Opracowano na podstawie materiaów NBP.
Zdjcie Prezesa NBP Piotr Maecki
Wyda: Narodowy Bank Polski Departament Edukacji i Wydawnictw 00–919
Warszawa ul. witokrzyska 11/21 www.nbp.pl
ISSN 1427–0277
Spis treci
Rada Polityki Pieninej 9
Zarzd Narodowego Banku Polskiego 9
Schemat organizacyjny NBP wedug stanu na 31 grudnia 2018 r.
10
Synteza 11
1.1. Prezes Narodowego Banku Polskiego 18
1.2. Rada Polityki Pieninej 18
1.3. Zarzd Narodowego Banku Polskiego 20
1.4. Plan dziaalnoci NBP 21
Rozdzia 2. Polityka pienina 23
2.1. Strategia polityki pieninej w 2018 r. 24
2.2. Polityka pienina i jej uwarunkowania w 2018 r. 26
2.3. Instrumenty polityki pieninej w 2018 r. 30
Rozdzia 3. Dziaania na rzecz stabilnoci systemu finansowego
35
3.1. Nadzór makroostronociowy 36
3.3. Dziaalno analityczna i badawcza w zakresie systemu finansowego
38
3.4. Midzynarodowa wspópraca na rzecz stabilnoci finansowej
39
3.5. Dziaania operacyjne NBP na rzecz utrzymania stabilnoci
finansowej 40
Rozdzia 4. Dziaalno emisyjna 41
4.1. Pienidz gotówkowy w obiegu 42
4.2. Emisja wartoci kolekcjonerskich 42
4.3. Wycofywanie z obiegu uszkodzonych lub zuytych znaków pieninych
43
4.4. Faszerstwa polskich znaków pieninych 43
4.5. Zaopatrywanie banków w znaki pienine 44
4.6. Dziaania na rzecz usprawnienia obrotu gotówkowego 44
Spis treci
5.3. Zarzdzanie ryzykiem finansowym w procesie zarzdzania rezerwami
dewizowymi 50
5.4. Stopa zwrotu z rezerw walutowych 51
5.5. Dochód z dziaalnoci inwestycyjnej 53
Rozdzia 6. Dziaalno dewizowa 55
6.1. Rejestr dziaalnoci kantorowej 56
6.2. Decyzje w sprawach dewizowych 56
6.3. Kontrola obrotu dewizowego 56
Rozdzia 7. Dziaania na rzecz systemu patniczego 59
7.1. Realizacja zada operacyjnych 60
7.2. Dziaania w zakresie polityki i rozwoju systemu patniczego
61
7.3. Nadzór nad infrastruktur systemu patniczego 63
7.4. NBP jako udziaowiec krajowych osób prawnych wiadczcych usugi
na rzecz instytucji finansowych 64
Rozdzia 8. Obsuga Skarbu Pastwa 67
8.1. Rachunki bankowe prowadzone przez NBP 68
8.2. Obsuga zobowiza i nalenoci zagranicznych budetu pastwa
69
8.3. Obsuga obrotu papierami wartociowymi 69
8.4. Wspópraca z Ministerstwem Finansów w ramach Komitetu
Zarzdzania Dugiem Publicznym 70
Rozdzia 9. Dziaalno analityczno-badawcza 71
9.1. Analizy i badania dotyczce polityki pieninej 72
9.2. Analizy i badania procesów cenotwórczych, cen i inflacji
72
9.3. Prognozowanie makroekonomiczne i rozwój modeli prognostycznych
73
9.4. Analizy i badania sytuacji fiskalnej 73
9.5. Analizy gospodarki wiatowej i wpywu zagranicy na polsk
gospodark 74
9.6. Analizy i badania sektora realnego gospodarki 74
9.7. Publikacje naukowe pracowników NBP 76
9.8. Konferencje i seminaria naukowe organizowane przez NBP
76
9.9. Wspópraca ze rodowiskiem naukowym, bankami centralnymi i
instytucjami midzynarodowymi 77
Spis treci
10.1. Podstawowe zadania z zakresu statystyki 80
10.2. Zadania statystyczne wynikajce z uczestnictwa NBP w
Europejskim Systemie Banków Centralnych i innych instytucjach
midzynarodowych 81
Rozdzia 11. Dziaalno edukacyjna i informacyjna 85
11.1. Dziaalno edukacyjna 86
11.3. Obchody 100. rocznicy odzyskania przez Polsk niepodlegoci
89
11.4. Dziaalno wydawnicza i biblioteczna 89
11.5. Rozpatrywanie petycji, skarg, wniosków i listów 89
Rozdzia 12. Dziaalno legislacyjna 91
12.1. Dziaalno legislacyjna organów NBP 92
12.2. Udzia NBP w pracach organów pastwa nad projektami aktów
normatywnych 92
12.3. Projekty ustaw dotyczcych funkcjonowania systemu bankowego
93
12.4. Udzia NBP w konsultowaniu projektów opinii Europejskiego
Banku Centralnego do projektów unijnych aktów prawnych oraz
projektów krajowych aktów prawnych pastw czonkowskich Unii
Europejskiej 94
Rozdzia 13. Wspópraca midzynarodowa 95
13.1. Realizacja zada wynikajcych z czonkostwa Polski w Unii
Europejskiej 96
13.2. Wspópraca z midzynarodowymi instytucjami gospodarczymi i
finansowymi 97
Rozdzia 14. Dziaalno wewntrzna 101
14.1. Zarzdzanie kadrami 102
14.2. Zmiany organizacyjne 102
14.4. Dziaalno inwestycyjna 103
14.6. Audyt wewntrzny 103
14.8. Zapewnienie bezpieczestwa 104
Zacznik 3. Ceny towarów i usug konsumpcyjnych 115
Zacznik 4. Bilans patniczy 119
Zacznik 5. Pienidz i kredyt 123
Zacznik 6. Lista otwartych seminariów naukowych i wybranych
publikacji NBP 127
Spis treci
Narodowy Bank Polski6
Zacznik 7. Wyniki gosowania czonków Rady Polityki Pieninej nad
wnioskami i uchwaami 133
Zacznik 8. Sprawozdanie finansowe Narodowego Banku Polskiego na
dzie 31 grudnia 2018 roku wraz ze Sprawozdaniem niezalenego biegego
rewidenta z badania 137
Aneks statystyczny 213
Uwagi metodyczne 236
Przedstawiam Pastwu Raport Roczny, który prezentuje podstawowe
informacje na temat funkcjonowania organów Narodowego Banku
Polskiego oraz najwaniejsze dziaa- nia banku centralnego
realizowane w 2018 r. Raport zawiera take sprawozdanie finan- sowe
NBP wraz z opini biegego rewidenta.
Dziaania NBP byy skoncentrowane na realizacji podstawowych zada
banku cen- tralnego, tj. utrzymaniu stabilnego poziomu cen,
wspieraniu zrównowaonego wzrostu gospodarczego i zapewnieniu
bezpieczestwa systemu finansowego. Wskaniki makroeko- nomiczne
polskiej gospodarki potwierdzaj, e Narodowy Bank Polski naleycie
wywi- zywa si ze swoich konstytucyjnych i usta- wowych
obowizków.
wiadczy o tym przede wszystkim dynamika cen, ksztatujca si na
poziomie zgodnym z celem inflacyjnym NBP, a wic gówny
wskanik skutecznoci polityki pieninej prowadzonej przez bank
centralny. W 2018 r. inflacja cen towarów i usug konsumpcyjnych
wyniosa redniorocznie 1,6% wobec 2,0% w 2017 r., co oznacza, e ceny
w ubiegym roku rosy nadal w umiarkowanym tempie.
Naley zaznaczy, e w 2018 r. Polska, z dynamik PKB wynoszc 5,1%,
naleaa do jednych z najszybciej rozwijajcych si gospodarek w Unii
Europejskiej. Gównym ródem wzrostu gospodarczego bya rosnca
konsumpcja, wspierana przez wzrost zatrud- nienia i wynagrodze, a
take utrzymujce si bardzo dobre nastroje konsumentów. Na koniec
2018 r. stopa bezrobocia rejestro- wanego uksztatowaa si na
historycznie niskim poziomie i wyniosa 5,8% wobec 6,6% na koniec
2017 r. Równoczenie przypieszy wzrost inwestycji, czemu sprzyjay
korzystne perspektywy popytu, rosnca absorpcja rod- ków unijnych
oraz wysokie wykorzystanie zdolnoci produkcyjnych.
Dziki skutecznie prowadzonej polityce pie- ninej NBP mamy zapewnion
zarówno stabilno cen, jak i równowag makroeko- nomiczn. Pomimo
okresowo silnych waha niektórych walut z tzw. rynków wschodz- cych
kurs zotego pozostaje od duszego czasu stabilny. wiadczy to o
wysokim zaufaniu do zotego nie tylko ze strony pol- skiego
spoeczestwa, ale take inwestorów zagranicznych.
W wietle powyszych uwarunkowa Rada Polityki Pieninej utrzymywaa
stopy pro- centowe NBP w 2018 r. na niezmienionym poziomie, w tym
stop referencyjn na pozio- mie 1,5%.
Obok polityki pieninej do ustawowych zada NBP naley dziaanie na
rzecz sta- bilnoci systemu finansowego i tworzenie warunków
niezbdnych do rozwoju sek- tora bankowego. Dziaania w tym obszarze
polegay przede wszystkim na identyfikacji i ograniczaniu ryzyka
systemowego. W tym celu NBP prowadzi analizy i badania doty-
Adam Glapiski Prezes Narodowego Banku Polskiego
Narodowy Bank Polski8
czce systemu finansowego oraz uczestniczy w pracach Komitetu
Stabilnoci Finansowej, w ramach którego wspópracowa z innymi
instytucjami sieci bezpieczestwa finanso- wego. Prace Komitetu
Stabilnoci Finansowej odbyway si w dwóch obszarach, tj. nadzoru
makroostronociowego i zarzdzania kryzy- sowego. Jako prezes NBP
przewodniczyem Komitetowi Stabilnoci Finansowej w for- mule
makroostronociowej. Przedmiotem prac tego gremium bya przede
wszystkim identyfikacja zjawisk i procesów mogcych by ródem ryzyka
systemowego.
Chciabym jednoczenie podkreli, e pol- ski system finansowy
funkcjonuje stabilnie. W 2018 r. banki kontynuoway zwikszanie
funduszy wasnych, gównie z wypracowa- nych zysków. W sektorze
bankowym czny wspóczynnik kapitaowy na koniec roku osign 18,3%,
przy minimalnym wymaga- nym poziomie 8%. Zdecydowana wikszo banków
speniaa wymogi regulacyjne, w tym wymogi utrzymywania dodatko- wych
buforów kapitaowych. Potwierdziy to wyniki testów warunków
skrajnych, które pokazay, e dziki systematycznemu gro- madzeniu
kapitau w ostatnich latach banki w Polsce s odporne na ewentualne
nieko- rzystne zjawiska w gospodarce.
Realizujc swoje konstytucyjne i ustawowe zobowizania, NBP buduje si
gospodarcz
polskiego pastwa, ale te tworzy rezerwy, które bd strzegy jego
bezpieczestwa w przyszoci. I wanie w trosce o dugookre- sowe
bezpieczestwo finansowe kraju Zarzd Narodowego Banku Polskiego podj
− po raz pierwszy od dwudziestu lat − strategiczn decyzj o
zwikszeniu zasobu zota w rezer- wach dewizowych NBP. W 2018 r.
Narodowy Bank Polski zakupi 25,7 tony zota, a w kolej- nym roku −
100 ton. Zarzd NBP zdecydowa równie o dywersyfikacji miejsc
przechowy- wania kruszcu przez przeniesienie czci pol- skiego zota
do skarbców NBP. Zwikszenie zasobów zota NBP – do 228,6 tony w 2019
r. – byo moliwe dziki dobrej sytuacji gospo- darczej kraju i staemu
przyrostowi rezerw dewizowych, których stan w cigu ostatnich piciu
lat zwikszy si o ponad 30 mld euro.
Reasumujc, pragn podkreli, e 2018 r. by bardzo dobry dla polskiej
gospodarki. Dziaalno NBP, w tym prowadzona polityka pienina,
zapewniaa stabilno polskiego pienidza, a jednoczenie sprzyjaa
utrzyma- niu zrównowaonego wzrostu gospodarczego oraz stabilnoci
systemu finansowego.
Zachcam Pastwa do lektury Raportu, majc nadziej, e bdzie on
interesujcym ródem wiedzy o dziaalnoci Narodowego Banku
Polskiego.
9Raport Roczny 2018
Rada Polityki Pieninej
Przewodniczcy Adam Glapiski
Czonkowie: Grayna Ancyparowicz
Wiceprezes NBP Anna Trzeciska
Katarzyna Zajdel-Kurowska*
* Z dniem 22 maja 2018 r. funkcj czonka Zarzdu NBP przestaa peni
Katarzyna Zajdel-Kurowska (odwoana na skutek zrzeczenia si przez ni
funkcji czonka Zarzdu NBP). -
Narodowy Bank Polski10
Schemat organizacyjny NBP wedug stanu na 31 grudnia 2018 r.
De pa
rt am
en t
St ab
iln o
Narodowy Bank Polski12
Synteza 1. Zgodnie z art. 227 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej „Centralnym bankiem
pastwa jest Narodowy Bank Polski. Przysuguje mu wyczne prawo emisji
pienidza oraz ustalania i realizowania polityki pieninej. Narodowy
Bank Polski odpowiada za warto polskiego pienidza”. Podstawowe
zadania NBP okrela Ustawa z dnia 29 sierp- nia 1997 r. o Narodowym
Banku Polskim i Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe,
a take Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz Statut
Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku
Centralnego. W 2018 r. NBP dziaa zgodnie z Zaoeniami polityki
pieninej na rok 2018 oraz Planem dziaalnoci NBP na lata
2018–2020.
2. Raport przedstawia realizacj przez NBP ustawowych zada w 2018 r.
w nastpujcych obszarach: polityka pienina, dziaania na rzecz
stabilnoci systemu finansowego, dzia- alno emisyjna, zarzdzanie
rezerwami dewizowymi, dziaalno dewizowa, dziaania na rzecz systemu
patniczego, obsuga Skarbu Pastwa, dziaalno analityczno-badaw- cza,
dziaalno statystyczna, dziaalno edukacyjna i informacyjna,
wspópraca mi- dzynarodowa. W Raporcie przedstawiono równie dziaalno
legislacyjn, dziaalno wewntrzn oraz sprawozdanie finansowe NBP na
dzie 31 grudnia 2018 r. wraz ze sprawozdaniem niezalenego biegego
rewidenta z badania rocznego sprawozdania finansowego.
3. Zgodnie z Konstytucj RP oraz ustaw o Narodowym Banku Polskim
organami NBP s: Prezes Narodowego Banku Polskiego, Rada Polityki
Pieninej i Zarzd Narodowego Banku Polskiego. W 2018 r. struktur
organizacyjn NBP tworzyy: Centrala i 16 jednostek
organizacyjnych.
4. W 2018 r. polityka pienina bya prowadzona zgodnie z Zaoeniami
polityki pieninej na rok 2018. Podobnie jak w poprzednich latach
gównym celem polityki pieninej byo utrzymanie stabilnoci cen, przy
jednoczesnym wspieraniu zrównowaonego wzrostu gospodarczego oraz
stabilnoci systemu finansowego. Prowadzc polityk pienin, NBP nadal
wykorzystywa strategi celu inflacyjnego. Od 2004 r. cel inflacyjny
jest usta- lony na poziomie 2,5% z symetrycznym przedziaem odchyle
o szerokoci ± 1 punkt procentowy. W 2018 r. koniunktura w Polsce
bya bardzo dobra. Dynamika PKB wzrosa do 5,1% (wobec 4,9% w 2017
r.). Gównym czynnikiem wzrostu pozostaa rosnca kon- sumpcja,
wspierana przez wzrost zatrudnienia i pac, niskie bezrobocie, a
take bardzo dobre nastroje konsumentów. Równoczenie przypieszy
wzrost inwestycji, czemu sprzy- jay korzystne perspektywy popytu,
rosnca absorpcja rodków unijnych oraz wysokie wykorzystanie
zdolnoci produkcyjnych. Dynamika cen konsumpcyjnych w 2018 r. bya
umiarkowana i wyniosa redniorocznie 1,6%, a wic utrzymaa si w
przedziale odchy- le od celu inflacyjnego. Towarzyszya temu niska
inflacja bazowa. Wskanik inflacji po wyczeniu cen ywnoci i energii
wyniós w 2018 r. redniorocznie 0,7%. Jednoczenie w gospodarce nie
narastay nierównowagi makroekonomiczne. W szczególnoci, dyna- mika
kredytu dla sektora niefinansowego pozostaa zbliona do dynamiki
nominalnego PKB. W konsekwencji zaduenie sektora niefinansowego z
tytuu kredytów w relacji do PKB pozostao stabilne. Jednoczenie mimo
bardzo dobrej koniunktury w krajowej gospodarce utrzymaa si nadwyka
w handlu zagranicznym, a czne saldo na rachunku obrotów biecych i
kapitaowych pozostao dodatnie. W efekcie obniyo si zaduenie
Synteza
zagraniczne w relacji do PKB. W tych warunkach kurs zotego, mimo
okresowych waha zwizanych z zaburzeniami na midzynarodowych rynkach
finansowych, by relatywnie stabilny. Wobec powyszych uwarunkowa
Rada utrzymywaa w 2018 r. stopy procen- towe NBP na niezmienionym
poziomie, w tym stop referencyjn na poziomie 1,5%. Stabilizacja
stóp procentowych NBP wspieraa utrzymanie stabilnoci cen.
Jednoczenie polityka pienina – wobec przypieszenia wzrostu
gospodarczego oraz bardzo niskiego bezrobocia – ograniczaa ryzyko
narastania nierównowag makroekonomicznych, a take sprzyjaa
stabilnoci systemu finansowego.
5. W 2018 r. Narodowy Bank Polski realizowa polityk pienin,
wykorzystujc zestaw instrumentów przyjty przez Rad Polityki
Pieninej w Zaoeniach polityki pieninej na rok 2018. Gówn stop
procentow Narodowego Banku Polskiego bya stopa refe- rencyjna NBP.
Stopa ta okrelaa rentowno operacji otwartego rynku, wpywajc na
oprocentowanie krótkoterminowych instrumentów rynku pieninego, w
szczególnoci niezabezpieczonych lokat midzybankowych. Celem
operacyjnym polityki pieninej byo denie do ksztatowania stawki
POLONIA, która odzwierciedla rednie waone oprocentowanie
niezabezpieczonych lokat zawieranych na rynku midzybankowym na
termin overnight, w pobliu stopy referencyjnej NBP. W 2018 r.
rednie absolutne odchylenie wspomnianego indeksu od stopy
referencyjnej NBP wynioso 21 punktów bazowych. Do realizacji celu
operacyjnego polityki pieninej wykorzystywane byy przez NBP przede
wszystkim operacje otwartego rynku. Za ich pomoc bank centralny dy
do ksztatowania optymalnych, z punktu widzenia celu operacyjnego,
warunków pynnociowych w sektorze bankowym. NBP stosowa regularnie
operacje podstawowe, przeprowadzane raz w tygodniu, w formie emisji
bonów pieninych NBP z 7-dniowym terminem zapadalnoci (za ich pomoc
absorbowane byy rodki bdce w posiadaniu sektora bankowego
przewyszajce wymagany poziom rezerwy obowizkowej). Operacje
dostrajajce suyy za doranemu oddziaywaniu na warunki pynnociowe w
sektorze bankowym. Realizacji celu operacyjnego polityki pieninej
NBP sprzyja jednoczenie system rezerwy obowizkowej. Uredniony
sposób utrzymywania rezerwy oddziaywa w kierunku stabilizacji
krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych, stwarzajc podmiotom
ni objtym swobod decydowania o wysokoci rodków pozostajcych na
rachunkach w banku centralnym (pod warunkiem zgromadzenia w NBP
rodków na poziomie nie niszym od wymaganej wartoci rezerwy, rednio
w okresie jej utrzymy- wania). Obowizek utrzymywania rezerwy
ogranicza ponadto skal operacji otwartego rynku, przeprowadzanych
przez bank centralny w celu absorpcji nadpynnoci. Banki miay równie
moliwo uzupeniania niedoborów oraz lokowania nadwyek rodków w banku
centralnym, korzystajc z oferowanych przez NBP kredytu lombardowego
oraz depozytu na koniec dnia (operacji depozytowo-kredytowych).
Instrumenty te – podobnie jak system rezerwy obowizkowej – peniy
rol uzupeniajc w stosunku do operacji otwartego rynku, w zakresie
realizacji celu operacyjnego polityki pieninej. Rentownoci operacji
depozytowo-kredytowych wyznaczay maksymalne pasmo waha dla
oprocentowania niezabezpieczonych lokat o terminie overnight
zawieranych na rynku midzybankowym.
6. Poziom krótkoterminowej pynnoci sektora bankowego, mierzonej
jako rednie w roku saldo operacji prowadzonych przez bank centralny
(emisji bonów pieninych NBP i ope- racji depozytowo-kredytowych) w
2018 r. wyniós 90 166 mln z. W porównaniu ze rednim poziomem w 2017
r. nastpi wzrost pynnoci o 16 534 mln z. W 2018 r. redni poziom
bonów pieninych emitowanych przez NBP wyniós 88 796 mln z. Z kwoty
tej 98,1%,
Narodowy Bank Polski14
tj. 87 137 mln z stanowiy bony sprzedawane w ramach operacji
podstawowych, nato- miast 1 659 mln z stanowiy operacje
dostrajajce. redni poziom operacji depozytowo- -kredytowych wyniós
1 370 mln z. Wzrost pynnoci w 2018 r. spowodowany by przede
wszystkim przewag skupu walut obcych przez NBP nad ich sprzeda. W
kierunku zmniejszenia pynnoci sektora bankowego oddziaywa gównie
wzrost poziomu pie- nidza gotówkowego.
7. Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 6 ustawy o Narodowym Banku Polskim
do zada NBP naley „ksztatowanie warunków niezbdnych dla rozwoju
systemu bankowego”. Polski bank centralny realizuje to zadanie w
sposób cigy przez dziaania na rzecz zapewnienia stabilnych warunków
funkcjonowania banków i caego systemu finansowego, a take
utrzymania niskiego poziomu inflacji. W 2018 r. NBP kontynuowa
dziaania na rzecz rozwoju systemu patniczego i jego sprawnego
funkcjonowania. Narodowy Bank Polski uczestniczy w tworzeniu
przepisów prawnych dotyczcych sektora bankowego, prowadzi analizy i
badania krajowego systemu bankowego i wspópracowa ze Zwizkiem
Banków Polskich.
8. W 2018 r. dziaania na rzecz stabilnoci systemu finansowego
polegay przede wszystkim na prowadzeniu regularnych analiz i bada
dotyczcych stabilnoci i rozwoju polskiego systemu finansowego.
Wyniki prac zostay opublikowane m.in. w: Raporcie o stabilno- ci
systemu finansowego, opracowaniu Rozwój systemu finansowego w
Polsce w 2017 r. i raporcie Sytuacja na rynku kredytowym. W 2018 r.
NBP wypenia zobowizania usta- wowe, organizujc prace Komitetu
Stabilnoci Finansowej (KSF) w zakresie nadzoru makroostronociowego
(KSF-M) i zapewniajc Komitetowi zaplecze analityczno-badaw- cze.
NBP by take zaangaowany w dziaania KSF zwizane z zarzdzaniem kryzy-
sowym. Wspópracowa z instytucjami tworzcymi sie bezpieczestwa
finansowego, tj. z Ministerstwem Finansów (MF), Komisj Nadzoru
Finansowego (KNF) i Bankowym Funduszem Gwarancyjnym (BFG).
Przedstawiciele NBP wspódziaali z instytucjami europejskimi na
rzecz skutecznego prowadzenia polityki makroostronociowej.
9. Gównym celem dziaalnoci emisyjnej NBP byo zapewnienie
bezpieczestwa i pynno- ci obrotu gotówkowego. Warto pienidza
gotówkowego w obiegu (z kasami banków) wzrosa o 10,5% i na koniec
grudnia 2018 r. wyniosa 219 mld 489,9 mln z. W 2018 r. NBP
wyemitowa wartoci kolekcjonerskie: 6,7 tys. sztuk monet zotych,
223,42 tys. sztuk monet srebrnych oraz 50 tys. sztuk banknotów, w
tym powicone 100. rocznicy odzyskania przez Polsk niepodlegoci.
Ponadto NBP wprowadzi kolejne usprawnienia w funkcjonowaniu obrotu
gotówkowego w Polsce.
10. Zarzdzajc rezerwami dewizowymi, NBP dy do zapewnienia
bezpieczestwa i niezbd- nej pynnoci inwestowanych rodków.
Jednoczenie – speniajc te kryteria – podejmuje dziaania suce
podwyszeniu dochodowoci rezerw. W 2018 r. dochód z dziaalnoci
inwestycyjnej zwizanej z zarzdzaniem rezerwami dewizowymi, bez
uwzgldnienia zrealizowanych i niezrealizowanych rónic kursowych,
wyniós 3,0 mld z. W 2018 r., uwzgldniajc uwarunkowania rynkowe i
wielko rezerw dewizowych, NBP zwikszy zasób zota o 25% do 4 mln
135,7 tys. uncji (128,6 tony).
11. Dziaalno dewizowa NBP polegaa na prowadzeniu rejestru
dziaalnoci kantorowej, wydawaniu decyzji w sprawach dewizowych oraz
prowadzeniu okrelonych ustawowo
Synteza
15Raport Roczny 2018
kontroli. W 2018 r. przeprowadzono 1415 kontroli dewizowych i
wydano 28 decyzji dewi- zowych. Wedug stanu na 31 grudnia 2018 r. w
Polsce dziaay 4873 kantory.
12. Dziaania NBP na rzecz systemu patniczego polegay przede
wszystkim na prowadzeniu systemów patnoci i dokonywaniu rozrachunku
midzybankowego, organizowaniu rozlicze pieninych oraz sprawowaniu
nadzoru nad infrastruktur systemu pat- niczego. W 2018 r. NBP
uczestniczy w pracach nad wdroeniem do prawa krajowego tzw.
dyrektywy PSD2, przeprowadzi ocen dojrzaoci cybernetycznej
wybranych podmiotów infrastruktury finansowej oraz ocen systemu
SKARBNET4 pod ktem spenienia regulacji europejskich. W 2018 r.
zakoczyy si prace nad dostosowaniem infrastruktury NBP do wspópracy
z platform TIPS (suc do rozrachunku patnoci natychmiastowych w
euro).
13. Prowadzona przez NBP obsuga bankowa budetu pastwa przyczyniaa
si do zapewnie- nia bezpieczestwa i pynnoci rozlicze rodków sektora
finansów publicznych. Wedug stanu na 31 grudnia 2018 r. NBP
prowadzi 22 810 rachunków dla 2969 klientów. W 2018 r. dostosowano
prowadzenie rachunków bankowych do przepisów ustawowych dotyczcych
nowych zasad obsugi patnoci skadek na ubezpieczenia spoeczne,
zdrowotne i tzw. fundusze pozaubezpieczeniowe oraz wprowadzajcych
do polskiego porzdku prawnego mechanizm podzielonej patnoci.
Ponadto NBP udostpni posiadaczom rachunków karty patnicze i usug
elektronicznej wypaty gotówki, jak równie rozpocz wiadcze- nie
zastpczej obsugi kasowej z wykorzystaniem zlecenia wypaty gotówki.
Narodowy Bank Polski organizowa przetargi sprzeday, zamiany i
odkupu skarbowych papierów wartociowych, a take wspópracowa z
Ministerstwem Finansów w ramach Komitetu Zarzdzania Dugiem
Publicznym.
14. Najwaniejsze badania ekonomiczne z zakresu stabilnoci
makroekonomicznej pro- wadzone w NBP w 2018 r. dotyczyy: polityki
pieninej, procesów cenotwórczych, cen i inflacji, prognozowania
makroekonomicznego i rozwoju modeli prognostycznych, sytu- acji
fiskalnej oraz sytuacji gospodarki. Doskonalono narzdzia
prognostyczne i prze- prowadzono liczne prace modelowe. Wyniki prac
byy wykorzystywane przy podejmo- waniu decyzji przez Zarzd NBP i
Rad Polityki Pieninej. W 2018 r. zorganizowano 6 midzynarodowych
konferencji naukowych i 21 otwartych seminariów naukowych. W 2018
r. w czasopismach z tzw. listy filadelfijskiej1 ukazao si 21
artykuów naukowych pracowników NBP.
15. W 2018 r. NBP realizowa zadania statystyczne obejmujce
pozyskiwanie danych spra- wozdawczych, przede wszystkim od
podmiotów sektora finansowego oraz, w wszym zakresie, od podmiotów
niefinansowych. Prowadzi te prace nad metodyk opracowy- wania
danych i dostosowaniem jej do zmieniajcych si standardów
midzynarodowych, jak równie doskonali narzdzia informatyczne ich
pozyskiwania i prezentacji. W 2018 r. NBP zakoczy wprowadzanie
zmian (wynikajcych ze zmienionych regulacji UE) do pakietu
sprawozdawczego COREP oraz doskonali metodyk prowadzenia bada na
temat procesów migracyjnych i rozszerza ich zakres.
1 Lista filadelfijska (ISI Master Journal List) – lista czasopism
naukowych opracowana i aktualizowana przez Institute for Scientific
Information (ISI). Zawiera tytuy czasopism, które przeszy proces
oceny i s uwzgld- niane w bazach ISI.
Narodowy Bank Polski16
16. W 2018 r. w ramach dziaa edukacyjnych NBP uczestniczy w
realizacji 252 projektów na terenie caego kraju. W 2018 r. po raz
kolejny rozszerzono ofert edukacyjn Centrum Pienidza NBP im.
Sawomira S. Skrzypka. Placówk t odwiedzio blisko 68 tys. osób. NBP
wzi udzia w obchodach 100. rocznicy odzyskania przez Polsk
niepodlegoci oraz poszerzy dziaalno informacyjn i promocyjn.
17. W 2018 r. NBP uczestniczy w pracach Staego Komitetu Rady
Ministrów, Komitetu do Spraw Europejskich i innych gremiów
midzyresortowych oraz wspópracowa z organami pastwa, opiniujc
projekty aktów prawnych z zakresu polityki gospodarczej i systemu
bankowego. W ramach wspópracy z Europejskim Bankiem Centralnym
(EBC) Narodowy Bank Polski uczestniczy w opiniowaniu projektów
stanowisk EBC do projektów wspól- notowych aktów prawnych oraz
aktów prawnych poszczególnych krajów UE. Dotyczyy one w
szczególnoci nadzoru finansowego i stabilnoci finansowej.
18. W 2018 r. przedstawiciele NBP uczestniczyli w pracach gremiów
UE, w tym: Rady Ogólnej EBC, Rady Generalnej ESRB, komitetów i grup
roboczych ESBC oraz ESRB, EBA, Rady ECOFIN (w ramach nieformalnych
posiedze), komitetów i grup roboczych Rady UE oraz Komisji
Europejskiej. Najwaniejsze prace dotyczyy zakoczenia budowy unii
ban- kowej i ograniczenia ryzyka w sektorze bankowym UE. W 2018 r.
NBP wspópracowa ponadto z midzynarodowymi instytucjami
gospodarczymi i finansowymi, w tym z: Grup Banku wiatowego,
Midzynarodowym Funduszem Walutowym, Europejskim Bankiem Odbudowy i
Rozwoju oraz Bankiem Rozrachunków Midzynarodowych. NBP wzi udzia w
opracowaniu przyjtych w 2018 r. wieloletnich strategii Grupy Banku
wiatowego i EBOR dla Polski oraz w przygotowaniu kompleksowej oceny
stabilnoci systemu finansowego w Polsce (Financial Sector
Assessment Program, FSAP). NBP realizowa projekt wspópracy
bliniaczej na rzecz Narodowego Banku Republiki Biaorusi. By take
zaangaowany w dziaania zwizane z wyjciem Wielkiej Brytanii z UE
(tzw. brexit).
19. W 2018 r. przecitne zatrudnienie w NBP byo o 1 etat nisze ni w
2017 r. i wynioso 3280 etatów.
20. Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy o Narodowym Banku Polskim
Sprawozdanie finansowe Narodowego Banku Polskiego na dzie 31
grudnia 2018 roku zostao zbadane przez biegego rewidenta, wybranego
przez Rad Polityki Pieninej. W zaczniku 8 przedstawiono
Sprawozdanie finansowe Narodowego Banku Polskiego na dzie 31
grudnia 2018 roku wraz ze Sprawozdaniem niezalenego biegego
rewidenta z badania.
21. Wynik finansowy NBP za 2018 r. wyniós zero z. Wpyw na to miay:
dodatni wynik z rónic kursowych, dodatni wynik z zarzdzania
rezerwami dewizowymi, koszty prowa- dzonej polityki pieninej,
koszty dziaania i amortyzacji oraz koszty utworzenia rezerwy na
pokrycie ryzyka zmian kursu zotego do walut obcych, której obowizek
tworzenia wynika z ustawy o NBP.
Funkcjonowanie organów Narodowego Banku Polskiego
Rozdzia 1
Rozdzia 1
Zgodnie z Konstytucj Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustaw o
Narodowym Banku Polskim organami NBP s: Prezes Narodowego Banku
Polskiego, Rada Polityki Pieninej i Zarzd Narodowego Banku
Polskiego.
1.1. Prezes Narodowego Banku Polskiego
W 2018 r. Prezes NBP w ramach swoich obowizków przewodniczy Radzie
Polityki Pieninej i Zarzdowi NBP oraz Komitetowi Stabilnoci
Finansowej w formule makroostronociowej. Ponadto, reprezentujc
Narodowy Bank Polski i Rzeczpospolit Polsk, Prezes NBP uczest-
niczy (lub by reprezentowany) w nastpujcych spotkaniach
midzynarodowych instytucji bankowych i finansowych:
– posiedzeniach Rady Ogólnej Europejskiego Banku Centralnego, –
dorocznym spotkaniu Rady Gubernatorów Europejskiego Banku Odbudowy
i Rozwoju, – spotkaniach Rad Gubernatorów Grupy Banku wiatowego i
Midzynarodowego Fun-
duszu Walutowego, – nieformalnych posiedzeniach Rady ECOFIN, –
posiedzeniach Rady Generalnej Europejskiej Rady ds. Ryzyka
Systemowego, – posiedzeniach Gubernatorów Banku Rozrachunków
Midzynarodowych, – dorocznym spotkaniu wiatowego Forum
Ekonomicznego w Davos.
W 2018 r. Prezes NBP wyda 32 zarzdzenia, dotyczce m.in. emisji
banknotów i monet, zasad i trybu wymiany znaków pieninych, które
wskutek zuycia lub uszkodzenia prze- staj by prawnym rodkiem
patniczym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, sposobu i trybu
przeliczania, sortowania, pakowania i oznaczania opakowa banknotów
i monet oraz wykonywania czynnoci zwizanych z zaopatrywaniem banków
w te znaki. Ponadto Prezes NBP wyda 11 obwieszcze, zawierajcych
m.in. jednolite teksty aktów prawnych organów NBP, wykaz walut
wymienialnych, a take bilans oraz rachunek zysków i strat
Narodowego Banku Polskiego za 2017 r.
Ponadto Prezes NBP, jako przeoony pracowników, bra udzia w
ksztatowaniu i realizowaniu polityki kadrowej, a take sprawowa
nadzór nad przestrzeganiem standardów pracy w NBP.
1.2. Rada Polityki Pieninej
W 2018 r. Rada Polityki Pieninej dziaaa zgodnie z Zaoeniami
polityki pieninej na rok 2018. W 2018 r. RPP odbya 22 posiedzenia
(w tym 11 decyzyjnych), na których podja 6 uchwa normatywnych.
Uchway RPP byy publikowane w Dzienniku Urzdowym Rzeczypospolitej
Polskiej Monitor Polski i Dzienniku Urzdowym Narodowego Banku
Polskiego.
W 2018 r. RPP nie podejmowaa uchwa w sprawie stopy referencyjnej,
oprocentowania kre- dytów refinansowych, oprocentowania lokaty
terminowej oraz stopy redyskontowej weksli
Funkcjonowanie organów Narodowego Banku Polskiego
19Raport Roczny 2018
Tabela 1.1. Wysoko stóp procentowych NBP na koniec 2018 r.
Stopa procentowa Wysoko w %
Tabela 1.2. Wysoko stóp rezerwy obowizkowej i oprocentowania rodków
rezerwy obowizkowej
Wysoko w % Obowizuje od dnia
Stopa rezerwy obowizkowej od rodków zotowych i rodków w walutach
obcych zgromadzonych na rachunkach bankowych oraz od rodków uzyska-
nych z tytuu emisji papierów wartociowych
3,50 31.12.2010
Stopa rezerwy obowizkowej od rodków uzyskanych z tytuu operacji
repo i sell-buy-back oraz rodków pozyskanych co najmniej na 2
lata
0,00 1.03.2018
0,50 1.01.2018
ródo: dane NBP.
Uchway podjte przez RPP w 2018 r. dotyczyy: – przyjcia sprawozdania
z wykonania zaoe polityki pieninej na rok 2017, – oceny dziaalnoci
Zarzdu Narodowego Banku Polskiego w zakresie realizacji zaoe
polityki pieninej na rok 2017, – ustalenia zaoe polityki pieninej
na rok 2019, – przyjcia rocznego sprawozdania finansowego
Narodowego Banku Polskiego sporzdzo-
nego na dzie 31 grudnia 2017 r., – zatwierdzenia planu finansowego
Narodowego Banku Polskiego na rok 2019, – zatwierdzenia
sprawozdania z dziaalnoci Narodowego Banku Polskiego w 2017
r.
Realizujc obowizek wynikajcy z art. 23 ustawy o Narodowym Banku
Polskim, RPP przyja nastpujce dokumenty: – Bilans patniczy
Rzeczypospolitej Polskiej – za III i IV kwarta 2017 r. oraz za I i
II kwarta
2018 r., – Midzynarodow pozycj inwestycyjn Polski w 2017 r., –
Prognoz bilansu patniczego Rzeczypospolitej Polskiej na 2019 r., –
Opini do projektu ustawy budetowej na rok 2019.
RPP rozpatrywaa take projekcje inflacji i PKB oraz przyja trzy
Raporty o inflacji (w marcu, lipcu i listopadzie).
Rozdzia 1
Narodowy Bank Polski20
W 2018 r. czonkowie RPP uczestniczyli w: – spotkaniu z
przedstawicielami Komisji Nadzoru Finansowego powiconym
omówieniu
Raportu o sytuacji banków w 2017 roku, – spotkaniach z misjami MFW
i OECD, – spotkaniach z analitykami rynkowymi, – konferencjach i
seminariach organizowanych przez NBP, banki centralne i
instytucje
midzynarodowe.
1.3. Zarzd Narodowego Banku Polskiego
Zgodnie z ustaw o NBP dziaalnoci Narodowego Banku Polskiego kieruje
Zarzd NBP. Podejmuje on uchway w sprawach niezastrzeonych do
wycznej kompetencji innych orga- nów NBP oraz realizuje uchway RPP.
W 2018 r. Zarzd NBP wykonywa podstawowe zadania zgodnie z Zaoeniami
polityki pieninej na rok 2018, Planem dziaalnoci Narodowego Banku
Polskiego na lata 2018–2020 i Planem finansowym Narodowego Banku
Polskiego na rok 2018.
Ponadto Zarzd NBP rozpatrywa projekty uchwa oraz materiay
przekazywane RPP, dotyczce w szczególnoci:
– projekcji inflacji i PKB, – biecej sytuacji makroekonomicznej w
kraju, w tym przebiegu procesów inflacyjnych,
sytuacji sektora finansów publicznych, sytuacji ekonomicznej
przedsibiorstw i gospo- darstw domowych, sytuacji na rynkach:
pracy, nieruchomoci, finansowym, kredytowym i walutowym,
– biecej sytuacji na wiatowych rynkach finansowych, w tym rynkach
finansowych strefy euro oraz krajów Europy rodkowej i
Wschodniej,
– stabilnoci systemu finansowego w Polsce, w tym oceny
funkcjonowania i perspektyw rozwoju systemu bankowego,
– pynnoci sektora bankowego oraz instrumentów polityki pieninej, –
sytuacji na rynku midzybankowym oraz operacji otwartego
rynku.
Zarzd NBP omawia take zagadnienia dotyczce: dziaalnoci emisyjnej,
zarzdzania rezerwami dewizowymi, funkcjonowania polskiego systemu
patniczego oraz dziaalnoci badawczo-analitycznej NBP.
W 2018 r. Zarzd NBP odby 54 posiedzenia. Podj 95 uchwa (w tym: 61
uchwa normatyw- nych i 34 uchway nienormatywne) oraz 142 uchway
zarzdcze1.
Uchway podjte przez Zarzd NBP dotyczyy w szczególnoci: – udzielenia
kredytu refinansowego na przywrócenie pynnoci patniczej
bankom
komercyjnym, – Benchmarku Strategicznego na rok 2019, – regulaminu
prowadzenia przez NBP rachunków i kont depozytowych bonów
skarbowych
i bonów pieninych NBP w systemie SKARBNET4 oraz przeprowadzania w
tym systemie operacji na papierach wartociowych,
1 Zgodnie z art. 53 i 54 ustawy o Narodowym Banku Polskim (Dz.U. z
2017 r. poz. 1373, z pón. zm.) uchway Zarzdu Narodowego Banku
Polskiego bdce aktami normatywnymi ogaszane s w Monitorze Polskim
lub w Dzienniku Urzdowym Narodowego Banku Polskiego.
Funkcjonowanie organów Narodowego Banku Polskiego
21Raport Roczny 2018
– ustanowienia i trybu dziaania Komitetu Uytkowników systemu
rejestracji bonów skarbowych i bonów pieninych NBP prowadzonego w
systemie SKARBNET4,
– warunków i zasad sprzeday przez Narodowy Bank Polski monet,
banknotów i numi- zmatów przeznaczonych na cele kolekcjonerskie
oraz na inne cele,
– regulaminu prowadzenia przez NBP rachunków bankowych i wiadczenia
usugi bankowoci elektronicznej oraz wzorów umów rachunku
bankowego,
– realizacji przez Narodowy Bank Polski w obrocie zagranicznym i
krajowym polece wypaty w walutach obcych i walucie krajowej oraz
operacji czekowych w walutach obcych, a take skupu i sprzeday walut
obcych dla posiadaczy rachunków bankowych,
– prowizji i opat bankowych stosowanych przez NBP, – trybu i
szczegóowych zasad przekazywania przez banki Narodowemu Bankowi
Polskiemu
danych niezbdnych do ustalania polityki pieninej i okresowych ocen
sytuacji pieninej pastwa oraz oceny sytuacji finansowej banków i
ryzyka sektora bankowego,
– ochrony danych osobowych w NBP, – realizacji projektu wspópracy
bliniaczej na rzecz Narodowego Banku Republiki Biaorusi, –
regulaminu organizacyjnego NBP.
Uchway zarzdcze podjte przez Zarzd NBP dotyczyy m.in.: – przyjcia
deklaracji o przestrzeganiu Kodeksu globalnego dla rynku
walutowego, – podjcia dziaa dotyczcych opracowania zaoe
projektowych budowy Krajowego
Rejestru Kredytowego, – zaakceptowania planu bada imigracji
zarobkowej do Polski na lata 2018–2021.
Ponadto w 2018 r. Zarzd NBP sporzdzi roczne sprawozdanie finansowe
NBP za 2017 r.2
1.4. Plan dziaalnoci NBP
W 2018 r. realizowano Plan dziaalnoci Narodowego Banku Polskiego na
lata 2018–2020, uchwa- lony przez Zarzd NBP 26 padziernika 2017 r.
W Planie okrelono cele NBP na najblisze lata i zadania suce ich
realizacji.
Zgodnie z zasadami planowania dziaalnoci w NBP Zarzd NBP uchwali
Plan dziaalnoci Narodowego Banku Polskiego na lata 2019–2021, który
obowizuje od 1 stycznia 2019 r.
2 Na podstawie art. 17 ust. 4 pkt 12 ustawy o Narodowym Banku
Polskim.
Polityka pienina
Rozdzia 2
Rozdzia 2
Przedkadajc sprawozdanie z wykonania zaoe polityki pieninej, Rada
Polityki Pieninej wypenia zobowizanie zawarte w art. 227
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej do zoe- nia Sejmowi
sprawozdania z wykonania zaoe polityki pieninej w cigu 5 miesicy od
zakoczenia roku budetowego. Zgodnie z art. 53 ustawy o Narodowym
Banku Polskim spra- wozdanie z wykonania zaoe polityki pieninej
jest ogaszane w Dzienniku Urzdowym Rzeczypospolitej Polskiej
„Monitor Polski”. Sprawozdanie prezentuje gówne elementy reali-
zowanej strategii polityki pieninej, opis uwarunkowa
makroekonomicznych i decyzji podejmowanych w zakresie polityki
pieninej w roku objtym sprawozdaniem, a take opis stosowanych
instrumentów polityki pieninej.
Do Sprawozdania z wykonania zaoe polityki pieninej na rok 2018
doczono zaczniki, w których przedstawiono ksztatowanie si istotnych
zmiennych makroekonomicznych, a take Opisy dyskusji na
posiedzeniach decyzyjnych Rady Polityki Pieninej2 i Wyniki
gosowania czonków Rady Polityki Pieninej nad wnioskami i uchwaami w
roku objtym sprawozdaniem.
Przy ocenie polityki pieninej ex post naley bra pod uwag jej
uwarunkowania, w tym przede wszystkim to, e dziaania wadz
monetarnych wpywaj na gospodark ze znacz- nym opónieniem, a
jednoczenie s podejmowane w warunkach niepewnoci dotyczcej
przyszych procesów makroekonomicznych. Naley take uwzgldnia to, e w
gospodarce wystpuj wstrzsy makroekonomiczne, które – cho pozostaj
poza kontrol krajowej polityki pieninej – mog w znacznej mierze
wpywa na sytuacj gospodarcz i procesy inflacyjne w krótkim, a
niekiedy take w rednim okresie.
2.1. Strategia polityki pieninej w 2018 r.
W 2018 r. Rada Polityki Pieninej, zwana dalej „Rad”, prowadzia
polityk pienin zgod- nie z Zaoeniami polityki pieninej na rok 2018
przyjtymi we wrzeniu 2017 r. Podobnie jak w poprzednich latach
gównym celem polityki pieninej byo utrzymanie stabilnoci cen, przy
jednoczesnym wspieraniu zrównowaonego wzrostu gospodarczego oraz
stabilnoci systemu finansowego. W ten sposób Rada realizowaa
podstawowe zobowizania Narodowego Banku Polskiego zawarte w
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r. poz. 483, z
pón. zm.) oraz w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym
Banku Polskim (Dz. U. z 2017 r. poz. 1373, z pón. zm.). Zgodnie z
art. 227 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej „Narodowy
Bank Polski odpowiada za warto polskiego pienidza”. Ustawa o
Narodowym Banku Polskim, zwanym dalej „NBP”, w art. 3 ust. 1
stanowi, e „podstawowym celem dzia- alnoci NBP jest utrzymanie
stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki
gospodarczej Rzdu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu
NBP”.
1 Rozdzia Polityka pienina jest Sprawozdaniem z wykonania zaoe
polityki pieninej na rok 2018, które Rada Polityki Pieninej przyja
na posiedzeniu w dniu 14 maja 2019 r. Zadania z tego obszaru s
reali- zowane m.in. na podstawie art. 3 ust. 2 pkt 5, art. 12, art.
16, art. 17 ust. 3 pkt 1 i ust. 4 pkt 2 i 4, art. 23−24 oraz
przepisów rozdziau 6 ustawy o Narodowym Banku Polskim.
2 Zacznik Opisy dyskusji na posiedzeniach decyzyjnych Rady Polityki
Pieninej nie zosta doczony do Sprawozdania z dziaalnoci z uwagi na
jego obszerno. Jest dostpny w dokumencie ródowym oraz na stronie
internetowej NBP.
Polityka pienina
Rada dy do zapewnienia stabilnoci cen, wykorzystujc strategi
redniookresowego celu inflacyjnego. Od 2004 r. Rada realizuje
redniookresowy cel inflacyjny na poziomie 2,5% z symetrycznym
przedziaem odchyle o szerokoci ± 1 punkt procentowy. W pastwach, w
których realizowana jest strategia celu inflacyjnego, inflacja jest
przecitnie nisza ni w pozostaych.
Od 2004 r. przecitny poziom inflacji w Polsce wynosi 2,0% rocznie,
a wic by zbliony do 2,5% i mieci si w symetrycznym przedziale
odchyle, cho w niektórych latach dynamika cen znajdowaa si poza tym
przedziaem. Jednoczenie tempo wzrostu gospodarczego byo w ostatnich
latach stosunkowo stabilne i zblione do dugookresowego trendu, a w
gospodarce nie narastay nierównowagi makroekonomiczne. Wskazuje to
na skuteczno strategii celu inflacyjnego w zapewnieniu
dugookresowej stabilnoci cen, przy jednoczesnym wspieraniu
zrównowaonego wzrostu gospodarczego.
redniookresowy charakter celu oznacza, e ze wzgldu na szoki
makroekonomiczne i finan- sowe inflacja moe okresowo ksztatowa si
powyej lub poniej celu, w tym równie poza okrelonym przedziaem
odchyle od celu. Reakcja polityki pieninej na szoki jest elastyczna
i zaley od ich przyczyn oraz oceny trwaoci ich skutków, w tym wpywu
na procesy inflacyjne. W przypadku odchylenia si inflacji od celu
Rada w sposób elastyczny okrela oczekiwane tempo powrotu inflacji
do celu, poniewa szybkie sprowadzenie inflacji do celu moe si wiza
z istotnymi kosztami dla stabilnoci makroekonomicznej lub
finansowej.
Podejmujc decyzje w zakresie polityki pieninej, Rada bierze pod
uwag dziaanie mechanizmu transmisji monetarnej, w tym opónienia, z
jakimi zmiany parametrów polityki pieninej wpywaj na gospodark.
Dugo opónie, jakie wystpuj od podj- cia decyzji dotyczcej poziomu
stóp procentowych do zaobserwowania jej najsilniejszego wpywu na
wielkoci realne (m.in. produkcj i zatrudnienie) oraz inflacj,
wynosi kilka kwartaów i moe zmienia si w czasie. Ponadto polityka
pienina prowadzona jest w warunkach niepewnoci, dotyczcej
szczególnie przyszego ksztatowania si sytuacji gospodarczej.
Dowiadczenia globalnego kryzysu finansowego wskazuj, e
stabilizowanie inflacji na niskim poziomie jest wanym, ale
niewystarczajcym warunkiem utrzymania równowagi w gospo- darce,
która z kolei sprzyja utrzymaniu stabilnoci cen w dugim okresie.
Zagroeniem dla stabilnoci cen w dugim okresie s zwaszcza
nierównowagi w sektorze finansowym. Majc to na uwadze, Rada
prowadzi polityk pienin w taki sposób, aby sprzyja utrzymaniu
stabilnoci systemu finansowego i ogranicza ryzyko narastania
nierównowag w gospodarce, uwzgldniajc w swoich decyzjach
ksztatowanie si cen aktywów (zwaszcza cen nierucho- moci) oraz
dynamik akcji kredytowej. W warunkach znacznej swobody przepywu
kapitau i integracji rynków finansowych najwaniejsz rol w
ograniczaniu nierównowag makroeko- nomicznych powinna peni polityka
makroostronociowa. Wywierajc selektywny wpyw na ksztatowanie si
agregatów kredytowych, umoliwia ona stabilizowanie akcji kredytowej
przy mniejszych kosztach dla wzrostu gospodarczego ni w przypadku
stosowania instru- mentów polityki pieninej.
Oprócz polityki pieninej i makroostronociowej istotn rol w
utrzymywaniu stabilnoci makroekonomicznej peni take polityka
fiskalna. W celu zachowania stabilnoci makro- ekonomicznej niezbdne
jest prowadzenie polityki fiskalnej, która zapewnia dugookresow
stabilno finansów publicznych.
Rozdzia 2
Rada realizuje strategi celu inflacyjnego w warunkach pynnego kursu
walutowego. Reim pynnego kursu nie wyklucza interwencji na rynku
walutowym, gdy jest to niezbdne do zapewnienia stabilnoci
makroekonomicznej i finansowej kraju.
2.2. Polityka pienina i jej uwarunkowania w 2018 r.
Polityka pienina w Polsce w 2018 r. bya prowadzona w warunkach
relatywnie korzyst- nej, cho stopniowo osabiajcej si koniunktury
gospodarczej na wiecie. W szczególnoci w II poowie roku dynamika
PKB w wielu gospodarkach – w tym w strefie euro – spowolnia.
Jednoczenie inflacja w najbliszym otoczeniu polskiej gospodarki
pozostaa umiarkowana, cho podlegaa wahaniom wynikajcym gównie ze
zmian cen surowców energetycznych na rynkach wiatowych, w tym
zwaszcza ropy naftowej.
W 2018 r. Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych (zwana dalej
„Fed”) stopniowo podno- sia stopy procentowe, a Europejski Bank
Centralny (EBC) ogranicza skal skupu aktywów, utrzymujc jednoczenie
stopy procentowe w pobliu zera, w tym stop depozytow poniej zera.
Zacienienie polityki pieninej przez Fed, a take utrzymujca si
niepewno dotyczca zmian w polityce handlowej najwikszych pastw oraz
osabienie wiatowej koniunktury przyczynio si do pogorszenia
nastrojów na wiatowych rynkach finansowych.
W Polsce koniunktura w 2018 r. bya bardzo dobra. Dynamika PKB
przypieszya do 5,1% (wobec 4,9% w 2017 r.). Gównym czynnikiem
wzrostu pozostaa rosnca konsumpcja, wspie- rana przez wzrost
zatrudnienia i pac, niskie bezrobocie, a take bardzo dobre nastroje
konsu- mentów. Równoczenie przypieszy wzrost inwestycji, czemu
sprzyjay korzystne perspektywy popytu, rosnca absorpcja rodków
unijnych oraz wysokie wykorzystanie zdolnoci produk- cyjnych. W
2018 r. nastpi take istotny wzrost eksportu, cho jego dynamika
obniya si w zwizku z osabieniem wzrostu handlu wiatowego oraz
spowolnieniem tempa wzrostu gospodarczego w strefie euro.
Jednoczenie nadal rós import, cho jego wzrost take si obniy.
Dynamika cen konsumpcyjnych w 2018 r. bya umiarkowana i wyniosa
redniorocznie 1,6%, a wic utrzymaa si w przedziale odchyle od celu
inflacyjnego (2,5% +/- 1 punkt procentowy). Towarzyszya temu niska
inflacja bazowa. Wskanik inflacji po wyczeniu cen ywnoci i energii
wyniós w 2018 r. redniorocznie 0,7%.
Jednoczenie w gospodarce nie narastay nierównowagi
makroekonomiczne. W szczególnoci, mimo istotnego wzrostu kredytu
dla sektora niefinansowego (redniorocznie o 5,9%), jego dynamika
pozostaa zbliona do dynamiki nominalnego PKB. W konsekwencji
zaduenie sektora niefinansowego z tytuu kredytów w relacji do PKB
pozostao stabilne. Jednoczenie mimo bardzo dobrej koniunktury w
krajowej gospodarce utrzymaa si nadwyka w han- dlu zagranicznym, a
czne saldo na rachunku obrotów biecych i kapitaowych pozostao
dodatnie. W efekcie obniyo si zaduenie zagraniczne w relacji do
PKB. W tych warunkach kurs zotego, mimo okresowych waha zwizanych z
zaburzeniami na midzynarodowych rynkach finansowych, by relatywnie
stabilny.
Wobec powyszych uwarunkowa Rada utrzymywaa w 2018 r. stopy
procentowe NBP na niezmienionym poziomie, w tym stop referencyjn na
poziomie 1,5%. Stabilizacja stóp procentowych NBP wspieraa
utrzymanie stabilnoci cen. Jednoczenie polityka pienina
Polityka pienina
W 2018 r., podobnie jak w poprzednich latach, wanym elementem
prowadzonej polityki pieninej bya komunikacja z otoczeniem,
polegajca na przedstawianiu przez Rad informacji o podejmowanych
decyzjach wraz z ocen przebiegu procesów gospodar- czych wpywajc na
te decyzje. Do najwaniejszych instrumentów komunikacji polityki
pieninej w 2018 r. naleay publikowane cyklicznie: Informacje po
posiedzeniach Rady Polityki Pieninej (oraz towarzyszce im
konferencje prasowe po posiedzeniach Rady), Opisy dyskusji na
posiedzeniach decyzyjnych Rady Polityki Pieninej3, Raporty o
inflacji, a take Sprawozdanie z wykonania zaoe polityki pieninej na
rok 2017 i Zaoenia polityki pieninej na rok 2019.
Poniej przedstawiono najwaniejsze uwarunkowania decyzji Rady w 2018
r. w podziale na pórocza.
W I poowie 2018 r. w gospodarce wiatowej utrzymywaa si korzystna
koniunktura. W strefie euro dynamika PKB – mimo pewnego obnienia w
porównaniu z II poow 2017 r. – pozostaa relatywnie wysoka. Sprzyja
temu systematyczny wzrost zatrudnienia i pac oraz ekspansywna
polityka pienina EBC. Wzrost gospodarczy w Stanach Zjednoczonych w
I poowie 2018 r. natomiast przypieszy. Nastpio to w warunkach
bardzo dobrej koniunktury na rynku pracy, obnienia czci podatków
oraz wzrostu wartoci majtku gospodarstw domowych. Napywajce dane
dotyczce chiskiej gospodarki wskazyway z kolei na ustabilizowanie
si dynamiki aktywnoci gospodarczej na poziomie z 2017 r.
Jednoczenie utrzymyway si ryzyka dla wzrostu wiatowego PKB, które
byy zwizane przede wszystkim ze zmianami w polityce handlowej
najwikszych pastw, wzrostem cen surowców energetycznych oraz
konsekwencjami podnoszenia przez Fed stóp procentowych.
Mimo dobrej globalnej koniunktury dynamika cen w otoczeniu polskiej
gospodarki pozosta- waa w I poowie 2018 r. umiarkowana, a inflacja
bazowa bya relatywnie niska. Jednoczenie wysze ni w 2017 r. ceny
surowców energetycznych stopniowo przekaday si na wysz dynamik cen
energii. W strefie euro inflacja w I póroczu wyniosa rednio
1,5%.
W tych warunkach polityka pienina w najbliszym otoczeniu polskiej
gospodarki pozostaa ekspansywna. W szczególnoci EBC utrzymywa stopy
procentowe w pobliu zera, w tym stop depozytow poniej zera, oraz
prowadzi program skupu aktywów, przy czym skala tego programu
zostaa od stycznia 2018 r. zmniejszona. Fed natomiast stopniowo
zacienia polityk pienin, podnoszc przedzia dla stopy procentowej
cznie o 0,5 pkt proc. (do 1,75−2,0% na koniec I pórocza) oraz
ograniczajc swoj sum bilansow.
Pomimo utrzymywania si dobrej koniunktury w gospodarce wiatowej
nastroje na global- nych rynkach finansowych si pogorszyy. Wzrost
awersji do ryzyka na rynkach wiatowych by zwizany przede wszystkim
ze zmianami w polityce handlowej Stanów Zjednoczonych, wzrostem
niepewnoci dotyczcej polityki gospodarczej we Woszech, a take
zacienianiem
3 W Opisach dyskusji na posiedzeniach decyzyjnych Rady Polityki
Pieninej znajduje si szersze omówienie zagadnie i argumentów, które
wpyway na decyzje Rady dotyczce poziomu stóp procentowych podej-
mowane na poszczególnych posiedzeniach w 2018 r.
Rozdzia 2
Narodowy Bank Polski28
polityki pieninej przez Fed, które prowadzio do pogorszenia
warunków finansowania gospodarek wschodzcych zaduonych w
amerykaskim dolarze. W tych warunkach ceny wielu aktywów
finansowych si obniyy. W szczególnoci w wielu gospodarkach wschodz-
cych spady ceny akcji, wzrosy rentownoci obligacji, a kursy
walutowe osabiy si wobec dolara. Osabi si równie kurs zotego, cho
skala osabienia bya umiarkowana w porów- naniu z walutami innych
gospodarek wschodzcych.
W Polsce w I poowie 2018 r. koniunktura bya bardzo dobra. Tempo
wzrostu gospodar- czego wynioso w tym okresie rednio 5,2% r/r.
Gównym czynnikiem wzrostu by rosncy popyt konsumpcyjny wspierany
przez wzrost zatrudnienia i pac. W warunkach poprawia- jcej si
sytuacji na rynku pracy, w tym spadku bezrobocia, wypat wiadcze z
programu „Rodzina 500 plus” oraz umiarkowanej inflacji wskaniki
ufnoci konsumenckiej poprawiy si i ksztatoway na historycznie
wysokich poziomach. Pozytywnie na popyt w gospodarce oddziayway
równie rosnce inwestycje, zwaszcza publiczne, w tym wspófinansowane
ze rodków unijnych. Towarzyszy temu stabilny wzrost akcji
kredytowej dla sektora nie- finansowego. Przy jednoczesnym obnieniu
si dynamiki eksportu i importu wkad eks- portu netto do wzrostu PKB
pozosta w I póroczu 2018 r. zbliony do zera. Równie saldo na
rachunku obrotów biecych (w relacji do PKB) byo wci bliskie zera, a
czne saldo obrotów biecych i kapitaowych byo dodatnie, co wskazywao
na wysoki stopie rów- nowagi zewntrznej.
Pomimo bardzo dobrej koniunktury gospodarczej dynamika cen w Polsce
w I poowie 2018 r. obniya si i wyniosa rednio 1,6% r/r (wobec
rednio 2,0% w 2017 r.). Umiarkowanej inflacji sprzyjaa stabilizacja
wewntrznej presji popytowej oraz umiarkowana inflacja u najwaniej-
szych partnerów handlowych Polski. W efekcie inflacja bazowa
pozostaa niska. Spadkowi inflacji sprzyjao obnianie si dynamiki cen
ywnoci zwizane z wysok poda niektórych towarów ywnociowych.
Jednoczenie w I kwartale tempo wzrostu cen energii byo niskie,
jednak od maja ich wzrost wyranie przypieszy w lad za rosncymi
cenami surowców na rynkach wiatowych, oddziaujc w kierunku wyszej
inflacji.
Wobec powyszych uwarunkowa, w tym ze wzgldu na umiarkowan inflacj
oraz brak nierównowag makroekonomicznych, w I poowie 2018 r. Rada
utrzymywaa stopy procentowe NBP na niezmienionym poziomie, w tym
stop referencyjn na poziomie 1,5%. Za tak decyzj przemawiay take
prognozy, w tym marcowa projekcja inflacji i PKB, które wskazyway
na utrzymywanie si umiarkowanej inflacji oraz korzystnej
koniunktury w polskiej gospodarce w horyzoncie odziaywania polityki
pieninej.
W II poowie 2018 r. koniunktura w gospodarce wiatowej si pogorszya,
co byo szcze- gólnie wyrane w IV kwartale. W omawianym okresie
obniya si dynamika produkcji przemysowej w wielu krajach. W tych
warunkach wzrosa niepewno co do perspek- tyw ksztatowania si
wzrostu gospodarczego na wiecie w kolejnych kwartaach. W uj- ciu
geograficznym wyranie obniya si dynamika aktywnoci gospodarczej w
strefie euro oraz w czci gospodarek azjatyckich, w tym w Chinach.
Koniunktura gospodarcza w Stanach Zjednoczonych pozostaa natomiast
korzystna, a wzrost PKB by nieco wyszy ni w I poowie roku.
Inflacja na wiecie w II poowie roku bya wysza ni w poprzednich
kwartaach, co wynikao w duym stopniu z trwajcego do padziernika
wyranego wzrostu cen ropy naftowej na rynkach wiatowych. Jednak
wraz ze spadkiem cen ropy naftowej w ostatnich miesicach roku
Polityka pienina
29Raport Roczny 2018
inflacja ponownie si obniya4. W szczególnoci w strefie euro
inflacja w caym póroczu bya zbliona do 2,0%, jednak w grudniu
obniya si do 1,6% r/r. Jednoczenie inflacja bazowa w tej gospodarce
pozostaa niska, ksztatujc si w pobliu 1,0%. W Stanach Zjednoczonych
nato- miast inflacja w II póroczu pozostaa wysza ni w wielu innych
gospodarkach rozwinitych.
W II poowie 2018 r. polityka pienina w najbliszym otoczeniu
polskiej gospodarki pozostaa agodna. EBC utrzymywa stopy procentowe
w pobliu zera, w tym stop depozytow poniej zera, cho jednoczenie w
padzierniku 2018 r. zmniejszy skal programu skupu aktywów netto, po
czym zakoczy ten program z kocem roku. Fed natomiast dwukrotnie
podniós stopy procentowe, cznie o 0,5 pkt proc. (do 2,25−2,5% na
koniec roku), co – wraz z pogorsze- niem si perspektyw globalnego
wzrostu gospodarczego oraz zmianami w polityce handlowej
najwikszych pastw – przyczynio si do pogorszenia nastrojów na
wiatowych rynkach finan- sowych, w tym wyranego spadku cen akcji.
Niekorzystnie na nastroje na rynkach finansowych w strefie euro
oddziaywaa dodatkowo podwyszona niepewno zwizana z perspektywami
polityki fiskalnej we Woszech oraz negocjacjami dotyczcymi wyjcia
Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Pomimo tych uwarunkowa kurs
zotego pozosta w omawianym okresie stabilny.
Pomimo pogorszenia si koniunktury w gospodarce wiatowej wzrost
gospodarczy w Polsce w II poowie roku by wysoki i zbliony do
obserwowanego w I poowie roku. Gównym czynnikiem wzrostu w dalszym
cigu by popyt konsumpcyjny, cho jego dynamika bya nieco nisza ni w
poprzednich kwartaach. Wzrost konsumpcji by nadal wspierany przez
zwikszajce si pace i zatrudnienie oraz utrzymujce si bardzo dobre
nastroje konsumen- tów. Jednak w ostatnich miesicach roku dynamika
zatrudnienia stopniowo si obniaa. W II poowie roku znaczcy wkad do
wzrostu PKB miay równie inwestycje, przy czym silnie rosncym
inwestycjom publicznym towarzyszyo wyrane oywienie inwestycji w
sektorze przedsibiorstw. Wzrostowi inwestycji w dalszym cigu
sprzyjay korzystne perspektywy popytu, absorpcja rodków unijnych
oraz wysokie wykorzystanie zdolnoci produkcyjnych. Towarzyszy temu
stabilny wzrost akcji kredytowej dla sektora niefinansowego.
Jednoczenie w II poowie roku dynamika eksportu bya nisza ni w 2017
r., do czego przyczynio si pogor- szenie koniunktury w strefie
euro, zwaszcza w Niemczech, natomiast dynamika importu – w
warunkach dalszego wzrostu popytu wewntrznego – pozostaa wysoka. W
efekcie wkad eksportu netto do wzrostu PKB by w II poowie 2018 r.
nieznacznie ujemny.
W omawianym okresie inflacja pozostaa umiarkowana, a pod koniec
roku nastpi jej spadek zwizany z obnieniem si dynamiki cen energii
(w lad za spadkiem cen ropy naftowej na rynkach wiatowych) oraz cen
ywnoci. W efekcie inflacja CPI obniya si z 2,0% r/r w lipcu do 1,1%
r/r w grudniu. Obnienie si inflacji nastpio w warunkach
umiarkowanej wewntrz- nej presji popytowej oraz spadku inflacji w
strefie euro. W tych warunkach inflacja bazowa pozostaa niska, na
co zoy si spadek dynamiki cen usug przy nadal niskiej – chocia
stopniowo rosncej – dynamice cen towarów nieywnociowych.
Biorc pod uwag napywajce w II póroczu informacje, Rada utrzymywaa
stopy procentowe NBP na niezmienionym poziomie, w tym stop
referencyjn na poziomie 1,5%. Za stabili- zacj stóp procentowych
przemawiaa umiarkowana inflacja, utrzymujca si w warunkach
korzystnej koniunktury oraz braku nierównowag makroekonomicznych, a
take prognozy wskazujce, e pozostawienie stóp procentowych NBP na
niezmienionym poziomie bdzie
4 Od pocztku 2018 r. do pocztku padziernika cena baryki ropy Brent
w dolarach na rynkach wiatowych wzrosa o blisko 30%, po czym nastpi
jej wyrany spadek (o blisko 38% do koca roku).
Rozdzia 2
2.3. Instrumenty polityki pieninej w 2018 r.
W 2018 r. NBP wykorzystywa zestaw instrumentów przyjty przez Rad
Polityki Pieninej w Zaoeniach polityki pieninej na rok 2018.
Pynno sektora bankowego w 2018 r.
W 2018 r. NBP realizowa polityk pienin w warunkach nadpynnoci
sektora banko- wego5. Jej redni poziom w roku wyniós 90 166 mln z6
i by wyszy w porównaniu z 2017 r. o 16 534 mln z, tj. o
22,5%.
redni poziom nadpynnoci w grudniu 2018 r. wyniós 86 625 mln z i by
o 3 248 mln z (tj. o 3,9%) wyszy ni w grudniu 2017 r.
Najwikszy wpyw na ksztatowanie pynnoci sektora bankowego w 2018 r.
miay zmiany w poziomie pienidza gotówkowego w obiegu oraz
transakcje skupu walut obcych przepro- wadzone przez NBP z
Ministerstwem Finansów. Pierwszy z wyej wymienionych czynników
przyczyni si do spadku pynnoci sektora bankowego w cigu roku o 21
412 mln z. Przewaga dokonywanego przez NBP skupu walut obcych nad
ich sprzeda spowodowaa natomiast wzrost pynnoci sektora bankowego o
15 984 mln z.
Stopy procentowe NBP
Podstawowym instrumentem polityki pieninej byy w 2018 r. stopy
procentowe NBP. Stopa referencyjna NBP, okrelajc rentowno operacji
otwartego rynku, wpywaa na oprocen- towanie krótkoterminowych
rynkowych stóp procentowych.
Stopa depozytowa oraz stopa lombardowa NBP wyznaczay pasmo waha
stóp procentowych overnight na rynku midzybankowym.
Operacje otwartego rynku
W 2018 r. celem operacyjnym polityki pieninej byo denie do
ksztatowania stawki POLONIA7 w pobliu stopy referencyjnej NBP.
Gównym instrumentem sucym realizacji wskazanego zadania byy
operacje otwartego rynku, przeprowadzane z inicjatywy banku cen-
tralnego. Za ich pomoc bank centralny zarzdza pynnoci sektora
bankowego. Realizacj celu operacyjnego polityki pieninej wspieray
system rezerwy obowizkowej oraz oferowane przez bank centralny
operacje depozytowo-kredytowe.
5 Nadpynno sektora bankowego stanowi nadwyk rodków pozostajc w
sektorze bankowym ponad wymagany poziom rezerwy obowizkowej. Miar
nadpynnoci jest saldo przeprowadzanych przez NBP operacji otwartego
rynku oraz operacji depozytowo-kredytowych.
6 W okresach utrzymywania rezerwy obowizkowej. 7 Stawka POLONIA
(Polish Overnight Index Average) wyznaczana jest jako rednia (waona
wolumenem
poszczególnych transakcji) oprocentowania niezabezpieczonych
depozytów midzybankowych zawartych na termin O/N w danym dniu
roboczym do godziny 16.30.
Polityka pienina
Za pomoc podstawowych operacji otwartego rynku bank centralny dy do
utrzymywania zbilansowanych warunków pynnociowych w sektorze
bankowym. Jednoczenie rentownoci poszczególnych operacji, równe
obowizujcemu w dniu ich przeprowadzania poziomowi stopy
referencyjnej NBP, bezporednio oddziayway na cen pienidza wyznaczan
na rynku midzybankowym (w tym na stawk POLONIA).
Wykres 2.1. rednie w miesicu saldo operacji otwartego rynku w
latach 1995–2018
Wykres 2.2. Instrumenty absorbujce nadpyn- no w poszczególnych
miesicach w 2018 r.
mld z
0
22
44
66
88
110
132
1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 I II
III IV V VI VII VIII IX X XI XII
mld z
70
75
80
85
90
95
100
ródo: dane NBP. ródo: dane NBP.
Operacje podstawowe stosowane byy w 2018 r. regularnie, raz w
tygodniu, w formie emisji bonów pieninych NBP z 7-dniowym terminem
zapadalnoci. Za pomoc operacji podsta- wowych bank centralny
absorbowa wikszo nadpynnoci utrzymujcej si w sektorze bankowym. W
2018 r. redni poziom bonów pieninych NBP emitowanych w ramach
operacji podstawowych wyniós 87 137 mln z i by wyszy w porównaniu z
2017 r. o 16 047 mln z (wykres 2.1).
Poza operacjami podstawowymi NBP w 2018 r. stosowa równie operacje
dostrajajce, które peniy rol uzupeniajc w zakresie realizacji celu
operacyjnego polityki pieninej. Przesank ich stosowania byo denie
banku centralnego do zapewnienia na rynku mi- dzybankowym warunków
sprzyjajcych realizacji celu operacyjnego polityki pieninej.
Rentownoci poszczególnych operacji dostrajajcych byy równe
poziomowi stopy referen- cyjnej NBP i – w sposób analogiczny jak w
przypadku rentownoci operacji podstawowych – wpyway na cen pienidza
na rynku midzybankowym.
W 2018 r. NBP przeprowadzi 11 operacji dostrajajcych w ostatnich
dniach roboczych okre- sów utrzymywania rezerwy obowizkowej.
Ponadto 8-krotnie bank centralny zdecydowa si na zastosowanie
operacji dostrajajcych w trakcie okresów utrzymywania rezerwy
obowizkowej. W ramach drugiego z wymienionych rodzajów operacji
emitowane byy przez NBP bony pienine z terminami zapadalnoci 1-,
2-, 3- i 4-dniowymi. redni poziom operacji dostrajajcych wyniós w
2018 r. 1 659 mln z i by niszy ni w 2017 r. o 37 mln z (wykres
2.1).
Rozdzia 2
Narodowy Bank Polski32
W 2018 r. rednie absolutne odchylenie stawki POLONIA od stopy
referencyjnej NBP wynioso 21 pkt bazowych, w porównaniu z 12 pkt
bazowymi odnotowanymi w 2017 r.8 (wykres 2.3).
%
POLONIA Stopa referencyjna NBP Stopa lombardowa NBP Stopa
depozytowa NBP 2017
I II III IV II III IVV VI VII VIII VI VII VIIIIX X XI X XIXII
2018
I V IX XII 0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
System rezerwy obowizkowej sprzyja realizacji celu operacyjnego
polityki pieninej, oddzia- ujc w kierunku stabilizacji
krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych. Uredniony charakter
systemu rezerwy obowizkowej stwarza podmiotom swobod decydowania o
wyso- koci rodków gromadzonych na rachunkach w banku centralnym w
poszczególnych dniach okresu rezerwowego, pod warunkiem utrzymania
redniego stanu rodków na rachunkach w NBP na poziomie nie niszym od
wartoci rezerwy wymaganej. Jednoczenie obowi- zek utrzymywania
rezerwy obowizkowej ogranicza skal operacji otwartego rynku NBP
konieczn do absorpcji nadpynnoci utrzymujcej si w 2018 r. w
sektorze bankowym.
W 2018 r. obowizkowi utrzymania rezerwy obowizkowej podlegay banki,
oddziay insty- tucji kredytowych, oddziay banków zagranicznych
dziaajce w Polsce, spódzielcze kasy oszczdnociowo-kredytowe oraz
Krajowa Spódzielcza Kasa Oszczdnociowo-Kredytowa.
Podstawowa stopa rezerwy obowizkowej w 2018 r. wynosia 3,5% od
wszystkich zobowiza stanowicych podstaw naliczania rezerwy, z
wyjtkiem rodków uzyskanych z tytuu trans- akcji repo i
sell-buy-back oraz rodków pozyskanych co najmniej na 2 lata (od
dnia 1 marca 2018 r.), w przypadku których analogiczny parametr
wynosi 0,0%.
Oprocentowanie rodków rezerwy obowizkowej, zgodnie z decyzj Rady
Polityki Pieninej z dnia 5 grudnia 2017 r., wynosio w 2018 r.
0,5%.
8 Przytoczony wskanik obliczono jako rednie dzienne absolutne
odchylenie stawki POLONIA od stopy referencyjnej NBP (uredniony
modu rónicy) przeliczone wedug bazy 365 dni.
Polityka pienina
33Raport Roczny 2018
Na dzie 31 grudnia 2018 r. wysoko rezerwy obowizkowej uksztatowaa
si na poziomie 43 196 mln z, w tym rezerwa obowizkowa systemu
bankowego wynosia 42 962 mln z, a rezerwa obowizkowa spódzielczych
kas oszczdnociowo-kredytowych oraz Krajowej Spódzielczej Kasy
Oszczdnociowo-Kredytowej 234 mln z. Rezerwa obowizkowa ogóem bya
wysza w porównaniu ze stanem na dzie 31 grudnia 2017 r. o 615 mln
z, co oznacza wzrost o 1,4% (w porównaniu z 6,4% wzrostu rok do
roku osignitego w 2017 r.).
Wykres 2.4. Zmiany wielkoci rezerwy obowizkowej i odchylenia od
rezerwy wymaganej w 2018 r.
mln z mld z
VI VII VIII IX X XI XII
Odchylenia od rezerwy wymaganej (prawa o) Rezerwa wymagana
197,7 206,4 179,0
ródo: dane NBP.
Gównym czynnikiem wpywajcym na zmian wskazanej pozycji in plus w
2018 r. by wzrost depozytów w sektorze bankowym, od których
naliczana bya rezerwa obowizkowa. W kie- runku ograniczenia poziomu
rezerwy obowizkowej oddziaywao za obnienie do poziomu 0,0% (od dnia
1 marca 2018 r.) stopy rezerwy obowizkowej od rodków pozyskanych co
najmniej na 2 lata oraz zwolnienie przez Zarzd NBP z obowizku
utrzymywania rezerwy obowizkowej 3 banków komercyjnych i 1 banku
spódzielczego9.
W 2018 r. we wszystkich okresach rezerwowych odnotowana zostaa
niewielka nadwyka redniego stanu rodków na rachunkach podmiotów w
porównaniu z wymaganym poziomem rezerwy obowizkowej (wykres 2.4).
Jej minimalna warto zostaa osignita w sierpniu (81 mln z), a
maksymalna – w lutym (206 mln z). Przecitna nadwyka redniego stanu
rodków na rachunkach podmiotów rezerwy w 2018 r. wyniosa 142 mln z
i stanowia 0,33% redniego poziomu wymaganej rezerwy obowizkowej.
Jednoczenie odnotowano 3 przypadki
9 W 2018 r. Zarzd NBP podj decyzj o kontynuacji cakowitego
zwolnienia jednego z banków spódzielczych z obowizku utrzymywania
rezerwy obowizkowej w okresie realizacji programu postpowania
napraw- czego oraz o wprowadzeniu czciowego zwolnienia z obowizku
utrzymywania rezerwy obowizkowej dla 3 banków komercyjnych, bdcych
w okresie wdroenia planów naprawy.
Rozdzia 2
nieutrzymania wymaganego poziomu rezerwy obowizkowej przez 2 banki
komercyjne i 1 bank spódzielczy.
Operacje depozytowo-kredytowe
Operacje depozytowo-kredytowe (depozyt na koniec dnia oraz kredyt
lombardowy) peniy rol instrumentów stabilizujcych poziom pynnoci w
sektorze bankowym oraz skal waha stóp rynku midzybankowego.
Operacje te przeprowadzane byy z inicjatywy banków. Przy ich
wykorzystaniu wspomniane podmioty uzupeniay niedobory pynnoci bd
lokoway nadwyki rodków w NBP, w obu przypadkach na okresy
jednodniowe.
Stopa oprocentowania kredytu lombardowego, wyznaczajca maksymaln
cen pozyskania pienidza w NBP, okrelaa górn granic waha stóp
procentowych na rynku midzyban- kowym. Z kolei stopa depozytowa
stanowia ograniczenie korytarza ich odchyle od dou.
W 2018 r., podobnie jak w latach poprzednich, banki sporadycznie
korzystay z kredytu lom- bardowego. czna kwota wykorzystanego
kredytu w skali roku wyniosa 57 mln z (liczona za dni jego
wykorzystania) w porównaniu z kwot 13 mln z w 2017 r.
W 2018 r. banki zoyy lokaty terminowe (depozyty na koniec dnia) w
NBP ogóem w kwocie 497 mld z (liczone za dni ich utrzymywania).
Wspomniana warto bya o okoo 61,0% wysza od analogicznej pozycji
uzyskanej w roku poprzednim (tj. 309 mld z). czna wysoko lokat
skadanych przez banki w danym dniu wahaa si od 60 mln z do 22 299
mln z. Najwysze kwoty rodków banki lokoway w formie depozytu na
koniec dnia w ostatnich dniach okresów utrzymywania rezerwy
obowizkowej.
Swapy walutowe
Wykorzystujc transakcje typu swap walutowy, NBP moe dokonywa kupna
(lub sprzeday) zotego za walut obc na rynku kasowym, przy
jednoczesnej jego odsprzeday (lub odkupie) w ramach transakcji
terminowej w okrelonej dacie.
W 2018 r. NBP nie przeprowadza tego rodzaju operacji.
Interwencje walutowe
W ramach obowizujcej strategii polityki pieninej NBP moe dokonywa
zakupu bd sprzeday na rynku walut obcych za zote.
W 2018 r. NBP nie przeprowadza tego rodzaju operacji.
Dziaania na rzecz stabilnoci systemu finansowego
Rozdzia 3
Rozdzia 3
Stabilnie funkcjonujcy system finansowy jest niezbdnym warunkiem
zrównowaonego rozwoju gospodarczego w dugim okresie oraz realizacji
podstawowego celu NBP – utrzy- mania stabilnego poziomu cen.
Powierzone Narodowemu Bankowi Polskiemu ustawowe zadania z tego
obszaru obejmuj: dziaania na rzecz wyeliminowania lub ograniczania
ryzyka systemowego, ksztatowanie warunków niezbdnych do rozwoju
systemu bankowego oraz dziaania na rzecz stabilnoci systemu
finansowego.
Szczególne znaczenie dla zachowania stabilnoci systemu finansowego
w Polsce ma utrzy- manie bezpieczestwa sektora bankowego, którego
aktywa stanowi ponad dwie trzecie aktywów krajowych instytucji
finansowych.
3.1. Nadzór makroostronociowy
W 2018 r. NBP realizowa zadania wynikajce z ustawy o Narodowym
Banku Polskim, doty- czce obsugi Komitetu Stabilnoci Finansowej
jako organu odpowiedzialnego za nadzór makroostronociowy w Polsce
(KSF-M). W 2018 r. odbyo si 6 posiedze Komitetu.
W ramach prac KSF-M w 2018 r. Narodowy Bank Polski:
§ Przygotowywa i udostpnia analizy, opracowania oraz opinie
dotyczce identyfikacji i oceny ryzyka systemowego w wymiarze
krajowym i midzynarodowym, w tym cykliczne raporty NBP: Raport o
stabilnoci systemu finansowego (póroczny) i Raport o stanie równo-
wagi polskiej gospodarki (roczny). NBP rozpocz take realizacj
rekomendacji KSF-M doty- czcej poszerzenia zakresu dostpnych danych
o rynku nieruchomoci2.
§ Przygotowywa analizy stanowice merytoryczn podstaw formuowania
przez KSF-M propozycji dziaa na rzecz ograniczania ryzyka
systemowego, w tym wydawania rekomendacji o wysokoci bufora
antycyklicznego w poszczególnych kwartaach roku3.
§ Prowadzi internetowy serwis informacyjny powicony nadzorowi
makroostronocio- wemu. Za jego porednictwem informowa opini
publiczn i nadzorowane podmioty o pracach Komitetu. W serwisie
umieszczane s informacje o dziaalnoci KSF-M, m.in. komunikaty po
posiedzeniach, informacje o stosowanych instrumentach makroostrono-
ciowych oraz opracowania analityczne.
1 Zadania z tego obszaru s realizowane na podstawie art. 3 ust. 2
pkt 6, 6a i 6b ustawy o Narodowym Banku Polskim.
2 Uchwa nr 23/2018 z dnia 11 czerwca 2018 r. KSF-M skierowa do NBP
rekomendacj dotyczc zapew- nienia dostpnoci danych i informacji o
rynku nieruchomoci. Rekomendacja KSF-M bya konsekwencj wydanego w
2016 r. przez Europejsk Rad ds. Ryzyka Systemowego zalecenia w
sprawie uzupeniania informacji dotyczcych sektora nieruchomoci
(ERRS/2016/14) skierowanego do krajowych organów nad- zoru
makroostronociowego wszystkich 28 krajów UE.
3 Materiay analityczne s publikowane na stronie internetowej.
Dziaania na rzecz stabilnoci systemu finansowego
37Raport Roczny 2018
§ Wspópracowa w imieniu Komitetu z organami i instytucjami UE w
zakresie polityki makroostronociowej.
Przedstawiciel NBP przewodniczy pracom grupy roboczej o staym
charakterze powoanej przez Komitet. Grupa ma charakter ekspercki i
stanowi forum wspódziaania zaangaowa- nych instytucji, w
szczególnoci w zakresie regularnych ocen ryzyka systemowego i
propo- nowania dziaa, które go ograniczaj. Ponadto w 2018 r. grupa
robocza: – przygotowaa projekt opinii wydawanej przez KSF-M i
przekazywanej Komisji Nadzoru
Finansowego, dotyczcy identyfikacji innych instytucji o znaczeniu
systemowym – tzw. OSII4, – kontynuowaa analizy sytuacji na rynku
nieruchomoci oraz kosztów i korzyci zwiza-
nych z nowym wymogiem MREL5, – omawiaa uwarunkowania rozwoju
krajowego rynku listów zastawnych oraz postpy
prac nad dostosowaniem stawek referencyjnych rynku pieninego do
wymogów rozpo- rzdzenia BMR6.
Zgodnie z zapisami ustawowymi7 w 2018 r. Prezes NBP jako
Przewodniczcy KSF-M przekaza Sejmowi RP informacj o dziaalnoci
Komitetu w 2017 r. w zakresie nadzoru makroostro- nociowego
(informacja ta jest dostpna na stronie internetowej NBP).
3.2. Wspópraca z instytucjami sieci bezpieczestwa finansowego
W 2018 r. NBP bra udzia w pracach Komitetu Stabilnoci Finansowej w
formule zarzdza- nia kryzysowego (KSF-K). W 2018 r. odbyo si 12
posiedze KSF-K. Omawiano podczas nich sytuacj ekonomiczno-finansow
banków oraz dziaania suce zachowaniu stabilnoci w systemie
finansowym.
Zadaniem NBP jest w szczególnoci przedstawianie opinii dla KSF-K na
temat wpywu na pynno sektora bankowego instytucji, której obecna
lub prognozowana sytuacja finansowa moe stanowi zagroenie dla jej
dalszego funkcjonowania8. NBP, w wykonaniu art. 6 ust. 3 pkt 1
ustawy o nadzorze makroostronociowym nad systemem finansowym i
zarzdzaniu kryzysowym w systemie finansowym, przedstawia Komitetowi
Stabilnoci Finansowej w szcze- gólnoci opinie nt. pynnoci banków,
których sytuacja bya przedmiotem obrad Komitetu.
Narodowy Bank Polski opiniowa projekty regulacji krajowych i UE
dotyczcych instytu- cji i rynków finansowych, jak równie
infrastruktury finansowej oraz przygotowywa (dla Ministerstwa
Finansów i innych agend rzdowych) informacje wykorzystywane do
opraco-
4 OSII (ang. other systemically important institution) to podmiot
niebdcy globaln systemowo wan insty- tucj, ale mogcy – ze wzgldu na
sw wielko, powizania lub model biznesowy – stwarza zagroenie dla
stabilnoci systemu finansowego danego kraju.
5 MREL (ang. minimum requirement for own funds and eligible
liabilities) oznacza minimalny wymóg w zakresie funduszy wasnych i
zobowiza kwalifikowanych instytucji finansowych. Wymóg zosta
wprowadzony, aby organy przymusowej restrukturyzacji i
uporzdkowanej likwidacji mogy stosowa instrument umorzenia lub
konwersji dugu na kapita w celu dokonania przymusowej
restrukturyzacji (resolution).
6 Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2016/1011 z dnia
8 czerwca 2016 r. w sprawie indek- sów stosowanych jako wskaniki
referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub
do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniajce dyrektywy
2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporzdzenie (UE) nr 596/2014 (Dz.
Urz. UE L171 z 2016 r.).
7 Na podstawie art. 9 ust. 2 Ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o
nadzorze makroostronociowym nad systemem finansowym i zarzdzaniu
kryzysowym w systemie finansowym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1934, z
pón. zm).
8 Zadania te s realizowane na podstawie art. 6 ust. 3 pkt 1 ustawy
o nadzorze makroostronociowym.
Rozdzia 3
upowanienia dotyczcego zasad przekazywania informacji10, –
czonkostwo dwóch przedstawicieli delegowanych przez Prezesa NBP w
Radzie Bankowego
Funduszu Gwarancyjnego11.
Narodowy Bank Polski prowadzi regularne analizy i badania dotyczce
stabilnoci i rozwoju polskiego systemu finansowego, z uwzgldnieniem
podziau na poszczególne sektory tego systemu. Przedmiotem analiz s
take pojedyncze instytucje finansowe, w tym banki.
W 2018 r. zostay opublikowane nastpujce dokumenty (dostpne na
stronie internetowej NBP):
§ Raport o stabilnoci systemu finansowego. Analizy wykazay, e
polski system finansowy funkcjonowa stabilnie, a zagroenia dla jego
stabilnoci nie zmieniy si istotnie. Testy warunków skrajnych
wykazay, e wikszo banków byaby w stanie zaabsorbowa skutki silnych
i mao prawdopodobnych szoków. Obszary wymagajce szczególnej uwagi
to rosncy portfel wysokokwotowych kredytów konsumpcyjnych o
odlegych termi- nach zapadalnoci oraz kredyty mieszkaniowe
udzielane w warunkach niskich stóp procentowych i wysokiej
aktywnoci na rynku nieruchomoci. Obszarem wraliwym pozostaje
systematycznie malejcy, ale wci znaczny, portfel kredytów
walutowych. Najwikszym ródem zagroe dla stabilnoci systemu
finansowego nadal jest roz- wój sytuacji w otoczeniu gospodarczym
Polski. Gówne wnioski z analiz NBP zostay potwierdzone w
przeprowadzonej w 2018 r. przez Midzynarodowy Fundusz Walutowy i
Bank wiatowy analizie systemu finansowego Polski12.
§ Rozwój systemu finansowego w Polsce w 2017 r. W opracowaniu
przedstawiono tendencje i bariery rozwoju instytucji oraz rynków
finansowych w Polsce. Na koniec 2017 r. aktywa instytucji tworzcych
polski system finansowy wyniosy 2,47 bln z, tj. byy o 5,9% wysze ni
w 2016 r., jednak ich relacja do PKB nieznacznie obniya si w
porównaniu z 2016 r. i wyniosa 124,4%. Najszybciej rosy aktywa
otwartych funduszy emerytalnych, funduszy inwestycyjnych, banków
spódzielczych i domów maklerskich. Znacznie spady aktywa
spódzielczych kas oszczdnociowo-kredytowych. Najwiksz cz systemu
finansowego stanowi sektor bankowy (89% PKB). Relatywnie sabiej
rozwijay si rynki finansowe.
9 Na podstawie art. 5 ust. 2 pkt 3 Ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o
nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. z 2019 r., poz. 298).
10 Na podstawie art. 17 ust. 2 ustawy o nadzorze nad rynkiem
finansowym. 11 Na podstawie art. 7 ust. 4 pkt 2 Ustawy z dnia 10
czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym,
systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji
(Dz.U. z 2017 r. poz. 1937, z pón. zm.). 12 Financial Sector
Assessment Program (FSAP). FSAP obejmuje kompleksow analiz systemu
finansowego
kraju i jego stabilnoci (zagadnienie badane przez MFW) oraz rozwoju
(zagadnienie badane przez Bank wiatowy). Poprzednia analiza FSAP
dotyczca polskiego systemu finansowego zostaa przeprowadzona w 2013
r.
Dziaania na rzecz stabilnoci systemu finansowego
39Raport Roczny 2018
§ Sytuacja na rynku kredytowym. Materia jest przygotowywany
kwartalnie na podstawie ankiet kierowanych do przewodniczcych
komitetów kredytowych banków. Opracowanie przedstawia zmiany
polityki kredytowej banków i popytu na wybrane rodzaje kredytów
oraz przyczyny tych zmian. W 2018 r. banki zaostrzyy polityk
kredytow w odniesieniu do wikszoci oferowanych produktów, z
wyjtkiem kredytów konsumpcyjnych. Silniejszy wzrost popytu
odnotowano jedynie w przypadku kredytów mieszkaniowych.
§ Poziom antycyklicznego bufora kapitaowego w Polsce. Jest to
opracowanie kwartalne przygoto- wywane dla KSF-M; zawiera wyniki
analiz niezbdnych do kalibracji antycyklicznego bufora kapitaowego
w Polsce. Analizy wskazay, e tempo wzrostu kredytów nie kreuje
nierównowagi w gospodarce i systemie finansowym, jak równie nie
stanowi bariery wzrostu gospodarczego.
Ponadto NBP prowadzi badania na rzecz pogbienia wiedzy o procesach
finansowych i wspózalenociach midzy systemem finansowym i gospodark
oraz operacjonalizacji polityki makroostronociowej. Prowadzone
projekty badawcze dotyczyy w szczególnoci: identyfikacji cech cyklu
finansowego i jego synchronizacji z cyklem koniunkturalnym, opty-
malnego poziomu kapitau w polskim sektorze bankowym, kosztów i
korzyci zwizanych z nowym wymogiem MREL oraz konstrukcji modeli
klasy DSGE opisujcych interakcje pomidzy sfer realn i systemem
finansowym.
3.4. Midzynarodowa wspópraca na rzecz stabilnoci finansowej
W 2018 r. Narodowy Bank Polski uczestniczy w pracach instytucji
europejskich odpowiedzial- nych za monitorowanie ryzyka systemowego
i ochron stabilnoci finansowej w UE. Dziaania te polegay gównie na
penieniu przez Prezesa NBP funkcji czonka Rady Generalnej
Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego (European Systemic Risk
Board, ESRB) oraz udziale przedstawicieli NBP w pracach gremiów
ESRB. Zaangaowanie NBP w te dziaania umoliwiao wszechstronn
identyfikacj zewntrznych zagroe dla stabilnoci polskiego systemu
finansowego oraz – dziki wspópracy z innymi pastwami UE – uzyskanie
wiedzy na temat skutecznych sposobów prowadzenia polityki
makroostronociowej.
W ramach prac ESRB w 2018 r. przedstawiciele NBP byli szczególnie
zaangaowani w: ocen ryzyka zwizanego z funkcjonowaniem w UE
kontrahentów centralnych (ang. central counter- party, CCP) oraz
ryzyka na rynku nieruchomoci mieszkaniowych i komercyjnych,
wypraco- wanie sposobów przeciwdziaania wzrostowi kredytów
zagroonych w sektorze bankowym do poziomu systemowo istotnego, a
take analiz ryzyka dla stabilnoci finansowej UE wyni- kajcego z
wystpienia Wielkiej Brytanii z UE.
W 2018 r. przedstawiciele NBP brali równie udzia w: – pracach
kolegiów do spraw przymusowej restrukturyzacji (ang. resolution
college) utworzonych
dla transgranicznych europejskich grup bankowych, ze szczególnym
uwzgldnieniem banków uznanych przez polski organ nadzoru za inne
instytucje o znaczeniu systemowym – tzw. OSII13;
– posiedzeniach Rady Organów Europejskiego Urzdu Nadzoru Bankowego
(European Banking Authority, EBA);
– pracach Europejskiej (Wiedeskiej) Inicjatywy Koordynacyjnej
(Vienna Initiative);
13 Przedstawiciele NBP uczestnicz w tych gremiach na zaproszenie
KNF i wspópracuj w tym zakresie z przedstawicielami Bankowego
Funduszu Gwarancyjnego (polskiego organu ds. resolution).
Rozdzia 3
– pracach midzynarodowej sieci badawczej banków centralnych
(International Banking Research Network), w ramach której badano
wpyw zmian w polityce pieninej i regu- lacjach makroostronociowych
na poszczególne kraje i ich systemy bankowe (w tym polski system
bankowy).
3.5. Dziaania operacyjne NBP na rzecz utrzymania stabilnoci
finansowej
Cztery banki realizujce programy postpowania naprawczego lub plany
naprawy zostay w 2018 r. zwolnione z obowizku utrzymywania rezerwy
obowizkowej (w czci lub caoci).
W celu ochrony stabilnoci krajowego systemu bankowego, na podstawie
art. 42 ust. 1 ustawy o Narodowym Banku Polskim, NBP udzieli bankom
komercyjnym wsparcia pynnociowego w postaci kredytów refinansowych.
Dziaania te stanowiy realizacj zadania banku central- nego
okrelonego w art. 3 ust. 2 ustawy o NBP.
Najwaniejsze dziaania w 2018 r.:
§ obsuga Komitetu Stabilnoci Finansowej jako organu waciwego w
zakresie nad- zoru makroostronociowego (KSF-M) oraz zaangaowanie w
dziaania tego organu zwizane z zarzdzaniem kryzysowym
(KSF-K),
§ prowadzenie analiz i bada stabilnoci i rozwoju systemu
finansowego w Polsce oraz ograniczania ryzyka systemowego,
§ wspópraca z instytucjami europejskimi na rzecz skutecznego
prowadzenia polityki makroostronociowej.
Dziaalno emisyjna
Rozdzia 4
Rozdzia 4
4.1. Pienidz gotówkowy w obiegu
Warto pienidza gotówkowego w obiegu (z kasami banków) wedug stanu
na 31 grudnia 2018 r. wyniosa 219 mld 489,9 mln z. Oznacza to
wzrost wartoci pienidza gotówkowego o 20 mld 774,0 mln z, tj. o
10,5%, w stosunku do stanu na 31 grudnia 2017 r.
W 2018 r. producenci znaków pieninych dostarczyli do NBP 236 mln
820,2 tys. sztuk banknotów i 1 mld 122 mln 866,8 tys. sztuk monet.
W porównaniu z dostawami w 2017 r. (377 mln 791,2 tys. sztuk
banknotów i 1 mld 59 mln 414,5 tys. sztuk monet) liczba dostar-
czonych banknotów spada o 140 mln 971 tys. sztuk (37,3%), a liczba
monet zwikszya si o 63 mln 452,3 tys. sztuk (6,0%).
Wedug stanu na 31 grudnia 2018 r. banknoty emitowane w zotych
stanowiy 97,7%, a monety 2,3% wartoci pienidza gotówkowego w obiegu
(w 2017 r. odpowiednio 97,6% i 2,4%). W ujciu ilociowym wyemitowane
banknoty stanowiy 10,3%, a monety 89,7% znaków pieninych w obiegu
(w 2017 r. odpowiednio 10,2% i 89,8%).
Pod wzgldem wartoci najwikszy udzia w obiegu na koniec 2018 r. miay
banknoty: 100 z – 60,7% (w 2017 r. – 62,8%) i 200 z – 29,6% (w 2017
r. – 28,3%). Wród monet domi- noway: 5 z – 35,7% (w 2017 r. –
35,1%) i 2 z – 29,3% (w 2017 r. – 29,8%).
W strukturze ilociowej najwikszy udzia w obiegu na koniec 2018 r.
miay banknoty: 100 z – 61,4% (w 2017 r. – 61,6%) i 200 z – 15,0% (w
2017 r. – 13,9%). W przypadku monet przewaay: 1 gr – 37,5% (w 2017
r. – 37,5%) oraz 2 gr – 17,4% (w 2017 r. – 17,5%).
4.2. Emisja wartoci kolekcjonerskich
Narodowy Bank Polski emituje monety i banknoty o charakterze
kolekcjonerskim, upa- mitniajc wane rocznice historyczne i sawnych
Polaków. Dy równie do rozwijania zainteresowania polsk kultur, nauk
i tradycj.
W 2018 r. w ramach 16 tematów NBP wyemitowa 6,7 tys. sztuk zotych
monet kolekcjo- nerskich, 223,42 tys. sztuk srebrnych monet
kolekcjonerskich oraz 50 tys. sztuk banknotów kolekcjonerskich (w
2017 r. 6,2 tys. sztuk zotych monet, 356 tys. sztuk srebrnych monet
oraz 55 tys. sztuk banknotów kolekcjonerskich).
1 Zadania z tego obszaru s realizowane m.in. na podstawie art. 4 i
art. 31–37 ustawy o Narodowym Banku Polskim.
Dziaalno emisyjna
43Raport Roczny 2018
W 2018 r. wyemitowano cznie 21 rodzajów monet kolekcjonerskich oraz
jeden banknot kolekcjonerski.
W ramach obchodów 100. rocznicy odzyskania przez Polsk niepodlegoci
Narodowy Bank Polski wyemitowa:
– monet o wartoci nominalnej 5 z z napisem 100-lecie odzyskania
przez Polsk niepodle- goci, w standardzie obiegowym, w symbolicznym
nakadzie do 38 mln 424 tys. sztuk;
– monet srebrn o wartoci nominalnej 10 z My Polacy dumni i wolni
1918–2018; zasto- sowano na niej – po raz pierwszy na polskiej
monecie – kod 2D;
– monety w ksztacie kuli 100. rocznica odzyskania przez Polsk
niepodlegoci: srebrn o nominale 100 z i zot o nominale 2018
z;
– 20-zotowy banknot kolekcjonerski Niepodlego z wizerunkiem
Marszaka Józefa Pisudskiego oraz zot monet 100. rocznica odzyskania
przez Polsk niepodlegoci o nominale 1 z z wizerunkiem wspóczesnej
monety obiegowej 1 z.
W 2018 r. Narodowy Bank Polski wprowadzi do obiegu take monety
uncjowe Bielik – 100-lecie odzyskania przez Polsk niepodlegoci, o
wartoci nominalnej 500 z, 200 z, 100 z i 50 z.
Wyemitowana przez Narodowy Bank Polski moneta kolekcjonerska Mikoaj
Kopernik z serii Wielcy polscy ekonomici zdobya gówn nagrod w
kategorii „Moneta klasyczna” w midzynarodowym konkursie Coin
Constellation – 2018.
4.3. Wycofywanie z obiegu uszkodzonych lub zuytych znaków
pieninych
W 2018 r. z powodu zuycia lub utraty zabezpiecze przed faszerstwami
zakwalifikowano do zniszczenia 189,9 mln sztuk banknotów i monet, w
tym: 185,0 mln sztuk banknotów i 4,9 ml