R MBA AILARI · 2019. 10. 12. · Mekanik 2. Optik 3. Termodinamik 4. Elektrik veREK manyetizma 5. Nükleer fizik 6. Katıhal fiziği 7. Parçacık fiziği 8. Yüksek enerji ve plazma

3

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

• Evrendekinesne,olguveolaylarıinceleyerekbunlarınhayatımızda-kietkileriniortayaçıkarmakiçinyapılan çalışmaların tümünebi-lim,buçalışmalarıyapankişilerebiliminsanıdenir.

• Bilim insanlarının genel özellikleri;

1.İyibirgözlemci

2.Kararlı

3.Şüpheci

4.Ekonomikolaraksıralanabilir.

• Maddeveenerjiarasındakietki-leşimiinceleyenbilimdalınafizikbilimidenir.

• Bilimselbilgilerinsonuçları,aksidurumlarolmadığısürecegeçer-lidir.

• Fizik biliminin alt dalları;

1. Mekanik

2.Optik

3.Termodinamik

4.Elektrikvemanyetizma

5.Nükleerfizik

6.Katıhalfiziği

7.Parçacıkfiziği

8. Yüksekenerjiveplazmafiziği

TEST • 1

1. Fiziğin uğraş alanı ile ilgili olarak aşağıdaki-lerden hangisi doğrudur?

A) Somut olaylarla ilgilenir.

B) Gelecekte olabilecek olaylar ile ilgili yo-rumlar yapmaz.

C) Diğer pozitif bilimlerin uğraş alanlarına gi-ren olayları incelemez.

D) Madde ve enerji ilişkilerini inceler.

E) Geçmiş ve gelecek arasında bağ kurarak çalışmalarını gerçekleştirmez.

2. Fizik bilimi ile ilgili olarak;

I. Evrendeki her soruya cevap verir.

II. Sonuçları kesin olduğu için değiştirilemez.

III. Geçmişte gerçekleşmiş olayları analiz ede-rek gelecekte olabilecek olayları yorumlar.

yargılarından hangisi yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I ve III

3. Kristal yapıya sahip olan maddelerin elekt-rik ve optiksel özelliklerini inceleyen fiziğin alt dalı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Katıhal fiziği

B) Parçacık fiziği

C) Atom fiziği

D) Nükleer fizik

E) Elektromanyetizma

4. I. Gelgit olayı

II. Serap oluşumu

III. Gökyüzünün mavi görünmesi

IV. Yıldırımın oluşum nedeni

V. İnsanların yaşam sürecini etkileyen faktör-ler

Yukarıda verilen olaylardan kaç tanesi fizik bi-liminin uğraş alanı içerisindedir?

A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1

5. Erdem: Öğretmeninin anlattıklarını sorgular.

Efe: Öğrendiği kavramları uygulamalı yapma-ya çalışır.

Lale: Bir konuyu birden fazla kaynak okuyarak araştırır.

Yukarıda Erdem, Efe ve Lale ile ilgili kişisel tanım-lamalar yapılmıştır.

Buna göre, bu kişilerden hangisi bilim insanı özelliğine sahiptir?

A) Yalnız Erdem B) Erdem ve Efe

C) Erdem ve Lale D) Lale ve Efe

E) Erdem, Efe ve Lale

6. Hipotez ile ilgili olarak;

I. Gözlemler sonucu ortaya konulur.

II. Deneyler ile sınanır.

III. Yapılan araştırmalar sonucu tahminlere da-yanır.

yargılarından hangisi doğrudur?

A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

FİZİĞİN DOĞASI

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

4


• Bilimsel bilgiye ulaşmada;

1.Problemtespiti

2.Gözlemyaparakveritoplama

3.Hipotezkurma

4.Kontrollü deneyler yaparak veritoplama

5.Tahminyaparaksonuççıkartma

yollarıizlenir.

Gözlem:

Nitel(Herhangibirölçmearacıkullan-madanyapılır.Sonuçlarıkişidenkişiyegöredeğişir.),nicel(Ölçmearacıvekı-yaslamayapılarakoluşturulur,sonuç-larınettir.)olmaküzereikiyeayrılır.

Kontrollü Deney:

İncelenen olaya yönelik olarak, ça-lışmaya etki eden faktörlerden biri-nideğiştiripdiğerlerinisabit tutarakdeneyleryapılmasınadenir.Kontrollüdeneylerdeamaçhipotezisınamaktır.

FİZİĞİN DOĞASI

7. Fizik biliminde yapılan modelleme ile ilgili olarak;

I. Gerçek bir olaya benzetilir.

II. Şekiller, matematiksel bağıntılar birer mo-deldir.

III. Modellemeyi yapan kişilerin hayal gücüne bağlı olarak, insanların anlayabileceği bir yapıdadır.


A) I, II ve III B) II ve III C) I ve III

D) I ve II E) Yalnız II

8. Evrende geçerliliği kabul edilmiş bazı fizik yasa-larının bir çoğu insan vücudundaki sistemlerin çalışma prensibi içinde geçerlidir.

Buna göre;

I. Gözün nesneleri görmesi

II. Kalbin çalışması

III. İskelet sistemimizin dengesi

yargılarının hangisinin oluşumunda fizik yasa-ları geçerlidir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III


9. Fizik biliminin diğer pozitif bilimlerle ilgili ola-rak;

I. Fizik biliminde elde edilen veriler diğer bilim dalları tarafından kullanılır.

II. Diğer bilim dallarında ortaya çıkan yeni-likler fizik biliminin gelişimine katkı sağla-yamaz.

III. Fizikçiler ve diğer pozitif bilim dallarındaki bilim insanları ortak çalışmalar yapabilir.




10. F

S k

Şekil - I

2S

Fm m

F F

S k

Şekil - II

S

m 2m

F

S k1 k2

Şekil - III

S

Fm m

Efe, yatay düzlem üzerinde sürtünme kuvvetinin bağlı olduğu değişkenleri bulabilmek için kont-rollü deneyler yapmaktadır.

Buna göre, Efe şekil-I, II ve III’te verilen deney düzeneklerinden hangisini kullanmalıdır?



Yanıtlar12345678910DDABEEAECE

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

5


TEST • 2

1. Niels Bohr 1911 yılında öne sürdüğü Bahr atom modelinde atomun çekirdeğine pozitif yük-lü protonların bulunduğunu, elektronların ise elektriksel kuvvetin etkisiyle çekirdeğin etrafın-daki dairesel yörüngelerde dolandığını ifade etmiştir. Bohr elektriksel çekim kuvvetini mer-kezcil kuvvete eşitleyerek yörüngede dolanan elektronların enerjilerini de hesaplamıştır.

Buna göre; Niels Bohr atom modelini tasarlar-ken fiziğin alt dallarından

I. Elektromanyetizma

II. Çekirdek fiziği

III. Mekanik

hangisinden yararlanmıştır?



2. Bilimin ilerlemesi ile birlikte bilim insanları bir-çok materyal ve araç geliştirmiştir.

Buna göre;

I. Leke tutmayan duvar boyaları

II. Güneş pilleri

III. Fotoğraf makinası

IV. Granit tencereler

araçlarından hangisi ya da hangilerinin geliş-tirilmesi katıhal fiziği ile ilişkilendirilebilir?

A) I ve III B) II ve III C) I, II ve IV

D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

3. Fiziksel büyüklükler temel ve türetilmiş büyüklük olarak sınıflandırılabilir. Buna göre;

I. Ece 1 km yol yürüdü.

II. Ecrin 1 litre su içti.

III. Filiz pazardan 3 kg domates aldı.

Cümlelerinin hangisinde ya da hangilerinde temel büyüklük yer almaktadır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III


4. I. Hidrojen atomunun helyuma dönüşmesi

II. Moleküllerin birbiri ile etkileşimlerinin incelen-mesi

III. Hücre içine girebilecek nanorobotların ya-pılması

Durumlarından hangisi ya da hangileri atom fiziğinin incelediği konular arasında yer alır?



5. Fiziksel büyüklüklerin ölçümünde kullanılan bi-rim sistemlerinden bir tanesi SI birim sistemidir.

Buna göre;

I. Bardağın kütlesi 100 gramdır.

II. Lambanın ışık şiddeti 60 Watt’tır.

III. Buzdolabı üzerinden 6 Amper akım geç-mektedir.

ölçümlerinden hangisi SI (Uluslararası) birim sistemi kullanılarak ifade edilmiştir?



6. Günlük hayatla ilgili bazı olaylar aşağıda veril-miştir.

I. Gökyüzünde yedi renkli ışık yapısının oluş-ması

II. Karayollarında reflektörlerin kullanılması

III. Düşük ışıkta göz bebeğinin büyümesi

Buna göre; bu olaylardan hangisi fiziğin alt dallarından optik alanı ile ilişkilidir?



• Fizikte büyüklükler;

1. Temel büyüklükler;

Kütle (m; kilogram)

Işık şiddeti (I; candela)

Sıcaklık (T; kelvin)

Akım şiddeti (J; amper)

Madde miktarı (n; mol)

Uzunluk (,; metre)

Zaman (t; saniye)

2.Türetilmişbüyüklükler;

Temel büyüklüler kullanılarak bu-lunmuştur. Hız, ivme, sürat, elekt-rik alan, enerji ...

3. Skaler büyüklük;

Sadece birim ve sayı ile ifade edi-lir. Bütün temel büyüklükler ska-lerdir.

Sürat, enerji, güç...

4. Vektörel büyüklük;

Yön, birim ve sayı ile ifade edilir. Hız, kuvvet, ivme ...

FİZİĞİN DOĞASI

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

6

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ7. Fizik bilimi diğer disiplinlerle ilişkilidir.

Buna göre;

I. Rüzgar ve yağış oluşumu

II. Sinir hücrelerinde bilgi iletimi

III. Arkeolojik eserlerin yaş tayini

olayların hangisi fizik biliminin diğer disiplin-ler ile ilişkili olduğunu gösterir?



8. I. Bünyesinde yapılan çalışmalar plazma fizi-ği, elektronik, nanobilim ve bilişim teknoloji-si gibi alanların gelişimine katkı sağlamıştır.

II. Büyük Hadron çarpıştırıcısı (LHC) deney sis-temini bünyesinde barındırır.

III. Dünyanın en büyük parçacık fiziği labora-tuvarıdır.

Yukarıda özellikleri verilen bilim araştırma merkezi aşağıdakilerden hangisidir?

A) CERN B) NASA C) TAEK

D) ASELSAN E) 9 ESA

9. Fizik biliminin incelediği birçok konu vardır.

Buna göre;

I. Hidroelektrik santrallerden elektrik elde edilmesi

II. Gezegenlerin hareketlerinin gözlenmesi

III. Parçacık hızlandırıcılarda atom altı parça-cıkların davranışlarının incelenmesi

IV. Periyodik cetvelin oluşturulması

V. Atomun yapısının incelenmesi

Durumlarından kaç tanesi fiziğin alt dalların-dan birinin inceleme konusudur?

A) 1 B)2 C) 3 D) 4 E) 5

10. Fizik biliminin gelişmesi ile birlikte birçok bilim dalında da gelişmeler olmuştur.

Buna göre;

I. Jeoloji

II. Biyoloji

III. Tarih

bilim dallarından hangisi fizik bilimi ile birlikte gelişme göstermiştir?



11. Modellemeler nicelikleri ve nicelikler arasında-ki ilişkiyi somutlaştırarak anlaşılabilir hale geti-rirler.

Buna göre;

I. Atomik bağların gösterimi

II. Güneş sistemi maketi

III. Matematiksel bağıntılar

hangisi modellemeye örnek verilebilir?



FİZİĞİN DOĞASI

• Modelleme;

Gözle göremediğimiz olaylarıngörülebilir hale getirilmesi du-rumudur. Işık ışınlarıelektrikvemanyetikalançizgileri,bağıntıveformüller,grafiklerbirermodelle-medir.

1.

Işık Işınları

2.

Manyetik Alan Çizgileri

N S

3.

Elektrik Alan Çizgileri

--------+

++++++

4.Fnot=m∙a

Newtonhareketyasası.

5.

Cismin hızının zamanla değişimi

Zaman

Hız

Cisminhızınınzamanladeğişimi.

Yanıtlar1234567891011CECDCBEADEE

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

7


ÖRNEK:

100 cm3

150 cm3

Kuru kum

Düşey kesiti verilen kapta 100 cm3 hacmindekurukumvardır.Kumüze-rine50cm3sudöküldüğündesusevi-yesi100cm3çizgisineulaşmaktadır.(Bunagöre,kumuniçerisinde50cm3 havaboşluğuvardır.Buda%50boş-lukdemektir.)Suseviyesinin150cm3 olması içinkabatoplam100cm3 su ilaveedilmelidir.

ÖRNEK:

Su Toplamakabı

Taşırmakabı

Su

Düşeykesitiverilensıvıtaşırmakabı-naözdeşvekütlesi20gramolandörtadetbilyebırakıldığında,toplamaka-bında40cm3sutoplanmaktadır.Budurumda;

4mbilye=mtaşan+martış

4.20=40.1+martış

martış=40gram

Taşırmakabında40gramkütleartı-şıolmuştur.

TEST • 1

1.

50 cm3

100 cm3

150 cm3

Kum

Düşey kesiti verilen kapta 100 cm3 hacminde kuru kum bulunmaktadır. Kaba 25 cm3 su ilave edildiğinde su seviyesi 50 cm3 seviyesine gel-mektedir.

Buna göre, kaptaki su seviyesinin 150 cm3 se-viyesine gelmesi için kaç cm3 daha su ilave edilmelidir?

A) 25 B) 50 C) 75 D) 100 E) 125

2. Özkütlesi 5 g/cm3 olan maddeden yapılmış bir cismin hacmi 1 dm3 ve kütlesi 4 kg dır.

Buna göre, cismin içerisindeki boşluk kaç cm3 tür?

A) 100 B) 200 C) 250 D) 300 E) 400

3. Aynı sıcaklıkta özkütlesi 2 g/cm3 olan K sıvısı ile özkütlesi 2,5 g/cm3 olan L sıvısı eşit hacimli ve homojen olarak karıştırılmaktadır.

Buna göre, karışımın 90 gramında kaç gram K sıvısı vardır?

A) 20 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

4.

Şekil - I Şekil - II

Su Sıvı

Şekil - III

Şekil-I’deki boş kabın kütlesi 50 gramdır. Kap şekil-II’deki gibi özkütlesi 1 g/cm3 olan su ile ta-mamen doldurulduğunda 120 g gelmektedir.

Buna göre, aynı kap boş iken Şekil-III’teki gibi özkütlesi 1,5 g/cm3 olan sıvı ile doldurulursa kaç gram gelir? (dsu = 1 g/cm3)

A) 105 B) 125 C) 135 D) 140 E) 155

5.

9V2d

Şekil - II

4V3d

Şekil - I

Düşey kesitleri şekil-I ve II’de verilen kaplar içe-risindeki sıvılar aynı sıcaklıktadır. Kaplardaki sı-vılardan belirli hacimlerde alınıp boş bir kapta homojen bir karışım oluşturulmaktadır. Bu du-rumda her üç kaptaki sıvı kütlesi birbirine eşit ol-maktadır.

Buna göre, oluşturulan homojen karışımın öz-kütlesi kaçtır?

A) d715 B) d

25 C) d

718

D) d719 E) d

720

6.

SuSıvı toplama

kabı400 cm3

540 cm3

Düşey kesiti verilen kap içerisinde 400 cm3 hac-minde su bulunmakta olup kaba kütlesi 300 gram olan cisim bırakıldığında 10 cm3 su taşı-maktadır.

Cisim tamamen suya battığına göre; cismin özkütlesi kaç g/cm3 tür?

(dsu = 1 g/cm3)

A) 23 B) 2 C)

25 D) 3 E)

27

MADDE VE ÖZELLİKLERİ

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

8


• Sıvıların homojen karışımları ile ilgili olarak;

1. dmin < dkar < dmax

2. dkar her zaman karışıma hacimce daha fazla giren sıvının özkütlesi-ne daha yakındır.

3. ........

dV V

mmkar

1 2

1 2=+ +

+ +

dV V ...

d V d V ...kar

1 2

1 1 2 2=+ +

+ +

Meraklısına

• Bir karışımda sıvılar eşit hacimde karıştırılmışsa karışımın özkütle-si;

....

dd

nd d

kar1 n2=

+ + +

• İki sıvı eşit kütlede karıştırılmışsa karışımın özkütlesi

d2d dd d

kar1 2

1 2=$ $

+

bağıntıları ile hesaplanabilir.

• Saf bir sıvının sıcaklığı ile özküt-lesi ters orantılı olarak değişir.

7. Kütle

Hacim

Şekil - I

Kütle

Hacim

Şekil - II

Kütle

Hacim

Şekil - III

Şekil-I, II ve III’te verilen kütle-hacim grafikle-rinden hangisi saf bir sıvıya ait olamaz?



8.

30

m (g) K

L

30V (cm3)

20

20

10

100

Aynı sıcaklıktaki K ve L sıvılarına ait kütle-hacim grafiği şekildeki gibidir.

Buna göre, K sıvısından 20 cm3, L sıvısından 20 g alınarak yapılan homojen karışımın öz-kütlesi kaç g/cm3 tür?

A) 43 B)

34 C)

58 D) 2 E)

25

9.

3m

KütleK

Karışım

L

3V 4VHacim

2m

2V

m

V0

Aynı sıcaklıktaki K ve L sıvıları ile bu sıvılardan yapılmış homojen karışıma ait kütle-hacim gra-fiği şekildeki gibidir.

Buna göre, karışımdaki K ve L sıvılarının ha-

cimleri oranı VV

L

K kaçtır?

A) 41 B)

21 C)

32 D)

43 E)

23

10. Taşma düzeyine kadar özkütlesi 0,8 g/cm3 sıvı ile dolu kap içerisine kütlesi 30 g olan cisim bı-rakıldığında kapta 14 g kütle artışı gözlenmek-tedir.

Buna göre, cismin özkütlesi kaç g/cm3 tür?

A) 1 B) 1,2 C) 1,5 D) 1,8 E) 2


Yanıtlar12345678910CBBEABDCAC

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

9


• AlanDayan›kl›l›kHacim

Kesit ›\

Bircisminağırlığınakarşıdaya-nıklılığıbubağıntıyardımıylabu-lunur.

• Düzgünyapılıkatıcisimlerdeda-yanıklılık cismin boyu ile tersorantılıdır.

• Bir canlınınAlan

Hacimü ›Y zey

oranı

canlınınhemdayanıklılığınıhemdeyaşamsalfaaliyetlerinietkiler.

Alan

HacimYüzey ›

1> isecanlıdahada-

yanıklıvemetabozlizmahızıyük-sekolupçokenerjikaybederler.

TEST • 2

1. Yüzey gerilimi ile ilgili olarak;

I. Kohezyon etkisi sonucu oluşur.

II. Sıcaklık ile doğru orantılıdır.

III. Sıvı ve katılarda meydana gelir.




2. Canlı Türü Yüzey alanı (cm2)

Hacim (cm3)

X 10 20

Y 30 20

Z 70 40

T 80 90

W 60 120

Şekildeki tabloda bazı canlı türlerinin yüzey ala-nı ve hacimleri verilmiştir.

Buna göre, hangi canlı türünün metabolizma hızı en fazladır?

A) X B) Y C) Z D) T E) W

3. I. Çay bardağının ıslak çay tabağına yapış-ması

II. Civa damlasının küresel olması

III. Su damlacıklarının yaprağa tutulması

IV. Suyun ince kılcal borularda yükselmesi

V. Süngerin suyu emmesi

Yukarıda verilen örneklerden hangisinin olu-şum nedeni diğerlerinden farklıdır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

4. X Y Z

Aynı maddeden yapılmış X, Y ve Z cisimlerinin düşey kesitleri şekildeki gibidir.

Buna göre;

I. X cismi, Y’den dayanıklıdır.

II. X cismi, Z’den dayanıklıdır.

III. Z cismi, Y’den dayanıklıdır.


A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) I ve III E) II ve III

5.

K

S

hK hL

2S 3S

L M

hM

Düşey kesitleri verilen aynı maddeden yapılmış K, L ve M cisimlerinin dayanıklılıkları arasında DM > DK > DL ilişkisi vardır.

Buna göre, cisimlerin boyları hK, hL ve hM ara-sındaki ilişki nedir?

A) hK > hL > hM B) hK = hL = hM

C) hL > hM > hK D) hL > hK > hM

E) hM > hK > hL

6. Maddenin plazma hali ile ilgili olarak;

I. Floresan lamba, kuzey-güney kutup ışıkları soğuk plazmadır.

II. Evrende az miktarda bulunur.

III. Plazmalar yükçe nötr olup, elektriği iyi iletir.

yargılarından hangisi yanlıştır?




ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

10


Adezyon Kuvveti

Farklıcinsmoleküllerinbirbirineya-pışmasınısağlayankuvvettir.

Kohezyon Kuvveti

Aynı cinsmoleküllerin birbirine ya-pışmasını sağlayan kuvvete (tutun-ma)denir.

Su

Cıva

Adezyon > Kohezyon

Kohezyon > Adezyon

Yüzey Gerilimi

Sıvınınaçıkhavailetemasyüzeyindekohezyonetkisi ileoluşankuvvetlertopluluğudur. Yüzey gerilimi nedeniilesıvıyüzeyiesnekbirzargibidav-ranır.Yüzeygerilimi;

1.Sıcaklıkiletersorantılıdır.

2.Sıvıüzerineetkiedengazbasıncıiletersorantılıdır.

3.Suyatuzatılırsayüzeygerilimiartar.

4.Bir sıvıya bu sıvıda çözünmeyenbaşkabirsıvıeklenirseyüzeygerili-miazalır.

5.Suiçerisindeçözünenetilalkol,sirke,külvedeterjangibibazımaddeleryü-zeygeriliminiazaltır.

6.Sıvınınyoğunluğuiledoğruorantılı-dır.

Kılcallık

Adezyonvekohezyonetkisiileoluşur.Açıkhavabasıncınabağlıdeğildir.

7. Bir silindirin taban yarıçapı r, yüksekliği 4r olup dayanıklılığı D’dir.

Buna göre, silindirin taban yarıçapı 3r, yük-sekliği 2r yapılırsa dayanıklılığı kaç D olur?

A) 41 B)

21 C)

23 D) 2 E) 3

8.

K L

2r

3r2r

rr

Aynı maddeden yapılmış K konisi ve L dikdört-genler prizmasının kendi ağırlığı altında daya-nıklılığı DK ve DL’dir.

Buna göre, DD

L

K oranı kaçtır? (p = 3 alınız.)

A) 81 B)

52 C)

43 D)

23 E) 2

9.

K h

S 3S

L 4h

Yüksekliği h, taban alanı S olan K cisminin ağır-lığı G olup taşıyabileceği maksimum ağırlık 4G’dir.

Buna göre, K ile aynı maddeden yapılmış yük-sekliği 4h ve taban alanı 3S olan L cisminin ta-şıyabileceği maksimum ağırlık kaç G’dir?

A) 3 B) 5 C) 7 D) 9 E) 12

10. I. Fillerin kulaklarının büyük olması

II. Yeni doğan bebeklerin sürekli gıda alması

III. Farelerin çok hareketli olması

Yukarıda verilen olaylardan hangisi

HacimY zey Alanü ›

ilişkisi ile açıklanabilir?



11. Bir kaba su doldurulup su yüzeyine paralel ola-rak konulan çengelli iğne su yüzeyinde kalmak-tadır.

Buna göre;

I. Suya tuz eklemek,

II. Kabı açık hava basıncının daha fazla oldu-ğu bir yere götürmek,

III. Ortam sıcaklığını arttırmak

işlemlerinden hangisi yapılırsa çengelli iğne suda batabilir?

A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III


12.

Aynı maddeden yapılmış şekildeki K silindirinin zemine yaptığı basınç L küpünün zemine yaptı-ğı basıncın 3 katıdır.

Buna göre; cisimlerin kendi ağırlıkları altında-

ki dayanıklıkları oranı DD

L

K kaçtır?

A) 3 B) 2 C) 1 D) 21 E)

31

KL


Yanıtlar123456789101112ACBBDBDEAEDE

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

11


• Basınç;

1.Maddemoleküllerininağırlığı

2.Madde moleküllerinin hareketinedeniyleoluşur.Buyüzdenkatı-larüzerindedurduklarıyüzeye,sı-vılariçerisindebulunduklarıkabınyanyüzeylerivetabanına,gazlarisebulunduklarıortamınheryü-zeyinebasınçuygular.

• Tümyüzeyeuygulanandikkuv-vetebasınç kuvvetidenir. (Vektöreldir.)

F=P.A

bağıntısıylahesaplanır.

• Birimyüzeyeuygulanandikkuv-vetebasınçdenir.(Skalerdir.)

P AF

mNewton

2= c m


hd

A

• Durgun sıvılarda basınç;

P=hdg

bağıntısıylahesaplanırkenbasınçkuvveti;

F=hdgA


TEST • 1

1. I. Basınç, madde moleküllerinin ağırlığı ve hareketinden dolayı oluşur.

II. Derinliği ve öz ağırlığı bilinen bir sıvının, içe-risinde bulunduğu kabın tabanına yaptığı basınç kuvveti kabın taban alanına bağlı değildir.

III. Katılar ve sıvılar üzerlerine uygulanan basın-cı her yönde aynı büyüklükte iletir.

Yukarıdaki yargılardan hangisi doğrudur?



2. Sabit debili mus-luktan akan sa-bit sıcaklıktaki su ile doldurulmakta olan boş kabın ta-banındaki su ba-sıncının zamana bağlı değişimi yu-karıdaki gibidir.

Buna göre, boş kap;

Şekil - I Şekil - II Şekil - III

Şekil-I, II ve III tekilerden hangisi olabilir?



3.

Şekil - IIIYatay

Şekil - IIŞekil - I

XX

X

h

Düşey kesitleri verilen kaplardaki sıvılar içerisine bırakılan X cisminin denge konumları Şekil-I, II ve III deki gibidir.

Buna göre, kap tabanlarındaki sıvı basınçları P1, P2 ve P3 arasındaki ilişki nedir?

A) P1 > P2 > P3 B) P2 > P1 > P3

C) P2 > P3 > P1 D) P3 > P1 > P2

E) P3 > P2 > P1

4. I. Basınç birimi temel büyüklükler cinsinden kg/ms2 dir.

II. Basınç vektörel bir büyüklüktür.

III. Bir cismin ağırlığının etkisiyle yere temas eden tüm yüzeyine uyguladığı kuvvete ba-sınç kuvveti denir.

Yukarıda verilenlerden hangisi doğrudur?



5. h

h

3d

d

Ah

Düşey kesiti verilen kapta birbirine karışmayan ve aynı sıcaklıkta d ve 3d özkütleli sıvılar bulun-makta olup, A noktasındaki sıvı basıncı P’dir.

Buna göre, sıvıların birbiri ile homojen bir ka-rışım yapması sağlanırsa A noktasındaki sıvı basıncı kaç P olur?

A) 43 B)

54 C)

65 D)

56 E)

45

6. Düşey kesiti şekildeki gibi verilen kap içerisinde h yüksekliğinde K sıvısı bulun-maktadır. Kabın boş kısmı-na K sıvısı ile aynı sıcaklıkta ve homojen olarak karışa-bilen L sıvı ilave edildiğin-de, kap tabanındaki sıvı basınç kuvveti iki katına çıkmaktadır.

dK > dL olduğuna göre;

I. Sıvı yüksekliği

II. Sıvı basıncı

III. Sıvı hacmi

niceliklerinden hangisi kesinlikle iki katına çıkmıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II


Basınç

Zaman

Ksıvısı

h

BASINÇ

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

12


•

h2dL

dK

A

h

KesitalanıAolankap içerisindeşekildekiKveLnoktalarındaolu-şansıvıbasınçları

PK=hdg

PL = PK+2hdg

K ve L noktalarının bulunduğuyüzeylerdekisıvıbasınçkuvvet-leriise;

FK = PK.A

FL = PL.A

biçimindehesaplanır.

• Şekildekikaplardaaçıkhavaba-sıncıileboruiçerisindekigazba-sıncıarasındakiilişki;

P0

h

Civa

Gaz

P0 = Pgaz+h

GazP0

h

Civa

P0

Pgaz = P0+h

şeklindedir.

7.

KK

Şekil I

3d

d

Şekil II

Düşey kesiti verilen Şekil-I’deki eşit bölmeli kap içerisinde birbirine karışmayan aynı sıcaklıkta d ve 3d özkütleli sıvılar bulunmakta olup, kap ta-banındaki sıvı basıncı P’dir.

Buna göre, kap K noktası etrafında döndürü-lerek Şekil-II’deki konuma getirilirse kap taba-nındaki sıvı basıncı kaç P olur?

A) 32 B) 1 C)

23 D)

47 E) 2

8.

h

h

2h

dd

3d 3d

2d2d


h

h

2h

Düşey kesitleri verilen özdeş kaplar içerisinde birbirine karışmayan aynı sıcaklıkta d, 2d ve 3d özkütleli sıvılar Şekil-I ve II deki gibi dengededir.

Şekil-I deki kap tabanında oluşan basınç kuv-veti F olduğuna göre, Şekil-II deki kap taba-nında oluşan basınç kuvveti kaç F’dir?

A) 54 B)

87 C)

45 D)

56 E)

23

9. Düşey kesiti verilen suK

ip

Su XL

dolu kap içerisinde K ve L cisimleri şekildeki gibi dengede olup, ip geril-me kuvveti ve kabın L cismine gösterdiği tepki kuvveti sıfırdan farklıdır.

Buna göre, ipin boyu bir miktar kısaltılıp tekrar denge sağlandığında cisimlere etkiyen top-lam kaldırma kuvvet FK, kabın X noktasında oluşan su basıncı PX ve ipteki gerilme kuvve-ti T için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

FK PX T

A) Artar Değişmez Değişmez

B) Değişmez Artar Artar

C) Artar Artar Artar

D) Değişmez Artar Değişmez

E) Artar Değişmez Artar

10. P1

15 cm

Civa


P2

15 cm

Civa

Açık hava basıncının Po = 75 cm-Hg olduğu or-tamda hazırlanmış Şekil-I ve II deki kaplarda borular içerisindeki gaz basınçları P1 ve P2 dir.

Buna göre, PP

2

1 oranı kaçtır?

A) 32 B)

43 C) 1 D)

34 E)

23

BASINÇ

Yanıtlar1234567891011AADCDBDBCAB

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

13


• Kapalıkaplardakigazbasıncı;

PV=nRT


• Kapalı kaplarda gaz basıncı yo-rumlanırken; Gazın sıcaklığı vemolekülsayısısabitikengazhac-minindeğişiminegörebasınçde-ğişimiyorumlanır.

ÖRNEK:

Gaz

Su

Buz

h

Düşeykesitiverilenkaptakibuzeriti-lirse(Suvegazınsıcaklığısabittutul-maktadır.) h değişmez, gazın hacmiartar,gazınbasıncıazalır.

• Gazınmolekülsayısısabittutulupsıcaklığıartırılırsa;

- Basınçsabitsehacimartar.

- Hacimsabitsebasınçartar.

ÖRNEK:

Hareketli

Piston

Gaz

Isıtma

Düşey kesiti verilen kap içerisinde-kigazısıhızısabit ısıtıcı ile ısıtılma-yabaşlanırsa,gazbasıncıdeğişmez.Çünkü piston hareketli olduğu içinsıcaklıkartışı,hacimartışını sağlar.(Kapgenleşmesiönemsiz)

• Sıcaklıkvehacimsabitikenmole-külsayısıartarsabasınçartar.

TEST • 2

1.

hh

Civa

X

Y

Z

Civa

Düşey kesiti verilen kap içerisinde X, Y ve Z gaz-ları şekildeki gibi dengelenmiştir.

Gaz basınçları PX, PY ve PZ olduğuna göre, bu basınçlar arasındaki ilişki nedir?

(Pıstonlar ağırlıksız, borular özdeştir.)

A) PX = PY = PZ B) PX = PZ > PY

C) PY > PX = PZ D) PY > PZ > PX

E) PZ > PY > PX

2.

4S

MSu

SS

X

Düşey kesiti verilen birleşik kabın X noktasındaki su basıncı P’dir.

Buna göre, M musluğu açılarak sıvı dengesi sağlandığında X noktasındaki su basıncı kaç P olur? (Bağlantı borusunun hacmi önemsizdir.)

A) 41 B)

31 C)

21 D)

32 E)

43

3.

h

Xgazı

Ygazı

2h

Civa

Civa

Açık hava basıncının P0 olduğu ortamda X ve Y gazları manometre içerisindeki civalar ile şekil-deki gibi dengelenmiştir.

Buna göre, gaz basınçları PX ve PY ile açık hava basıncı P0 arasındaki ilişki nedir?

A) PX = PY > P0 B) PY > PX = P0

C) P0 > PY > PX D) PY > P0 > PX

E) PY > PX > P0

4.

Düşey kesiti verilen kap içerisinde P2 basıncına sahip gaz bulunmakta olup, esnek balon ip yar-dımıyla şekildeki gibi dengelenmiştir.

Hava pompası yardımıyla dışarı bir miktar gaz atılırsa;

I. Balon içerisindeki gaz basıncı P1 azalır.

II. Balon içerisindeki gazın özkütlesi azalır.

III. Balonun bağlı bulunduğu ip üzerinde olu-şan gerilme kuvveti artar.

yargılarından hangisi kesinlikle doğrudur?

(Sıcaklık sabit)



5.

Isıtıcı

Esnek balon

Sıvı

Düşey kesiti verilen kaptaki sıvı üzerine bırakıl-mış, az şişirilmiş ve ağzı kapalı esnek balon şe-kildeki gibi dengededir.

Kap ısı hızı sabit ısıtıcı ile altından ısıtılmaya başlandıktan bir süre sonra balonun şiştiği gözlemlendiğine göre;

I. Balon içerisindeki gaz basıncı artmıştır.

II. Balon içerisindeki gaz moleküllerinin ötele-me enerjisi artmıştır.

III. Balon içerisindeki gaz basıncı değişme-miştir.



D) I ve II E) II ve III

Havapompası

Esnekbalon

Gaz

ip

P2

P1

BASINÇ

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

14


• Bileşikkaplardakaptabanındakibasınçlareşittir.

Gaz Gaz

Su

Buz

X

L MK

h1h2

İp

Düşeykesitiverilenkaptasu,buzvegazlarşekildekigibidengededir.Siste-mesadecebuzueritecekkadarısıve-rilirseXnoktasındaki toplambasınçazalır.Budurumdah1veh2azalır.Kkolundaki gaz basıncı azalır. h1'deki azalmamiktarı,h2'yegöredahaazdır.Bununnedeniise,Kkolundagazbu-lunmasıdır.

BASINÇ

6.

2h

h

h

Gaz

SıvıPiston

Sürtünmesiz, sızdırmaz piston ile ayrılmış kap içerisinde sıvı ve gaz şekildeki gibi dengede olup, gaz basıncı Pg ve piston üzerindeki sıvı ba-sıncı Ps, kap tabanındaki toplam basınç PT’dir.

Kaba h yüksekliğinde aynı sıvıdan eklenirse oluşan yeni denge konumunda;

I. Sıvı basıncı Ps

II. Gaz basıncı Pg

III. Kap tabanındaki toplam basınç PT

niceliklerinden hangisi kesinlikle iki katına çı-kar?



7. X

Gaz

Su

Y Z

Düşey kesiti verilen kapta gaz ve su şekildeki gibi dengelenmiştir. Kaba Y kolundan su ilave edildiğinde kollardaki sıvı yükseklikleri hX, hY ve hZ olmaktadır.

Buna göre; hX, hY ve hZ arasındaki ilişki nedir?

A) hX = hY = hZ B) hX > hY = hZ

C) hY = hZ > hX D) hY > hZ > hX

E) hZ > hY > hX

8.

Gaz

Piston

Yay

Tıpa

Açık hava basıncının P0 olduğu ortamda düşey kesiti verilen kap içerisinde bulunan gaz, hare-ketli piston ile kap tabanı arasına şekildeki gibi yay sıkıştırılarak dengelenmiştir. Bu durumda yaydaki gerilme kuvveti F, kap içerisindeki gaz basıncı Pg’dir.Buna göre, tıpa çekilerek sistem yeniden den-geye geldiğinde;

I. F artar.II. Pg değişmez.

III. F azalır.yargılarından hangisi doğrudur?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III

9. Gaz

Su

Buz

İp

Boşluk

h

Düşey kesiti verilen kapta bulunan su içerisinde buz şekildeki gibi dengededir.Buna göre, sisteme sadece buzu eritecek ka-dar ısı enerjisi verilirse;

I. h yüksekliği azalır.

II. Gaz basıncı azalır.

III. h yüksekliği değişmez.




Yanıtlar123456789CAEBEACCD

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

15


•

h

2h

CivaXgazı

Zgazı

YgazıCiva

DüşeykesitiverilenkaptakicivaX,YveZgazlarıileşekildekigibidengelenmiştir.

Bunagöre;

PY = PX+2h

Pz= Py +h

PZ = PX+3h

bağıntılarıçıkartılabilir.

• Akışkanlarla ilgili olarak;

1.Kesitalanınındaraldığıyerdehızartar. Örneğin,musluktan akansuyun yukarıdan aşağıya doğrudaralması.

2.Hızınarttığıyerdebasınçazalır.

• Uçaklarınkanatyapılarıbuilkeyegöretasaranmıştır.

• Kasırgalarda evlerin çatılarınınuçmasıbuilkeyleaçıklanır.

• Bazı parfüm şişeleri bu ilkeyegöreçalışır.

• Birbirinin yanından geçen araç-larınbirbiriniçekmesibu ilkeyleaçıklanır.

TEST • 3

1. Düşey kesiti verilen kapalıX balonu

Y balonu

Gaz

İpSu

kaptaki az şişirilmiş X ve Y esnek balonları su ve gaz içerisinde şekildeki gibi dengededir.

Buna göre;

I. X balonu patlarsa gaz basıncı değişmez.

II. İp koparsa gaz basıncı artar.

III. Y balonu patlarsa gaz basıncı değişmez.




2. K ML

Düşey kesitleri verilen K, L ve M boş kapları içeri-sine eşit kütleli aynı sıcaklıktaki sulardan konul-maktadır. Bu durumda kap tabanlarındaki sıvı basınç kuvvetleri FK, FL ve FM olmaktadır.

Buna göre; FK, FL ve FM arasındaki ilişki nedir?

A) FK = FL = FM B) FK > FM > FL

C) FL > FK = FM D) FM > FL > FK

E) FM > FK > FL

3.

XSıvısı

Şekil - I

YSıvısı

Şekil - II

h

Şekil-I ve II’de düşey kesitleri verilen özdeş kap-lar içerisinde aynı sıcaklıkta h yüksekliğinde X ve Y sıvıları bulunmaktadır. Sıvıların kap taban-larına yaptıkları basınçlar P ve 2P’dir. Bu sıvılar-dan eşit hacimde alınıp homojen bir karışım yapıldığında, karışımın kap tabanındaki sıvı ba-sıncı 3P olmaktadır.

Buna göre, karışım yapılan kaptaki sıvı yük-sekliği kaç h’dır?

A) 1 B) 23 C) 2 D)

25 E) 3

4. K L M

Düşey kesiti verilen K, L ve M kapları boş olup, kapların açık uçlarından su doldurulmaktadır. Bu durumda kapların kapalı uçlarında oluşan sıvı yükseklikleri hK, hL ve hM olmaktadır.

Buna göre; hK, hL ve hM arasındaki ilişki aşağı-dakilerden hangisidir?

A) hK > hM > hL B) hK > hL > hM

C) hK = hL = hM D) hL > hM > hK

E) hM = hK > hL

5.

Gaz

F

Buzİp

Su

Düşey kesiti verilen kaptaki su içerisinde buz ka-lıbı şekildeki gibi dengelenmiştir.

Buna göre, sürtünmesiz ve sızdırmasız piston F kuvveti ile bir miktar itilirse;

I. İp üzerindeki gerilme kuvveti azalır.

II. Kap tabanındaki su basıncı azalır.

III. Kaptaki gaz basıncı artar.

yargılarından hangisi doğrudur? (Su ve buz ısıl dengededir.)



BASINÇ

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

16


ÖRNEK

Gaz

Suh

Zemin

Demirbilye

Düşey kesiti verilen kapta demir bil-yenin bağlı bulunduğu ip koptuğunda;

• Demir bilye su içerisinde dibe ba-tar. h sıvı yüksekliği artar. Kap ta-banındaki su basıncı artar.

• Vdemir + Vsu hacmi sabit olduğu için Vgaz hacmi değişmez. Bu du-rumda gaz basıncı sabit kalır.

• Kabın zemine yaptığı basınç top-lam ağırlık değişmediği için de-ğişmez.

6.

Piston

SıvıX

S1 S2

Y

F

İçi hava dolu S1 ve S2 kesit alanlarına sahip boru üzerindeki piston F kuvveti ile hızlı bir şekilde itil-diğinde X ve Y kılcal borularındaki sıvı yükselme miktarları şekildeki gibi olmaktadır.

X borusundaki sıvının daha fazla yükselme nedeni;

I. X borusunun daha derinde olması

II. S1 < S2 olması

III. Y borusunun kesit alanının daha büyük ol-ması

yargılarından hangisi ile açıklanabilir?



7. Açık hava basıncının P0 (sıfır) olduğu ortamda civa ile doldurulmuş kap içine batırılmış boru şekildeki gibi dengededir.

Gaz

hK

Civa

Buna göre;

I. Pgaz > P0

II. K musluğu açılarak bir miktar civanın dışa-rı akışı sağlanırsa oluşan yeni denge konu-munda Pgaz azalır.

III. Kap içerisine bir miktar civa dökülürse h artar.


A) I, II ve III B) II ve III C) I ve III

D) I ve II E) Yalnız I

8.

M

K

Gaz

Su

h

Açık hava basıncının P0 olduğu ortamda düşey kesiti verilen birleşik kapta M musluğu kapalı olup K noktasındaki sıvı basıncı PK, gaz basıncı Pgaz olup ikinci koldaki sıvı yüksekliği h’dır.

Buna göre, M musluğu açılarak yeniden ba-sınç dengesi sağlandığında;

I. PK artar.

II. Pgaz azalır.

III. h azalır.




9. K sıvısı

L sıvısı

X cismi

Düşey kesiti verilen kapta aynı sıcaklıkta birbi-rine karışmayan K ve L sıvıları bulunmakta olup kap tabanındaki küp biçimli X cismi şekildeki gibi dengede tutulmaktadır.

dX < dK olduğuna göre, cisim serbest bırakıldı-ğı andan sıvı yüzeyine ulaşıncaya kadar cisim üzerine etkiyen basıncın aldığı yola bağlı de-ğişimi aşağıdakilerden hangisidir?

Basınç

Yol

A) Basınç

Yol

B)

Basınç

Yol

D)

Basınç

Yol

E)

Basınç

Yol

C)

BASINÇ

Yanıtlar123456789BDCAEBAEC

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

17


• Birakışkan içerisindekicisimle-reuygulanankaldırmakuvvetininnedeni, cisimüzerindeki basınçfarkındandolayıdır.

• Sıvı içerisinde dengelenmiş içidolucisimiçin;

1.

Cisim yüzüyor ise;

dcisim<dsıvı Vtaşan = Vbatan < Vcisim

Gtaşan = Fkal = Gcisim

yorumlarıyapılır.

2.

Cisim askıda kalmış ise;

dcisim=dsıvı Vtaşan = Vbatan = Vcisim

Gtaşan = Fkal = Gcisim

yorumlarıyapılır.

3.

Cisim dibe batmış ise;

dcisim>dsıvı Vtaşan = Vcisim = Vbatan

Gtaşan = Fkal < Gcisim

olupdibebatancisimlerherza-man kapta ağırlaşma meydanagetirir.

TEST • 1

1. İçi dolu homojen bir cisim sıvı dolu taşırma ka-bına bırakıldığında;

I. Taşan sıvı hacmi, cismin hacmi kadar ise dc = ds’dir.

II. Taşan sıvı ağırlığı, cismin ağırlığına eşit ise dc < ds’dir.

III. Taşan sıvı ağırlığı her zaman cisme etkiyen kaldırma kuvvetine eşittir.

yargılarından hangisi olabilir?



2. Ortam sıcaklığının 20°C

K

L

Su

olduğu bir günde düşey kesiti verilen kaptaki saf su içerisinde K ve L cisimleri şekildeki gibi dengededir. Bu durumda K ve L cisimle-rine uygulanan kaldırma kuvvetleri FK ve FL’dir.Buna göre, ortam sıcaklığı 10°C yapılırsa FK ve FL için ne söylenebilir? (Suyun genleşme kat-sayısı cisimlerden büyüktür.)

FK FL

A) Değişmez Değişmez

B) Azalır Artar

C) Azalır Değişmez

D) Değişmez Artar

E) Değişmez Azalır

3.

3d


X

XY

2d

3d

2d

Düşey kesiti Şekil-I ve II’de verilen kaplarda aynı sıcaklıkta birbirine karışmayan 2d ve 3d özküt-leli sıvılar içerisinde X ve Y cisimlerinden oluşan sistemler dengededir.

X cisminin kütlesi mX, Y cisminin kütlesi mY ol-

duğuna göre; mm

Y

X oranı kaçtır?

A) 32 B)

53 C)

23 D)

35 E)

25

4.

2d 2d

d

K


h

h

h

K

Düşey kesiti verilen Şekil-I’deki kapta ağırlığı 5G olan K cismi, 2d yoğunluklu sıvı içerisinde den-gede olup yüzeyin K cismine gösterdiği tepki kuvveti N1’dir. Kaptaki sıvı üzerine d yoğunluklu sıvı ilave edilerek denge sağlandığında ise yü-zeyin K cismine gösterdiği tepki kuvveti N2’dir.

Sıvılar aynı sıcaklıkta olup Şekil-I’de cisme uy-gulanan kaldırma kuvveti G olduğuna göre,

NN

2

1 oranı kaçtır?

A) 21 B)

32 C)

78 D) 2 E)

25

5.

Su

XM

hN

KT

L

Düşey kesiti şekilde verilen su dolu kap içerisin-de K, L, M, N ve T cisimleri dengededir.

Buna göre;

I. L ve N cisimleri X kabı içerisine konulursa h artar.

II. M ve T cisimleri X kabı içerisine konulursa h değişmez.

III. K cismi X kabı içerisine konulursa h artar.


(İplerdeki gerilme kuvvetleri sıfırdan farklıdır.)



6. Düşey kesiti verilen sıvı

dS

K2T

TL

M

dolu kap içerisinde eşit hacimli K, L ve M cisimleri şekildeki gibi dengededir.

Buna göre;

I. Cisimlerin sıvıdaki ağırlıkları arasında GM = GL > GK ilişkisi var-dır.

II. L ve M cisimlerinin özkütleleri birbirine eşittir.

III. dL = 2ds




SIVILARIN KALDIRMA KUVVETİ

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

18


• Kaldırma kuvveti ile ilgili olarak;

1.Yerideğişensıvıhacmiherzamancisminsıvıiçerisinebatanhacmikadardır.

2.Yerideğişensıvıağırlığıkaldırmakuvvetikadardır.

3.Bircisminsıvıyabatanhacmi;

dd

V› ›

batans v

cisim\

oranınabağlıdır.

Çekimivmesinindeğişimindenet-kilenmez.

ÖRNEK

Sıvı

L

K

T

Düşeykesitiverilensistemdesıvıiçe-risindedengelenmişKveLcisimleriiçin;

T≠0

GK = T + FKK

GL = FKL–Tolup;

dK > dsıvı > dL'dir.

7.

d1 d2

X Y

Düşey kesiti verilen sistemde eşit kütleli X ve Y ci-

simleri d1 ve d2 özkütleli sıvılar içerisinde şekilde-

ki gibi dengededir.

VX > VY olduğuna göre;

I. Cisimlere etkiyen kaldırma kuvvetlerinin bü-

yüklüğü birbirine eşittir.

II. d2 > d1

III. X cismine uygulanan kaldırma kuvveti, Y

cismine uygulanan kaldırma kuvvetinden

büyüktür.




8.

SıvıK ML

Düşey kesiti verilen sıvı dolu kap içerisinde eşit

hacim bölmeli, kendi içlerinde türdeş GK, GL ve

GM ağırlıklarına sahip birbirine yapışık cisimler

şekildeki gibi dengededir.

Buna göre;

I. GM > GL

II. GM > GK

III. GL = GK




9.

D1

Şekil - I

Su

X

D2

Şekil - II

Su

Y

Düşey kesiti verilen su dolu kaplar teraziler üze-

rinde bulunmakta olup, X ve Y cisimleri dina-

mometrelere bağlı olarak Şekil-I ve II deki gibi

dengelenmiştir.

Her iki şekilde de terazilerin gösterdiği kütle

artışları eşit olduğuna göre;

I. D1 = D2

II. VX = VY

III. dX = dY




10.

X sıvısı

h

K

X sıvısı

4h2h

K

Ysıvısı

Düşey kesiti verilen X sıvısı dolu kap içerisine bı-

rakılan boş K kabı Şekil-I deki gibi dengededir.

K kabı içerisine Y sıvısı konulduğunda ise oluşan

yeni denge konumu Şekil-II deki gibi olmaktadır.

Sistem ısıl dengede olduğuna göre, X ve Y sıvı-

larının özkütleleri oranı dd

Y

X kaçtır?

A) 31 B)

21 C)

32 D) 1 E)

23


Yanıtlar12345678910EADCADDBBC

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

19



ÖRNEK

EşithacimbölmelibirKcismidve2dyoğunluklusıvılardaŞekil-IveII’dekigibidengedekalmaktadır.

T d

Şekil-IK

2d

Şekil-II

Şekil-I’de T ip gerilmesi 10N olduğuna göre, K cisminin ağırlığı kaç N’dur?

A)5 B)10 C)15

D)20 E)30

ÇÖZÜM

Cismin her bir bölmesinin hacmi Volsun.

Şekil-II’dekuvveteşitliğinden,

Fk=GK

V·2d·g=GK

Şekil-I’dekuvveteşitliğinden,

· ·

F G T

V d g G

GG

G

G N

3 10

23

10

2 10

20

k K

K

KK

K

K

= +

= +

= +

=

=

bulunur.

YanıtD

TEST • 2

1. Esnemeyen ip ile birbirine bağlı K ve L cisimleri durgun bir sıvı içerisinde şekildeki gibi denge-de kalmaktadır.

Buna göre, cisimlerin ve sıvının özkütlesi ara-sındaki ilişki nedir? (NL ≠ 0)

A) dL > dK = dsıvı B) dL > dS > dK

C) dK = dL > dsıvı D) dL = dK = dS

E) dK > dL > dS

2. Dinamometreye bağlı bir X cismi K, L ve M sıvıla-rına şekildeki gibi batırıldığında dinamometre DK, DL ve DM değerlerini göstermektedir.

Dinamometrenin gösterdiği değerler arasın-da DL > DK > DM ilişkisi olduğuna göre, sıvıların yoğunlukları arasındaki ilişki aşağıdakiler-den hangisidir?

A) dL > dK > dM B) dM > dK > dL

C) dM > dL > dK D) dK > dL > dM

E) dL > dM > dK

3. İçerisinde 2d yoğunluklu sıvı bulunan kaba, 3d yoğunluklu X cismi şekildeki gibi sarkıtıldığında kaptan sıvı taşmamaktadır.

X cisminin kütlesi m olduğuna göre, kaptaki kütle artışı kaç m’dir?

A) 1 B) 32 C)

21 D)

31 E)

52

4. Eşit hacim bölmeli G ağırlıklı bir cisim d yoğun-luklu sıvı içerisinde Şekil-I’deki gibi dengede kalmaktadır.

Cisim bir ip yardımıyla Şekil-II’deki gibi 2d yo-ğunluklu sıvı bulunan kabın tabanına bağlan-dığında, ipteki gerilme T olmaktadır.

Buna göre, T ip gerilmesi kaç G’dir?

A) 10 B) 8 C) 5 D) 3 E) 2

5. Eşit hacim bölmeli K cismi d yoğunluklu sıvıda Şekil-I’deki gibi, üzerine L cismi konulduğunda ise Şekil-II’deki gibi dengede kalmaktadır.

Buna göre, cisimlerin ağırlıkları oranı GG

K

L kaç-

tır?

A) 5 B) 3 C) 25 D) 2 E)

23

6. Özdeş küplerden oluşmuş G ağırlıklı bir cismin sıvı içerisindeki denge durumu şekilde verilmiştir.

Buna göre; ip gerilmesi T, cismin ağırlığı G ve cisme etki eden kaldırma kuvveti FK arasında-ki ilişki nedir?

A) FK > G > T B) G > FK > T C) G > T > FK

D) FK > T > G E) T > FK > G

K

L

ip

sıvı

K sıvısı

x

DK

L sıvısı

x

DL

M sıvısı

x

DM

x2d

d

Şekil-I

2d ipT

Şekil-II

d

K

Şekil-I

d

K

L

Şekil-II

ipT

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

20



7. soru için yol gösterme:

Maddeninşekilalmışhalinecisim de-nir.Özkütle,maddeleriçinayırt edici birözelliktir.

ÖRNEK

Özkütlesi 4 g/cm3 olan maddedenyapılmışXcismininözkütlesi2g/cm3 olansıvı içerisindekidengedurumuşekildekigibidir.

X

X cisminin hacmi 40 cm3 olduğuna göre, cismin içindeki boşluğun hac-mi kaç cm3 tür?

A)35 B)30 C)25

D)20 E)10

ÇÖZÜM

Yüzen cisimlerde cisme etki edenkaldırma kuvveti cismin ağırlığınaeşittir.

Fk=Gx

Vbatan·dsıvı·g=Vx·dx·g

20·2=(40–Vb)·4

40=160–4·Vb

Vb=30cm3

YanıtB

7. Saf maddeden yapılmış X cismi, birbirine karış-mayan d ve 3d özkütleli saf sıvıların bulunduğu kaba bırakılmaktadır.

Buna göre, boşluksuz yapıdaki X cismi hangi kaplarda dengede kalabilir?



8. Birbirine karışmayan d ve 3d yoğunluklu sıvıların bulunduğu bir kaba içi dolu X cismi atıldığında şekildeki gibi dengede kalmaktadır.

Sıvıların homojen olarak karışması sağlana-rak sistem yeniden dengeye geldiğinde,

I. Cisme etki eden kaldırma kuvveti artar.

II. Cisim tam yarısı sıvı içinde kalacak şekilde dengeye gelir.

III. Cisme etki eden kaldırma kuvveti değiş-mez.




9. Eşit hacimli bölmelerden oluşan K ve L cisimleri, d yoğunluklu sıvı içerisinde Şekil-I’deki gibi den-gede kalmaktadır.

Yalnız L cismi Şekil-II’deki gibi dengeye geldi-ğine göre, K cisminin özkütlesi kaç d’dir?

A) 4 B) 2 C) 34 D)

23 E)

43

10. Sürtünmelerin önem-senmediği şekildeki sistemde özdeş X ve Y cisimleri d yoğunluklu sıvı içerisinde denge-dedir.

Buna göre, X cisminin yoğunluğu kaç d’dir?

A) 21 B) 1 C)

23 D) 2 E) 3

11. Birbirine karışmayan 5d ve 10d yoğunluklu sıvı-ların bulunduğu bir kaba 8d yoğunluklu X cismi atılmaktadır.

X cisminin hacmi 5V olduğuna göre, cisim dengeye geldiğinde 10d yoğunluklu sıvı içeri-sindeki hacmi kaç V olur?

A) 1V B) 2V C) 3V D) 4V E) 5V

3d

d

X

Şekil-I

3d

d

X

Şekil-II

3d

d

X

Şekil-III

3d

d

X h

h

d

K

L

Şekil-I

d

L

Şekil-II

d

X

Y

10d

5d

8d

X

Yanıtlar1234567891011ABBCDABCEAC

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

21


• Birmaddeninmolekülveatomla-rınınsahipolduğutoplamenerjiyeiçenerjidenir.

• Birmaddeniniçenerjisindekide-ğişimmiktarı(ısıalmaveyaver-me) ısı enerjisidir. Isı enerjisiaktarılanenerjidir.

• Maddemoleklerininortalamaki-netikenerjisininölçümünesıcak-lıkdenir.

• Birmaddenin sıcaklığı 0 Kelvinüzerinde ise ısıl ışımayapar. Isılışımasırasındaalınanısımiktarı,verilen ısımiktarınaeşittir.Sis-tem ısıldengeyeulaştığında ısılışımahalendevameder.

• Termometreler maddenin;

1.Basınç

2.Renkdeğişimi

3.Genleşme

özelliklerindenfaydalanılarak yapılmıştır.

TEST • 1

1. Sıcaklıkları 20°C, 20°F ve 300K olan X, Y ve Z cisimlerin sıcaklıkları arasındaki ilişki aşağı-dakilerden hangisidir?

A) TX > TY > TZ B) TX = TY > TZ

C) TX = TZ > TY D) TY > TX > TZ

E) TZ > TX > TY

2.

X Y

Isıca yalıtılmış bir ortamda yan yana konulan maddelerin yaptığı ısıl ışımalar şekildeki gibidir.

Buna göre;

I. Y’nin yaptığı ısıl ışıma, soğurduğu ışımadan fazladır.

II. Y’nin aldığı ısı enerji, X’in verdiği ısı enerjisi-ne eşittir.

III. Cisimler denge sıcaklığına geldiğinde ısıl ışıma yapmaz.




3. İçerisinde T sıcaklığında 2m kütleli su bulunan ısıca yalıtılmış kaba, kütlesi m olan 0°C’de buz parçası konulmaktadır.

Sistem ısıl dengeye ulaştığında kaptaki den-ge sıcaklığı 10°C olduğuna göre, kaptaki su-yun ilk sıcaklığı T kaç °C’dir?

(Le = 80 cal/g ; csu = 1 cal/g°C)

A) 55 B) 50 C) 45 D) 40 E) 35

4. Sıcaklık(°C)

ısı (cal)0 200

50

400

Isınma ısısı 2 cal/g°C olan bir sıvıya ait sıcaklık-ısı grafiği şekildeki gibidir.

Buna göre, sıvının hal değiştirme ısısı L kaç cal/g’dır?

A) 50 B) 75 C) 100 D) 125 E) 150

5. İçerisinde 40°C’de m1 kütleli su bulunan kaba, kütlesi m2 olan –40°C’de bir buz parçası bıra-kılmaktadır.

Buna göre;

I. m m25

1 2= ise buzun tamamı erir.

II. m1 = m2 ise suyun bir kısmı donar.

III. m2 = 2m1 ise denge sıcaklığı 0°C olur.


(csu = 1 cal/g°C ; cbuz = 0,5 cal/g°C ;

Le = 80 cal/g)



6.

h

hTsu

Tsu

Tsu

K L M

Düşey kesitleri verilen K, L ve M kapları içerisinde h yüksekliğinde T sıcaklığında su bulunmakta-dır. Kaplara doluncaya kadar TK, TL ve TM sıcak-lığında sular ilave edildiğinde kaplardaki su sıcaklıkları birbirine eşit ve 2T olmaktadır.

Buna göre; TK, TL ve TM arasındaki ilişki aşağı-dakilerden hangisidir? (Isı alışverişi sadece su-lar arasındadır.)

A) TK > TL > TM B) TM > TL > TK

C) TL > TK > TM D) TM > TK > TL

E) TK > TM > TL

ISI - SICAKLIK

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

22


• Isı alışverişi sırasında;

1. Qalınan = Qverilen

2.Maddelerinsonsıcaklıklarıbirbi-rineeşittir.

3.Isısığasıbüyükolanmaddeninsı-caklıkdeğişimidahaazdır.

4.Sıcaklıkfarkındandolayıoluşur.

5.Eşit kütleli aynı cins maddeleriçin;

...

Tn

T Tdenge

1 2=+ +

bağıntısıkullanılır.

• Sıcaklık değişimi

Q=mc∆T

bağıntısıile,haldeğişimi;

Q=mL

bağıntısıilehesaplanır.

7. Buz kütlesi

Zaman0 t1 t2

Deniz seviyesinde içerisinde su bulunan ısıca yalıtılmış kaba bir buz parçası bırakılmaktadır.

Buz kütlesinin zamanla değişimi grafikteki gibi olduğuna göre;

I. t = 0 anında su sıcaklığı 0°C’dir.

II. t2 anında kaptaki denge sıcaklığı 0°C’dir.

III. 0 - t1 zaman aralığında buzun sıcaklığı art-maktadır.




8. Su kütlesi

Zaman0 t

X

Y

Z

Deniz seviyesinde ısıca yalıtılmış X, Y ve Z kapla-rında bulunan sular içerisine aynı sıcaklıkta buz parçaları bırakıldığında, kaplardaki su kütlesi-nin zamanla değişimi şekildeki gibidir.

Buna göre, t anında kaplardaki su sıcaklıkları TX, TY ve TZ arasındaki ilişki nedir?

A) TX = TY = TZ B) TX = TY > TZ

C) TY > TX = TZ D) TZ > TX = TY

E) TZ > TY > TX

9. Isıca yalıtılmış bir ortamda yan yana konulan K ve L maddelerinden L’nin sıcaklığı artarken K’nin sıcaklığı değişmemektedir.

Buna göre;

I. K erime noktasında bir katıdır.

II. L donma noktasında bir sıvıdır.

III. K yoğunlaşma noktasında bir gazdır.

yargılarından hangisi doğru olabilir?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II


10. Deniz seviyesinde ısıca yalıtılmış bir kap içerisin-de ısıl dengede bulunan su ve buz karışımına, sıcaklığı 80°C olan bir demir parçası bırakıl-maktadır.

Isıl denge sağlandığında kaptaki buzun yarısı eridiğine göre;

I. Su ve buzun toplam kütlesi demirin kütlesin-den fazladır.

II. Sistemin denge sıcaklığı 0°C’dir.

III. Kaptaki su kütlesi, buz kütlesine eşittir.




11. Kütle

Zaman0

3m

m

t2t1

Deniz seviyesinde ısıca yalıtılmış bir kapta bu-lunan su ve buz karışımı ısıtıldığında kaptaki su kütlesinin zamana bağlı değişimi grafikteki gi-bidir.

Buna göre;

I. Isıtıcının gücü sabittir.

II. 0 - t1 aralığında kaptaki toplam hacim azal-mıştır.

III. t1 - t2 aralığında kaptaki toplam hacim sa-bittir.

yargılarından hangisi kesinlikle yanlıştır?



ISI - SICAKLIK

Yanıtlar1234567891011EAACCBCCDBC

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

23


• Hal değişimi sırasında su hariçbütünmaddeler için sıcaklık veözkütlesabittir.

• İkiveyadahafazlasıvıkarışımla-rındadengesıcaklığı;

Tm c m c

m c T m c Tdenge

1 1 2 2

1 1 1 2 2 2=+

+

bağıntısıkullanılabilir.

•

Zaman

Kütle

m

0 t1 t1

m2

Bir kapta ısıtılan sıvıya ait küt-le-zaman grafiği şekildeki gibi ise;

1.0–t1aralığındasıvısıcaklığıart-maktadır.

2.t1–t2aralığındakaynamanoktasıdüşükolansıvıhaldeğiştirmekte-dir.

3.Kaptaenazikisıvıdanoluşanbirkarışımvardır.

TEST • 2

1.

DenizSeviyesi

K

L

M

Düşey kesiti verilen K, L ve M yerleşim bölgele-rinde saf suyun donma noktaları TK, TL ve TM’dir.

Buna göre; TK, TL ve TM arasındaki ilişki nedir?

A) TK > TL > TM B) TK > TM > TL

C) TL > TK > TM D) TM > TL > TK

E) TK = TL = TM

2. K L

0

M

Z X YIsı

Eşit bölmeli K, L ve M çubukları birbirine perçin-lenerek uçlarına şekildeki gibi özdeş X, Y ve Z balmumları yapıştırılmıştır. Sisteme O noktasın-dan ısı hızı sabit ısıtıcı ile ısı verildiğinde önce X sonra Y ve en son Z balmumları düşmektedir.

Buna göre, çubukların ısı iletim katsayıları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi ola-bilir?

A) M > L > K B) K > L > M C) K = L = M

D) L > K > M E) K > M > L

3. Kütleleri 3m, 2m ve m olan K, L ve M sıvılarının ısınma ısıları sırasıyla c, 2c ve 3c’dir. Sıvıların sı-caklıkları TK = T, TL = 2T ve TM = 3T’dir.

Buna göre, sıvılar ısıca yalıtılmış bir kap içe-risinde homojen olarak karıştırılırsa karışımın denge sıcaklığı kaç T olur? (Sıvılar hal değiştir-memektedir.)

A) 45 B)

23 C) 2 D)

25 E)

38

4.

L

K

0 Isı

Sıcaklık

M

Şekildeki grafikte verilen K, L ve M doğruların-dan hangisi maddeye verilen ısı enerjisi ile sı-caklık değişimini gösteren bir grafik olabilir?

A) Yalnız L B) K ve L C) L ve M

D) K ve M E) K, L ve M

5.

Isı

Sıvı kütlesi

3m

2m

m

0 2t 3t 5t 6t 7t

Deniz seviyesinde bulunan kap içerisinde bu-lunan sıvı ısı hızı sabit bir ısıtıcı ile ısıtılmaktadır.

Kaptaki sıvı kütlesinin zamana bağlı değişimi grafikteki gibi olduğuna göre;

I. Kapta en az üç sıvıdan oluşan bir karışım vardır.

II. Kaptaki karışımı oluşturan sıvı kütleleri bir-birine eşittir.

III. 7t anında kapta tek bir sıvı vardır.




ISI - SICAKLIK

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

24


• Erirken hacmi küçülen buz gibimaddelerdebasıncınartmasıeri-menoktasınıdüşürür.

Erirkenhacmiartanmaddelerdeisebasıncınartmasıerimenok-tasınıyükseltir.

Maddeninsaflığınınbozulmasıdaerimenoktasınıdüşürür.

• Kaynamaveyoğunlaşmanoktası-nıbasınçartışıyükseltir,safsızlıkiseyineaynıetkiyiyapar.

• Isınınyayılması:

Katılarda➛İletim

Sıvılarda➛ Konveksiyon

Gazlarda➛ Konveksiyon

Boşlukta➛Işıma

yoluylagerçekleşir.

• Isı iletim hızımaddenin cinsinegöredeğişir.Örneğindemir,tah-tadandahaiyiısıiletkenidir.

6.

h2h1

h3

Gaz

Buz

Su

Boşluk

Düşey kesiti verilen kabın iki ucu kapalı bir ucu açıktır.

Buna göre, sisteme sadece buzu eritecek ka-dar ısı enerjisi verilirse;

I. h1 azalır.

II. h2 artar.

III. h3 azalır.




7. Kütlesi 5g olan –20°C sıcaklığındaki buz ka-lıbını 120°C’de su buharı haline getirmek için buza verilmesi gereken ısı miktarı kaç kcal’dir?

(cbuz = 0,5 cal/g°C; Le = 80 cal/g; csu = 1 cal/g°C; Lb = 540 cal/g; cbuhar = 0,5 cal/g°C)

A) 2,8 B) 3,2 C) 3,7 D) 4,1 E) 4,3

8.

Isıca yalıtılmış ortamda içerisinde aynı sıcaklık-ta eşit kütlede su bulunan X, Y ve Z kaplarından, Y kabına bir tane Z kabına ise iki tane özdeş de-mir bilyeler bırakılmıştır.

Kaplar şekildeki gibi özdeş ısıtıcılarla aynı süre ısıtıldığında kaplardaki suların son sıcaklıkları TX, TY ve TZ olmaktadır.

Kaplardan su taşmayıp sular kaynamadığına göre; TX, TY ve TZ arasındaki ilişki nedir?

A) TX > TY > TZ B) TX = TY = TZ

C) TY > TZ > TX D) TZ > TY > TX

E) TX > TZ > TY

9.

L

KBuz

Kara

Su M

Düşey kesiti şekildeki gibi verilen gölün yüzeyi ile tutmuştur.

Ortamdaki hava sıcaklığı –15°C olduğuna göre;

I. K noktasının sıcaklığı 0°C’dir.

II. L noktasının sıcaklığı 0°C’dir.

III. M noktasının sıcaklığı +4°C’dir.




10. Isıca yalıtılmış bir kapta kütlesi 2m, sıcaklığı T olan su bulunmakta olup kap içerisine 0°C sı-caklığında m kütleli buz bırakıldığında sistemin denge sıcaklığı 40°C olmaktadır.

Buna göre, aynı kap içerisine başlangıçta 0°C sıcaklığında 2m kütleli buz bırakılırsa sis-temin denge sıcaklığı kaç °C olur?

(csu = 1 cal/g°C ; Le = 80 cal/g)

A) 0 B) 10 C) 15 D) 20 E) 25

11. Deniz seviyesinde ısıca yalıtılmış bir kap içerisin-de –10°C’de 20 g buz vardır. Kaba 30°C sıcaklı-ğında 30 g su konulmaktadır.

Buna göre, sistem ısıl dengeye ulaştığında;

I. Kaptaki su kütlesi 40 g olur.

II. Sistemin ısıl denge sıcaklığı 0°C’dir.

III. Buz kütlesinin tamamı erir.


(Cbuz = 0,5 cal/g °C ;Csu = 1 cal/g °C;

Le = 80 cal / g)



Su

X

Su

Demir

Y

Su

Z

Demir

ISI - SICAKLIK

Yanıtlar1234567891011DACBAECADBD

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

25


ÖRNEK

süt

su

Acıkan kızına süt ısıtmak isteyen Ecrin 80 °C'deki su içerisine cam kavanoz içerisindeki sütü şekildeki gibi daldı-rarak sütün ısınmasını beklemektedir.

Buna göre; ısının cam kavanozda ve sütte yayılma yolu aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

Cam Kavanoz Süt

A) Konveksiyon Konveksiyon

B) İletim Konveksiyon

C) Işıma İletim

D) Konveksiyon İletim

E) İletim Işıma

ÇÖZÜM

Isı katılarda iletim yoluyla sıvılarda ise konveksiyon yoluyla taşınır.

Yanıt: B

TEST • 3

1. I. Maddeyioluşturanatomveyamoleküllerinkinetikvepotansiyelenerjilerinintoplamınaiçenerjidenir.

II. Maddeyioluşturanatomveyamoleküllerinortalamakinetikenerjilerinesıcaklıkdenir.

III. Isı,kalorimetrekabıiledoğrudanölçülür.

Bazı fiziksel nicelikler ile ilgili yukarıda verilen yargılardan hangisi doğrudur?

A)YalnızI B)IveII C)IveIIID)IIveIII E)I,IIveIII

2. Sıcaklık

Verilen ısı

K

L

M

K,LveMsafmaddelerineverilen ısınınsıcaklıkdeğişiminigösterengrafikşekildeverilmiştir.

Buna göre;

I. KveMaynıcinsmaddedir.

II. KveLaynıcinsmaddedir.

III. LveMaynıcinsmaddedir.

yargılarından hangisi kesinlikle yanlıştır?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII

D)IveII E)IIveIII

3. Seraetkisisebebiyledünyayüzeyindekiortala-masıcaklığınartmasıküreselısınmaolarakad-landırılır.

Buna göre;

I. Fosilyakıtlarınaşırıkullanımı

II. Buzullarınerimesi ilebirliktedeniz seviyesi-ninyükselmesi

III. Ormanlıkalanlarınazalması

olaylarından hangisi küresel ısınmanın se-beplerindendir?

A)YalnızII B)IveII C)IveIIID)IIveIII E)I,IIveIII

4.

K

X Y

L

Isıcayalıtılmışbirortamda içerisinde T sıcaklı-ğındaveeşitmiktardasubulunanözdeşKveLkaplarına2TsıcaklığındakütlelerivehacimlerieşitXküresiveYsilindiriatılmaktadır.

Kısa bir süre sonra K kabındaki suyun sıcaklığı daha yüksek olduğuna göre;

I. K ve L kaplarında denge sıcaklığı birbiri-neeşittir.

II. X’inısıiletimhızıY’denbüyüktür.

III. Denge sıcaklığında K’deki su yüksekliğiL’dekindenküçüktür.


A)YalnızI B)YalnızIII C)IveIID)IveIII E)IIveIII

5. Maddelerarasındakiısıaktarımıiletim,konvek-siyonveışımaolmaküzereüçyollagerçekleşir.

Buna göre;

I. Çorbaiçerkenmetalkaşığınısınması

II. Elektriklisobanınodayıısıtması

III. Bir fırının dış duvarına dokunduğumuzdaelimizinısınması

olaylarından hangisi ısının iletim yolu ile transferine örnek olarak verilebilir?

A)YalnızI B)IveII C)IveIIID)IIveIII E)I,IIveIII

ISI - SICAKLIK

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

26


ÖRNEK

3m

2m

t1

t2

t3

I II III

Su Kütlesi

Zaman0

Denizseviyesinde ısıcayalıtılmışbirortamda bulunan su içerisine su ileeşitkütlelibuzparçasıatılmaktadır.Budurumdakaptakisukütlesininzamanabağlıgrafiğişekildekigibiolmaktadır.

Buna göre; I, II ve III bölgelerinin hangisinde suyun sıcaklığı 0 °C'nin üzerindedir?

A)YalnızI B)YalnızIII C)IveII

D)IveIII E)I,IIveIII

ÇÖZÜM

Grafikincelendiğindebaşlangıçtakisukütlesi2m’dir.Dolayısıylabuzkütle-side2msonucunaulaşılır. III.böl-geninsonunakadarsuyunkütlesimkadarartmışyanibuzunyarısıerimiş-tir.BuradanIII.bölgede ısıalışverişiolmadığıyanisıcaklığın0°Colduğusonucunaulaşılır.IveII’desuısıve-renolduğuiçinsıcaklığı0°C’ninüze-rindedir.

Yanıt:C

6. Hissedilen sıcaklık, bir ortamda insan vücudu-nun hissetiği sıcaklıktır.

Buna göre, hissedilen sıcaklıkla ilgili olarak ;

I. Havanın nem oranı ve rüzgarlı oluşuna bağ-lıdır.

II. Kişinin vücut yapısı ve beslenmesi hissedi-len sıcaklık değerini etkiler.

III. Kişiden kişiye farklılık gösterir.

ifadelerinden hangisi doğrudur?



7. Maddelerin ısı iletkenliği ile ilgili;I. Elektriği iyi ileten maddeler ısıyıda iyi iletir.

II. Maddenin cinsine bağlıdır.

III. Isı iletim katsayısı düşük olan maddeler ya-lıtım malzemesi olarak kullanılır.



D) II ve III E) I , II ve III

8. Sıcaklıkları farklı K ve L maddeleri ısıca yalıtılmış bir ortamda bir araya getirildiğinde denge sı-caklığı K'nin sıcaklığına yakın olmaktadır.

Buna göre; K ve L maddeleri için aşağıdakiler-den hangisi kesinlikle doğrudur?

A) L'nin öz ısısı daha küçüktür.

B) K'nin ısı sığası daha büyüktür.

C) K'nin kütlesi daha büyüktür.

D) L'nin sıcaklığı daha büyüktür.

E) K ve L farklı maddelerdir.

9. Madde Isı İletim Katsayısı (W/mK)

Çelik 50

Aluminyum 205

Altın 314

Tablo-I

K

Mum MumIsıtıcı

L M

Şekil-IBazı maddelerin ısı iletim katsayıları Şekil-I’de verilmiştir. Eşit boydaki K, L ve M çubukları Şekil-II’deki gibi bir birleştirilerek L çubuğunun tam ortasından ısıtıldığında önce K çubuğunun ucundaki sonra M çubuğunun ucundaki mum parçası düşmektedir.

Buna göre; K,L ve M çubukları hangi madde-den yapılmış olabilir?

K L M

A) Altın Çelik Alüminyum

B) Alüminyum Çelik Altın

C) Çelik Alüminyum Altın

D) Alüminyum Altın Çelik

E) Çelik Altın Altın

10. I. Bina duvarlarının içerisine cam yünü yerleştir-mek

II. Evlerde radyatör arkasına alüminyum kaplı levhalar yerleştirmek.

III. Termosların iç ve dış yüzeylerini parlatmak

işlemlerinden hangisi ışıma yoluyla gerçekle-şen ısı kayıplarını önlemeye yöneliktir?



ISI - SICAKLIK

Yanıtlar12345678910ABCECEEBDD

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

27


• Maddenin ısı aldığında hacmin-deartışmeydanagelmesinegen-leşme, ısı verdiğinde hacmindeazalma meydana gelmesine isebüzülmedenir.

• Katılardaboycagenleşmeolayı;

. . T0,, mD D==


(, : Boy, m : Boyca genleşmekatsayısı)

• Sıvılardagenleşmeolayı;

.V V a T0 $D D= =


(V:Hacim,a:Genleşmekatsayısı)

• Gazlaryasabitbasınçaltındayada sabit hacimde genleşmekteolup, genleşme katsayısı gazlariçinayırt edici özellik değildir.

TEST • 1

1. Düşey kesiti verilen genleşmesi önemsiz kaptaki sıvının sıcaklığı artırılmaktadır.

Kaptan dışarı sıvı taşmadığına göre;

I. Z noktasındaki sıvı basıncı değişmez.

II. X noktasındaki sıvı basıncı, Y noktasındaki sıvı basıncına göre daha fazla artar.

III. Sıvının yere göre potansiyel enerjisi artar.




2.

Metal bir silindir ip ile tavana asıldıktan sonra alt kısmından gerilmiş bir yaya bağlanarak şe-kildeki gibi dengelenmiştir. Bu durumda ip üze-rinde oluşan gerilme kuvveti Tip, yay üzerindeki geri çağrıcı kuvvet Fyay’dır.

Buna göre, metal silindirin sıcaklığı artırılırsa Tip ve Fyay için aşağıdakilerden hangisi söyle-nebilir?

Tip Fyay

A) Artar Artar

B) Değişmez Artar

C) Değişmez Azalır

D) Azalır Azalır

E) Artar Azalır

3.

Aynı cins metalden yapılmış X ve Y çubukları ya-tay düzleme şekildeki gibi sabitlenerek çubuk-lar K ve L gergin yaylar ile dengelenmiştir.

Buna göre, çubukların sıcaklıkları eşit miktar artırılırsa K ve L yaylarındaki gerilme kuvvetle-ri için ne söylenebilir?

K L

A) Değişmez Değişmez

B) Artar Değişmez

C) Değişmez Artar

D) Artar Artar

E) Artar Azalır

4.

Sıvı

h

h

Düşey kesiti verilen genleşmesi önemsiz kap içe-risinde h yüksekliğinde sıvı bulunmaktadır. Sıvıya Q kadar ısı enerjisi verildiğinde, sıvının sıcaklığı DT kadar hacmi ise DV kadar değişmektedir.

Buna göre, başlangıçta kap içerisinde 2h yüksekliğinde aynı cins sıvı olsaydı, sıvıya Q kadar ısı enerjisi aktarıldığında sıcaklık deği-şimi ve genleşme miktarı için ne söylenebilir?

A) DT ; DV B) T2D ; DV C) ;T V

2 2DD

D) DT ; 2DV E) ;T V2 4

DD

Z

X

Y

Yer

Sıvı

Fyay

Metalsilindir

Tip

L

K

Y

yatay

X

GENLEŞME

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

28


• Katı cisimler tel şeklinde olur-saboyca, levha şeklindeolursayüzeyce,üçboyutlu isehacimcegenleşirler.

• Bütün maddeler içerisinde su-yunayrıbirözeldurumuvardır.0oC'dekisuısıtılırsa+4oC'ye ka-darhacmiazalır,dahasonratek-rarartar.

Buyüzdengöllervedenizlerdesuyüzeydendonar.Canlıyaşamıkışaylarındasıvınındibindedevameder.

• Genleşmeolayıeniyidenenkötü-yedoğru;

Gazlar➛Sıvılar➛Katılar

şeklindesıralanır.

GENLEŞME

5.

Eşit bölmeli kütlesi önemsiz çubuk, X ve Y cisim-leri ile şekildeki gibi düşey olarak dengelenmiş-tir.

Buna göre;I. Çubuk sıcaklığı artırılırsa, çubuk 2 yönün-

de döner.II. Çubuk sıcaklığı azaltılırsa, çubuk 1 yönün-

de döner.III. Çubuk sıcaklığı artırılırsa yatay denge bo-

zulmaz.yargılarından hangisi doğrudur?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III

6.

2a

2a

a

M

Zemin

LK

Düşey kesiti verilen metal cisim zemine sabitlen-miş olup, cismin sıcaklığı düzgün bir şekilde ar-tırılmaktadır. Bu durumda K, L ve M noktalarının yer değiştirmeleri DXK, DXL ve DXM olmaktadır.Buna göre; DXK, DXL ve DXM arasındaki ilişki nedir?A) DXK > DXL > DXM B) DXK > DXL = DXMC) DXL > DXK > DXM D) DXL > DXM > DXK

E) DXM > DXK = DXL

7.

Sıvı

X Y

Sıvı

XY


Eşit bölmeli türdeş X ve Y cisimleri düşey kesiti verilen sıvı dolu kap içerisinde Şekil-I’deki gibi dengededir. Sistemin sıcaklığı artırıldığında ci-simlerin denge konumu Şekil-II’deki gibi olmak-tadır. Cisimlerin genleşme katsayıları aX ve aY olup sıvının genleşme katsayısı aS’dir.Buna göre; aX, aY ve aS arasındaki ilişki nedir?

A) aX > aY > aS B) aS > aX > aYC) aS > aX = aY D) aY > aX > aSE) aY > aS > aX

8. Aynı maddeden ya-

d3

d2

d1

pılmış metal çubuklar birbirine perçinlene-rek yatay düzlem üze-rine konulmuştur.Çubukların sıcaklığı artırılmaya başlan-dıktan bir süre sonra d1, d2 ve d3 mesafeleri ile ilgili olarak;

I. d1 azalır.II. d2 artar.

III. d3 artar.yargılarından hangisi doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve IIID) II ve III E) I, II ve III

9.

Y

Tip

X

NZemin

Düzgün ve türdeş yapılı X ve Y küreleri şekildeki gibi dengededir.Cisimlerin sıcaklığı eşit miktarda artırıldığında;

I. Y cisminin zemine göre potansiyel enerji-si azalır.

II. Tip gerilmesi değişmez.III. Zeminin X cismine gösterdiği N tepki kuv-

veti azalır.yargılarından hangisi doğrudur?A) Yalnız I B) I ve II C) I ve IIID) II ve III E) I, II ve III

10. KS

sıvı

2S S S

sıvı sıvı

S 2SL M

Düşey kesiti verilen kaplar içerisinde aynı sıcak-lıkta aynı cins sıvılardan eşit yükseklikte bulun-maktadır. Kaplardaki sıvılara eşit miktarda ısı enerjisi verildiğinde sıvıların kaplardaki yüksel-me miktarları hK, hL ve hM olmaktadır.

Buna göre; hK, hL ve hM arasındaki ilişki nedir?

A) hK > hL > hM B) hK = hL > hM

C) hK = hL = hM D) hL > hM > hK

E) hM > hL > hK

Yatay

X Y1 2

Yanıtlar12345678910EDBBCDBDBB

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

29


UYARIAynı maddeden yapılmış cisimlere ve-rilen ısı miktarı ile cisimlerin hacimle-rindeki artış miktarı doğru orantılıdır.

ÖRNEK

2l

lS

2S X

Y

Ayın maddeden yapılmış X ve Y çubuk-larına eşit ısı verildiğinde boylarındaki artış miktarları x,D ve y,D olmaktadır.

Buna göre; boyca uzama miktarları

oranı y

x,

,

D

D kaçtır?

A) 41 B) 2

1 C) 1

D) 2 E) 4

ÇÖZÜM

Çubuklara eşit ısı verildiğinden hacim-ce genleşmeleri de eşit olur.

s s2

21

x y

y

x

$ $, ,

,

,

D D

D

D

=

=

olarak bulunur.

Yanıt: B

TEST • 2

1. Tahta bir çubuğun boyu metal metre ile 2T, 3T ve T sıcaklıklarında l1, l2 ve l3kadar ölçülmektedir.

Buna göre; l1, l2 ve l3 değerleri arasındaki iliş-ki nedir?

A) l3 > l1 > l2 B) l1 = l2 = l3 C) l2 > l1 > l3 D) l2 > l3 > l1 E) l1 > l3 > l2

2. K

L

K

M

L

M

Boyca uzama katsayıları arasında mM >mK > m L ilişkisi olan K, L ve M metal çubuk-larından oluşturulan KL, KM ve LM metal çiftle-rinin T sıcaklığındaki biçimleri şekildeki gibidir.

Buna göre; hangi metal çiftleri soğutulduğun-da doğrusal biçime gelebilir?

A) Yalnız KM B) Yalnız LM C) KL ve KM

D) KM ve LM E) KL ve LM

3.

K L M

Aynı ortamda bulunan ısıl dengedeki K küresi L ve M halkalarından hafif bir sürtünme ile geçe-bilmektedir. K küresi ortam sıcaklığı arttırıldığın-da L halkasından, ortam sıcaklığı azaltıldığında ise M halkasından geçememektedir.

Buna göre; cisimlerin genleşme katsayıları mK, m L ve mM arasındaki ilişki nedir?

A) m L >mM > mK B) mM >m L >mK C) mM > mK >m L D) mM =m L = mK E) mK >m L > mM

4.

K

L

M

Şekildeki gibi birleştirilmiş K, L ve M çubukları ortam sıcaklığı arttırıldığında doğrusallaşmak-tadır. T sıcaklığında K, L ve M çubuklarından lK, lL ve lM boyunda parçalar alınarak, K ve L’nin sı-caklığı DT kadar arttırılıp M’nin sıcaklığı DT ka-dar azaltıldığında çubukların son boyları eşit olmaktadır.

Buna göre; lK , lL ve lM arasındaki ilişki nedir?

A) lK > lL > lM B) lK > lM > lL C) lK = lM = lM

D) lM > lK > lL E) lM > lL > lK

5.

su

buz

su

buz

K L

Aynı ortamda bulunan ısıl dengedeki özdeş K ve L kaplarına eşit miktarda ısı verilerek kaplar-daki buzların erimesi sağlanmıştır.

Bu işlem sonunda kaplardaki sıvı yükseklikle-ri için;

I. hK > hL

II. hK = hL

III. hK < hL

Yargılarından hangileri doğru olabilir? (Sula-rın buharlaşması önemsizdir.)


D) I ve III D) I, II ve III

6. K

X

Y

L

M

K, L ve M çubukları arasına genleşmesi önemsiz X ve Y küreleri şekildeki gibi yerleştirilerek ortam sıcaklığı bir miktar arttırıldığında X ve Y küreleri zıt yönde dönmektedir.

Buna göre;I. L’nin boyca genleşme katsayısı K’den büyüktür.

II. K’nin boyca genleşme katsayısı M’den büyüktür.

III. K’nin boyca genleşme katsayısı L’den büyüktür.




GENLEŞME

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

30


UYARITek noktasından sabitlenmiş ya da hiç sabitlenmemiş cisimlere ısı verilirse cismin tüm uzunlukları artar ve cisim üzerindeki açılar değişmez.

ÖRNEK

Karanlık bir ortamda saydam olmayan üstü açık bir silindirin tabanına nok-tasal bir ışık kaynağı konulduğunda tavanda A büyüklüğünde bir alan ay-dınlanmaktadır.

Buna göre; silindire bir miktar ısı ve-rildiğinde tavandaki aydınlık bölge-nin alanı için ne söylenebilir?

ÇÖZÜM

Genleşme sırasında cismin üzerindeki açılar değişmeyeceği için aydınlık böl-genin alanı değişmez.

7.

L

M

K

a b

Birbirinden ısıca yalıtılmış, farklı maddeden yapılmış, eşit uzunluktaki K, L ve M çubukla-rı serbestçe dönebilecek şekilde uçlarından menteşelenmiştir.

Buna göre;I. K ve L’nin sıcaklığını eşit miktarda arttırma

II. M’nin sıcaklığını arttırma

III. L’nin sıcaklığını azaltma

İşlemlerinden hangisi yapılırsa a = b olur?



8. K

L M

Özdeş karelerden oluşan şekildeki levhanın sı-caklığı arttırıldığında levha üzerindeki K, L ve M noktalarının yer değiştirmeleri ,X X ve XK L MD D D

olmaktadır.

Buna göre; X , X ve XK L MD D D arasındaki ilişki nedir?

A) X X X> >K M LD D D B) X > X X>M L KD D D

C) X X X> >L M KD D D D) X X X> >M K LD D D

E) X X X> >K L MD D D

9. K

L

M

Özdeş metal çubuklar zemine ayrı ayrı sabitle-nerek esnemeyen ince K, L ve M ipleri yardımıy-la şekildeki gibi gerdirilerek bağlanmaktadır.

Buna göre; ortamın sıcaklığı arttırıldığında hangi ipler kopmaz?

A) Yalnız M B) K ve M C) K ve L

D) L ve M E) K, L ve M

10. K

r1

Şekil - I

L

r2

Şekil - IIM

r3

Şekil - III

Aynı cins metalden yapılmış K, L ve M eşit böl-meli çubukları altına Şekil-I, II ve III deki gibi r1, r2 ve r3 yarıçaplı tekerler konulmuştur.

Çubukların sıcaklıkları eşit miktarda artırıldığın-da tekerlerin tur sayısı birbirine eşit olduğuna göre; r1, r2 ve r3 arasındaki ilişki nedir?

A) r1 > r2 > r3 B) r2 > r1 > r3 C) r3 > r2 > r1

D) r2 > r3 > r1 E) r1 = r2 = r3

Yanıtlar12345678910ACCEAABDBB

GENLEŞME

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

Documents

R MBA AILARI · 2019. 10. 12. · Mekanik 2. Optik 3. Termodinamik 4. Elektrik veREK manyetizma 5. Nükleer fizik 6. Katıhal fiziği 7. Parçacık fiziği 8. Yüksek enerji ve plazma