?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
Większość odbiorców wsparcia wniosła do tworzonego przedsiębiorstwa swój wkład własny.
Tylko dla 6% uczestników wniesienie wkładu własnego – w jakiejkolwiek formie – stanowiło
istotny problem podczas ubiegania się o wsparcie w postaci dotacji. Należy przy tym
zauważyć, że o ile wprowadzanie do własnej firmy wkładu pozafinansowego nie wpływa na
przeżywalność przedsiębiorstwa, o tyle firmy, których właściciele wnieśli dodatkowe środki
pieniężne wykraczające poza kwotę dotacji, charakteryzowały się stopniem przeżywalności o
12% 12% 12%
9% 13% 11%
8%11%
9%
20%18%
19%
22%
25%24%
31% 22% 26%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
projekty PUP pozostali projektodawcy Ogółem
powyżej 10.000 zł
od 5.001 zł do 10.000 zł
od 3.001 zł do 5.000 zł
od 2.001 zł do 3.000 zł
od 1001 zł - 2000 zł
do 1000 zł
zmiana względemPO KL
+1
+5 -9
84
4 p.p. wyższym niż pozostałe. Co ciekawe, pomimo, że w stosunku do poprzedniej
perspektywy zmalał odsetek osób wnoszących wkład pieniężny, to przeżywalność
przedsiębiorstw wzrosła. Oznacza to, że nie można bezpośrednio wiązać poziomu
przeżywalności oraz wysokości lub wartości wkładu własnego. Warto przy tym zauważyć, że
znacząco zwiększyła się skala wykorzystywania posiadanych dóbr i nieruchomości przez
odbiorców wsparcia. Wnoszenie wkładu własnego przez odbiorców wsparcia nie wpływa ani
pozytywnie, ani negatywnie na przeżywalność firm, ale pozwala na kształtowanie poczucia
zaangażowania. Biorąc pod uwagę, że wsparcie kierowane jest w szczególności do osób
w trudnej sytuacji na rynku pracy, zasadne jest, aby kontynuować podejście oparte na tym,
że decyzje dotyczące konieczności wniesienia wkładu własnego nie są ujmowane na
poziomie programowym, a beneficjenci podejmują je indywidualnie, na podstawie własnych
doświadczeń oraz szacowanego zainteresowania wsparciem w postaci dotacji.
85
Efektywność dotacji
Firmy powstające w ramach realizowanych projektów różnią się czasem przetrwania
w zależności od roku powstania firmy czy typu operatora. Informacja o tym, czy dany
podmiot istnieje została pozyskana z CEIDG na początku września według danych aktualnych
na dzień 31.08.2019. Działalności gospodarcze objęte analizą rejestrowane były w latach
2015-2019, a szansa na przetrwanie powstałych działalności do 2019 roku jest tym większa,
im później były one rejestrowane. Na różny moment powstania firmy należy nałożyć także
obowiązkowy okres prowadzenia firmy przez odbiorców dotacji. Co do zasady, uczestnicy
zobligowani byli do prowadzenia działalności przez co najmniej 12 miesięcy, a w niektórych
przypadkach przez 18 miesięcy.
Analiza efektywności obejmuje analizę porównawczą z efektami wsparcia realizowanego
w ramach PO KL w zakresie udzielonych wówczas dotacji na założenie działalności
gospodarczej. W badaniu z 2014 roku do analizy wskaźników dotyczących efektywności
wykorzystano dane pochodzące z Izby Skarbowej. Ze względu na ograniczenia w zakresie
przetwarzania danych osobowych Wykonawca oparł analizę efektywności na danych
pochodzących z CEiDG.
Przedsiębiorcy są zobowiązani do zmiany wpisu w CEiDG w ciągu 7 dni od zmiany faktycznej
w przedsiębiorstwie. Dotyczy to zmiany danych ewidencyjnych oraz danych informacyjnych.
Przedsiębiorcy są też zobowiązani do zgłaszania faktu zawieszenia, zamknięcia działalności
gospodarczej. CEiDG jest na bieżąco aktualizowane i stanowi źródło aktualnych na dany
dzień danych. Niepodjęcie przez przedsiębiorcę kroków związanych ze zmianą wpisu w
CEiDG niesie za sobą skutki prawne analogiczne do niewyrejestrowania z ZUS czy z
niezamknięciem księgowości. W związku z tym możliwe i uprawnione jest porównywanie
przeżywalności firm z wykorzystaniem dwóch źródeł danych – pochodzących z Izby
Skarbowej (dane dot. PO KL) oraz z CEiDG (dane dot. RPO WM).
Wskaźnik przetrwania firmy
Według danych aktualnych na dzień 31.08.2019 roku wciąż aktywnych było 70% firm
założonych dzięki dotacjom przyznanym w ramach Działania 8.1 w latach 2015-2019; 79%
firm założonych w ramach poddziałania 8.3.1 w latach 2016-2019 oraz 59% firm założonych
dzięki dotacji z poddziałania 8.4.2 przyznanym w 2016 roku. Na aktualny udział firm, które
nadal istnieją ma wpływ data rejestracji firmy (dla firm powstających w kolejnych latach
szansa na przetrwanie do 2019 roku rosła). Na różnicę w aktualnej sytuacji wpływ ma także
okres obowiązkowego prowadzenia firmy przez uczestników (12 miesięcy w projektach PUP i
18 miesięcy w przypadku pozostałych projektów).
86
Rysunek 42. Status firmy według stanu na dzień 31.08.2019 roku (ogółem według Działań/Poddziałań).
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 zweryfikowanych w oparciu o dane pozyskane z CEIDG według danych na 31.08.2019.
Spośród wszystkich firm założonym dzięki dotacjom finansowanym z RPO WM 2014-2020
według danych na sierpień 2019 aktywny status posiadało 74,5% działalności powstałych
w latach 2015-2019. Biorąc pod uwagę wszystkie firmy, jakie powstały dzięki wsparciu z RPO
WM 2014-2020 (także te, które obowiązuje wciąż okres trwałości), to zauważymy, że wraz
z biegiem czasu, na rynku pozostaje coraz mniejszy odsetek firm powstałych dzięki wsparciu.
Porównując efekty uzyskane dzięki wdrażaniu analogicznego rodzaju wsparcia w
perspektywie 2007-2013 z PO KL można mówić o podobnej przeżywalności firm, choć w im
dłuższy czas funkcjonowania na rynku, tym większą przeżywalnością charakteryzują się
podmioty wsparte w latach 2015-2019 w ramach RPO WM niż firmy powstałe w latach 2009-
2013 w ramach PO KL.
Rysunek 43. Przeżywalność działalności gospodarczych złożonych dzięki dotacjom – według roku powstania firmy
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 zweryfikowanych w oparciu o dane pozyskane z CEIDG według danych na 31.08.2019.
70%79%
59%
0%
5%
5%
16%
9%
19%
14%7%
16%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
RPMP.08.01.00 RPMP.08.03.01 RPMP.08.04.02
Zawieszony
Wykreślony
Działalność jest prowadzonawyłączniew formie spółki/spółek cywilnych
Aktywny
49% 53%
69%
91%97%
2%
4%3%
32% 27%
15%
2%19% 19% 14%
3%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2015 2016 2017 2018 2019
Zawieszony
Wykreślony
Działalność jest prowadzonawyłącznie w formie spółki/spółekcywilnych
Aktywny
-3 -7 zmiana względemdo PO KL+2+3+6
87
Analizując sytuację firm powstałych dzięki dotacjom udzielonym przez powiatowe urzędy
pracy zauważyć można, że firmy powstałe w ramach RPO WM charakteryzują się wyższym
wskaźnikiem przeżycia niż firmy wsparte przez PUP w poprzedniej perspektywie finansowej.
Porównując firmy o podobnym okresie funkcjonowania na rynku14 zauważymy, że
w przypadku firm powstałych w roku 2015 do roku 2019 przetrwało o 9 p.p. więcej firm niż
w przypadku analogicznego okresu objętego analizą w ramach badania z 2014 roku. Co
więcej, także firmy powstające w kolejnych latach – 2016 i 2017 – także charakteryzują się
wskaźnikiem przeżycia wyższym niż firmy powstałe dzięki wsparciu z PO KL.
Rysunek 44. Przeżywalność działalności gospodarczych złożonych dzięki dotacjom z Działania 8.1 – według roku powstania firmy
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 zweryfikowanych w oparciu o dane pozyskane z CEIDG według danych na 31.08.2019.
Przedsiębiorstwa powstałe w ramach Poddziałania 8.3.1 powstałe w roku 2016
charakteryzują się wyższą przeżywalnością niż firmy powstałe w analogicznym okresie w
ramach PO KL (9 p.p różnicy). W przypadku tej grupy projektów i ich uczestników nie mamy
jednak do czynienia z tak jednoznacznie pozytywnym trendem jak w przypadku projektów
PUP, ponieważ w przypadku firm powstałych w roku kolejnym, przeżywalność ta była już
znacząco niższa (6 p.p różnicy).
14 Analogią dla roku 2019 jest rok 2013, dla 2018 – 2017 itd.
49% 53%
73%
91%100%
32% 27%
12%
4%
0%
19% 20% 15%5% 0%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2015 2016 2017 2018 2019
Działanie 8.1
Zawieszony
Wykreślony
Aktywny
-7zmiana względemdo PO KL
+9 +7 +7
88
Rysunek 45. Przeżywalność działalności gospodarczych złożonych dzięki dotacjom z Poddziałania 8.3.1 – według roku powstania firmy
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 zweryfikowanych w oparciu o dane pozyskane z CEIDG według danych na 31.08.2019.
Analiza przeżywalności firm obejmuje także ocenę z pominięciem tych, które w momencie
weryfikacji statusu firmy w CEIDG obowiązywał wciąż okres trwałości, wykazała, że bardziej
trwałe są firmy powstałe w ramach projektów konkursowych (tj. dotacje przyznane w
ramach poddziałań 8.3.1 oraz 8.4.2). Po obowiązkowym okresie, w którym firma musi być
aktywna, działalność kontynuuje 74% beneficjentów dotacji na założenie działalności
gospodarczej (w tym 3% w formie spółki cywilnej). W przypadku firm wspartych w ramach
dotacji z Działania 8.1, po obowiązkowym okresie trwałości działalność kontynuuje 67%
wspartych przedsiębiorców.
Rysunek 46. Przeżywalność działalności gospodarczych po okresie trwałości.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 zweryfikowanych w oparciu o dane pozyskane z CEIDG według danych na 31.08.2019. Wskaźnik obliczony dla działalności założonych na 12 miesięcy przed weryfikacją statusu działalności gospodarczych, tj. dla działalności założonych przed 1.09.2018 roku (projekty PUP) lub 18 miesięcy, tj. dla działalności założonych przed 1.03.2018 roku (pozostali projektodawcy).
67% 66%
91% 96%
3%
6%4%
22% 16%
2%11% 14%
1%
2016 2017 2018 2019
Poddziałanie 8.3.1Zawieszony
Wykreślony
Działalność jest prowadzonawyłącznie w formiespółki/spółek cywilnych
Aktywny
-7 zmiana względemdo PO KL+9 -6
67% 71%
0%3%
18%14%
15% 12%
Projekty PUP(dłużej niż 12 miesięcy)
pozostali projektodawcy(dłużej niż 18 miesięcy)
Zawieszony
Wykreślony
Działalność jest prowadzonawyłącznie w formiespółki/spółek cywilnych
Aktywny
89
Ocena efektywności dotacji udzielanych w ramach wdrażanych interwencji wymaga
odniesienia się do wskaźnika przeżycia podmiotów gospodarczych powstających
w analizowanych okresach ogółem (wszystkie podmioty zarejestrowane w danym roku
w województwie małopolskim) oraz firm powstałych z dotacją. Porównanie poziomu
przeżywalności wszystkich firm w Małopolsce z tymi powstałymi dzięki dotacjom
przyznawanym w ramach PO KL wykazało, że podmioty powstałe z unijną pomocą ze
względu na okres obowiązkowy, po pierwszym okresie charakteryzowały się wyższą
przeżywalnością. Po tym okresie obserwowalny jest jednak spadek – firmy powstałe z
dotacją charakteryzują się niższą przeżywalnością w stosunku do ogółu firm powstałych w
tym samym roku. Co ciekawe, analiza sytuacji przedsiębiorstw powstających w okresie
wdrażania RPO WM (2015-2018) wykazuje, że firmy powstające z dotacją, podobnie jak w
poprzedniej perspektywie charakteryzują się wyższą przeżywalnością (ponownie kluczową
rolę odgrywa tu zobowiązanie odbiorcy wsparcia do prowadzenia firmy) po pierwszym roku
funkcjonowania. Jednocześnie jednak, w tym przypadku zauważalna jest także przewaga firm
powstałych z dotacją po drugim roku funkcjonowania podmiotu. Po trzecim roku mamy do
czynienia ze wskaźnikiem przeżycia na podobnym poziomie, z kolei dopiero po 4 roku
działania na rynku, firmy z dotacją charakteryzują się mniejszą przeżywalnością niż ogół firm
powstałych w analogicznym okresie.
Tabela 7. Wskaźnik przeżycia podmiotów gospodarczych – porównanie PO KL oraz RPO WM.
grupa (rok rejestracji) Liczba nowo zarejestrowanych podmiotów gospodarczych
pierwszy rok drugi rok trzeci rok czwarty rok
ogółem (2009) 31388 87% 75% 68% 61%*
z dotacją PO KL (2009) 1849 90% 70% 54% 45%
ogółem (2010) 36383 86% 75% 67%* nie dotyczy
z dotacją PO KL(2010) 2766 87% 61% 51% nie dotyczy
ogółem (2011) 30667 86% 75%* nie dotyczy nie dotyczy
z dotacją PO KL (2011) 2531 85% 68% nie dotyczy nie dotyczy
ogółem (2015) 26965 91% 81% 73% 68%
z dotacją RPO WM (2015) 505 100% 84% 75% 58%
ogółem (2016) 26432 91% 82% 74% nie dotyczy
z dotacją RPO WM (2016) 1311 100% 85% 72% nie dotyczy
ogółem (2017) 28094 92% 83% nie dotyczy nie dotyczy
z dotacją RPO WM(2017) 2833 100% 87% nie dotyczy nie dotyczy
ogółem (2018) 20950 93% nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy
z dotacją WPO WM (2018) 2643 100% nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy
Dane dotyczące PO KL: Przedsiębiorcy z dotacją. Efektywność dotacji na założenie działalności gospodarczej finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego, WUP 2014 (* Wartości oszacowane jako średnia wartość dla dwóch poprzednich lat); Dane dotyczące RPO WM: Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 oraz danych na temat statusu działalności z CEIDG według danych na 31.08.2019.
Porównując czas trwania firm powstałych w województwie małopolskim w latach 2015-2018
i ich przeżywalność zauważyć można, że trudno o jednoznaczne wskazanie, kto na tle ogółu
małopolskich przedsiębiorstw ma większe szanse na przetrwanie: podmioty powstałe
90
w ramach projektów PUP czy pozostałych projektodawców. Zasadniczo, różnice pomiędzy
przeżywalnością podmiotów powstałych w ramach poszczególnych działań/ poddziałań są
niewielkie i w zależności od roku rejestracji firmy wahają się na korzyść różnych typów
operatorów wsparcia. Zauważyć można natomiast, że po drugim roku działalności
niezależnie od roku utworzenia firmy i typu operatora, firmy z dotacją charakteryzuje nieco
większy wskaźnik przetrwania niż ogół przedsiębiorstw powstałych w poszczególnych latach.
Rysunek 47. Przeżywalność firm z dotacją w porównaniu do wszystkich podmiotów gospodarczych powstałych w latach 2015-2017 (z uwzględnieniem działań/poddziałań).
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 oraz danych na temat statusu działalności z CEIDG według danych na 31.08.2019.
Czynniki wpływające na przetrwanie firmy Analiza regresji logistycznej15 czynników wpływających na przeżywalność firm utworzonych
dzięki dotacjom przez okres dłuższy niż obowiązkowy okres trwałości wykazała, że:
Prawdopodobieństwo przetrwania firmy maleje o 29,1% dla osób, które uzyskały dotację
od operatora innego niż PUP.
Prawdopodobieństwo przetrwania firmy rośnie o 79,3% jeśli firmę zakłada mężczyzna.
Prawdopodobieństwo przetrwania firmy rośnie o 2,6% z każdym kolejnym rokiem życia
(im starsza osoba, tym większa szansa na przetrwanie działalności powstałej z dotacją).
15 Opis metodologii oraz szczegółowe analizy regresji znajdują się w aneksie do niniejszego raportu.
91%
100%
91%
100% 100% 100%92%
100% 100%
81% 84% 82% 85%89% 92%
83%90%
85%
73% 75% 74% 72%
86%
68%
58%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Mał
op
ols
ka
Dzi
ałan
ie 8
.1 (
PU
P)
Mał
op
ols
ka
Dzi
ałan
ie 8
.1 (
PU
P)
Po
dd
ział
anie
8.3
.1
Po
dd
ział
anie
8.4
.2
Mał
op
ols
ka
Dzi
ałan
ie 8
.1 (
PU
P)
Po
dd
ział
anie
8.3
.1
2015 2016 2017
pierwszy rok drugi rok trzeci rok czwarty rok
91
Prawdopodobieństwo przetrwania firmy rośnie o 34,4% dla osób z wykształceniem
wyższym niż gimnazjalne.
Prawdopodobieństwo przetrwania firmy rośnie o 22,1% dla osób mieszkających na
obszarach o większym poziomie zaludnienia (obszary DEGURBA 1 lub 2).
Prawdopodobieństwo przetrwania firmy maleje o 27,1% dla osób w niekorzystnej
sytuacji społecznej (u których występuje przynajmniej jedna taka sytuacja).
Odnosząc się do rezultatów analizy regresji logistycznej przeprowadzonej w oparciu o dane
na temat osób, które dotacje na założenie działalności gospodarczej otrzymały w poprzedniej
perspektywie finansowej zauważalna jest tylko częściowa zbieżność czynników,
wpływających na przeżywalność firm.
Analiza aktualnych danych w oparciu o model wykazuje, potwierdza wpływ czynnika płeć –
większe szanse na przetrwanie mają firmy zakładane przez mężczyzn. Analiza wykazała także
podobne prawdopodobieństwo przetrwania firmy wynikające z wykształcenia beneficjenta
dotacji. Podobnie sprawa wygląda dla czynnika odnoszącego się do miejsca zamieszkania
beneficjenta rozumianego jako poziom zurbanizowania okolicy. Zauważalna jest jedna
kluczowa różnica pomiędzy wynikami analizy regresji przeprowadzonych dla uczestników
z poprzedniej i aktualnej perspektywy finansowej. Wówczas zauważono, że
prawdopodobieństwo przetrwania firmy maleje o 52,3% dla osób, które wzięły dotację z PUP
(w porównaniu do osób, które dotację otrzymały od innego projektodawcy). Aktualne dane
na temat działań realizowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 wykazują, że
większe szanse na przetrwanie firmy mają osoby korzystające ze wsparcia PUP (o 29,1%).
Analizując przeżywalność firm powstałych dzięki udzielonym dotacjom z RPO WM zauważyć
można, że dłużej na rynku utrzymują się firmy zakładane przez mężczyzn. Im dłuższy okres
trwania firmy, tym większa luka pomiędzy firmami kobiet a firmami mężczyzn. Uwzględniając
ogół firm założonych dzięki dotacjom widoczne jest także, że im wyższy poziom
wykształcenia, tym wyższy wskaźnik przeżycia w kolejnych latach funkcjonowania
działalności. W przypadku osób z niepełnosprawnościami wskaźnik przeżycia w kolejnych
latach jest nieznacznie niższy niż w przypadku osób bez niepełnosprawności.
92
Rysunek 48. Wskaźnik przeżycia firm założonych dzięki dotacjom z RPO WM z uwzględnieniem profilu demograficzno-społecznego odbiorców wsparcia
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 zweryfikowanych w oparciu o dane pozyskane z CEIDG według danych na 31.08.2019.
99
,8%
99
,8%
10
0,0
%
99
,9%
99
,7%
99
,8%
83
,8%
87
,7%
85
,7%
88
,3%
87
,8%
77
,7%
65
,9%
79
,3%
10
0,0
%
73
,4%
73
,9%
69
,5%
0,0%
10,0%
20,0%
30,0%
40,0%
50,0%
60,0%
70,0%
80,0%
90,0%
100,0%
kobieta mężczyzna do 25 roku życia 25-34 lata 35-49 lat 50 i więcej lat
płeć wiek
1 rok
2 lata
3 lata
10
0,0
%
10
0,0
%
10
0,0
%
99
,7%
99
,7%
99
,8%
99
,79
%
99
,59
%
10
0,0
%
83
,7%
84
,6%
84
,8%
87
,0%
88
,7%
85
,97
%
84
,80
%
66
,7%
69
,2%
0,0
%
72
,1%
77
,4%
75
,8%
73
,02
%
69
,05
%
0,0%
10,0%
20,0%
30,0%
40,0%
50,0%
60,0%
70,0%
80,0%
90,0%
100,0%
niż
sze
niż
po
dst
awo
we
(ISC
ED 0
)
po
dst
awo
we
(ISC
ED 1
)
gim
naz
jaln
e (I
SCED
2)
po
nad
gim
naz
jaln
e(I
SCED
3)
po
licea
lne
(ISC
ED 4
)
wyż
sze
(IS
CED
5-8
)
oso
by
be
zn
iep
ełn
osp
raw
no
ści
oso
by
zn
iep
ełn
osp
raw
no
ścia
mi
wykształcenie niepełnosprawność
1 rok
2 lata
3 lata
93
Wartość wskaźnika przeżycia firmy w niewielkim stopniu zależy od statusu osoby
przystępującej do projektu. Osoby bierne zawodowo nieco rzadziej są w stanie utrzymać
swoją działalność przez okres 2 lat, z kolei w przypadku osób pracujących wskaźnik ten jest
nieco wyższy (należy przy tym zastrzec, że wsparcie w postaci dotacji na zakładanie
działalności dla osób pracujących wdrażane jest jedynie w ramach programów
outplacmentowych, a jego skala jest relatywnie niewielka w porównaniu z wymiarem
wsparcia dla osób niepracujących).
Rysunek 49. Wskaźnik przeżycia firm założonych dzięki dotacjom z RPO WM z uwzględnieniem statusu na rynku pracy w momencie przystąpienia do projektu.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 zweryfikowanych w oparciu o dane pozyskane z CEIDG według danych na 31.08.2019.
Sytuacja działalności zakładanych znacząco różni się w zależności od powiatu, w jakim została
zarejestrowana. Różnice zwiększają się kiedy pod uwagę brany jest wskaźnik przeżycia po
3 latach funkcjonowania na rynku. Najniższe wskaźniki przeżycia po 2 i 3 latach dotyczą
powiatów: miechowskiego, dąbrowskiego, limanowskiego i nowosądeckiego. Największą
przeżywalnością przez kolejne lata charakteryzują się natomiast firmy z powiatu
nowotarskiego i tatrzańskiego. Wartym uwagi jest także to, że firmy powstające na
obszarach o mniejszej gęstości zaludnienia (wg DEGURBA) charakteryzują się nieznacznie
mniejszym poziomem przeżywalności (po 2 latach różnica wynosi 6 p.p względem obszarów
najbardziej zurbanizowanych i 4 p.p względem średnio zurbanizowanych; po 3 latach kolejno
4 i 3 p.p.).
Tabela 8.Wskaźnik przeżycia firm założonych dzięki dotacjom z RPO WM w powiatach województwa małopolskiego.
POWIAT 1 rok 2 lata 3 lata
bocheński 100,00% 91,11% 86,96%
brzeski 99,53% 91,54% 83,67%
chrzanowski 100,00% 92,55% 81,82%
dąbrowski 100,00% 76,58% 59,38%
gorlicki 99,33% 86,08% 81,82%
krakowski 100,00% 90,54% 72,73%
100% 100% 100% 100%
87% 86%80%
92%
73% 75%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
osoba bezrobotnaniezarejestrowana wewidencji urzędów
pracy
osoba bezrobotnazarejestrowana wewidencji urzędów
pracy
osoba bierna zawodowo osoba pracująca
1 rok
2 lata
3 lata
94
Kraków 100,00% 91,01% 71,43%
limanowski 100,00% 80,00% 58,54%
miechowski 98,21% 72,41% 46,15%
myślenicki 100,00% 89,04% brak
nowosądecki 99,80% 83,27% 59,81%
nowotarski 100,00% 93,83% 96,00%
Nowy Sącz 98,88% 88,33% 69,70%
olkuski 99,41% 85,94% 66,18%
oświęcimski 100,00% 83,87% 69,81%
proszowicki 100,00% 77,78% 79,17%
suski 100,00% 82,05% 72,00%
tarnowski 100,00% 76,22% 68,57%
Tarnów 99,10% 88,50% 82,35%
tatrzański 100,00% 88,24% 89,47%
wadowicki 100,00% 87,38% 85,48%
wielicki 100,00% 86,67% 81,58%
Małopolska – ogółem 99,78% 85,89% 72,83%
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 zweryfikowanych w oparciu o dane pozyskane z CEIDG według danych na 31.08.2019.
Wskaźnik efektywności Na potrzeby przeprowadzenia analizy porównawczej przyjęte zostało założenie, zgodnie
z którym przeżywalność firmy świadczącą o efektywności zatrudnieniowej wsparcia
zdefiniowano jako okres 27 miesięcy od zarejestrowania działalności gospodarczej przez
odbiorcę wsparcia. Wskaźnik efektywności dotacji został tak zdefiniowany, aby uwzględniać
z jednej strony punkty krytyczne (okresy, w których likwidowana jest największa liczba
wspartych działalności), z drugiej uwzględnia weryfikację, czy firma utrzymała się na rynku
przez kwartał w warunkach rynkowych. Tak rozumiany wskaźnik efektywności obliczony
w ramach badania z 2014 roku wyniósł 67,2% (ogółem). Firmy powstałe dzięki dotacjom
udzielanym w ramach RPO WM charakteryzują się wyższą wartością wskaźnika
efektywności – 81,33% dla ogółu firm powstałych co najmniej 27 miesięcy przed momentem
weryfikacji (wg stanu na 31.08.2019). Porównując wartość wskaźnika efektywności zauważyć
można również, że wsparcie udzielone w ramach RPO WM, w ramach każdego
z działań/poddziałań charakteryzuje się znacząco wyższą efektywnością od wsparcia
udzielanego w ramach działań i poddziałań PO KL. Warto przy tym zauważyć, że okresy,
w których realizowane było wsparcie z PO KL i jest realizowane z RPO WM różni ogólny
poziom przeżywalności firm w województwie małopolskim. W ostatnich latach znacząco
wzrosła przeżywalność nowopowstających firm, choć różnica w wartościach wskaźników
osiągniętych w obu perspektywach jest znacząco wyższa niż różnica w poziomie
przeżywalności firm.
95
Rysunek 50. Wartości wskaźnika efektywności osiągane w działaniach i poddziałaniach PO KL oraz RPO WM.
Dane dotyczące PO KL: Przedsiębiorcy z dotacją. Efektywność dotacji na założenie działalności gospodarczej finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego, WUP 2014; Dane dotyczące RPO WM: Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 zweryfikowanych w oparciu o dane pozyskane z CEIDG według danych na 31.08.2019.
Uzyskane wartości wskaźników różnią się w zależności od cech odbiorców wsparcia oraz
rodzaju projektodawcy, który obsługiwał proces przyznawania dotacji na założenie
działalności gospodarczej. W przypadku różnic pomiędzy firmami zakładanymi przez kobiety
i mężczyzn zauważyć można, że o ile firmy wsparte przez PUP lub w ramach programu
outplacmentowego częściej trwają na rynku minimum 27 miesięcy, o tyle w przypadku
wsparcia udzielanego w poddziałaniu 8.3.1 sytuacja wygląda podobnie w przypadku obu płci.
Co ciekawe, w przypadku efektywności uzyskanej w poprzedniej perspektywie różnice
pomiędzy kobietami a mężczyznami były niewielkie (2 p.p.). W kontekście przeżywalności
firm istotne jest zatem, aby w przypadku zdiagnozowania takiej potrzeby kobiety, którym
przyznawana będzie dotacja obejmowane były większym zakresem wsparcia
przygotowawczego i doradczego w celu wyrównania dysproporcji w efektywności dotacji.
W przypadku odbiorców wsparcia z PO KL analiza wykazała, że grupa osób z najmłodszego
przedziału (do 25 roku życia) charakteryzowała się najmniejszą efektywnością (wartość
wskaźnika 47% - projekty PUP, 65% - pozostałe projekty). W aktualnej perspektywie
wsparcie dla osób w tym wieku dostępne było jedynie w poddziałaniu 8.4.2, ale również w
tym przypadku okazało się, że wsparcie w postaci dotacji na działalność gospodarczą
kierowane do osób młodych charakteryzuje się znacznie niższą efektywnością. W przypadku
PO KL największa efektywność została osiągnięta w grupie 26-34 lata i z taką samą sytuacją
mamy do czynienia w przypadku wsparcia z RPO WM, choć należy podkreślić, że w tej grupie
w przypadku Działania 8.1 i poddziałania 8.3.1 są to osoby w wieku 30-34 lata ze względu na
zastosowane kryteria dostępu. Wprowadzenie w nowej perspektywie finansowej zasady,
zgodnie z którą wsparcie kierowane jest do osób w wieku 30 lat i więcej znajduje zatem
swoje uzasadnienie w kontekście dbałości o wysoki poziom efektywności wsparcia
rozumianego jako przeżywalność firm.
69% 67%
81%
67%
81%84% 86%
81%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Działanie 6.2 Poddziałanie6.1.3
Poddziałanie8.1.2
Ogółem POKL
Działanie 8.1 Poddziałanie8.3.1
Poddziałanie8.4.2
Ogółem RPOWM
PO KL RPO WM
96
Rysunek 51. Wartości wskaźnika efektywności osiągane w grupach w niekorzystnej sytuacji społecznej.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 zweryfikowanych w oparciu o dane pozyskane z CEIDG według danych na 31.08.2019.
Największą efektywnością charakteryzują się dotacje udzielane na terenie powiatu
nowotarskiego i chrzanowskiego. Co ciekawe, jest to diametralna zmiana w stosunku do
efektów osiągniętych w ramach PO KL, kiedy to powiat nowotarski charakteryzował się
najmniejszą efektywnością. Wówczas zarówno w przypadku PUP jak i pozostałych
projektodawców dotacje przyznane w tym powiecie charakteryzowała bardzo niska
przeżywalność. Porównywanie efektów uzyskanych w tym obszarze wymaga podkreślenia
różnic pomiędzy kryteriami dostępu przewidzianymi w PO KL oraz w RPO WM, gdzie mamy
do czynienia zasadniczo z różnymi grupami docelowymi. Z analiz wynika, że zmiana jaka
zaszła w poziomie efektywności wsparcia udzielanego na tym obszarze nie wynika ani ze
zmiany poziomu przedsiębiorczości w powiecie nowotarskim (stosunek wartości wskaźników
dot. przedsiębiorczości w stosunku do średniej wojewódzkiej pozostają na podobnym
poziomie przez cały okres wdrażania PO KL 2007-2013 oraz RPO WM 2014-2020), ani ze
zmian wprowadzonych przez beneficjentów w zasadach przyznawania dotacji. Zauważyć
można jednak, że struktura uczestników objętych wsparciem w powiecie nowotarskim
sprzyja osiąganiu wyższego wskaźnika efektywności. Na tle ogółu województwa oraz innych
powiatów, w powiecie nowotarskim częściej przyznawano dotację przedstawicielom grup
społeczno-demograficznych, w których efektywność była znacząco wyższa, tj. mężczyznom
(stanowią 61% uczestników z powiatu nowotarskiego) oraz osobom młodszym – w
przypadku powiatu nowotarskiego mamy do czynienia z nadreprezentacją grupy 25-34 lata
(33%, o 6 p.p. więcej niż w województwie małopolskim ogółem) przy znacznie niższym
poziomie udziału osób w wieku 50 lat i więcej w stosunku do ogółu uczestników (12%, tj. o
10 p.p. mniej). Oczywiście taka struktura nie stanowi tak dużej zmiany, jaka została
odnotowana w tym powiecie. Należy zatem zakładać, że uzyskany efekt jest rezultatem
bardziej trafnego dobierania uczestników projektów w stosunku do poprzedniej
perspektywy finansowej. Może to być także wynik mobilizacji beneficjentów pod wpływem
zarzutów wobec operatorów udzielających wsparcia w poprzedniej perspektywie, którzy
mieliby niewłaściwie diagnozować cechy osobowościowe kandydatów.
76%
85% 84% 81%75%
85% 82%86% 83% 83%
71%
96%
71%
100%
80%
100%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
kobieta mężczyzna do 25 rokużycia
25-34 lata 35-49 lat 50 i więcej lat
płeć wiek
Działanie 8.1 (PUP)
Poddziałanie 8.3.1
Poddziałanie 8.4.2
97
Najmniejsza przeżywalność firm odnotowana została natomiast w powiatach limanowskim,
miechowskim i tarnowskim, a największa zmiana dotyczy powiatu miechowskiego, który
w poprzedniej perspektywie został zaliczony do powiatów o wysokim poziomie
przeżywalności. W powiecie miechowskim zauważyć można negatywne trendy w poziomie
przedsiębiorczości w okresie wdrażania najpierw PO KL 2007-2013, a obecnie RPO WM 2014-
2020. O ile w roku 2008 wartość wskaźnika podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys.
ludności dla powiatu miechowskiego stanowiła 87% średniej wojewódzkiej, o tyle w roku
2018 było to już 81%. Podobna tendencja widoczna jest w przypadku wskaźnika osoby
fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 1000 ludności (spadek z 93% średniej
wojewódzkiej w 2008 do 88% średniej wojewódzkiej w 2018). Podobnie jak w przypadku
powiatu nowotarskiego PUP nie wprowadził zmian ponad te wymagane, które wynikają z
różnic programowych (w tym przede wszystkim zmiana w kryteriach dostępu). Z kolei z
deklaracji beneficjenta wynika, że zasady przyznawania wsparcia bazują na ocenie potencjału
planowanego do utworzenia przedsiębiorstwa.
Tabela 9. Wartości wskaźnika efektywności osiągane według powiatów i działań/poddziałań.
powiat Działanie 8.1 (PUP)
Poddziałanie 8.3.1
Poddziałanie 8.4.2
ogółem
nowotarski 92% 95% nie dotyczy 92,86%
chrzanowski 90% nie dotyczy 88% 89,74%
krakowski 86% 100% nie dotyczy 87,80%
bocheński 88% 88% nie dotyczy 87,76%
Kraków 89% 85% nie dotyczy 87,39%
Tarnów 88% 85% nie dotyczy 87,21%
brzeski 88% 80% nie dotyczy 86,90%
myślenicki nie dotyczy 86% nie dotyczy 86,36%
tatrzański 86% 80% nie dotyczy 85,19%
wielicki 86% 73% nie dotyczy 84,00%
Nowy Sącz 80% 88% 100% 83,33%
wadowicki 84% nie dotyczy nie dotyczy 82,22%
oświęcimski 77% nie dotyczy 95% 81,94%
gorlicki 77% 93% nie dotyczy 80,88%
olkuski 77% nie dotyczy 100% 77,14%
suski 80% 70% nie dotyczy 77,05%
proszowicki 75% 100% nie dotyczy 76,47%
nowosądecki 75% 82% 83% 76,39%
dąbrowski 72% 89% nie dotyczy 73,97%
tarnowski 75% 67% nie dotyczy 73,86%
miechowski 72% 100% nie dotyczy 73,68%
limanowski 70% 64% nie dotyczy 69,30% Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 zweryfikowanych w oparciu o dane pozyskane z CEIDG według danych na 31.08.2019.
98
Rysunek 52. Wartości wskaźnika efektywności osiągane według powiatów
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 zweryfikowanych w oparciu o dane pozyskane z CEIDG według danych na 31.08.2019.
Poziom wskaźnika efektywności uwzględniającego funkcjonowanie firmy na rynku przez
minimum 27 miesięcy w poszczególnych powiatach nie zależy od liczby dotacji
przyznawanych w danym powiecie ogółem lub w ramach poszczególnych działań/
poddziałań. Istnieje również niezbyt silna korelacja pomiędzy wartością wskaźnika
efektywności a poziomem przedsiębiorczości w poszczególnych powiatach rozumianym jako
liczba podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. ludności w 2018 roku16 (siła
korelacji przeciętna – r=0,428) lub jako liczba osób fizycznych prowadzących działalność
gospodarczą na 1000 ludności (r=0,401). Niemniej jednak zauważalny jest delikatny trend
zgodnie z którym, im wyższy poziom przedsiębiorczości w powiecie tym wyższa
przeżywalność firm.
16 Ze względu na stosunkowo niewielki poziom zmienności wartości wskaźnika w kolejnych latach (2015-2018) wzięto pod uwagę najbardziej aktualne dane dostępne w Banku Danych Lokalnych.
powyżej 90%
90% - 85%
85% - 80%
80% - 75%
75% - 70%
70% - 65%
poniżej 65%
miechowski
olkuski
chrzanowski krakowski
Kraków
proszowicki
dąbrowski
Tarnów
tarnowski
brzeski
bocheński
wielicki oświęcimski
wadowicki
myślenicki
limanowski
Nowy Sącz
nowosądecki
gorlicki
suski
nowotarski
tatrzański
99
Rysunek 53. Poziom przedsiębiorczości w powiecie a wskaźnik efektywności dotacji w powiecie.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 zweryfikowanych w oparciu o dane pozyskane z CEIDG według danych na 31.08.2019.
W analizie efektywności wzięto również pod uwagę wcześniejsze doświadczenia uczestników
projektów w prowadzeniu działalności gospodarczej. W przypadku osób objętych wsparciem
przez PUP „przedsiębiorcy drugiej szansy” nieco rzadziej (o 9 p.p.) prowadzili firmę powstałą
z dotacji przez co najmniej 27 miesięcy. W przypadku osób wspartych w ramach pozostałych
projektów wartość wskaźnika uzyskuje podobną wartość niezależnie od wcześniejszych
doświadczeń w prowadzeniu biznesu.
bocheński
brzeski
chrzanowski
dąbrowski
gorlicki
krakowski
Kraków
limanowski
miechowski
myślenicki
nowosądecki
nowotarski
Nowy Sącz
olkuski
oświęcimski
proszowicki
suski
tarnowski
Tarnów
tatrzański
wadowicki
wielicki
0
200
400
600
800
1 000
1 200
1 400
1 600
1 800
2 000
65% 70% 75% 80% 85% 90% 95%
po
dm
ioty
wp
isan
e d
o r
ejes
tru
REG
ON
na
10
tys
. lu
dn
ośc
i [2
01
8]
wskaźnik efektywności (przeżycie 27 mcy)
100
Rysunek 54. Wartości wskaźnika efektywności a wcześniejsze prowadzenie działalności gospodarczej.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 zweryfikowanych w oparciu o dane pozyskane z CEIDG według danych na 31.08.2019.
Kierowanie wsparcia do osób w niekorzystnej sytuacji społecznej ma kluczowe znaczenie
w kontekście realizacji założeń interwencji, a przyjęte kryteria dostępu definiujące grupę
docelową dla wsparcia są zasadne w kontekście zapewniania efektywności wsparcia. Analiza
wykazała, że osoby znajdujące się w niekorzystnej sytuacji społecznej w przypadku
wszystkich działań i poddziałań zakładają firmy, które trwają na rynku co najmniej 27
miesięcy z podobną częstością, co firmy zakładane przez pozostałych uczestników.
Rysunek 55. Wartości wskaźnika efektywności osiągane w grupach w niekorzystnej sytuacji społecznej.
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 zweryfikowanych w oparciu o dane pozyskane z CEIDG według danych na 31.08.2019.
81%
70%
84% 83%
Nie prowadził wcześniej DG Prowadził wcześniej DG Nie prowadził wcześniej DG Prowadził wcześniej DG
projekty PUP pozostali projektodawcy
81
%
10
0%
81
%
86
%
81
%
80
%
81
%
80
%
60
%
81
%
80
%
84
% 10
0%
84
% 10
0%
84
% 89
%
82
% 89
%
67
% 81
% 88
%
86
%
86
%
86
% 10
0%
88
%
67
%
10
0%
88
%
80
%
0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%
100%
po
zost
ali u
czes
tnic
y
Oso
ba
nal
eżą
ca d
o m
nie
jszo
ści
nar
od
ow
ej lu
b e
tnic
znej
, mig
ran
t,o
sob
a o
bce
go p
och
od
zen
ia
po
zost
ali u
czes
tnic
y
Oso
ba
be
zdo
mn
a lu
b d
otk
nię
taw
yklu
czen
iem
z d
ost
ępu
do
mie
szka
ń
oso
by
be
z n
iep
ełn
osp
raw
no
ści
oso
by
z n
iep
ełn
osp
raw
no
ścia
mi
po
zost
ali u
czes
tnic
y
Oso
ba
w in
ne
j nie
korz
ystn
ej s
ytu
acji
spo
łecz
nej
Od
mo
wa
po
dan
ia in
form
acji
po
zost
ali u
czes
tnic
y
Oso
ba
w c
o n
ajm
nie
j jed
nej
nie
korz
ystn
ej s
ytu
acji
spo
łecz
nej
Działanie 8.1 (PUP) Poddziałanie 8.3.1 Poddziałanie 8.4.2
101
Losy osób, których firmy nie przetrwały na rynku
W przypadku podmiotów, które zostały rozwiązane istotnym wskaźnikiem jest czas ich
funkcjonowania na rynku. Średni czas funkcjonowania tych firm wynosi 20,6 miesięcy i jest
nieco dłuższy w przypadku firm powstałych w ramach Działania 8.1 (średnio 21,3 miesięcy)
niż w przypadku Poddziałania 8.3.1 (19 miesięcy). Zauważalne jest, że momenty szczególnie
sprzyjające kończeniu prowadzenia działalności gospodarczej to 12 miesięcy, 18 miesięcy i 24
miesiące. Pierwsze dwa okresy wynikają ze zobowiązań odbiorców wsparcia względem
obowiązku prowadzenia działalności przez określony czas. Bariera 24 miesięcy dotyczy
natomiast końca preferencyjnych składek dla przedsiębiorców, a w konsekwencji wzrostu
kosztów prowadzenia działalności.
Rysunek 56. Okres istnienia firm z dotacją, które zostały zlikwidowane (w miesiącach).
Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL 2014 według danych na dzień 18.07.2019 zweryfikowanych w oparciu o dane pozyskane z CEIDG według danych na 31.08.2019.
Uczestnicy projektów, którzy zaprzestali prowadzenia działalności gospodarczej przyznają, że
największym problemem w kontynuowania tej działalności były zbyt wysokie podatki i ZUS,
czyli koszty prowadzenia działalności gospodarczej (takie same powody, z podobną
częstością wskazywali przedsiębiorcy, którzy rozwiązali działalność powstałą dzięki dotacji z
PO KL). Częściej z tym problemem borykały się kobiety. Mając na uwadze drugi najczęściej
wskazywany powód zaprzestania działalności (zbyt niskie dochody) należy wnioskować, że
wsparci przedsiębiorcy uzyskiwali zbyt niskie przychody w stosunku do kosztów działalności
wynikających z obowiązujących w Polsce przepisów prawa. Jednocześnie co piąty uczestnik
zwracał uwagę na zbyt wysokie koszty prowadzenia działalności wynikające z codziennego
funkcjonowania firmy (np. rachunki, materiały). Na problem zbyt niskich dochodów częściej
uwagę zwracały osoby wsparte w ramach dotacji udzielanych przez powiatowe urzędy pracy.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1 3 6 8 10 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47
102
Rysunek 57. Jaki był powód zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej? – według rodzaju projektodawcy
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=209)
Osoby, które zaprzestały prowadzenia działalności gospodarczej założonej dzięki pozyskanej
dotacji można podzielić na osoby, które podjęły inną aktywność zawodową oraz pozostające
aktualnie bez zatrudnienia. W przypadku osób wspartych w ramach projektów
konkursowych mamy do czynienia także z sytuacją, w której uczestnicy przebywają obecnie
na rencie lub emeryturze i nie są aktywne zawodowo – jest to co czwarty uczestnik, który
zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej, przy czym istotne jest to, że 76% z tych
osób to osoby w wieku powyżej 50 roku życia.
Rysunek 58. Jaka jest Pana/Pani obecna sytuacja zawodowa?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=209).
1%
4%
8%
12%
18%
19%
22%
24%
33%
3%
3%
20%
12%
19%
25%
20%
17%
30%
Problemy z urzędami spowodowanenieznajomością przepisów
Przypadki losowe, które doprowadziły dodużych strat w prowadzonej działalności
Kłopoty osobiste, rodzinne
Zły stan zdrowia
Zbyt wysokie koszty działalności(rachunki/materiały)
Inny
Duża konkurencja i trudności zeznalezieniem klientów
Zbyt niskie dochody
Zbyt wysokie podatki, ZUS
pozostali projektodawcy
projekty PUP
52%
36%
46%
39%
3%
25%
projekty PUP pozostali projektodawcy
Jestem na rencie/emeryturze
pracuje
Nie pracuje
103
W grupie wspartych przez powiatowe urzędy pracy osób, które zaprzestały prowadzenia
działalności, największy odsetek (32%) kontynuuje aktywność zawodową w formie pracy
najemnej, będąc zatrudnionym na umowę o pracę. Kolejne 15% pracuje w oparciu o umowy
cywilno-prawne lub bez pisemnej umowy. W przypadku uczestników, którzy otrzymali
dotacje przyznawane przez pozostałych projektodawców, osoby, które zaprzestały
prowadzenia działalności istotnie statystycznie rzadziej pracują w oparciu o umowę o pracę
(23%) niż beneficjenci projektów realizowanych przez PUP. Jednocześnie, jak już
wspomniano mamy do czynienia z relatywnie wysokim odsetkiem osób, które zaprzestały
aktywności zawodowej przechodząc na rentę lub emeryturę. Analizując sytuację
niepracujących należy także zwrócić uwagę na relatywnie dużą grupę osób wspartych przez
powiatowe urzędy pracy, które aktualnie prowadzą dom lub opiekują się osobą zależną
(dzieckiem lub innym domownikiem) – takie osoby stanowią 18% w grupie osób, które
zaprzestały prowadzenia działalności.
Rysunek 59. Jaka jest Pana/Pani obecna sytuacja zawodowa?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=209).
8%
1%
18%
24%
3%
32%
6%
2% 2%5%
7%
1%4%
23% 25% 23%
10%
0%
6%
0%
jest
em z
arej
estr
ow
any/
a w
urz
ęd
zie
pra
cy ucz
ę si
ę
pro
wad
zę d
om
/op
ieku
ję s
ięd
zie
ckie
m lu
b in
nym
do
mo
wn
ikie
m
Inn
y p
ow
ód
Jest
em n
a re
nci
e/e
mer
ytu
rze
na
um
ow
ę o
pra
cę
na
um
ow
ę zl
ecen
ie
na
um
ow
ę u
stn
ą
na
um
ow
ę o
dzi
eło
be
z u
mo
wy
Nie pracuję Pracuję
projekty PUP pozostali projektodawcy
104
Efekt zatrudnieniowy Podstawowym efektem podjętych działań, jaki widzą badani respondenci z PUP, jest
faktyczne założenie i prowadzenie działalności, a co za tym idzie, efektywność
zatrudnieniowa. Długofalowe oddziaływanie polega na rozwoju przedsiębiorczości na terenie
danego powiatu/miejscowości. Respondenci wskazują, że większość firm utrzymuje się co
najmniej 12 miesięcy lub dłużej na rynku:
Globalnie, jeśli chodzi o efekty realizacji projektów w zakresie dotacji, mamy bardzo dobre efekty, bo niemal
dziewięćdziesiąt dziewięć procent przyznanych dotacji, nie tyle że utrzymuje się przez dwanaście miesięcy, co
utrzymuje się ponad te dwanaście miesięcy (beneficjent działania 8.1)
Jak wskazuje jeden z respondentów, nawet jeżeli nowo założona firma nie utrzyma się na
rynku, to osoba, która ją zakładała, ma już większe szanse na rynku pracy:
Ponad 80% mamy tej efektywności, więc praktycznie większość osób która uczestniczy u nas w projekcie,
znajduje to zatrudnienie – czyli spadło bezrobocie u nas, ale też jeżeli ktoś potem wraca do rejestru, to
wiadomo, że on już ma nowe umiejętności i kwalifikacje, tak że te efekty są dość duże (beneficjent działania 8.1)
Zarówno pracownicy PUP, jak i operatorzy oceniają dotacje jako bardzo skuteczne
rozwiązanie, często jako bardziej skuteczne niż inne instrumenty i usługi. Podkreślają jego
zalety aktywizacyjne, wskazując, że bardzo mała część osób, które otrzymały to wsparcie,
wraca do rejestru. Ponadto (na co wskazują operatorzy kierujący swoje wsparcie do osób
biernych zawodowo) wiele osób dzięki tego typu projektom wychodzi z szarej strefy.
Wartością dodaną jest zatrudnianie przez założone firmy kolejnych osób.
Moim subiektywnym zdaniem, [dotacje są działaniem] najskuteczniejszym, ponieważ bardzo niewielka jest ilość
osób, które nie utrzymują tej działalności i w 90% też utrzymują ją po tym okresie wymaganym, tak mi się
wydaje. Nie robiliśmy żadnych statystyk, ale na podstawie tych osób, które do nas wracają do rejestru, to są
nieliczne przypadki (beneficjent działania 8.1)
Tak, takie osoby tworzą nowe miejsca pracy dla kolejnych bezrobotnych. Są efektywne (beneficjent działania
8.1)
Dotacje przyznawane na założenie działalności gospodarczej przyznawane w ramach 8 osi
priorytetowej RPO WM 2014-2020 stanowiły narzędzie służące aktywizacji zawodowej
odbiorców tegoż wsparcia. Z tego względu istotne jest zweryfikowanie, na ile otrzymanie
dotacji, założenie własnej firmy przełożyły się na aktywność zawodową uczestników
projektów nawet jeśli firma powstała dzięki dotacji nie przetrwała na rynku. Badanie
ilościowe wśród odbiorców wsparcia pozwala na zweryfikowanie aktualnej (na moment
realizacji badania) sytuacji zawodowej uczestników projektów realizowanych w ramach RPO
WM. Deklaracje pozyskane od odbiorców wsparcia wskazują na wyższą skuteczność w
aktywizacji zawodowej działań podejmowanych przez projektodawców z poddziałań 8.3.1
oraz 8.4.2, gdzie cel został osiągnięty w przypadku 92% badanych – tylko 8% aktualnie nie
pracuje w żadnej formie lub przebywa na emeryturze lub rencie nie podejmując żadnej
aktywności zawodowej. W przypadku Działania 8.1 mamy do czynienia z większym
odsetkiem uczestników, którzy mimo niepowodzenia w prowadzeniu własnej firmy podjęli
105
zatrudnienie w jakiejkolwiek formie (12%). Jednocześnie jednak 17% ogółu uczestników
objętych wsparciem w ramach Działania 8.1 aktualnie nie pracuje.
Rysunek 60. Efekt zatrudnieniowy dotacji przyznanych w ramach RPO WM w zależności od typu projektodawcy
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006)
Efektywność zatrudnieniowa osiągnięta w ramach realizowanego wsparcia różni się
w zależności od cech odbiorców wsparcia. Podobnie jak w przypadku pozostałych
wskaźników służących do opisu efektywności wsparcia zauważalne jest, że w przypadku
mężczyzn mamy do czynienia z mniejszym odsetkiem osób, które aktualnie, pomimo działań
na rzecz aktywizacji zawodowej, pozostają bez zatrudnienia. Należy przy tym zaznaczyć, że
różnice te nie są znaczące. Zauważyć można także, że w poszczególnych wyodrębnionych
grupach wiekowych w przypadku zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej
powstałej dzięki dotacji podobny odsetek podjął zatrudnienie w innej formie. W przypadku
grupy 50 lat i więcej bez pracy pozostaje aktualnie 18% osób objętych wsparciem, przy czym
7,5% to osoby na emeryturze lub rencie. Odsetek osób przebywających na emeryturze lub
rencie zawyża również udział osób niepracujących w grupie osób niepełnosprawnych – tam z
tego rodzaju świadczeń bez podejmowania aktywności zawodowej korzysta niemal 12%
uczestników projektów z niepełnosprawnościami.
17%
12%
71%
Projekty PUP
8%
5%
87%
Pozostali projektodawcy
Nie pracuje
pracuje, mimo likwidacji firmy
firma nadal istnieje
106
Rysunek 61. Efekt zatrudnieniowy dotacji przyznanych w ramach RPO WM w zależności od wybranych cech uczestników
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006)
8% 12%18% 14% 11% 12%
23%9%8%
8% 10%7% 9%
6%
82% 80%74% 75%
83% 80%71%
25-34 lata 35-49 lat 50 i więcejlat
kobieta mężczyzna Nie Tak
Wiek Płeć Niepełnosprawność
firma nadal istnieje
pracuje, mimolikwidacji firmy
Nie pracuje
107
Ocena programu
Kondycja firm powstałych dzięki dotacji oraz z grupy kontrolnej Przedsiębiorcy, którzy otrzymali wsparcie w postaci dotacji na założenie działalności
gospodarczej w większości przypadków wskazywali, że sięgając po tego rodzaju wsparcie
kierowali się koniecznością zapewnienia środków utrzymania (około 70% beneficjentów
dotacji) lub chęcią poprawy swojej sytuacji materialnej (80% badanych beneficjentów
dotacji). Istotne jest zatem przyjrzenie się kondycji finansowej przedsiębiorstw powstałych
dzięki ingerencji w ramach RPO WM oraz porównanie sytuacji tych firm z podmiotami
podobnymi, które powstały bez otrzymania bezzwrotnych środków na ten cel z
zewnętrznego źródła. W pierwszym roku rozliczeniowym funkcjonowania firmy większość
firm wypracowała zysk. Porównując sytuację przedsiębiorstw w zależności od typu
projektodawcy zauważyć można, że nieco częściej dodatni bilans udało się uzyskać firmom
wspartym przez powiatowe urzędy pracy niż firmom powstałym w ramach projektów
konkursowych. W grupie kontrolnej sytuacja porównywalna jest do firm powstałych w
ramach projektów PUP. Oznacza to, że w pierwszym roku działalności firmy powstałe w
ramach projektów konkursowych radziły sobie nieco gorzej niż pozostałe firmy o podobnym
profilu – w 29% przypadków firmom w tym okresie nie udało się wypracować zysku.
Rysunek 62. Czy w pierwszym roku rozliczeniowym firma wypracowała zysk?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006) oraz w grupie kontrolnej (N=1007).
Biorąc pod uwagę ostatni okres rozliczeniowy, również zauważyć można, że w lepszej
kondycji finansowej są firmy założone dzięki dotacjom przyznawanym przez powiatowe
urzędy pracy. W tej grupie zysk wypracowało 72% ogółu powstałych firm, a brak
wypracowanego zysku w ostatnim roku rozliczeniowym dotyczy tylko co dziesiątej firmy. W
przypadku pozostałych projektodawców należy zauważyć, że w ostatnim roku
rozliczeniowym tylko nieco więcej niż co druga firma wypracowała zysk. Mimo, że wynik ten
wynika poniekąd z nieco większego udziału firm „młodych”, w których brakuje jeszcze
możliwości oceny wyniku finansowego (to jest firmy powstałe w ciągu ostatniego roku, które
22%29%
20%
67% 55%62%
7%
4% 7%
4%12% 11%
projekty PUP pozostali projektodawcy Grupa kontrolna
Nie dotyczy
Trudno powiedzieć
Tak
Nie
108
nie zamknęły jeszcze roku rozliczeniowego oznaczone na wykresie jako „nie dotyczy”), to
niepokojące jest zdiagnozowany odsetek firm, których przedstawiciele deklarują, że w
ostatnim zamkniętym roku nie udało się wypracować zysku – jest to prawie co czwarta
działalność gospodarcza założona dzięki dotacji przyznanej przez operatorów wyłonionych
w trybie konkursowym.
Rysunek 63. Czy w ostatnim zamkniętym roku rozliczeniowym firma wypracowała zysk? – według projektodawcy (lewy) oraz roku powstania firmy (prawy)
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
Pozytywnym zjawiskiem zdiagnozowanym w ramach niniejszego badania jest fakt, że im
dłużej firma działa na rynku, tym większe jest prawdopodobieństwo wypracowania zysku
za rok rozliczeniowy. Badanie wykazało, że firmy powstałe w roku 2015 w zdecydowanej
większości przypadków (91%) w ostatnim roku rozliczeniowym wypracowały zysk. Warto
przy tym zauważyć, że w roku 2015 firmy powstałe dzięki dotacjom obsługiwane były
wyłącznie przez powiatowe urzędy pracy. W grupie kontrolnej natomiast w firmach o
podobnym profilu i założonych w tym samym roku w ostatnim roku rozliczeniowym zysk
wypracowało o 13 pp. mniej firm niż tych wspartych poprzez dotacje. W przypadku
młodszych firm, to jest powstałych w latach 2016-2018, różnica pomiędzy odsetkiem firm,
którym w ostatnim roku rozliczeniowym udało się wypracować zysk jest relatywnie niewielka
jeśli porównać sytuację firm wspartych dzięki dotacjom i tym powstałym bez ingerencji z
wykorzystaniem środków publicznych.
11%
23%
72%53%
4%
4%
13%19%
projekty PUP pozostaliprojektodawcy
Nie dotyczy
Trudnopowiedzieć
Tak
Nie
91% 90%85%
48%
75% 77%
43%
2015 2016 2017 2018
odpowiedzi "tak"
Projekty PUP
pozostaliprojektodawcy
109
Rysunek 64. Czy w ostatnim zamkniętym roku rozliczeniowym firma wypracowała zysk? – według roku założenia DG
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006) oraz w grupie kontrolnej (N=1007).
Ocena kondycji działalności powstałych dzięki wsparciu z RPO WM 2014-2020 opiera się
także na porównaniu sytuacji w pierwszym oraz ostatnim roku rozliczeniowym.
Uwzględniając ten wskaźnik również zauważalne jest, że firmy powstałe dzięki dotacjom
przyznawanym przez operatorów wyłonionych w konkursach radzą sobie nieco słabiej na
rynku niż firmy wsparte przez powiatowe urzędy pracy lub powstałe bez interwencji
publicznej. Co trzecia firma wsparta w ramach projektów konkursowych deklaruje, że w
ostatnim roku radziła sobie gorzej niż w pierwszym roku działalności firmy. Należy tutaj
mieć na uwadze, że firmy wspierane w ramach tych projektów w pierwszym roku
działalności mogły korzystać ze wsparcia pomostowego – doradztwa, konsultacji w zakresie
funkcjonowania firmy, co mogło się przekładać na lepsze efekty w początkowej fazie
funkcjonowania (choć i tak firmy te rzadziej niż pozostałe firmy wypracowywały zysk w
pierwszym roku działalności). W przypadku firm powstałych dzięki dotacjom
dystrybuowanym przez powiatowe urzędy pracy sytuacja wygląda podobnie do sytuacji firm
powstałych bez środków publicznych, co oznacza, że odpowiada rynkowym trendom.
6%16%
9% 12% 13% 11%
25%
13%
91%78%
88% 83% 80%79%
45%
43%
3% 6% 4% 5% 7% 11%
4%
3%
26%
42%
DG zdotacją
DG - grupakontrolna
DG zdotacją
DG - grupakontrolna
DG zdotacją
DG - grupakontrolna
DG zdotacją
DG - grupakontrolna
2015 2016 2017 2018
Nie dotyczy
Trudno powiedzieć
Tak
Nie
110
Rysunek 65. Czy zysk wypracowany w ostatnim roku rozliczeniowym był większy, od tego, który firma osiągnęła w pierwszym roku rozliczeniowym?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006) oraz w grupie kontrolnej (N=1007).
Badanie pozwoliło także na diagnozę nastrojów co do aktualnego funkcjonowania firm.
Zdecydowana większość deklaruje, że spodziewa się osiągnąć zysk w obecnym roku
rozliczeniowym, co więcej w przypadku oceny aktualnej sytuacji oraz sytuacji przyszłej (do
końca roku rozliczeniowego) mamy do czynienia ze zrównaniem się ocen własnych
działalności dokonywanych przez odbiorców dotacji przyznawanych przez powiatowe urzędy
pracy oraz operatorów wyłonionych w konkursach, jak również przedsiębiorców z grupy
kontrolnej. W przypadku beneficjentów dotacji zysków nie spodziewa się osiągnąć jedynie
3% przedsiębiorców, w grupie kontrolnej jest to grupa niespełna 8%. Ponadto, o ile w
przypadku firm powstałych dzięki dotacjom różnica ze względu na płeć nie jest istotna
statystycznie, o tyle w przypadku grupy kontrolnej widoczna jest nieco gorsza sytuacja kobiet
prowadzących działalność gospodarczą – w tej grupie 12% zakłada, że w tym roku nie
wypracuje zysku w swojej firmie.
Rysunek 66. Czy w obecnym roku rozliczeniowym spodziewa się Pan/Pani osiągnąć zysk?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006) oraz w grupie kontrolnej (N=1007).
20%
34%22%
69%54%
59%
11% 12%19%
projekty PUP pozostali projektodawcy grupa kontrolna
Odmowa odpowiedzi
Tak
Nie
5% 2% 4% 3%12% 6%
88% 90% 90% 94% 78% 84%
7% 8% 6% 3% 10% 10%
kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna
projekty PUP pozostali projektodawcy grupa kontrolna
Trudno powiedzieć
Tak
Nie
111
W przypadku deklaracji uczestników projektów, którzy pozyskali dotacje na założenie
działalności gospodarczej odnośnie aktualnej sytuacji finansowej firmy nie dostrzeżono
istotnych statystycznie różnic ze względu na cechy demograficzne przedsiębiorców.
Widoczne są natomiast różnice w zależności od tego, w jakim powiecie mieszkają osoby
prowadzące działalność gospodarczą. Najmniej optymistyczne prognozy dotyczą
przedsiębiorców z powiatu brzeskiego (67% przedsiębiorców zakłada wypracowanie zysku w
obecnym roku rozliczeniowym, tj. o 24 pp. poniżej wartości wskaźnika właściwej dla całej
populacji) oraz powiatu dąbrowskiego (82%, to jest o 9 pp. mniej). Istotnie częściej, w
porównaniu do ogółu przedsiębiorców wspartych poprzez dotacje, pozytywnych ocen
obecnej sytuacji firmy dokonywały osoby z powiatu miechowskiego.
Rysunek 67. Czy w obecnym roku rozliczeniowym spodziewa się Pan/Pani osiągnąć zysk? - % odpowiedzi „tak” według powiatów
.
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
Ocena aktualnej sytuacji przedsiębiorstwa co do zasady nie różni się w zależności od okresu
funkcjonowania firmy na rynku. Największa dysproporcja pomiędzy firmami powstałymi
dzięki dotacjom a tym, które powstały bez udziału środków publicznych dotyczy firm, które
na rynku działają od 2015 roku. W tym przypadku firmy powstałe dzięki dotacjom znacznie
częściej pozytywnie oceniają swoją aktualną sytuację – 94% spodziewa się wypracowania
zysku w obecnym roku rozliczeniowym, to jest o 13 pp. więcej niż w przypadku firm z grupy
kontrolnej. Na uwagę zasługuje także sytuacja firm najmłodszych, to jest powstałych
w bieżącym roku. Zauważyć można, że przedstawiciele tych firm szanse na wypracowanie
zysku w obecnym roku deklarują z podobną częstością co firmy, które funkcjonują na rynku
powyżej 94%
94% - 88%
88% - 82%
82% - 76%
poniżej 70%
olkuski miechowski
chrzanowski
krakowski
Kraków
proszowicki dąbrowski
Tarnów
brzeski
bocheński
wielicki
tarnowski
gorlicki Nowy Sącz
nowosądecki
limanowski
myślenicki
wadowicki
oświęcimski
suski
nowotarski
tatrzański
112
dłużej. W tej grupie różnica pomiędzy firmami powstałymi z wykorzystaniem dotacji oraz
z grupy kontrolnej jest relatywnie niewielka.
Rysunek 68. Czy w obecnym roku rozliczeniowym spodziewa się Pan/Pani osiągnąć zysk? - % odpowiedzi „tak” według roku założenia firmy.
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006) oraz w grupie kontrolnej (N=1007).
Prowadzenie firmy, zgodnie z założeniami i motywacjami beneficjentów dotacji ma stanowić
źródło dochodów niezbędnych do zapewnienia środków utrzymania oraz poprawy sytuacji
materialnej swojej lub gospodarstwa domowego. Dla niemal 90% odbiorców dotacji
przyznawanych w ramach RPO WM 2014-2020 powstała dzięki wsparciu firma stanowi
jedyne źródło utrzymania. Nieco częściej takie deklaracje składają osoby wsparte w ramach
projektów realizowanych przez powiatowe urzędy pracy (94%, to jest o 8 pp. więcej niż
przypadku uczestników pozostałych projektów). Podobne tendencje zostały zdiagnozowane
w przypadku odbiorców dotacji wspartych w ramach projektów realizowanych w
poprzedniej perspektywie finansowej, gdzie w przypadku uczestników projektów PUP 96%
deklarowała, że prowadzenie firmy jest jedyną formą zarobkowania, natomiast w przypadku
pozostałych projektodawców takie deklaracje czyniło 78% badanych.
Istotną różnicą pomiędzy beneficjentami dotacji obsługiwanymi przez różny rodzaj
projektodawcy jest to, że w przypadku uczestników projektów konkursowych mamy nieco
wyższy udział osób, dla których założona działalność jest jedynie dodatkowym źródłem
zarobków. Jednocześnie jednak należy zastrzec, że w grupie kontrolnej zdiagnozowano taki
sam odsetek deklaracji tego rodzaju, co wskazuje, że mamy do czynienia z naturalnym
zjawiskiem rynkowym. Firmy powstałe bez dotacji, które wykazują podobieństwo do firm
powstałym dzięki wsparciu różnią się tym, że co piąty przedsiębiorca deklaruje, że choć firma
ta stanowi główne źródło dochodu, to nie jest to jedyne źródło zarobkowania.
94%
84%91% 94%
82%81% 82% 82% 83%78%
2015 2016 2017 2018 2019
DG z dotacją
DG - grupa kontrolna
113
Rysunek 69. Czy prowadzenie firmy jest Pana/Pani jedynym źródłem dochodów?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006) oraz w grupie kontrolnej (N=1007).
Biorąc pod uwagę cechy społeczno-demograficzne uczestników projektów, w ramach
których powstały firmy, zauważyć można, że w grupie osób w wieku 50 lat i więcej częściej
niż w przypadku ogółu uczestników (16%, to jest o 9 pp. więcej) firma stanowi jedynie
dodatkowe źródło dochodów. Widoczna jest także różnica pomiędzy firmami założonymi
przez kobiety i mężczyzn. Ci drudzy częściej deklarują, że firma jest jedynym źródłem
utrzymania (93%, to jest o 8 pp. więcej niż w przypadku kobiet).
Rysunek 70. Czy prowadzenie firmy jest Pana/Pani jedynym źródłem dochodów? – według wieku i płci uczestników
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
Analiza źródeł dodatkowego dochodu wyjaśnia, dlaczego w grupie osób w wieku 50 lat i
więcej mamy do czynienia z większym udziałem osób, dla których działalność założona dzięki
dotacji stanowi tylko dodatkowe źródło zarobków – najczęściej wskazywanym źródłem
dochodu w grupie osób wspartych w ramach projektów konkursowych jest renta, emerytura
lub inne świadczenia społeczne (zdecydowanie najczęściej ten wariant wskazywały osoby z
omawianej grupy wiekowej). Wśród osób, które deklarowały posiadanie dodatkowych źródeł
94%86%
71%
4%9%
9%
3%4%
20%
projekty PUP pozostali projektodawcy grupa kontrolna
Nie, ale jest głównym źródłemutrzymania
Nie, to tylko dodatkowe źródłozarobków
Tak
92% 92%79%
93%85%
4% 5%
16%
5%10%
4% 3% 5% 2% 5%
25-34 lat 35-49 lat 50 i więcej lat mężczyzna kobieta
wiek płeć
Nie, ale jest głównymźródłem utrzymania
Nie, to tylkododatkowe źródłozarobków
Tak
114
dochodu, innych niż założona dzięki dotacji firma, drugim z kolei najczęściej wskazywanych
źródeł były dochody męża lub żony beneficjenta dotacji, które zapewniają mu środki
utrzymania. Co piąty przedsiębiorca, który deklaruje, że firma nie jest jego jedynym źródłem
utrzymania deklaruje, że jest jednocześnie zatrudniony w oparciu o umowę o pracę (na czas
nieokreślony lub na czas określony lub na zastępstwo). Łącznie, niezależnie od rodzaju
umowy pracuje co trzecia osoba deklarująca posiadanie dodatkowych źródeł utrzymania.
Rysunek 71. Jaki charakter mają inne źródła dochodów?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
Osoby zakładające nową działalność gospodarczą niemal zawsze podejmowały się
samodzielnej pracy – 96% w momencie rozpoczynania działalności gospodarczej nie
zatrudniało żadnych pracowników. Tylko 15% badanych uczestników projektów
obejmujących wsparcie w postaci dotacji deklaruje jakiekolwiek zmiany zatrudnieniowe w
powstałej dzięki dotacji firmie.
0%
5%
5%
5%
9%
9%
14%
9%
14%
27%
5%
2%
2%
3%
3%
7%
7%
7%
10%
10%
8%
42%
Odmowa odpowiedzi
Inna działalność
zawieram umowy o dzieło
pracuję dorywczo na umowach ustnych/bez umowy
pracuję na zlecenie
pomagam w prowadzeniu innej firmy rodzinnej
dochody z innych źródeł niż praca
jestem zatrudniony na umowę o pracę na czasokreślony/na zastępstwo
jestem zatrudniony na umowęo pracę na czas nieokreślony
Dochody małżonka
renta, emerytura, świadczenia społeczne
pozostali projektodawcy projekty PUP
115
Rysunek 72. Czy od momentu rozpoczęcia działalności gospodarczej liczba osób zatrudnionych uległa zmianie?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
W momencie przeprowadzania badania, niezależnie od czasu istnienia firmy, czy typu
operatora beneficjenci dotacji w zdecydowanej większości (87%) prowadzą jednoosobowe
działalności gospodarcze. W 13% przedsiębiorstw zatrudniono jest przynajmniej jedna
osoba. W przypadku 61% firm zatrudniających pracowników zatrudniona jest tylko jedna
osoba. Co do zasady firmy tworzone dzięki dotacjom nie rozwijają się do małych lub średnich
przedsiębiorstw w pierwszych latach swojej działalności.
Rysunek 73. Ilu pracowników jest aktualnie zatrudnionych w firmie?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
Większość przedsiębiorców nie planuje także zmian zatrudnieniowych w swojej firmie w
ciągu kolejnego roku. Utrzymanie aktualnego stanu zatrudnienia (w tym braku zatrudniania
pracowników) deklaruje 63% uczestników projektów (odsetek takich osób jest taki sam
15,5% 14,5% 14,9%
84,5% 85,5% 85,1%
projekty PUP pozostali projektodawcy Ogółem
Nie
Tak
pracuję samodzielnie87%
zatrudniam pracowników13%
57%64% 61%
27%16% 21%
9%0%
0%
9%
9%9%
0%7% 4%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
projekty PUP pozostaliprojektodawcy
Ogółem
1 2 3 4 5 lub więcej
116
niezależnie od typu operatora), którzy utrzymali dotacje na założenie działalności
gospodarczej oraz 67% przedsiębiorców, którzy założyli podobne firmy, ale nie korzystali
przy tym z dotacji na ten cel. Zarówno w grupie uczestników projektów PUP jak i projektów
konkursowych zauważyć można, że znacząco częściej zmian zatrudnieniowych nie
przewidują kobiety prowadzące własną działalność gospodarczą. Zwiększenie liczby
zatrudnionych osób w firmie deklaruje niemal co czwarty beneficjent dotacji oraz co piąty
przedsiębiorca z grupy kontrolnej. Oznacza to, że firmy założone dzięki dotacji rozwijają się
nieco szybciej, choć różnica w tym zakresie jest relatywnie niewielka. Wartym zauważenia
jest także fakt, że żaden z przedsiębiorców wspartych w ramach RPO WM poprzez dotację na
założenie swojej działalności nie planuje w najbliższych 12 miesiącach redukcji zatrudnienia.
Należy przy tym pamiętać, że odsetek osób zatrudniających pracowników jest relatywnie
niewielki. W grupie kontrolnej natomiast redukcję etatów planuje tylko 1% badanych, ale
należy zauważyć, że w tej grupie aktualnie co najmniej jednego pracownika zatrudnia niemal
18% przedsiębiorców.
Rysunek 74. Czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy planuje Pan/Pani zmianę liczby zatrudnionych?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006) oraz w grupie kontrolnej (N=1007).
70,5%
58,0%
70,9%
55,9%
76,0%
63,4%
20,5%
26,5%
16,0%
30,6%
11,6%
21,6%
0,0%
0,0%0,0% 0,0%
2,7%0,5%
9,0%15,5% 13,1% 13,5%
9,7%14,4%
kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna
projekty PUP pozostali projektodawcy grupa kontrolna
Trudno powiedzieć
Tak, liczbapracownikówzmniejszy się
Tak, liczbapracowników zwiększysię
Nie, zatrudnienieprawdopodobnie nieulegnie zmianie
117
Ocena własnej działalności gospodarczej Prawie 92% beneficjentów dotacji oraz 85% przedsiębiorców z grupy kontrolnej nie żałuje
decyzji o założeniu własnej firmy i gdyby mieli jeszcze raz podjąć decyzję w tym zakresie,
byłaby ona taka sama. W przypadku grup uczestników wspieranych przez różny rodzaj
projektodawcy nie istnieje istotna statystycznie różnica. Gotowość do podjęcia takiej samej
decyzji odnośnie prowadzenia działalności gospodarczej z podobną częstością deklarowały
kobiety jak i mężczyźni objęci wsparciem. Nie dostrzegane są także istotne różnice
z uwzględnieniem kryterium wykształcenia uczestników. Zauważalne jest natomiast, że nieco
rzadziej niż pozostałe grupy gotowość do ponownego założenia tej samej firmy deklarują
osoby w wieku 50 lat i więcej.
Rysunek 75. Gdyby mógł/a Pan/i jeszcze raz podjąć decyzję - czy założyłby/założyłaby Pan/Pani firmę?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006) oraz w grupie kontrolnej (N=1007).
Zauważalna jest także tendencja, zgodnie z którą im więcej czasu upłynęło od założenia
działalności gospodarczej tym mniejszy odsetek deklaruje, że gdyby stanęło ponownie przed
decyzją, to również założyłoby tę firmę. Największy optymizm wykazują przedsiębiorcy,
którzy swoje firmy założyli w obecnym roku. Im większe doświadczenie w prowadzeniu
działalności, tym mniejsza skłonność do podjęcia takiej decyzji raz jeszcze.
Rysunek 76. Gdyby mógł/a Pan/i jeszcze raz podjąć decyzję - czy założyłby/założyłaby Pan/Pani firmę? – odpowiedzi „tak” według roku założenia działalności
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
92% 85%
3%6%
5% 9%
uczestnicy projektów grupa kontrolna
Nie
TrudnopowiedziećTak
81%87% 90%
96% 100%89%
79% 82%89%
94%
2015 2016 2017 2018 2019
uczestnicy projektów grupa kontrolna
118
Zdecydowana większość beneficjentów dotacji (90%) przyznaje, że gdyby mieli podjąć
jeszcze raz decyzję o założeniu działalności gospodarczej, to byłaby to firma o tym samym
profilu co ta założona dzięki dotacji. Przy takim samym profilu działalności pozostałoby także
88% przedsiębiorców, którzy założyli swoje firmy bez skorzystania z dotacji. Oznacza, to że
obszar, w którym ma funkcjonować firma definiowany jest w sposób rozważny, a decydenci
nie żałują swojej decyzji w tym zakresie. Warto przy tym odnieść się do doświadczenia
zawodowego, które zostało zdiagnozowane w ramach badania – zdecydowana większość
osób, które zdecydowały się na założenie własnej działalności gospodarczej jako ostatnie
miejsce zatrudnienia wskazywała stanowiska związane z profilem działalności własnej firmy.
Rysunek 77. Czy byłaby to firma o tym samym profilu?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006) oraz w grupie kontrolnej (N=1007).
Dotacje na zakładanie działalności gospodarczej przyznawane w ramach projektów
realizowanych z RPO WM 2014-2020 przyczyniają się do osiągniecia sukcesu zawodowego
odbiorców dotacji. Według 93% osób objętych wsparciem tego rodzaju, firma założona
dzięki dotacji stanowi ich osobisty sukces. Nieco częściej takiego zdania są kobiety wsparte w
ramach projektów konkursowych, gdzie niemal wszystkie (96%) uznają swoją firmę jako
sukces. Zauważyć można także, że beneficjenci dotacji częściej postrzegają swoją działalność
w kategoriach osobistego sukcesu niż przedsiębiorcy, którzy swoje firmy założyli bez udziału
środków publicznych – zdiagnozowana różnica w tym zakresie wynosi 12 pp.
Rysunek 78. Czy prowadzenie firmy uważa Pan/Pani za osobisty sukces?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=790) oraz w grupie kontrolnej (N=1007). Pytanie kierowane wyłącznie do osób, które nadal prowadzą założoną działalność gospodarczą.
87% 90% 93% 91% 88% 87%
3% 3% 3% 3% 6% 6%10% 7% 4% 6% 5% 7%
kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna
projekty PUP pozostali projektodawcy grupa kontrolna
Nie
Trudnopowiedzieć
Tak
5% 8% 4% 10% 16% 12%
95% 92% 96% 90% 77% 82%
kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna
projekty PUP pozostali projektodawcy grupa kontrolna
Trudno powiedzieć
Tak
Nie
119
Ocena jakości wsparcia Zdecydowana większość osób objętych wsparciem w zakładaniu własnej działalności
gospodarczej pozytywnie ocenia przydatność zaoferowanego wsparcia. Średnia ocen
dokonywanych na skali od 1 do 10 dla ogółu uczestników projektów obejmujących
przyznawanie dotacji wynosi 7,0 a różnica pomiędzy uczestnikami wspartymi przez
powiatowe urzędy pracy oraz pozostałych projektodawców jest niewielka, choć zauważalna
jest istotnie statystycznie różnice w odsetku osób udzielających ocen skrajnie pozytywnych
(10 – bardzo przydatne). Warto zauważyć, że średnia ocena przydatności wsparcia jest taka
sama niezależnie od tego, czy beneficjent dotacji wciąż prowadzi swoją działalność. Co do
zasady nie różni się także znacząco w zależności od cech społeczno-demograficznych
badanych, choć osoby z wykształceniem wyższym nieznacznie słabiej oceniają przydatność
wsparcia (6,7), a osoby w wieku 50 lat i więcej nieco bardziej pozytywnie (7,2).
Rysunek 79. Proszę na skali od 1 do 10 zaznaczyć przydatność wsparcia.
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
Największe różnice w ocenie przydatności wsparcia widoczne są pomiędzy mieszkańcami
poszczególnych powiatów województwa małopolskiego. Najmniejszą przydatność wsparcia
dostrzegają mieszkańcy powiatu proszowickiego oraz olkuskiego (średnia ocen 6,2).
Najbardziej przydatność wsparcia dostrzegają natomiast mieszkańcy powiatu miechowskiego
(średnia 7,9).
7%
5%
6%
8%
10%
9%
22%
18%
20%
10%
14%
12%
33%
41%
37%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
projekty PUP
pozostaliprojektodawcy
Ogółem
1 - w ogóle nie przydatne 2 3 4 5 6 7 8 9 10 - bardzo przydatne
7,0
7,2
6,8
Średnia
120
Rysunek 80. Proszę na skali od 1 do 10 zaznaczyć przydatność wsparcia – według powiatów
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
Większość uczestników projektów pozytywnie ocenia wsparcie szkoleniowo-doradcze,
którego zadaniem było przygotowanie do założenia firmy. W ramach projektów
realizowanych przez powiatowe urzędy pracy 80% ocenia takie działania zdecydowanie
dobrze lub dobrze, z kolei w przypadku pozostałych projektodawców odsetek takich ocen
wynosi 93%.
Rysunek 81. Jak ocenia Pan/i oferowane w projekcie wsparcie szkoleniowo-doradcze przygotowujące do założenia firmy?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
Osoby rozczarowane wsparciem szkoleniowo-doradczym, które miało pełnić rolę
uzupełniającą zasadniczą formę wsparcia w postaci dotacji na zakładanie działalności
6,2
6,2
6,5
6,6
6,6
6,8
6,9
6,9
6,9
7,0
7,0
7,0
7,1
7,1
7,1
7,2
7,2
7,3
7,3
7,5
7,7
7,9
0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0
proszowicki
olkuski
suski
bocheński
Kraków
wadowicki
gorlicki
brzeski
tatrzański
wielicki
myślenicki
chrzanowski
oświęcimski
dąbrowski
Tarnów
krakowski
Nowy Sącz
tarnowski
nowosądecki
limanowski
nowotarski
miechowski
30%
53%
50%
40%3%
2%1%
1%15%
4%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
projekty PUP pozostali projektodawcy
Trudno powiedzieć
Zdecydowanie źle
Źle
Dobrze
Zdecydowanie dobrze
121
gospodarczej zwracały uwagę na problemy dotyczące zakresu i czasu trwania działań
szkoleniowo-doradczych. Należy mieć przy tym na uwadze, że negatywne oceny w tym
zakresie miały charakter marginalny (złych oraz zdecydowanie złych ocen wsparcia dokonało
3,5% uczestników projektów – w przypadku projektów PUP 4%, w przypadku pozostałych
projektodawców 3%).
Tabela 10. Przyczyny negatywnej oceny wsparcia szkoleniowo-doradczego przygotowującego do założenia firmy
projekty PUP pozostali projektodawcy
• Krótki czas trwania, przekładający się na niezbyt dokładne omówienie istotnych zagadnień
• Zbyt duży poziom ogólności zagadnień
• Niski poziom merytoryczny wsparcia, w tym brak aktualnej wiedzy prowadzących.
• Niewielka użyteczność ze względu na słabą jakość merytoryczną wsparcia.
• Niski poziom merytoryczny wsparcia, przekazywanie sprzecznych informacji,
• Zbyt dużo teorii, brak prezentacji praktycznego wykorzystania wiedzy
• Niewielka użyteczność ze względu na słabą jakość merytoryczną wsparcia.
Uczestnicy projektów mają podzielone zdanie co do tego, czy wsparcie szkoleniowo-
doradcze powinno być nieodłącznym elementem udziału w projekcie obejmującym
przyznanie dotacji na założenie działalności gospodarczej. Pomysł ten ma zasadniczo tyle
samo zwolenników co przeciwników. Co ciekawe, w przypadku projektów konkursowych
nieco częściej zgłaszano postulat obowiązkowości takiego rodzaju wsparcia. W grupie osób,
które takie wsparcie oceniły bardzo dobrze, za wprowadzeniem go jego elementu
obowiązkowego opowiada się 61% badanych. Z kolei w grupie osób, które mają negatywne
doświadczenia z taką formą wsparcia, tylko 23% uważa, że powinno obejmować ono
wszystkich uczestników.
Rysunek 82. Czy wsparcie szkoleniowo doradcze powinno być obowiązkowe czy tylko dla chętnych?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006) oraz w grupie kontrolnej (N=1007).
52%58%
46%
48%42%
54%
Ogółem projekty PUP pozostali projektodawcy
Obowiązkowe
Dla chętnych
122
Wsparcie pomostowe udzielane było w ramach poddziałań 8.3.1 oraz 8.4.2 w formie
niefinansowej. W przypadku poddziałania 8.3.1 korzystało z niego, według deklaracji
respondentów, od 80 do 100% uczestników, a w przypadku poddziałania 8.4.2 wszyscy
badani beneficjenci wskazali, że ze wsparcia pomostowego skorzystało 100% uczestników.
U badanych beneficjentów nie występowały dodatkowe kryteria – każdy zainteresowany
mógł skorzystać ze wsparcia pomostowego. Wsparcie udzielane było w formie szkoleń i
doradztwa w poddziałaniu 8.3.1 oraz indywidualnego doradztwa/konsultacji w poddziałaniu
8.4.2.
Do tematów, których dotyczyło najczęściej to wsparcie, należały:
• Księgowość (najczęściej: podatki, ewidencja zdarzeń gospodarczych, umowy);
• Prowadzenie marketingu, reklama i promocja, w tym social media;
• Pozyskiwanie środków na prowadzenie działalności (np. fundusze pożyczkowe);
• Kwestie prawne;
• Pozyskiwanie klientów.
Mimo, że operatorzy projektów deklarują bardzo duże zainteresowanie tą uzupełniającą
formą wsparcia oraz obejmowanie nią wszystkich lub prawie wszystkich uczestników
projektów, to korzystanie z niego deklaruje tylko 55% badanych z tej grupy uczestników.
Osoby, które deklarują korzystanie z takich usług, średnio w ciągu jednego roku korzystało
z nich trzykrotnie. Statystycznie częściej ze wsparcia pomostowego korzystały osoby
z wykształceniem wyższym oraz kobiety.
Rysunek 83. Czy korzystał Pan/i ze wsparcia doradczego, konsultacyjnego już po założeniu działalności gospodarczej?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
Osoby, które korzystały ze wsparcia doradczego, konsultacyjnego już po założeniu firmy
oceniają tę formę wsparcia pozytywnie – średnia ocen przyznawanych na skali od 1 do 10
wynosi 7,1.
Tak55%
Nie45%
pozostali projektodawcy
26%37%
48%25%
44%
74%63%
52%75%
56%
po
nad
gim
naz
jaln
e lu
bn
iższ
e(I
SCED
0-3
)
po
licea
lne
(ISC
ED 4
)
wyż
sze
(ISC
ED 5
-8)
męż
czyz
na
kob
ieta
wykształcenie płeć
Tak Nie
123
Rysunek 84. Proszę na skali od 1 do 10 zaznaczyć przydatność wsparcia gdzie 1 w ogóle nie przydatne 10 bardzo przydatne.
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
Zdecydowana większość osób (76%), korzystających ze wsparcia udzielanego w pierwszych
miesiącach funkcjonowania firmy dostrzega pozytywny wpływ udzielonej pomocy na rozwój
firmy w początkowym okresie jej funkcjonowania, co wskazuje na wysoki poziom
użyteczności wsparcia pomostowego udzielanego w ramach realizowanych projektów. Nieco
częściej niż pozostałe grupy wiekowe, użyteczność udzielonego wsparcia w kontekście
rozwoju firmy dostrzegały osoby w wieku 50 lat i więcej (88% pozytywnych ocen). Nieco
lepiej niż mężczyźni (73% pozytywnych ocen) omawianą formę wsparcia oceniały kobiety
(79% pozytywnych ocen). Lepiej udzielone wsparcie oceniały także osoby słabiej
wykształcone, które miały maksymalnie wykształcenie ponadgimnazjalne (81% pozytywnych
ocen).
Rysunek 85. Proszę powiedzieć czy udzielone wsparcie pomogło w rozwoju firmy?
Opracowanie własne na podstawie badań ilościowych CATI wśród uczestników projektów (N=1006).
W wypowiedziach przedstawicieli połowy operatorów realizujących projekty w ramach
poddziałań 8.3.1 i 8.4.2 pojawiły się krytyczne wypowiedzi na temat braku – w porównaniu
do poprzedniej perspektywy programowania – wsparcia pomostowego finansowego na
opłacenie ZUS i innych kosztów bieżących. Wsparcie pomostowe respondenci uważają za
szczególnie motywujące w pierwszym okresie działalności, kiedy to rozwijanie firmy jest
najtrudniejsze.
10,6% 21,6% 10,6% 38,6%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
1 - w ogóle nie przydatne 2 3 4 5 6 7 8 9 10 - bardzo przydatne
43%
50%
42%
34%
39%
39%
57%
43%
43%
33%
31%
26%
37%
36%
32%
31%
30%
36%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Ogółem
ponadgimnazjalne (ISCED 3)
policealne (ISCED 4)
wyższe (ISCED 5-8)
25-34 lat
35-49 lat
50 i więcej lat
Mężczyzna
Kobieta
Wyk
szta
łcen
ieW
iek
Płe
ć
ZdecydowaniepomogłoRaczej pomogło
Trudno powiedzieć
Raczej nie pomogło
124
Do wsparcia pomostowego niefinansowego dołożyć to finansowe, choćby na 6 miesięcy, to znacznie pomoże w
najtrudniejszym okresie (beneficjent poddziałania 8.3.1)
Ocena współpracy z WUP i IZ RPO (PUP) i IOK (operatorzy) oraz konsultacje kryteriów
wyboru
Powiatowe Urzędy Pracy co do zasady dobrze oceniają współpracę z WUP i IZ RPO. Z czasem
wypracowywane były schematy współpracy, komunikacja była sprawna, najczęściej PUP-y
otrzymywały w terminie odpowiedzi na swoje pytania. Ich pracownicy chwalili organizowane
przed naborami spotkania, podczas których mogli skonsultować swoje wnioski z
pracownikami WUP:
Ogólnie dobrze, bo na pewno dobre jest to, że mamy swojego opiekuna projektu który rzeczywiście zajmuje się
naszym projektem i zna ten projekt (beneficjent działania 8.1)
My bezpośrednio współpracujemy z WUP i współpraca przebiega bez problemów, w razie wątpliwości czy
problemów są one rozwiązywane (beneficjent działania 8.1)
Uważam, że z roku na rok jest coraz lepiej. Tworzone są zespoły, opiekun projektu, koordynator, czasami jeżeli
nie ma dużych zmian to pracuje się 2-3 lata z jedną osobą, są wyrobione relacje, każdy wie jak zachować się w
danej sytuacji (beneficjent działania 8.1)
Wskazywane niedociągnięcia dotyczyły:
1) Dość dużych obciążeń biurokratycznych, vide przykłady:
Jeżeli osoba odbiera stypendium na poczcie, to jeżeli taka lista płac trafi do kontroli WUP, to ja za każdym
razem muszę opisywać, że te środki nie są przelewane na konto, tylko są przelewane na konto poczty, a poczta
wypłaca dopiero tej osobie bezrobotnej, i ona to kwituje podpisem, a ten przelew jest w wyższej kwocie, bo
przelewamy nie za każdego uczestnika osobno, tylko sumę wynagrodzeń, które osoby pobierają na poczcie.
Wydaje mi się, że jeżeli raz to napisałam, to powinno wystarczyć (beneficjent działania 8.1)
Jeżeli mam we wniosku o płatność prace interwencyjne, które nie stanowią pomocy de minimis, ja to oznaczam
we wniosku, ale dodatkowo w piśmie przewodnim muszę pisać, że potwierdzam, że pozycja ta i ta nie stanowi
pomocy de minimis – dla mnie to jest bez sensu, bo skoro to napisałam we wniosku, to widocznie tak uważam
(beneficjent działania 8.1)
2) Stosunkowo dużej rotacji kadrowej w IP, co powodowało czasem przedłużenie np.
oczekiwania na odpowiedź, gdyż nowa osoba musiała wdrożyć się do pracy.
Bardzo nam się daje we znaki rotacja opiekunów. Bardzo dużą rotację opiekunów mamy, od pierwszej edycji to
już około 20 opiekunów było. Teraz troszeczkę się to ustabilizowało, ale też teraz opiekunka jest u mnie 4
125
miesiące i to skutkuje tym, że ustali się coś z jednym opiekunem, a drugi już o tym nie wie, interpretacja się
może czasami zachwiać (beneficjent działania 8.1)
3) Rozbieżności interpretacyjne.
Mnie osobiście bardzo boli przykład wdrażania projektu w edycji 4, kiedy opiekun kazał obowiązkowo wpisać
wskaźnik, a ja teraz muszę się tłumaczyć, że tego wskaźnika nie zrealizowałam. Chodzi o efektywność wśród
mężczyzn, którzy mają wyższe wykształcenie i wiek powyżej 30 do 49 lat. Potem na spotkaniu informacyjnym
okazało się, że połowa urzędów miała ten wskaźnik jako obligatoryjny i kazali go nam wpisać do wniosków, a
połowa urzędów nie musiała, i nie wpisała go do wniosku (beneficjent działania 8.1)
Kilka badanych PUP-ów zgłaszało krytyczne uwagi do procedury konsultowania kryteriów
wyboru. Dotyczyły one zbyt długiego trwania procesu konsultacji i oczekiwania na
odpowiedź, jednak w niektórych przypadkach uwagi krytyczne dotyczyły zapisów
Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków Europejskiego Funduszu
Społecznego w obszarze rynku pracy na lata 2014-2020, których kształt nie leży w gestii IP
ani IZ.
Proces konsultowania jako sam proces jest w porządku, natomiast długość trwania tego procesu, oczekiwania
na odpowiedź, to jest zdecydowanie za długo i potrzeba szybkich i precyzyjnych odpowiedzi (beneficjent
działania 8.1)
Wytyczne przychodzą do konsultacji, my mamy uwagi swoje z poziomu pracy, z praktyki i szczerze mówiąc one
są prawie w ogóle nie uwzględniane później w tych wytycznych (beneficjent działania 8.1)
Tutaj muszę powiedzieć, że słabo. Nie wiem z czego to wynika bo niejednokrotnie jesteśmy wydaje mi się
przynajmniej, troszeczkę pomijani, nasze argumenty nie trafiają na podatny grunt. Czasami jest tak, że nie
mamy odpowiedzi, dlaczego nasze argumenty nie są uwzględniane (beneficjent działania 8.1)
Operatorzy w poddziałaniach 8.3.1 i 8.4.2 oceniali z kolei współpracę z WUP. Ta współpraca
oceniana była bardzo dobrze. Wskazywano na pojedyncze przypadki, w których opiekunowie
nie mieli wiedzy na temat właściwej interpretacji przepisów, i musieli zwracać się
o interpretację do ministerstwa, co powodowało konieczność długiego oczekiwania po
stronie beneficjenta, jednak takie sytuacje zdarzały się rzadko.
Wdrażanie interwencji a założenia programowe Dla powiatowych urzędów pracy zakres działań realizowanych na rzecz aktywizacji
zawodowej wynika z ustawy o promocji zatrudnienia. Przedstawiciele niektórych z nich
wskazywali ograniczenia wynikające z takiego założenia:
Jeśli chodzi o projekty dla PUP, to nie ma dużej różnicy bo trzyma nas ustawa o promocji zatrudnienia, nie mamy
większego pola manewru (beneficjent działania 8.1)
126
Pracownicy PUP-ów wskazywali także, że ograniczona i uszczegółowiona grupa docelowa jest
trudniejsza, zwłaszcza jeśli chodzi o rekrutację.
Jeżeli chodzi o RPO, to mamy grupę docelową inną, trudniejszą grupę bo są tam osoby głównie
niepełnosprawne i osoby powyżej 50 roku życia, akurat w naszym urzędzie jest to dość duży wskaźnik, więc z
tymi osobami troszkę ciężej się pracuje i trochę ciężej te osoby do projektu zrekrutować (beneficjent działania
8.1)
Operatorów z projektów konkursowych 8.3.1 zapytano, czy ich zdaniem powinno się
rozszerzyć wsparcie także na osoby pracujące. Zdania były podzielone: mniej więcej taka
sama liczba respondentów odpowiedziała, że wsparcia należałoby udzielać także osobom
pracującym, i że należy pozostać przy wsparciu dla osób bez pracy. Zwolennicy rozszerzenia
wsparcia argumentowali, że przyczyni się ono do rozwoju przedsiębiorczości, a co za tym
idzie, także, w przyszłości, do stworzenia nowych miejsca pracy. Ponadto podkreślano, że do
niemal wszystkich projektów zgłaszały się osoby pracujące, zainteresowane założeniem
działalności, a w świetle spadającego bezrobocia coraz trudniej o rekrutację osób bez pracy.
Zwolennicy nierozszerzania zakresu wskazywali z kolei, że to osoby bez pracy naprawdę
potrzebują takiego wsparcia.
Istotną dla PUP-ów różnicą jest też wymóg zapewnienia uczestnikowi wparcia prawnego,
konsultacji i doradztwa.
Projekty realizowane w ramach Działania 8.1 przez powiatowe urzędy pracy zakładały szereg
działań na rzecz aktywizacji zawodowej. Dotacje były jedną z wielu form wsparcia,
przyznawaną wyselekcjonowanej grupie bezrobotnych. W ramach poszczególnych PUP
odsetek uczestników, którzy otrzymali dotację wynosił przeciętnie 23,81% (od 14,55% do
37%).
Udział środków finansowych, przeznaczonych na udzielanie dotacji, w ogólnej wartości
projektu wynosił od 20 do 65% (średnio 46%). Udział ten wynika z pułapu kosztów
jednostkowych (dotacje są najdroższą formą wsparcia, więc ich stosowanie zawyża koszt
jednostkowy), a także z zainteresowania i zapotrzebowania na tę formę wsparcia. Zdaniem
większości PUP-ów jest to udział racjonalny także w stosunku do możliwości kadrowych.
Dwóch operatorów wskazuje też na różnicę sytuacji na przestrzeni lat – projekty
z perspektywy finansowej 2007-2013 były realizowane w czasach dużego bezrobocia, a dziś
do projektów tego typu trafiają osoby najtrudniejsze do aktywizacji, z czego wynika problem
z rekrutacją:
W poprzedniej perspektywie było dużo łatwiej z rekrutacją osób do projektu, bo było dużo większe bezrobocie i
osoby bezrobotne miały wyższe kwalifikacje. Problem rekrutacyjny teraz jest zdecydowanie większy i to jest
zasadnicza różnica (beneficjent poddziałania 8.3.1)
Fakt zawężenia grupy docelowej powoduje, że praca operatorów stała się trudniejsza. Jak
wskazuje jeden z respondentów wywiadów:
Inaczej się pracuje z osobami, które są (...) niejednokrotnie kilkanaście lat zarejestrowanych w urzędzie pracy z
wykształceniem podstawowym a zupełnie inaczej z osobami, które są w sile wieku zawodowego, które
podejmują podnoszenie kwalifikacji (beneficjent poddziałania 8.4.2)
127
128
Wpływ projektów konkursowych na projekty PUP
Opinie respondentów z PUP na temat tego, czy realizacja analogicznego wsparcia w
projektach konkursowych w regionie ma wpływ na ich projekty, są podzielone. Mniej więcej
1/3 badanych stwierdza, że taki wpływ nie istnieje, kolejna 1/3 stwierdza, że są to projekty
konkurencyjne zwłaszcza ze względu na to, że jest w nich możliwość przyznania wyższych
kwot dotacji, a w momencie, kiedy spada bezrobocie, rozgrywa się swego rodzaju walka o
uczestnika.
Jeżeli takie projekty realizują jakieś organizacje pozarządowe, na przykład stowarzyszenia bądź fundacje, to oni
mają możliwość wypłacenia dotacji wyższej niż urząd pracy – no i przez to wiadomo, że jeżeli ktoś ma zamiar
otwierać działalność to 19 tysięcy jest wystarczająco, ale dobrze by było, jakby było więcej. Więc każdy idzie
tam, gdzie jest więcej i przez to nam w tych trudnych grupach do wypełnienia wskaźników może brakować
uczestników (beneficjent działania 8.1)
Konkurencyjność ta nasila się, kiedy nabory odbywają się w podobnym czasie i dotyczą
podobnej grupy osób. Z drugiej strony niektórzy respondenci z PUP mówili wręcz
o pozytywnym wpływie, gdyż potencjalni uczestnicy mogą otrzymać dotację w tych
momentach, w których PUP nie ma środków lub ma ograniczone środki – oznacza to więcej
możliwości.
W momencie, kiedy my mamy niski budżet, środki na realizację tego zadania jeżeli na przykład chodzi o
przyznanie dotacji to dobrze, że ktoś w konkurencji prowadzi inne projekty, bo jeżeli u nas osoby się nie załapią
na dofinansowanie to mają szansę jeszcze gdzieś indziej.
Dobre praktyki w realizacji projektów Beneficjentów działań zapytano o aspekty, które mogą określić jako dobre praktyki w
realizacji projektu. Przedstawiciele PUP wskazywali na następujące rodzaje dobrych praktyk:
• ocena biznesplanu pod kątem szans na powodzenie działalności, dokonywana przez
zewnętrzną jednostkę;
• przekazywanie przez PUP informacji osobom z grup docelowych nt. innych usług PUP,
z których mogą korzystać już jako przedsiębiorcy/pracodawcy;
• możliwość rezygnacji ze szkolenia przez osoby posiadające wiedzę na temat
przedsiębiorczości;
• udział pracowników Urzędu Skarbowego i ZUS-u, a także aktywnych i
doświadczonych przedsiębiorców w szkoleniach dla uczestników projektu;
• możliwość monitorowania wniosków online przez wnioskodawców:
Dobrą praktyką byłoby to, że u nas na stronie internetowej osoby, które chcą się ubiegać o jednorazowe środki
mają możliwość skorzystania z kart ocen wniosków, mogą sobie sprawdzić w momencie składania wniosku, czy
wniosek jest poprawie wypełniony czy spełnia wymogi naboru (beneficjent działania 8.1)
• Organizacja spotkań konsultacyjno-informacyjnych dla osób, które zamierzają się
ubiegać o środki na działalność gospodarczą;
129
Operatorzy udzielający dotacji w ramach poddziałań 8.3.1 i 8.4.2 rzadziej wskazywali
konkretne, stosowane przez siebie dobre praktyki. Podkreślali raczej bieżący, bezpośredni
i zindywidualizowany kontakt z uczestnikami oraz sprawne przyznawanie dotacji:
Szybkość działania – tym musimy się pochwalić. Nie czekają dłużej niż 3 miesiące. Ludzie są bardzo dobrze
przygotowani przed i wszystkie biznesplany są dobrze ocenione i nie ma odwołań. To wsparcie i kontakty z
beneficjentami monitorując ich losy – jesteśmy polecani przez uczestników (beneficjent poddziałania 8.3.1)
Służyć pomocą i na bieżąco rozwiązywać problemy, tłumaczyć i pomagać cały czas (beneficjent poddziałania
8.3.1)
Wpływ wsparcia na małopolski rynek pracy Wsparcie w postaci dotacji na założenie działalności gospodarczej wdrażane w ramach
perspektywy finansowej 2014-2020 stanowi przede wszystkim jedno z narzędzi służących do
aktywizacji zawodowej i przeciwdziałania bezrobociu w grupach, które bez zewnętrznego
wsparcia nie poradziłyby sobie na otwartym rynku pracy. Efekty udzielonego wsparcia
znajdują odzwierciedlenie przede wszystkim w poprawie sytuacji życiowej osób, które
zostały nim objęte. Nowopowstałe przedsiębiorstwa charakteryzują się wysoką
przeżywalnością, ale bardzo rzadko oddziałują na lokalne rynki pracy, ponieważ nie
zatrudniają dodatkowych osób. Nie stanowią zatem sposobu na tworzenie nowych miejsc
pracy poza tymi utworzonymi dla samych uczestników projektów.
Wpływ udzielonego wsparcia w postaci dotacji na zakładanie działalności gospodarczej
widoczny jest zatem przez pryzmat efektywności udzielonego wsparcia (wysokiego
wskaźnika przeżywalności) oraz w kontekście rozwijania nowopowstałych przedsiębiorstw,
które w przyszłości mogą przynieść nowe miejsca pracy na małopolskim rynku. O ile w
przypadku przeżywalności firm powstałych dzięki dotacjom mamy do czynienia z wysoką
skutecznością wsparcia, a w konsekwencji aktywizacją zawodową, która jednocześnie daje
perspektywy na przyszłość, o tyle istniejące dzięki dotacjom firmy bardzo rzadko zatrudniają
pracowników lub planują zatrudniać ich w najbliższej przyszłości.
130
Trudności i problemy związane z wdrażaniem wsparcia
Skala odwołań
Skala odwołań od decyzji o przyznaniu/nieprzyznaniu finansowych środków na założenie
działalności gospodarczej lub też wniosków o ponowną weryfikację tej decyzji w działaniu 8.1
była stosunkowo niewielka. Respondenci z PUP wskazywali, że informacja o przyznaniu
dotacji nie jest decyzją administracyjną, więc nie przysługuje od niej odwołanie, jednak w
niektórych przypadkach (do 10% odrzuconych wniosków) zdarzały się pojedyncze prośby o
ponowną weryfikację wniosku. Podkreślano jednocześnie, że przyczyny nieprzyznania dotacji
są jasno przekazywane i tłumaczone uczestnikom.
W przypadku poddziałania 8.3.1 w każdym z badanych projektów pojawiły się około 2-3
odwołania, dotyczące przede wszystkim oceny biznesplanu (najczęściej w zakresie
niezgodności kosztów ze stawkami rynkowymi). Część operatorów dopuszczała możliwość
negocjacji w takich przypadkach.
Spośród respondentów-operatorów poddziałania 8.4.2 tylko dwóch wskazało na
występowanie odwołań i były to sytuacje marginalne.
Problemy dotykające realizatorów projektów
Beneficjenci działania 8.1, czyli Powiatowe Urzędy Pracy, wskazywali na następujące
najistotniejsze problemy w realizacji projektów:
1) Trudności z rekrutacją (zwłaszcza osób 50+, osób z niepełnosprawnościami
i długotrwale bezrobotnych) w związku z:
a. Ograniczeniem grupy docelowej na poziomie SzOOP;
b. Zmianą sytuacji na rynku pracy;
Na chwilę obecną problem stanowi ilość osób bezrobotnych, ich duży spadek. (beneficjent Działania 8.1)
W ogóle w tej chwili jeżeli chodzi o statystyczne bezrobocie czyli rejestrowane w urzędach to spadło, jest dosyć
niskie i szczerze mówiąc nie ma za bardzo w kim wybierać. Nie ma osób które mogłyby skorzystać z tego
programu. (beneficjent Działania 8.1)
2) Problem z aktywizacją niektórych grup, a co za tym idzie, osiągnięciem niektórych
wskaźników, np.:
a. Problemy dotyczące grupy osób powyżej 50 roku życia, wynikające z
trudnością z aktywizacją tej grupy (także ze względu na problemy zdrowotne i
bariery psychologiczne)
Problemem jest osiągnięcia wskaźnika osób powyżej 50 roku życia, tak naprawdę z roku na rok jest coraz gorzej
aktywizować, to wynika z różnych kwestii czy zdrowotnych, te osoby, które są w urzędzie zarejestrowane nie
131
bez powodów są zarejestrowane. Straciły pracę i jest im trudniej wrócić na rynek pracy bo mają bariery w sobie i
zdrowotne, jest problem ze szkoleniami, bo te osoby się wykruszają (beneficjent Działania 8.1)
b. Trudności z aktywizacją osób z niepełnosprawnościami;
c. Trudności z aktywizacją osób długotrwale bezrobotnych;
3) Wysoki minimalny poziom wskaźników do osiągnięcia (także dotyczy to przede
wszystkim wskaźnika zatrudnieniowego w grupie osób 50+)
4) Konieczność oczekiwania na kolejne transze środków;
Ten podział na te transze też jest dla nas chyba troszeczkę niezrozumiały, z racji tego, że dostajemy transze np.
po dwie czy trzy dotacje, jak wnioskujemy. Mamy (...) naprawdę fajny wniosek, fajna działalność i my go
musimy trzymać dwa czy trzy miesiące, bo my dostaniemy dopiero wtedy pieniądze, bo nie możemy dostać ich
w jakimś tam terminie. (...) (beneficjent Działania 8.1)
5) Częste zmiany przepisów i ich interpretacji, przede wszystkim wynikające z tego
problemy z rozliczeniem VAT, zwłaszcza w grupie uczestników 50+, które – jak
wskazywali respondenci – mają większe trudności ze skomplikowanymi rozliczeniami
niż młodsi i mniej środków na ewentualny wkład własny.
Operatorzy w poddziałaniach 8.3.1 i 8.4.2 wskazywali na nieco inne problemy, przede
wszystkim:
1) Zbyt niski poziom dotacji;
2) Brak wsparcia pomostowego w formie finansowej jak w poprzedniej perspektywie
3) Zmiana wytycznych związana z kwalifikowalnością VAT, prowadząca wręcz do
rezygnacji uczestników:
Zmiana kwalifikowalności VAT mocno zatrzęsła w projekcie. Ten projekt był dedykowany osobom w trudnej
sytuacji i konieczność zapłacenia tej kwoty VAT-u, która jest kwota niebagatelną, spowodowała, że około 15%
osób, które zrekrutowano i przeszły przez szkolenia i doradztwom rezygnowało (beneficjent poddziałania 8.3.1)
4) Rezygnacje uczestników w trakcie realizacji projektu ze względu na czynniki rodzinne,
losowe, zawodowe, wyjazd za granicę itp;
5) Trudności w rekrutacji, zbyt surowe kryteria wejścia do projektu, zbyt silnie
ograniczona grupa docelowa;
6) Niekonsekwentne zasady dotyczące kontrolowania wydatków uczestników
(respondent cytowany poniżej uważa, że istnieje rozbieżność między stosunkowo
liberalnymi zasadami rozliczania na linii beneficjent-IP, podczas gdy zewnętrzne
organy kontrolne stosują bardziej surowe kryteria):
Na pewno istotną rzeczą jest kwestia rozliczenia środków grantowych. Z jednej strony jest to quasi-ryczałtowe
wydatkowanie, a z drugiej strony narzucane są nam obowiązki jego kontrolowania i mamy już kontrolę z
krajowego funduszu skarbowego [? – Openfield] [na temat tego] jak były te środki wydatkowane (...) [Dlatego]
nałożenie reżimu na rozliczanie wpłynęłoby na efektywne ich wykorzystanie. (beneficjent poddziałania 8.3.1)
7) Wątpliwości co do interpretacji zapisów regulaminów.
132
Problemy dotykające uczestników projektów
Drugą grupą problemów są te, które napotykały uczestników – osoby chcące uzyskać dotację
na podjęcie działalności gospodarczej.
Beneficjenci działania 8.1 (PUP) najczęściej wskazywali na następujące problemy, o których
dowiedzieli się od uczestników:
1) Problemy ze znalezieniem zabezpieczenia/poręczyciela dla dotacji;
Pewnym problemem który do momentu złożenia wniosku się rozwiązywał osoby czasami miały problem z
zabezpieczeniem zwrotu środków (...) Gdzieś zawsze te osoby znajdowały to poręczenie czy zabezpieczenie
udało im się uzyskać, jednak na samym etapie składania, dowiadywania się to wiem, że niektórzy mieli problem.
Finalnie udawało się znaleźć rozwiązanie i podpisywano umowę (beneficjent Działania 8.1)
Gdybym miała wymienić jakiekolwiek problemy, to by było właśnie zabezpieczenie zwrotu tych środków, że
trzeba to w jakiś sposób zabezpieczyć. (...) Jeżeli chodzi o możliwości, to jest lokata rachunku bankowego, ale
w przypadku osób bezrobotnych rzadko się zdarza, żeby ktoś miał takie środki, żeby to zabezpieczyć, gwarancje
bankowe to nie bardzo bank chce osobom bezrobotnym takie gwarancje udzielać dlatego u nas najczęściej
i najwięcej punktowanych jest poręczenie wekslowe, to jest to dla nas też najbezpieczniejsze, to jest rzeczywiście
ściągalne później, dlatego to najwięcej punktujemy. (beneficjent Działania 8.1)
2) Zbyt długi czas realizacji projektu wg uczestników;
3) Zbyt niska kwota dotacji;
4) Brak praktycznego doświadczenia w realizacji działalności gospodarczej oraz
związanej z tym wiedzy i umiejętności;
5) Brak lokalu na prowadzenie działalności;
6) Problemy ze strony instytucji kontrolujących działalności gospodarcze, np. Sanepid;
7) Konieczność oczekiwania na środki;
Operatorzy w ramach poddziałań 8.3.1 i 8.4.2 najczęściej wskazywały natomiast przede
wszystkim konieczność posiadania przez uczestników własnych środków na podatek VAT,
problemy ze znalezieniem poręczyciela lub konieczność wcześniejszego wynajęcia lokalu na
działalność.
Uczestnikom zdarzały się problemy z wydatkowaniem środków zgodnie z planem. Wynikało
to często ze zmian rynkowych (np. zmian cen, wprowadzenia nowych modeli sprzętu),
niewłaściwej wyceny itp. Jednak PUP/operatorzy starali się o elastyczność w tym zakresie.:
Mamy zapis w umowie, że osoba do piętnastu procent może zwrócić się do dyrektora czy też starosty, żeby
uznać zmiany zakupów. Musi nam ten fakt przedstawić, uzasadnić i te nowe zakupy muszą być ściśle związane z
prowadzoną działalnością gospodarczą (beneficjent Działania 8.1).
133
Zdarzały się przesunięcia, ale uczestnicy mają do tego prawo i każda sytuacja wymagała indywidualnego
podejścia (beneficjent poddziałania 8.3.1)
Problemy raczej były tego typu, że ktoś w biznesplanie założył jakiś sprzęt natomiast trzy tygodnie później
okazało się, że w sklepie tego sprzętu nie ma. Natomiast samo wydatkowanie pieniędzy, rozliczanie się z tego
[nie powoduje] żadnych problemów (beneficjent poddziałania 8.4.2)
Respondentów zapytano, czy wystąpiły w ramach ich projektów jakiekolwiek problemy
z wytłumaczeniem uczestnikom, jaka działalność nie może być objęta pomocą de minimis ze
względu na niezgodność z dokumentami unijnymi. Zdecydowana większość wskazała, że ta
kwestia nie sprawiła istotnych problemów, a jeżeli uczestnicy zgłaszali się z pytaniami w tej
sprawie, otrzymywali jasne i kompleksowe odpowiedzi.
Dokumentacja konkursowa
Zdecydowana większość respondentów wskazywała, że dokumentacja konkursowa była
jasna, zrozumiała i nie przysparzała znaczących problemów. Chwilami pojawiały się trudności
interpretacyjne, jednak realizatorzy projektów najczęściej otrzymywali jednoznaczne
informacje od IP/IZ, choć bywały też trudniejsze sytuacje:
Wiem, że w trakcie realizacji bez przerwy trzeba się było kontaktować czy z opiekunem projektu czy z
instytucjami pisać o interpretację. Nie było dużej jasności natomiast to był też ten moment, to był jeden z
pierwszych projektów w tej perspektywie więc część rzeczy się klarowała. Jeżeli występowaliśmy o wyjaśnienia,
to w większości przypadków dostawaliśmy informacje ale czasami niestety druga strona była też zaskoczona
naszymi pytaniami, nie znała odpowiedzi, czasami do nas z tą odpowiedzią wracała, a czasami musieliśmy sobie
bazować na własnych interpretacjach, bo czas i harmonogram projektu wymagał działania (beneficjent
Działania 8.4.2)
Wskazywano na problem ze zmianami zasad w trakcie realizacji projektów. Jeden
z respondentów (PUP) wskazał, że zbyt krótki jest okres między ogłoszeniem konkursu
a złożeniem wniosku aplikacyjnego, a jeden (operator) postulował uproszczenie języka
i oczyszczenie go z „unijnej nowomowy”.
PUP i operatorzy rzadko modyfikowali zaproponowane wzory dokumentów. W niektórych
przypadkach tworzono dodatkowe dokumenty, ułatwiające realizację projektu. Dokonywane
niewielkie modyfikacje wiązały się najczęściej ze zmianą prawa. Pozytywnym przykładem
zmiany dokonanej z własnej inicjatywy było wprowadzenie elektronicznej komunikacji
z klientem przez jednego z operatorów w poddziałaniu 8.3.1.
Wzory z poprzedniego okresu programowania wykorzystywano tylko w pewnym stopniu,
gdyż zmieniły się zasady i przepisy, zmienił się też system sprawozdawczości (w poprzednim
okresie dużo bardziej skomplikowany system PEFS).
134
Wnioski i rekomendacje LP
Wniosek Rekomendacja Adresat
Sposób wdrożenia
Termin Klasa
1
W ramach projektów oferowane jest wsparcie dla osób zainteresowanych założeniem działalności gospodarczej, które obejmuje nie tylko przyznanie dotacji, ale także usługi szkoleniowe i doradcze przygotowujące do prowadzenia DG. Uczestnicy projektów konkursowych bardziej pozytywnie oceniają jakość otrzymanego wsparcia niż uczestnicy projektów PUP. Firmy powstałe w ramach projektów konkursowych charakteryzują się nieco wyższą przeżywalnością.
Zakres udzielanego wsparcia powinien być wykorzystywany w kolejnej perspektywie finansowej. Zasadne jest objęcie wsparciem szkoleniowym i doradczym przed założeniem działalności gospodarczej oraz po rejestracji firmy, w pierwszych miesiącach funkcjonowania na rynku
IZ RPO WM 2021-2027
Wprowadzenie zapisu w dokumentach programowych
Kolejna perspektywa finansowania
Programowa operacyjna
2
Maksymalna kwota dotacji na założenie DG wynosi sześciokrotność przeciętnego wynagrodzenia. Takie założenie jest optymalne z punktu widzenia efektywności kosztowej oraz możliwości organizacji miejsca pracy służącego aktywizacji zawodowej odbiorców wsparcia, mimo że zdaniem 20% uczestników projektów PUP i 23% uczestników pozostałych projektów kwota ta jest zbyt niska
Rekomenduje się utrzymanie na tym samym lub zbliżonym poziomie wysokość środków przeznaczonych na dotacje.
IZ RPO WM 2021-2027
Wprowadzenie zapisu w dokumentach programowych
Kolejna perspektywa finansowania
Programowa operacyjna
3
Mimo że udzielanie dotacji na założenie działalności jest kosztowną formą wsparcia jest to jednak skuteczne narzędzie służące aktywizacji zawodowej. Nawet jeśli firma powstała z dotacji została zlikwidowana, znaczący odsetek osób podjął inną aktywność zawodową.
Rekomenduje się utrzymanie założenia o kierowaniu wsparcia w postaci dotacji szczególnie do osób bezrobotnych a także biernych zawodowo oraz do osób, które na etapie programowania zostaną określone jako znajdujące się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy.
IZ RPO WM 2021-2027
Wprowadzenie zapisu w dokumentach programowych
Kolejna perspektywa finansowania
Programowa operacyjna
135
Aneks: Analiza regresji logistycznej czynników wpływających na
przetrwanie firm z dotacją Narzędziem ekonometrycznym pozwalającym na określenie wpływu czynników (zmiennych)
na przetrwanie firmy (Y) jest model regresji logistycznej. Jest to szczególny rodzaj regresji
pozwalający określić zależności pomiędzy zmienną jakościową, która przyjmuje tylko dwie
wartości (przetrwanie firmy versus rozwiązanie firmy), a innymi zmiennymi zarówno
jakościowymi i ilościowymi. Celem analizy wykorzystującej ten rodzaj regresji jest określenie,
o ile procent wzrasta lub spada prawdopodobieństwo przetrwania firmy w zależności od
występowania innych cech (płci, wykształcenia, wieku czy np. wcześniejszego prowadzenia
firmy). Analiza została ograniczona do beneficjentów, dla których możliwe było pozyskanie
informacji o statusie działalności gospodarczej w CEIDG, którzy założyli firmę w latach 2015–
2018 (4284 osób, które założyły działalność przed 1.09.2018 r. tzn. firmy wykazują trwałość
w okresie co najmniej 12 miesięcy dla projektodawcy PUP i przed 1.03.2018 r. (co najmniej
18 miesięcy) dla pozostałych projektodawców).
Interpretacja wyników otrzymanych z regresji logistycznej sprowadza się do stwierdzenia,
o ile procent zmienia się prawdopodobieństwo przetrwania firmy wraz ze zmianą wartości
danej zmiennej niezależnej. W przypadku cechy wiek (jedynej zmiennej ilościowej w modelu)
wyjaśnienie polega na stwierdzeniu, o ile procent zmienia się prawdopodobieństwo
przetrwania firmy, gdy wiek założyciela firmy zmieni się o rok. Gdy natomiast zmienna
niezależna jest jakościowa (np. płeć), interpretacja wyników sprowadza się do stwierdzenia,
o ile procent zmienia się prawdopodobieństwo przetrwania firmy, gdy właściciel jest kobietą,
w porównaniu do mężczyzn (lub na odwrót). W przypadku zmiennych jakościowych istnieje
potrzeba definiowania tzw. kategorii referencyjnej, to jest tej, do której odnoszą się
porównania (w pierwszym przypadku mężczyźni). W przypadku większej niż dwóch kategorii
cechy jakościowej tworzone są tzw. zmienne instrumentalne.
Model regresji logistycznej Liczebność: n = 4490. Zmienna zależna: trwanie firmy Y = 1 (3196), Y = 0 (1294).
Początkowo w modelu uwzględniono następujące zmienne niezależne:
• wcześniejsze prowadzenie firmy (tak/nie).
• typ projektodawcy (PUP/inny projektodawca)
• płeć (kobieta/mężczyzna)
• wiek (w latach – jedyna zmienna ilościowa)
• wykształcenie (wg skali ISCED)
• powiat
• rodzaj obszaru (wg stopnia urbanizacji - skala DEBURGA)
• status na rynku pracy (bezrobotny/długotrwale bezrobotny/bierny
zawodowo/pracujący)
• PKD na początku prowadzenia działalności
• niekorzystna sytuacja społeczna beneficjenta, przynajmniej jedna z kategorii (tak/nie)
136
Analizy poszczególnych zbiorów zmiennych niezależnych i modeli z nich tworzonych
prowadzone były pod kątem weryfikacji:
• statystycznej istotności parametrów modelu,
• poziomu poprawności klasyfikacji przypadków,
• oceny dopasowania modelu do danych.
Zmienna WCZEŚNIEJSZE PROWADZENIE FIRMY (tak/nie). W żadnym testowanym modelu zmienna
ta nie wykazała statystycznie istotnej zależności z cechą (Y) - przetrwanie firmy.
Zmienna POWIAT
W przypadku tej zmiennej podjęto próby wstawienia jej do modelu:
1. kategoria referencyjna jako powiat grodzki ( m. Kraków, m. Nowy Sącz, m. Tarnów)
/powiat ziemski,
2. kategoria referencyjna jako m. Kraków / pozostałe powiaty.
Za każdym razem nie ujawniono statystycznej istotności związku tej cechy z przetrwaniem
firmy (Y).
Zmienna RODZAJ OBSZARU (wg stopnia urbanizacji - skala DEBURGA)
Przy początkowej kategoryzacja na: 2, 3 / 1 referencyjna nie uzyskano statystycznie
istotności związku z cecha Y. Przy utworzeniu wspólnej kategorii (1 i 2) jako referencyjnej
uzyskano istotny wpływ tej cechy na Y.
Zmienna STATUS NA RYNKU PRACY (bezrobotny/długotrwale bezrobotny/bierny zawodowo
/pracujący). Wykonano różne podkategoryzacje tej zmiennej np.:
1. pracujący, bierni zawodowo / referencyjna grupa bezrobotnych (bezrobotnych i
długotrwale bezrobotnych),
2. połączono kategorię pracujący i bierni zawodowo / bezrobotni jako referencyjne,
3. każda z 3 wymienionych osobno / referencyjna bezrobotni,
4. każda z 3 wymienionych osobno / referencyjna długotrwale bezrobotni.
Za każdym razem nie ujawniono statystycznej istotności związku tej cechy z przetrwaniem
firmy (Y).
Zmienna PKD
Trudność stanowiło wskazanie kategorii referencyjnej. W przypadku tej zmiennej podjęto
próby wstawienia jej do modelu np.:
1. kategoria referencyjna PKD F / PKD inne niż F,
2. po wstawieniu wszystkich kategorii / F jako referencyjnej,
Za każdym razem nie ujawniono statystycznej istotności związku tej cechy z przetrwaniem
firmy (Y).
Ostatecznie zrezygnowano w włączania do modelu zmiennej: POWIAT oraz PKD założonej
firmy.
137
Zmienna WYKSZTAŁCENIE (wg skali ISCED).
Początkowo jako kategorię referencyjną wzięto beneficjentów o poziomie wykształcenia 5
wg skali ISCED tj. kategoria wykształcenie wyższe (ISCED 5-8). Następnie dokonano różnych
podkategoryzacji tej zmiennej np. ze względu na małą liczebność skumulowano
beneficjentów dla podkategorii 0-2, traktując resztę podkategorii pojedynczo lub również
kumulując na podkategorie.
Ostatecznie statystycznie istotne wyniki uzyskano kategoryzując tę zmienną jako
wykształcenie (0-2) / (3-5) – grupa referencyjna.
W wyniku przeprowadzonych analiz do ostatecznej wersji modelu włączono następujące
ZMIENNE:
• typ projektodawcy (PUP/inny projektodawca - grupa referencyjna)
• płeć (kobieta/mężczyzna – grupa referencyjna)
• wiek (w latach – jedyna zmienna ilościowa)
• wykształcenie wg skali ISCED( (0-2) / (3-5) – grupa referencyjna)
• rodzaj obszaru (wg stopnia urbanizacji (3) /(1 i 2) – grupa referencyjna)
• niekorzystna sytuacja społeczna beneficjenta, przynajmniej jedna z kategorii nie/tak –
grupa referencyjna).)
Tabela 11 Wartości współczynników oszacowanego modelu regresji wraz z ich weryfikacją statystycznej istotności17
17 p-value (poziom istotności) na poziomie 0,05.
ZMIENNA WSPÓŁCZYNNI
K ILORAZ SZANS
BŁĄD STANDARDOW
Y
T –STAT. (4483)
p - value
PODZIAŁANIE: inne PUP
ref -0,343
0,709
0,072
-4,779
0,000
PŁEĆ: mężczyzna kobieta
ref 0,584
1,793
0,069
8,396
0,000
wiek 0,026 1,026 0,004 7,177 0,000
WYKSZTAŁCENIE wg skali ISCED: 3-5 0-2
ref 0,296
1,344
0,129
2,283
0,022
RODZAJ OBSZARU: obszar (1 i 2) obszar 3
ref 0,200
1,221
0,084
2,385
0,017
NIEKORZYSTNA SYTUACJA SPOŁECZNA: - wystąpienie co najmniej jednej - nie wystąpienie żadnej
ref -0,315
0,729
0,087
-3,624
0,000
stała -2,041 0,164 -12,452 0,000
138
Tabela 2. Ocena predykcji i dopasowania modelu do danych
Poprawność klasyfikacji przypadków (ocena predykcji modelu)
69,93%
Statystyka 2 (ocena dopasowania modelu do danych)
149,37 p - value = 0,000
Analiza modelu z Tabeli
Wszystkie parametry stojące przy zmiennych objaśniających cechuje statystyczna istotność
(p-value < 0,05), oznacza to, że zmienne te wpływają w istotny sposób na zmienną zależną Y.
Szansa na przetrwanie firmy w przypadku zmiennej:
poddziałanie (grupa referencyjna inny projektodawca niż PUP), iloraz szans 0,709
wskazuje, że była niższa o 29,1 % niż w przypadku firm dla których projektodawcą był
PUP,
płeć (grupa referencyjna mężczyźni), iloraz szans 1,793 wskazuje, że była 1,793 krotnie
wyższa w przypadku gdy firmę prowadził mężczyzna, [prawdopodobieństwo przetrwania
firmy wyższe o 79,3 %].
wiek, iloraz szans 1,026 wskazuje, że wraz ze wzrostem wieku o 1 rok wzrasta
o 2,6 % prawdopodobieństwo przetrwania firmy,
wykształcenie (grupa referencyjna wykształcenie 3-5 wg skali ISCED), iloraz szans 1,344
wskazuje, że jeśli beneficjent miał wykształcenie wyższe niż 0-2 wg skali ISCED to szanse
przetrwania firmy wzrastały 1,344 krotnie [ o 34,4 %],
rodzaj obszaru (grupa referencyjna obszar inny niż 3) iloraz szans 1,221 wskazuje, że dla
firm na obszarach o większym poziomie zaludnienia szansa przetrwania firmy była 1,221
krotnie wyższa [o 22,1 %].
niekorzystna sytuacja społeczna beneficjenta (tak - grupa referencyjna wystąpienie
przynajmniej jednej sytuacji), iloraz szans 0,729 wskazuje, że była niższa o 27,1 % niż
w przypadku beneficjentów bez takich sytuacji.
Parametry zawarte w Tabeli 2. wskazują na dobrą poprawność klasyfikacji modelu
wynosząca 69,93 %. Statystyczna istotność wartości statystyki 2 wskazuje na dobre
dopasowanie modelu do danych.
139
Spis tabel Tabela 1. Porównanie zakresu wsparcia wdrażanego w ramach PO KL 2007-2013 oraz RPO
2014-2020. ............................................................................................................................... 29
Tabela 2. Dotacje przyznawane w kolejnych latach w poszczególnych powiatach w ramach
projektów PUP oraz pozostałych projektodawców. ................................................................ 34
Tabela 3. Struktura uczestników projektów ze względu na wiek, wykształcenie oraz
Działanie/Poddziałanie RPO WM. ............................................................................................ 36
Tabela 4. Osoby z dotacją w niekorzystnej sytuacji społecznej. .............................................. 47
Tabela 6. Liczba przyznanych dotacji w poszczególnych latach ............................................... 50
Tabela 7. Najpopularniejsze profile działalności gospodarczych zakładanych dzięki dotacjom
wśród kobiet oraz wśród mężczyzn. ........................................................................................ 55
Tabela 8. Wskaźnik przeżycia podmiotów gospodarczych – porównanie PO KL oraz RPO WM.
.................................................................................................................................................. 89
Tabela 9.Wskaźnik przeżycia firm założonych dzięki dotacjom z RPO WM w powiatach
województwa małopolskiego. .................................................................................................. 93
Tabela 10. Wartości wskaźnika efektywności osiągane według powiatów i
działań/poddziałań. .................................................................................................................. 97
Tabela 11. Przyczyny negatywnej oceny wsparcia szkoleniowo-doradczego przygotowującego
do założenia firmy .................................................................................................................. 121
Tabela 12 Wartości współczynników oszacowanego modelu regresji wraz z ich weryfikacją
statystycznej istotności .......................................................................................................... 137
Spis rysunków Rysunek 1. Dotacje na zakładanie działalności gospodarczej w ramach PO KL i RPO WM ze
wskazaniem grup docelowych. .................................................................................................. 6
Rysunek 2. Dotacje na założenie działalności gospodarczej przyznane w poszczególnych
powiatach w ramach projektów PUP oraz projektów konkursowych. .................................... 33
Rysunek 3. Osoby, które otrzymały dotacje według płci i typu operatora. ............................. 35
Rysunek 4. Struktura wykształcenia respondentów w podziale na powiaty. .......................... 37
Rysunek 5. Beneficjenci w podziale na wiek, płeć oraz typ operatora. ................................... 40
Rysunek 6. Struktura wiekowa w podziale na powiaty (część I) .............................................. 42
Rysunek 7. Struktura wiekowa w podziale na powiaty (część I) .............................................. 43
Rysunek 8. Wiek w momencie przystąpienia do projektu – PUP. ........................................... 44
Rysunek 9. Wiek w momencie przystąpienia do projektu – projekty z Poddziałania 8.3.1. .... 45
Rysunek 10. Uczestnicy znajdujący się w niekorzystnej sytuacji społecznej (przynajmniej
jedna sytuacja) według działań/poddziałań. ............................................................................ 45
Rysunek 11. Liczba przyznanych dotacji według Działań/poddziałań ...................................... 49
Rysunek 12. Struktura PKD firm powstałych dzięki dotacjom w latach 2015-2019 oraz firm w
Małopolsce – ogółem i nowopowstałych w latach 2015-2018. ............................................... 51
Rysunek 13. Dlaczego zdecydował/a się Pan/Pani na prowadzenie działalności gospodarczej?
.................................................................................................................................................. 57
140
Rysunek 14. Czy uruchomił/a by Pan/Pani firmę, gdyby nie uzyskał/a Pan/Pani dotacji? – %
odpowiedzi tak w zależności od tego, czy firma powstała w ramach dotacji nadal istnieje ... 59
Rysunek 15. Czy uruchomił/a by Pan/Pani firmę, gdyby nie uzyskał/a Pan/Pani dotacji? –
według charakterystyki uczestników ....................................................................................... 59
Rysunek 16. Czy kiedykolwiek przed założeniem firmy (z dotacji/tej o której rozmawiamy)
pracował/a Pan/Pani najemnie (u innego pracodawcy)? ........................................................ 61
Rysunek 17. Proszę podać łączny staż pracy bez względu na rodzaj umowy. ......................... 62
Rysunek 18. U ilu pracodawców Pan/Pani pracował/a zanim założył/a Pan/Pani firmę z
dotacji?/firmę? ......................................................................................................................... 63
Rysunek 19. Czy kiedykolwiek u tych pracodawców wykonywał/a Pan/Pani pracę taką samą
lub podobną do profilu firmy założonej z dotacji?/do Pani/Pana firmy? ................................ 64
Rysunek 20. Jak długo wykonywał/a Pan/Pani pracę związaną z profilem firmy założonej z
dotacji/ firmy? .......................................................................................................................... 64
Rysunek 21. Czy ostatnia praca wykonywana przed założeniem firmy (z dotacji) była
związana z jej profilem? ........................................................................................................... 65
Rysunek 22. Czy wybrany przez Pana/Panią profil działalności firmy miał związek z Pana/Pani
wykształceniem? ...................................................................................................................... 66
Rysunek 23. Doświadczenie uczestników projektów w prowadzeniu więcej niż jednej
działalności gospodarczej ......................................................................................................... 67
Rysunek 24. Czy profil działania tej firmy był taki sam lub podobny do tej założonej z
dotacji?/o której rozmawiamy? - według płci .......................................................................... 67
Rysunek 25. Co stanowiło dla Pana/i problem podczas ubiegania się o dotację; A który z nich
był najpoważniejszą barierą? ................................................................................................... 69
Rysunek 26. Co stanowiło dla Pana/i problem podczas ubiegania się o dotację? .................. 71
Rysunek 27. Średnia kwota dotacji na założenie działalności gospodarczej w ramach działań/
poddziałań. ............................................................................................................................... 73
Rysunek 28. Średnia kwota dotacji na założenie działalności gospodarczej w poszczególnych
powiatach – projekty PUP. Opracowanie własne na podstawie danych wygenerowanych z SL
2014 według danych na dzień 18.07.2019. .............................................................................. 73
Rysunek 29. Jaka powinna być maksymalna kwota dotacji aby zaspokajała potrzeby? ......... 74
Rysunek 30. Co stanowiło dla Pana/i problem podczas ubiegania się o dotację? - zbyt mała
kwota dotacji aby pokryć potrzeby działalności gospodarczej. ............................................... 75
Rysunek 31. Czas oczekiwania na dotację w dniach od dnia przystąpienia do projektu
realizowanego przez PUP ......................................................................................................... 77
Rysunek 32. Czas oczekiwania na dotację w dniach od dnia przystąpienia do projektu
realizowanego przez pozostałych projektodawców. ............................................................... 77
Rysunek 33. Liczba przyznanych dotacji a średni czas przyznania dotacji w PUP ................... 78
Rysunek 34.Czy instytucja przyznająca dotacje wymagała wniesienia wkładu własnego (np.
pieniędzy, narzędzi, lokalu etc.)? ............................................................................................. 80
Rysunek 35. Czy wniósł/a Pan/Pani wkład własny? ................................................................. 81
Rysunek 36. Co stanowiło wkład własny? ................................................................................ 82
Rysunek 37. Skąd pochodziły pieniądze na wkład własny? – według typu projektodawcy .... 82
141
Rysunek 38. Czy mógłby Pan/Pani wskazać w jakim przedziale mieścił się finansowy wkład
własny? ..................................................................................................................................... 83
Rysunek 39. Status firmy według stanu na dzień 31.08.2019 roku (ogółem według
Działań/Poddziałań). ................................................................................................................ 86
Rysunek 40. Przeżywalność działalności gospodarczych złożonych dzięki dotacjom – według
roku powstania firmy ............................................................................................................... 86
Rysunek 41. Przeżywalność działalności gospodarczych złożonych dzięki dotacjom z Działania
8.1 – według roku powstania firmy .......................................................................................... 87
Rysunek 42. Przeżywalność działalności gospodarczych złożonych dzięki dotacjom z
Poddziałania 8.3.1 – według roku powstania firmy ................................................................. 88
Rysunek 43. Przeżywalność działalności gospodarczych po okresie trwałości. ....................... 88
Rysunek 44. Przeżywalność firm z dotacją w porównaniu do wszystkich podmiotów
gospodarczych powstałych w latach 2015-2017 (z uwzględnieniem działań/poddziałań). .... 90
Rysunek 45. Wskaźnik przeżycia firm założonych dzięki dotacjom z RPO WM z
uwzględnieniem profilu demograficzno-społecznego odbiorców wsparcia............................ 92
Rysunek 46. Wskaźnik przeżycia firm założonych dzięki dotacjom z RPO WM z
uwzględnieniem statusu na rynku pracy w momencie przystąpienia do projektu. ................ 93
Rysunek 47. Wartości wskaźnika efektywności osiągane w działaniach i poddziałaniach PO KL
oraz RPO WM. .......................................................................................................................... 95
Rysunek 48. Wartości wskaźnika efektywności osiągane w grupach w niekorzystnej sytuacji
społecznej. ................................................................................................................................ 96
Rysunek 49. Wartości wskaźnika efektywności osiągane według powiatów .......................... 98
Rysunek 50. Poziom przedsiębiorczości w powiecie a wskaźnik efektywności dotacji w
powiecie. .................................................................................................................................. 99
Rysunek 51. Wartości wskaźnika efektywności a wcześniejsze prowadzenie działalności
gospodarczej. ......................................................................................................................... 100
Rysunek 52. Wartości wskaźnika efektywności osiągane w grupach w niekorzystnej sytuacji
społecznej. . ............................................................................................................................ 100
Rysunek 53. Okres istnienia firm z dotacją, które zostały zlikwidowane (w miesiącach)...... 101
Rysunek 54. Jaki był powód zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej? – według
rodzaju projektodawcy ........................................................................................................... 102
Rysunek 55. Jaka jest Pana/Pani obecna sytuacja zawodowa? ............................................. 102
Rysunek 56. Jaka jest Pana/Pani obecna sytuacja zawodowa? ............................................. 103
Rysunek 57. Efekt zatrudnieniowy dotacji przyznanych w ramach RPO WM w zależności od
typu projektodawcy ............................................................................................................... 105
Rysunek 58. Efekt zatrudnieniowy dotacji przyznanych w ramach RPO WM w zależności od
wybranych cech uczestników ................................................................................................. 106
Rysunek 59. Czy w pierwszym roku rozliczeniowym firma wypracowała zysk? .................... 107
Rysunek 60. Czy w ostatnim zamkniętym roku rozliczeniowym firma wypracowała zysk? –
według projektodawcy (lewy) oraz roku powstania firmy (prawy) ....................................... 108
Rysunek 61. Czy w ostatnim zamkniętym roku rozliczeniowym firma wypracowała zysk? –
według roku założenia DG ...................................................................................................... 109
142
Rysunek 62. Czy zysk wypracowany w ostatnim roku rozliczeniowym był większy, od tego,
który firma osiągnęła w pierwszym roku rozliczeniowym? ................................................... 110
Rysunek 63. Czy w obecnym roku rozliczeniowym spodziewa się Pan/Pani osiągnąć zysk? 110
Rysunek 64. Czy w obecnym roku rozliczeniowym spodziewa się Pan/Pani osiągnąć zysk? - %
odpowiedzi „tak” według powiatów. .................................................................................... 111
Rysunek 65. Czy w obecnym roku rozliczeniowym spodziewa się Pan/Pani osiągnąć zysk? - %
odpowiedzi „tak” według roku założenia firmy. .................................................................... 112
Rysunek 66. Czy prowadzenie firmy jest Pana/Pani jedynym źródłem dochodów? ............. 113
Rysunek 67. Czy prowadzenie firmy jest Pana/Pani jedynym źródłem dochodów? – według
wieku i płci uczestników ......................................................................................................... 113
Rysunek 68. Jaki charakter mają inne źródła dochodów? ..................................................... 114
Rysunek 69. Czy od momentu rozpoczęcia działalności gospodarczej liczba osób
zatrudnionych uległa zmianie? ............................................................................................... 115
Rysunek 70. Ilu pracowników jest aktualnie zatrudnionych w firmie? .................................. 115
Rysunek 71. Czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy planuje Pan/Pani zmianę liczby
zatrudnionych? ....................................................................................................................... 116
Rysunek 72. Gdyby mógł/a Pan/i jeszcze raz podjąć decyzję - czy założyłby/założyłaby
Pan/Pani firmę? ...................................................................................................................... 117
Rysunek 73. Gdyby mógł/a Pan/i jeszcze raz podjąć decyzję - czy założyłby/założyłaby
Pan/Pani firmę? – odpowiedzi „tak” według roku założenia działalności ............................ 117
Rysunek 74. Czy byłaby to firma o tym samym profilu? ........................................................ 118
Rysunek 75. Czy prowadzenie firmy uważa Pan/Pani za osobisty sukces? ........................... 118
Rysunek 76. Proszę na skali od 1 do 10 zaznaczyć przydatność wsparcia. ............................ 119
Rysunek 77. Proszę na skali od 1 do 10 zaznaczyć przydatność wsparcia – według powiatów
................................................................................................................................................ 120
Rysunek 78. Jak ocenia Pan/i oferowane w projekcie wsparcie szkoleniowo-doradcze
przygotowujące do założenia firmy? ...................................................................................... 120
Rysunek 79. Czy wsparcie szkoleniowo doradcze powinno być obowiązkowe czy tylko dla
chętnych? ............................................................................................................................... 121
Rysunek 80. Czy korzystał Pan/i ze wsparcia doradczego, konsultacyjnego już po założeniu
działalności gospodarczej? ..................................................................................................... 122
Rysunek 81. Proszę na skali od 1 do 10 zaznaczyć przydatność wsparcia gdzie 1 w ogóle nie
przydatne 10 bardzo przydatne. ............................................................................................ 123
Rysunek 82. Proszę powiedzieć czy udzielone wsparcie pomogło w rozwoju firmy? ........... 123