Embed Size (px)
Citation preview
Rak płuca – wyzwania
Witold ZatońskiCentrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
„Innowacje w leczeniu RAKA PŁUC – ocena dostępności w Polsce”Warszawa, 21 marca 2014
W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut – Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 1
Umieralność z powodu nowotworów i chorób ukł. krążenia*, UE15, 0+* Standaryzowane (na populację świata) współczynniki umieralności na 100,000 pop.
Nowotwory – główna przyczyna przedwczesnej umieralności Mężczyźni
0
50
100
150
200
250
300
350
400
1958 1968 1978 1988 1998 2008Nowotwory Choroby ukł. krążenia
Kobiety
0
50
100
150
200
250
300
350
400
1958 1968 1978 1988 1998 2008Nowotwory Choroby ukł. krążenia
Wsp
. std
. na
100,
000
pop.
Wsp
. std
. na
100,
000
pop.
W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut – Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 2
Umieralność na nowotwory złośliwe w USA, 1930-2009Mężczyźni
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1930 1950 1970 1990 2010
ŻołądekJelito grubeTrzustkaWątrobaProstataBiałaczkaPłuco
Kobiety
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
1930 1950 1970 1990 2010
ŻoładekJelito grubeMacicaPierśTrzustkaJajnikPłuco
Wsp
ółcz
ynni
ki s
td. n
a10
0,00
0 po
p.
Wsp
ółcz
ynni
ki s
td. n
a10
0,00
0 po
p.
W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut – Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 3
Umieralność na nowotwory złośliwe w USA, 1930-2009Mężczyźni
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1930 1950 1970 1990 2010
ŻołądekJelito grubeTrzustkaWątrobaProstataBiałaczkaPłuco
Kobiety
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1930 1950 1970 1990 2010
ŻoładekJelito grubeMacicaPierśTrzustkaJajnikPłuco
Wsp
ółcz
ynni
ki s
td. n
a10
0,00
0 po
p.
Wsp
ółcz
ynni
ki s
td. n
a10
0,00
0 po
p.
W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut – Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 4
Pod koniec lat 40. w Wlk. Brytanii rak płuc stał się jednym z głównych zabójców Brytyjczyków. W niektórych kohortach urodzeniowych stanowił 20% wszystkich zgonów.
Sir Richard Doll – rak płuca wyzwaniem XX i XXI wieku
W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut – Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 5
Model palenia a skumulowane ryzyko zgonu z powodu raka płuca przed ukończeniem 75. roku życia, na podstawie badań z lat 1950 i 1990
Mężczyźni KobietySkumulowane ryzyko (%)
Model palenia 1950 1990 1950 1990Nigdy nie palący ~0.4 ~0.4 ~0.4 ~0.4Byli palacze 2.9 5.5 0.9 2.6Obecni palacze wyłącznie fajki i cygar
2.8 8.1 - -
Obecni palacze papierosów 5.9 15.9 1.0 9.5
Konsumpcja tytoniu (% palaczy)< 5 / day 2.8 10.4 0.6 3.45 – 14 / day 4.4 12.8 1.0 7.715 – 24 / day 5.7 16.7
2.010.4
>= 25 / day 9.8 24.4 18.5
Source: Peto R. et al. Smoking, smoking cessation, and lung cancer in the UK since 1950: combination of national statistics with two case-control studies. BMJ 2000;321:323-329
W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut – Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 6
Palenie i umieralność z powodu nowotworów płuca w Wielkiej Brytanii
Częstość palenia w grupie wieku 60+, 1950-1998
66%
21%
25%
16%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
1950 1960 1970 1980 1990 1998
Mężczyźni Kobiety
Umieralność na nowotwory płuca w grupie wieku 55-74 lat, 1959-2010
150
399
103116
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010
Zgon
y / 1
00,0
00
Mężczyźni Kobiety
Źródło: Br Med. J, 200; 321-323-9 Źródło: Opracowanie własne, std. na pop. świata
W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut – Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 7
Umieralność na nowotwory złośliwe płuca w Polsce, 1963-2010mężczyźni, 0+
0
10
20
30
40
50
60
70
80
1960 1970 1980 1990 2000 2010
Wsp
. std
. na
100,
000
pop.
Żródło: W. Zatoński, COI; Statystyka WHO, standaryzacja w oparciu o standardową pop. świata
kobiety, 0+
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
1960 1970 1980 1990 2000 2010
Wsp
. std
. na
100,
000
pop.
W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut – Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 8
Trendy umieralności na nowotwory złośliwe płuca w Polsce, mężczyźni, 1963-2010
20-44
0
1
2
3
4
5
6
7
8
1960 1970 1980 1990 2000 2010
45-64
0
50
100
150
200
250
1960 1970 1980 1990 2000 2010
65+
0
100
200
300
400
500
600
1960 1970 1980 1990 2000 2010
Wsp
. std
. na
100,
000
pop.
Wsp
. std
. na
100,
000
pop.
Wsp
. std
.na
100,
000
pop.
Żródło: W. Zatoński, COI; Statystyka WHO, standaryzacja w oparciu o standardową pop. świata
W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut – Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 9
Częstość palenia vs rak płuca, Polska, mężczyźni
01020304050607080
1973 1983 1993 2003 2013
20-44 45-64 65+O
dset
ek c
odzi
enni
e pa
lący
chU
mie
raln
ość
na ra
ka
płuc
a/ 1
00,0
00Za
chor
owal
ność
na
raka
pł
uca
/ 100
,000
01020304050607080
1973 1983 1993 2003 20130
1020304050607080
1973 1983 1993 2003 2013
207,5
138,5131,9
0
50
100
150
200
250
1960 1970 1980 1990 2000 2010
512.2
291.7
386.3
0
100
200
300
400
500
600
1960 1970 1980 1990 2000 2010
01
2345678
1960 1970 1980 1990 2000 20100
50
100
150
200
250
1960 1970 1980 1990 2000 20100
100
200
300
400
500
600
1960 1970 1980 1990 2000 2010
7,7
6,2
2,9
0123456789
1960 1970 1980 1990 2000 2010
W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut – Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 10
Umieralność na nowotwory złośliwe w Polsce, kobiety przed 65 r. ż., 1963-2010
0
2
4
6
8
10
12
1960 1970 1980 1990 2000 2010
płuco
pierś
jelito grube
jajnik
szyjkamacicytrzustka
żołądekWsp
ółcz
ynni
ki s
td. n
a10
0,00
0 po
p.
Współczynniki standaryzowane zostały obliczone w oparciu o standardową populację świata
W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut – Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 11
Trendy umieralności na nowotwory złośliwe płuca w Polsce, kobiety, 1963-2010
20-44
0
0,5
1
1,5
2
2,5
1960 1970 1980 1990 2000 2010
45-64
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
1960 1970 1980 1990 2000 2010
65+
0
20
40
60
80
100
120
1960 1970 1980 1990 2000 2010
Wsp
. std
.na
100,
000
pop.
Wsp
. std
. na
100,
000
pop.
Wsp
. std
.na
100,
000
pop.
W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut – Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 12
Częstość palenia vs. rak płucazachorowalność i umieralność, Polska, kobiety
20-44 lata 45-64 lata 65+ latO
dset
ek c
odzi
enni
e
palą
cych
Um
iera
lność
na ra
ka
płuc
a/ 1
00,0
00
23
42
28
0
5
1015
20
25
3035
40
45
1974
1982
1985-1
988199
0-1994
1995-1
99920
00-2004
2005-2
008
10
7
0
2
4
6
8
10
12
1974
1982
1985-19
88199
0-1994
1995-19
99200
0-2004
2005-20
08
29
21
0
5
10
15
20
25
30
35
1974
1982
1985-19
88199
0-1994
1995-19
99200
0-2004
2005-20
08
0
0,5
1
1,5
2
2,5
1960 1970 1980 1990 2000 2010
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
1960 1970 1980 1990 2000 20100
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1960 1970 1980 1990 2000 2010
3.5
3.0
1.1
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
3.5
1950
1960
1970
1980
1990
2000
2010
141.2
16.1
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
1950
1960
1970
1980
1990
2000
2010
77.7 77.9
32.5
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1950
1960
1970
1980
1990
2000
2010Zach
orow
alno
ść n
a ra
ka
płuc
a/ 1
00,0
00
W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut – Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 13
Nowotwory złośliwe płuca: współczynniki umieralności vs bezwzględne liczby zgonów, Polska, kobiety, 0+, 1963-2010
24
20
14
0
5
10
15
20
25
1960 1970 1980 1990 2000 2010
Wsp
. std
. na
100,
000
pop.
3K
5K
6K
0
1,000
2,000
3,000
4,000
5,000
6,000
7,000
1960 1970 1980 1990 2000 2010
Licz
by b
ezw
zglę
dne
Współczynniki standaryzowane zostały obliczone w oparciu o standardową populację Europy
W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut – Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 14
14
Umieralność na nowotwory złośliwe płuca, Polska i Węgry, 1965-2008, w grupie wieku 20-44 lata
0
2
4
6
8
10
12
14
1960 1970 1980 1990 2000 2010
zgon
y / 1
00,0
00
Polska Węgry
Mężczyźni
0
1
2
3
4
5
6
7
1960 1970 1980 1990 2000 2010
deat
hs z
gony
Polska Węgry
Kobiety
W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut – Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 15
Umieralność na nowotwory złośliwe płuca, Polska vs UE15 w latach, 1965-2008, w grupie wieku 20-44
mężczyźni
Polska
UE15
0
1
2
3
4
5
6
7
8
1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010
wsp
ółcz
ynni
ki u
mie
raln
ości
kobiety
Polska
UE15
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010
wsp
ółcz
ynni
ki u
mie
raln
ości
W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut – Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 16
Zmiana trendu spożycia papierosów w Polsce
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
1920 1935 1950 1965 1980 1995 2010
Spożycie papierosów na osobę,Polska, 1923-2010
Ustawa antytytoniowa, 9 XI, 1995
Licz
ba p
apie
rosó
w w
ypal
anyc
h/os
oba/
rok
W latach 80. obserwowano w Polsce najwyższą na świecie konsumpcję papierosów.
Na początku lat 80. konsumpcja papierosów została zahamowana najpierw z powodu kryzysu ekonomicznego a następnie w latach dziewięćdziesiątych na skutek interwencji zdrowotnej zaczęła spadać.
Spożycie papierosów spadło o 1/3 z 2741 sztuk w 1979 do 1821 sztuk w 2010 roku.
W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut – Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 17
Program kontroli raka płuca w Polsce musi zawierać kilka podstawowych elementów.
Badania naukowe – podstawowe, epidemiologiczne, diagnostyczne, kliniczne etc.
Prewencja pierwotna / programy zmniejszające ekspozycję populacji Polski na czynniki rakotwórcze prowadzące do raka płuca (m.in. budowanie świadomości o rakotwórczym / pneumorakotwórczym działaniu dymu papierosowego, pogłębianie klimatu braku tolerancji wobec palenia, zmiany postaw wobec palenia m.in. programów leczenia zespołu uzależnienia od papierosów / tytoniu ect.
Wczesna diagnostyka Zespoły specjalizujące się w kontroli raka płuca (lung cancer unit)? Monitorowanie, nadzór lekarski, psychologiczny po fazie aktywnego
leczenia. Inne
