91
QʼOL NIM XTZʼAQ

QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

QʼOL NIM XTZA̓Q

Page 2: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

LI

QʼOL NIM XTZʼAQ

JUN RAQAL ISINBʼIL CHAQ SAʼ LIX KʼUTBʼESINBʼIL NAʼLEB ,̓ LIX JALTESIHOM RU, UT LI RAATIN

LAJ JOSE SMITH

LI XBʼEEN PROFEET, AJ ILOL NAʼLEB ,̓ UT AJ KʼUTBʼESINEL RE LIX IGLEES LI JESUKRISTO REHEBʼ LAJ SANTIL PAABʼANEL

SAʼ ROSOʼJIKEBʼ LI KUTAN.

Page 3: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut
Page 4: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

LI WAN CHI SAʼ

Xtikib a̓nkil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v

Moises . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

Abraham . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

Jalam- uuch 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

Jalam- uuch 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Jalam- uuch 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

Jose Smith—Mateo . . . . . . . . . . . . . . . . 57

Jose Smith—Resilal . . . . . . . . . . . . . . . . 62

Ebʼ lix Raqalil li Paab a̓al . . . . . . . . . . . . . . 81

Page 5: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut
Page 6: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

XTIKIBʼANKIL

Li Q o̓l Nim Xtz a̓q a a̓n jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ-lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paab a̓al ut li tzolʼlebʼ saʼ Lix Iglees

li Jesukristo rehebʼ laj Santil Paab a̓nel saʼ Rosoʼjikebʼ li Kutan. Ebʼ li naʼlebʼ aʼin keʼjaltesiik ru ut keʼk e̓heʼ xb a̓an li Profeet aj Jose Smith, ut lix kʼihalebʼ keʼwan sa e̓bʼ li puktesinbʼil hu re li Iglees saʼ xkutan a a̓n.

Li jun raqal chi aatin li kixk a̓m xb e̓en wa li k a̓b a̓ e̓j Q o̓l Nim Xtz a̓q kiyiib a̓ak saʼ 1851 xb a̓an li Elder Franklin D. Richards, li kiwan choqʼ komon saʼ lix Molamebʼ li Kabʼlaju, ut awaʼb e̓j re li Mision re Britania. Li rajb a̓l, a a̓n re naq q a̓xal wi c̓hik taawanq chi puktesinbʼil junjunq li xnimal ru aatin li moko puktesinbʼil ta chi naab a̓l saʼ xkutankil laj Jose Smith. Naq yoo chi kʼihank xkomonil li Iglees sa e̓bʼ li ninqi cho̓chʼ Europa ut America, ki a̓jman ru naq taawanq li aatin aʼin chi pukte-sinbʼil. Li Q o̓l Nim Xtz a̓q ki o̓ksiman chi naab a̓l, ut moqon ki o̓k choqʼ xaqab a̓nbʼil hu re li Iglees, chi xaqab a̓nbʼil xb a̓an li Xb e̓enil Awaʼb e̓jil ut xb a̓an li jolomil chʼutub a̓j- ibʼ saʼ Lago Salado, saʼ 10 Octubre 1880.

Kijalman junq sut li k a̓ r̓u wan saʼ li hu, joʼ chanru li ki a̓jman ru saʼ li Iglees. Saʼ 1878, kitiqman junjunq raqal re lix hu laj Moises li moko kiwan ta saʼ li xb e̓en xpuktesinkil li hu. Saʼ 1902, kiʼisiman chaq junjunq raqal re li Q o̓l Nim Xtz a̓q li wan ajwiʼ chi puktesinbʼil saʼ li Tzolʼlebʼ ut Sumwank. Kiʼux xtusub a̓nkil li jar cho̓ol ut raqal, rikʼin li cho̓lob a̓nel aatin, saʼ 1902. Kipuktesiman xb e̓en wa chi tzoltzo ut jachbʼil ru, ut rikʼin li tusleb a̓al aatin, saʼ 1921. Maajun chik jalok kiʼux-man toj reetal Abril 1976, naq kitiqman wiibʼ li kʼutb e̓sinbʼil naʼleb .̓ Saʼ 1979 li wiibʼ chi naʼlebʼ aʼin keʼisiman chaq saʼ li Q o̓l Nim Xtz a̓q ut keʼk e̓eman saʼ li Tzolʼlebʼ ut Sumwank, b a̓r wankebʼ wiʼ anajwan joʼ li tasal 137 ut 138. Saʼ li hu li puktesinbʼil anajwan, wan junjunq li aatin li jalbʼil, re naq juntaq e̓etaq rikʼin li kiwan sa e̓bʼ li hu li keʼtzʼiib a̓man junxil chaq.

Aa̓n aʼin xka c̓hʼinal li cho̓lob a̓nk chirix k a̓ r̓u wan saʼ li hu: 1. Jun raqal isinbʼil chaq saʼ lix Hu laj Moises. Aatin isinbʼil chaq saʼ li

hu Genesis re lix jaltesinkil ru li Santil Hu xb a̓an laj Jose Smith, li kixtikibʼ saʼ Junio 1830.

2. Lix Hu laj Abraham. Jun musiq a̓nbʼil xjaltesinkil ru lix tzʼiib a̓-hom laj Abraham. Laj Jose Smith kixtikibʼ li jaltesink saʼ 1835 chirix naq kixkʼul jun najteril hu aj Egipto. Kipuktesiman li k a̓ -̓ru jaltesinbʼil ru saʼ junjunq jachal saʼ li hu Times and Seasons chi tikib a̓nbʼil saʼ 1 Marzo 1842, saʼ Nauvoo, Illinois.

3. Jose Smith—Mateo. Jun raqal isinbʼil chaq saʼ lix cho̓lob a̓hom laj

Page 7: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

Mateo saʼ li Santil Hu jaltesinbʼil chaq ru xb a̓an laj Jose Smith (chiʼilmanq li Tzolʼlebʼ ut Sumwank 45:60–61 chirix li choxahil yehom naq chitikib a̓manq xjaltesinkil ru li Akʼ Chaq r̓abʼ).

4. Jose Smith—Resilal. Ebʼ li jar raqal isinbʼil chaq saʼ li resilal ut lix cho̓lob a̓hom laj Jose Smith, li kixkʼuubʼ rochb e̓enebʼ laj tzʼiibʼ saʼ 1838–1839 ut kipuktesiman saʼ junjunq jachal saʼ li hu Times and Seasons saʼ Nauvoo, Illinois, chi tikib a̓nbʼil saʼ 15 Marzo 1842.

5. Ebʼ lix Raqalil li Paabʼaal re Lix Iglees li Jesukristo rehebʼ laj Santil Paabʼanel saʼ Rosoʼjikebʼ li Kutan. Jun xcho̓lob a̓hom laj Jose Smith puktesinbʼil saʼ li hu Times and Seasons saʼ 1 Marzo, 1842, roch-b e̓en jun chʼina esilal chirix li Iglees, li nawbʼil ru joʼ li hu re laj Wentworth.

viXTIKIBA̓NKIL

Page 8: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

JAR RAQAL ISINBʼIL CHAQ SAʼ

LIX HU LAJ MOISESAatin isinbʼil chaq saʼ lix jaltesinkil ru li Santil Hu joʼ kʼutbʼesinbʼil chiru

laj Jose Smith li Profeet, Junio 1830–Febrero 1831.

1 1 a Alma 12:30; Mois. 1:42.

b KʼUTUL RAQAL: Moises. 2 a Exo. 3:6; 33:11;

JJS Exo. 33:20, 23 (Apendice); Jwan 1:18; 6:46; Eter 3:6–16; Mois. 1:11.

b Num. 12:6–8; Deut. 34:10; Tz. ut S. 17:1.

c Deut. 5:24; Mois. 1:13–14, 25. KʼUTUL RAQAL:

Loqʼalil. d KʼUTUL RAQAL:

Jaltesiik ru. 3 a Apok. 11:17; 19:6;

1 Ne. 1:14; Tz. ut S. 121:4. KʼUTUL RAQAL: Dios, Roxichal li Dios.

b Isa. 63:16; Tz. ut S. 19:9–12; Mois. 7:35. KʼUTUL RAQAL: Maakʼaʼ Rosoʼjik.

4 a Mois. 7:4.

b Mois. 7:32, 35–37. c Sal. 111:7–8;

Mois. 1:38. d Sal. 40:5;

Tz. ut S. 76:114. e 2 Ne. 9:16;

Tz. ut S. 1:37–39. KʼUTUL RAQAL: Raatin li Dios.

6 a Gen. 1:26; Eter 3:14–15; Mois. 1:13–16.

b KʼUTUL RAQAL: Junaj Yoʼlajenaq.

CHʼOL 1(Junio 1830)

Li Dios naxkʼutbʼesi ribʼ chiru laj Moises—Laj Moises najaltesiik ru—Nakʼuleʼ xbʼaan laj Satanas—Laj Moises kiril kʼiila ruchichʼochʼ wankebʼ wiʼ li winq—Ebʼ li ru-chichʼochʼ chi maakʼaʼ rajlankilebʼ keʼyoʼobʼtesiik xbʼaan li Kʼajolbʼej—Lix kʼanjel ut lix loqʼal li Dios aʼan xkʼeebʼal chi uxmank lix kolbʼal chi-ru li kamk ut lix yuʼam chi junelik li winq.

LI raatin li Dios, li a kixye re laj b Moises saʼ jun hoonal naq laj

Moises kixokeʼ toj saʼ jun tzuul qʼaxal najt xteram,

2 Ut a kiril li Dios chi b kʼut-kʼu chiru rilobʼaal, ut kiʼaatinak rikʼin, ut lix c loqʼal li Dios kiwan saʼ xbʼeen laj Moises, joʼkan naq laj Moises kiru d chixkuybʼal wank chiru.

3 Ut li Dios kiraatina laj Moises,

ut kixye: Kʼe reetal, laaʼin li Qaawaʼ Dios a Nimajwal, ut b Maakʼaʼ Rosoʼjik, aʼan inkʼabʼaʼ, xbʼaan naq laaʼin wankin chi maa-kʼaʼ xtiklajik inkutan chi moko rosoʼjik inchihabʼ; ut ma maawaʼ aʼin li maakʼaʼ rosoʼjik?

4 Ut, kʼe reetal, laaʼat li walal; joʼkan ut, a chat-iloq, ut laaʼin tin-kʼut chawu lix yiibʼahom li b wuqʼ; aʼut moko chixjunil ta, xbʼaan naq maakʼaʼ c rosoʼjik lin d kʼanjel, ut joʼkan ajwiʼ li e waatin, xbʼaan naq maajoʼqʼe nekeʼosoʼ.

5 Joʼkan ut, maajun winq naru chirilbʼal chixjunil lin kʼanjel, kaʼajwiʼ wi taaril chixjunil lin loqʼal; ut maajun winq naru chi-rilbʼal chixjunil lin loqʼal ut chirix aʼan taakanaaq saʼ tzʼejwalej saʼ li ruchichʼochʼ.

6 Ut wan jun inkʼanjel choqʼ aawe, at Moises li walal; ut laaʼat wankat choqʼ a xjalam-uuch li b Junaj Yoʼlajenaq chiwu; ut li

Page 9: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

Junaj Yoʼlajenaq chiwu wan ut taawanq choqʼ c Kolonel, xbʼaan naq aʼan nujenaq chi d usilal ut chi e yaal; aʼbʼanan f maajun chik Dios wan chiwu laaʼin, ut chix-junil li kʼaʼaq re ru wan chi kʼut-kʼu chiwu, xbʼaan naq g ninnaw ru chixjunil.

7 Ut anajwan, kʼe reetal, li jun chi naʼlebʼ aʼin ninkʼut chawu, at Moises li walal, xbʼaan naq laaʼat wankat saʼ li ruchichʼochʼ, ut anaj-wan ninkʼut chawu.

8 Ut kikʼulman naq laj Moises kiʼilok, ut kixkʼe reetal li a ru-chichʼochʼ saʼ xbʼeen li kiyoʼobʼte-siik wiʼ chaq; ut laj Moises b kixkʼe reetal li ruchichʼochʼ ut lix maril aʼan, ut chixjunilebʼ li ralal xkʼa-jolebʼ li winq li yoʼobʼtesinbʼilebʼ, ut li keʼyoʼobʼtesiik chaq; rikʼin aʼan kʼaʼjoʼ naq c kisach xchʼool ut kikana chi kʼoxlak.

9 Ut li rilobʼaal li Dios kirisi chaq ribʼ rikʼin laj Moises, joʼkan naq lix loqʼal maakʼaʼ chik rikʼin laj Moises, ut kikana laj Moises xjunes. Ut naq kikana xjunes, ki-tʼaneʼ chi chʼochʼ.

10 Ut kikʼulman naq kiwan xnumik kʼiila hoonal chi majiʼaq

naxkʼul laj Moises lix a metzʼew li ak re joʼ winq; ut kixye saʼ xchʼool: Anajwan xbʼaan aʼin ninnaw naq li winq b maakʼaʼ aj-e, li bʼarwan maajun wa inkʼoxlahom chaq.

11 Aʼbʼanan anajwan li tzʼaqal xnaqʼ wu xril li a Dios; aʼbʼanan moko xnaqʼ ta ru lin b tibʼel; xnaqʼ ru bʼan lin musiqʼ, xbʼaan naq lix naqʼ ru lin tibʼel inkʼaʼ raj kiru chi ilok; xbʼaan naq c kinchaqik raj ut d kinkam raj chiru li rilobʼaal; aʼbʼan kiwan lix loqʼal saʼ inbʼeen, ut kiwil li e rilobʼaal, xbʼaan naq f kijaltesiik wu chiru.

12 Ut kikʼulman naq chirix naq laj Moises kixye li aatin aʼin, kʼe-homaq reetal, kichal laj a Satanas b chiraalenkil, ut kixye: At Moises, ralalat li winq, loqʼonihin.

13 Ut kikʼulman naq laj Moises kiril laj Satanas, ut kixye: Anihat laaʼat? Xbʼaan naq kʼe reetal, laaʼin jun a ralal li Dios, joʼ xjalam-uuch li Junaj Yoʼlajenaq chiru; ut bʼar wan laa loqʼal, re tatinloqʼo-ni laaʼat?

14 Xbʼaan naq kʼe reetal, inkʼaʼ kiru kiwil li Dios, kaʼajwiʼ wi ki-chal lix loqʼal saʼ inbʼeen, ut a ki-jaltesiik wu chiru. Aʼbʼanan naru

6 c KʼUTUL RAQAL: Kolonel.

d Jwan 1:14, 17; Alma 13:9. KʼUTUL RAQAL: Usilal.

e Mois. 5:7. f 1 Rey. 8:60;

Isa. 45:5–18, 21–22. g 1 Ne. 9:6;

2 Ne. 9:20; Alma 18:32; Tz. ut S. 38:1–2. KʼUTUL RAQAL: Chixjunil naxnaw.

8 a Mois. 2:1. b Mois. 1:27. c Sal. 8:3–4. 10 a Dan. 10:8, 17;

1 Ne. 17:47; Alma 27:17; JS—R 1:20.

b Dan. 4:35; Hel. 12:7. 11 a KʼUTUL RAQAL: Dios,

Roxichal li Dios. b Tz. ut S. 67:10–13;

Mois. 6:36. c Exo. 19:21. d Exo. 20:19.

e Gen. 32:30; Mois. 7:4.

f Mat. 17:1–8. KʼUTUL RAQAL: Jaltesiik ru.

12 a Mois. 4:1–4. KʼUTUL RAQAL: Aj tza.

b Mois. 6:49. KʼUTUL RAQAL: Aaleek, aalenk.

13 a Sal. 82:6; Heb. 12:9; 1 Jn. 3:2.

14 a KʼUTUL RAQAL: Jaltesiik ru.

MOISES 1:7–14 2

Page 10: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

15 a Mat. 4:10. KʼUTUL RAQAL: Loqʼonink.

b 1 Sam. 7:3; 3 Ne. 13:24.

16 a Mois. 1:6.

17 a Exo. 3:2. b Mois. 5:8. 19 a Mat. 24:4–5. 20 a KʼUTUL RAQAL:

Xbʼalbʼa. b JS—R 1:15–16.

KʼUTUL RAQAL: Tijok. 21 a KʼUTUL RAQAL: Aj tza. 22 a Mat. 13:41–42;

Mos. 16:1–3. 24 a KʼUTUL RAQAL:

Santil Musiqʼej.

nakatwil laaʼat joʼ tzʼejwalejil winq. Ma inkʼaʼ joʼkan chi yaal?

15 Usilanbʼilaq taxaq xkʼabʼaʼ lin Dios, xbʼaan naq lix Musiqʼ aʼan moko chi junajwa ta xrisi ribʼ chiwu, malaj ut bʼar peʼ wan laa loqʼal, xbʼaan naq aʼan qʼoj-yin chiwu? Ut naru nintzʼil aa-wix laaʼat ut li Dios; xbʼaan naq li Dios kixye we: a Chaloqʼoni li Dios, xbʼaan naq kaʼajwiʼ chiru aʼan b tatkʼanjelaq.

16 Elen arin, Satanas, minaabʼa-laqʼi; xbʼaan naq li Dios kixye we: Laaʼat wankat choqʼ a xjalam-uuch li Junaj Yoʼlajenaq chiwu, chan.

17 Ut kixkʼe ajwiʼ taqlahom we naq xinixbʼoq chalen chaq saʼ li toon a kʼix naxamnak, naq kix-ye: b Chapatzʼ xkʼabʼaʼ li Dios saʼ xkʼabʼaʼ li Junaj Yoʼlajenaq chiwu, ut chinaloqʼoni.

18 Ut joʼkan wiʼchik laj Moises kixye: Inkʼaʼ tinkanabʼ xpatzʼbʼal xkʼabʼaʼ li Dios, wan chik li kʼaʼaq re ru chinpatzʼ chiru: xbʼaan naq lix loqʼal wanjenaq saʼ inbʼeen, joʼkan naq naru nintzʼil rix aʼan ut laaʼat. Elen arin, Satanas.

19 Ut anajwan, chirix naq laj Moises kixye li aatin aʼin, laj Satanas kixjap re chi kaw xyaabʼ xkux, ut kixchoqʼi lix josqʼil saʼ xbʼeen li chʼochʼ, ut kitaqlan, ut kixye: Laaʼin li a Junaj Yoʼlajenaq, loqʼonihin laaʼin.

20 Ut kikʼulman naq laj Moises

kiʼok chi xuwak chi numtajenaq, ut naq kiʼok chi xuwak, kiril xkʼa-hil li a xbʼalbʼa. Aʼbʼanan, rikʼin b xpatzʼbʼal xkʼabʼaʼ li Dios, kixkʼul xmetzʼew, ut kitaqlan, ut kixye: Elen wikʼin, Satanas, xbʼaan naq kaʼajwiʼ li jun chi Dios aʼin tin-loqʼoni, aʼan li Dios re loqʼalil.

21 Ut anajwan laj a Satanas kiʼok chi siksotk, ut kichiqʼok li chʼochʼ; ut laj Moises kixkʼul xmetzʼew, ut kixpatzʼ xkʼabʼaʼ li Dios, ut kixye: Saʼ lix kʼabʼaʼ li Junaj Yoʼlajenaq, elen chaq arin, Satanas.

22 Ut kikʼulman naq laj Satanas kixjap re chi kaw xyaabʼ xkux, rikʼin yaabʼak, ut ayaynak, ut a kʼuxuxink ruuch-e; ut kiʼel chaq aran, chiru ajwiʼ chaq li rilobʼaal laj Moises, joʼkan naq inkʼaʼ chik kiril ru.

23 Anajwan ut chirix li naʼ-lebʼ aʼin laj Moises kixtzʼiibʼa re-sil; aʼbʼanan xbʼaan li maaʼusilal moko natawman ta saʼ xyanqebʼ li ralal xkʼajolebʼ li winq.

24 Ut kikʼulman naq chirix naq laj Satanas kiʼel chaq chiru ri-lobʼaal laj Moises, naq laj Moises kixtaqsi li rilobʼaal toj saʼ cho-xa, chi nujenaq rikʼin li a Santil Musiqʼej, li nachʼolobʼan xyaalal li Yuwaʼbʼej ut li Kʼajolbʼej;

25 Ut rikʼin xpatzʼbʼal lix kʼabʼaʼ li Dios, kiril wiʼchik lix loqʼal, xbʼaan naq kiwan saʼ xbʼeen; ut kirabʼi jun xyaabʼ kuxej li kixye:

MOISES 1:15–253

Page 11: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

25 a Exo. 14:21–22. b KʼUTUL RAQAL:

Tijonelil; Wankilal.

c Exo. 4:16. 26 a Exo. 3:7–12. b 1 Ne. 17:23–25. c 1 Rey. 8:51–53.

KʼUTUL RAQAL: Israel. d KʼUTUL RAQAL:

Sikʼbʼil ru. 27 a Tz. ut S. 88:47;

Mois. 1:8.

KʼUTUL RAQAL: Kʼutbʼesinbʼil matkʼ.

29 a KʼUTUL RAQAL: Ruchichʼochʼ.

31 a Deut. 5:4; Mois. 1:11. b Isa. 45:17–18;

2 Ne. 2:14–15. 32 a Jwan 1:1–4, 14;

Heb. 1:1–3; Apok. 19:13; Jak. 4:9; Mois. 2:1, 5. KʼUTUL RAQAL: Jesukristo.

b Sal. 19:1; Mois. 5:7–8. KʼUTUL RAQAL: Usilal.

c KʼUTUL RAQAL: Yaal. 33 a Sal. 8:3–4;

Tz. ut S. 76:24; Mois. 7:29–30.

b KʼUTUL RAQAL: Yoʼobʼtesink.

c Mois. 1:6. 34 a Mois. 3:7. b Abr. 1:3.

KʼUTUL RAQAL: Adan. c Mois. 4:26; 6:9.

Osobʼtesinbʼilat laaʼat, Moises, xbʼaan naq laaʼin, li Nimajwal, xinsikʼ aawu, ut qʼaxal wiʼchik taakʼeheʼq aametzʼew chiruhebʼ li a kʼiila haʼ; xbʼaan naq ebʼ aʼan teʼabʼinq chiru laa b taqlahom chanchanaqat raj li c Dios.

26 Ut il, laaʼin wankin aawikʼin, toj saʼ rosoʼjik ajwiʼ laa kutan; xbʼaan naq laaʼat a taakol lin te-namit chiru b moosil, aʼan ajwiʼ c Israel li d sikʼbʼil ru inbʼaan.

27 Ut kikʼulman, naq toj yoo chi aatinak li xyaabʼ kuxej, laj Moises kixbʼeresi li rilobʼaal ut a kixkʼe reetal li ruchichʼochʼ, relik chi yaal, chixjunil ajwiʼ; ut maajun xpoqsil wan li inkʼaʼ kixkʼe reetal, chi tzʼilbʼil rix rikʼin lix Musiqʼ li Dios.

28 Ut kirilebʼ ajwiʼ li ani wan-kebʼ chi saʼ, ut maajun aamej wan li inkʼaʼ kixkʼe reetal, ut kixtzʼi-lebʼ rix rikʼin lix Musiqʼ li Dios; ut kʼihebʼ li rajlankil, chi maakʼaʼ rajlankilebʼ joʼ chanru li samahiʼ saʼ xmaril li palaw.

29 Ut kiril kʼiila chʼochʼ; ut li junjunq chi chʼochʼ a ruchichʼochʼ kiyeeman re, ut wan ani kiwan chi saʼ.

30 Ut kikʼulman naq laj Moises

kixpatzʼ xkʼabʼaʼ li Dios, ut kixye: Ye we, nintzʼaama aawe, kʼaʼut naq wan li kʼaʼaq re ru aʼin, ut kʼaʼru li kayoʼobʼtesihebʼ wiʼ?

31 Ut kʼe reetal, lix loqʼal li Dios kiwan saʼ xbʼeen laj Moises, joʼkan naq laj Moises kiwan chi xaqxo chiru li Dios, ut kiraatina chi a kʼut-kʼu chiru rilobʼaal. Ut li Qaawaʼ Dios kixye re laj Moises: Choqʼ re tzʼaqal li b wajom naq kinyiibʼ li kʼaʼaq re ru aʼin. Wahiʼ xchaabʼilal li naʼlebʼ, ut nakana wikʼin.

32 Ut rikʼin li a aatin re lin wanki-lal kebʼinyoʼobʼtesi, aʼan li Walal Junaj Chiribʼil, li nujenaq chi b usi-lal ut chi c yaal.

33 Ut a ebʼ li ruchichʼochʼ chi maakʼaʼ rajlankilebʼ b kebʼin-yoʼobʼtesi; ut kinyoʼobʼtesihebʼ ajwiʼ choqʼ re tzʼaqal li wajom; ut rikʼin li Walal kebʼinyoʼobʼte-si, aʼan li c Junaj Yoʼlajenaq chiwu.

34 Ut li a xbʼeen winq re chixju-nilebʼ li winq aj b Adan kinye re, aʼan c naabʼal.

35 Aʼbʼanan kaʼajwiʼ resil li ru-chichʼochʼ aʼin, ut li ani wankebʼ chi saʼ, ninkʼe aawe. Xbʼaan naq kʼe reetal, wankebʼ kʼiila ruchichʼochʼ li ak osoʼjenaqebʼ xbʼaan li raatin lin wankilal. Ut wankebʼ naabʼal

MOISES 1:26–35 4

Page 12: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

35 a Mois. 1:6; 7:36. KʼUTUL RAQAL: Chixjunil naxnaw.

37 a Abr. 4:1. KʼUTUL RAQAL: Choxa.

38 a Mois. 1:4. 39 a Rom. 8:16–17;

2 Ne. 2:14–15. KʼUTUL RAQAL:

Kʼuubʼanbʼil naʼlebʼ re li tojbʼal-ix.

b KʼUTUL RAQAL: Loqʼalil.

c KʼUTUL RAQAL: Koleʼk chiru li kamk.

d KʼUTUL RAQAL: Junelik yuʼam, yuʼam chi junelik.

40 a 2 Ne. 29:11–12.

41 a 1 Ne. 13:23–32; Mois. 1:23.

b 2 Ne. 3:7–19. c 1 Ne. 13:32, 39–40;

Tz. ut S. 9:2. 42 a Mois. 1:1.2 1 a Mois. 1:30, 36. b KʼUTUL RAQAL:

Choxa. c Mois. 1:8.

li toj wankebʼ, ut chiruhebʼ li winq inkʼaʼ naru rajlankilebʼ; aʼbʼanan chixjunil li kʼaʼaq re ru ajlanbʼil chiwu laaʼin, xbʼaan naq wehebʼ ut a nekebʼinnaw ru.

36 Ut kikʼulman naq laj Moises kiraatina li Qaawaʼ, ut kixye: Chawuxtaana ru laa moos, at Dios, ut chaye we chirix li ru-chichʼochʼ aʼin, ut ebʼ li ani wan-kebʼ chi saʼ, ut joʼkan ajwiʼ chirix li choxa, tojaʼ ut naq taakʼojlaaq xchʼool laa moos.

37 Ut li Qaawaʼ Dios kiraatina laj Moises, ut kixye: a Ebʼ li cho-xa, kʼihebʼ li nekeʼwan, ut chiru-hebʼ li winq inkʼaʼ naru teʼwanq chi ajlanbʼil; aʼbʼanan ajlanbʼilebʼ chiwu laaʼin, xbʼaan naq wehebʼ.

38 Ut joʼ taaʼosoʼq jun li ru-chichʼochʼ, ut lix choxa aʼan, joʼ-kan ajwiʼ taachalq jalan chik; ut maajun a rosoʼjik lin kʼanjel wan, chi moko li waatin.

39 Xbʼaan naq kʼe reetal, aʼin lin a kʼanjel ut lin b loqʼal—xkʼeebʼal chi uxmank lix c kolbʼal chiru li kamk ut lix d yuʼam chi junelik li winq.

40 Ut anajwan, at Moises li walal, tatwaatina chirix li ru-chichʼochʼ aʼin li xaqxookat wiʼ; ut laaʼat a taatzʼiibʼa li kʼaʼaq re ru tinye.

41 Ut saʼ jun kutan naq ebʼ li ra-lal xkʼajolebʼ li winq teʼxkʼoxla li waatin joʼ li maakʼaʼ aj-e ut a teʼri-si chaq naabʼal li waatin saʼ li hu li taatzʼiibʼa, kʼe reetal, tinwakle-si jalan chik b chanchanat laaʼat; ut c taatawmanq wiʼchik li aatin saʼ xyanqebʼ li ralal xkʼajolebʼ li winq—saʼ xyanqebʼ joʼ kʼihalebʼ li teʼpaabʼanq.

42 (Li aatin aʼin a kiyeeman re laj Moises saʼ li tzuul, li inkʼaʼ taanawmanq xkʼabʼaʼ saʼ xyan-qebʼ li ralal xkʼajolebʼ li winq. Ut anajwan yeebʼil eere laaʼex. Meekʼut chiru anihaq, kaʼajwiʼ chiruhebʼ li nekeʼpaabʼan. Chi joʼkan. Amen.)

CHʼOL 2(Junio–Octubre 1830)

Li Dios naxyoʼobʼtesi li choxa ut li ruchichʼochʼ—Nekeʼyoʼobʼtesiik li jar paay li kʼaʼru yoʼyo—Li Dios naxyiibʼ li winq, ut naxkʼe xʼa-waʼbʼejil saʼ xbʼeen chixjunil chik.

Ut kikʼulman naq li Qaawaʼ ki-raatina laj Moises, ut kixye: Kʼe reetal, a ninkʼutbʼesi chawu chirix li b choxa aʼin, ut li c ruchichʼochʼ aʼin; tzʼiibʼa li aatin li ninye. Laaʼin li Xtiklajik ut li Rosoʼjik,

MOISES 1:36–2:15

Page 13: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

1 d KʼUTUL RAQAL: Dios, Roxichal li Dios—Li Dios Yuwaʼbʼej.

e KʼUTUL RAQAL: Junaj Yoʼlajenaq.

f KʼUTUL RAQAL: Yoʼobʼtesink.

2 a Gen. 1:2; Abr. 4:2.

3 a Tz. ut S. 88:6–13. KʼUTUL RAQAL: Saqen, lix saqen li Kristo.

4 a Gen. 1:4; Abr. 4:4. 5 a Mois. 1:32. b 2 Kor. 4:6. c Gen. 1:5. 6 a Gen. 1:6–8.

7 a Abr. 4:9–10. 8 a KʼUTUL RAQAL: Choxa. 9 a Gen. 1:9;

Abr. 4:9. 10 a KʼUTUL RAQAL:

Ruchichʼochʼ. 11 a Gen. 1:11–12;

Abr. 4:11–12.

li d Nimajwal Dios; rikʼin li e Junaj Yoʼlajenaq chiwu f kinyoʼobʼtesi li kʼaʼaq re ru aʼin; relik chi yaal, saʼ xtiklajik chaq kinyoʼobʼtesi li choxa, ut li ruchichʼochʼ li xaq-xookat wiʼ.

2 Ut li a ruchichʼochʼ moko ki-wan ta xkʼuubʼlajik, ut maakʼaʼ chaq xsaʼ; ut kinkʼe li aakʼabʼ chi taqeʼk saʼ lix bʼeen lix chamal; ut kiʼeekʼan lin Musiqʼ chiru lix bʼeen li haʼ; xbʼaan naq laaʼin li Dios.

3 Ut laaʼin, li Dios, kinye: Chiwanq li a saqen; ut kiwan li saqen.

4 Ut laaʼin, li Dios, kiwil li sa-qen; ut li saqen aʼan, a chaabʼil. Ut laaʼin, li Dios, kinjach ru li saqen rikʼin li aakʼabʼ.

5 Ut laaʼin, li Dios, Kutan kinye re li saqen, ut li aakʼabʼ, Qʼojyin kinye re; ut chi joʼkan kinbʼaa-nu rikʼin li a raatin lin wankilal, ut kibʼaanuman joʼ b kinye; ut li ewu ut eqʼla aʼanebʼ xbʼeen li c kutan.

6 Ut joʼkan wiʼchik, laaʼin, li Dios, kinye: Chiwanq jun a hee-lam saʼ xyi li haʼ, ut kibʼaanuman, joʼ chanru ajwiʼ kinye; ut kinye: Chixjach ru li haʼ rikʼin li haʼ; ut kiʼuxman;

7 Ut laaʼin, li Dios, kinyiibʼ li heelam ut kinjachebʼ ru li a haʼ, relik chi yaal, li ninqi haʼ rubʼel

li heelam rikʼin li haʼ li wan saʼ xbʼeen li heelam; ut kiwan joʼ chanru ajwiʼ kinye.

8 Ut laaʼin, li Dios, a Choxa kinye re li heelam; ut li ewu ut li eqʼla aʼanebʼ xkabʼ li kutan.

9 Ut laaʼin, li Dios, kinye: Ebʼ li haʼ rubʼel choxa cheʼchʼutubʼa-manq saʼ a jun chi naʼajej, ut joʼkan kiwan; ut laaʼin, li Dios, kinye: Chiwanq chaqi chʼochʼ; ut joʼkan kiwan.

10 Ut laaʼin, li Dios, a Chʼochʼ kinye re li chaqi chʼochʼ; ut lix chʼutlajikebʼ li haʼ, Palaw kinye re; ut laaʼin, li Dios, kiwil naq chixjunil li kʼaʼaq re ru kinyiibʼ chaq, chaabʼil.

11 Ut laaʼin, li Dios, kinye: Li chʼochʼ chiruuchini chaq li a pachʼayaʼ, li qʼeen wan riyajil, lix toonal li kiʼil qʼeen li naʼuuchin joʼ chanru lix paayil, ut li toon cheʼ li naʼuuchin, li taawanq riyajil chi saʼ chiru li chʼochʼ, ut kiwan joʼ chanru ajwiʼ kinye.

12 Ut li chʼochʼ kiruuchini li pachʼayaʼ, li junjunq paay chi qʼeen li wan riyajil joʼ chanru xpaayil, ut li toon cheʼ li naʼuu-chin, li taawanq riyajil chi saʼ joʼ chanru xpaayil; ut laaʼin, li Dios, kiwil naq chixjunil li kʼaʼaq re ru kinyiibʼ chaq, chaabʼil.

13 Ut li ewu ut li eqʼla aʼanebʼ rox li kutan.

MOISES 2:2–13 6

Page 14: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

16 a Gen. 1:16. 21 a Gen. 1:21;

Abr. 4:21. 22 a Gen. 1:22–25;

Abr. 4:22–25.

26 a KʼUTUL RAQAL: Jesukristo.

b KʼUTUL RAQAL: Yoʼobʼtesink.

c Gen. 1:26–27;

Mois. 6:8–10; Abr. 4:26–27.

d Gen. 1:28; Mois. 5:1; Abr. 4:28.

14 Ut laaʼin, li Dios, kinye: Cheʼwanq li saqen saʼ xheelam li choxa, re xjachbʼal ru li kutan rikʼin li qʼojyin, ut cheʼwanq choqʼ eetalil, ut choqʼ qʼehil, ut choqʼ kutan, ut choqʼ chihabʼ;

15 Ut cheʼwanq choqʼ saqen saʼ xheelam li choxa re xkʼeebʼal li saqen saʼ xbʼeen li chʼochʼ; ut joʼ-kan kiwan.

16 Ut laaʼin, li Dios, kinyiibʼ wiibʼ li ninqi saqen; xnimal li a saqen re taataqlanq saʼ xbʼeen li kutan, ut xkaʼchʼinal li saqen re taataqlanq saʼ xbʼeen li qʼojyin, ut li xnimal li saqen aʼan li saqʼe, ut li xkaʼchʼinal li saqen aʼan li po; ut keʼyiibʼaman ajwiʼ li chahim joʼ chanru li waatin.

17 Ut laaʼin, li Dios, kebʼinkʼo-jobʼ saʼ xheelam li choxa re xkʼee-bʼal li saqen saʼ xbʼeen li chʼochʼ,

18 Ut li saqʼe re taaʼawaʼbʼejinq saʼ xbʼeen li kutan, ut li po re taaʼawaʼbʼejinq saʼ xbʼeen li qʼoj-yin, ut re xjachbʼal ru li saqen rikʼin li aakʼabʼ; ut laaʼin, li Dios, kiwil naq chixjunil li kʼaʼaq re ru li kinyiibʼ chaq, chaabʼil.

19 Ut li ewu ut li eqʼla aʼanebʼ xkaa li kutan.

20 Ut laaʼin, li Dios, kinye: Ebʼ li haʼ cheʼruuchini chi naabʼal li jar yoʼobʼtesihom li nekeʼeekʼan, li wankebʼ xyuʼam, ut li xikʼanel xul li teʼxikʼanq chi taqenaq saʼ xbʼeen li chʼochʼ chiru lix heelam li choxa.

21 Ut laaʼin, li Dios, kinyoʼobʼte-sihebʼ li a ninqi kar, ut li junjunq chi yoʼyookil yoʼobʼtesihom li naʼeekʼan, li kiruuchini li haʼ chi naabʼal, joʼ chanru lix paayilebʼ, ut li junjunq chi xikʼanel xul joʼ chanru xpaayilebʼ; ut laaʼin, li Dios, kiwil naq chixjunil li kʼaʼaq re ru kinyoʼobʼtesi chaq, chaabʼil.

22 Ut laaʼin, li Dios, keʼwo-sobʼtesi, ut kinye: Chexʼuuchinq, ut a chexkʼihanq, ut chenujobʼresi xhaʼil li palaw, ut ebʼ li xikʼanel xul cheʼkʼihanq saʼ li chʼochʼ;

23 Ut li ewu ut li eqʼla aʼanebʼ roʼ li kutan.

24 Ut laaʼin, li Dios, kinye: Li chʼochʼ chiruuchinihebʼ li yoʼ-yookil yoʼobʼtesihom joʼ chanru lix paayil, ebʼ li wakax, ut li kʼaʼ-ru naxjukuki ribʼ, ut lix xulil li chʼochʼ joʼ chanru lix paayilebʼ, ut joʼkan kiwan;

25 Ut laaʼin, li Dios, kinyiibʼebʼ lix xulil li chʼochʼ joʼ chanru lix paayilebʼ, ut ebʼ li wakax joʼ chanru lix paayilebʼ, ut chixjunil li naxjukuki ribʼ chiru li chʼochʼ joʼ chanru lix paayil; ut laaʼin, li Dios, kiwil naq chixjunil li kʼaʼaq re ru aʼin, chaabʼil.

26 Ut laaʼin, li Dios, kinye re li a Junaj Yoʼlajenaq chiwu, li kiwan wikʼin chalen chaq saʼ xtiklajik: b Chiqayiibʼ li winq joʼ c qajalam-uuch, joʼ chanru li qilobʼaal; ut joʼ-kan kiwan. Ut laaʼin, li Dios, kin-ye: d Cheʼawaʼbʼejinq saʼ xbʼeenebʼ

MOISES 2:14–267

Page 15: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

27 a KʼUTUL RAQAL: Dios, Roxichal li Dios.

28 a Mois. 5:2. 29 a Gen. 1:29–30;

Abr. 4:29–30. 31 a Gen. 1:31;

Tz. ut S. 59:16–20. b Exo. 20:11; Abr. 4:31.3 1 a KʼUTUL RAQAL:

Yoʼobʼtesink. b Gen. 2:1; Abr. 5:1. 2 a Gen. 2:2–3; Abr. 5:2–3.

KʼUTUL RAQAL: Hilank, hilobʼaal.

b KʼUTUL RAQAL: Hilobʼaal kutan.

3 a Mos. 13:19. b Exo. 31:14–15.

lix karil li palaw, ut saʼ xbʼeenebʼ li xikʼanel xul rubʼel choxa, ut saʼ xbʼeenebʼ li wakax, ut saʼ xbʼeen chixjunil li chʼochʼ, ut saʼ xbʼeen li junjunq li kʼaʼru aj jukunel li nax-jukuki ribʼ chiru li chʼochʼ.

27 Ut laaʼin, li a Dios, kinyoʼobʼte-si li winq joʼ injalam-uuch laaʼin, joʼ xjalam-uuch li Junaj Yoʼlajenaq chiwu kinyoʼobʼtesi; teelom ut ixq naq kebʼinyoʼobʼtesi.

28 Ut laaʼin, li Dios, kiwo-sobʼtesihebʼ, ut kinye rehebʼ: Chexʼuuchinq, ut a chexkʼihanq, ut chenujobʼresi li ruchichʼochʼ, ut chiwanq eewankil saʼ xbʼeen, ut chexʼawaʼbʼejinq saʼ xbʼeenebʼ lix karil li palaw, ut saʼ xbʼeenebʼ li xikʼanel xul rubʼel choxa, ut saʼ xbʼeen li junjunq li kʼaʼru yoʼyo li naʼeekʼan chiru li chʼochʼ.

29 Ut laaʼin, li Dios, kinye re li winq: Kʼe reetal, kinkʼe eere li jun-junq chi qʼeen wan riyajil, li wan chiru lix bʼeen chixjunil li chʼochʼ, ut li junjunq toon cheʼ li wan wiʼ li ru cheʼ li wan riyajil; choqʼ eere taawanq choqʼ a tzakemq.

30 Ut choqʼ re li junjunq chi xul re li chʼochʼ, ut re li junjunq chi xikʼanel xul rubʼel choxa, ut re chixjunil li kʼaʼru naxjukuki ribʼ chiru li chʼochʼ, li ninkʼe wiʼ xyuʼam, taakʼeemanq li junjunq chi qʼeen li chaabʼil choqʼ tza-kemq; ut joʼkan kiwan, joʼ chan-ru ajwiʼ kinye.

31 Ut laaʼin, li Dios, kiwil chix-junil li kʼaʼru kinyiibʼ chaq, ut kʼe reetal, chixjunil li kʼaʼru kin-yiibʼ chaq, qʼaxal a chaabʼil; ut li ewu ut li eqʼla aʼanebʼ b xwaq li kutan.

CHʼOL 3(Junio–Octubre 1830)

Li Dios kixyiibʼ chixjunil li kʼaʼaq re ru chi musiqʼejil rubʼelaj naq kiwan saʼ tzʼejwalejil saʼ li ruchichʼochʼ—Kixyoʼobʼtesi li winq, li xbʼeen tzʼejwalej, saʼ xbʼeen li chʼochʼ—Li ixq aʼan xtenqʼ li winq joʼ xkʼulubʼ.

Chi joʼkan a kichoyman li cho-xa ut li chʼochʼ, ut chixjunil lix b teepalebʼ.

2 Ut saʼ xwuq li kutan laaʼin, li Dios, kinchoy lin kʼanjel, ut chix-junil li kʼaʼaq re ru kinyiibʼ chaq; ut a kinhilan saʼ b xwuq li kutan chiru chixjunil lin kʼanjel, ut chix-junil li kʼaʼaq re ru li kinyiibʼ chaq ak choybʼil, ut laaʼin, li Dios, kiwil naq chaabʼil;

3 Ut laaʼin, li Dios, a kiwosobʼtesi li xwuq li kutan, ut kinsantobʼ-resi; xbʼaan naq saʼ aʼan kinhilan chaq chiru chixjunil lin b kʼanjel li kinyoʼobʼtesi ut kinyiibʼ chaq laaʼin, li Dios.

4 Ut anajwan, kʼe reetal, nin-ye aawe, naq aʼinebʼ li tasal re li

MOISES 2:27–3:4 8

Page 16: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

5 a Gen. 2:4–5; Abr. 5:4–5.

b Mois. 6:51. c Tz. ut S. 29:31–34;

Abr. 3:23. KʼUTUL RAQAL: Musiqʼejil yoʼobʼtesink.

d KʼUTUL RAQAL: Musiqʼej, xmusiqʼ.

e Gen. 2:5. f KʼUTUL RAQAL: Choxa. g KʼUTUL RAQAL:

Winq—Winq, ralal lix Choxahil Yuwaʼ saʼ musiqʼej.

6 a Gen. 2:6. 7 a Gen. 2:7;

Mois. 4:25; 6:59;

Abr. 5:7. b KʼUTUL RAQAL: Adan. c KʼUTUL RAQAL: Aamej. d Mois. 1:34. 8 a KʼUTUL RAQAL: Eden. 9 a KʼUTUL RAQAL:

Cheʼ re li yuʼam. b Gen. 2:9. 10 a Gen. 2:10.

choxa ut re li ruchichʼochʼ, naq keʼyoʼobʼtesiman, saʼ li kutan naq laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kinyiibʼ li choxa ut li ruchichʼochʼ,

5 Ut li junjunq chi cheʼ re li chʼochʼ a chi majiʼaq nawan saʼ li chʼochʼ, ut li junjunq chi qʼeen re li chʼochʼ chi majiʼaq naniman. Xbʼaan naq laaʼin, li Qaawaʼ Dios, b kinyoʼobʼtesi chixjunil li kʼaʼaq re ru li kinʼaatinak wiʼ, c saʼ musi-qʼejil, rubʼelaj naq kiwan chi tzʼej-walejil chiru lix bʼeen li chʼochʼ. Xbʼaan naq laaʼin, li Qaawaʼ Dios, toj majiʼaq ninkʼe chi chalk li habʼ chiru lix bʼeen li chʼochʼ. Ut laaʼin, li Qaawaʼ Dios, d kinyiibʼebʼ chix-junil li ralal xkʼajolebʼ li winq; ut toj maajun winq re xkʼanje-lankil li e chʼochʼ; xbʼaan naq saʼ f choxa chaq g kebʼinyoʼobʼtesi; ut toj maakʼaʼ li tzʼejwalej saʼ li ru-chichʼochʼ, chi moko saʼ li haʼ, chi moko rubʼel choxa;

6 Aʼut laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kinʼaatinak, ut kitaqeʼ chaq jun a choql saʼ li chʼochʼ, ut kixkʼe xhaʼil chixjunil lix bʼeen li chʼochʼ.

7 Ut laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kin-pakʼ li winq rikʼin chaq a xpoqsil li chʼochʼ, ut kinmusiqʼa saʼ ruʼuj xmusiqʼ li yuʼamej; ut li b winq kiʼok choqʼ yoʼyookil c aamej, li d xbʼeen tzʼejwalej saʼ xbʼeen li ru-chichʼochʼ, li xbʼeen winq ajwiʼ;

aʼbʼanan chixjunil li kʼaʼaq re ru chi junxilaj kiyoʼobʼtesiman; aʼbʼanan saʼ musiqʼejil chaq keʼ-yoʼobʼtesiman ut keʼyiibʼaman joʼ chanru li waatin.

8 Ut laaʼin, li Qaawaʼ Dios, ki-waw jun li awimq saʼ xjayal li relebʼaal saqʼe saʼ a Eden, ut aran kinkʼe li winq li kinpakʼ chaq.

9 Ut chalen saʼ li chʼochʼ, laaʼin, li Qaawaʼ, kinkʼe chi nimank li jun-junq chi toon cheʼ, re ruchichʼochʼ, li sa saʼ rilobʼaal li winq; ut li winq kiru chixkʼeebʼal reetal. Ut kiʼok ajwiʼ choqʼ yoʼyookil aamej. Xbʼaan naq saʼ musiqʼejil chaq ki-wan saʼ li kutan kinyoʼobʼtesi wiʼ, xbʼaan naq aʼan nakana saʼ li jun tʼoram li kinyoʼobʼtesi wiʼ chaq laaʼin, li Dios, relik chi yaal, chix-junil ajwiʼ li kʼaʼaq re ru li kinkaw-resi re naq oksinbʼilaq xbʼaan li winq; ut li winq kiril naq chaa-bʼil choqʼ tzakemq. Ut laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kiwaw li a cheʼ re li yuʼam ajwiʼ saʼ xyi li awimq, ut joʼkan ajwiʼ li b cheʼ re xnawbʼal ru li us ut li inkʼaʼ us.

10 Ut laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kin-kʼe jun nimaʼ chi elk chaq Eden re xkʼeebʼal xhaʼil li awimq; ut cha-len chaq aran kijacheʼ ru, ut kaa-hibʼ li a roq haʼ kikana wiʼ.

11 Ut laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kin-kʼe Pison choqʼ xkʼabʼaʼ li xbʼeen,

MOISES 3:5–119

Page 17: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

17 a Mois. 7:32. KʼUTUL RAQAL: Xtaql chʼoolej.

b Abr. 5:13. c Gen. 2:17.

KʼUTUL RAQAL:

Kamk re tzʼejwalej; Wank li kamk saʼ xbʼeen.

18 a KʼUTUL RAQAL: Junaj Yoʼlajenaq.

b Gen. 2:18;

Abr. 5:14. 22 a KʼUTUL RAQAL:

Eva; Ixq. 23 a Gen. 2:23;

Abr. 5:17.

ut naxsuti rix chixjunil li chʼochʼ Havilah, bʼar wiʼ laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kinyiibʼ naabʼal li chʼiichʼ oor;

12 Ut chaabʼil li chʼiichʼ oor re li chʼochʼ aʼan, ut kiwan li qʼol be-delio ut li onis pek.

13 Ut lix kʼabʼaʼ li xkabʼ nimaʼ aʼan Gihon nayeeman re; aʼan ajwiʼ li nasutink re chixjunil li chʼochʼ Etiopia.

14 Ut lix kʼabʼaʼ li rox nimaʼ aʼan Hidekel; aʼan li naxik junpakʼal Asiria saʼ xjayal li relebʼaal saqʼe. Ut li xkaa nimaʼ aʼan li Ewfrates.

15 Ut laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kinkʼam li winq, ut kinkʼe saʼ li Awimq Eden, re xchʼolaninkil ut re rilbʼal.

16 Ut laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kintaqla li winq, ut kinye: Li jun-junq chi cheʼ saʼ li awimq tatruuq chixkʼuxbʼal li ru chi moko ram-bʼil ta,

17 Aʼbʼan li cheʼ re xnawbʼal ru li us ut li inkʼaʼ us, inkʼaʼ taakʼux li ru; aʼbʼanan naru a taasikʼ ru aa-junes, xbʼaan naq kʼeebʼil aawe; aʼut chijultikoʼq aawe naq kinye naq mikʼuxman, xbʼaan naq saʼ li b kutan nakakʼux wiʼ, chi yaal c tatkamq.

18 Ut laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kin-ye re li a Junaj Yoʼlajenaq chiwu, naq moko us ta naq taawanq li winq xjunes; joʼkan ut, laaʼin tin-yiibʼ jun b xtenqʼ joʼ xkʼulubʼ.

19 Ut rikʼin chaq li chʼochʼ laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kinpakʼ li junjunq chi xul re li chʼochʼ, ut li junjunq chi xikʼanel xul rubʼel choxa; ut kebʼintaqla naq teʼ-chalq rikʼin laj Adan, re rilbʼal kʼaʼru chi kʼabʼaʼej tixkʼehebʼ re; ut keʼwan ajwiʼ choqʼ yoʼyoo-kil aamej; xbʼaan naq laaʼin, li Qaawaʼ, kinmusiqʼa xmusiqʼ li yuʼamej saʼ ruʼujebʼ, ut kintaqla naq yalaq kʼaʼru tixye laj Adan re li junjunq chi yoʼyookil yoʼobʼte-sihom, aʼanaq xkʼabʼaʼ.

20 Ut laj Adan kixkʼe xkʼabʼaʼebʼ chixjunilebʼ li wakax, ut xkʼabʼaʼebʼ li xikʼanel xul rubʼel choxa, ut xkʼabʼaʼ li junjunq chi xxulel li chʼochʼ; aʼbʼanan laj Adan moko kitawman ta jun aj tenqʼ choqʼ re joʼ xkʼulubʼ.

21 Ut laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kin-kʼe chi tʼaneʼk jun nimla wara saʼ xbʼeen laj Adan; ut aʼan kiwar, ut kiwisi jun lix xuukuy ut kintzʼap li tibʼelej saʼ xnaʼaj;

22 Ut li xuukuy li kiwisi chaq laaʼin, li Qaawaʼ, rikʼin li winq, kinyiibʼ choqʼ jun a ixq, ut kinkʼam aʼan rikʼin li winq.

23 Ut laj Adan kixye: Aʼin nin-naw anajwan naq xbʼaqel lin bʼa-qel, ut a xtibʼel lin tibʼel; aʼanaq Ixq taayeemanq re, xbʼaan naq kiʼisiik chaq rikʼin li winq.

24 Chi joʼkan taaʼelq chaq jun winq rikʼin lix yuwaʼ ut lix naʼ, ut

MOISES 3:12–24 10

Page 18: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

24 a Gen. 2:24; Tz. ut S. 42:22; 49:15–16; Abr. 5:17–18.

b KʼUTUL RAQAL: Sumlaak.

4 1 a KʼUTUL RAQAL: Aj tza. b Tz. ut S. 29:36–37. c Isa. 14:12–15. 2 a KʼUTUL RAQAL:

Jesukristo.

b Mois. 7:39; Abr. 3:27. KʼUTUL RAQAL: Kʼojobʼank chi junxilaj.

c KʼUTUL RAQAL: Dios, Roxichal li Dios—Li Dios Yuwaʼbʼej.

d Luk. 22:42. e KʼUTUL RAQAL: Loqʼalil. 3 a KʼUTUL RAQAL:

Chʼutam saʼ choxa. b KʼUTUL RAQAL: Xtaql

chʼoolej. c Tz. ut S. 76:25–27. 4 a 2 Ne. 2:18;

Tz. ut S. 10:25. KʼUTUL RAQAL: Bʼalaqʼink; Tikʼtiʼik.

5 a Gen. 3:1; Mos. 16:3; Alma 12:4.

6 a KʼUTUL RAQAL: Eva.

a taajiloq rikʼin li rixaqil, ut b junaj chi tzʼejwalej naq teʼwanq.

25 Ut tʼustʼuukebʼ chaq xkabʼi-chalebʼ, li winq ut li rixaqil, ut in-kʼaʼ nekeʼxutaanak.

CHʼOL 4(Junio–Octubre 1830)

Chan ru naq laj Satanas kiʼok choqʼ aj tza—Naraale li xEva—Laj Adan ut li xEva nekeʼtʼaneʼ, ut naʼok li kamk saʼ li ruchichʼochʼ.

Ut laaʼin, li Qaawaʼ Dios, ki-waatina laj Moises, ut kinye: Laj a Satanas aʼan, li kataqla saʼ lix kʼabʼaʼ li Junaj Yoʼlajenaq chiwu, aʼan ajwiʼ li kiwan chalen chaq saʼ b xtiklajik, ut aʼan kiʼok chiwu, ut kixye—Kʼe reetal, wahiʼin, taqla-hin laaʼin, ut laaʼin tinwanq choqʼ aawalal, ut tintojebʼ rix chixjuni-lebʼ li winq, re naq maajun aamej taasachq, ut chi yaal c tinbʼaanu, joʼkan ut, kʼe chaq we lix nimal aawu.

2 Aʼbʼan kʼehomaq reetal, li a Walal raaro inbʼaan, aʼan li Raaro ut b Sikʼbʼil ru inbʼaan cha-len chaq saʼ xtiklajik, kixye we—At c inYuwaʼ, chiʼuxq laa d wajom, ut aawehaq taxaq li e loqʼalil chi junelik.

3 Joʼkan ut, rikʼin naq laj Satanas a kixpoʼresi xchʼool chiwu, ut kix-sikʼ xsachbʼal b lix taql xchʼool li winq, li kinkʼe chaq laaʼin, li Qaawaʼ Dios, re, ut joʼkan aj-wiʼ naq laaʼin tinkʼe re tzʼaqal lin wankilal; rikʼin lix wankil li Junaj Yoʼlajenaq chiwu, kintaqla naq c taakutmanq taqʼa;

4 Ut aʼan kiʼok choqʼ aj Satanas, relik chi yaal, aʼ laj tza ajwiʼ, lix yuwaʼil chixjunil li a tikʼtiʼ, re xbʼalaqʼinkil ut xmutzʼobʼresin-kil ruhebʼ li winq, ut xkʼambʼa-lebʼ xbʼe chi preexil joʼ chanru li rajom xchʼool, joʼ kʼihalebʼ li inkʼaʼ teʼabʼinq chiru lix yaabʼ inkux.

5 Ut anajwan li kʼantiʼ qʼaxal wiʼchik a nabʼalaqʼin saʼ muq-mu chiru kʼaʼruhaq chi xul re li chʼochʼ li kinyiibʼ chaq laaʼin, li Dios.

6 Ut laj Satanas kixkʼe saʼ xchʼool li kʼantiʼ, (xbʼaan naq naabʼal li kixkʼamebʼ chaq rikʼin,) ut kixsikʼ ajwiʼ xbʼalaqʼinkil li a xEva, xbʼaan naq moko naxnaw ta lix kʼoxla-hom li Dios, joʼkan naq kixsikʼ xsachbʼal li ruchichʼochʼ.

7 Ut aʼan kixye re li ixq: Relik chi yaal, ma xye tabʼiʼ li Dios—Inkʼaʼ teekʼux li ru yalaq kʼaʼ chi

MOISES 3:25–4:711

Page 19: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

7 a KʼUTUL RAQAL: Eden. 11 a Gen. 3:3–6;

Mois. 5:10. b Alma 12:31. 12 a Gen. 3:6.

b KʼUTUL RAQAL: Xtʼanik laj Adan ut li xEva.

13 a Gen. 2:25. 14 a Gen. 3:8. 15 a Gen. 3:9.

17 a Mois. 3:17. 19 a Gen. 3:13;

Mos. 16:3. 20 a Gen. 3:13–15. 22 a Gen. 3:16.

cheʼ re li a awimq? (Ut kiʼaatinak rikʼin xtzʼuumal re li kʼantiʼ.)

8 Ut li ixq kixye re li kʼantiʼ: Naru naqakʼux ru xkomonebʼ li cheʼ saʼ li awimq;

9 Aʼbʼan li ru li cheʼ nakawil saʼ xyi li awimq, li Dios kixye—Meekʼux li ru, chi moko teechʼeʼ, re naq inkʼaʼ texkamq.

10 Ut li kʼantiʼ kixye re li ixq: Moko chi yaal ta naq texkamq;

11 Xbʼaan naq li Dios naxnaw naq saʼ li kutan nakakʼux wiʼ li ru, taateemanq lix a naqʼ eeru, ut texwanq chanchanebʼ li dios, b tee-naw ru li us ut li inkʼaʼ us.

12 Ut naq kiril li ixq naq li cheʼ chaabʼil choqʼ tzakemq, ut naq kiʼok choqʼ sahilal chiru li xnaqʼ uhej, ut jun cheʼ a atawal choqʼ re xkʼeebʼal xchaabʼilal xnaʼlebʼ, kix-chap li ru aʼan, ut b kixkʼux, ut kix-kʼe ajwiʼ re lix bʼeelom rochbʼeen, ut aʼan kixkʼux.

13 Ut kiteeman xnaqʼebʼ ru xkabʼichalebʼ, ut keʼxnaw naq a tʼustʼu naq keʼwan chaq. Ut keʼxjunaji xxaq li higo chi bʼoj-bʼil ut keʼxyiibʼ xtzʼapbʼalebʼ lix yiitoqebʼ.

14 Ut keʼrabʼi lix yaabʼ xkux li Qaawaʼ Dios, naq yookebʼ chi a bʼeek saʼ li awimq, naq nakeenak ru li kutan; ut laj Adan ut li rixa-qil xkohebʼ chixmuqbʼalebʼ ribʼ chiru li rilobʼaal li Qaawaʼ Dios saʼ xyanqebʼ lix cheʼil li awimq.

15 Ut laaʼin, li Qaawaʼ Dios,

kinbʼoq laj Adan, ut kinye re: Bʼar a xik aawe?

16 Ut aʼan kixye: Kiwabʼi lix yaabʼ aakux saʼ li awimq, ut kin-xuwak, xbʼaan naq kinkʼe reetal naq tʼustʼuukin, ut kinmuq wibʼ.

17 Ut laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kin-ye re laj Adan: Ani xyehok aawe naq tʼustʼuukat? Ma xakʼux ru li cheʼ li katintaqla wiʼ naq inkʼaʼ taakʼux, wi ut nakabʼaanu, chi yaal naq a tatkamq?

18 Ut li winq kixye: Li ixq li kakʼe we, ut kataqla naq taaka-naaq wikʼin, aʼan xkʼe we xkomon li ru li cheʼ, ut laaʼin kinkʼux.

19 Ut laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kin-ye re li ixq: Kʼaʼru aʼin li kabʼaa-nu? Ut li ixq kixye: Li a kʼantiʼ ki-nix bʼalaqʼi, ut laaʼin kinkʼux.

20 Ut laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kinye re li kʼantiʼ: Rikʼin naq kabʼaanu aʼin qʼaxal wiʼchik a tat-majewaaq saʼ xbʼeen chixjunil li wakax, ut saʼ xbʼeen li junjunq chi xxulel li chʼochʼ; chiru laa saʼ tat-xik, ut li poqs taakʼux chixjunil lix kutankil laa yuʼam;

21 Ut tinkʼe naq xikʼ teeril ee-ribʼ laaʼat ut li ixq, laa wiyajil ut li riyajil aʼan; ut li riyajil aʼan tix-rahobʼtesi laa jolom, ut laaʼat taa-rahobʼtesi li rit roq.

22 Re li ixq, laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kinye: Kʼaʼjoʼ naq tinnimobʼ-resi xrahil aachʼool ut li alank aa-bʼaan. Saʼ a rahil chʼoolejil taakʼi-resihebʼ li alal kʼajolbʼej, ut aʼ laa

MOISES 4:8–22 12

Page 20: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

25 a Gen. 3:17–19. KʼUTUL RAQAL: Xtʼanik laj Adan ut li xEva.

b Gen. 2:7; Mois. 6:59; Abr. 5:7.

26 a Mois. 1:34; 6:9. 27 a KʼUTUL RAQAL:

Aqʼej.

28 a Gen. 3:22. KʼUTUL RAQAL: Winq—Winq, naru chi wank joʼ lix Choxahil Yuwaʼ.

b KʼUTUL RAQAL: Nawok, xnawom.

c Alma 42:4–5. d Gen. 2:9;

1 Ne. 11:25; Mois. 3:9.

KʼUTUL RAQAL: Cheʼ re li yuʼam.

29 a KʼUTUL RAQAL: Eden.

30 a 1 Rey. 8:56; Tz. ut S. 1:38.

31 a Alma 42:3. KʼUTUL RAQAL: Anjel aj kʼaakʼalenel.

bʼeelom li raabʼilaq ru aabʼaan, ut aʼan taataqlanq saʼ aabʼeen.

23 Ut re laj Adan laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kinye: Xbʼaan naq xat-abʼin chiru lix yaabʼ xkux laa wixaqil, ut xakʼux li ru li cheʼ li katintaqla wiʼ, ut kinye—Maakʼux li ru aʼan, ma-jewanbʼilaq li chʼochʼ choqʼ aawe; saʼ rahil chʼoolejil taatzeka li ru chi-ru chixjunil lix kutankil laa yuʼam.

24 Li kʼix ajwiʼ, ut li tun kʼix taaruuchini chaq choqʼ aawe, ut laaʼat taakʼux li qʼeen re li chʼochʼ.

25 Rikʼin a xtiqobʼ aawu taakʼux li wa, toj reetal naq tatsutqʼiiq saʼ li chʼochʼ—xbʼaan naq tatkamq chi yaal—xbʼaan naq aran kat-isiik wiʼ chaq: xbʼaan naq b poqsat chaq naq katwan, ut toj saʼ poqs tatsutqʼiiq.

26 Ut laj Adan kixkʼe choqʼ xkʼabʼaʼ li rixaqil, xEva, xbʼaan naq aʼan lix naʼebʼ chixjunil li yoʼ-yo; xbʼaan naq joʼkaʼin naq laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kinye re li xbʼeen re chixjunilebʼ li ixq, li a kʼihebʼ.

27 Choqʼ re laj Adan, ut re aj-wiʼ li rixaqil, kinyiibʼ laaʼin, li Qaawaʼ Dios, li aqʼej re tzʼuum, ut a kebʼintiqibʼ.

28 Ut laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kin-ye re li Junaj Yoʼlajenaq chiwu: Kʼe reetal, li a winq okenaq chanchan junaq qe laaʼo re b tixnaw ru li us

ut li inkʼaʼ us; anajwan ut maare anchal tixyeʼ li ruqʼ ut c tixyal ajwiʼ ru lix d cheʼil li yuʼam, ut tixkʼux ut taawanq chi junelik chi yoʼyo,

29 Chi joʼkan laaʼin, li Qaawaʼ Dios, tintaqla chi elk chaq saʼ li Awimq a Eden, re tixkʼanjela li chʼochʼ li kiʼisiman wiʼ chaq;

30 Xbʼaan naq joʼ naq laaʼin, li Qaawaʼ Dios, yoʼyookin, chi joʼ-kan inkʼaʼ taaruuq taasutqʼiiq li a waatin chi maakʼaʼ ru; xbʼaan naq joʼ chanru naʼel saʼ xtzʼuumal we tento taatzʼaqloq ru.

31 Joʼkan naq kintiikisi li winq chi elk chaq, ut kinkʼe saʼ li Awimq Eden saʼ li relebʼaal saqʼe, ebʼ li a anjel aj kʼaakʼalenel ut jun lochlookil yokʼlebʼ chʼiichʼ, li nax-suti ribʼ yalaq bʼar re xkʼaakʼalen-kil xbʼehil li cheʼ re li yuʼam.

32 (Ut aʼinebʼ li aatin li kinye re lin moos aj Moises, ut yaalebʼ joʼ chanru ajwiʼ nawaj; ut kinyehebʼ eere. Cheril eeribʼ naq maajun winq teekʼut chiru, toj reetal naq texintaqla, kaʼajwiʼ chiruhebʼ li nekeʼpaabʼan. Amen.)

CHʼOL 5(Junio–Octubre 1830)

Laj Adan ut li xEva nekeʼwan ra-lal xkʼajol—Laj Adan naqʼaxtesink

MOISES 4:23–3213

Page 21: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

5 1 a Mois. 2:26. 2 a Gen. 5:4. b Tz. ut S. 138:39. c Gen. 1:28;

Mois. 2:28. 3 a Mois. 5:28. 4 a KʼUTUL RAQAL: Eden. b Alma 42:9. 5 a KʼUTUL RAQAL:

Loqʼonink. b Exo. 13:12–13;

Num. 18:17;

Mos. 2:3. KʼUTUL RAQAL: Xbʼeen yoʼlajenaq.

c KʼUTUL RAQAL: Abʼink chiru.

6 a KʼUTUL RAQAL: Anjel. b KʼUTUL RAQAL:

Mayejak. 7 a KʼUTUL RAQAL:

Jesukristo—Ebʼ li eetalil malaj li jaljookil ru aatin chirix li

Kristo. b Alma 34:10–15.

KʼUTUL RAQAL: Kikʼ. c Mois. 1:6, 32.

KʼUTUL RAQAL: Usilal. 8 a 2 Ne. 31:21. b Mois. 6:57.

KʼUTUL RAQAL: Jalok kʼaʼuxl, jalbʼa-kʼaʼuxlej.

c KʼUTUL RAQAL: Tijok.

mayej ut nakʼanjelak chiru li Dios—Nekeʼyoʼla laj Kain ut laj Abel—Laj Kain naxpoʼresi xchʼool, aʼ chik laj Satanas naxra chiru li Dios, ut naʼok choqʼ Sachenaq—Napuktesiman li kamsink ut li maaʼusilal—Li evangelio najulti-kaman chalen chaq saʼ xtiklajik.

Ut kikʼulman naq chirix naq laaʼin, li Qaawaʼ Dios, kintiikisi-hebʼ chaq chi elk, naq laj Adan kiʼok chixkʼanjelankil li chʼochʼ, ut chi wank a xʼawaʼbʼejil saʼ xbʼee-nebʼ chixjunil lix xulel li chʼochʼ, ut chixkʼuxbʼal lix wa rikʼin xti-qobʼ lix pekem, joʼ chanru naq laaʼin li Qaawaʼ kintaqla wiʼ. Ut li xEva ajwiʼ, li rixaqil, kikʼanjelak rochbʼeen.

2 Ut laj Adan kiwan rikʼin li ri-xaqil, ut aʼan a kirala li alalbʼej ut li b rabʼinbʼej choqʼ re, ut keʼok chi c kʼihank ut chixnujobʼresinkil li ruchichʼochʼ.

3 Ut chalen chaq saʼ li kutan aʼan, ebʼ li ralal ut lix a rabʼin laj Adan keʼok chixjachbʼal ribʼ chi kaʼkabʼil saʼ li chʼochʼ, ut chixkʼan-jelankil li chʼochʼ, ut chixchʼola-ninkilebʼ li ketomq, ut keʼwan aj-wiʼ ralal ut xrabʼin.

4 Ut laj Adan ut li xEva, li rixa-qil, keʼxpatzʼ lix kʼabʼaʼ li Qaawaʼ, ut keʼrabʼi lix yaabʼ xkux li Qaawaʼ saʼ xjayal chaq li Awimq a Eden, yoo chaq chiraatinanki-lebʼ, ut moko keʼril ta, xbʼaan naq tzʼapbʼilebʼ chaq b chiru.

5 Ut aʼan kixkʼe li taqlahom re-hebʼ, naq a teʼxloqʼoni li Qaawaʼ lix Dios, ut teʼxmayeja li b xbʼeen ra-lebʼ lix ketomq, choqʼ mayej chiru li Qaawaʼ. Ut laj Adan c kiʼabʼin chiru lix taqlahom li Qaawaʼ.

6 Ut chirix kʼiila kutan jun lix a anjel li Qaawaʼ kixkʼut ribʼ chi-ru laj Adan, ut kixye: Kʼaʼut naq nakaqʼaxtesihebʼ li b mayej chiru li Qaawaʼ? Ut laj Adan kixye re: Inkʼaʼ ninnaw, kaʼajwiʼ naq joʼkan kinixtaqla li Qaawaʼ.

7 Tojaʼ ut naq li anjel kiʼaatinak, ut kixye: Aʼan aʼin jun a reetalil li b mayej re li Junaj Yoʼlajenaq chiru li Yuwaʼbʼej, li nujenaq chi c usilal ut chi yaal.

8 Joʼkan naq taabʼaanu joʼ kʼi-hal li nakabʼaanu saʼ lix a kʼabʼaʼ li Kʼajolbʼej, ut b taajal aakʼaʼuxl ut c taapatzʼ xkʼabʼaʼ li Dios saʼ lix kʼabʼaʼ li Kʼajolbʼej chi junelik qʼe kutan.

9 Ut saʼ li kutan aʼan kitʼaneʼ

MOISES 5:1–9 14

Page 22: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

9 a KʼUTUL RAQAL: Santil Musiqʼej.

b KʼUTUL RAQAL: Jesukristo; Junaj Yoʼlajenaq.

c KʼUTUL RAQAL: Kamk re musiqʼej; Xtʼanik laj Adan ut li xEva.

d Mos. 27:24–26; Tz. ut S. 93:38; R. li P. 1:3. KʼUTUL RAQAL: Kʼuubʼanbʼil naʼlebʼ re li tojbʼal-ix; Tojok-ix, tojbʼil rix,

tojbʼal-ix. 10 a KʼUTUL RAQAL: Yoʼlaak

wiʼchik, yoʼlaak rikʼin li Dios.

b Tz. ut S. 107:41–56. KʼUTUL RAQAL: Profeetil aatin, aatinak joʼ profeet.

c KʼUTUL RAQAL: Sahil chʼoolejil.

d Job 19:26; 2 Ne. 9:4.

11 a KʼUTUL RAQAL: Eva. b 2 Ne. 2:22–23. 12 a Deut. 4:9. 13 a KʼUTUL RAQAL: Aj tza.

b KʼUTUL RAQAL: Xmaakʼaʼil li paabʼaal.

c Mois. 6:15. d KʼUTUL RAQAL: Re

tzʼejwalej; Ruchichʼochʼil winq.

14 a Jwan 14:16–18, 26. 15 a KʼUTUL RAQAL:

Paabʼank, xpaabʼankil. b KʼUTUL RAQAL:

Kolbʼa-ibʼ. c Tz. ut S. 42:60.

KʼUTUL RAQAL: Tojbʼa-maak.

li a Santil Musiqʼej saʼ xbʼeen laj Adan, li nachʼolobʼank xyaalal li Yuwaʼbʼej ut li Kʼajolbʼej, ut kixye: Laaʼin li b Junaj Yoʼlajenaq chiru li Yuwaʼbʼej chalen chaq saʼ xtikla-jik, chalen anajwan ut chi june-lik, naq joʼ chanru naq c xattʼaneʼ taaruuq d taatojeʼq aawix laaʼat, ut chixjunilebʼ li winq, joʼ kʼihalebʼ ajwiʼ li teʼajoq re.

10 Ut saʼ li kutan aʼan laj Adan kirosobʼtesi li Dios ut a kinujobʼ-resiik, ut kiʼok chi b aatinak joʼ profeet chirix chixjunilebʼ li jun-kabʼal re li ruchichʼochʼ, ut kixye: Osobʼtesinbʼilaq taxaq xkʼabʼaʼ li Dios, xbʼaan naq xbʼaan li qʼetok aatin inbʼaan teebʼil xnaqʼ wu, ut saʼ li yuʼam aʼin taawanq c xsahil inchʼool, ut saʼ li d tzʼejwalej tinwil wiʼchik ru li Dios.

11 Ut li a xEva, li rixaqil, kirabʼi chixjunil li kʼaʼaq re ru aʼin ut ki-sahoʼ xchʼool, kixye: Wi ta inkʼaʼ xooqʼetok aatin maajun wa raj ki-wan b qiyajil, ut maajun wa raj ki-qanaw ru li us ut li inkʼaʼ us, ut li sahil chʼoolejil re lix tojbʼal qix, ut li junelik yuʼam li naxkʼe li Dios re chixjunilebʼ li nekeʼabʼin chiru.

12 Ut laj Adan ut li xEva keʼro-sobʼtesi xkʼabʼaʼ li Dios, ut a keʼx-kʼe chi nawmank chixjunil li kʼaʼaq re ru chiruhebʼ li ralal ut ebʼ lix rabʼin.

13 Ut laj a Satanas kichal saʼ xyanqebʼ, ut kixye: Laaʼin aj-wiʼ jun ralal li Dios; ut kixtaq-lahebʼ, kixye: Meepaabʼ; ut b in-kʼaʼ keʼxpaabʼ, ut aʼ wiʼchik laj Satanas c keʼxra chiru li Dios. Ut ebʼ li winq chalen saʼ li kutan aʼan keʼok choqʼ d aj rahol tzʼejwalej, aj atawinel, ut joʼkebʼ aj tza.

14 Ut li Qaawaʼ Dios kixbʼoqebʼ li winq rikʼin li a Santil Musiqʼej yalaq bʼar, ut kixtaqlahebʼ naq teʼxjal xkʼaʼuxl;

15 Ut joʼ kʼihalebʼ li a teʼpaabʼanq re li Kʼajolbʼej, ut teʼxjal xkʼaʼuxl chirixebʼ lix maak, b teʼkoleʼq; ut joʼ kʼihalebʼ li inkʼaʼ teʼpaabʼanq ut inkʼaʼ teʼxjal xkʼaʼuxl, c teʼkʼe-heʼq saʼ tojbʼa-maak; ut kiʼel chaq li aatin saʼ xtzʼuumal re li Dios saʼ jun kawil taqlanbʼil aatin; joʼkan naq tento taatzʼaqloq ru.

16 Ut laj Adan ut li xEva, li ri-xaqil, inkʼaʼ keʼxkanabʼ xpatzʼbʼal xkʼabʼaʼ li Dios. Ut laj Adan kiwan

MOISES 5:10–1615

Page 23: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

rikʼin li xEva li rixaqil, ut aʼan ki-sihaak chaq rikʼin, ut kirala laj a Kain, ut kixye: Xinkʼul jun winq rikʼin li Qaawaʼ; joʼkan naq naru naq inkʼaʼ tixtzʼeqtaana li raa-tin. Aʼbʼanan kʼehomaq reetal, laj Kain inkʼaʼ kiʼabʼin chiru, ut kixye: Ani peʼ li Qaawaʼ re tinnaw ru?

17 Ut kisihaak wiʼchik rikʼin, ut kirala laj a Abel li riitzʼin. Ut laj Abel b kiʼabʼin chiru lix yaabʼ xkux li Qaawaʼ. Ut laj Abel aʼan aj kʼaa-kʼalenel karneer, aʼbʼanan laj Kain aʼan aj kʼanjelahom re li chʼochʼ.

18 Ut laj Kain aʼ wiʼchik laj Satanas a kixra chiru li Dios. Ut laj Satanas kixtaqla, ut kixye: b Qʼaxtesi jun mayej chiru li Qaawaʼ.

19 Ut chirix xnumikebʼ li kutan kikʼulman naq laj Kain rikʼin chaq li ruuchinihom li chʼochʼ kixkʼam jun mayej chiru li Qaawaʼ.

20 Ut laj Abel, aʼan ajwiʼ kix-kʼam chaq xkomon li xbʼeen ral lix ketomq, ut lix xeebʼul aʼan. Ut li Qaawaʼ kixkʼe xloqʼal laj Abel, ut lix a mayej.

21 Aʼbʼanan laj Kain, ut lix a mayej, moko kikʼeheʼ ta xloqʼal xbʼaan. Anajwan laj Satanas kix-naw aʼin, ut kisahoʼ xchʼool rikʼin. Ut laj Kain maakʼaʼjoʼ xjosqʼil, ut kipoʼeʼ li rilobʼaal.

22 Ut li Qaawaʼ kixye re laj Kain: Kʼaʼut naq yoo aajosqʼil? Kʼaʼut naq poʼjenaq aawilobʼaal?

23 Wi chaabʼil nakabʼaanu,

a tatkʼulubʼaaq. Wi ut inkʼaʼ chaa-bʼil nakabʼaanu, wan li maak saʼ li okebʼaal, ut laj Satanas taaraj aaweechaninkil; ut wi inkʼaʼ na-kat-abʼin chiru lin taqlahom, tat-inqʼaxtesi, ut taawanq aawikʼin joʼ chanru li rajom aʼan. Ut laaʼat tattaqlanq saʼ xbʼeen aʼan;

24 Xbʼaan naq chalen anajwan laaʼaqat lix yuwaʼil lix tikʼtiʼ aʼan; laaʼat a Sachenaq taayee-manq aawe; xbʼaan naq joʼkan katwan naq toj majiʼ nawan li ruchichʼochʼ.

25 Ut taayeemanq saʼ li kutan chalel—Naq ebʼ li a tzʼeqbʼeetalil aʼin chalen chaq laj Kain keʼchal; xbʼaan naq aʼan kixtzʼeqtaana xni-mal li naʼlebʼ li kʼeebʼil xbʼaan li Dios; ut aʼin jun li majewank tin-kʼe saʼ aabʼeen, wi inkʼaʼ nakajal aakʼaʼuxl.

26 Ut laj Kain kichal xjosqʼil, ut moko kiʼabʼin ta chik chiru lix yaabʼ xkux li Qaawaʼ, chi moko chiru laj Abel, li riitzʼin, li kibʼeek saʼ santilal chiru li Qaawaʼ.

27 Ut laj Adan ut li rixaqil keʼ-rahoʼ xchʼool chiru li Qaawaʼ, xbʼaan laj Kain ut ebʼ li ras riitzʼin.

28 Ut kikʼulman naq laj Kain kixkʼam jun rehebʼ lix rabʼin li riitzʼin choqʼ rixaqil, ut aʼ chik laj Satanas a keʼxra chiru li Dios.

29 Ut laj Satanas kixye re laj Kain: Xaqabʼ aatin chiwu saʼ xkʼabʼaʼ laa jaʼaj, ut wi nakaye tatkamq; ut kʼe

16 a Gen. 4:1–2. KʼUTUL RAQAL: Kain.

17 a KʼUTUL RAQAL: Abel. b Heb. 11:4. 18 a Tz. ut S. 10:20–21. b Tz. ut S. 132:8–11.

20 a KʼUTUL RAQAL: Mayejak; Qʼaxte sink mayej.

21 a Gen. 4:3–7. 23 a Gen. 4:7;

Tz. ut S. 52:15; 97:8.

24 a KʼUTUL RAQAL: Alalbʼej re li sachk (ebʼ li).

25 a Hel. 6:26–28. 28 a Mois. 5:13.

MOISES 5:17–29 16

Page 24: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

31 a KʼUTUL RAQAL: Kamsink.

b Naru naq li aatin “Mahan” wan xxeʼil li naraj naxye “kʼaʼuxl,” “aj sachonel,” malaj

“xnimal ru.” 33 a KʼUTUL RAQAL:

Qʼetqʼetil; Ruchichʼochʼil naʼlebʼ.

34 a Gen. 4:9. 37 a Gen. 4:11–12.

38 a KʼUTUL RAQAL: Aaleek, aalenk; Rahok-u.

40 a Gen. 4:15.

chixxaqabʼebʼ aatin laa was aawii-tzʼin saʼ xkʼabʼaʼ lix jolomebʼ, ut saʼ xkʼabʼaʼ li yoʼyookil Dios, naq in-kʼaʼ teʼxye; xbʼaan naq wi nekeʼxye, teʼkamq chi yaal; ut aʼin re naq laa yuwaʼ inkʼaʼ tixnaw; ut saʼ li kutan aʼin tinqʼaxtesi laa wiitzʼin aj Abel saʼ laa wuqʼ.

30 Ut laj Satanas kixxaqabʼ aatin chiru laj Kain naq tixbʼaanu joʼ chanru li tixtaqla. Ut chixjunil li kʼaʼaq re ru aʼin kibʼaanuman saʼ muqmu.

31 Ut laj Kain kixye: Relik chi yaal naq laaʼin laj Mahan, aj ee-chal re li nimla muqmuukil naʼ-lebʼ aʼin, naq naru a tinkamsinq ut tinkʼul li eechej. Joʼkan naq laj Kain, Qawaʼ b Mahan kiyeeman re, ut kixnima xloqʼal rikʼin lix maaʼusilal.

32 Ut laj Kain xkoʼo saʼ li chʼochʼ, ut laj Kain kiʼaatinak rikʼin laj Abel, li riitzʼin. Ut naq keʼwan saʼ li chʼochʼ, kikʼulman naq laj Kain kiwakli chiru laj Abel li riitzʼin, ut kixkamsi.

33 Ut laj Kain a kixnima xloqʼal rikʼin li kʼaʼru kixbʼaanu chaq, kixye: Achʼabʼanbʼilin; chi yaal lix ketomq li wiitzʼin taatʼaneʼq saʼ wuqʼ.

34 Ut li Qaawaʼ kixye re laj Kain: Bʼar wan laj Abel, laa wiitzʼin? Ut aʼan kixye: Moko ninnaw ta. Ma laaʼin tabʼiʼ a aj ilol re li wiitzʼin?

35 Ut li Qaawaʼ kixye: Kʼaʼru

xabʼaanu? Lix yaabʼ xkux lix ki-kʼel laa wiitzʼin naʼelajin chiwu chalen chaq saʼ li chʼochʼ.

36 Ut anajwan laaʼat tatmaje-waaq chalen chaq saʼ li chʼochʼ li xtehok chaq li re, re xkʼulbʼal lix kikʼel laa wiitzʼin saʼ laa wuqʼ.

37 Naq nakakʼanjela li chʼochʼ chalen anajwan inkʼaʼ taaruuchi-ni choqʼ aawe xnimal lix metzʼew. Aj a eelelaqat ut aj bʼalalnaqat naq tatwanq saʼ li ruchichʼochʼ.

38 Ut laj Kain kixye re li Qaawaʼ: Laj Satanas a kinraale xbʼaan lix ketomq li wiitzʼin. Ut laaʼin yoo ajwiʼ chaq injosqʼil; xbʼaan naq lix mayej aʼan xakʼulubʼa, ut li we in-kʼaʼ; lin tojbʼa-maak nim wiʼchik chiru li ninru chixkuybʼal.

39 Kʼe reetal, saʼ li kutan aʼin xinaawalinasi chaq chiru li ri-lobʼaal li Qaawaʼ, ut chiru chaq laa wilobʼaal muqmuuqin; ut tinwanq choqʼ aj eelel ut aj bʼa-lalnaqin saʼ li ruchichʼochʼ, ut taakʼulmanq naq ani natawok we tinixkamsi saʼ xkʼabʼaʼ lin maaʼusilal, xbʼaan naq li kʼaʼaq re ru aʼin moko wan ta chi muq-mu chiru li Qaawaʼ.

40 Ut laaʼin li Qaawaʼ kinye re: Yalaq ani taakamsinq aawe, taa-kʼeemanq li eeqajunk chi wuqubʼ wa saʼ xbʼeen. Ut laaʼin li Qaawaʼ kinkʼe jun a eetalil saʼ xbʼeen laj Kain, maare anchal li ani taata-woq re tixkamsi.

MOISES 5:30–4017

Page 25: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

41 a Mois. 6:49. 42 a Kiwan jun winq aj

Enok xkʼabʼaʼ saʼ xyanqebʼ li ralal xkʼajol laj Kain, ut jun tenamit li kʼabʼaʼinbʼil chi joʼkan saʼ xyanq lix tenamit laj Kain. Aʼin jalan wiʼ rikʼin laj Enok

li kiwan saʼ xyanqebʼ li ralal xkʼajol laj Set li tiikebʼ xchʼool, ut lix tenamit, li Sion, aʼan ajwiʼ “xtenamit laj Enok” yeebʼil re.

48 a Laj Lamek kixnima ribʼ rikʼin naq laj Satanas qʼaxal wiʼchik

tixbʼaanu choqʼ re aʼan chiru laj Kain. Nayeeman kʼaʼut naq kixkʼoxla chi joʼkan saʼebʼ li raqal 49 ut 50. Gen. 4:24.

49 a KʼUTUL RAQAL: Xaqabʼanbʼil aatin.

41 Ut laj Kain kitzʼapeʼ chaq a chiru li Qaawaʼ, ut rochbʼeen li rixaqil ut naabʼal li ras riitzʼin ki-wan saʼ li chʼochʼ Nod, junpakʼal Eden saʼ relebʼaal li saqʼe.

42 Ut laj Kain kiwan rikʼin li rixaqil, ut kisihaak chaq rikʼin, ut kirala laj Enok, ut keʼyoʼla ajwiʼ naabʼal li ralal ut xrabʼin. Ut kixyiibʼ jun tenamit, ut kix-kʼe xkʼabʼaʼ li a tenamit joʼ chanru xkʼabʼaʼ li ralal, laj Enok.

43 Ut chiru laj Enok kiyoʼla laj Irad, ut xkomonebʼ chik li ralal ut xrabʼin. Ut laj Irad kiyoʼla laj Mehuyahel choqʼ ralal, ut jala-nebʼ chik li ralal ut xrabʼin. Ut laj Mehuyahel kiyoʼla laj Metusahel choqʼ ralal, ut jalanebʼ chik li ralal ut xrabʼin. Ut laj Metusahel kiyoʼ-la laj Lamek choqʼ ralal.

44 Ut laj Lamek kixkʼam choqʼ re wiibʼ li rixaqil; li xAda xkʼabʼaʼ li jun, ut li xSila xkʼabʼaʼ li jun chik.

45 Ut li xAda kirala laj Jabal; aʼan xyuwaʼebʼ xkomonebʼ li ne-keʼwan rochoch saʼ muhebʼaal tʼikr, ut ebʼ aʼan keʼwan choqʼ aj ilol wakax; ut lix kʼabʼaʼ li riitzʼin aʼan aj Yubal, aʼan xyuwaʼebʼ chix-junil xkomonebʼ li nekeʼchʼeʼok re li aarp ut li wajbʼ.

46 Ut li xSila, aʼan kirala aj-wiʼ laj Tubal Kain, aj tzolonel re

li junjunq aj tenol chʼiichʼ, re li chʼiichʼ bronce ut li kawil chʼiichʼ. Ut li ranabʼ laj Tubal-Kain aʼan xNaama nayeeman re.

47 Ut laj Lamek kixye rehebʼ li rixaqil, li xAda ut li xSila: Abʼihomaq lix yaabʼ inkux, ex ri-xaqil laj Lamek, chexʼabʼinq chiru lin yehom; xbʼaan naq xinkam-si jun winq ut ra xinkʼul rikʼin, ut jun saaj winq, li kʼeebʼil wiʼ inrahil.

48 Wi laj Kain wuqubʼ wa taaʼee-qajumanq, relik chi yaal naq laj Lamek a lajeebʼ xkaakʼaal rikʼin wuqubʼ wa.

49 Xbʼaan naq laj Lamek chi-rix ok saʼ jun a sumwank rikʼin laj Satanas, joʼ chanru lix naʼlebʼ laj Kain, saʼ li kiʼok wiʼ choqʼ Qawaʼ Mahan, aj eechal re li nimla muq-muukil naʼlebʼ aʼan li kʼanjelanbʼil chaq re laj Kain xbʼaan laj Satanas; ut laj Irad, ralal laj Enok, chirix xnawbʼal chirix lix muqmuukil naʼlebʼebʼ, kiʼok chixkʼutbʼal chi-ruhebʼ li ralal laj Adan;

50 Joʼkan naq laj Lamek, rikʼin naq yoo xjosqʼil, kixkamsi, moko joʼ ta laj Kain re laj Abel li riitzʼin, re xkʼulbʼal li eechej; kixkamsi bʼan saʼ xkʼabʼaʼ li xaqabʼanbʼil aatin.

51 Xbʼaan naq chalen chaq saʼ xkutankil laj Kain kiwan jun li

MOISES 5:41–51 18

Page 26: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

51 a KʼUTUL RAQAL: Muqmuukil molam.

52 a Mois. 8:14–15. 55 a KʼUTUL RAQAL:

Aj maak;

Qʼojyin, musiqʼejil. 57 a KʼUTUL RAQAL:

Jesukristo. 58 a KʼUTUL RAQAL:

Evangelio.

b Alma 12:28–30; Moro. 7:25, 29–31. KʼUTUL RAQAL: Anjel.

c KʼUTUL RAQAL: Maatan re li Santil Musiqʼej.

a muqmuukil molam, ut kiwan lix kʼanjelebʼ saʼ qʼojyin, ut keʼxnaw ru li junjunq chi winq lix komon.

52 Joʼkan naq li Qaawaʼ kixma-jewa laj Lamek, ut lix junkabʼal, ut chixjunilebʼ li keʼok chaq saʼ sumwank rikʼin laj Satanas; xbʼaan naq ebʼ aʼan moko keʼx-paabʼ ta lix taqlahom li Dios, ut kirahoʼ xchʼool li Dios rikʼin, ut aʼan inkʼaʼ kikʼanjelak chiruhebʼ, ut tzʼeqbʼeetalil lix kʼanjelebʼ aʼan, ut kiʼok chi puktesimank saʼ xyanqebʼ li a ralalebʼ li winq. Ut kiwan saʼ xyanqebʼ li ralalebʼ li winq.

53 Ut saʼ xyanqebʼ lix rabʼinebʼ li winq inkʼaʼ kiyeeman li kʼaʼaq re ru aʼin, rikʼin naq laj Lamek kixye chaq li muqmuukil naʼlebʼ rehebʼ li rixaqil, ut ebʼ aʼan keʼxpoʼresi chaq xchʼool rikʼin aʼan, ut keʼx-chʼolobʼ li kʼaʼaq re ru aʼin yalaq bʼar, ut moko keʼxtoqʼobʼa ta ru;

54 Joʼkan naq kiwan laj Lamek chi tzʼeqtaananbʼil, ut kiʼisiman chaq, ut inkʼaʼ kichal saʼ xyanqebʼ li ralalebʼ li winq, maare anchal taakamq.

55 Ut chi joʼkan li kʼanjel re a qʼoj-yin kiʼok chi numtaak saʼ xyan-qebʼ chixjunil li ralalebʼ li winq.

56 Ut li Dios kixmajewa li ru-chichʼochʼ rikʼin jun rahil maje-wank, ut kijosqʼoʼ rikʼinebʼ laj maak, rikʼin chixjunilebʼ li rala-lebʼ li winq li kixyiibʼ chaq;

57 Xbʼaan naq inkʼaʼ keʼraj abʼink chiru lix yaabʼ xkux, chi moko xpaabʼaankil li a Ralal Junaj Chiribʼil, aʼan ajwiʼ li kixchʼolobʼ chaq naq taakʼulunq saʼ xjach-lebʼaal ru li kutan, li kikawresi-man chalen chaq rubʼelaj lix kʼoj-lajik li ruchichʼochʼ.

58 Ut chi joʼkan kiʼok chi jul-tikamank li a Evangelio, chalen chaq saʼ xtiklajik, chi chʼolobʼan-bʼil xbʼaanebʼ li santil b anjel li taq-lanbʼilebʼ chaq chalen chiru li ri-lobʼaal li Dios, ut xbʼaan tzʼaqal lix yaabʼ xkux aʼan, ut xbʼaan li c maatan re li Santil Musiqʼej.

59 Ut chi joʼkan kikʼojobʼaman chixjunil li kʼaʼaq re ru choqʼ re laj Adan, rikʼin jun santil kʼo-jobʼanbʼil kʼanjel, ut kijultika-man li Evangelio, ut kitaqlaman jun taqlanbʼil aatin, naq taawanq saʼ li ruchichʼochʼ, toj saʼ rosoʼjik aʼan; ut chi joʼkan kiwan. Amen.

CHʼOL 6(Noviembre–Diciembre 1830)

Ebʼ li riyajil laj Adan nekeʼxtzʼiibʼa jun xhuhil li jultikaak—Ebʼ li ralal xkʼajol li tiikebʼ xchʼool nekeʼxjulti-ka li jalbʼa-kʼaʼuxlej—Li Dios nax-kʼutbʼesi ribʼ chiru laj Enok—Laj Enok naxjultika li evangelio—Li kʼuubʼanbʼil kʼanjel re li kolbʼa-ibʼ kikʼutbʼesiik chiru laj Adan—Aʼan kixkʼul li kubʼihaʼ ut li tijonelil.

MOISES 5:52–5919

Page 27: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

6 1 a KʼUTUL RAQAL: Adan. 2 a Gen. 4:25.

KʼUTUL RAQAL: Set. 3 a KʼUTUL RAQAL:

Mayejak. 4 a Gen. 4:26.

KʼUTUL RAQAL: Tijok. 5 a Abr. 1:28, 31.

KʼUTUL RAQAL: Xhuhil li jultikaak.

b KʼUTUL RAQAL:

Musiqʼank, musiqʼanbʼil.

7 a KʼUTUL RAQAL: Tijonelil. 8 a 2 Pe. 1:21. b KʼUTUL RAQAL: Resilal li

xeʼtoonil. c KʼUTUL RAQAL: Ralal ut

xrabʼin li Dios. d Gen. 5:1. 9 a Gen. 1:26–28;

Mois. 2:26–29;

Abr. 4:26–31. b KʼUTUL RAQAL: Winq. c Mois. 1:34; 4:26. d KʼUTUL RAQAL: Aamej. e Abr. 2:7. 10 a Tz. ut S. 107:41–56. b Gen. 5:3;

Tz. ut S. 107:42–43; 138:40.

Ut laj a Adan kiʼabʼin chiru lix yaabʼ xkux li Dios, ut kixchʼo-lobʼ chiruhebʼ li ralal naq teʼxjal xkʼaʼuxl.

2 Ut laj Adan kiwan wiʼchik rikʼin li rixaqil, ut aʼan kiwan jun xyum, ut aj a Set kixkʼe laj Adan choqʼ xkʼabʼaʼ. Ut laj Adan kix-nima xloqʼal lix kʼabʼaʼ li Dios; xbʼaan naq kixye: Li Dios xxa-qabʼ choqʼ we jalan chik li iyajil-bʼej, ruuchil laj Abel, li kikamsiik xbʼaan laj Kain.

3 Ut li Dios kixkʼutbʼesi ribʼ chi-ru laj Set, ut aʼan inkʼaʼ kixpoʼresi xchʼool; kixqʼaxtesi bʼan jun a ma-yej kʼulubʼajel, chanchan laj Abel li ras. Ut aʼan ajwiʼ kiyoʼla jun ra-lal, ut aj Enos kixkʼe choqʼ xkʼabʼaʼ.

4 Tojaʼ ut naq keʼok li winq aʼin a chixpatzʼbʼal xkʼabʼaʼ li Qaawaʼ, ut li Qaawaʼ kirosobʼtesihebʼ;

5 Ut kitzʼiibʼaman jun a xhuhil li jultikaak, saʼ li kitzʼiibʼaman wiʼ resil, saʼ li raatinobʼaal laj Adan, xbʼaan naq kikʼeeman rehebʼ joʼ kʼihal li keʼpatzʼok xkʼabʼaʼ li Dios naq teʼtzʼiibʼaq rikʼin li musiqʼej li nakʼutuk chi b musiqʼanbʼil;

6 Ut xbʼaanebʼ aʼan keʼtzoleʼ li ralal xkʼajol chi tzʼiibʼak ut chi ilok ru hu, chi wan jun raatinobʼaalebʼ li saq ru ut moko muxbʼil ta.

7 Anajwan li a Tijonelil ajwiʼ aʼin, li kiwan chaq saʼ xtikla-jik, taawanq ajwiʼ saʼ rosoʼjik li ruchichʼochʼ.

8 Anajwan li profeetil aatin aʼin kixye laj Adan, joʼ chanru kiʼee-kʼasiik xbʼaan li a Santil Musiqʼej, ut kikʼamman chi tzʼiibʼanbʼil jun b resilal lix xeʼtoonilebʼ li c ra-lal xkʼajol li Dios. Ut aʼin chaq lix d huhil li jar tasal tenamit re laj Adan, li naxye: Saʼ li kutan naq li Dios kixyoʼobʼtesi li winq, joʼ chanru rilobʼaal li Dios kixyiibʼ;

9 Joʼ tzʼaqal a xjalam-uuch lix xa-qalil aʼan, li winq ut li ixq b kix-yoʼobʼtesihebʼ, ut kirosobʼtesi-hebʼ, ut aj Adan kixkʼe choqʼ c xkʼabʼaʼebʼ, saʼ li kutan naq keʼ-yoʼobʼtesiik ut keʼok choqʼ yoʼyoo-kil d aamej saʼ li chʼochʼ saʼ xbʼeen lix e xaqlebʼaal li roq li Dios.

10 Ut laj a Adan kiwan xyuʼam jun cient rikʼin lajeebʼ xkaʼkʼaal chihabʼ, ut kiyoʼla jun ralal joʼ chanru rilobʼaal, joʼ chanru b xja-lam-uuch aʼan, ut aj Set kixkʼe choqʼ xkʼabʼaʼ.

11 Ut lix kutan laj Adan, chi-rix naq kiyoʼla laj Set chiru, aʼan waqxaqibʼ cient chihabʼ, ut keʼ-yoʼla naabʼal li ralal ut xrabʼin;

12 Ut chixjunil li kutan kiwan

MOISES 6:1–12 20

Page 28: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

15 a Mois. 5:13. b KʼUTUL RAQAL:

Muqmuukil molam.

17 a Gen. 5:10–14; Tz. ut S. 107:45, 53.

21 a Gen. 5:18–24;

Mois. 7:69; 8:1–2. KʼUTUL RAQAL: Enok.

22 a Luk. 3:38.

wiʼ xyuʼam laj Adan aʼan bʼeleebʼ cient rikʼin lajeebʼ xkaʼkʼaal chi-habʼ, ut kikam.

13 Laj Set kiwan xyuʼam jun cient rikʼin oobʼ chihabʼ, ut kiyoʼ-la laj Enos choqʼ ralal, ut kixye profeetil aatin chiru chixjunil lix kutan, ut kixtzol laj Enos li ralal saʼ lix bʼehil li Dios; joʼkan naq laj Enos kixye ajwiʼ profeetil aatin.

14 Ut laj Set kiwan xyuʼam, chirix naq kiyoʼla laj Enos chiru, waqxaqibʼ cient rikʼin wuqubʼ chihabʼ, ut keʼyoʼla naabʼal li ra-lal ut xrabʼin.

15 Ut ebʼ li ralal xkʼajolebʼ li winq keʼkʼihan rajlankilebʼ chiru chixjunil lix bʼeen li chʼochʼ. Ut saʼ li kutan aʼan laj Satanas kiwan xnimal lix a awaʼbʼejil saʼ xyanqebʼ li winq, ut kijosqʼobʼresin saʼ lix chʼoolebʼ; ut chalen aʼan kichal li pleet ut li hoyok kikʼ; ut li ruqʼ li winq kiwan saʼ xbʼeen tzʼaqal li ras riitzʼin, saʼ xkʼanjelankil li kamk, saʼ xkʼabʼaʼebʼ li b muqmuu-kil kʼanjel, re xsikʼbʼal li wankilal.

16 Chixjunil lix kutan laj Set aʼan bʼeleebʼ cient rikʼin kabʼlaju chihabʼ, ut kikam.

17 Ut laj Enos kiwan xyuʼam chiru lajeebʼ roʼkʼaal chihabʼ, ut kiyoʼla laj a Kainan choqʼ ralal. Ut laj Enos ut li relaʼebʼ lix tenamit li Dios keʼel chaq saʼ li chʼochʼ, Xulon nayeeman re, ut keʼwan saʼ jun chʼochʼ li yeechiʼinbʼil, li kixkʼe xkʼabʼaʼ joʼ chanru tzʼaqal li ralal, aʼ laj Kainan kixkʼabʼaʼi wiʼ.

18 Ut laj Enos kiwan xyuʼam, chirix naq kiyoʼla laj Kainan chi-ru, waqxaqibʼ cient rikʼin oʼlaju chihabʼ, ut keʼyoʼla naabʼal li ralal ut xrabʼin. Ut chixjunil lix kutan laj Enos, aʼan bʼeleebʼ cient rikʼin oobʼ chihabʼ, ut kikam.

19 Ut laj Kainan kiwan xyuʼam chiru lajeebʼ xkaakʼaal chihabʼ, ut kiyoʼla laj Mahalaleel choqʼ ralal; ut laj Kainan kiwan xyuʼam chirix naq kiyoʼla laj Mahalaleel chiru, waqxaqibʼ cient rikʼin kaʼkʼaal chi-habʼ, ut keʼyoʼla ralal ut xrabʼin. Ut chixjunil lix kutan laj Kainan, aʼan bʼeleebʼ cient rikʼin lajeebʼ chihabʼ, ut kikam.

20 Ut laj Mahalaleel kiwan xyuʼam chiru oobʼ xkaakʼaal chi-habʼ, ut kiyoʼla laj Jared choqʼ ralal, ut laj Mahalaleel kiwan xyuʼam, chirix naq kiyoʼla laj Jared chiru, waqxaqibʼ cient rikʼin lajeebʼ xkaʼkʼaal chihabʼ, ut keʼ-yoʼla ralal ut xrabʼin. Ut chixjunil lix kutan laj Mahalaleel aʼan waq-xaqibʼ cient rikʼin oʼlaju roʼkʼaal chihabʼ, ut kikam.

21 Ut laj Jared kiwan xyuʼam jun cient rikʼin wiibʼ xkaakʼaal chihabʼ, ut kiyoʼla laj a Enok choqʼ ralal; ut laj Jared kiwan xyuʼam, chirix naq kiyoʼla laj Enok chiru, waqxaqibʼ cient chihabʼ, ut keʼ-yoʼla ralal ut xrabʼin. Ut laj Jared kixtzol laj Enok saʼ chixjunil lix bʼe li Dios.

22 Ut aʼin resilal lix xeʼtooni-lebʼ li ralal laj Adan, aʼan li a ralal

MOISES 6:13–2221

Page 29: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

23 a KʼUTUL RAQAL: Profeet. b KʼUTUL RAQAL:

Profeetil aatin, aatinak joʼ profeet.

c KʼUTUL RAQAL: Jalok kʼaʼuxl, jalbʼa-kʼaʼuxlej.

d KʼUTUL RAQAL: Paabʼaal.

25 a KʼUTUL RAQAL:

Matusalen. 27 a Tz. ut S. 63:32. b Mat. 13:15;

2 Ne. 9:31; Mos. 26:28; Tz. ut S. 1:2, 11, 14.

c Alma 10:25; 14:6. 28 a KʼUTUL RAQAL:

Poʼresink chʼoolej.

29 a KʼUTUL RAQAL: Xaqabʼanbʼil aatin.

b KʼUTUL RAQAL: Xbʼalbʼa.

31 a Exo. 4:10–16; Jer. 1:6–9.

32 a Tz. ut S. 24:5–6; 60:2.

li Dios, li kiʼaatinak wiʼ li Dios aj-wiʼ rikʼin.

23 Ut aʼanebʼ a aj jultikahom re li tiikilal, ut keʼaatinak ut b keʼx-ye profeetil aatin, ut keʼxbʼoqebʼ chixjunil li winq, yalaq bʼar, re c teʼxjal xkʼaʼuxl; ut kikʼutman li d paabʼank chiruhebʼ li ralal xkʼa-jolebʼ li winq.

24 Ut kikʼulman naq chixjunil lix kutan laj Jared aʼan bʼeleebʼ cient rikʼin wiibʼ xkaakʼaal chi-habʼ, ut kikam.

25 Ut laj Enok kiwan xyuʼam chiru oobʼ xkaakʼaal chihabʼ, ut kiyoʼla laj a Matusalen choqʼ ralal.

26 Ut kikʼulman naq laj Enok kibʼeek saʼ li chʼochʼ, saʼ xyanqebʼ li tenamit; ut naq yoo chi bʼeek, lix Musiqʼ li Dios kikubʼe chaq saʼ choxa, ut kikana saʼ xbʼeen.

27 Ut aʼan kirabʼi jun xyaabʼ ku-xej chalen chaq saʼ choxa, li kix-ye: At Enok, li walal, aatinan joʼ profeet chiru li tenamit aʼin, ut ye rehebʼ—Jalomaq eekʼaʼuxl, xbʼaan naq joʼkaʼin naxye li Qaawaʼ: Laaʼin yoo a injosqʼil rikʼin li tena-mit aʼin, ut lochlo xnimal injosqʼil chirixebʼ, xbʼaan naq kawujenaq li raamebʼ, ut lix b xikebʼ inkʼaʼ sa-qen naʼabʼin, ut lix naqʼebʼ ru c in-kʼaʼ najt naʼilok.

28 Ut chiru xkʼihal li tasal tena-mit aʼin, chalen chaq saʼ li kutan

kebʼinyoʼobʼtesi wiʼ, a kisach chaq xbʼehebʼ, ut kineʼxtzʼeqtaana, ut keʼxsikʼ tzʼaqal lix naʼlebʼebʼ saʼ li qʼojyin; ut saʼ xtzʼeqbʼeetalilebʼ keʼxkʼuubʼ li kamsink, ut inkʼaʼ keʼxpaabʼ li jar taqlahom, li kinkʼe re laj Adan lix yuwaʼebʼ.

29 Joʼkan naq xeʼxxaqabʼ aatin saʼ bʼalaqʼ, ut rikʼin lix a xaqabʼan-bʼil aatinebʼ, keʼxkʼam saʼ xbʼee-nebʼ li kamk; ut jun b xbʼalbʼa kin-kawresi choqʼ rehebʼ wi inkʼaʼ nekeʼxjal xkʼaʼuxlebʼ;

30 Ut aʼin jun taqlanbʼil aatin, li kintaqla chaq saʼ xtiklajik li ru-chichʼochʼ, rikʼin tzʼaqal xtzʼuu-mal we, chalen chaq saʼ xkʼojla-jik aʼan, ut rikʼin xtzʼuumalebʼ re lin moos, ebʼ laa yuwaʼ, kin-taqla laaʼin xyeebʼal, joʼ chanru ajwiʼ naq taataqlamanq saʼ li ru-chichʼochʼ, toj saʼ lix maril.

31 Ut naq kirabʼi laj Enok li aa-tin aʼin, kixkubʼsi ribʼ chi chʼochʼ chiru li Qaawaʼ, ut kiʼaatinak chi-ru li Qaawaʼ, ut kixye: Kʼaʼut naq kintaw usilal saʼ laa wilobʼaal, ut yal alin, ut chixjunilebʼ li tenamit xikʼ nikineʼril; xbʼaan naq a moko seebʼin ta chi aatinak; kʼaʼut bʼiʼ naq laaʼin laa moos?

32 Ut li Qaawaʼ kixye re laj Enok: Ayu ut bʼaanu joʼ katintaq-la wiʼ, ut maajun winq taakʼobʼoq aawe. Te a xtzʼuumal aawe,

MOISES 6:23–32 22

Page 30: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

33 a KʼUTUL RAQAL: Xtaql chʼoolej.

34 a Mat. 17:20. b Mois. 7:13. c Gen. 5:24;

Mois. 7:69. KʼUTUL RAQAL: Bʼeek rikʼin li Dios.

36 a KʼUTUL RAQAL: Musiqʼejil yoʼobʼtesink.

b Mois. 1:11. c KʼUTUL RAQAL: Aj ilol

naʼlebʼ. 37 a 1 Ne. 16:1–3.

ut taanujobʼresimanq, ut laaʼin tinkʼe li aatin aawe, xbʼaan naq chixjunil li tzʼejwalej wan saʼ wuqʼ, ut laaʼin tinbʼaanu joʼ nin-kʼoxla naq us.

33 Ye re li tenamit aʼin: a Sikʼomaq ru saʼ li kutan aʼin kʼanjelak chiru li Qaawaʼ Dios li kiyiibʼank eere.

34 Kʼe reetal, lin Musiqʼ wan saʼ aabʼeen, joʼkan naq chixjunil laa waatin tintiikobʼresi ru; ut ebʼ li a tzuul teʼeeleliq chawu, ut ebʼ li b nimaʼ teʼrisi ribʼ saʼ xbʼehebʼ; ut laaʼat tatkanaaq wikʼin, ut laaʼin aawikʼin; joʼkan ut, c chatbʼeeq wikʼin.

35 Ut li Qaawaʼ kiraatina laj Enok, ut kixye re: Yul lix naqʼ aawu rikʼin sebʼ, ut chʼaj wiʼchik, ut tat-iloq. Ut joʼkan kixbʼaanu.

36 Ut aʼan kirilebʼ li a musiqʼej li kixyoʼobʼtesi chaq li Dios; ut ki-ril ajwiʼ li kʼaʼaq re ru li inkʼaʼ na-kʼutun chiru li b tzʼejwalejil xnaqʼ uhej; ut chalen aʼan kiwulak li aatin chi najt saʼ li chʼochʼ: Jun c aj ilol naʼlebʼ xwaklesi li Qaawaʼ choqʼ re lix tenamit.

37 Ut kikʼulman naq laj Enok xkoʼo saʼ li chʼochʼ, saʼ xyanqebʼ li tenamit, chi xaqxo saʼ xbʼeenebʼ li tzuul ut li taqenaqil naʼajej, ut kix-jap re chi kaw xyaabʼ xkux, kix-chʼolobʼ xyaalal chirix xmaaʼusi-lal lix kʼanjelebʼ, ut chixjunilebʼ li winq a keʼpoʼeʼ xchʼool xbʼaan aʼan.

38 Ut koxeʼelq chaq chirabʼinkil, saʼ xbʼeenebʼ li taqenaqil naʼajej,

ut keʼxye rehebʼ li nekeʼilok re li muhebʼaal tʼikr, Kanaaqex laaʼex arin ut chekʼaakʼalehebʼ li mu-hebʼaal tʼikr, naq laaʼo tooxik leʼ chirilbʼal laj ilol naʼlebʼ, xbʼaan naq aʼan naxye profeetil aatin, ut wan jun jalanil naʼlebʼ saʼ li chʼochʼ; chalenaq jun xul winq saʼ qayanq.

39 Ut naq keʼrabʼi, kikʼulman naq maajun winq kixkʼe li ruqʼ saʼ xbʼeen; xbʼaan naq kichal li xiw saʼ xbʼeenebʼ chixjunil li keʼabʼink re; xbʼaan naq aʼan kibʼeek rikʼin li Dios.

40 Ut kiwulak jun winq rikʼin, aj Mahijah xkʼabʼaʼ, ut kixye re: Ye qe chi chʼolchʼo anihat, ut bʼar nakatchal chaq?

41 Ut aʼan kixye rehebʼ: Kinchal chaq saʼ li chʼochʼ Kainan, lix chʼochʼebʼ lin yuwaʼ, jun xchʼochʼil li tiikilal toj saʼ li kutan aʼin. Ut lin yuwaʼ kinixtzol saʼ chixjunil lix bʼe li Dios.

42 Ut kikʼulman, naq yookin chaq chi bʼeek chalen chaq saʼ li chʼochʼ Kainan, chixkʼatq li pa-law saʼ relebʼaal li saqʼe, kiwil jun kʼutbʼesinbʼil matkʼ, ut ilomaq, li choxa kiwil, ut li Qaawaʼ kiʼaa-tinak wikʼin, ut kixkʼe taqlahom we; joʼkan ut, xbʼaan li ajom aʼin, re xpaabʼankil li taqlahom, ninye li aatin aʼin.

43 Ut laj Enok toj kikana chi aa-tinak, ut kixye: Li Qaawaʼ li kiʼaa-tinak wikʼin, aʼan ajwiʼ li Dios re

MOISES 6:33–4323

Page 31: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

43 a Prov. 1:24–33; Tz. ut S. 56:14–15.

44 a Deut. 10:14. b Abr. 2:7. 46 a KʼUTUL RAQAL: Xhuhil

li jultikaak. 48 a 2 Ne. 2:25.

KʼUTUL RAQAL: Xtʼanik laj Adan ut li xEva.

b KʼUTUL RAQAL: Kamk re tzʼejwalej.

49 a Mois. 1:12. KʼUTUL RAQAL:

Aaleek, aalenk. b Mos. 16:3–4;

Mois. 5:13. KʼUTUL RAQAL: Re tzʼejwalej.

c KʼUTUL RAQAL: Atawink, atawinel.

d KʼUTUL RAQAL: Kamk re musiqʼej.

51 a KʼUTUL RAQAL: Winq—Winq, ralal lix Choxahil Yuwaʼ saʼ

musiqʼej. b KʼUTUL RAQAL:

Musiqʼejil yoʼobʼtesink. 52 a 3 Ne. 11:23–26.

KʼUTUL RAQAL: Kubʼihaʼ, kubʼsink haʼ.

b KʼUTUL RAQAL: Usilal. c KʼUTUL RAQAL:

Jesukristo. d Hech. 4:12; 2 Ne. 31:21. e KʼUTUL RAQAL:

Kolbʼa-ibʼ.

choxa, ut aʼan lin Dios ut lee Dios laaʼex, ut laaʼex was wiitzʼinex, ut kʼaʼut naq a nekekʼe eenaʼlebʼ eejunes eeribʼ, ut neketzʼeqtaana li Dios re choxa?

44 Li choxa kixyiibʼ aʼan; li a ruchichʼochʼ aʼan b xxaqlebʼaal li roq; ut re aʼan lix kʼojobʼan-kil. Kʼehomaq reetal, aʼan ki-kʼojobʼank re, jun xkʼihalebʼ li winq kixkʼam chaq chiru lix bʼeen.

45 Ut chalenaq li kamk saʼ xbʼee-nebʼ li qayuwaʼ; aʼbʼanan naqa-nawebʼ ru, ut inkʼaʼ nokoru chix-sachbʼal xyaalal, ut li xbʼeen ajwiʼ re chixjunil naqanaw ru, aʼ laj Adan ajwiʼ.

46 Xbʼaan naq jun xhuhil li a jul-tikaak xqatzʼiibʼa saʼ qayanq, joʼ chanru li kʼutbʼil eetalil kʼeebʼil xbʼaan li ruʼuj ruqʼ li Dios; ut kʼee-bʼil saʼ tzʼaqal li qaatinobʼaal.

47 Ut naq laj Enok kixye li raa-tin li Dios, ebʼ li tenamit keʼsik-sot, ut inkʼaʼ keʼru chi wank chi xaqxo chiru.

48 Ut aʼan kixye rehebʼ: Rikʼin naq a kitʼaneʼ laj Adan, laaʼo wan-ko; ut xbʼaan lix tʼanik aʼan kichal li b kamk; ut laaʼo nokoʼok choqʼ aj tzʼaqonel saʼ li rahilal ut li rahil chʼoolejil.

49 Kʼehomaq reetal, chalenaq laj Satanas saʼ xyanqebʼ li ralal xkʼa-jolebʼ li winq, ut a naraalehebʼ re teʼxloqʼoni aʼan; ut ebʼ li winq ak xeʼok choqʼ aj b rahol tzʼejwalej, aj c atawinel, ut joʼkebʼ laj tza, ut d tzʼapbʼilebʼ chaq chiru li rilobʼaal li Dios.

50 Aʼut li Dios xkʼe chi naw-mank chiruhebʼ li qayuwaʼ naq chixjunilebʼ li winq tento teʼxjal xkʼaʼuxl.

51 Ut aʼan kixbʼoq laj Adan li qayuwaʼ rikʼin tzʼaqal lix yaabʼ xkux, ut kixye: Laaʼin li Dios, kin-yoʼobʼtesi li ruchichʼochʼ, ut ebʼ li a winq b rubʼelaj naq keʼwan saʼ li tzʼejwalej.

52 Ut kixye ajwiʼ re: Wi tatsut-qʼiiq chaq wikʼin, ut tat-abʼinq chiru lix yaabʼ inkux, ut tatpaa-bʼanq, ut taajal aakʼaʼuxl chirix chixjunil li qʼetok aatin aabʼaan, ut a taakubʼeeq aahaʼ, saʼ ajwiʼ li haʼ, saʼ lix kʼabʼaʼ li Walal Junaj Chiribʼil, li nujenaq chi b usilal ut chi yaal, aʼan li c Jesukristo, li jun ajwiʼ chi d kʼabʼaʼej li kʼee-bʼilaq rubʼel choxa, li taachalq wiʼ li e kolbʼa-ibʼ rehebʼ li ra-lal xkʼajolebʼ li winq, taakʼul li maatan re li Santil Musiqʼej, rikʼin xpatzʼbʼal chixjunil

MOISES 6:44–52 24

Page 32: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

53 a KʼUTUL RAQAL: Kuyuk maak.

54 a KʼUTUL RAQAL: Jesukristo.

b KʼUTUL RAQAL: Xtojbʼal rix li maak.

c Mos. 3:16. 55 a KʼUTUL RAQAL: Maak. b Tz. ut S. 29:39.

KʼUTUL RAQAL: Chʼaʼajkilal.

56 a 2 Ne. 2:26–27; Hel. 14:29–30. KʼUTUL RAQAL: Xtaql

chʼoolej. 57 a 1 Kor. 6:9–10.

KʼUTUL RAQAL: Jalok kʼaʼuxl, jalbʼa-kʼaʼuxlej.

b 1 Ne. 10:21. KʼUTUL RAQAL: Chʼajobʼresinbʼil ut moko chʼajobʼresinbʼil ta.

c Sal. 24:3–4; 1 Ne. 15:33–36; Morm. 7:7; Tz. ut S. 76:50–62.

d Mois. 7:35.

KʼUTUL RAQAL: Winq re Santilal.

e KʼUTUL RAQAL: Ralal li Winq.

f KʼUTUL RAQAL: Jesukristo—Aj Raqol Aatin; Tiik ruhil naʼlebʼ.

58 a KʼUTUL RAQAL: Kokʼal, al.

59 a 1 Jn. 5:8. b Gen. 2:7;

Mois. 4:25; Abr. 5:7.

li kʼaʼaq re ru saʼ lix kʼabʼaʼ aʼan, ut yalaq kʼaʼru taapatzʼ, taakʼee-manq aawe.

53 Ut laj Adan li qayuwaʼ kiraa-tina li Qaawaʼ, ut kixye: Kʼaʼut naq ebʼ li winq tento teʼxjal xkʼaʼuxl ut teʼkubʼeeq xhaʼ saʼ haʼ? Ut li Qaawaʼ kixye re laj Adan: Kʼe reetal, a xinkuy aamaak chi-rix li qʼetok aatin xabʼaanu saʼ li Awimq Eden.

54 Xbʼaan aʼan kiwulak li aatin chi najt saʼ xyanqebʼ li tenamit, naq li a Ralal li Dios b kixtoj rix li maak li kiwan chaq saʼ xtiklajik, saʼ li inkʼaʼ naru wiʼ chi sumeek lix maakebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej saʼ xbʼeen xjolomebʼ li c alal kʼajolbʼej, xbʼaan naq maakʼaʼ xmajelalebʼ aʼan chalen chaq saʼ xkʼojlajik li ruchichʼochʼ.

55 Ut li Qaawaʼ kiraatina laj Adan, ut kixye: Joʼ chanru naq ebʼ laa walal aakʼajol nekeʼsihaak chaq saʼ li a maak, chi joʼkan ajwiʼ naq nekeʼniman, li maak nasihan chaq saʼ xchʼoolebʼ, ut nekeʼxyal li b kʼa, re naq teʼxnaw xraabʼal li chaabʼil.

56 Ut kʼeebʼil rehebʼ xnawbʼal bʼar wan li us ut li inkʼaʼ us;

joʼkan naq aj a bʼaanunelebʼ xju-nesebʼ ribʼ, ut xinkʼe eere jun chik chaqʼrabʼ ut taqlahom.

57 Joʼkan ut, kʼutumaq chiruhebʼ lee ralal eekʼajol, naq chixjunilebʼ li winq yalaq bʼar tento a teʼxjal xkʼaʼuxl, malaj ut maamin teʼruuq chireechaninkil li rawaʼbʼejihom li Dios, xbʼaan naq maakʼaʼ b kʼaʼ-ru tzʼaj naru chi wank aran, malaj chi c wank chiru li rilobʼaal; xbʼaan naq saʼ li raatinobʼaal laj Adan, d Winq re Santilal aʼan lix kʼabʼaʼ, ut lix kʼabʼaʼ li Junaj Yoʼlajenaq chiru, aʼan li e Ralal li Winq, aʼ li Jesukristo ajwiʼ, jun aj f Raqol Aatin tiik xchʼool, li taachalq saʼ xjachlebʼaal ru li kutan.

58 Joʼkan naq ninkʼe eere jun taqlahom, naq teekʼut li kʼaʼaq re ru aʼin chi moko rambʼil ta chiruhebʼ lee a ralal eekʼajol, ut teeye:

59 Naq saʼ xkʼabʼaʼ li qʼetok aa-tin nachal li tʼaneʼk, aʼ li tʼaneʼk li nakʼamok chaq re li kamk, ut joʼ chanru xexyoʼla saʼ li ruchichʼochʼ rikʼin haʼ, ut kikʼ, ut li a musiqʼej, li kinyiibʼ chaq, ut chi joʼkan rikʼin chaq li b poqs xexʼok choqʼ yoʼyoo-kil aamej, chi joʼkan ajwiʼ tento

MOISES 6:53–5925

Page 33: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

59 c KʼUTUL RAQAL: Yoʼlaak wiʼchik, yoʼlaak rikʼin li Dios.

d KʼUTUL RAQAL: Kubʼihaʼ, kubʼsink haʼ.

e 2 Ne. 4:15–16; Alma 32:28.

f Jwan 6:68. g KʼUTUL RAQAL:

Choxahil loqʼalil. 60 a Moro. 8:25. b KʼUTUL RAQAL:

Tiikobʼresink, xkʼeebʼal

xtiikilal. c KʼUTUL RAQAL: Kikʼ. d KʼUTUL RAQAL:

Santobʼresink. 61 a KʼUTUL RAQAL:

Santil Musiqʼej. 62 a KʼUTUL RAQAL:

Kʼuubʼanbʼil naʼlebʼ re li tojbʼal-ix.

b KʼUTUL RAQAL: Junaj Yoʼlajenaq.

63 a Alma 30:44; Tz. ut S. 88:45–47.

64 a KʼUTUL RAQAL: Santil Musiqʼej.

b KʼUTUL RAQAL: Kubʼihaʼ, kubʼsink haʼ.

65 a KʼUTUL RAQAL: Yoʼlaak wiʼchik, yoʼlaak rikʼin li Dios.

b Mos. 27:25; Alma 5:12–15.

66 a Tz. ut S. 19:31. KʼUTUL RAQAL: Maatan re li Santil Musiqʼej.

c texyoʼlaaq wiʼchik saʼ li awaʼbʼe-jihom re choxa, rikʼin d haʼ, ut rikʼin li Musiqʼej, ut texchʼajobʼ-resiiq rikʼin kikʼ, aʼ lix kikʼel aj-wiʼ li Junaj Yoʼlajenaq chiwu, re naq taaruuq texsantobʼresiiq chaq chiru chixjunil li maak, ut e teeyal xsahil li f aatin re junelik yuʼam saʼ li ruchichʼochʼ aʼin, ut li junelik yuʼam saʼ li ruchichʼochʼ chalel, aʼ li g loqʼalil ajwiʼ li inkʼaʼ nakam;

60 Xbʼaan naq rikʼin li a haʼ ne-kepaabʼ li taqlahom; rikʼin li Musiqʼej b natiikobʼresiik eeru, ut rikʼin li c kikʼ d nekexsantobʼresiik;

61 Joʼkan naq kʼeebʼil chi kanaak eerikʼin; li esil chʼolobʼanbʼil saʼ choxa; laj a Kʼojobʼanel Chʼoolej, li tuqtuukil kʼaʼaq re ru re li loqʼalil li inkʼaʼ nakam, li yaal chirix chix-junil li kʼaʼaq re ru; li kʼaʼru nakʼe-hok xyuʼam chixjunil li kʼaʼaq re ru, li naxkanabʼ chi yoʼyo chixjunil li kʼaʼaq re ru, li nanawok re chix-junil li kʼaʼaq re ru, li nakʼamok re chixjunil li wankilal joʼ chanru li chaabʼil naʼlebʼ, li uxtaan, li yaal, li tiik ruhil naʼlebʼ, ut li raqbʼa-aatin.

62 Ut anajwan, kʼe reetal, nin-ye aawe: Aʼin li a kʼuubʼanbʼil naʼ-lebʼ re li kolbʼa-ibʼ choqʼ re chix-junilebʼ li winq, xbʼaan lix kikʼel

li b Junaj Yoʼlajenaq chiwu, li taa-chalq saʼ xjachlebʼaal ru li kutan.

63 Ut kʼe reetal, chixjunil li kʼaʼaq re ru, wan kʼaʼru li chan-chan wiʼ, ut chixjunil li kʼaʼaq re ru yoʼobʼtesinbʼil ut yiibʼan-bʼil re a xchʼolobʼankil inyaalal, li kʼaʼaq re ru re li yuʼam aʼin, joʼ aj-wiʼ li kʼaʼaq re ru re li musiqʼej; li kʼaʼaq re ru wan saʼ choxa taqeʼq, ut kʼaʼaq re ru li wan saʼ xbʼeen li ruchichʼochʼ, ut kʼaʼaq re ru li wan saʼ li chʼochʼ, ut kʼaʼaq re ru li wan rubʼel li chʼochʼ, chixbʼeen joʼ ajwiʼ chirubʼel: chixjunil nax-chʼolobʼ inyaalal.

64 Ut kikʼulman, chirix naq li Qaawaʼ kiraatina laj Adan, li qayuwaʼ, naq laj Adan kiʼelajin chiru li Qaawaʼ, ut kixokeʼ chaq xbʼaan lix a Musiqʼ li Qaawaʼ, ut kikʼameʼ taqʼa chi saʼ li haʼ, ut ki-yokobʼaak rubʼel li b haʼ, ut kikʼa-meʼ chaq wiʼchik saʼ li haʼ.

65 Ut chi joʼkan kikubʼe xhaʼ, ut lix Musiqʼ li Dios kikubʼe saʼ xbʼeen, ut chi joʼkan a kiyoʼla rikʼin li Musiqʼej, ut kikʼeheʼ xyuʼam b saʼ xchʼool saʼ raam,

66 Ut kirabʼi jun xyaabʼ kuxej chalen chaq saʼ choxa, li kixye: Laaʼat a kubʼsinbʼil aahaʼ rikʼin

MOISES 6:60–66 26

Page 34: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

66 b 2 Ne. 31:17–18; 3 Ne. 28:11.

67 a KʼUTUL RAQAL: Tijonelil re Melkisedek.

68 a 1 Jn. 3:1–3; Tz. ut S. 35:2.

b Jwan 1:12;

Tz. ut S. 34:3. KʼUTUL RAQAL: Ralal ut xrabʼin li Dios.

7 1 a KʼUTUL RAQAL: Ralal ut xrabʼin li Dios.

b Alma 40:11–14. 3 a KʼUTUL RAQAL:

Jaltesiik ru. 4 a Gen. 32:30;

Deut. 5:4; Mois. 1:2, 11, 31.

b Mois. 1:4.

xam, ut rikʼin li Santil Musiqʼej. Aʼin li b esil chʼolobʼanbʼil chirix li Yuwaʼbʼej, ut li Kʼajolbʼej, chalen anajwan ut chi junelik;

67 Ut laaʼat wankat joʼ chanru lix a kʼanjelil li ani wan chi maakʼaʼ xtiklajik lix kutan chi moko rosoʼ-jik lix chihabʼ, chalen chaq anchal li junelik qʼe kutan toj anchal li junelik qʼe kutan chik.

68 Kʼe reetal, laaʼat a junajat wikʼin, jun ralal li Dios; ut chi joʼ-kan nekeʼru chixjunil chi ok choqʼ b walalebʼ. Amen.

CHʼOL 7(Diciembre 1830)

Laj Enok nakʼutuk naʼlebʼ, naxbʼe-resi li tenamit, ut naxjal xnaʼajebʼ li tzuul—Naxaqabʼaman li tenamit Sion—Laj Enok naril chi rubʼelaj lix kʼulunik li Ralal li Winq, lix mayej aʼan re xtojbʼal rix li maak, ut lix waklijikebʼ laj santil paabʼa-nel chi yoʼyo—Naril chi rubʼelaj lix kʼojobʼankil wiʼchik li evangelio, li chʼutubʼaak, li xkabʼ xkʼulunik li Qaawaʼ, ut naq taasutqʼiiq Sion.

Ut kikʼulman naq laj Enok toj kiʼaatinak, ut kixye: Kʼehomaq reetal, laj Adan li qayuwaʼ kix-kʼut li kʼaʼaq re ru aʼin, ut naabʼal keʼpaabʼan ut keʼok choqʼ a ralal li Dios, ut naabʼal moko keʼx paabʼ ta, ut keʼosoʼ saʼ lix maakebʼ, ut

yookebʼ chiroybʼeninkil rikʼin b xxiwebʼ, saʼ rahilal, naq taahoy-manq lix xikʼil xxamlel lix josqʼil li Dios saʼ xbʼeenebʼ.

2 Ut chalen chaq saʼ li hoonal aʼan laj Enok kiʼok chi aatinak joʼ profeet, ut kixye rehebʼ li tena-mit: Naq yookin chaq chi bʼeek, ut kinxaqli saʼ xbʼeen li naʼajej Mahujah, ut kinʼelajin chiru li Qaawaʼ, kichal jun xyaabʼ kuxej chalen chaq saʼ choxa, li kixye—Sutqʼisi aawibʼ, ut ayu saʼ xbʼeen li tzuul Simeon.

3 Ut kikʼulman naq kinsutqʼisi wibʼ ut xkohin taqeʼq saʼ xbʼeen li tzuul; ut naq kinxaqli saʼ xbʼeen li tzuul, kiwil chi teeliik li choxa, ut kintiqibʼaak rikʼin a loqʼalil;

4 Ut kiwil li Qaawaʼ; ut aʼan xaqxo chaq chiru li wilobʼaal, ut kinraatina, joʼ chanru ajwiʼ naq jun winq naraatina li jun chik, chi a kʼutkʼu chiru rilobʼaal, ut aʼan kixye we: b Chat-iloq, ut tinkʼut chawu li ruchichʼochʼ chiru xnu-mik kʼiila tasal tenamit.

5 Ut kikʼulman naq kinkʼe reetal saʼ li ru taqʼa Xum, ut ilomaq, jun nimla tenamit li wankebʼ rochoch saʼ muhebʼaal tʼikr, aʼanebʼ li tena-mit aj Xum.

6 Ut joʼkan wiʼchik li Qaawaʼ kixye we: Chat-iloq; ut kinʼilok saʼ xjayal lix nim li saqʼe, ut kin-kʼe reetal lix tenamit laj Kanahan,

MOISES 6:67–7:627

Page 35: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

8 a 2 Ne. 26:33. 10 a Mois. 6:57.

KʼUTUL RAQAL: Jalok kʼaʼuxl, jalbʼa-kʼaʼuxlej.

11 a KʼUTUL RAQAL: Kubʼihaʼ, kubʼsink haʼ.

b KʼUTUL RAQAL: Usilal. c KʼUTUL RAQAL: Santil

Musiqʼej. 13 a KʼUTUL RAQAL:

Paabʼaal. b Mat. 17:20.

c Mois. 6:34. d KʼUTUL RAQAL:

Tijonelil; Wankilal.

15 a Gen. 6:4; Mois. 8:18.

li wankebʼ rochoch saʼ muhebʼaal tʼikr.

7 Ut li Qaawaʼ kixye we: Aatinan joʼ profeet; ut kinʼaatinak joʼ pro-feet, kinye: Kʼehomaq reetal, lix tenamit laj Kanahan, li kʼi rajlan-kilebʼ, teʼxik chi tusubʼanbʼilebʼ chi pleetik saʼ xbʼeen li tenamit aj Xum, ut teʼxkamsihebʼ re naq teʼosoʼq chi junajwa; ut ebʼ lix te-namit laj Kanahan teʼxjachi ribʼ saʼ li chʼochʼ, ut taawanq li chʼochʼ chi chaqi ut chi inkʼaʼ naʼuuchin, ut maajun chik tenamit taawanq aran, kaʼajwiʼ lix tenamit laj Kanahan.

8 Xbʼaan naq kʼehomaq reetal, li Qaawaʼ tixmajewa li chʼochʼ aʼan rikʼin xnimal li tiiq, ut lix chaqihal taakanaaq chi junelik; ut kichal jun a qʼeqal saʼ xbʼeenebʼ chixjunil li ralal xkʼajol laj Kanahan, joʼkan naq xikʼ keʼileʼ saʼ xyanqebʼ chix-junil li tenamit.

9 Ut kikʼulman naq li Qaawaʼ kixye we: Chat-iloq; ut kinʼilok, ut kinkʼe reetal li chʼochʼ Xaron, ut li chʼochʼ Enok, ut li chʼochʼ Omner, ut li chʼochʼ Heni, ut li chʼochʼ Xem, ut li chʼochʼ Haner, ut li chʼochʼ Hanannihah, ut chix-junilebʼ li ani wankebʼ chi saʼ;

10 Ut li Qaawaʼ kixye we: Ayu rikʼin li tenamit aʼin, ut ye re-hebʼ—a Chejal eekʼaʼuxl, maare anchal tinʼelq chaq ut tebʼinsakʼ rikʼin jun majewank, ut teʼkamq.

11 Ut kixkʼe jun li taqlahom we naq a tinkubʼsinq haʼ saʼ lix kʼabʼaʼ li Yuwaʼbʼej, ut li Kʼajolbʼej, li nujenaq chi b usilal ut chi yaal, ut li c Santil Musiqʼej, li nachʼo-lobʼan xyaalal li Yuwaʼbʼej ut li Kʼajolbʼej.

12 Ut kikʼulman naq laj Enok in-kʼaʼ kixkanabʼ xbʼoqbʼalebʼ chix-junil li tenamit re teʼxjal xkʼaʼuxl, kaʼajwiʼ lix tenamit laj Kanahan inkʼaʼ;

13 Ut kʼaʼjoʼ xnimal lix a paabʼaal laj Enok, joʼkan naq kixjolomihebʼ lix tenamit li Dios, ut ebʼ li xikʼ nekeʼilok rehebʼ keʼchal chixplee-tinkilebʼ; ut aʼan kixye li raatin li Qaawaʼ, ut kisiksot li chʼochʼ, ut keʼeelelik li b tzuul, joʼ chanru ajwiʼ li taqlanbʼil xbʼaan; ut lix haʼilebʼ li c nimaʼ keʼisiik chaq saʼ xbʼehebʼ; ut kiʼabʼiman chaq chi wuʼteʼek li kaqkojl chalen chaq saʼ li yamyookil chʼochʼ; ut chix-junilebʼ li tenamit keʼxuwak chi naabʼal, xbʼaan xqʼaxalil d xnimal ru li raatin laj Enok, ut xbʼaan naq kʼaʼjoʼ xnimal ru li aatinobʼaal kix-kʼe chaq li Dios re.

14 Kitaqeʼ ajwiʼ chaq jun chʼochʼ saʼ xchamal li palaw, ut kʼaʼjoʼ xnimal lix xiwebʼ li xikʼ nekeʼi-lok re lix tenamit li Dios, joʼkan naq keʼeelelik ut keʼxaqli chaq chi najt, ut xkohebʼ chiru li chʼochʼ li kitaqeʼ chaq saʼ xchamal li palaw.

15 Ut ebʼ li a xninqal roq winq

MOISES 7:7–15 28

Page 36: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

17 a Exo. 23:27. b 1 Kro. 28:7–8;

1 Ne. 17:35. 18 a KʼUTUL RAQAL: Sion. b Hech. 4:32;

Filip. 2:1–4. KʼUTUL RAQAL:

Junajil. 20 a Mois. 7:62–63.

KʼUTUL RAQAL: Akʼ Jerusalen.

21 a Mois. 7:69. 22 a 2 Ne. 26:33. 23 a KʼUTUL RAQAL:

Choxa. b KʼUTUL RAQAL:

Kʼutbʼesinbʼil matkʼ. c Tz. ut S. 88:47;

Mois. 1:27–29. 24 a 2 Kor. 12:1–4. 26 a Alma 12:10–11.

re li chʼochʼ joʼkan ajwiʼ keʼxaq-li chaq chi najt, ut kiʼel jun ma-jewank saʼ xbʼeenebʼ chixjunil li tenamit li keʼpleetink re li Dios;

16 Ut chalen chaq saʼ li kutan aʼan kiwan li pleet ut li hoyok kikʼ saʼ xyanqebʼ; aʼbʼanan li Qaawaʼ kichal ut kiwan rikʼin lix tenamit, ut ebʼ aʼan keʼwan saʼ tiikilal.

17 Kiwan li a xiw chiru li Qaawaʼ saʼ xbʼeenebʼ chixjunil li tenamit, xbʼaan naq kʼaʼjoʼ xnimal lix loqʼal li Qaawaʼ, li kiwan saʼ xbʼeen lix tenamit. Ut li Qaawaʼ b kirosobʼte-si li chʼochʼ, ut ebʼ aʼan keʼosobʼte-siik saʼ xbʼeenebʼ li tzuul, ut saʼ xbʼeenebʼ li taqenaqil naʼajej, ut keʼtam.

18 Ut li Qaawaʼ a Sion kixye re lix tenamit, xbʼaan naq b junajebʼ xchʼool ut junajebʼ xkʼaʼuxl, ut keʼwan saʼ tiikilal, ut maakʼaʼ li nebʼaʼ saʼ xyanqebʼ.

19 Ut laj Enok toj kiwan chi jul-tikank aatin saʼ tiikilal chiru lix tenamit li Dios. Ut kikʼulman saʼ lix kutan aʼan, naq kixyiibʼ jun te-namit, aʼan li Tenamit re Santilal kiyeeman re, aʼan Sion ajwiʼ.

20 Ut kikʼulman naq laj Enok kiʼaatinak rikʼin li Qaawaʼ, ut kixye re li Qaawaʼ: a Sion taawanq chi yaal saʼ xyaalalil chi junelik. Aʼbʼan li Qaawaʼ kixye: Sion ki-wosobʼtesi, aʼbʼanan li relaʼ li te-namit kinmajewa.

21 Ut kikʼulman naq li Qaawaʼ kixkʼut chiru laj Enok chixjunilebʼ li ani wankebʼ saʼ li ruchichʼochʼ; ut aʼan kixkʼe reetal, ut ilomaq, Sion, chirix xnumikebʼ li kutan, a kikʼameʼ taqeʼq saʼ choxa. Ut li Qaawaʼ kixye re laj Enok: Kʼe ree-tal li wochoch chi junelik.

22 Ut laj Enok kixkʼe ajwiʼ reeta-lebʼ li relaʼebʼ li tenamit li keʼwan choqʼ ralal laj Adan, ut aʼanebʼ chi junajinbʼil chixjunil li riyajil laj Adan, kaʼajwiʼ li riyajil laj Kain inkʼaʼ, xbʼaan naq ebʼ li riyajil laj Kain a qʼeqebʼ, ut maakʼaʼebʼ xnaʼaj saʼ xyanqebʼ.

23 Ut chirix naq kikʼameʼ Sion saʼ a choxa, laj Enok b kixkʼe reetal, ut ilomaq, c chixjunilebʼ lix tena-mitil li ruchichʼochʼ keʼwan chiru;

24 Ut kichal li jun tasal tena-mit chirix li jun tasal chik; ut laj Enok kiwan chi taqenaq ut chi a waklesinbʼil, chire ajwiʼ xchʼool li Yuwaʼbʼej, ut li Ralal li Winq; ut kʼehomaq reetal, lix wankilal laj Satanas kiwan chiru chixjunil lix bʼeen li chʼochʼ.

25 Ut kirilebʼ li anjel chi kubʼeek chaq saʼ choxa; ut kirabʼi jun kawil xyaabʼ kuxej chixyeebʼal: Rahilal, rahilal chiwanq saʼ xbʼeenebʼ li ani wankebʼ saʼ li ruchichʼochʼ.

26 Ut kixkʼe reetal laj Satanas; ut wan jun nimla a bʼakʼlebʼ chʼiichʼ saʼ ruqʼ, ut kixtzʼap ru chixjunil

MOISES 7:16–7:2629

Page 37: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

lix bʼeen li chʼochʼ rikʼin b qʼojyin; ut aʼan kiʼilok taqeʼq ut kiseʼek, ut ebʼ lix c anjel keʼsahoʼ xchʼool.

27 Ut laj Enok kirilebʼ li a anjel chi kubʼeek chaq saʼ choxa, b chix-chʼolobʼankil xyaalal li Yuwaʼbʼej ut li Kʼajolbʼej; ut kitʼaneʼ li Santil Musiqʼej saʼ xbʼeen naabʼal, ut keʼ-xokeʼ xbʼaan lix wankilal li choxa toj saʼ Sion.

28 Ut kikʼulman naq li Dios re choxa kiril li relaʼebʼ li tenamit, ut kiyaabʼak; ut laj Enok kixchʼolobʼ xyaalal, ut kixye: Chan ru naʼux naq nayaabʼak li choxa, ut naxhir xyaʼal li ru chanchan li habʼ saʼ xbʼeenebʼ li tzuul?

29 Ut laj Enok kixye re li Qaawaʼ: Chan ru naq naru a nakatyaabʼak, rikʼin naq santat, ut wankat chalen chaq anchal li junelik qʼe kutan toj anchal li junelik qʼe kutan chik?

30 Ut wi ta taaruuq naq li winq taaruuq chirajlankilebʼ lix poqsil li ruchichʼochʼ, relik chi yaal, li jar milebʼ chi mil xkomon li a ru-chichʼochʼ aʼin, maawaʼ raj yal ta xtiklajik li rajlankil laa b yoʼobʼte-sihom; ut toj helho laa tʼikr; aʼut laaʼat wankat aran, ut aran wan laa chʼool; ut tiik aanaʼlebʼ; ut aj uxtaanat ut chaabʼil aachʼool chi junelik;

31 Ut xakʼam Sion toj chire tzʼa-qal aachʼool, saʼ xyanqebʼ chaq chixjunil laa yoʼobʼtesihom, cha-len chaq anchal li junelik qʼe ku-tan toj anchal li junelik qʼe kutan chik: ut junes a tuqtuukilal, b tiik ruhil naʼlebʼ ut c yaal wan choqʼ rochochil laa kʼojaribʼaal; ut li ux-taan taaxik chiru laa wilobʼaal ut maakʼaʼaq rosoʼjik; chan peʼ ru naru nakatyaabʼak?

32 Li Qaawaʼ kixye re laj Enok: Kʼe reetalebʼ aʼin laa was aawii-tzʼin; aʼanebʼ xyiibʼahom tzʼa-qal li a wuqʼ, ut kinkʼe rehebʼ lix b nawomebʼ, saʼ li kutan kebʼin-yoʼobʼtesi wiʼ; ut saʼ li Awimq Eden kinkʼe laaʼin re li winq lix c taql xchʼool;

33 Ut rehebʼ laa was aawii-tzʼin kinye, ut kinkʼe ajwiʼ taqla-hom, naq a teʼxra ribʼ chiribʼilebʼ ribʼ, ut naq teʼxsikʼ wu laaʼin, lix Yuwaʼebʼ; aʼbʼan kʼe reetal, wankebʼ chi maakʼaʼ xrahomebʼ, ut xikʼ nekeʼril tzʼaqal li rech kikʼelebʼ;

34 Ut lochlo chirixebʼ a xxam-lel li xikʼ naweekʼa; ut saʼ xtiq-wal li chʼiʼchʼiʼ naweekʼa tin-taqla li b bʼuutʼihaʼ saʼ xbʼeenebʼ, xbʼaan naq lochlo xnimal injosqʼil chirixebʼ.

26 b Isa. 60:1–2. c Jud. 1:6;

Tz. ut S. 29:36–37. 27 a KʼUTUL RAQAL: Anjel. b KʼUTUL RAQAL:

Xkʼutbʼal xyaalal; Xnawom qachʼool; Yaal chʼolobʼanbʼil.

29 a Isa. 63:7–10. 30 a Tz. ut S. 76:24;

Mois. 1:33.

b KʼUTUL RAQAL: Yoʼobʼtesink.

31 a KʼUTUL RAQAL: Tuqtuukilal.

b KʼUTUL RAQAL: Tiik ruhil naʼlebʼ.

c KʼUTUL RAQAL: Yaal. 32 a Mois. 1:4. b KʼUTUL RAQAL: Nawok,

xnawom. c KʼUTUL RAQAL: Xtaql

chʼoolej. 33 a KʼUTUL RAQAL:

Rahok. 34 a Isa. 30:27;

Nahum 1:6; Tz. ut S. 35:14.

b Gen. 7:4, 10; Mois. 8:17, 24. KʼUTUL RAQAL: Bʼuutʼihaʼ saʼ xkutankil laj Noe.

MOISES 7:27–34 30

Page 38: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

35 Kʼe reetal, laaʼin li Dios; a Winq re Santilal aʼan inkʼabʼaʼ; Winq aj Kʼehol Naʼlebʼ aʼan in-kʼabʼaʼ; ut Maakʼaʼ Rosoʼjik ut Junelik Wan, aʼan ajwiʼ b inkʼabʼaʼ.

36 Joʼkan ut naru ninyeʼ xkabʼi-chal li wuqʼ ut ninchap chixju-nil li yoʼobʼtesihom li kinyiibʼ; ut lix a naqʼ wu naru chi ok ajwiʼ saʼ xtibʼelebʼ, ut saʼ xyanq chix-junil lix yiibʼahom li wuqʼ moko wanjenaq ta xkomon xnimal li b maaʼusilal joʼ saʼ xyanqebʼ laa was aawiitzʼin.

37 Aʼbʼan kʼe reetal, lix maakebʼ aʼan taawanq saʼ xbʼeen xjolomebʼ lix yuwaʼebʼ; laj Satanas taawanq choqʼ xyuwaʼebʼ, ut aʼanaq li rahi-lal li xkʼulumaqebʼ; ut chixjunil li choxa taayaabʼaq chirixebʼ, chix-junil ajwiʼ lix yiibʼahom tzʼaqal li wuqʼ; kʼaʼ ut naq inkʼaʼ taayaabʼaq li choxa, rikʼin naq ebʼ aʼin teʼx-kʼul rahilal?

38 Aʼut kʼe reetal, ebʼ aʼin li il-bʼilebʼ xbʼaan xnaqʼ aawu teʼosoʼq saʼ li bʼuutʼihaʼ; ut kʼe reetal, laaʼin tebʼintzʼap chaq; jun a tzʼalam xin-kawresi choqʼ rehebʼ.

39 Ut li a sikʼbʼil ru inbʼaan ak xtzʼaaman chiru li wilobʼaal. Joʼkan naq aʼan naxkʼul rahilal choqʼ re lix maakebʼ aʼan; aʼ yaal joʼ teʼxjal xkʼaʼuxl saʼ li kutan naq li b Sikʼbʼil Ru inbʼaan taasutqʼiiq

wikʼin, ut toj reetal li kutan aʼan teʼwanq saʼ c rahilal;

40 Joʼkan ut, xbʼaan aʼin taa-yaabʼaq li choxa; relik chi yaal, ut chixjunil lix yiibʼahom li wuqʼ.

41 Ut kikʼulman naq li Qaawaʼ kiraatina laj Enok, ut kixye re laj Enok chixjunil lix bʼaanuhomebʼ li ralal xkʼajolebʼ li winq; joʼkan naq laj Enok kixnaw, ut kiʼilok chiru lix maaʼusilalebʼ, ut lix ra-hilebʼ, ut aʼan kiyaabʼak, ut kix-yeʼ xkabʼichal li ruqʼ, ut a kiniman lix chʼool joʼ xnimal li junelik qʼe kutan, ut kinumta xsaʼ xchʼool; ut kichiiqʼan anchal li junelik qʼe kutan.

42 Ut laj Enok kiril ajwiʼ laj a Noe, ut lix b junkabʼal; naq li ra-lal xkʼajolebʼ chixjunilebʼ li ralal laj Noe teʼkoleʼq rikʼin jun koleʼk re li yuʼam aʼin;

43 Joʼkan naq laj Enok kiril naq laj Noe kixyiibʼ jun li a jukubʼ kabʼl; ut naq li Qaawaʼ kiril chi sa xseʼ, ut kixkʼam saʼ tzʼaqal li ruqʼ; aʼbʼanan saʼ xbʼeen li relaʼebʼ laj maak kichal li bʼuutʼihaʼ ut keʼ-subʼeʼ xbʼaan.

44 Ut naq kiril aʼin laj Enok, ki-wan xkʼahil li raam, ut kiyaabʼak chirixebʼ li ras riitzʼin, ut kixye re li choxa: a Maamin chik taa-kʼojobʼaaq inchʼool; aʼbʼanan li Qaawaʼ kixye re laj Enok: Waklesi

35 a Mois. 6:57. b Mois. 1:3. 36 a Tz. ut S. 38:2; 88:41;

Mois. 1:35–37. b Gen. 6:5–6;

Mois. 8:22, 28–30. 38 a 1 Pe. 3:18–20.

KʼUTUL RAQAL: Xbʼalbʼa.

39 a AʼAN: li Kolonel. b Mois. 4:2;

Abr. 3:27. KʼUTUL RAQAL: Jesukristo.

c KʼUTUL RAQAL: Tojbʼa-maak.

41 a Mos. 28:3. KʼUTUL RAQAL:

Toqʼobʼank-u. 42 a KʼUTUL RAQAL: Noe,

najter yuwaʼbʼej saʼ li Santil Hu.

b Mois. 8:12. 43 a Gen. 6:14–16;

Eter 6:7. 44 a Sal. 77:2;

Eter 15:3.

MOISES 7:35–4431

Page 39: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

aachʼool, ut sahaq aawaam; ut chat-iloq.

45 Ut kikʼulman naq laj Enok kiʼilok; ut chalen chaq laj Noe, kiril chixjunilebʼ li junkabʼal re li ruchichʼochʼ; ut kiʼelajin chiru li Qaawaʼ, ut kixye: Joʼqʼe taawulaq xkutankil li Qaawaʼ? Joʼqʼe taa-hoymanq lix kikʼel li Tiik Xchʼool, re naq chixjunilebʼ li nekeʼyaabʼak teʼruuq chi a santobʼresiik ut chi wank xyuʼam chi junelik?

46 Ut li Qaawaʼ kixye: Taawanq saʼ a xjachlebʼaal ru li kutan, saʼ xkutankil li maaʼusilal ut li eeqajunk.

47 Ut kʼehomaq reetal, laj Enok kiril xkutankil lix kʼulunik li Ralal li Winq, saʼ ajwiʼ li tzʼejwalej; ut kisahoʼ li raam, kixye: Taqsinbʼil li Tiik Xchʼool, ut kamsinbʼil li a Karneer chalen chaq saʼ xkʼojla-jik li ruchichʼochʼ; ut saʼ xkʼabʼaʼ li paabʼaal wankin chire xchʼool li Yuwaʼbʼej, ut kʼe reetal, b Sion wan wikʼin.

48 Ut kikʼulman naq laj Enok kiʼilok chiru li a ruchichʼochʼ; ut kirabʼi jun xyaabʼ kuxej cha-len chaq saʼ xsaʼ aʼan, li kixye: Rahilal, rahilal saʼ inbʼeen laaʼin, lix naʼilebʼ li winq; ra wankin, ut tawajenaqin, xbʼaan lix maaʼusi-lalebʼ li walal inkʼajol. Joʼqʼe b tin-hilanq, ut taachʼajobʼresiiq chaq chiwix li c tzʼajnil li elenaq chaq

chinsaʼ? Joʼqʼe tinixsantobʼresi laj Yoʼobʼtesihom we, re taaruuq tin-hilanq, ut li tiikilal chiru jarubʼaq kutan taawanq saʼ inbʼeen?

49 Ut naq laj Enok kirabʼi li ruchichʼochʼ chi rahoʼk xchʼool, kiyaabʼak, ut kiʼelajin chiru li Qaawaʼ, kixye: At Qaawaʼ, ma in-kʼaʼ taatoqʼobʼa ru li ruchichʼochʼ? Ma inkʼaʼ taawosobʼtesihebʼ li ra-lal xkʼajol laj Noe?

50 Ut kikʼulman naq laj Enok toj kiʼelajin chiru li Qaawaʼ, kixye: Nintzʼaama aawe, at Qaawaʼ, saʼ lix kʼabʼaʼ li Junaj Yoʼlajenaq cha-wu, li Jesukristo ajwiʼ, naq taa-wuxtaana ru laj Noe ut ebʼ li riya-jil, re naq li ruchichʼochʼ maajoʼqʼe chik taatzʼapeʼq lix bʼeen xbʼaan li bʼuutʼihaʼ.

51 Ut li Qaawaʼ inkʼaʼ kiru chix-rambʼal ribʼ, ut kiʼok saʼ sumwank rikʼin laj Enok, ut kixxaqabʼ aa-tin chiru rikʼin xaqabʼanbʼil aatin, naq tixchʼanabʼ li a bʼuutʼihaʼ; naq tixbʼoqebʼ li ralal xkʼajol laj Noe;

52 Ut kixtaqla jun taqlanbʼil aa-tin li inkʼaʼ naru xjalbʼal, naq jun a relaʼ li riyajil aʼan junelik taataw-manq saʼ xyanqebʼ chixjunilebʼ li jar tenamit naq toj xaqxooq li ruchichʼochʼ;

53 Ut li Qaawaʼ kixye: Osobʼte-sinbʼil ani aj iyajil taachalq wiʼ li Mesias; xbʼaan naq aʼan naxye—Laaʼin li a Mesias, lix b Rey Sion, li

45 a KʼUTUL RAQAL: Santobʼresink.

46 a Mois. 5:57. 47 a KʼUTUL RAQAL:

Xkarneer li Dios. b Mois. 7:21. 48 a KʼUTUL RAQAL:

Ruchichʼochʼ—Xchʼajobʼresinkil li ruchichʼochʼ.

b Mois. 7:54, 58, 64. c KʼUTUL RAQAL: Tzʼaj,

tzʼajnil. 51 a Sal. 104:6–9.

52 a Mois. 8:2. 53 a KʼUTUL RAQAL:

Mesias. b Mat. 2:2;

2 Ne. 10:14; Alma 5:50; Tz. ut S. 128:22.

MOISES 7:45–53 32

Page 40: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

c Saqoonaq re Choxa, nim ru joʼ li junelik qʼe kutan; ani naʼok saʼ li okebʼaal ut d nataqeʼ saʼ in-kʼabʼaʼ laaʼin, maajoʼqʼe taatʼa-neʼq; joʼkan ut, osobʼtesinbʼilebʼ li ani kinye wiʼ resilebʼ, xbʼaan naq ebʼ aʼan teʼchalq chaq rikʼin li e bʼich re sahil chʼoolejil li june-lik nakana.

54 Ut kikʼulman naq laj Enok kiʼelajin chiru li Qaawaʼ, ut kixye: Naq taakʼulunq li Ralal li Winq saʼ li tzʼejwalej, ma taahilanq li ruchichʼochʼ? Nintzʼaama aawe, kʼut chiwu li kʼaʼaq re ru aʼin.

55 Ut li Qaawaʼ kixye re laj Enok: Chat-iloq, ut kiʼilok, ut kix-kʼe reetal li a Ralal li Winq chi taq-sinbʼil chiru li b krus, joʼ chanru li nekeʼxbʼaanu li winq;

56 Ut kirabʼi jun kawil xyaabʼ kuxej; ut kitzʼapeʼ ru li choxa; ut chixjunil lix yoʼobʼtesihom li Dios kiyaabʼak, ut li ruchichʼochʼ a kiʼaakanak; ut keʼjacheʼ li pek; ut b keʼwakli laj santil paabʼanel, ut keʼkʼeheʼ c xkoroonebʼ saʼ d xnim uqʼ li Ralal li Winq, rikʼin koroon re loqʼalil.

57 Ut joʼ kʼihalebʼ li a musiqʼej li keʼwan saʼ b tzʼalam keʼel chaq, ut keʼxaqli saʼ xnim uqʼ li Dios; ut li relaʼ keʼkʼuulaman saʼ bʼakʼlebʼ

chʼiichʼ re qʼojyin toj reetal li raq-bʼa-aatin re li xnimal ru kutan.

58 Ut laj Enok kiyaabʼak wiʼchik ut kiʼelajin chiru li Qaawaʼ, kixye: Joʼqʼe taahilanq li ruchichʼochʼ?

59 Ut laj Enok kiril li Ralal li Winq chi taqeʼk rikʼin li Yuwaʼbʼej; ut kixpatzʼ xkʼabʼaʼ li Qaawaʼ, kix-ye: Ma inkʼaʼ tatkʼulunq wiʼchik saʼ xbʼeen li ruchichʼochʼ? Rikʼin naq Diosat laaʼat, ut ninnaw aawu, ut xatxaqabʼan aatin chi-wu, ut xinaataqla naq tinpatzʼok saʼ lix kʼabʼaʼ li Junaj Yoʼlajenaq chawu; laaʼat kinaayiibʼ, ut kakʼe we inkʼulubʼ chi wank saʼ laa kʼojaribʼaal, ut moko inbʼaan ta laaʼin, rikʼin bʼan tzʼaqal laa wu-silal; joʼkan ut, nintzʼaama aawe ma inkʼaʼ tatkʼulunq wiʼchik saʼ li ruchichʼochʼ.

60 Ut li Qaawaʼ kixye re laj Enok: Joʼ naq yoʼyookin, chi joʼkan ajwiʼ tinkʼulunq saʼ a rosoʼjikebʼ li ku-tan, saʼ xkutankil li maaʼusilal ut li eeqajunk, re xtzʼaqobʼresinkil ru li aatin kinxaqabʼ aawe chirixebʼ li ralal xkʼajol laj Noe;

61 Ut taachalq xkutankil naq a taa-hilanq li ruchichʼochʼ, aʼut rubʼelaj li kutan aʼan b taaqʼojyinoʼq ru li choxa, ut jun c tzʼaplebʼ tʼikr re qʼoj-yin tixtzʼap xbʼeen li ruchichʼochʼ;

53 c Sal. 71:3; 78:35; Hel. 5:12. KʼUTUL RAQAL: Saqoonaq.

d 2 Ne. 31:19–20. e KʼUTUL RAQAL:

Wajbʼak. 55 a KʼUTUL RAQAL: Ralal li

Winq. b 3 Ne. 27:14.

KʼUTUL RAQAL: Kʼehok chiru krus.

56 a Mat. 27:45, 50–51. b KʼUTUL RAQAL: Wakliik

chi yoʼyo. c KʼUTUL RAQAL: Koroon;

Taqenaqil loqʼal. d Mat. 25:34. 57 a KʼUTUL RAQAL:

Musiqʼej, xmusiqʼ. b Tz. ut S. 76:71–74;

88:99. 60 a KʼUTUL RAQAL: Rosoʼjik

li kutan, rosoʼjikil

kutan. 61 a KʼUTUL RAQAL:

Ruchichʼochʼ—Li taawanq wiʼ li ruchichʼochʼ saʼ rosoʼjik.

b Tz. ut S. 38:11–12; 112:23.

c KʼUTUL RAQAL: Tzʼaplebʼ tʼikr.

MOISES 7:54–6133

Page 41: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

ut taachiiqʼanq li choxa, ut joʼkan ajwiʼ li ruchichʼochʼ; ut teʼwanq ninqi rahilal saʼ xyanqebʼ li ralal xkʼajolebʼ li winq, aʼbʼanan ebʼ lin tenamit d tebʼinkol rix;

62 Ut li a tiikilal tintaqla chalen chaq saʼ choxa; ut li b yaal tintaqla chalen chaq saʼ li c chʼochʼ, re d xchʼo-lobʼankil xyaalal li Junaj Yoʼlajenaq chiwu; lix e waklijik chi yoʼyo saʼ xyanqebʼ chaq li kamenaq; relik chi yaal, ut joʼkan ajwiʼ lix wakliji-kebʼ chi yoʼyo chixjunilebʼ li winq; ut li tiikilal ut li yaal tinkʼe chix-mesunkil li ruchichʼochʼ chanchan rikʼin bʼuutʼihaʼ, re f xchʼutubʼan-kilebʼ chaq li sikʼbʼilebʼ ru inbʼaan chalen chaq saʼ xkaajachalil li ru-chichʼochʼ, toj saʼ jun li naʼajej li tinkawresi, jun Santil Tenamit, re naq ebʼ lin tenamit teʼxbʼakʼ lix yii-toqebʼ, ut teʼwanq chiroybʼeninkil lix kutankil lin kʼulunik; xbʼaan naq aran taawanq lin muhebʼaal, ut aʼanaq Sion taayeemanq re, jun g Akʼ Jerusalen.

63 Ut li Qaawaʼ kixye re laj Enok: Tojaʼ ut naq laaʼat ut chix-junil laa a tenamit teekʼulebʼ aran, ut laaʼo teʼqakʼul chire li qachʼool, ut ebʼ aʼan teʼril qu; ut taqaqʼalu xkuxebʼ aʼan, ut ebʼ aʼan teʼxqʼalu

li qakux, ut taqatzʼuubʼ qu chi-qibʼil qibʼ;

64 Ut aran taawanq li wochoch, ut aʼanaq Sion, li taachalq chaq saʼ chixjunil li yoʼobʼtesihom li kinyiibʼ chaq; ut chiru xnumik a jun mil chihabʼ b taahilanq li ruchichʼochʼ.

65 Ut kikʼulman naq laj Enok ki-ril xkutankil lix a kʼulunik li Ralal li Winq, saʼ rosoʼjikebʼ li kutan, re taawanq saʼ li ruchichʼochʼ saʼ tiikilal chiru xnumik jun mil chihabʼ;

66 Aʼut rubʼelaj li kutan aʼan kiril ninqi rahilal saʼ xyanqebʼ laj maak; ut kiril ajwiʼ li palaw, naq chʼaʼajkilanbʼil, ut ebʼ li winq a keʼlaj xchʼoolebʼ, naq keʼroybʼe-ni rikʼin xxiwebʼ lix b raqbʼa-aatin li Nimajwal Dios, li taachalq saʼ xbʼeenebʼ laj maak.

67 Ut li Qaawaʼ kixkʼut chiru laj Enok chixjunil li kʼaʼaq re ru, toj reetal ajwiʼ saʼ rosoʼjik li ru-chichʼochʼ; ut aʼan kiril lix kutan-kilebʼ li tiikebʼ xchʼool, ut xhoonal lix tojbʼalebʼ rix, ut kixkʼul xtzʼa-qalil lix a sahil xchʼool;

68 Ut chixjunil lix kutan a Sion, saʼ xkutankil laj Enok, aʼan oxibʼ cient rikʼin oobʼ xkaakʼaal chihabʼ.

61 d 1 Ne. 22:15–22; 2 Ne. 30:10.

62 a Sal. 85:11. KʼUTUL RAQAL: Xkʼojobʼankil wiʼchik li evangelio.

b KʼUTUL RAQAL: Hu laj Mormon (lix).

c Isa. 29:4. d KʼUTUL RAQAL:

Xkʼutbʼal xyaalal; Xnawom qachʼool;

Yaal chʼolobʼanbʼil. e KʼUTUL RAQAL: Wakliik

chi yoʼyo. f KʼUTUL RAQAL: Israel—

Lix chʼutubʼankil Israel. g KʼUTUL RAQAL: Akʼ

Jerusalen. 63 a Apok. 21:9–11;

Tz. ut S. 45:11–12; Mois. 7:19–21.

64 a KʼUTUL RAQAL: Jun Mil Chihabʼ.

b Mois. 7:48. 65 a Jud. 1:14.

KʼUTUL RAQAL: Xkabʼ xkʼulunik li Jesukristo.

66 a Isa. 13:6–7. b KʼUTUL RAQAL:

Raqbʼa-aatin saʼ rosoʼjik.

67 a KʼUTUL RAQAL: Sahil chʼoolejil.

68 a Gen. 5:23; Mois. 8:1.

MOISES 7:62–68 34

Page 42: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

69 Ut laj Enok ut chixjunil lix te-namit a keʼbʼeek rikʼin li Dios, ut aʼan kiwan saʼ xyi Sion; ut kikʼul-man naq Sion kimaakʼaʼoʼ, xbʼaan naq li Dios kixkʼul chire tzʼaqal lix chʼool; ut chalen aʼan kiʼel chaq li aatin, Elenaq Sion.

CHʼOL 8(Febrero 1831)

Laj Matusalen naʼaatinak joʼ pro-feet—Laj Noe ut ebʼ li ralal nekeʼx-jultika li evangelio—Nanumta li nimla maaʼusilal—Inkʼaʼ nekeʼabʼin chiru li aatin naq teʼxjal xkʼaʼuxl—Li Dios naxtaqla xyeebʼal naq taa-sachmanq chixjunil li tzʼejwalej rikʼin li Bʼuutʼihaʼ.

Ut chixjunil lix kutan laj Enok, aʼan kaahibʼ cient rikʼin lajeebʼ xkaʼkʼaal chihabʼ.

2 Ut kikʼulman naq laj a Matusalen, li ralal laj Enok, inkʼaʼ kikʼameʼ, re naq taaruuq chi tzʼaq-lok ru lix sumwank li Qaawaʼ, li kiʼok wiʼ rikʼin laj Enok; xbʼaan naq chi yaal kiʼok saʼ sumwank rikʼin laj Enok naq laj Noe taaʼelq chaq saʼ ruuchinihom lix juruchʼ.

3 Ut kikʼulman naq laj Matusalen kixchʼolobʼ joʼ profeet naq saʼ xjuruchʼ aʼan taaʼelq chaq chixjunil li awaʼbʼejihom saʼ li ru-chichʼochʼ (saʼ xkʼabʼaʼ laj Noe), ut kixnima xloqʼal xjunes.

4 Ut kichal jun nimla weʼej saʼ li chʼochʼ, ut li Qaawaʼ kixmajewa li

chʼochʼ rikʼin jun rahil majewank, ut naabʼal rehebʼ li ani wankebʼ chi saʼ keʼkam.

5 Ut kikʼulman naq laj Matusalen kiwan xyuʼam jun cient rikʼin wu-qubʼ roʼkʼaal chihabʼ, ut kiyoʼla laj Lamek choqʼ ralal;

6 Ut laj Matusalen kiwan xyuʼam, chirix naq kiyoʼla laj Lamek chiru, wuqubʼ cient rikʼin wiibʼ roʼkʼaal chihabʼ, ut keʼyoʼla ralal ut xrabʼin;

7 Ut chixjunil lix kutan laj Matusalen aʼan bʼeleebʼ cient rikʼin bʼeleebʼ xkaakʼaal chihabʼ, ut kikam.

8 Ut laj Lamek kiwan xyuʼam jun cient rikʼin wiibʼ roʼkʼaal chi-habʼ, ut kiyoʼla jun ralal,

9 Ut aj a Noe kixkʼe choqʼ xkʼabʼaʼ, ut kixye: Li alalbʼej aʼin tixkʼo-jobʼ qachʼool chirix li qakʼanjel ut lix tawajihom li quqʼ, xbʼaan li chʼochʼ li b xmajewa li Qaawaʼ.

10 Ut laj Lamek kiwan xyuʼam, chirix naq kiyoʼla laj Noe chiru, oobʼ cient rikʼin oʼlaju roʼkʼaal chi-habʼ, ut keʼyoʼla ralal ut xrabʼin;

11 Ut chixjunil lix kutan laj Lamek aʼan wuqubʼ cient rikʼin wuqlaju xkaakʼaal chihabʼ, ut kikam.

12 Ut laj Noe kaahibʼ cient rikʼin lajeebʼ roxkʼaal chihabʼ xyuʼam, ut kiyoʼla laj a Jafet choqʼ ralal; ut wiibʼ roxkʼaal chihabʼ chik chi-rix aʼan kiyoʼla laj b Sem choqʼ ralal rikʼin li kiwan chaq choqʼ xnaʼ laj Jafet; ut naq oobʼ cient

69 a Gen. 5:24; Mois. 6:34. KʼUTUL RAQAL: Bʼeek rikʼin li Dios.

8 2 a KʼUTUL RAQAL:

Matusalen. 9 a KʼUTUL RAQAL:

Noe, najter yuwaʼbʼej saʼ li Santil Hu.

b Mois. 4:23. 12 a Gen. 5:32.

KʼUTUL RAQAL: Jafet. b KʼUTUL RAQAL: Sem.

MOISES 7:69–8:1235

Page 43: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

chihabʼ xyuʼam kiyoʼla laj c Kam choqʼ ralal.

13 Ut laj a Noe ut ebʼ li ralal b keʼabʼin chiru li Qaawaʼ, ut keʼx-kʼe xxikebʼ, ut aʼebʼ chaq li c ralal li Dios kiyeeman rehebʼ.

14 Ut naq ebʼ li winq aʼin keʼok chi kʼihank chiru lix bʼeen li chʼochʼ, ut keʼyoʼla rabʼinbʼej chi-ruhebʼ, ebʼ li a ralalebʼ li winq keʼ-rilebʼ li rabʼinbʼej aʼan naq chaqʼa-lebʼ ru, ut keʼxkʼam rixaqilebʼ, aʼ yaal li keʼxsikʼebʼ chaq ru.

15 Ut li Qaawaʼ kixye re laj Noe: Ebʼ lix rabʼinebʼ laa walal a xeʼx-kʼayi ribʼebʼ; xbʼaan naq kʼe ree-tal, lochlo lin josqʼil chirixebʼ li ralalebʼ li winq, xbʼaan naq inkʼaʼ teʼabʼinq chiru lix yaabʼ inkux.

16 Ut kikʼulman naq laj Noe kiʼaatinak joʼ profeet, ut kixkʼut li kʼaʼaq re ru re li Dios, joʼ chan-ru ajwiʼ kiwan chaq saʼ xtiklajik.

17 Ut li Qaawaʼ kixye re laj Noe: Lin Musiqʼ moko junelik ta a tix-yal xqʼe rikʼin li winq, xbʼaan naq aʼan tixnaw naq chixjunil li b tzʼejwalej taakamq; toj jun cient rikʼin junmay chihabʼaq xkutan; ut wi ebʼ li winq inkʼaʼ nekeʼxjal xkʼaʼuxl, laaʼin tintaqla li c bʼuutʼi-haʼ saʼ xbʼeenebʼ.

18 Ut saʼebʼ li kutan aʼan keʼwan li a xninqal roq winq saʼ xbʼeen li ruchichʼochʼ, ut ebʼ aʼan keʼx-sikʼ laj Noe re risinkil lix yuʼam; aʼbʼanan li Qaawaʼ kiwan rikʼin laj Noe, ut lix b wankil li Qaawaʼ kiwan saʼ xbʼeen.

19 Ut li Qaawaʼ a kixkʼojobʼ laj b Noe joʼ chanru tzʼaqal lix c kʼan-jelil, ut kixtaqla naq taaxik ut d tix-chʼolobʼ lix Evangelio chiruhebʼ li ralal xkʼajolebʼ li winq, joʼ chanru ajwiʼ kikʼeeman re laj Enok.

20 Ut kikʼulman naq laj Noe kix-bʼoqebʼ li ralal xkʼajolebʼ li winq re a teʼxjal xkʼaʼuxl; aʼbʼan moko keʼabʼin ta chiru li raatin;

21 Ut joʼkan ajwiʼ, chirix naq keʼ-rabʼi chaq, keʼchal chiru, ut keʼx-ye: Kʼe reetal, laaʼo li ralal li Dios; ma inkʼaʼ tabʼiʼ xqakʼul choqʼ qe lix rabʼinebʼ li winq? Ut ma inkʼaʼ yooko chi a waʼak ut chi ukʼak, ut chi sumlaak ut chi sumubʼaak? Ut ebʼ li qixaqil nekeʼrala alal kʼa-jolbʼej choqʼ qe, ut aʼanebʼ xnin-qalebʼ ru winq, li chanchanebʼ li winq najter chaq, li winq qʼaxal naʼnookebʼ ru. Ut moko keʼabʼin ta chiru li raatin laj Noe.

22 Ut li Dios kiril naq lix a maaʼu-silalebʼ li winq ak xniman chaq

12 c KʼUTUL RAQAL: Kam. 13 a Tz. ut S. 138:41.

KʼUTUL RAQAL: Gabriel. b KʼUTUL RAQAL: Abʼink

chiru. c KʼUTUL RAQAL: Ralal ut

xrabʼin li Dios. 14 a Mois. 5:52. 15 a KʼUTUL RAQAL:

Sumlaak—Sumlaak rikʼin ani jalan xpaabʼaal.

17 a Gen. 6:3; 2 Ne. 26:11;

Eter 2:15; Tz. ut S. 1:33.

b 2 Ne. 9:4. KʼUTUL RAQAL: Tzʼejwalej.

c Gen. 7:4, 10; Mois. 7:34.

18 a Gen. 6:4; Num. 13:33; Jos. 17:15.

b KʼUTUL RAQAL: Wankilal.

19 a Tz. ut S. 107:52. KʼUTUL RAQAL:

Kʼojobʼank. b Abr. 1:19. c KʼUTUL RAQAL: Tijonelil

re Melkisedek. d KʼUTUL RAQAL:

Xkʼanjelebʼ laj kʼamol aatin.

20 a KʼUTUL RAQAL: Jalok kʼaʼuxl, jalbʼa-kʼaʼuxlej.

21 a Mat. 24:38–39; JS—M 1:41.

22 a Gen. 6:5; Mois. 7:36–37.

MOISES 8:13–22 36

Page 44: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

saʼ li ruchichʼochʼ; ut li junjunq chi winq taqsinbʼil rikʼin li ata-wanbʼil saʼ b xkʼoxlahom xchʼool, li junes inkʼaʼ us rajlal.

23 Ut kikʼulman naq laj Noe toj kiwan chi a jultikank aatin chiru li tenamit, ut kixye: Chexʼabʼinq, ut kʼehomaq eexik rikʼin li waatin;

24 a Chexpaabʼanq ut chejal ee-kʼaʼuxl chirix lee maak ut b chi-kubʼeeq eehaʼ saʼ lix kʼabʼaʼ li Jesukristo, li Ralal li Dios, joʼ chanruhebʼ ajwiʼ li qayuwaʼ, ut teekʼul li Santil Musiqʼej, re naq taawanq chi c kʼutkʼu choqʼ eere chixjunil li kʼaʼaq re ru; wi ut in-kʼaʼ nekebʼaanu aʼin, taachalq li bʼuutʼihaʼ saʼ eebʼeen; aʼbʼanan moko keʼabʼin ta chiru.

25 Ut kijaleʼ xkʼaʼuxl laj Noe, ut kirahoʼ xchʼool naq li Qaawaʼ kixyiibʼ chaq li winq saʼ xbʼeen li ruchichʼochʼ, ut kirahoʼ saʼ raam xbʼaan.

26 Ut li Qaawaʼ kixye: Laaʼin a tinsach li winq li kinyoʼobʼte-si, chiru chaq lix bʼeen li chʼochʼ, li winq joʼ ajwiʼ li xul, ut li kʼaʼ-ru naxjukuki ribʼ, ut laj xikʼanel

xul rubʼel choxa; xbʼaan naq jal-jo xkʼaʼuxl laj Noe naq kebʼin-yoʼobʼtesi chaq, ut naq kebʼin-yiibʼ chaq; ut aʼan xʼelajin chiwu; xbʼaan naq xeʼxsikʼ lix yuʼam.

27 Ut chi joʼkan laj Noe kixtaw a usilal saʼ rilobʼaal li Qaawaʼ; xbʼaan naq laj Noe aʼan jun winq tiik xnaʼlebʼ, ut b tzʼaqal re ru aʼan saʼ lix tasalil tenamit; ut c kibʼeek rikʼin li Dios, joʼ keʼxbʼaanu ajwiʼ roxichalebʼ li ralal, laj Sem, laj Kam, ut laj Jafet.

28 Li ruchichʼochʼ kiwan chi a poʼjenaq chiru li Dios, ut nuje-naq rikʼin li raaxiikʼ.

29 Ut li Dios kiʼilok chiru li ru-chichʼochʼ, ut kʼehomaq reetal, poʼjenaq chaq, xbʼaan naq chix-junil li tzʼejwalej ak xpoʼ lix bʼehil saʼ xbʼeen li ruchichʼochʼ.

30 Ut li Dios kixye re laj Noe: Chalenaq li rosoʼjik chixjunil li tzʼejwalej chiwu, xbʼaan naq li ruchichʼochʼ nujenaq chi raa-xiikʼ, ut kʼe reetal, a tinsach chix-junil li tzʼejwalej saʼ xbʼeen chaq li ruchichʼochʼ.

22 b Mos. 4:30; Alma 12:14. KʼUTUL RAQAL: Kʼoxlahom.

23 a KʼUTUL RAQAL: Jultikank aatin.

24 a KʼUTUL RAQAL: Paabʼank, xpaabʼankil.

b KʼUTUL RAQAL: Kubʼihaʼ, kubʼsink haʼ—Li naʼajman re xkʼulbʼal li kubʼihaʼ.

c 2 Ne. 32:2–5. 26 a KʼUTUL RAQAL:

Ruchichʼochʼ—Xchʼajobʼresinkil li

ruchichʼochʼ. 27 a KʼUTUL RAQAL: Usilal. b Gen. 6:9. c KʼUTUL RAQAL: Bʼeek

rikʼin li Dios. 28 a Gen. 6:11–13. 30 a Tz. ut S. 56:3.

MOISES 8:23–3037

Page 45: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

Xchʼolobʼankil

1. Lix Anjel li Qaawaʼ.2. Laj Abraham bʼakʼbʼo chiru jun artal.3. Laj tij re pakʼbʼil dios re Elkenah, yoo chixyalbʼal xqʼaxtesinkil laj Abraham choqʼ

mayej.4. Li artal choqʼ re li mayej xbʼaanebʼ laj tij re pakʼbʼil dios, xaqxo chiruhebʼ li dios re

Elkenah, Libnah, Mahmakrah, Korax, ut aj Farahon.5. Li pakʼbʼil dios re Elkenah.6. Li pakʼbʼil dios re Libnah.7. Li pakʼbʼil dios re Mahmakrah.8. Li pakʼbʼil dios re Korax.9. Li pakʼbʼil dios re aj Farahon.10. Laj Abraham saʼ Egipto.11. Kʼeebʼil choqʼ reetalinkil li roqechal choxa, joʼ tawbʼil ru xbʼaanebʼ laj Egipcio.12. Rawkiyang, li naraj naxye li helho, malaj li heelam li taqenaq saʼ xbʼeen qajolom;

aʼut arin, chirix li naʼlebʼ aʼin, ebʼ laj Egipcio keʼraj naq taatawmanq ru joʼ Xawmaw, aʼan wank chi taqenaq, malaj li choxa, joʼ chanru li aatin saʼ Hebreo, Xawmahyim.

JUN JALAM-UUCH SAʼ LIX HU LAJ ABRAHAMLi xbʼeen

Page 46: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

1 1 a KʼUTUL RAQAL: Ur. b KʼUTUL RAQAL:

Abraham. c Hech. 7:2–4. 2 a KʼUTUL RAQAL: Sahil

chʼoolejil. b KʼUTUL RAQAL: Hilank,

hilobʼaal. c KʼUTUL RAQAL: Tiik

xchʼool, tiikilal. d Tz. ut S. 42:61.

KʼUTUL RAQAL: Nawok, xnawom.

e KʼUTUL RAQAL: Taqenaqil aj tij.

f KʼUTUL RAQAL: Tijonelil re Melkisedek.

3 a Tz. ut S. 84:14.

b Tz. ut S. 68:17. KʼUTUL RAQAL: Xbʼeen yoʼlajenaq.

c Mois. 1:34. KʼUTUL RAQAL: Adan.

4 a KʼUTUL RAQAL: Xbʼeen alalbʼejil.

LIX HU LAJ ABRAHAM

JALTESINBʼIL RU CHALEN CHAQ SAʼ LI NAJTERIL HU, XBʼAAN LAJ JOSE SMITH

Xjaltesinkil ru junjunq li najter tzʼiibʼanbʼil esil li chalenaq saʼ quqʼ chalen chaq saʼebʼ li muqlebʼaal kamenaq re Egipto. Lix tzʼiibʼahom laj Abraham naq kiwan Egipto, aʼan lix Hu laj Abraham yeebʼil re, tzʼiibʼanbʼil xbʼaan tzʼaqal li ruqʼ aʼan, chiru najteril hu.

CHʼOL 1

Laj Abraham naxsikʼ li osobʼte-sink re li yuwaʼbʼejil kʼanjelil—Narahobʼtesiik xbʼaanebʼ li bʼalaqʼil aj tij saʼ Kaldea—Li Jehova nax-kol—Nayeeman resil lix tiklajik ut li jolomil tenamit re Egipto.

SAʼ lix chʼochʼebʼ laj a Kaldeo, saʼ rochoch ebʼ lin yuwaʼ, laaʼin, aj

b Abraham, kiwil naq aajel ru naq tintaw jalan chik naʼajej taawanq wiʼ c wochoch;

2 Ut, rikʼin naq xintaw naq wan jun a sahil chʼoolejil ut tuqtuukilal ut b hilobʼaal li nim wiʼchik choqʼ we, kinsikʼebʼ li jar osobʼtesink rehebʼ li yuwaʼbʼej, ut li kʼulubʼe-jil li tinruuq wiʼ chi kʼojobʼaak re xkʼanjelankil ajwiʼ aʼan; rikʼin naq kinwan ajwiʼ laaʼin choqʼ aj taa-qenel re li c tiikilal, ut kiwaj ajwiʼ wank choqʼ jun li nakʼamok re li nimla d nawom, ut qʼaxal wiʼchik chi wank choqʼ aj taaqenel re li tiikilal, ut xkʼambʼal li nawom

qʼaxal nim wiʼchik, ut wank choqʼ xyuwaʼil li kʼiila teep chi tenamit, choqʼ jun awaʼbʼej re tuqtuukilal, ut rikʼin naq kiwaj xkʼulbʼal innaʼ-lebʼ, ut xpaabʼankil lix taqlahom li Dios, kinʼok choqʼ tzʼaqal aj ee-chaninel, jun li e Taqenaqil aj Tij, chi kʼambʼil inbʼaan li f kʼulubʼejil rehebʼ chaq li yuwaʼbʼej.

3 a Kikʼojobʼaman saʼ inbʼeen chalen chaq rikʼinebʼ li yuwaʼbʼej; kinumsiman chalen chaq rikʼi-nebʼ li yuwaʼbʼej, chalen chaq xtiklajikebʼ li kutan, relik chi yaal, chalen ajwiʼ chaq saʼ xtik-lajik, malaj rubʼelaj lix kʼojlajik li ruchichʼochʼ, toj saʼ li kutan aʼin, aʼ lix kʼulubʼ li b xbʼeen alal-bʼej, malaj li xbʼeen winq, aʼan laj c Adan, malaj li xbʼeen yuwaʼbʼej, chalen chaq rikʼinebʼ li yuwaʼbʼej toj wikʼin laaʼin.

4 Kinsikʼ lin a xaqabʼankil saʼ li Tijonelil joʼ chanru li xaqabʼanbʼil xbʼaan li Dios choqʼ rehebʼ li yu-waʼbʼej chirix li iyajilbʼej.

Page 47: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

5 a Gen. 12:1. b KʼUTUL RAQAL: Pakʼbʼil

dios, xloqʼoninkil.

6 a AʼAN: ebʼ li bʼalaqʼil dios, joʼ kʼutbʼil saʼ Abr., jalam-uuch 1.

11 a KʼUTUL RAQAL: Kam. b Dan. 3:13–18.

5 Ebʼ lin a yuwaʼ, rikʼin naq ak xeʼxjalbʼehi ribʼ rikʼin lix tiikila-lebʼ, ut rikʼinebʼ li santil taqla-hom li kixkʼe chaq li Qaawaʼ lix Dios rehebʼ, toj reetal b xloqʼonin-kil lix diosebʼ li maakʼaʼebʼ xna-wom chirix li Dios, chi junajwa inkʼaʼ keʼraj abʼink chiru lix yaabʼ inkux;

6 Xbʼaan naq kʼeekʼo lix chʼoo-lebʼ aʼan chixbʼaanunkil li inkʼaʼ us, ut xikenaqebʼ anchal chirix li a dios re Elkenah, ut li dios re Libnah, ut li dios re Mahmakrah, ut li dios re Korax, ut li dios re laj Farahon, rey aj egipto.

7 Joʼkan naq keʼxjalbʼehi lix chʼoolebʼ toj rikʼin lix mayejebʼ li maakʼaʼebʼ xnawom chirix li Dios, saʼ xqʼaxtesinkilebʼ li ralal xkʼajol chiruhebʼ li pakʼbʼil dios mem aʼin, ut inkʼaʼ keʼabʼin chiru lix yaabʼ inkux; keʼxsikʼ bʼan ri-sinkil lin yuʼam rikʼin ruqʼ laj tij re Elkenah. Laj tij re Elkenah aʼan ajwiʼ aj tij re aj Farahon.

8 Anajwan, saʼ li kutan aʼan laj tij re aj Farahon, li rey aj Egipto, kʼaynaq chixmayejankil saʼ xbʼeen li artal li yiibʼanbʼil saʼ li chʼochʼ Kaldea, choqʼ mayej chiruhebʼ li jalanil dios aʼin, ebʼ li winq, li ixq, ut li kokʼal.

9 Ut kikʼulman naq laj tij kix-bʼaanu jun mayej chiru li dios re aj Farahon, ut chiru ajwiʼ li Dios re Xagreel, joʼ chanru nekeʼxbʼaa-nu laj Egipcio. Anajwan li dios re Xagreel aʼan li Saqʼe.

10 Aʼan ajwiʼ jun li al choqʼ ma-yej re bʼantioxink li kixqʼaxtesi laj tij re aj Farahon chiru li artal li xaqxo chixkʼatq li tzuul, li Tzuul re Potifar yeebʼil re, chire li hel-hookil chʼochʼ Olixem.

11 Anajwan, laj tij aʼin ak kix-mayeja chaq chiru li artal aʼin oxibʼ li tuqʼixq saʼ junaj chi ku-tan, aʼanebʼ lix rabʼin laj Onitah, jun rehebʼ li reyil alal kʼajolbʼej elenaq chi tzʼaqal saʼ xjuruchʼ laj a Kam. Ebʼ li tuqʼixq aʼin keʼqʼax-tesiman xbʼaan xsaqal ru lix yuʼamebʼ; inkʼaʼ keʼraj b xkubʼ-sinkil ribʼebʼ re xloqʼoninkil li dios cheʼ chi moko pek, joʼkan naq keʼkamsiik saʼ xbʼeen li artal aʼin, ut kibʼaanuman joʼ nekeʼx-bʼaanu laj Egipcio.

12 Ut kikʼulman naq ebʼ laj tij keʼxkʼe li rahobʼtesink saʼ in-bʼeen, re tineʼxkamsi ajwiʼ laaʼin, joʼ chanru keʼxbʼaanu rehebʼ li tuqʼixq aʼan saʼ xbʼeen li artal aʼin; ut re taawanq eenawom chirix li artal aʼin, nekexinbʼeresi rikʼin li jalam-uuch saʼ xtiklajik li tzʼiibʼanbʼil esil aʼin.

13 Aʼan yiibʼanbʼil joʼ chanru jun chʼaat, xkomon li natawman saʼ xyanqebʼ laj Kaldeo, ut xaq-xo chiruhebʼ li dios re Elkenah, Libnah, Mahmakrah, Korax, ut joʼkan ajwiʼ jun dios chan-chan li re aj Farahon, li rey aj Egipto.

14 Re taawanq eetawom ru chi-rixebʼ li dios aʼin, kinkʼe eere chan

ABRAHAM 1:5–14 40

Page 48: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

ru naq wankebʼ saʼebʼ li eetalil saʼ xtiklajik, ut li jun paay chi eetalil aʼin Rahlinos yeebʼil re xbʼaanebʼ laj Kaldeo, aʼan naraj naxye kʼut-lebʼ tzʼiibʼ.

15 Ut naq keʼxtaqsi li ruqʼ saʼ in-bʼeen, re tineʼxmayeja ut teʼrisi lin yuʼam, kʼehomaq reetal, kintaqsi lix yaabʼ inkux chiru li Qaawaʼ lin Dios, ut li Dios a kixkʼe xxik ut kiʼabʼin, ut kinixnujobʼresi rikʼin lix kʼutbʼesihom li Nimajwal, ut li anjel chiru li rilobʼaal kixaqli chinkʼatq, ut saʼ junpaat b kixhit li bʼakʼbʼookin wiʼ;

16 Ut kiwan lix yaabʼ xkux chi-wu: Abraham, Abraham, kʼe ree-tal, li a Jehova aʼan lin kʼabʼaʼ, ut laaʼin xatwabʼi, ut xinkubʼe chaq re aakolbʼal, ut re aawisinkil chaq saʼ li rochoch laa yuwaʼ, ut rikʼi-nebʼ chaq chixjunil laa wech alal, toj saʼ jun jalanil b chʼochʼ moko nawbʼil ta aabʼan;

17 Ut aʼin xbʼaan naq xeʼxjal-bʼehi chaq wikʼin lix chʼoolebʼ, re xloqʼoninkil li dios re Elkenah, ut li dios re Libnah, ut li dios re Mahmakrah, ut li dios re Korax, ut li dios re Farahon, li rey aj Egipto; joʼkan naq xinkubʼe chaq re rulaʼaninkilebʼ, ut re xsachbʼal li ani xtaqsink re li ruqʼ saʼ aa-bʼeen, at Abraham li walal, re ri-sinkil laa yuʼam.

18 Kʼe reetal, laaʼin tatinbʼeresi chiwuqʼ, ut tatinkʼam, re xkʼee-bʼal saʼ aabʼeen lin kʼabʼaʼ, aʼ lix

a Tijonelil laa yuwaʼ, ut lin wan-kilal taawanq saʼ aabʼeen.

19 Joʼ kiwan rikʼin laj Noe joʼ-kan taawanq aawikʼin; aʼbʼanan rikʼin aakʼanjel taanawmanq lin a kʼabʼaʼ saʼ li ruchichʼochʼ chi junelik, xbʼaan naq laaʼin laa Dios.

20 Kʼehomaq reetal, li Tzuul re Potifar kiwan saʼ li chʼochʼ a Ur, aran Kaldea. Ut li Qaawaʼ kix-tʼan li artal re Elkenah, ut rehebʼ li dios re li chʼochʼ, ut kixsachebʼ chi junajwa, ut kixsakʼ laj tij re naq kikam; ut kiwan nimla yaa-bʼak saʼ Kaldea, ut joʼkan ajwiʼ saʼ rochochil laj Farahon; ut Farahon naraj naxye rey saʼ xkʼabʼaʼ li re-yil kikʼelej.

21 Anajwan li rey aʼin re Egipto aʼan ralal xkʼajol lix juruchʼ laj a Kam, ut kitzʼaqon saʼ xkikʼelebʼ laj b Kanahanita rikʼin lix yoʼlajik.

22 Chalen chaq saʼ li alal kʼajol-bʼejil aʼin keʼel chaq chixjunilebʼ laj Egipto, ut chi joʼkan kikʼuula-man lix kikʼelebʼ laj Kanahanita saʼ li chʼochʼ.

23 Rikʼin naq li chʼochʼ a Egipto kitaweʼ xbʼeen wan xbʼaan jun li ixq, aʼan lix rabʼin laj Kam, ut lix rabʼin li xEgiptus, aʼan saʼ li aatinobʼaal Kaldeo naraj naxye Egipto, aʼan naraj naxye li kʼaʼru yeebʼil naq miʼuxman;

24 Naq li ixq aʼin kixtaw li chʼochʼ wan li haʼ saʼ xbʼeen, li moqon kixkʼojobʼebʼ li ralal chi saʼ; ut chi

15 a Mos. 9:17–18. b Abr. 2:13. 16 a KʼUTUL RAQAL: Jehova. b KʼUTUL RAQAL:

Yeechiʼinbʼil chʼochʼ.

18 a KʼUTUL RAQAL: Tijonelil.

19 a Gen. 12:1–3. 20 a Gen. 11:28; Abr. 2:4. 21 a Gen. 10:6; Sal. 78:51;

Mois. 8:12. b Mois. 7:6–8.

KʼUTUL RAQAL: Kanahan, aj Kanahanita.

23 a KʼUTUL RAQAL: Egipto.

ABRAHAM 1:15–2441

Page 49: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

26 a KʼUTUL RAQAL: Osobʼtesink, osobʼtesinbʼil, rosobʼtesinkil.

27 a A.Y. 2. KʼUTUL RAQAL: Tijonelil.

28 a Mois. 6:5.

KʼUTUL RAQAL: Xhuhil li jultikaak.

30 a Abr. 1:7. 31 a Abr. 3:1–18.

joʼkan, rikʼin chaq laj Kam kiʼel chaq li xeʼtoonil li kikana wiʼ chaq li majewank saʼ li chʼochʼ.

25 Anajwan li xbʼeen jolomink tenamit re Egipto kixaqabʼaak xbʼaan laj Farahon, li xbʼeen xyum li xEgiptus, xrabʼin laj Kam, ut ki-wan aʼan joʼ chanru li jolomink te-namit re laj Kam, li nanumsiman chalen chaq li yuwaʼbʼej toj rikʼin li alalbʼej.

26 Laj Farahon, rikʼin naq aʼan jun winq tiik xchʼool, kixxaqabʼ lix awaʼbʼejihom ut kiraqok aatin saʼ xbʼeen lix tenamit chi chaabʼil xnaʼlebʼ ut chi tiik ru chiru chixju-nil lix kutan, ut chi anchal xchʼool kixsikʼ xjuntaqʼeetankil ribʼ rikʼin li kʼanjelil aʼan li xaqabʼan-bʼil chaq xbʼaanebʼ li yuwaʼbʼej saʼebʼ li xbʼeen tasal chi tenamit, saʼ xkutankil li xbʼeen awaʼbʼejil rehebʼ li yuwaʼbʼej, saʼ rawaʼbʼejil ajwiʼ laj Adan, ut joʼkan ajwiʼ re laj Noe lix yuwaʼ, li kiʼosobʼtesink chaq re aʼan rikʼin li a osobʼtesink re li chʼochʼ, ut rikʼin li osobʼte-sink re li chaabʼil naʼlebʼ, aʼbʼan kixmajewa chirix li Tijonelil.

27 Anajwan, laj Farahon, rikʼin naq chalenaq chaq saʼ li xeʼtoo-nil aʼan li moko wan ta xkʼulubʼ re tixkʼul wiʼ li a Tijonelil, us ta ebʼ laj Farahon keʼraj raj xyeebʼal naq xeʼxkʼul chaq rikʼin laj Noe, saʼ ruqʼ laj Kam, chi joʼkan lin yu-waʼ kijalbʼehiik xbʼaan li loqʼo-nink pakʼbʼil dios xbʼaanebʼ;

28 Aʼbʼanan laaʼin tinyal in-qʼe chirix aʼin chixkʼutbʼal xyaa-lal lix numik li kʼaʼru xkʼulman, chiwix chaq laaʼin toj saʼ xtik-lajik li yoʼobʼtesink, xbʼaan naq li a tzʼiibʼanbʼil esil chalenaq saʼ wuqʼ, li kʼambʼil inbʼaan saʼ li ku-tan aʼin.

29 Anajwan, chirix naq kisakʼeʼ laj tij re Elkenah toj reetal naq ki-kam, kichal xtzʼaqlojik ru li kʼaʼaq re ru kiyeeman chaq we chirix li chʼochʼ Kaldea, naq taawanq jun li weʼej saʼ li chʼochʼ.

30 Chi joʼkan kinumta jun weʼej chiru chixjunil li chʼochʼ Kaldea, ut lin yuwaʼ kirahobʼtesiik chi naabʼal xbʼaan li weʼej, ut kixjal xkʼaʼuxl chirix li kʼaʼru inkʼaʼ us kixkʼoxla chaq chiwix, re risinkil lin a yuʼam.

31 Aʼbʼan li tzʼiibʼanbʼil esil re-hebʼ li yuwaʼbʼej, aʼanebʼ li najter yuwaʼbʼejil, chirix lix kʼulubʼil li Tijonelil, li Qaawaʼ lin Dios kix-kʼuula saʼ tzʼaqal li wuqʼ; joʼkan naq jun innawom chirix lix tik-lajik li yoʼobʼtesink, ut joʼkan aj-wiʼ chirixebʼ li a tʼortʼookil saqen ut ebʼ li chahim, joʼ chanru ki-kʼeheʼ chi nawmank chiruhebʼ li yuwaʼbʼej, kinkʼuula toj saʼ li kutan aʼin, ut tinyal inqʼe chix-tzʼiibʼankil xkomon li kʼaʼaq re ru aʼin chiru li tzʼiibʼanbʼil esil aʼin, choqʼ re lix chaabʼilalebʼ li walal inkʼajol li teʼwanq moqon chik chiwix.

ABRAHAM 1:25–31 42

Page 50: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

2 1 a Gen. 11:28. b Gen. 11:24–26;

1 Kro. 1:26. 2 a Gen. 11:29.

KʼUTUL RAQAL: Sara. b Gen. 11:27; 22:20–24. 3 a Gen. 12:1; Hech. 7:1–3. 4 a Neh. 9:7. b Gen. 11:31–32.

5 a Jos. 24:2. 6 a KʼUTUL RAQAL: Lot. b Gen. 17:1.

KʼUTUL RAQAL: Jesukristo—Xwanjik li Kristo rubʼelaj li yuʼam aʼin.

c Gen. 12:2–3; Abr. 1:19. d Gen. 13:14–15; 17:8;

Exo. 33:1. KʼUTUL RAQAL: Yeechiʼinbʼil chʼochʼ.

7 a 1 Ne. 17:39; Tz. ut S. 38:17.

b Isa. 66:15–16. 8 a KʼUTUL RAQAL: Jehova. b KʼUTUL RAQAL:

Chixjunil naxnaw.

CHʼOL 2

Laj Abraham naʼel chaq Ur re taa-xik Kanahan—Li Jehova naxkʼut ribʼ chiru saʼ Haran—Chixjunil li osobʼtesink re li evangelio nayee-chiʼiman rehebʼ li riyajil, ut rikʼin ruqʼebʼ li riyajil, rehebʼ chixjunil—Aʼan naxik Kanahan ut chirix aʼan Egipto.

Anajwan li Qaawaʼ Dios kixka-nabʼ chi nimank xrahil li weʼej saʼ li chʼochʼ Ur, joʼkan naq laj a Haran, li wiitzʼin, kikam; aʼbʼan laj b Teraj, lin yuwaʼ, toj kiwan saʼ li chʼochʼ Ur, rehebʼ laj Kaldeo.

2 Ut kikʼulman naq laaʼin, aj Abraham, kinkʼam li a xSaray choqʼ wixaqil, ut laj b Najor, li wii-tzʼin, kixkʼam li xMilka choqʼ ri-xaqil, aʼan xrabʼin laj Haran.

3 Anajwan li Qaawaʼ a kixye chaq we: Abraham, elen chaq saʼ laa chʼochʼ, ut rikʼinebʼ chaq laa wech alal, ut saʼ rochoch chaq laa yuwaʼ, toj saʼ jun li chʼochʼ li tin-kʼut chawu.

4 Joʼkan naq kinʼel chaq saʼ li chʼochʼ a Ur, rehebʼ laj Kaldeo, re tinxik saʼ li chʼochʼ Kanahan; ut kinkʼam chiwix laj Lot, ralal li wiitzʼin, ut li rixaqil, ut li xSaray li wixaqil; ut joʼkan ajwiʼ lin b yu-waʼ kinixtaaqe, toj saʼ li chʼochʼ li kiqakʼabʼaʼi Haran.

5 Ut kichʼana li weʼej; ut lin yu-waʼ kikana Haran ut kiwan ro-choch aran, xbʼaan naq wankebʼ naabʼal li ketomq saʼ Haran; ut lin yuwaʼ kisutqʼi wiʼchik rikʼin li a loqʼonink pakʼbʼil dios, joʼkan naq kikana Haran.

6 Aʼbʼanan laaʼin, laj Abraham, ut laj a Lot, ralal li wiitzʼin, kooti-jok chiru li Qaawaʼ, ut li Qaawaʼ b kixkʼut ribʼ chiwu, ut kixye we: Waklin, ut kʼam laj Lot chawix; xbʼaan naq laaʼin kʼeebʼil in-chʼool chawisinkil chaq Haran, ut chakʼeebʼal choqʼ aj kʼanjel re xkʼambʼal lin c kʼabʼaʼ saʼ jun ja-lanil d chʼochʼ li tinkʼe re laa wi-yajil moqon chik chawix choqʼ jun eechanihom li junelik taaka-naaq, naq teʼabʼinq chiru lix yaabʼ inkux.

7 Xbʼaan naq laaʼin li Qaawaʼ laa Dios; ninwan saʼ choxa; li ru-chichʼochʼ aʼan a xaqlebʼaal li woq; ninhel li wuqʼ saʼ xbʼeen li palaw, ut aʼan naʼabʼink chiru lix yaabʼ inkux; ninkʼe li iqʼ ut li xam chi wank choqʼ b inbʼelebʼaal; ninye rehebʼ li tzuul—Elenqex arin—ut kʼe reetal, kʼambʼilebʼ xbʼaan jun li sut iqʼ, saʼ junpaat, sachaamilebʼ.

8 Lin kʼabʼaʼ aʼan li a Jehova, ut b ninnaw li rosoʼjik chalen chaq saʼ lix tiklajik; joʼkan naq li wuqʼ taa-wanq saʼ aabʼeen.

ABRAHAM 2:1–843

Page 51: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

9 Ut aawikʼin tinyiibʼ jun xni-mal ru tenamit, ut a tatwosobʼtesi chi qʼaxenaq xbʼisbʼal, ut tinni-mobʼresi ru laa kʼabʼaʼ saʼ xyan-qebʼ chixjunil li tenamit, ut tat-wanq choqʼ osobʼtesink chiruhebʼ laa wiyajil moqon chik chawix, re naq saʼ ruqʼebʼ aʼan teʼxkʼam li kʼanjel ut li b Tijonelil aʼin rikʼinebʼ chixjunil li tenamit;

10 Ut teʼwosobʼtesi rikʼin laa kʼabʼaʼ; xbʼaan naq joʼ kʼihalebʼ li nekeʼkʼuluk re li a Evangelio aʼin, kʼabʼaʼinbʼilaqebʼ joʼ chanru laa kʼabʼaʼ, ut teʼkʼeheʼq saʼ ajl joʼ b aawiyajil, ut teʼwakliiq ut tateʼ-rosobʼtesi, joʼ lix c yuwaʼebʼ;

11 Ut a tinwosobʼtesihebʼ li ani teʼosobʼtesinq aawe, ut tinma-jewahebʼ li ani teʼmajewanq aawe, ut aawikʼin (malaj rikʼin laa Tijonelil) ut rikʼinebʼ laa b wi-yajil (malaj laa Tijonelil), xbʼaan naq ninkʼe jun yeechiʼihom aawe naq lix c kʼulubʼil aʼin taakanaaq aawikʼin, ut rikʼinebʼ laa wiyajil mokon chik chawix (aʼan ajwiʼ li tzʼaqal iyajilbʼej, malaj riyajil li tibʼelej) teʼosobʼtesimanq chixju-nil li junkabʼal re li ruchichʼochʼ, rikʼin ajwiʼ li osobʼtesink re li Evangelio, aʼan li osobʼtesink re

li kolbʼa-ibʼ, re ajwiʼ li junelik yuʼam.

12 Anajwan, chirix naq li Qaawaʼ kiraqeʼ chi aatinak wikʼin, ut ki-risi chaq li rilobʼaal chiwu, kinye saʼ inchʼool: Laa moos a xatxsikʼ chi anchal xchʼool; anajwan ut xatintaw;

13 Laaʼat kataqla laa anjel re a inkolbʼal chiruhebʼ li dios re Elkenah, ut usaq tinbʼaanu wi tinʼabʼinq chiru lix yaabʼ aakux; joʼkan ut, kanabʼ laa moos chi wakliik ut chi elk saʼ tuqtuukilal.

14 Joʼkan naq laaʼin, aj Abraham, kinʼel chaq joʼ chanru kixye li Qaawaʼ we, ut laj Lot wochbʼeen; ut laaʼin, aj Abraham, a oxkʼaal rikʼin wiibʼ inchihabʼ naq kinʼel chaq Haran.

15 Ut kinkʼam chiwix li a xSaray, li kinkʼam choqʼ wixaqil naq kin-wan chaq b Ur, aran Kaldea, ut laj Lot, ralal li wiitzʼin, ut chixjunil li kʼaʼru qe li kiqachʼutubʼ chaq, ut ebʼ li aamej li c kiqakʼul chaq Haran, ut xookoho saʼ xbʼehil li chʼochʼ d Kanahan, ut koowan saʼ muhebʼaal tʼikr naq yooko chi xik saʼ li qabʼe;

16 Chi joʼkan, kiwan li june-lik qʼe kutan choqʼ qatzʼapbʼal

9 a 1 Ne. 17:40; 2 Ne. 29:14; 3 Ne. 20:27; Morm. 5:20. KʼUTUL RAQAL: Abraham—Li riyajil laj Abraham.

b Tz. ut S. 84:17–19; Mois. 6:7. KʼUTUL RAQAL: Tijonelil re Melkisedek.

10 a Gal. 3:7–9.

b Gen. 13:16; Gal. 3:29; 2 Ne. 30:2.

c KʼUTUL RAQAL: Yuwaʼbʼejil aj kʼanjel.

11 a KʼUTUL RAQAL: Sumwank re laj Abraham.

b Isa. 61:9. c KʼUTUL RAQAL: Israel;

Tijonelil; Xbʼeen alalbʼejil.

12 a Tz. ut S. 88:63. 13 a Abr. 1:15–17. 14 a Gen. 12:4–5. 15 a KʼUTUL RAQAL: Sara. b KʼUTUL RAQAL: Ur. c KʼUTUL RAQAL:

Jaleʼk xchʼool, jalbʼil xchʼool.

d KʼUTUL RAQAL: Kanahan, aj Kanahanita.

ABRAHAM 2:9–16 44

Page 52: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

16 a KʼUTUL RAQAL: Saqoonaq.

17 a KʼUTUL RAQAL: Artal. b Abr. 1:29. 18 a Gen. 12:6. b KʼUTUL RAQAL:

Mayejak. 19 a Gen. 13:12–15; 17:8;

Exo. 3:1–10; Num. 34:2. KʼUTUL RAQAL: Yeechiʼinbʼil chʼochʼ.

20 a KʼUTUL RAQAL: Betel. b Gen. 13:3–4. c Gen. 12:8. 22 a Gen. 12:11–13.

ut a qasaqoonaq ut qakol-bʼal, naq yooko chi bʼeek cha-len chaq Haran chiru xbʼehil Jerxon, re toowulaq saʼ li chʼochʼ Kanahan.

17 Anajwan laaʼin, aj Abraham, kinyiibʼ jun a artal saʼ li chʼochʼ Jerxon, ut kinbʼaanu jun mayej chiru li Qaawaʼ, ut kintijok re taaʼisimanq chaq li b weʼej saʼ lix junkabʼal lin yuwaʼ, re naq inkʼaʼ teʼosoʼq.

18 Tojaʼ ut naq kooʼel chaq Jerxon chiru li chʼochʼ toj saʼ li naʼajej Sikem; aʼan wan chi-ru li helhookil chʼochʼ More, ut ak chalenaqo chiru xnubʼaal lix chʼochʼebʼ laj a Kanahanita, ut kin-qʼaxtesi li b mayej aran saʼ li hel-hookil chʼochʼ More, ut kinpatzʼ xkʼabʼaʼ li Qaawaʼ rikʼin xʼanchalil inchʼool, xbʼaan naq ak chalenaqo saʼ xchʼochʼebʼ li tenamit aʼin aj loqʼonihom pakʼbʼil dios.

19 Ut li Qaawaʼ kixkʼut ribʼ chi-wu re xsumenkil ru lin tij, ut kixye we: Re laa wiyajil tinkʼe li a chʼochʼ aʼin.

20 Ut laaʼin, aj Abraham, kin-wakli chaq saʼ xnaʼaj li artal li kinyiibʼ chaq choqʼ re li Qaawaʼ, ut kiwisi chaq wibʼ aran toj saʼ jun tzuul chixkʼatq a Betel saʼ re-lebʼaal li saqʼe, ut kinyiibʼ lin mu-hebʼaal tʼikr aran, chi wank Betel

saʼ rokebʼaal li Saqʼe ut b Hay saʼ relebʼaal; ut aran kinyiibʼ jun chik li artal choqʼ re li Qaawaʼ, ut c kin-patzʼ wiʼchik lix kʼabʼaʼ li Qaawaʼ.

21 Ut laaʼin, aj Abraham, kin-bʼeek, chi toj yookin chi xik saʼ xjayal lix tzʼe li saqʼe, ut toj ki-kana li weʼej saʼ li chʼochʼ; ut laaʼin, aj Abraham, kinkʼe in-chʼool chi kubʼeek saʼ li chʼochʼ Egipto re tinkanaaq aran, xbʼaan naq kʼaʼjoʼ naq kiniman xrahil li weʼej.

22 Ut naq yookin chi nachʼok re tinʼok saʼ Egipto, kikʼulman naq li Qaawaʼ kixye we: Kʼe reetal li a xSaray, laa wixaqil, aʼan jun li ixq li qʼaxal chʼina us rilbʼal;

23 Joʼkan naq taakʼulmanq, naq teʼril laj Egipto, teʼxye—Aʼan li ri-xaqil; ut tateʼxkamsi, aʼbʼan teʼx-kanabʼ aʼan chi yoʼyo; joʼkan ut, chawil aawibʼ naq taabʼaanu chi joʼkaʼin:

24 Chixye aʼan rehebʼ laj Egipcio, aʼan laa wanabʼ, ut taakanaaq aa-waam chi yoʼyo.

25 Ut kikʼulman naq laaʼin, aj Abraham, kinye re li xSaray li wi-xaqil, chixjunil li kixye chaq we li Qaawaʼ—Joʼkan ut, ye rehebʼ, nintzʼaama, naq laaʼat li wanabʼ, re naq usaq choqʼ we saʼ aakʼabʼaʼ, ut taakanaaq li waam chi yoʼyo aabʼaan.

ABRAHAM 2:17–2545

Page 53: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

3 1 a Exo. 28:30; Mos. 8:13; 28:13–16; JS—R 1:35. KʼUTUL RAQAL: Urim ut Tumim.

2 a Abr. 1:31. 3 a Chiʼilmanq Abr.,

jalam-uuch 2, ebʼ li ajl 1–5. KʼUTUL RAQAL: Kolob.

4 a Abr. 5:13. b Sal. 90:4;

2 Pe. 3:8. 6 a Abr. 3:16–19.

CHʼOL 3

Laj Abraham naxtzol chirix li saqʼe, li po, ut ebʼ li chahim chiru li Urim ut Tumim—Li Qaawaʼ naxkʼutbʼesi chiru naq ebʼ li musiqʼej wankebʼ chi junelik—Natzolok chirix li yuʼam rubʼelaj li ruchichʼochʼ, li kʼojobʼank chi junxilaj, li Yoʼobʼtesink, naq ki-sikʼeʼ chaq ru jun aj Tojol-ix, ut li xkabʼ xwanjik li winq.

Ut laaʼin, aj Abraham, wan chaq wikʼin li a Urim ut Tumim, li kix-kʼe chaq we li Qaawaʼ lin Dios, saʼ Ur rehebʼ laj Kaldeo;

2 Ut kiwilebʼ li a chahim, naq qʼa-xal ninqebʼ, ut naq jun rehebʼ qʼa-xal nachʼ wan rikʼin lix kʼojaribʼaal li Dios; ut keʼwan kʼiila ninqi cha-him li wankebʼ chi nachʼ rikʼin;

3 Ut li Qaawaʼ kixye we: Aʼanebʼ aʼin li nekeʼjolomin; ut lix kʼabʼaʼ li xbʼeen aʼan a Kolob, xbʼaan naq nachʼ wan wikʼin, xbʼaan naq laaʼin li Qaawaʼ laa Dios; kinkʼe aʼin re xjolominkil chixjunilebʼ aʼan li wankebʼ joʼ chanru xtasa-lil li jun li xaqxookat wiʼ.

4 Ut li Qaawaʼ kixye we, rikʼin li Urim ut Tumim, naq Kolob wan joʼ chanru li Qaawaʼ, saʼ lix ku-tankil ut lix qʼehil ut lix sututinkil ribʼ naxbʼaanu, naq jun sutink-ibʼ, aʼan jun a kutan choqʼ re li Qaawaʼ, joʼ chanru naʼajlan wiʼ aʼan, ut aʼan jun mil b chihabʼ joʼ chan-ru li kutan eetalinbʼil choqʼ re li xaqxookat wiʼ. Aʼin ut rajlankil li

kutan chiru li Qaawaʼ, joʼ chanru ajlanbʼil saʼ Kolob.

5 Ut li Qaawaʼ kixye we: Li tʼor-tʼookil saqen li wan choqʼ xkaʼchʼi-nal li saqen, li kaʼchʼin wiʼchik chi-ru li wan chi taqlank saʼ xbʼeen li kutan, aʼan re li qʼojyin, wan chi taqenaq saʼ xbʼeen, malaj nim wiʼchik chiru li xaqxookat wiʼ saʼ rajlankil lix kutan, xbʼaan naq ti-mil wiʼchik naʼeekʼan saʼ xtasalil; wan aʼin saʼ xtasalil xbʼaan naq xaqxo chi taqenaq saʼ xbʼeen li ru-chichʼochʼ li xaqxookat wiʼ, joʼkan naq li ajlank xqʼehil moko wan ta xkʼihal joʼ chanru rajlankil lix ku-tan, ut lix po, ut lix chihabʼ.

6 Ut li Qaawaʼ kixye we: Anajwan, at Abraham, nekeʼwan li a wiibʼ chi naʼlebʼ aʼin; kʼe ree-tal, laa wilobʼaal naru chi ilok re; kʼeebʼil aawe xnawbʼal li jar qʼehil ajlanbʼil, ut li xaqabʼanbʼil qʼehil, relik chi yaal, li xaqabʼanbʼil qʼe-hil saʼ li ruchichʼochʼ li xaqxookat wiʼ, ut li qʼehil xaqabʼanbʼil choqʼ re lix nimal li saqen li kʼeekʼo chi taqlank saʼ xbʼeen li kutan, ut li qʼehil xaqabʼanbʼil choqʼ re lix kaʼchʼinal li saqen li kʼeekʼo chi taqlank saʼ xbʼeen li qʼojyin.

7 Anajwan li qʼehil xaqabʼanbʼil choqʼ re lix kaʼchʼinal li saqen nim wiʼchik xnumik saʼ li rajlankil chiru rajlankil li kutan saʼ li ru-chichʼochʼ li xaqxookat wiʼ.

8 Ut bʼar nekeʼwan li wiibʼ chi naʼlebʼ aʼin, taawanq jun chik li

ABRAHAM 3:1–8 46

Page 54: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

9 a Tz. ut S. 88:37–44. 11 a Gen. 17:1;

Num. 12:5–8.

14 a Abr. 2:9. b Gen. 13:16;

Tz. ut S. 132:30.

c Gen. 22:17; Os. 1:10. 16 a Abr. 3:3. 17 a Job 9:4–12.

naʼlebʼ chi taqenaq saʼ xbʼeenebʼ aʼan, malaj ut, taawanq jun chik li tʼortʼookil saqen li nimaq wiʼchik rajlankil lix kutan chiruhebʼ;

9 Ut chi joʼkan taawanq li raj-lankil li kutan saʼ li jun tʼorol chi saqen chi taqenaq saʼ xbʼeen li jun chik, toj reetal naq tatnachʼoq rikʼin Kolob, aʼan Kolob li wan joʼ chanru naq ajlanbʼil li kutan chiru li Qaawaʼ; aʼan Kolob li kʼeekʼo chi nachʼ rikʼin lix kʼojaribʼaal li Dios, re xjolominkil chixjunilebʼ li tʼortʼookil saqen aʼan li wankebʼ joʼ chanru lix a tasalil li xaqxoo-kat wiʼ.

10 Ut kʼeebʼil aawe xnawbʼal li kutan xaqabʼanbʼil choqʼ re chix-junilebʼ li chahim li kʼeebʼilebʼ chixkʼeebʼal li saqen, toj reetal tatnachʼoq rikʼin lix kʼojaribʼaal li Dios.

11 Chi joʼkan laaʼin, aj Abraham, a kinʼaatinak rikʼin li Qaawaʼ, chi kʼutkʼu chiru rilobʼaal, joʼ naʼaati-nak jun winq rikʼin li jun chik; ut aʼan kixye we chirixebʼ li kʼanjel li kixyiibʼ chaq li ruqʼ;

12 Ut kixye we: At walal, at wa-lal (ut yeʼbʼil li ruqʼ), kʼe reetal, tinkʼut chawu chixjunilebʼ aʼin. Ut kixkʼe li ruqʼ chiru lix naqʼ wu, ut kiwil chixjunil li kʼaʼaq re ru aʼan li kixyiibʼ chaq li ruqʼ, li kʼihebʼ, ut keʼkʼihan chiru li wi-lobʼaal, ut inkʼaʼ kinru chirilbʼal rosoʼjikebʼ.

13 Ut aʼan kixye we: Aʼin Xinehah, aʼan li saqʼe. Ut kixye

we: Kokob, aʼan chahim. Ut kixye we: Olea, aʼan li po. Ut kixye we: Kokawbim, li naraj naxye ebʼ li chahim, malaj chixjunilebʼ li nin-qi saqen, li wankebʼ saʼ xheelam li choxa.

14 Ut kiwan chiru qʼojyin naq li Qaawaʼ kixye we li aatin aʼin: Laaʼin a tatinkʼihobʼresi, ut ebʼ laa b wiyajil chawix, chanchanebʼ aʼin; ut wi nakatru chirajlankil c xkʼihal li samahiʼ, joʼkanaq rajlankilebʼ laa wiyajil.

15 Ut li Qaawaʼ kixye we: Abraham, ninkʼut chawu li kʼaʼaq re ru aʼin rubʼelaj naq nekexʼok Egipto, re texruuq chixchʼo-lobʼankil chixjunil li aatin aʼin.

16 Wi nekeʼwan wiibʼ chi naʼ-lebʼ, ut taawanq li jun chi taqe-naq saʼ xbʼeen li jun chik, taa-wanq kʼaʼaq re ru nimaq wiʼchik chiruhebʼ aʼan; joʼkan naq a Kolob aʼan li qʼaxal nim re chixjunilebʼ li Kokawbim li xawil, xbʼaan naq aʼan li qʼaxal nachʼ wikʼin.

17 Anajwan, wi nekeʼwan wiibʼ chi naʼlebʼ, li jun chi taqenaq saʼ xbʼeen li jun chik, ut li po taqe-naq saʼ xbʼeen li ruchichʼochʼ, taa-ruuq naq taawanq junaq tʼortʼoo-kil saqen malaj junaq chahim li taqenaq saʼ xbʼeen aʼan; ut maa-kʼaʼ kʼaʼru tixkʼe xchʼool li Qaawaʼ laa Dios chixbʼaanunkil, li inkʼaʼ ta a tixbʼaanu.

18 Aʼbʼanan aʼan kiyiibʼank re lix nimal li chahim; joʼ chanru aj-wiʼ, wi wankebʼ wiibʼ li musiqʼej,

ABRAHAM 3:9–1847

Page 55: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

JUN JALAM-UUCH SAʼ LIX HU LAJ ABRAHAMLi xkabʼ

Page 56: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

Xchʼolobʼankil

1. Kolob, li naraj naxye li xbʼeen yoʼobʼtesink, li qʼaxal nachʼ rikʼin li choxahil, malaj li rochoch li Dios. Li xbʼeen saʼ jolomink tenamit, ut li xraqik joʼ chanru xbʼisbʼal li kutan. Bʼisbʼil joʼ chanru li choxahil kutan, ut li choxahil kutan naraj naxye jun kutan choqʼ jun xteram li uqʼej. Jun kutan saʼ Kolob juntaqʼeet rikʼin jun mil chihabʼ joʼ chanru bʼisbʼil saʼ li ruchichʼochʼ aʼin, li yeebʼil xbʼaanebʼ laj Egipcio Yah-oh-eh.

2. Wan chixkʼatq Kolob, yeebʼil re xbʼaanebʼ laj Egipcio Oliblix, aʼan xkabʼ li xnimal ru yoʼobʼtesihom aj jolominel chi nachʼ rikʼin li choxahil, malaj li naʼajej wan wiʼ ro-choch li Dios; li nakʼamok ajwiʼ re li laaw re wankilal, chirixebʼ jalan chik li tʼortʼookil saqen; joʼ kʼutbʼesinbʼil xbʼaan li Dios re laj Abraham, naq aʼan kiqʼaxtesin mayej chiru jun artal li kixyiibʼ chaq choqʼ re li Qaawaʼ.

3. Kʼeebʼil choqʼ reetalil li Dios, kʼojkʼo saʼ xbʼeen lix kʼojaribʼaal, tiqto rikʼin wankilal ut li wankil nakʼeeman; chi wan jun koroon re junelikil saqen saʼ xbʼeen xjolom; reetalil ajwiʼ li xninqal ru laawil aatin re li Santil Tijonelil, joʼ kʼutbʼesinbʼil chiru laj Adan saʼ li Awimq Eden, joʼ ajwiʼ chiru laj Set, laj Noe, laj Melkisedek, laj Abraham, ut chixju-nilebʼ li kʼutbʼesinbʼil wiʼ li Tijonelil chiruhebʼ.

4. Aʼin joʼ chanru li aatin saʼ Hebreo Rawkiyang, li naraj naxye helho, malaj xheelam li choxa; joʼkan ajwiʼ reetalil jun ajl, li naraj naxye jun mil saʼ Egipcio; joʼ chanru lix bʼisbʼal li kutan saʼ Oliblix, li juntaqʼeet rikʼin Kolob saʼ xsutinkil ribʼ ut saʼ xbʼisbʼal li kutan.

5. Yeebʼil re saʼ Egipcio Enix-go-on-dox; aʼin ajwiʼ jun rehebʼ li tʼortʼookil saqen aj jo-lominel, ut yeebʼil xbʼaanebʼ laj Egipcio naq aʼan li Saqʼe, ut naxkʼul lix saqenkil rikʼin Kolob chi kʼeebʼil xbʼaan Kahe-e-wanrax, aʼan li nimla Laaw, malaj saʼ jalan chik aatin, li wankilal aj jolominel, li naxjolomi oʼlaju chik chi tʼortʼookil saqen malaj chahim li xaqxookebʼ xnaʼaj, joʼ ajwiʼ Flohis malaj li Po, li Ruchichʼochʼ ut li Saqʼe saʼ lix sutin-kilebʼ ribʼ rajlal chihabʼ. Li tʼortʼookil saqen aʼin naxkʼul lix wankil chi kʼeebʼil xbʼaan Kli-flos-is-es, malaj Hah-ko-kaw-bim, ebʼ li chahim li eetalinbʼilebʼ xbʼaan li ajl 22 ut 23, li nekeʼxkʼul xsaqenkil rikʼin li sutink naxbʼaanu Kolob.

6. Reetalil li ruchichʼochʼ aʼin saʼ lix kaajachalil.7. Reetalil li Dios kʼojkʼo saʼ xbʼeen lix kʼojaribʼaal, yoo chixkʼutbʼesinkil chiru choxa

li xnimal ru Laawil aatin re li Tijonelil; joʼ ajwiʼ li reetalil li Santil Musiqʼej chiru laj Abraham, joʼ jun mukuy.

8. Wan arin li tzʼiibʼahom li inkʼaʼ naru chi kʼutbʼesimank chiru li ruchichʼochʼ; aʼbʼa-nan naru natawman saʼ lix Santil Ochoch li Dios.

9. Tento naq inkʼaʼ taakʼutbʼesimanq saʼ li kutan aʼin.10. Joʼkan ajwiʼ.11. Joʼkan ajwiʼ. Wi li ruchichʼochʼ naru chixtawbʼal xyaalal li ajl aʼin, joʼkan chiʼux-

manq. Amen.Ebʼ li ajl 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, ut 21 taakʼeemanq saʼ li kutan kʼoxlanbʼil

xbʼaan li Qaawaʼ.Li jaltesinbʼil ru aatin aʼin kʼeebʼil aʼ yaal joʼ wan qakʼulubʼil chixkʼeebʼal saʼ li kutan

aʼin.

Page 57: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

18 a Gnolaum aʼan jun aatin saʼ Hebreo li naraj naxye, wan chi junelik.

19 a Isa. 55:8–9. KʼUTUL RAQAL: Chixjunil naxnaw.

20 a Abr. 1:15. 21 a Tz. ut S. 88:45–47;

Mois. 1:27–29. b KʼUTUL RAQAL: Chaabʼil

naʼlebʼejil. 22 a KʼUTUL RAQAL:

Wankilal chi kʼoxlak,

aj kʼoxlanel. b KʼUTUL RAQAL:

Chʼutam saʼ choxa; Yuʼam naq majiʼ nokoyoʼla.

c Tz. ut S. 138:55. 23 a Isa. 49:1–5;

Jer. 1:5. KʼUTUL RAQAL: Kʼojobʼank chi junxilaj; Sikʼok-u.

24 a KʼUTUL RAQAL: Xbʼeen yoʼlajenaq.

b KʼUTUL RAQAL: Yoʼobʼtesink.

c KʼUTUL RAQAL: Ruchichʼochʼ—Yoʼobʼtesinbʼil choqʼ re li winq.

25 a Tz. ut S. 98:12–14; 124:55. KʼUTUL RAQAL: Kʼuubʼanbʼil naʼlebʼ re li tojbʼal-ix; Xtaql chʼoolej.

ut li jun nim wiʼchik xwankil chi kʼoxlak chiru li jun chik, aʼut li wiibʼ chi musiqʼej aʼin, us ta li jun nim wiʼchik xwankil chi kʼox-lak chiru li jun chik, maakʼaʼebʼ xtiklajik; ak keʼwan chaq junxil, maakʼaʼaq rosoʼjikebʼ, toj teʼwanq moqon, xbʼaan naq aʼanebʼ a gno-laum, malaj chi junelik.

19 Ut li Qaawaʼ kixye we: Nekeʼwan li wiibʼ chi naʼlebʼ aʼin, naq wankebʼ wiibʼ li musiqʼej, li jun nim wiʼchik xwankil chi kʼox-lak chiru li jun chik; taawanq chik jalan li nim wiʼchik xwankil chi kʼoxlak chiruhebʼ aʼan; laaʼin li Qaawaʼ laa Dios; laaʼin a nim wiʼ-chik inwankil chi kʼoxlak chiru chixjunilebʼ.

20 Li Qaawaʼ laa Dios kixtaqla lix anjel re a aakolbʼal chaq saʼ ruqʼ laj tij re aj Elkenah.

21 Laaʼin wankin saʼ xyihebʼ chixjunil; anajwan ut laaʼin chi joʼkan kinkubʼe aawikʼin re xchʼo-lobʼankil chawu li jar a kʼanjel kix-yiibʼ chaq li wuqʼ, saʼ li numtaje-naq wiʼ b xchaabʼilal innaʼlebʼ saʼ xbʼeenebʼ chixjunil, xbʼaan naq laaʼin nintaqlan saʼ li choxa taqeʼq, ut saʼ li chʼochʼ taqʼa, rikʼin anchal li chaabʼil naʼlebʼ ut li seebʼal chi

naʼlebʼank, saʼ xbʼeen chixjuni-lebʼ li ani aj kʼoxlanel, li xril lix naqʼ aawu chalen chaq saʼ xtikla-jik; laaʼin kinkubʼe saʼ xtiklajik saʼ xyi chixjunilebʼ li ani aj kʼoxlanel li aawilom.

22 Anajwan li Qaawaʼ ak kixkʼut chaq chiwu laaʼin, aj Abraham, ebʼ li ani a aj kʼoxlanel li keʼkʼuubʼaman b rubʼelaj naq ki-wan li ruchichʼochʼ; ut saʼ xyanq chixjunilebʼ aʼin keʼwan naabʼal li ani c tiikebʼ li raam ut xnima-lebʼ li ru;

23 Ut li Dios kirilebʼ li aamej aʼin naq chaabʼilebʼ, ut kiwan chi xaq-xo saʼ xyihebʼ, ut kixye: Ebʼ aʼin tinkʼe choqʼ intaqlanel; xbʼaan naq kiwan chi xaqxo saʼ xyanqebʼ li ani musiqʼejebʼ, ut kiril naq chaa-bʼilebʼ; ut kixye we: At Abraham, laaʼat jun rehebʼ; a kisikʼman aawu rubʼelaj naq katyoʼla.

24 Ut kiwan a jun chi xaqxo saʼ xyanqebʼ li chanchan li Dios, ut kixye rehebʼ li ani wankebʼ rikʼin: Tookubʼeeq, xbʼaan naq wan li naʼajej aran, ut taqachap xkomon li kʼaʼaq re ru aʼin, ut b taqayiibʼ jun c ruchichʼochʼ saʼ li teʼruuq wiʼ chi wank ebʼ aʼin;

25 Ut a taqayalebʼ rix rikʼin aʼin,

ABRAHAM 3:19–25 50

Page 58: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

25 b KʼUTUL RAQAL: Abʼink chiru.

26 a Jud. 1:6. b KʼUTUL RAQAL: Wank li

kamk saʼ xbʼeen. c Tito 1:2.

KʼUTUL RAQAL: Loqʼalil. 27 a KʼUTUL RAQAL: Dios,

Roxichal li Dios—Li Dios Yuwaʼbʼej.

b KʼUTUL RAQAL: Jesukristo; Ralal li Winq.

c Mois. 4:1–2. 28 a KʼUTUL RAQAL: Aj tza. b KʼUTUL RAQAL: Alalbʼej

re li sachk (ebʼ li).

4 1 a Gen. 1:1; Mois. 2:1.

b KʼUTUL RAQAL: Yoʼobʼtesink.

2 a Gen. 1:2; Mois. 2:2.

6 a Gen. 1:4–6; Mois. 2:4.

re taqil ma b teʼxbʼaanu chixjunil li kʼaʼaq re ru li bʼarwan tixtaqla-hebʼ wiʼ li Qaawaʼ lix Dios;

26 Ut ebʼ li nekeʼpaabʼank re li a xbʼeen xwanjikebʼ, wan li taatiq-manq saʼ xbʼeenebʼ; ut ebʼ li inkʼaʼ nekeʼpaabʼank re li xbʼeen xwanji-kebʼ moko teʼwanq ta xloqʼal saʼ li awaʼbʼejihom aʼan rikʼinebʼ li ani keʼpaabʼank re li xbʼeen xwanji-kebʼ; ut ebʼ li nekeʼpaabʼank re li b xkabʼ xwanjikebʼ taatiqmanq c loqʼalil saʼ xbʼeenebʼ xjolom chi junelik qʼe kutan.

27 Ut li a Qaawaʼ kixye: Ani tin-taqla? Ut jun kixsume chanchan li b Ralal li Winq: Wahiʼin, taqla-hin laaʼin. Ut c jun chik kixsume ut kixye: Wahiʼin, taqlahin laaʼin. Ut li Qaawaʼ kixye: Tintaqla li xbʼeen.

28 Ut li a xkabʼ kijosqʼoʼ, ut moko kixpaabʼ ta li xbʼeen xwanjik; ut saʼ li kutan aʼan, b naabʼal keʼtaa-qenk re.

CHʼOL 4

Ebʼ li Dios nekeʼxkʼuubʼ lix yoʼobʼte-sinkil li ruchichʼochʼ ut chixju-nil li kʼaʼru yoʼyo saʼ xbʼeen—Nachʼolobʼaman lix kʼuubʼanbʼil naʼlebʼebʼ chirix li waqibʼ kutan re li yoʼobʼtesink.

Tojaʼ ut naq li Qaawaʼ kixye:

Chookubʼeeq. Ut keʼkubʼe saʼ lix a tiklajik, ut ebʼ aʼan, aʼanebʼ li Dios, b keʼxkʼuubʼ ut keʼxyiibʼ li choxa ut li chʼochʼ.

2 Ut li chʼochʼ, chirix naq yiibʼanbʼil, maakʼaʼ xsaʼ ut sa-chenaq, xbʼaan naq maakʼaʼ chik keʼxyiibʼ chaq, kaʼajwiʼ li chʼochʼ; ut kiʼawaʼbʼejin li aakʼabʼ chiru lix bʼeen lix chamal, ut lix Musiqʼebʼ li Dios kiwan chi a helmank chiru lix bʼeen li haʼ.

3 Ut keʼxye (ebʼ li Dios): Chiwanq li saqen; ut kiwan li saqen.

4 Ut ebʼ aʼan (ebʼ li Dios) keʼxtaw ru li saqen, xbʼaan naq lemtzʼunk ru; ut keʼxjach ru li saqen, malaj ut keʼxkʼe chi jachmank ru chiru li aakʼabʼ.

5 Ut ebʼ li Dios, Kutan keʼxye re li saqen, ut li aakʼabʼ, Qʼojyin keʼxye re. Ut kikʼulman naq cha-len ewu toj eqʼla qʼojyin keʼxye re, ut chalen eqʼla toj ewu kutan keʼxye re; ut aʼin li xbʼeen, malaj lix tiklajik, li kʼaʼru kutan ut qʼoj-yin keʼxye re.

6 Ut ebʼ li Dios keʼxye ajwiʼ: Chiwanq jun a heelam saʼ xyihebʼ li haʼ, ut tixjachebʼ ru li haʼ rikʼi-nebʼ li haʼ.

7 Ut ebʼ li Dios keʼxkʼe xtaqlan-kil li heelam, re naq kixjachebʼ ru li haʼ li wan rubʼel li heelam rikʼinebʼ li haʼ li wan saʼ xbʼeen li

ABRAHAM 3:26–4:751

Page 59: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

8 a KʼUTUL RAQAL: Choxa. b Gen. 1:8. 9 a Amos 9:6; Mois. 2:7.

b Gen. 1:9. 10 a Gen. 1:10; Abr. 4:22. 11 a Gen. 1:11–12;

Mois. 2:11–12. 14 a Tz. ut S. 88:7–11. 16 a Gen. 1:16.

heelam; ut joʼkan kiwan, joʼ chan-ru ajwiʼ keʼtaqlan.

8 Ut ebʼ li Dios, a Choxa keʼxye re li heelam. Ut kikʼulman naq cha-len ewu toj eqʼla qʼojyin keʼxye re, ut kikʼulman naq chalen eqʼla toj ewu kutan keʼxye re, ut aʼin xkabʼ b wa li qʼojyin ut kutan keʼxye re.

9 Ut ebʼ li Dios keʼtaqlan, ut keʼxye: Ebʼ li a haʼ rubʼel choxa cheʼchʼutubʼamanq saʼ jun chi b naʼajej, ut chitaqeʼq li chʼochʼ chi chaqi; ut joʼkan kiwan joʼ keʼtaqlan;

10 Ut ebʼ li Dios, Chʼochʼ keʼx-chʼolobʼ choqʼ xkʼabʼaʼ li chaqi chʼochʼ; ut lix chʼutlajikebʼ li haʼ, a Ninqi Haʼ keʼxchʼolobʼ choqʼ xkʼabʼaʼ; ut ebʼ li Dios keʼril naq paabʼanbʼilebʼ.

11 Ut ebʼ li Dios keʼxye: Chiqakawresi li chʼochʼ re taa-ruuchini li a pachʼayaʼ; li qʼeen li wan riyajil, ut xtoonal li kiʼil qʼeen li naʼuuchin, joʼ chanru lix paayil, li taaʼuuchinq wiʼ riyajil li wan chi saʼ joʼ chanru nakʼutun ajwiʼ aʼan saʼ xbʼeen li chʼochʼ; ut joʼkan kiwan, joʼ chanru ajwiʼ keʼtaqlan.

12 Ut ebʼ li Dios keʼxkʼuubʼ li chʼochʼ re taaruuchini li pachʼa-yaʼ rikʼin ajwiʼ chaq li riyajil aʼan, ut li qʼeen re taaruuchini li qʼeen rikʼin ajwiʼ chaq li riyajil, li taa-wanq riyajil joʼ chanru xpaa-yil; ut li chʼochʼ re taaruuchini li toon cheʼ rikʼin chaq riyajil aʼan, li taaʼuuchinq, li kaʼajwiʼ taaruuq

li riyajil chiruuchininkil chaq aʼan xjunes, joʼ chanru xpaayil; ut ebʼ li Dios keʼril naq paabʼanbʼilebʼ.

13 Ut kikʼulman naq keʼxkʼe saʼ ajl li kutan; chalen ewu toj eqʼ-la qʼojyin keʼxye re; ut kikʼulman naq chalen eqʼla toj ewu kutan keʼxye re; ut aʼan li rox wa.

14 Ut ebʼ li Dios keʼxkʼuubʼebʼ li a saqen saʼ xheelam li choxa, ut keʼxkʼehebʼ chixjachbʼal ru li kutan rikʼin li qʼojyin; ut keʼx-kʼuubʼebʼ chi wank choqʼ eetalil ut choqʼ qʼehil, ut choqʼ kutan ut choqʼ chihabʼ;

15 Ut keʼxkʼuubʼebʼ re teʼwanq choqʼ saqen saʼ xheelam li choxa re xkʼeebʼal li saqen saʼ xbʼeen li chʼochʼ; ut joʼkan kiwan.

16 Ut ebʼ li Dios keʼxkʼuubʼebʼ li wiibʼ chi ninqi saqen, a xnimal li saqen re taataqlanq saʼ xbʼeen li kutan, ut xkaʼchʼinal li saqen re taataqlanq saʼ xbʼeen li qʼojyin; rochbʼeen lix kaʼchʼinal li saqen keʼxkʼehebʼ ajwiʼ li chahim;

17 Ut ebʼ li Dios keʼxkʼojobʼebʼ saʼ xheelam li choxa, re xkʼeebʼal li kutan saʼ xbʼeen li chʼochʼ, ut re teʼawaʼbʼejinq saʼ xbʼeen li ku-tan ut saʼ xbʼeen li qʼojyin, ut re xkʼeebʼal chi jachmank ru li saqen rikʼin li aakʼabʼ.

18 Ut ebʼ li Dios keʼrilebʼ li kʼaʼaq re ru aʼan li keʼxtusubʼ chaq toj reetal naq keʼpaabʼan.

19 Ut kikʼulman naq kiwan cha-len ewu toj eqʼla naq qʼojyin; ut ki-kʼulman naq kiwan chalen eqʼla

ABRAHAM 4:8–19 52

Page 60: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

toj ewu naq kutan; ut aʼan li xkaa wa.

20 Ut ebʼ li Dios keʼxye: Chiqakawresihebʼ li haʼ re teʼ-ruuchini chaq chi naabʼalil li jar yoʼobʼtesihom li nekeʼeekʼan, li wankebʼ xyuʼam; ut li xikʼanel xul, re teʼxikʼanq chi taqenaq saʼ xbʼeen li chʼochʼ chiru lix heelam li choxa.

21 Ut ebʼ li Dios keʼxkawresi-hebʼ li haʼ re teʼruuchini chaq li a ninqi kar, ut li junjunq chi yoʼ-yookil yoʼonihom li naʼeekʼan, li taaruuchini li haʼ chi naabʼalil joʼ chanru xpaayilebʼ; ut li junjunq chi xikʼanel xul joʼ chanru xpaa-yil. Ut ebʼ li Dios keʼril naq paa-bʼanbʼilaqebʼ, ut naq chaabʼil li naʼlebʼ keʼxkʼuubʼ.

22 Ut ebʼ li Dios keʼxye: Taqosobʼtesihebʼ, ut taqakʼehebʼ chi uuchink ut chi kʼihank, ut chix-nujobʼresinkil xhaʼil li palaw malaj li a ninqi haʼ; ut taqakʼehebʼ li xikʼa-nel xul chi kʼihank saʼ li chʼochʼ.

23 Ut kikʼulman naq kiwan chalen eewu toj eqʼla naq qʼojyin keʼxye re; ut kikʼulman naq kiwan chalen eqʼla toj eewu naq kutan keʼxye re; ut aʼan li roʼ wa.

24 Ut a ebʼ li Dios keʼxkawresi li chʼochʼ re taaruuchini li yoʼyookil yoʼobʼtesihom joʼ chanru lix paa-yil, li wakax ut li kʼaʼru naxjukuki ribʼ, ut lix xulel li chʼochʼ joʼ chan-ru lix paayilebʼ; ut joʼkan kiwan, joʼ chanru keʼxye chaq.

25 Ut ebʼ li Dios keʼxkʼuubʼ li

chʼochʼ re taaruuchinihebʼ li xul joʼ chanru lix paayilebʼ, ut li wakax joʼ chanru lix paayilebʼ, ut li jun-junq li kʼaʼru naxjukuki ribʼ chiru li chʼochʼ joʼ chanru xpaayil; ut ebʼ li Dios keʼril naq teʼxpaabʼebʼ.

26 Ut ebʼ li Dios a keʼxkʼuubʼ xnaʼlebʼ chiribʼilebʼ ribʼ ut keʼx-ye: Chookubʼeeq ut chiqapakʼ li b winq joʼ c qajalam-uuch, joʼ chan-ru li qilobʼaal; ut taqakʼehebʼ chi awaʼbʼejink saʼ xbʼeenebʼ lix karil li palaw, ut saʼ xbʼeenebʼ li xikʼa-nel xul rubʼel choxa, ut saʼ xbʼee-nebʼ li wakax, ut saʼ xbʼeen chixju-nil li ruchichʼochʼ, ut saʼ xbʼeen li junjunq li kʼaʼru aj jukunel li nax-jukuki ribʼ chiru li chʼochʼ.

27 Chi joʼkan a ebʼ li Dios keʼkubʼe re xkʼuubʼankil li winq joʼ xjalam-uuchebʼ aʼan, joʼ chanru xjalam-uuchebʼ li Dios keʼxyiibʼ aʼan, re naq winq ut ixq teʼxyiibʼebʼ.

28 Ut ebʼ li Dios keʼxye: Teʼqosobʼtesi. Ut ebʼ li Dios keʼx-ye: Taqakʼehebʼ chi uuchink ut chi kʼihank, ut chixnujobʼresinkil li chʼochʼ, ut chi wank xwankil saʼ xbʼeen, ut chi awaʼbʼejink saʼ xbʼee-nebʼ lix karil li palaw, ut saʼ xbʼee-nebʼ li xikʼanel xul rubʼel choxa, ut saʼ xbʼeen li junjunq li kʼaʼru yoʼyo li naʼeekʼan chiru li chʼochʼ.

29 Ut ebʼ li Dios keʼxye: Kʼehomaq reetal, taqakʼe rehebʼ li junjunq chi qʼeen wan riyajil li taachalq chiru lix bʼeen chixju-nil li chʼochʼ, ut li junjunq toon

21 a Gen. 1:21; Mois. 2:21.

22 a Abr. 4:10. 24 a KʼUTUL RAQAL: Dios,

Roxichal li Dios. 26 a KʼUTUL RAQAL: Naʼlebʼ

kʼeebʼil. b KʼUTUL RAQAL: Winq.

c Mois. 6:8–10. 27 a Gen. 1:26–27;

Abr. 5:7.

ABRAHAM 4:20–2953

Page 61: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

cheʼ li taawanq ru chiru; relik chi yaal, li ru li cheʼ li wan riyajil re-hebʼ aʼan taqakʼe; taawanq choqʼ a xtzakemqebʼ.

30 Ut choqʼ re li junjunq chi xul re li chʼochʼ, ut re li junjunq chi xikʼanel xul rubʼel choxa, ut re li junjunq li kʼaʼru naxjukuki ribʼ chiru li chʼochʼ, taqakʼe xyuʼa-mebʼ, ut taqakʼe ajwiʼ rehebʼ li junjunq rax qʼeen choqʼ tzakemq, ut chixjunil li kʼaʼaq re ru aʼin chi joʼkan teʼkʼuubʼamanq.

31 Ut ebʼ li Dios keʼxye: Taqabʼaanu chixjunil li kʼaʼru xqa-ye, ut teʼqakʼuubʼ; ut kʼehomaq reetal, qʼaxal naq teʼabʼinq chiqu. Ut kikʼulman naq kiwan chalen ewu toj eqʼla, qʼojyin keʼxye re; ut kikʼulman naq kiwan chalen eqʼla toj ewu naq kutan keʼxye re; ut keʼxkʼe saʼ ajl li a xwaq wa.

CHʼOL 5

Ebʼ li Dios nekeʼxchoy xkʼuubʼankil xnaʼlebʼebʼ re xyoʼobʼtesinkil chix-junil li kʼaʼaq re ru—nekeʼxkʼe chi uxmank li Yoʼobʼtesink joʼ chanru li naʼlebʼ keʼxkʼuubʼ—Laj Adan nax-kʼe xkʼabʼaʼ li junjunq chi yoʼyookil yoʼobʼtesihom.

Ut chi joʼkan taqachoy li choxa ut li chʼochʼ, ut chixjunil lix tee-palebʼ aʼan.

2 Ut ebʼ li Dios keʼxye chiribʼilebʼ

ribʼ: Saʼ li a xwuq wa taqachoy li qakʼanjel, li xqakʼuubʼ wiʼ qanaʼ-lebʼ, ut toohilank saʼ li xwuq wa chiru chixjunil li kʼanjel li xqa-kʼuubʼ wiʼ qanaʼlebʼ.

3 Ut ebʼ li Dios keʼraqeʼ saʼ li xwuq wa, rikʼin naq saʼ li xwuq wa a teʼhilanq chiru chixjunil lix kʼanjelebʼ li keʼxkʼuubʼ chaq chi-ribʼilebʼ ribʼ xyiibʼankil; ut b keʼx-santobʼresi. Ut joʼkaʼin li keʼxkʼu-lubʼa saʼ li kutan naq keʼxkʼuubʼ chiribʼilebʼ ribʼ xyiibʼankil li cho-xa ut li chʼochʼ.

4 Ut ebʼ li Dios keʼkubʼe chaq ut keʼxyiibʼ li jar tasal aʼin re choxa ut re chʼochʼ, naq keʼyiibʼaman saʼ li kutan naq ebʼ li Dios keʼxyiibʼ li chʼochʼ ut li choxa,

5 Joʼ chanru chixjunil li keʼxye chaq chirix li junjunq chi cheʼ re li chʼochʼ a chi majiʼaq nawan saʼ li chʼochʼ, ut li junjunq chi qʼeen re li chʼochʼ chi majiʼaq naniman; xbʼaan naq ebʼ li Dios toj majiʼ ne-keʼxkʼe chi chalk li haʼ saʼ xbʼeen li chʼochʼ naq keʼxkʼuubʼ xbʼaanun-kilebʼ, ut toj majiʼ nekeʼxpakʼ junaq winq re xkʼanjelankil li chʼochʼ.

6 Aʼut kitaqeʼ chaq jun choql saʼ li chʼochʼ, ut kixkʼe xhaʼil chixjunil lix bʼeen li chʼochʼ.

7 Ut a ebʼ li Dios keʼxpakʼ li winq rikʼin b xpoqsil li chʼochʼ, ut keʼx-kʼam lix c musiqʼ (aʼan lix musi-qʼ li winq), ut keʼxkʼe chi saʼ; ut keʼxmusiqʼa saʼ ruʼuj xmusiqʼ li

29 a Gen. 1:29–30. 31 a Exo. 31:17.5 2 a KʼUTUL RAQAL:

Hilobʼaal kutan. 3 a Exo. 20:8–11;

Mos. 13:16–19.

b Tz. ut S. 77:12. 5 a KʼUTUL RAQAL:

Musiqʼejil yoʼobʼtesink. 7 a Abr. 4:26–31. b Mois. 4:25; 6:59. c Gen. 2:7;

Tz. ut S. 93:33. KʼUTUL RAQAL: Musiqʼej, xmusiqʼ; Yuʼam naq majiʼ nokoyoʼla.

ABRAHAM 4:30–5:7 54

Page 62: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

JUN JALAM-UUCH SAʼ LIX HU LAJ ABRAHAMLi rox

Xchʼolobʼankil

1. Laj Abraham kʼojkʼo saʼ xbʼeen lix kʼojaribʼaal laj Farahon, xbʼaan xchaabʼilal li rey, chi wan koroon saʼ xbʼeen xjolom, reetalil li Tijonelil, li wan joʼ reetalil li xnimal ru Awaʼbʼejil saʼ choxa; chi wan li xuqʼ re tiik ruhil naʼlebʼ ut raqbʼa-aatin saʼ ruqʼ.

2. Li rey aj Farahon, li kʼeebʼil xkʼabʼaʼ saʼebʼ li tzʼiibʼ saʼ xbʼeen xjolom.3. Naraj naxye Abraham saʼ Egipto, joʼ kʼeebʼil ajwiʼ saʼ li ajl 10 re li xbʼeen Jalam-uuch.4. Li Ralal laj Farahon, Rey aj Egipto, joʼ tzʼiibʼanbʼil chixbʼeen li ruqʼ.5. Laj Xulem, jun rehebʼ li xbʼeenil aj kʼanjel chiru li rey, joʼ eetalinbʼil saʼ li tzʼiibʼ

chixbʼeen li ruqʼ.6. Laj Olimlah, jun loqʼbʼil moos eechaninbʼil xbʼaan li ralal li rey.Laj Abraham yoo chi naʼlebʼank chirix li jar raqal re li tzolok chahim, saʼ rochochil

li rey.

Page 63: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

7 d KʼUTUL RAQAL: Aamej. 8 a KʼUTUL RAQAL: Eden. 9 a KʼUTUL RAQAL: Cheʼ re

li yuʼam.

13 a 2 Pe. 3:8. b Abr. 3:2–4.

KʼUTUL RAQAL: Kolob. 15 a KʼUTUL RAQAL: Adan.

16 a KʼUTUL RAQAL: Eva. 18 a Tz. ut S. 42:22;

49:15–16. b KʼUTUL RAQAL: Sumlaak.

yuʼamej, ut li winq kiʼok choqʼ yoʼyookil d aamej.

8 Ut ebʼ li Dios keʼraw jun awimq saʼ xjayal li relebʼaal saqʼe saʼ a Eden, ut aran keʼxkʼe li winq, li keʼxkʼe wiʼ xmusiqʼ saʼ li tzʼej-walej li keʼxpakʼ chaq.

9 Ut chalen chaq saʼ li chʼochʼ keʼxkʼe li Dios chi nimank li jun-junq toon cheʼ li sa rilbʼal ut chaa-bʼil choqʼ tzakemq; li a cheʼ re li yuʼam ajwiʼ saʼ xyi li awimq, ut li cheʼ re xnawbʼal ru li us ut li inkʼaʼ us.

10 Kiwan jun nimaʼ li naʼel chaq Eden, re xkʼeebʼal xhaʼil li awimq, ut chalen chaq aran kijacheʼ ru ut kaahibʼ roq li haʼ kiʼok wiʼ.

11 Ut ebʼ li Dios keʼxkʼam li winq ut keʼxkʼe saʼ li Awimq Eden, re xkʼalenkil ut re xchʼolaninkil.

12 Ut ebʼ li Dios keʼxtaqla li winq, ut keʼxye: Li junjunq chi cheʼ saʼ li awimq tatruuq chix-kʼuxbʼal li ru chi moko rambʼil ta,

13 Aʼbʼan li cheʼ re xnawbʼal ru li us ut li inkʼaʼ us, inkʼaʼ taa-kʼux li ru; xbʼaan naq saʼ xqʼehil nakakʼux wiʼ, chi yaal tatkamq. Anajwan laaʼin, aj Abraham, ki-wil naq aʼan joʼ chanru a xqʼehil li Qaawaʼ, aʼan joʼ chanru xqʼe-hil b Kolob; xbʼaan naq ebʼ li Dios toj majiʼ nekeʼxxaqabʼ choqʼ re laj Adan li rajlankil lix kutan.

14 Ut ebʼ li Dios keʼxye: Chiqayiibʼ jun xtenqʼ li winq joʼ xkʼulubʼ, xbʼaan naq moko us ta naq taawanq li winq xjunes,

joʼkan naq taqapakʼ jun xtenqʼ joʼ xkʼulubʼ.

15 Ut ebʼ li Dios keʼxkʼe chi tʼa-neʼk jun nimla wara saʼ xbʼeen laj a Adan; ut aʼan kiwar, ut keʼ-risi jun xxuukuy, ut keʼxtzʼap li tibʼelej saʼ xnaʼaj;

16 Ut li xuukuy li keʼrisi chaq li Dios saʼ li winq, keʼxpakʼ choqʼ jun a ixq, ut keʼxkʼam aʼan rikʼin li winq.

17 Ut laj Adan kixye: Aʼin kiwan choqʼ xbʼaqel inbʼaqel, ut xtibʼel lin tibʼel; anajwan Ixq taayee-manq re, xbʼaan naq isinbʼil chaq rikʼin li winq;

18 Chi joʼkan taaʼelq chaq jun winq rikʼin lix yuwaʼ ut lix naʼ, ut a taajiloq rikʼin li rixaqil, ut b junaj chi tzʼejwalej naq teʼwanq.

19 Ut tʼustʼuukebʼ chaq xkabʼi-chalebʼ, li winq ut li rixaqil, ut in-kʼaʼ nekeʼxutaanak.

20 Ut rikʼin chaq li chʼochʼ ebʼ li Dios keʼxpakʼ li junjunq chi xul re li chʼochʼ, ut li junjunq chi xikʼa-nel xul rubʼel choxa, ut keʼxkʼa-mebʼ rikʼin laj Adan re rilbʼal kʼaʼ-ru kʼabʼaʼej tixkʼehebʼ re; ut yalaq kʼaʼru tixye laj Adan re li junjunq chi yoʼyookil yoʼobʼtesihom, aʼa-naq chaq xkʼabʼaʼ.

21 Ut laj Adan kixkʼe xkʼabʼaʼebʼ chixjunilebʼ li wakax, ut xkʼabʼaʼebʼ li xikʼanel xul rubʼel choxa, ut xkʼabʼaʼ li junjunq chi xxulel li chʼochʼ; ut choqʼ re laj Adan, kitawman jun xtenqʼ joʼ xkʼulubʼ.

ABRAHAM 5:8–21 56

Page 64: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

Li Jesus naxye chi rubʼelaj naq chalk re lix sachlijik Jerusalen—Naʼaatinak ajwiʼ chirix li xkabʼ xkʼulunik li Ralal li Winq, ut lix sachlijikebʼ laj maak.

XBʼAAN naq ninye eere, naq inkʼaʼ tineeril chalen anajwan

ut teenaw naq laaʼin li tzʼiibʼanbʼil resil xbʼaanebʼ li profeet, toj reetal teeye: Osobʼtesinbʼil li ani a nachal saʼ lix kʼabʼaʼ li Qaawaʼ, saʼebʼ li choql re choxa, ut chixjunilebʼ li santil anjel rochbʼeen. Tojaʼ naq keʼxtaw ru lix tzolom naq taa-chalq wiʼchik saʼ li ruchichʼochʼ, chirix naq nimanbʼilaq xloqʼal ut kʼeebʼilaq xkoroon saʼ lix nim uqʼ li b Dios.

2 Ut xkoʼo li Jesus, ut kiʼel chaq saʼ li santil ochoch; ut ebʼ lix tzo-lom keʼchal rikʼin re teʼrabʼi, ut keʼxye: Qaawaʼ, kʼut chiqu chiri-xebʼ li kabʼl re li santil ochoch, joʼ kaye—teʼrumeʼq, ut teʼkanabʼaaq eere chi sachenaq.

3 Ut li Jesus kixye rehebʼ: Ma in-kʼaʼ nekeril chixjunil li kʼaʼaq re ru aʼin, ut ma inkʼaʼ neketaw ru? Chi yaal ninye eere, inkʼaʼ taakanaaq

arin, saʼ li santil ochoch aʼin, yal ta jun a pek chixbʼeen li jun chik li inkʼaʼ taarumeʼq.

4 Ut li Jesus kixkanabʼebʼ, ut xkoʼo chiru li a Tzuul Olivos. Ut naq chunchu saʼ xbʼeen li Tzuul Olivos, keʼchal lix tzolom rikʼin naq wan xjunes, ut keʼxye: Ye qe joʼqʼe taawanq li kʼaʼaq re ru aʼin li kaye chirix lix sachlijik li santil ochoch, ut ebʼ laj Judio; ut kʼaʼru b reetalil laa c kʼulunik, ut li d rosoʼ-jik li ruchichʼochʼ, malaj lix sach-lijikebʼ e laj maak, aʼan li rosoʼjik li ruchichʼochʼ?

5 Ut li Jesus kichaqʼok, ut kix-ye rehebʼ: Chekʼehaq reetal naq maajun winq chibʼalaqʼinq eere;

6 Xbʼaan naq naabʼalebʼ teʼchalq saʼ lin kʼabʼaʼ, ut teʼxye—Laaʼin li Kristo—ut teʼxbʼalaqʼihebʼ naabʼal;

7 Tojaʼ naq texxqʼaxtesihebʼ chi a rahobʼtesiik, ut texxkamsihebʼ, ut laaʼex b xikʼ texʼileʼq xbʼaanebʼ chixjunil li jar tenamit, choqʼ re lin kʼabʼaʼ;

8 Tojaʼ ut naq naabʼalebʼ teʼ-poʼeʼq xchʼool, ut teʼxqʼaxtesi ribʼ chiribʼilebʼ ribʼ, ut xikʼ teʼril ribʼ chiribʼilebʼ ribʼ;

1 1 a Mat. 26:64; Hech. 1:11. b KʼUTUL RAQAL: Dios,

Roxichal li Dios. 3 a Luk. 19:44. 4 a KʼUTUL RAQAL: Olivos,

li tzuul. b Luk. 21:7–36;

Tz. ut S. 45:16–75.

KʼUTUL RAQAL: Reetalilebʼ li kutan; Rosoʼjik li kutan, rosoʼjikil kutan.

c KʼUTUL RAQAL: Xkabʼ xkʼulunik li Jesukristo.

d KʼUTUL RAQAL: Ruchichʼochʼ—Rosoʼjik

li ruchichʼochʼ. e Mal. 4:1;

Tz. ut S. 133:64–74. KʼUTUL RAQAL: Aj maak.

7 a 1 Pe. 4:12–14. b KʼUTUL RAQAL:

Rahobʼtesiik xbʼaan xpaabʼaal.

JOSE SMITH—MATEO

Jun raqal isinbʼil chaq saʼ lix jaltesinkil ru li Santil Hu joʼ kʼutbʼesinbʼil chiru laj Jose Smith li Profeet saʼ 1831: Mateo 23:39 ut li chʼol 24.

Page 65: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

9 Ut teʼwakliiq naabʼal li bʼa-laqʼil profeet, ut teʼxbʼalaqʼihebʼ naabʼal;

10 Ut xbʼaan naq taanumtaaq li maaʼusilal, taakehoʼq lix a raho-mebʼ naabʼal;

11 Aʼbʼanan ani nakana chi xaq-xo junelik ut inkʼaʼ naqʼaxeʼ ru, aʼan ajwiʼ taakoleʼq.

12 Chi joʼkan, naq nekeril li a tzʼeqbʼeetalil aj sachonel, yee-bʼil resil xbʼaan laj b Daniel li pro-feet, chirix lix sachlijik c Jerusalen, chirix aʼan texxaqliiq saʼ li d santil naʼajej; ani naʼilok ru li aatin chix-tawaq xyaalal.

13 Tojaʼ naq ebʼ li wankebʼ Judea cheʼeeleliq toj chiruhebʼ li a tzuul;

14 Li ani wan chaq saʼ xbʼeen kabʼl chiʼeeleliq, ut misutqʼi chix-xokbʼal kʼaʼruhaq saʼ rochoch;

15 Chi moko li ani wan chaq saʼ li chʼochʼ chisutqʼiiq chixxokbʼal lix tʼikr;

16 Ut rahilal saʼ xbʼeenebʼ li wankebʼ a saʼ yuʼam, ut saʼ xbʼee-nebʼ li nekeʼtuʼresink saʼebʼ li ku-tan aʼan;

17 Chi joʼkan, chextijoq chiru li Qaawaʼ re naq inkʼaʼ taawanq lee relik chiru habʼalqʼe, chi moko saʼ li hilobʼaal kutan;

18 Xbʼaan naq chirix aʼan, saʼebʼ li kutan aʼan, taawanq nimla rahilal saʼ xbʼeenebʼ laj a Judio, ut saʼ xbʼeenebʼ li ani wankebʼ b Jerusalen, xkomon

li moko taqlanbʼil ta junxil saʼ xbʼeen Israel, xbʼaan li Dios, cha-len chaq saʼ xtiklajik lix awaʼbʼe-jihomebʼ toj saʼ li kutan aʼin; inkʼaʼ, chi moko chik taataqla-manq jun sutaq chik saʼ xbʼeen Israel.

19 Chixjunil li kʼaʼaq re ru ak keʼxkʼul aʼan yal xtiklajik li ra-hil chʼoolejil li taachalq saʼ xbʼeenebʼ.

20 Ut wi ta inkʼaʼ teʼkʼosmanq ru li kutan aʼan, maajun raj re lix tibʼelebʼ taakoleʼq; aʼbʼanan choqʼ rehebʼ li sikʼbʼilebʼ ru, joʼ chanru li sumwank, teʼkʼosmanq ru li ku-tan aʼan.

21 Kʼehomaq reetal, li kʼaʼaq re ru aʼin kinye eere chirixebʼ laj Judio; ut joʼkan wiʼchik, chirix xrahil li kutan aʼan li taachalq saʼ xbʼeen Jerusalen, wi junaq winq tixye eere, Ilomaq, wahiʼ li Kristo, malaj leʼ, meepaabʼ aʼan;

22 Xbʼaan naq saʼebʼ li kutan aʼan teʼwakliiq ajwiʼ li bʼalaqʼil Kristo ut li bʼalaqʼil profeet, ut teʼxkʼut li ninqi eetalil ut sachbʼa-chʼoolej, toj reetal naq wi ta taa-ruuq, teʼxbʼalaqʼi tzʼaqal li sikʼbʼi-lebʼ ru, aʼanebʼ li sikʼbʼilebʼ ru joʼ chanru li sumwank.

23 Kʼehomaq reetal, ninye li kʼaʼaq re ru aʼin eere choqʼ re-hebʼ li a sikʼbʼilebʼ ru; ut teerabʼi ajwiʼ resilebʼ li b pleet, ut li esilal chirix li pleet; cheril naq inkʼaʼ chepoqle eekʼaʼuxl, xbʼaan naq

10 a Tz. ut S. 45:27. 12 a Dan. 12:11. b KʼUTUL RAQAL:

Daniel. c KʼUTUL RAQAL:

Jerusalen. d Tz. ut S. 101:22–25. 13 a Tz. ut S. 133:13. 16 a Luk. 23:29–30. 18 a KʼUTUL RAQAL: Judio,

ebʼ laj Judio. b Sak. 12; 14:1–5. 23 a KʼUTUL RAQAL:

Sikʼbʼil ru. b Tz. ut S. 45:26.

JOSE SMITH—MATEO 1:9–23 58

Page 66: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

26 a Esek. 43:2. 27 a KʼUTUL RAQAL: Israel—

Lix chʼutubʼankil Israel.

29 a Tz. ut S. 43:24–25.

31 a Mat. 28:19–20. 33 a Joel 2:10;

Tz. ut S. 29:14. 35 a Tz. ut S. 1:38. 36 a JS—M 1:18.

b KʼUTUL RAQAL: Xkabʼ xkʼulunik li Jesukristo.

37 a KʼUTUL RAQAL: Loqʼlaj hu (ebʼ li).

chixjunil li xinye eere tento taa-kʼulmanq; aʼbʼan toj majiʼ wan li rosoʼjik.

24 Kʼehomaq reetal, ak xinye eere chi rubʼelaj;

25 Joʼkan ut, wi teʼxye eere: Kʼehomaq reetal, wan saʼ chaqi chʼochʼ; mexxik: Kʼehomaq ree-tal, wan saʼ muqmuukil naʼajej; meepaabʼ;

26 Xbʼaan naq joʼ naʼel chaq xsa-qenkil li eqʼla saʼ a relebʼaal saqʼe, ut nalemtzʼun toj saʼ rokebʼaal, ut naxnujobʼresi chixjunil li chʼochʼ, joʼkanaq ajwiʼ naq taawanq lix kʼulunik li Ralal li Winq.

27 Anajwan ut ninkʼut cheru jun jaljookil ru aatin. Kʼehomaq ree-tal, bʼaraq wan li kamenaq, aran teʼchʼutlaaq li tʼiw; chi joʼkan aj-wiʼ ebʼ li sikʼbʼilebʼ ru inbʼaan a teʼchʼutubʼamanq chaq chalen saʼ xkaajachalil li ruchichʼochʼ.

28 Ut teʼrabʼi resil li pleet, ut li esil chirix li pleet.

29 Kʼehomaq reetal, ninʼaati-nak choqʼ rehebʼ li sikʼbʼilebʼ ru inbʼaan; xbʼaan naq li jun tenamit taawakliiq chiru li jun chik tena-mit, ut li jun awaʼbʼejihom chiru li jun chik awaʼbʼejihom; teʼwanq li a weʼej, ut li yajel, ut li hiik, saʼ bʼaraq chi naʼajej.

30 Ut joʼkan wiʼchik, xbʼaan naq taanumtaaq li maaʼusilal, taake-hoʼq lix rahomebʼ li winq; aʼbʼa-nan li ani inkʼaʼ taaqʼaxeʼq ru, aʼan ajwiʼ taakoleʼq.

31 Ut joʼkan wiʼchik, li Evangelio aʼin re li Awaʼbʼejihom taajultika-manq saʼ chixjunil li a ruchichʼochʼ, choqʼ xchʼolobʼankil xyaalal chi-ru chixjunilebʼ li tenamit, tojaʼ ut naq taachalq li rosoʼjik, malaj lix sachlijikebʼ laj maak;

32 Ut jun sut chik taatzʼaqloq ru li tzʼeqbʼeetalil aj sachonel, li yeebʼil resil xbʼaan laj Daniel li profeet.

33 Ut tikto chirix li rahilal taa-numsimanq saʼ li kutan aʼan, taaqʼojyinoʼq ru li a saqʼe, ut li po inkʼaʼ tixkʼe lix saqenkil, ut ebʼ li chahim teʼtʼaneʼq chaq saʼ choxa, ut taachiqʼmanq lix wankilal li choxa.

34 Chi yaal, ninye eere, li jun ta-sal tenamit aʼin, li taakʼutmanq wiʼ li kʼaʼaq re ru aʼin, inkʼaʼ taa-numeʼq toj reetal naq chixjunil li xinye eere taatzʼaqloq ru.

35 Us ta taawulaq xkutankil naq taaʼosoʼq li choxa ut li chʼochʼ; li a waatin bʼan inkʼaʼ taaʼosoʼq, taa-tzʼaqloq bʼan ru chixjunil.

36 Ut joʼ xinye junxil, chirix naq taanumsimanq li a rahilal saʼebʼ li kutan aʼan, taachiqʼmanq li wan-kilal re li choxa, tojaʼ ut naq taa-kʼutunq li reetalil li Ralal li Winq saʼ choxa, tojaʼ ut naq teʼyaabʼaq chixjunilebʼ li teepal re li ru-chichʼochʼ; ut teʼril li Ralal li Winq chi b chalk saʼebʼ li choql re choxa, rikʼin wankilal ut nimla loqʼalil;

37 Ut ani nakʼuulank re li a waatin,

JOSE SMITH—MATEO 1:24–3759

Page 67: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

inkʼaʼ taabʼalaqʼiiq, xbʼaan naq taachalq li Ralal li Winq, ut tix-taqlahebʼ lix b anjel chiru rikʼin xnimal xyaabʼ jun trompeet, ut ebʼ aʼan c teʼxchʼutubʼebʼ li relaʼ li sikʼbʼilebʼ ru xbʼaan, chalen chaq xkaahichal li iqʼ, chalen junpakʼal chaq li choxa toj chi junpakʼal chik.

38 Anajwan chetzol jun jaljookil ru aatin rikʼin lix a toonal li higo—Naq toj qʼun li ruqʼ, ut naʼok chi moqk lix xaq, nekenaw naq ak taahayeʼq chaq li saqʼehil;

39 Chi joʼkan ajwiʼ, ebʼ li sikʼbʼi-lebʼ ru inbʼaan, naq nekeʼril chix-junil li kʼaʼaq re ru aʼin, teʼxnaw naq nachʼ wan aʼan, chire ajwiʼ li okebʼaal;

40 Aʼbʼan chirix li kutan, ut li hoonal aʼan, maaʼani a nanawok re, inkʼaʼ, chi moko ebʼ lix anjel li Dios saʼ choxa, kaʼajwiʼ bʼan lin Yuwaʼ.

41 Aʼbʼan joʼ chanru kiwan saʼ xkutankil laj a Noe, joʼkanaq ajwiʼ taawanq saʼ xkʼulunik li Ralal li Winq;

42 Xbʼaan naq taawanq rikʼinebʼ joʼ kiwan saʼebʼ li kutan li keʼwan rubʼelaj li a bʼuutʼihaʼ; xbʼaan naq toj saʼ li kutan aʼan kiʼok wiʼ laj Noe saʼ li jukubʼ kabʼl yookebʼ chaq chi waʼak ut chi ukʼak, chi sumlaak ut chi sumubʼaak;

43 Ut moko keʼxnaw ta toj reetal

naq kichal li bʼuutʼihaʼ, ut kixkʼa-mebʼ chixjunil; chi joʼkanaq ajwiʼ lix kʼulunik li Ralal li Winq.

44 Tojaʼ naq taatzʼaqloq ru li kʼaʼru tzʼiibʼanbʼil, naq saʼ a rosoʼ-jikebʼ li kutan, wiibʼ teʼwanq saʼ li kʼal, li jun taaxokeʼq, ut li jun chik b taakanabʼaaq;

45 Wiibʼ teʼwanq chi keʼek saʼ li keʼlebʼ, li jun taaxokeʼq, ut li jun chik taakanabʼaaq;

46 Ut li ninye re li jun, ninye re chixjunilebʼ li winq; a chexyoʼleq ut, xbʼaan naq moko nekenaw ta kʼaʼru hoonal taachalq wiʼ lee Qaawaʼ.

47 Aʼut chenaw aʼin, wi ta laj eechal re li ochoch kixnaw kʼaʼ-ru hoonal re qʼojyin taachalq wiʼ laj elqʼ, kiyoʼlek raj, ut inkʼaʼ raj kixkanabʼ chi weqeʼk li rochoch, kawal bʼan naq kiwan raj.

48 Joʼkan naq kawalaqex ajwiʼ laaʼex, xbʼaan naq saʼ junaq hoo-nal li moko kʼoxlanbʼil ta eebʼaan, li Ralal li Winq taachalq.

49 Ani, bʼiʼ, jun moos a tiik ut chaabʼil xnaʼlebʼ, li kʼeebʼil xbʼaan laj eechal re choqʼ aj taq-lanel saʼ xbʼeen li rochochnal, re xkʼeebʼal xtzakemqebʼ saʼ tzʼaqal xqʼehil?

50 Osobʼtesinbʼil li moos aʼan li taataweʼq xbʼaan laj eechal re, naq taakʼulunq, chixbʼaanunkil chi joʼkan; ut chi yaal ninye eere,

37 b Tz. ut S. 29:11–15. c KʼUTUL RAQAL: Israel—

Lix chʼutubʼankil Israel.

38 a Tz. ut S. 35:16. 40 a Tz. ut S. 39:20–21; 49:7. 41 a Gen. 6:5.

42 a KʼUTUL RAQAL: Bʼuutʼihaʼ saʼ xkutankil laj Noe.

44 a KʼUTUL RAQAL: Rosoʼjik li kutan, rosoʼjikil kutan.

b Sak. 13:8.

46 a KʼUTUL RAQAL: Kʼaakʼalenk, aj kʼaakʼalenel tenamit.

49 a KʼUTUL RAQAL: Xkanabʼankil ribʼ chiru.

JOSE SMITH—MATEO 1:38–50 60

Page 68: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

tixkʼe aʼan choqʼ aj taqlanel saʼ xbʼeen chixjunil li kʼaʼru re.

51 Wi bʼan li maaʼus aj moos aʼan tixye saʼ xchʼool: Laj eechal we a naxbʼay chaq xkʼulunik,

52 Ut taaʼok chixsakʼbʼalebʼ li rech moosil, ut chi waʼak ut chi ukʼak rochbʼeenebʼ li kalajenaq,

53 Laj eechal re li moos aʼan taa-chalq saʼ jun kutan naq moko na-roybʼeni ta, ut saʼ jun hoonal li maakʼaʼ wiʼ saʼ xchʼool,

54 Ut taarisi chaq, ut tixkʼe lix jachalil aʼan saʼ xyanqebʼ laj kaʼ-pakʼal-u; taawanq yaabʼak ut a kʼuxuxink ruuch-e.

55 Ut chi joʼkan taachalq li a ro-soʼjikebʼ laj maak, joʼ chanru lix profeetil aatin laj Moises, li nax-ye: Teʼisiiq chaq saʼ xyanqebʼ li tenamit; aʼbʼan toj majiʼ nachal rosoʼjik li ruchichʼochʼ, aʼut saʼ junpaat chik.

51 a Tz. ut S. 45:26. 54 a Mat. 8:12. 55 a 2 Ne. 30:10;

Tz. ut S. 1:9–10; 29:17. KʼUTUL RAQAL: Ruchichʼochʼ—

Rosoʼjik li ruchichʼochʼ.

JOSE SMITH—MATEO 1:51–5561

Page 69: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

1 1 a KʼUTUL RAQAL: Xkʼojobʼankil wiʼchik li evangelio.

b KʼUTUL RAQAL: Lix Iglees li Jesukristo rehebʼ laj Santil

Paabʼanel saʼ Rosoʼjikebʼ li Kutan.

2 a Tz. ut S. 20:1. 3 a KʼUTUL RAQAL: Smith,

Jose, alalbʼej. b 2 Ne. 3:15.

4 a KʼUTUL RAQAL: Smith, Jose, yuwaʼbʼej.

b KʼUTUL RAQAL: Smith, Lucy Mack.

c Tz. ut S. 137:5–6.

Laj Jose Smith naxye resil lix xeʼtoo-nil, ebʼ li wankebʼ saʼ lix junkabʼal, ut bʼar xeʼwan rochoch saʼ xtikla-jik—Nanumta jun nimla waklesink kʼaʼuxlej chirix li paabʼaal saʼ li jun raqal re li Estado Nueva York li wan saʼ rokebʼaal li saqʼe—Naxxaqabʼ xchʼool naq tixsikʼ xnaʼlebʼ joʼ yeebʼil xbʼaan laj Santiago—Li Yuwaʼbʼej ut li Kʼajolbʼej nekeʼxkʼut ribʼ, ut laj Jose nabʼoqeʼ saʼ lix profeetil kʼanjel. (Ebʼ li raqal 1–20.)

RIKʼIN naq wan kʼiila esil li kʼeebʼilebʼ chi puktesimank

xbʼaanebʼ li ani inkʼaʼ us lix chʼoolebʼ ut li kʼaʼru kʼuubʼanbʼil xbʼaanebʼ, chirix lix a waklijik ut lix tamik b Lix Iglees li Jesukristo rehebʼ laj Santil Paabʼanel saʼ Rosoʼjikebʼ li Kutan, chixjunil li bʼarwan kʼuubʼanbʼil xbʼaanebʼ li xeʼtzʼiibʼank re, re xsachbʼal xwankil lix chaabʼilal joʼ Iglees ut lix tamik saʼ li ruchichʼochʼ—xinʼeekʼasiik chixtzʼiibʼankil li esi-lal aʼin, re xtuqubʼankil li inkʼaʼ us kʼoxlanbʼil xbʼaan li tenamit, ut re naq chixjunilebʼ li nekeʼsikʼok re li yaal teʼxkʼul li yaalil naʼlebʼ, joʼ chanru xkʼulman, chiwix laaʼin joʼ ajwiʼ chirix li Iglees, aʼ yaal joʼ nawbʼil inbʼaan li naʼlebʼ aʼan.

2 Saʼ li esilal aʼin tinkʼut li jun-junq chi naʼlebʼ li xkʼulman chirix li Iglees aʼin, rikʼin yaal ut rikʼin tiikilal, joʼ chanru ajwiʼ xkʼulman, malaj joʼ chanru naq wan anaj-wan [1838], naq ak waqxaqibʼ chi-habʼ a xkʼuubʼlajik li Iglees li yee-bʼil resilal.

3 a Laaʼin kinyoʼla saʼ lix chi-habʼil li Qaawaʼ jun mil waqxa-qibʼ cient rikʼin oobʼ, saʼ li oxibʼ xkaʼkʼaal xbʼe li po Diciembre, saʼ li tenamit Sharon, li Condado Windsor, li estado Vermont. . . . Lin yuwaʼ, aj b Jose Smith, yu-waʼbʼej, kiʼel chaq saʼ li Estado Vermont ut kiqʼaxon toj Palmyra, saʼ li condado Ontario (anajwan chik Wayne), saʼ li Estado Nueva York, naq yoo tanaʼ chi bʼeek la-jeebʼ chihabʼ inyuʼam. Kaahibʼ chihabʼ tanaʼ xwulajik lin yu-waʼ saʼ Palmyra naq kiqʼaxon rochbʼeen lix junkabʼal toj saʼ Manchester, li wan ajwiʼ saʼ li condado Ontario—

4 Saʼ lix junkabʼal aʼan wan jun-laju li aamej, aʼanebʼ lin yuwaʼ, aj a Jose Smith, lin b naʼ xLucy Smith (lix kʼabʼaʼ aʼan, rubʼelaj lix sumla-jik, aʼan Mack, xrabʼin laj Solomon Mack); ebʼ li was aj c Alvin (li ki-kam 19 Noviembre 1823, naq yoo

JOSE SMITH—RESILAL

AATIN ISINBʼIL SAʼ LI RESILAL LAJ JOSE SMITH, LI PROFEET

Page 70: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

chi bʼeek 26 chihabʼ xyuʼam), aj d Hyrum, laaʼin, ebʼ li wiitzʼin aj e Samuel Harrison, aj William, aj Don Carlos, ut ebʼ li wanabʼ xSofronia, xCatherine, ut xLucy.

5 Saʼ li xkabʼ chihabʼ li qaqʼaxonik toj Manchester, saʼ li naʼajej wan-ko wiʼ kiwan jun jalanil waklesink kʼaʼuxlej chirix li paabʼaal. Kitikla rikʼinebʼ laj Metodista, aʼut saʼ jun-paat kipukan saʼ xyanqebʼ chixju-nil li jar chʼuut chi paabʼaal saʼ li jun raqal chi chʼochʼ aʼan. Relik chi yaal, chanchan kiʼabʼiman saʼ chixjunil li chʼochʼ aran, ut ebʼ li ninqi chʼuut chi tenamit keʼxjunaji ribʼ rikʼinebʼ li jar teep chi paabʼaal, rikʼin li kiwan wiʼ maakaʼchʼin li choqink ut li jachok-ibʼ saʼ xyan-qebʼ li tenamit, wankebʼ li keʼyehok re: a “Ilomaq arin!” ut wankebʼ chik “Ilomaq aran!” Wan li nekeʼxxaqabʼ xwankil li paabʼaal aj Metodista, wan re laj Presbiteriano, ut wan re laj Bautista.

6 Xbʼaan naq us ta kiwan xni-mal li rahok chʼolobʼanbʼil xbʼaa-nebʼ laj paabʼanel saʼ li jar raqal chi paabʼaal aʼin saʼ xkutankil lix paabʼanikebʼ, ut xnimal lix an-chalilebʼ xchʼool li jar paay chi aj tij rehebʼ, li keʼtzʼaqon saʼ xti-kibʼankil ut xwaklesinkil li nimla chʼoolej aʼin chirix li paabʼaal li kiʼilman, re naq chixjunilebʼ teʼ-jaleʼq xchʼool, joʼ keʼwulak chi-ru xyeebʼal, maakʼaʼ naxye kʼaʼ-ru chi chʼuut teʼxjunaji wiʼ ribʼ; aʼbʼanan naq keʼok laj paabʼanel

chixjachbʼalebʼ ribʼ, li jun re li jun chʼuut ut li jun re li jun chik, kiʼilman naq li chaabʼil chʼoolej li kikʼutman chaq, rehebʼ laj tij joʼ ajwiʼ rehebʼ laj paabʼanel, yal pakʼbʼil ut moko yaal ta; xbʼaan naq kiʼilman chi wank xnimal li sachok naʼlebʼ ut li rahil chʼoo-lejil—laj tij chi wechʼbʼil xbʼaan laj tij, ut laj paabʼanel xbʼaan laj paabʼanel; joʼkan naq chixjunil lix chaabʼilalebʼ xchʼool chiribʼilebʼ ribʼ, wi yaal naq kiwan, kisach-man chi junajwa saʼ jun a pleet re aatin, ut jun wechʼok-ibʼ chirix li kʼaʼru kʼoxlanbʼil xbʼaanebʼ.

7 Saʼ li kutan aʼan ak xtikla roʼla-ju chihabʼ inyuʼam. Lix junkabʼal inyuwaʼ kitzoleʼ saʼ lix paabʼaa-lebʼ laj Presbiteriano, ut kaahibʼ rehebʼ keʼxjunaji ribʼ rikʼin li iglees aʼan, aʼanebʼ lin naʼ, xLucy, li was aj Hyrum ut li wiitzʼin aj Samuel Harrison, ut li wanabʼ xSofronia.

8 Chiru li kutan aʼin re nimla waklesink chʼoolej, kiʼeekʼasiik li waam chi kʼoxlak rikʼin xtiikilal injolom, ut chi chʼaʼajkilanbʼil chi naabʼal inkʼaʼuxl; aʼut us ta kʼaʼjoʼ li reekʼahom inchʼool, ut wan naq nanumta xchamal, toj kinkana chi jachjo wibʼ rikʼin chixjunilebʼ li jar chʼuut aʼin, us ta kinwulak saʼat-qeb lix chʼutamebʼ aʼ yaal chi kokʼ aj xsaʼ joʼ li kiru chiwu. Chirix xnumikebʼ li kutan, saʼ innaʼlebʼ kiʼok bʼayaq chi wulak chiwu lix teepalebʼ laj Metodista, ut kiwaj raj wank chi junajinbʼil rikʼinebʼ;

4 d KʼUTUL RAQAL: Smith, Hyrum.

e KʼUTUL RAQAL: Smith,

Samuel H. 5 a Mat. 24:23. 6 a KʼUTUL RAQAL:

Wechʼok-ibʼ.

JOSE SMITH—RESILAL 1:5–863

Page 71: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

10 a KʼUTUL RAQAL: Yaal. 12 a 1 Kor. 2:10–16.

b KʼUTUL RAQAL: Santil Hu.

13 a KʼUTUL RAQAL: Tijok.

aʼut kʼaʼjoʼ xnimal li sachok naʼ-lebʼ ut li wechʼok-ibʼ saʼ xyanqebʼ li jalan jalanq paay chi paabʼaal, joʼkan naq inkʼaʼ kiru naq junaq li ani kʼaʼjoʼ xsaajil joʼ laaʼin, ut kʼaʼjoʼ naq moko tzolbʼil ta chiri-xebʼ li winq ut li kʼaʼaq re ru, taa-ruuq chixtawbʼal tzʼaqal xyaalal ani yaal naxye ut ani inkʼaʼ yaal naxye.

9 Wan naq qʼaxal numtajenaq inkʼaʼuxl, xbʼaan naq kʼaʼjoʼ xni-mal li japok-e ut li choqink, ut in-kʼaʼ nachʼana. Ebʼ laj Presbiteriano aʼanebʼ chaq li qʼaxal kʼeekʼoo-kebʼ xchʼool chixwechʼbʼalebʼ laj Bautista ut ebʼ laj Metodista, ut keʼroksi anchal xmetzʼew li naʼ-lebʼank ut li kʼoxlanbʼil aatin re xkʼutbʼal naq sachenaqebʼ, ma-laj ut re naq ebʼ li tenamit teʼx-kʼoxla naq sachenaqebʼ. Chi jun-pakʼal chik, ebʼ laj Bautista ut laj Metodista keʼwan li junjunq chi juntaqʼeet xʼanchalilebʼ xchʼool re xxaqabʼankil tzʼaqal lix tzolebʼaa-lebʼ, ut re xkʼutbʼal naq sachena-qebʼ chixjunil li jun chʼol chik.

10 Saʼ xyi li pleet aʼin re aatin ut choqink chirix li kʼaʼru kʼox-lanbʼil, chi kokʼ aj xsaʼ kinye saʼ inchʼool: Kʼaʼru tento taabʼaanu-manq? Ani re chixjunilebʼ li jar teep aʼin a yaal naxye, malaj ut ma sachenaqebʼ chixjunilebʼ? Wi yaal junaq rehebʼ, bʼarwan aʼan, ut chan ru tinnaw?

11 Naq qʼaxal chʼaʼajkilanbʼilin chi joʼkan xbʼaan li wechʼok-ibʼ wankebʼ wiʼ li jar teep aʼin chi

aj yehol paabʼaal, saʼ jun kutan yookin chirilbʼal xsaʼ lix Hu laj Santiago, li xbʼeen chʼol ut roʼ ra-qal, li naxye: Wi junaq eere moko tzʼaqal ta xnaʼlebʼ, chitzʼaamanq re li Dios, li nakʼehok re chixjunilebʼ li winq chi numtajenaq ut inkʼaʼ na-chʼiilan; ut taakʼeemanq re.

12 Maajun sut kiʼok junaq aa-tin re li loqʼlaj hu rikʼin xnimal li wankilal saʼ xchʼool junaq winq joʼ kiʼok aʼin saʼ li kutan aʼan saʼ inchʼool laaʼin. Chanchan kiʼok rikʼin nimla metzʼew saʼ chixjunil li reekʼahom inchʼool. Kinkʼoxla ut kinkʼoxla wiʼchik, kinnaw naq wi wan ani taaʼajoq re xkʼulbʼal xnaʼlebʼ rikʼin li Dios, aʼan laaʼin; xbʼaan naq moko kinnaw ta kʼaʼ raj ru tinbʼaanu, ut wi ta inkʼaʼ taaruuq tinkʼul chik xkomon li naʼlebʼ chiru li ak xinkʼul, maa-joʼqʼe raj tinnaw; xbʼaan naq ebʼ laj tzolonel chirix li paabʼaal re-hebʼ li jalan jalanq chʼuut, jalan ja-lanq lix a naʼlebʼebʼ chirix li junaq chi aatin re li loqʼlaj hu, joʼkan naq kisachman anchal inyoʼoni-hom naq tintuqubʼ li chʼaʼajkilal aʼin rikʼin sikʼok saʼ li b Santil Hu.

13 Chirix xkʼoxlankil, kinʼok chixtawbʼal xyaalal naq tento tin-kanaaq saʼ qʼojyin ut chi sachenaq innaʼlebʼ, malaj ut tento tinbʼaanu li kʼaʼru naxye laj Santiago, aʼan xpatzʼbʼal re li Dios. Laaʼin chi-rix xkʼoxlankil, kinkʼe inchʼool naq a “tintzʼaamanq re li Dios,” kinkʼoxla naq wi aʼan tixkʼe li naʼlebʼ rehebʼ li moko tzʼaqal ta

JOSE SMITH—RESILAL 1:9–13 64

Page 72: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

xnaʼlebʼebʼ, ut taakʼehoq chi num-tajenaq ut inkʼaʼ taachʼiilanq, taa-ruuq raj tinyal laaʼin.

14 Chi joʼkan, rikʼin aʼin li kʼee-kʼo wiʼ inchʼool, naq tintzʼaamanq re li Dios, xkohin toj saʼ kʼicheʼ re xyalbʼal. Kiwan chiru eqʼla saʼ jun kutan chʼina-us ut naʼajnak ru, naq tojaʼ yoo chi tiklaak li saqʼehil saʼ jun mil waqxaqibʼ cient rikʼin jun-may. Tojaʼ xbʼeen wa saʼ lin yuʼam naq kinyal chi joʼkan, xbʼaan naq saʼ xyi chixjunil lin kʼaʼuxlej, toj aran maajun wa kinyal a tijok chi kaw xyaabʼ inkux.

15 Chirix naq xkohin toj saʼ li naʼajej li ak xinkʼoxla chaq xik wiʼ, chirix rilbʼal saʼ insutam, ut xtawbʼal wibʼ injunes, kinwiqʼla ut kinʼok chixqʼaxtesinkil li rajom inchʼool chiru li Dios. Tojaʼ tinʼok chixbʼaanunkil, naq chapaamilin xbʼaan junaq li wankilal li kinum-ta chi junajwa saʼ inbʼeen, ut qʼa-xal sachbʼa-chʼoolejil lix wankil saʼ inbʼeen, toj reetal kixbʼakʼ ruʼuj waqʼ, joʼkan naq inkʼaʼ kinru chi aatinak. Kixchʼutubʼ ribʼ li chamal qʼojyin chinsutam, ut chiru jun-paat chanchan naq inkʼulumaq li junpaatil sacheʼk.

16 Aʼbʼanan chirix xkʼeebʼal an-chal inmetzʼew a chixpatzʼbʼal xkʼabʼaʼ li Dios re tinixkol chiru lix wankil laj xikʼ ilonel aʼin li ki-chapok chaq we, ut tzʼaqal naq ok raj we chi subʼeʼk saʼ xsachik

inyoʼonihom ut chixqʼaxtesinkil wibʼ chiru li sacheʼk—moko chi-ru ta junaq li sachk li yal kʼoxlan-bʼil inbʼaan, chiru bʼan lix wankil jun li ani tzʼaqal chalenaq chaq saʼ li ruchichʼochʼ li moko ilbʼil ta, li qʼaxal sachol chʼoolej lix wankil joʼ li maajun wa weekʼahom chaq rikʼin ani junaq—saʼ li hoonal aʼan naq kʼaʼjoʼ inxuwajik, kiwil jun xa-qal li b saqen, tzʼaqal chixbʼeen in-jolom, li naxqʼax xlemtzʼunkil ru li c saqʼe, li kikubʼe chi timil timil toj reetal naq kikana saʼ inbʼeen.

17 Tojaʼ taakʼutunq aʼan naq kin-taw naq achʼabʼanbʼilin chaq chiru laj xikʼ ilonel li kibʼakʼok chaq we. Naq kihilan saʼ inbʼeen li saqen, a kiwil b wiibʼ chi Winq, li inkʼaʼ naru chi yeemank chanru xlem-tzʼunkilebʼ ru ut c xloqʼalebʼ, xaq-xookebʼ chi kutankil saʼ inbʼeen. Jun rehebʼ kinraatina, kixpatzʼ in-kʼabʼaʼ, ut kixye, rikʼin xkʼutbʼal chi ruqʼ li jun chik—Aʼin li d Walal e Raaro Inbʼaan. Chawabʼi aʼan!

18 Li wajom li xkohin wiʼ chi a patzʼok chiru li Qaawaʼ, aʼan re tinnaw bʼarwan re chixjunilebʼ li jar chʼuut chi paabʼaal tzʼaqal yaal, re naq tinnaw bʼarwan tinju-naji wiʼ wibʼ. Chi joʼkan, tojaʼ tin-taw inmetzʼew re tinruuq chi aa-tinak, naq kinpatzʼ rehebʼ li Winq li xaqxookebʼ chaq saʼ inbʼeen saʼ li saqen, bʼarwan rehebʼ li jar chʼuut tzʼaqal yaal (xbʼaan naq saʼ

14 a KʼUTUL RAQAL: Tijok. 16 a Mois. 1:20. b Hech. 26:13. c Apok. 1:16. 17 a KʼUTUL RAQAL:

Kʼutbʼesinbʼil matkʼ.

b Hech. 7:55–56; Kol. 3:1. KʼUTUL RAQAL: Dios, Roxichal li Dios.

c KʼUTUL RAQAL: Loqʼalil.

d KʼUTUL RAQAL: Jesukristo.

e Mat. 3:17; 17:5; 3 Ne. 11:7.

18 a Tz. ut S. 6:11; 46:7.

JOSE SMITH—RESILAL 1:14–1865

Page 73: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

li kutan aʼan maajun wa okenaq chaq saʼ inchʼool naq sachenaqebʼ chixjunilebʼ)—ut bʼarwan rehebʼ tento tinjunaji wiʼ wibʼ.

19 Kisumeman chaq we naq tento naq maajun rehebʼ tinjuna-ji wiʼ wibʼ, xbʼaan naq a sachena-qebʼ chixjunilebʼ, ut li Winq li kin-raatina kixye naq chixjunilebʼ lix paabʼahomebʼ aʼan, tzʼeqbʼeetalil saʼ rilobʼaal, naq chixjunilebʼ laj chʼolobʼanel aʼan poʼjenaqebʼ, naq “rikʼin xtzʼuumalebʼ re b nekeʼjilok wikʼin, aʼbʼan najt wikʼin wan lix c chʼoolebʼ; nekeʼxkʼut choqʼ tzolʼ-lebʼ lix d taqlahomebʼ li winq, e na-kʼutun joʼ li wan choxahilal rikʼin, aʼbʼan nekeʼxtzʼeqtaana lix wan-kilal aʼan.”

20 Jun sut chik kixye naq in-kʼaʼ tinjunaji wibʼ rikʼinebʼ; ut naabʼal chik li kʼaʼaq re ru kix-ye we, li inkʼaʼ naru nintzʼiibʼa saʼ li kutan aʼin. Naq kichal wiʼ-chik innaʼlebʼ, kintaw naq yok-yookin, yookin chi ilok saʼ cho-xa. Naq kiʼel li saqen, maakʼaʼ inmetzʼew; aʼut naq kichal wiʼ-chik chi bʼabʼay, xkohin saʼ kabʼl. Ut naq kinʼanabʼ wibʼ chiru lix naʼaj li xam, lin naʼ kixpatzʼ we kʼaʼru weekʼ. Kinchaqʼok, ut kin-ye, “Matkʼoxlak, us chixjunil—sa ajwiʼ wankin.” Tojaʼ naq kin-ye re lin naʼ, “Ak xinnaw injunes naq moko yaal ta lix naʼlebʼebʼ

laj Presbiteriano.” Chanchan naq a laj xikʼ ilonel ak naxnaw, toj saʼ xsaajil inyuʼam, naq tin-wanq choqʼ aj rahobʼtesinel ut aj chʼiʼchʼiʼinel re li rawaʼbʼejihom; wi ta inkʼaʼ, kʼaʼut naq keʼchʼut-la li wankilal re qʼojyin chin-pleetinkil? Kʼaʼru xyaalal li b we-chʼeʼk ut rahobʼtesiik li kiwakli chiwix, kaʼchʼin chik ma toj saʼ inkaʼchʼinal?

Junjunq rehebʼ laj jultikanel ut ja-lanebʼ chik aj tzolonel re li paabʼaal nekeʼxtzʼeqtaana resil li Xbʼeen Kʼutbʼesink—Kikʼihan li rahobʼte-siik saʼ xbʼeen laj Jose Smith—Aʼan naxchʼolobʼ xyaalal naq kikʼulman chi yaal li kʼutbʼesink. (Ebʼ li raqal 21–26.)

21 Moko kʼiila kutan ta chik chi-rix naq kinkʼul li a kʼutbʼesink aʼin, kintaw wibʼ rikʼin jun rehebʼ laj jultikanel aj Metodista, li qʼaxal kitzʼaqon chaq saʼ li waklesink kʼaʼuxlej chirix li paabʼaal li ak yeebʼil resil; ut naq yookin chi aatinak rikʼin chirix li paabʼaal, kichal inchʼool xyeebʼal resil li kʼaʼru kikʼutbʼesiman chaq chi-wu. Kisach inchʼool chi naabʼal rikʼin li kixbʼaanu; kixkʼul li waa-tin, moko kaʼaj ta wiʼ chi maakʼaʼ aj-e, rikʼin aj bʼan wiʼ xnimal li xikʼ ilok, kixye naq anchal re laj tza, naq maakʼaʼ chik xkomon li

19 a Sal. 14. KʼUTUL RAQAL: Qʼetok paabʼank—Li qʼetok paabʼank saʼ lix Igleesebʼ laj kristiano najter.

b Isa. 29:13–14;

Esek. 33:30–31. c KʼUTUL RAQAL: Qʼetok

paabʼank—Li qʼetok paabʼank.

d Tito 1:14; Tz. ut S. 45:29.

e 2 Tim. 3:5.

20 a KʼUTUL RAQAL: Aj tza. b 2 Ne. 2:11;

Tz. ut S. 58:2–4. KʼUTUL RAQAL: Chʼaʼajkilal.

21 a KʼUTUL RAQAL: Xbʼeen kʼutbʼesink.

JOSE SMITH—RESILAL 1:19–21 66

Page 74: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

b matkʼ ut li c kʼutbʼesink saʼ li ku-tan aʼin, naq chixjunil xkomon li kʼaʼaq re ru aʼan kiraqeʼ chaq rikʼi-nebʼ li apostol, ut maajoʼqʼe chik taawanq xkomon aʼan.

22 Aʼut saʼ junpaat kinkʼe ree-tal naq rikʼin naq kinye resil li xkʼulman, maakaʼchʼin li xikʼil uuchink chiwix li kiwakli chaq saʼ xyanqebʼ laj tzolonel re li paa-bʼaal, ut xbʼaan aʼin kiwan xni-mal li a rahobʼtesink, li toj yoo chi nimank; ut us ta laaʼin yal jun saaj al b moko nawbʼil ta ru, yal kaalaju, ma oʼlaju chihabʼ in-yuʼam, ut rikʼin li wankin wiʼ saʼ inyuʼam kikʼutun naq laaʼin jun saaj al li maakʼaʼ xwankil saʼ li ruchichʼochʼ, aʼut ebʼ li winq li taqenaqebʼ xwankil keʼxkʼe tzʼa-qal weetal re xpoʼbʼalebʼ xchʼool li tenamit chiwix, ut re xwakle-sinkil li rahil rahobʼtesink; ut aʼin kitawman saʼ xyanqebʼ chixjunil li jar chʼuut—chixjunilebʼ junajin-bʼilebʼ re inrahobʼtesinkil.

23 Kinkana chi kʼoxlak saʼebʼ li kutan aʼan, ut kʼiila sut cha-len chaq aʼan, naq kʼaʼjoʼ xjala-nil naq jun li al moko nawbʼil ta ru, kaʼchʼin chik chirix kaala-ju chihabʼ xyuʼam, ut jun li te-nebʼanbʼil xbʼaan li wan wiʼ naq tixtaw xkaʼchʼinal li kʼaʼru taa-kʼanjelaq re, rikʼin lix kʼanjel re wulaj wulaj, taakʼoxlamanq naq tzʼaqalaq ta xwankil re taakʼe-heʼq reetal xbʼaanebʼ li xninqal ru winq saʼebʼ li jar chʼuut chi

paabʼaal li qʼaxal patzʼbʼilebʼ saʼ li kutan aʼan, re naq chi joʼkan taawaklesimanq saʼ xchʼoolebʼ aʼan xnimal li rahobʼtesink ut li hobʼok. Ma jalan ta aʼin malaj inkʼaʼ, joʼkan naq kiwan, ut kʼii-la sut xbʼaan aʼan kiwan xnimal xrahil inchʼool.

24 Aʼbʼanan, tzʼaqal yaal naq kiwil chaq jun li kʼutbʼesink. Kinkʼoxla chalen chaq aʼan, naq kiweekʼa joʼ laj a Pablo, naq kiʼaa-tinak re b xkolbʼal ribʼ chiru li Rey Agripa, ut kixye resil li kʼutbʼe-sinbʼil matkʼ li kixkʼul naq kiril jun saqen, ut kirabʼi jun xyaabʼ kuxej; aʼbʼanan moko kʼihebʼ ta li keʼpaabʼank re; wankebʼ li keʼ-yehok re naq aj tikʼtiʼ, jalanebʼ chik naq wax ru; ut kiwan chi seʼenbʼil ut chi hobʼbʼil. Aʼbʼanan chixjunil aʼin moko kisach ta xyaalalil li matkʼ li kikʼutbʼesi-man chaq chiru. Aʼan kiril chaq li kʼutbʼesinbʼil matkʼ aʼan, ut kixnaw naq kiril chaq, ut chix-junil li rahobʼtesink rubʼel choxa inkʼaʼ taaruuq chixjalbʼal xyaa-lal; ut us ta teʼxrahobʼtesi toj ree-tal li kamk, toj kixnaw, ut tixnaw toj taaraqeʼq chi musiqʼak, naq kiril chaq jun saqen ut kirabʼi jun xyaabʼ kuxej chiraatinan-kil, ut chixjunil li ruchichʼochʼ inkʼaʼ taaruuq tixkʼe chixkʼox-la malaj chixpaabʼ naq moko yaal ta.

25 Chi joʼkan kiwan wikʼin laaʼin. Kiwil chaq chi yaal jun saqen, ut

21 b KʼUTUL RAQAL: Kʼutbʼesinbʼil matkʼ.

c KʼUTUL RAQAL: Kʼutbʼesink,

kʼutbʼesinbʼil naʼlebʼ. 22 a Stgo. 5:10–11.

KʼUTUL RAQAL: Rahobʼtesiik xbʼaan

xpaabʼaal. b 1 Sam. 16:7; Alma 37:35. 24 a KʼUTUL RAQAL: Pablo. b Hech. 26.

JOSE SMITH—RESILAL 1:22–2567

Page 75: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

saʼ xyi li saqen keʼwil wiibʼ chi a Winq, ut kineʼraatina chi yaal; ut us ta xikʼ kinʼileʼ ut kinrahobʼtesiik xbʼaan xyeebʼal naq kiwil chaq jun li kʼutbʼesink, aʼbʼan yaal ajwiʼ; ut naq yookebʼ chinrahobʼtesinkil, chinhobʼbʼal, ut chixyeebʼal li kʼiila paay chi maaʼus aj aatin chiwix chi tikʼtiʼ xbʼaan xyeebʼal, kinʼeekʼasiik chixyeebʼal saʼ inchʼool: Kʼaʼut naq nikineerahobʼtesi xbʼaan xyeebʼal li yaal? Laaʼin xwil chi yaal jun li kʼutbʼesink; ut anihin laaʼin re tinyal wu rikʼin li Dios, malaj ut kʼaʼut naq naxkʼoxla li ruchichʼochʼ intenebʼankil chixtzʼeqtaanankil xyaalal li kʼaʼru wilom chi yaal? Xbʼaan naq kiwil chaq jun li kʼut-bʼesink, kinnaw aʼan, ut kinnaw naq li Dios naxnaw, ut inkʼaʼ kin-ru b chixtzʼeqtaanankil xyaalal, chi moko kiwan inchʼool chix-bʼaanunkil; malaj ut kinnaw naq rikʼin xbʼaanunkil tinrahobʼtesi raj xchʼool li Dios, ut tinʼok raj rubʼel tojbʼa-maak.

26 Ak kinkana chi kʼojkʼo in-chʼool saʼ inkʼaʼuxl chirix li kʼaʼru rehebʼ li jar chʼuut chi paabʼaal—naq moko tenebʼanbʼil ta saʼ in-bʼeen naq tinjunaji wibʼ rikʼin yalaq ani rehebʼ, naq tinkanaaq bʼan joʼ chanru wankin toj reetal naq taakʼeemanq chik innaʼlebʼ. Ak kintaw naq yaal lix a chʼolobʼa-hom laj Santiago—naq jun winq li moko tzʼaqal ta xnaʼlebʼ taaruuq chi tzʼaamank re li Dios, ut chi kʼuluk, ut inkʼaʼ taachʼiilaaq.

Laj Moroni naxkʼut ribʼ chiru laj Jose Smith—Taanawmanq xkʼabʼaʼ laj Jose choqʼ chaabʼilal ut choqʼ maaʼusilal saʼ xyanqebʼ chixjunil li tenamit—Laj Moroni naxye resil lix Hu laj Mormon re, ut lix raqbʼa-aatin li Qaawaʼ li cha-lel, ut naxye kʼiila aatin saʼ li loqʼlaj hu—Nakʼutbʼesiman li naʼajej muq-muukebʼ wiʼ li perel chʼiichʼ oor—Laj Moroni toj wan chixkʼeebʼal xnaʼlebʼ li Profeet. (Ebʼ li raqal 27–54.)

27 Kinkana saʼ xbʼaanunkil lin kʼanjel re wulaj wulaj saʼ inyuʼam toj reetal li jun xkaʼkʼaal xbʼe li po Septiembre, 1823, ut rajlal yoo-kin chaq chixkʼulbʼal xninqal li rahobʼtesiik saʼ ruqʼebʼ li jar ta-sal chi winq, li wankebʼ xpaabʼaal joʼ ajwiʼ li maakʼaʼebʼ xpaabʼaal, xbʼaan naq toj kinchʼolobʼ naq wi-lom jun li kʼutbʼesink.

28 Chiru xbʼehil li kutan li kinu-meʼ chirix naq kiwil li kʼutbʼesink toj reetal li chihabʼ jun mil waqxa-qibʼ cient rikʼin oxibʼ xkaʼkʼaal—rikʼin naq yeebʼil we naq maajun rehebʼ li jar chʼuut chi paabʼaal li wankebʼ saʼ li kutan aʼan tinjunaji wiʼ wibʼ, ut rikʼin naq toj kaʼchʼin ajwiʼ inchihabʼ, ut rahobʼtesin-bʼilin xbʼaanebʼ li tento raj naq kineʼxra ut kineʼxkʼul rikʼin chaa-bʼil chʼoolej, ut wi keʼxkʼoxla naq bʼalaqʼinbʼilin naq teʼxyal raj xqʼe rikʼin chaabʼilal ut rahok chinkol-bʼal chaq—kinkanabʼaak saʼ li jar paay chi a aaleek; ut rikʼin xjuna-jinkil wibʼ rikʼin kʼiila paay chi

25 a JS—R 1:17. b KʼUTUL RAQAL:

Anchalil xchʼool;

Kaw xchʼool, xkawil xchʼool.

26 a Stgo. 1:5–7.

28 a KʼUTUL RAQAL: Aaleek, aalenk.

JOSE SMITH—RESILAL 1:26–28 68

Page 76: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

tenamit, chi kokʼ aj xsaʼ kintʼaneʼ saʼ kʼiila joʼmaajoʼil sachk, ut ki-kʼutun wikʼin lix qʼunal xmetzʼew li saajil, ut li jar majelal li ak re-hebʼ li winq; rikʼin li narahoʼ wiʼ inchʼool chixyeebʼal naq kikʼameʼ inbʼe saʼ li jar paay chi aaleek, li yibʼ ru saʼ rilobʼaal li Dios. Naq ninchʼolobʼ aʼin, mixkʼoxla ani-haq naq kiwan saʼ inbʼeen junaq maak li nim malaj li qʼaxal yibʼ ru. Maajun wa wanjenaq inchʼool chixbʼaanunkil xkomon aʼan. Aʼbʼanan kiwan inmaak rikʼin li chʼuchʼil naʼlebʼ, ut wan naq xin-wan rikʼinebʼ li ani joʼmaajoʼebʼ xkʼaʼuxl, ut xkomon chik li moko naxkʼam ta ribʼ rikʼin li chaabʼilal li tento raj taawanq wiʼ junaq li b bʼoqbʼil xbʼaan li Dios joʼ laaʼin. Aʼut aʼin inkʼaʼ tixsach xchʼool ani-haq li najultikoʼ re lin chʼajomil, ut naxnaw ru chanru naq seʼseʼ chaq wu chi ak we chi joʼkan.

29 Saʼ xkʼabʼaʼ li kʼaʼaq re ru aʼin, kokʼ aj xsaʼ kiweekʼa naq wan tojbʼa-maak saʼ inbʼeen xbʼaan lix qʼunal inmetzʼew ut lin ma-jelal; ut naq kiqʼojyinoʼ saʼ li jun xkaʼkʼaal xbʼe li po Septiembre li ak yeebʼil resil, chirix naq xkohin saʼ inchʼaat re xnumsinkil li qʼoj-yin, kinʼok chi a tijok ut chi tzʼaa-mank chiru li Nimajwal Dios re tixkuy chixjunil lin maak ut lix majelal innaʼlebʼ, ut joʼkan ajwiʼ naq tixkʼutbʼesi kʼaʼruhaq chi-wu, re tinnaw chirix lin wanjik

ut chanru naq wankin chiru aʼan; xbʼaan naq kiwan anchal xkawil inchʼool naq tinkʼul jun choxa-hil kʼutbʼesihom, joʼ li ak kinkʼul chaq junxil.

30 Naq chi joʼkan yookin chix-patzʼbʼal xkʼabʼaʼ li Dios, kinkʼe reetal jun li saqen li kikʼutun saʼ lin waribʼaal, li kiniman toj ree-tal naq qʼaxal saqen wiʼchik li waribʼaal chiru waʼlebʼ, tojaʼ naq kʼutaamil jun li a winq chixkʼatq in-chʼaat, xaqxo chi kutankil, xbʼaan naq moko wan ta chi chʼochʼ li roq.

31 Jutju saʼ jun li bʼaatal qʼaxal nim a xsaqal ru. Aʼan jun saqal ru li naqʼaxok re kʼaʼruhaq chik li wi-lom chaq saʼ li ruchichʼochʼ; chi moko ninkʼoxla naq kʼaʼruhaq saʼ li ruchichʼochʼ taaruuq ta taakʼu-tunq chi qʼaxal saq ut lemtzʼunk ru joʼ aʼin. Kʼutkʼu li ruqʼ, ut joʼ-kan ajwiʼ lix tel, kaʼchʼinaq chirix lix kux li ruqʼ; joʼkan ajwiʼ kʼutkʼu li roq, joʼ ajwiʼ lix tzelek, kaʼchʼin saʼ xbʼeen lix kux li roq. Kʼutkʼu ajwiʼ lix jolom ut lix kux. Kinru chixkʼeebʼal reetal naq kaʼajwiʼ li jun bʼaatal aʼin wan chirix, xbʼaan naq teeto, joʼkan naq kinru chiril-bʼal li re xchʼool.

32 Moko kaʼaj ta wiʼ lix bʼaa-tal qʼaxal saq ru, jun xaqalil bʼan inkʼaʼ naru xyeebʼal chanru xni-mal lix a lemtzʼunkil ru, ut li ri-lobʼaal chanchan ajwiʼ b raqʼ kaaq chi yaal. Numtajenaq xsaqenkil ru li waribʼaal, aʼut moko wan ta

28 b KʼUTUL RAQAL: Bʼoqok, bʼoqbʼil xbʼaan li Dios, xbʼoqbʼal.

29 a KʼUTUL RAQAL: Tijok. 30 a KʼUTUL RAQAL: Anjel;

Moroni, ralal laj Mormon.

31 a Hech. 10:30; 1 Ne. 8:5; 3 Ne. 11:8.

32 a 3 Ne. 19:25. KʼUTUL RAQAL: Loqʼalil.

b Exo. 34:29–35; Hel. 5:36; Tz. ut S. 110:3.

JOSE SMITH—RESILAL 1:29–3269

Page 77: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

xsaqenkil ru joʼ li wan chixkʼatq lix xaqam. Naq kiwil xbʼeen wa c kinxuwak, aʼbʼan saʼ junpaat kiʼel inxiw.

33 Aʼan kinixbʼoq rikʼin a in-kʼabʼaʼ, ut kixye we naq aʼan aj kʼamol esil, taqlanbʼil chaq chiru li Dios wikʼin, ut naq aj Moroni xkʼabʼaʼ, naq li Dios wan jun li kʼanjel tixkʼe chinbʼaanu; ut naq taawanq inkʼabʼaʼ choqʼ chaabʼilal ut choqʼ maaʼusilal saʼ xyanqebʼ chixjunil li tenamit, junkabʼal, ut aatinobʼaal, malaj ut naq usaati-nanbʼilaq ut maaʼusaatinabʼilaq saʼ xyanqebʼ chixjunil li teepal.

34 Kixye naq wan jun li a hu li kʼuulanbʼil saʼ chʼochʼ, tzʼiibʼan-bʼil chiruhebʼ b perel chʼiichʼ oor, li nayehok resilebʼ li ani keʼwan najter saʼ li nimla chʼochʼ aʼin, ut bʼar koleʼelq wiʼ chaq. Kixye aj-wiʼ naq lix c tzʼaqalil li Evangelio li junelik nakana wan chi saʼ, joʼ chanru qʼaxtesinbʼil xbʼaan li Kolonel rehebʼ li keʼwan chaq arin najter;

35 Joʼkan ajwiʼ, naq wan-kebʼ wiibʼ li pek saʼ kʼonkʼookil chʼiichʼ plaat—ut ebʼ li pek aʼin, bʼakʼbʼil rikʼin jun li a xrambʼal ru chʼoolej, aʼan ajwiʼ li b Urim ut

Tumim nayeeman re—kʼuulan-bʼil rochbʼeenebʼ li perel chʼiichʼ; ut naq li xkʼulbʼal ut roksinkil li pek aʼin, aʼan li okenaqebʼ wiʼ c “laj ilol naʼlebʼ” najter malaj saʼ junxil kutan; ut naq li Dios kix-kawresi re taaʼuxmanq xjaltesin-kil ru li hu.

36 Chirix naq ak xye we li kʼaʼaq re ru aʼin, kixtikibʼ xyee-bʼal li profeetil aatin saʼ li a Najter Chaqʼrabʼ. Kixye xbʼeen wa jun jachal li b rox chʼol re Malakias; ut kixye ajwiʼ li xkaa malaj xraqikil chʼool re li profeetil aatin ajwiʼ aʼan, us ta jalbʼil bʼayaq ru rikʼin li natawman saʼebʼ li qaSantil Hu. Ruuchil xyeebʼal li xbʼeen raqal joʼ natawman saʼebʼ li qahu, kixye chi joʼkaʼin:

37 Xbʼaan naq kʼehomaq reetal, taa-chalq li a kutan li b taakʼatoq joʼ kʼat-lebʼaal, ut chixjunilebʼ laj qʼetqʼet, relik chi yaal, ut chixjunilebʼ li ne-keʼbʼaanunk re li maaʼusilal teʼkʼatq joʼ c roq waj; xbʼaan naq ebʼ li teʼchalq teʼxkʼatebʼ, chan li Qaawaʼ rehebʼ li Teepal, joʼkan naq moko tixkanabʼ ta choqʼ rehebʼ xxeʼil chi moko ruqʼil.

38 Ut joʼkan wiʼchik, kixye li roʼ raqal chi joʼkaʼin: Kʼehomaq reetal, tinkʼutbʼesi cheru li a Tijonelil, rikʼin

32 c Exo. 3:6; Eter 3:6–8, 19. 33 a Exo. 33:12, 17;

Isa. 45:3–4. 34 a KʼUTUL RAQAL: Hu laj

Mormon (lix). b KʼUTUL RAQAL: Perel

chʼiichʼ oor. c KʼUTUL RAQAL:

Xkʼojobʼankil wiʼchik li evangelio.

35 a Lev. 8:8. KʼUTUL RAQAL: Xrambʼal ru chʼoolej.

b Exo. 28:30. KʼUTUL RAQAL: Urim ut Tumim.

c KʼUTUL RAQAL: Aj ilol naʼlebʼ.

36 a KʼUTUL RAQAL: Najter Chaqʼrabʼ.

b KʼUTUL RAQAL: Malakias (Malaquias).

37 a KʼUTUL RAQAL: Xkabʼ xkʼulunik li Jesukristo.

b 3 Ne. 25; Tz. ut S. 64:23–24.

KʼUTUL RAQAL: Ruchichʼochʼ—Xchʼajobʼresinkil li ruchichʼochʼ; Ruchichʼochʼ—Rosoʼjik li ruchichʼochʼ.

c Nahum 1:8–10; 1 Ne. 22:15, 23; 2 Ne. 26:4–6; Tz. ut S. 29:9.

38 a KʼUTUL RAQAL: Tijonelil; Xlaawil li tijonelil.

JOSE SMITH—RESILAL 1:33–38 70

Page 78: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

38 b Tz. ut S. 27:9; 110:13–16. KʼUTUL RAQAL: Elias.

39 a Gal. 3:8, 19. b KʼUTUL RAQAL:

Kolbʼa-ibʼ choqʼ rehebʼ

li kamenaq; Resilal li xeʼtoonil.

40 a Deut. 18:15–19. b 3 Ne. 20:23; 21:20. 41 a Hech. 2:16–21. b Rom. 11:11–25;

Tz. ut S. 88:84. KʼUTUL RAQAL: Gentil, ebʼ laj.

42 a KʼUTUL RAQAL: Kʼaʼuxlej.

ruqʼ laj b Elias li profeet, rubʼelaj lix kʼulunik li xnimal ru ut xuwajel xkutan li Qaawaʼ.

39 Kixjal ajwiʼ xyeebʼal li jun raqal chik: Ut aʼan taaraw saʼ xchʼoolebʼ li alal kʼajolbʼej li kʼaʼru a yeechiʼinbʼil rehebʼ li yuwaʼbʼej, ut lix chʼoolebʼ li alal kʼajolbʼej b teʼsut-qʼiiq rikʼinebʼ lix yuwaʼ. Wi ta in-kʼaʼ joʼkan, chixjunil li ruchichʼochʼ taasachmanq raj chi junajwa saʼ lix kʼulunik.

40 Rochbʼeen aʼin, kixye li xjun-laju chʼol re Isaias, ut kixye naq ok re chi tzʼaqlok ru. Kixye ajwiʼ li rox chʼol re Xyehom Xbʼaanuhomebʼ li Apostol, li xkabʼ xkaʼkʼaal ut rox xkaʼkʼaal raqal, joʼ chanru tzʼaqal wan saʼ li Akʼ Chaqʼrabʼ li wan qikʼin. Kixye naq li a profeet aʼan li Kristo; aʼbʼan majiʼ nachal li ku-tan naq “ebʼ li inkʼaʼ teʼabʼinq re lix yaabʼ xkux b teʼisiiq chaq saʼ xyanq li tenamit,” aʼut taachalq chi seebʼ.

41 Kixye ajwiʼ li a xkabʼ chʼol re Joel, chalen saʼ li xwaqxaq xkaʼkʼaal raqal toj saʼ rosoʼ-jik. Kixye ajwiʼ naq aʼin toj ma-jiʼ natzʼaqlok ru, aʼbʼan chi seebʼ taaʼuxmanq aʼan. Ut kixye ajwiʼ naq lix tzʼaqlojikebʼ ru laj b Gentil chi seebʼ taaʼok. Kixye kʼiila raqal chik re li loqʼlaj hu, ut kixkʼe kʼiila naʼlebʼ re xchʼolobʼankil xyaalal, li inkʼaʼ naru chi yeemank arin.

42 Joʼkan wiʼchik, kixye we, naq joʼqʼe tinkʼulebʼ li perel chʼiichʼ

aʼan li kiʼaatinak wiʼ—xbʼaan naq toj majiʼ nawulak xqʼehil naq taakʼuleʼq—tento naq maajun chi aj-u tinkʼut; chi moko li xram-bʼal ru chʼoolej rikʼin li Urim ut Tumim; kaʼajwiʼ rehebʼ li taqlan-bʼilin wiʼ chixkʼutbʼal chiruhebʼ; wi ut tinbʼaanu, tinsacheʼq. Naq yoo chi aatinak wikʼin chirixebʼ li perel chʼiichʼ, kiteeliik li kʼutbʼe-sinbʼil matkʼ chiru lin a kʼaʼuxl joʼ-kan naq kinru chirilbʼal li naʼajej kʼuulanbʼilebʼ wiʼ li perel chʼiichʼ, ut aʼan chi kʼaʼjoʼ xsaqenkil ut xchʼolchʼookil ru, joʼkan naq kin-naw wiʼchik ru li naʼajej aʼan naq kinwulak aran.

43 Chirix naq kiyeeman li aatin aʼin, kiwil naq li saqen saʼ li wa-ribʼaal kiʼok chixchʼutubʼankil ribʼ chixkʼatq lix xaqam li yoo chaq chi aatinank we, ut joʼkan kixbʼaanu toj reetal naq kikana wiʼchik saʼ qʼojyin li waribʼaal, kaʼajwiʼ chix-kʼatq aʼan inkʼaʼ, tojaʼ naq saʼ jun-paat kiwil chanchan naq kiteeli jun li numlebʼ li nawulak toj saʼ choxa, ut aʼan kitaqeʼ toj reetal naq kisach chiwu chi tzʼaqal, ut kikana li waribʼaal joʼ chanru naq kiwan chaq naq toj majiʼ naxkʼut ribʼ li choxahil saqen aʼin.

44 Kinkana chi yokyookin chix-kʼoxlankil xjalanil li kiwil chaq, ut kʼaʼjoʼ naq sachso inchʼool rikʼin li kʼaʼru yeebʼil we xbʼaan li ja-lanil aj kʼamol esil aʼin; tojaʼ ut,

JOSE SMITH—RESILAL 1:39–4471

Page 79: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

44 a KʼUTUL RAQAL: Kʼoxlank saʼ chʼoolej.

46 a KʼUTUL RAQAL: Aj tza. b KʼUTUL RAQAL: Aaleek,

aalenk. c Tz. ut S. 121:37.

naq toj yookin a chixkʼoxlankil, saʼ junpaat kinkʼe reetal naq yoo wiʼ-chik chi saqenoʼk lin waribʼaal, ut chanchan naq saʼ jun kʼutaamil, li choxahil aj kʼamol esil aʼan wan wiʼchik chixkʼatq lin chʼaat.

45 Aʼan kixtikibʼ, ut jun sut chik kixseraqʼi li naʼlebʼ ajwiʼ aʼan li kixbʼaanu chaq saʼ li xbʼeen xkʼu-lunik, chi maajun aatin kixjal; ut chirix xbʼaanunkil, kixye re-sil we li ninqi raqbʼa-aatin li teʼ-chalq saʼ xbʼeen li ruchichʼochʼ, rikʼin li ninqi sachok xbʼaan weʼej, yokʼlebʼ chʼiichʼ, ut yajel; ut naq teʼchalq li rahil raqbʼa-aatin aʼin saʼ xbʼeen li ruchichʼochʼ chiru li jun tasal tenamit aʼin. Chirix xse-raqʼinkil li kʼaʼaq re ru aʼin, kita-qeʼ wiʼchik joʼ chanru kixbʼaanu chaq junxil.

46 Chirix aʼan, kʼaʼjoʼ naq nekeʼ-tubʼubʼnak li naʼlebʼ saʼ inkʼaʼuxl, joʼkan naq xikenaq chaq li waara saʼ xsaʼ li wu, ut kinumta xsach-sookil inchʼool naq yokyookin aran, rikʼin li kʼaʼru kiwil joʼ aj-wiʼ kiwabʼi chaq. Aʼut kʼaʼjoʼ wiʼ-chik naq kisach inchʼool naq kiwil wiʼchik laj kʼamol esil aʼan chix-kʼatq lin chʼaat, ut kiwabʼi chix-numsinkil, malaj chixyeebʼal wiʼ-chik chi akʼil we li naʼlebʼ ajwiʼ li kixye chaq junxil, ut kixye ajwiʼ we naq tinwil wibʼ, kixye naq laj a Satanas tixyal xqʼe b chiwaalen-kil (saʼ xkʼabʼaʼ li nebʼaʼil wan wiʼ lix junkabʼal inyuwaʼ) naq tinkʼu-lebʼ li perel chʼiichʼ re naq tinbʼi-homoʼq. Kixye we naq minbʼaanu

aʼin, ut kixye we naq maajun chik aj-e naru taawanq chiwu saʼ xkʼulbʼalebʼ li perel chʼiichʼ, kaʼaj-wiʼ re xnimankil xloqʼal li Dios, ut maajun chik c ajom kʼeebʼilaq wiʼ inchʼool, kaʼajwiʼ re xwakle-sinkil lix awaʼbʼejihom aʼan; wi ut inkʼaʼ joʼkan, moko tinruuq ta chixkʼulbʼalebʼ.

47 Chirix li rox ulaʼanink aʼin, kitaqeʼ wiʼchik saʼ choxa joʼ jun-xil chaq, ut kinkana wiʼchik chix-tzʼilbʼal rix saʼ inchʼool lix sach-bʼa-chʼoolejil li kʼaʼru tojaʼ xinkʼul chaq; ut tojaʼ junpaataq chik xtaqik rox sut li choxahil aj kʼamol esil wikʼin, kitzentzerebʼak li tzoʼ xul, ut kintaw naq saqewk re li kutan, joʼkan naq chiru chixjunil tanaʼ li qʼojyin yooko chaq chi aatinak.

48 Kaʼchʼin chik chirix aʼan kin-wakli chaq saʼ lin chʼaat, ut joʼ kʼaynaqin, kinʼok chixbʼaanunkil li kʼanjel naʼajeʼ saʼ li kutan aʼan; aʼut naq kinyal inqʼe chi kʼanjelak joʼ saʼ jalanebʼ chik li kutan, kintaw naq osoʼjenaq inmetzʼew, joʼkan naq chi jun waakaj moko kiru ta chiwu. Lin yuwaʼ, li yoo chaq chi kʼanjelak wochbʼeen, kixkʼe reetal naq moko sa ta wankin, ut kixye we naq tinxik saʼ kabʼl. Xkohin ut xik raj we saʼ kabʼl, aʼbʼan naq tin-qʼax raj lix korralil li chʼochʼ li wan-ko wiʼ, kilaj inmetzʼew chi tzʼaqal, ut kintʼaneʼ chi chʼochʼ chi maakʼaʼ inkawilal, ut chiru junpaat maakʼaʼ tzʼaqal kiweekʼa.

49 Li xbʼeen najultikoʼ we chirix aʼan, aʼan naq jun lix yaabʼ kuxej

JOSE SMITH—RESILAL 1:45–49 72

Page 80: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

49 a KʼUTUL RAQAL: Smith, Jose, yuwaʼbʼej.

51 a KʼUTUL RAQAL: Kumorah, tzuul.

52 a Morm. 6:6. KʼUTUL RAQAL: Perel chʼiichʼ oor.

b KʼUTUL RAQAL:

Urim ut Tumim. c KʼUTUL RAQAL:

Xrambʼal ru chʼoolej.

yoo chi aatinak wikʼin, ut chix-patzʼbʼal inkʼabʼaʼ. Kinʼilok ta-qeʼq, ut kinkʼe reetal laj kʼamol esil ajwiʼ aʼan, xaqxo chi taqenaq saʼ xbʼeen injolom, ut sutsu chi saqen joʼ junxil. Tojaʼ naq kixse-raqʼi wiʼchik we chixjunil li kʼaʼ-ru kixseraqʼi chaq we saʼ li qʼoj-yin xnumeʼ, ut kinixtaqla chi xik rikʼin lin a yuwaʼ ut chixyeebʼal re li kʼutbʼesinbʼil matkʼ ut li taqla-hom li kinkʼul chaq.

50 Laaʼin kinʼabʼin chiru; kinsut-qʼi rikʼin lin yuwaʼ saʼ li chʼochʼ, ut kinnumsi resil chixjunil re aʼan. Aʼan kixye we naq aʼan re li Dios, ut kixye we naq tinxik ut tinbʼaa-nu li taqlanbʼilin wiʼ xbʼaan laj kʼamol esil. Laaʼin kinʼel chaq saʼ li chʼochʼ, ut xkohin saʼ li naʼajej bʼar yeebʼil we xbʼaan laj kʼamol esil naq kʼuulanbʼilebʼ li perel chʼiichʼ; ut rikʼin naq chʼolchʼo ru li kʼutbʼesinbʼil matkʼ kiwil chaq chirix, kinnaw ru li naʼajej tzʼaqal naq kinwulak aran.

51 Moko najt ta rikʼin li kʼa-lebʼaal Manchester, saʼ li conda-do Ontario, Nueva York, wan jun li a tzuul najt bʼayaq xteram, ut naxqʼax xteramebʼ joʼ kʼihal wankebʼ saʼ li naʼajej aʼan. Chiru li tzuul aʼan saʼ xjayal li rokebʼaal saqʼe, moko najt ta rikʼin lix bʼeen, rubʼel jun li pek nim bʼayaq xsi-ram, wankebʼ li perel chʼiichʼ, kʼojkʼookebʼ saʼ jun li kaxon pek. Li pek aʼan tʼiktʼo xpimal saʼ xyi ut tʼortʼo xyi saʼ xbʼeen, ut jay

lix kʼatq, joʼkan naq lix yi nakʼu-tun saʼ xbʼeen li chʼochʼ, aʼut lix kʼatq muqmu rubʼel li chʼochʼ chixsutam.

52 Chirix risinkil li chʼochʼ, xin-taw jun li cheʼ, li kinchʼik rubʼel lix kʼatq li pek, ut rikʼin xme-tzʼewankil wibʼ bʼayaq, kinwak-lesi. Kinʼilok chi saʼ, ut aran chi yaal kiwilebʼ li a perel chʼiichʼ, li b Urim ut Tumim, ut li c xram-bʼal ru chʼoolej, joʼ kixye chaq laj kʼamol esil. Li kaxon li kʼojkʼoo-kebʼ wiʼ kiyiibʼaman rikʼin xkʼo-jobʼankil li jar pek saʼ jun paay chi chun. Saʼ rit li kaxon xeʼtu-subʼaak wiibʼ pek chi jalpaqinbʼil rikʼin li kaxon, ut saʼ xbʼeenebʼ li pek aʼan kʼojkʼookebʼ li perel chʼiichʼ ut li kʼaʼaq chik ru wan rikʼinebʼ.

53 Kinyal inqʼe chirisinkil, aʼbʼa-nan kiyeheʼ we xbʼaan laj kʼamol esil naq inkʼaʼ tinwisi, ut kiyeheʼ wiʼchik we naq toj majiʼ nawu-lak xqʼehil re risinkil, chi moko taawulaq toj teʼnumeʼq kaahibʼ chihabʼ chirix li kutan aʼan; aʼut kixye we naq tinchalq saʼ li naʼa-jej aʼan tzʼaqal saʼ jun chihabʼ chik chirix aʼan, ut aran toxinixtaw, ut joʼkan yooqin chixbʼaanunkil toj reetal naq tixtaw xqʼehil xkʼulbʼa-lebʼ li perel chʼiichʼ.

54 Joʼkan ut, joʼ chanru naq taq-lanbʼilin, xkohin saʼ rosoʼjik li junjunq chihabʼ, ut rajlal sut kin-taw aran laj kʼamol esil aʼan, ut rikʼin aʼan kinkʼul intzolbʼal ut

JOSE SMITH—RESILAL 1:50–5473

Page 81: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

54 a KʼUTUL RAQAL: Awaʼbʼejihom re choxa malaj rawaʼbʼejihom li Dios.

56 a Tz. ut S. 137:5–8. 57 a KʼUTUL RAQAL: Smith,

Emma Hale.

58 a KʼUTUL RAQAL: Rahobʼtesiik xbʼaan xpaabʼaal.

innaʼlebʼ rajlal sut naq kooʼaati-nak, chirix kʼaʼru ok re li Qaawaʼ chixbʼaanunkil, ut chan ru ut kʼaʼ-ru chi naʼlebʼ taabʼeresimanq wiʼ lix a awaʼbʼejihom saʼebʼ li rosoʼji-kil kutan.

Laj Jose Smith nasumla rikʼin li xEmma Hale—Naxkʼulebʼ li pe-rel chʼiichʼ oor rikʼin laj Moroni ut naxjaltesi ru junjunq li tzʼiibʼ—Laj Martin Harris naxkʼut li tzʼiibʼ ut lix jaltesinkil ru chiru li tzolonel Anthon, li naxye, “Inkʼaʼ naru na-wil ru jun li tzʼaptzʼookil hu.” (Ebʼ li raqal 55–65.)

55 Rikʼin naq kʼaʼjoʼ xkaʼchʼi-nal li kʼaʼru re lin yuwaʼ saʼ li ruchichʼochʼ, kiʼajman ru chiqu kʼanjelak rikʼin li quqʼ, ut naqa-sikʼ tojeʼk chi kutan malaj chi ja-lan chik chan ru, joʼ li naxkʼe ribʼ chiqu. Wan naq saʼ kabʼl wanko, wan naq saʼ jalan chik li naʼajej, ut rikʼin kʼanjelak rajlal, kooru chix-tawbʼal li nakʼanjelak qe re naq sa toowanq.

56 Saʼ li chihabʼ 1823 lix jun-kabʼal lin yuwaʼ kixkʼul jun nim-la rahilal rikʼin lix kamik li asbʼej rehebʼ li was, aj a Alvin. Chiru li po Octubre, 1825, kintaw inkʼanjel rikʼin jun tiixil winq aj Josiah Stoal xkʼabʼaʼ, li kiwan saʼ li condado Chenango, li Estado Nueva York. Aʼan kirabʼi bʼayaq resil jun li jul bʼekbʼil chaq re isink plaat xbʼaa-nebʼ laj Kastiiy saʼ Harmony, li

condado Susquehanna, li Estado Pennsylvania; ut rubʼelaj naq ki-kʼeheʼ inkʼanjel rikʼin, yoo chaq chi bʼekok re raj xtawbʼal li jul wi ta taaruuq. Chirix naq xkohin chi wank rikʼin, kinixkʼam wochbʼeen li jun chʼol chik rehebʼ lix kʼanje-nel, re bʼekok chixsikʼbal li plaat, saʼ li kinkana wiʼ chi kʼanjelak chi-ru kaʼchʼin chik ma jun po, chi in-kʼaʼ nokoʼusa saʼ li kʼaʼru yooko, ut saʼ rosoʼjik kinru chixqʼunbʼesin-kil xchʼool li tiixil winq naq tixka-nabʼ bʼekok re xsikʼbʼal. Chi joʼkan kitikla li esil li qʼaxal yeebʼil naq laaʼin aj bʼekonel tumin.

57 Chiru joʼ najtil wankin chaq chi kʼanjelak chi joʼkan, kikʼeheʼ innaʼaj rikʼin jun li Qawaʼ Isaac Hale, li wan rochoch saʼ li naʼajej aʼan; aran xbʼeen wa kiwil li wi-xaqil (lix rabʼin aʼan), li a xEmma Hale. Saʼ li 18 Enero, 1827, koo-sumla, naq toj wankin chi kʼan-jelak chiru li Qawaʼ Stoal.

58 Rikʼin naq toj kinye naq wi-lom jun li kʼutbʼesink, toj taaqen-bʼilin xbʼaan li a rahobʼtesink, ut lix junkabʼal lix yuwaʼ li wixaqil kʼaʼjoʼ naq inkʼaʼ keʼraj naq too-sumlaaq. Joʼkan naq kiʼajeʼ ru naq tinkʼam aʼan saʼ jalan chik li naʼajej; chi joʼkan xookoho ut koosumla saʼ rochoch li Qawaʼ Tarbill, saʼ South Bainbridge, li condado Chenango, Nueva York. Tikto chirix insumlajik, kinʼel chaq rikʼin li Qawaʼ Stoal,

JOSE SMITH—RESILAL 1:55–58 74

Page 82: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

59 a JS—R 1:42. b KʼUTUL RAQAL:

Loqʼlaj hu

(ebʼ li)—Tento teʼkʼuulamanq li loqʼlaj hu.

61 a Tz. ut S. 5:1. KʼUTUL RAQAL: Harris, Martin.

ut xkohin saʼ rochoch lin yuwaʼ, ut kinkʼanjela li chʼochʼ rochbʼeen aʼan chiru li jun chihabʼ aʼan.

59 Moqon kiwulak xqʼehil naq tinkʼulebʼ li perel chʼiichʼ, li Urim ut Tumim, ut li xrambʼal ru chʼoo-lej. Saʼ wiibʼ xkaʼkʼaal xbʼe li po Septiembre, jun mil waqxaqibʼ cient rikʼin wuqubʼ xkaʼkʼaal, chi-rix xik joʼ kʼaynaqin saʼ rosoʼjik li jun chik chihabʼ saʼ li naʼajej kʼuu-lanbʼilebʼ wiʼ, li choxahil aj kʼamol esil aʼan kixqʼaxtesihebʼ we, ut kixkʼe inchaqʼrabʼinkil chi joʼkaʼin: Naq laaʼin tento saʼ inbʼeen xkʼuu-lankilebʼ; ut naq wi tinkanabʼebʼ chi sachk chi yal joʼmaajoʼ, ma-laj rikʼin naq a inkʼaʼ xinyal inqʼe, tinʼisiiq chaq; aʼbʼanan wi tinme-tzʼewa anchal wibʼ b chixkʼuulan-kil toj reetal naq aʼan, laj kʼamol esil, tixpatzʼ wiʼchik, teʼkoleʼq.

60 Saʼ junpaat kintaw xyaa-lal kʼaʼut naq kinkʼul xnimal in-chaqʼrabʼinkil naq tinkʼuula, ut kʼaʼut naq laj kʼamol esil kixye naq chirix naq xinbʼaanu li kʼaʼru tenebʼanbʼil saʼ wuqʼ, aʼan tixpatzʼ xkʼulbʼal wiʼchik. Xbʼaan naq tojaʼ taanaweʼq naq wankebʼ wikʼin, naq wankebʼ li qʼaxal keʼxme-tzʼewa ribʼ chixmaqʼbʼal chiwu. Joʼ kʼihal li bʼalaqʼil naʼlebʼ keʼru chixkʼoxlankil, keʼxbʼaanu choqʼ re li ajom aʼan. Kʼaʼjoʼ naq kirahoʼ ut kiniman li rahobʼtesink, ut raj-lal wankebʼ li chʼuut chi tenamit li ajʼookebʼ ru chixmaqʼbʼal chiwu, wi ta raj xeʼru. Aʼut saʼ xkʼabʼaʼ lix

chaabʼilal xnaʼlebʼ li Dios, keʼka-na saʼ wuqʼ toj reetal naq kinchoy xbʼaanunkil rikʼinebʼ li kʼaʼru te-nebʼanbʼil saʼ wuqʼ. Naq joʼ chan-ru ak kʼuubʼanbʼil, laj kʼamol esil kixpatzʼ, laaʼin kinqʼaxtesi chiru, ut wan rikʼin aʼan toj saʼ li kutan aʼin, aʼan li wiibʼ xbʼe li po Mayo, jun mil waqxaqibʼ cient rikʼin waqxaqlaju xkaʼkʼaal.

61 Toj kiwan bʼan li choqink, ut li yoobʼanbʼil aatin rikʼin li jun mil li ruʼuj raqʼ kiwan saʼ rajlal hoo-nal chixpuktesinkil li tikʼtiʼ chirix lix junkabʼal lin yuwaʼ, ut chiwix laaʼin. Wi ta tinseraqʼi yal ta jun milatq raqal aʼan, taanujaq raj jar tasal chi hu rikʼin. Aʼut kʼaʼ-joʼ naq kiniman li rahobʼtesink toj reetal inkʼaʼ chik nakuyman, joʼkan naq kiʼajeʼ ru naq tinʼelq chaq Manchester, ut tinxik woch-bʼeen li wixaqil toj saʼ li conda-do Susquehanna, saʼ li Estado Pennsylvania. Sa xkawresinkil qibʼ re tooʼelq, rikʼin naq qʼaxal qa-nebʼaʼil, ut kʼaʼjoʼ raalil li rahobʼte-sink saʼ qabʼeen, joʼkan naq chan-chan naq maajoʼqʼe taajalmanq aʼan—saʼ xyi li qachʼaʼajkilal kiqa-taw ani taarahoq qe, jun Qawaʼ aj a Martin Harris xkʼabʼaʼ, li kikʼulun qikʼin ut kixkʼe lajeebʼ roxkʼaal chi pees we re qatenqʼankil saʼ qaxi-kik. Li Qawaʼ Harris wan rochoch saʼ li tenamit Palmyra, li condado Wayne, saʼ li Estado Nueva York, ut aʼan aj eechal awimq, li chaabʼil esil yeebʼil chirix.

JOSE SMITH—RESILAL 1:59–6175

Page 83: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

62 Chi tenqʼanbʼil chi joʼkan saʼ tzʼaqal li hoonal ajbʼil wiʼ ru, kin-ru chi wulak saʼ li naʼajej yookin wiʼ chi xik saʼ Pennsylvania; ut saʼ junpaat chirix inwulajik aran kinʼok chixtzʼiibʼankil reetalilebʼ li tzʼiibʼ li wankebʼ chiruhebʼ li perel chʼiichʼ. Kintzʼiibʼa reetalil maakaʼchʼin rajlankilebʼ, ut rikʼin li a Urim ut Tumim kinjaltesi ru junjunq rehebʼ, li kinbʼaanu chirix naq kinwulak saʼ rochoch lix yu-waʼ li wixaqil saʼ li po Diciembre, ut rubʼelaj li po Febrero jun chik.

63 Saʼ jun kutan chiru li po Febrero aʼin, li Qawaʼ Martin Harris li ak yeebʼil resil kiwulak saʼ li qanaʼaj, kixkʼulebʼ li tzʼiibʼ li kintzʼiibʼa chaq reetalil cha-len chaq saʼebʼ li perel chʼiichʼ, ut kixchap xbʼe rikʼinebʼ toj saʼ li tenamit Nueva York. Re taanaw-manq kʼaʼru kixkʼul aʼan rikʼinebʼ li tzʼiibʼ, tinye tzʼaqal li esil kixye aʼan chirix li kikʼulman, joʼ chan-ru kixseraqʼi we chirix lix sutqʼi-jik, aʼan chi joʼkaʼin:

64 “Kinwulak saʼ li tenamit Nueva York, ut kinkʼut li jar tzʼiibʼ li jaltesinbʼil ru, rochbʼeen lix jal-tesinkil ru aʼan, chiru li tzolonel aj Charles Anthon, jun winq niman-bʼil ru xbʼaan xnimal lix nawom chirix li tzʼiibʼanbʼil aatin. Li tzolo-nel Anthon kixye naq tzʼaqal re ru li jaltesinbʼil ru, chi qʼaxal wiʼchik chiru li rilom jun sutaq chi jalte-sinbʼil chaq ru saʼ li aatinobʼaal Egipcio. Tojaʼ naq kinkʼut chiru joʼ kʼihal li majiʼ jaltesinbʼil ru,

ut kixye naq aʼanebʼ saʼ egipcio, kaldeo, asirio, ut arabe, ut kixye naq aʼanebʼ tzʼaqal tzʼiibʼ. Kixkʼe we jun li hu, li naxchʼolobʼ xyaa-lal rehebʼ li wankebʼ Palmyra naq aʼanebʼ tzʼaqal tzʼiibʼ, ut naq yaal ajwiʼ lix jaltesinkil ru li joʼ kʼihal jaltesinbʼilebʼ ru. Kinkʼul li hu ut kinkʼe saʼ inbʼoox, ut yookin chaq chi elk saʼ li ochoch, naq li Qawaʼ Anthon kinixbʼoq chi sutqʼiik, ut kixpatzʼ we chan ru naq li saaj winq kixnaw naq wankebʼ li perel chʼiichʼ oor saʼ li naʼajej kixtawebʼ wiʼ. Kinsume naq jun lix anjel li Dios kixkʼutbʼesi chaq chiru.

65 “Tojaʼ naq aʼan kixye we, «Wilaq li hu aʼan.» Chi joʼkan ki-wisi chaq saʼ inbʼoox ut kinkʼe re, tojaʼ naq aʼan kixchap ut kixpeji, kixye naq anajwan maakʼaʼ chik xkomon lix kʼanjelebʼ li a anjel, ut naq wi tinkʼamebʼ chaq li perel chʼiichʼ, aʼan tixjaltesi ru. Laaʼin kinye re naq jun raqal rehebʼ li perel chʼiichʼ wan chi b kʼeebʼil xtzʼapbʼal, ut naq moko kanabʼan-bʼilin ta chixkʼambʼal chaq. Aʼan kichaqʼok, «Inkʼaʼ naru nawil ru jun li tzʼaptzʼookil hu.» Kinʼel chaq rikʼin aʼan, ut kinwulak rikʼin li tzolonel Mitchell, li kix-ye naq yaal li kixye chaq li tzolo-nel Anthon chirixebʼ li tzʼiibʼ ut lix jaltesinkil ru.”

· · · · · · ·Laj Oliver Cowdery nakʼanjelak joʼ aj tzʼiibʼanel saʼ xjaltesinkil ru lix Hu laj Mormon—Laj Jose ut

62 a KʼUTUL RAQAL: Urim ut Tumim.

65 a KʼUTUL RAQAL: Anjel. b Isa. 29:11–12;

2 Ne. 27:10; Eter 4:4–7.

JOSE SMITH—RESILAL 1:62–65 76

Page 84: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

laj Oliver nekeʼxkʼul li Tijonelil re Aaron rikʼin laj Jwan aj Kubʼsihom Haʼ—Nekeʼkubʼe xhaʼ, nekeʼkʼo-jobʼaak, ut nekeʼxkʼul li musiqʼej re profeetil aatin. (Ebʼ li raqal 66–75.)

66 Saʼ li oobʼ xbʼe li po Abril, 1829, kiwulak laj a Oliver Cowdery saʼ wochoch, li maajun wa wilom wiʼ li ru rubʼelaj aʼan. Kixye we naq aʼan yoo chaq chi kʼutuk saʼ li tzolebʼaal saʼ li naʼa-jej kiwan wiʼ rochoch lin yuwaʼ, ut rikʼin naq lin yuwaʼ aʼan xko-monebʼ li nekeʼtaqlan kokʼal saʼ li tzolebʼaal, xkoʼo chi kanaak chiru jarubʼaq kutan saʼ rochoch, ut naq wan aran, ebʼ lin junkabʼal keʼxse-raqʼi re chan ru kiʼuxman naq kin-kʼulebʼ li perel chʼiichʼ, ut xbʼaan aʼan kichal chi patzʼok wikʼin.

67 Wiibʼ kutan chirix lix wulajik li Qawaʼ Cowdery (aʼan li wuqubʼ xbʼe li po Abril) kinʼok chixjalte-sinkil ru lix Hu laj Mormon, ut aʼan kiʼok chi tzʼiibʼank choqʼ we.

· · · · · · ·68 Toj wanko chixbʼaanunkil li

kʼanjel re jaltesink ru aatin, naq saʼ li po jun chik (Mayo, 1829), saʼ jun kutan xookoho saʼ kʼicheʼ re tijok ut patzʼok chiru li Qaawaʼ chirix li a kubʼihaʼ choqʼ re li b risinkil li maak, li kiqataw chaq chi yee-bʼil resil saʼ xjaltesinkil ru li aatin

saʼebʼ li perel chʼiichʼ. Naq yooko chi joʼkan chi tijok ut chixpatzʼbʼal xkʼabʼaʼ li Qaawaʼ, jun aj c kʼamol esil li chalenaq chaq saʼ choxa ki-kubʼe chaq saʼ jun d choql re sa-qen, ut rikʼin xkʼeebʼal li e ruqʼ saʼ qabʼeen, f kikʼojobʼank qe, ut kixye:

69 Saʼ eebʼeen laaʼex, ex wech moo-sil, saʼ lix kʼabʼaʼ li Mesias ninkʼojobʼ li a Tijonelil re laj Aaron, li nakʼamok re li laaw re lix kʼanjelebʼ li anjel, ut re li evangelio re jalbʼa-kʼaʼuxlej, ut re li kubʼihaʼ chi subʼbʼil rubʼel haʼ re risinkilebʼ li maak; ut aʼin maa-joʼqʼe chik taaʼisimanq chaq saʼ li ru-chichʼochʼ, toj reetal naq ebʼ li ralal laj b Levi teʼxmayeja wiʼchik jun ma-yej chiru li Qaawaʼ saʼ tiikilal.

70 Aʼan kixye naq li Tijonelil aʼin re Aaron maakʼaʼ xwankil chix-kʼeebʼal li uqʼej choqʼ re li a maa-tan re li Santil Musiqʼej, aʼbʼan aʼin taakʼojobʼamanq saʼ qabʼeen toj moqon; ut kooxtaqla chi xik ut chi kubʼeek li qahaʼ, ut kixkʼe qabʼeresinkil naq laaʼin tinkubʼsi xhaʼ laj Oliver Cowdery, ut naq chirix aʼan, aʼan tixkubʼsi inhaʼ laaʼin.

71 Chi joʼkan xookoho ut ki-kubʼe qahaʼ. Laaʼin kinkubʼsi xhaʼ aʼan xbʼeen wa, ut chirix aʼan, aʼan kixkubʼsi inhaʼ laaʼin—chirix aʼan kinkʼe li wuqʼ saʼ xbʼeen xjolom aʼan ut kinkʼojobʼ saʼ li Tijonelil

66 a KʼUTUL RAQAL: Cowdery, Oliver.

68 a KʼUTUL RAQAL: Kubʼihaʼ, kubʼsink haʼ.

b KʼUTUL RAQAL: Risinkil li maak.

c KʼUTUL RAQAL: Jwan aj Kubʼsihom Haʼ.

d Num. 11:25;

Eter 2:4–5, 14; Tz. ut S. 34:7.

e R. li P.1:5. KʼUTUL RAQAL: Uqʼej, xkʼeebʼal.

f KʼUTUL RAQAL: Kʼeebʼil xwankil; Kʼojobʼank.

69 a KʼUTUL RAQAL: Tijonelil

re Aaron. b Deut. 10:8;

Tz. ut S. 13; 124:39. KʼUTUL RAQAL: Levi—Lix teepal laj Levi.

70 a KʼUTUL RAQAL: Maatan re li Santil Musiqʼej.

JOSE SMITH—RESILAL 1:66–7177

Page 85: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

72 a KʼUTUL RAQAL: Jwan aj Kubʼsihom Haʼ.

b Tz. ut S. 27:12–13. KʼUTUL RAQAL: Pedro.

c KʼUTUL RAQAL: Santiago, ralal laj Sebedeo.

d KʼUTUL RAQAL: Jwan, ralal laj Sebedeo.

e KʼUTUL RAQAL: Xlaawil li tijonelil.

f KʼUTUL RAQAL: Tijonelil re Melkisedek.

g KʼUTUL RAQAL:

Xbʼeenil. 73 a KʼUTUL RAQAL: Santil

Musiqʼej. b KʼUTUL RAQAL:

Profeetil aatin, aatinak joʼ profeet.

re Aaron, tojaʼ naq aʼan kixkʼe li ruqʼ saʼ inbʼeen ut kinixkʼojobʼ saʼ ajwiʼ li Tijonelil aʼan—xbʼaan naq chi joʼkan taqlanbʼilo.*

72 Laj kʼamol esil li koorulaʼa-ni saʼ li kutan aʼan ut kixkʼojobʼ li Tijonelil aʼin saʼ qabʼeen, kix-ye naq aj Jwan xkʼabʼaʼ, aʼan aj-wiʼ laj a Jwan aj Kubʼsihom Haʼ li yeebʼil re saʼ li Akʼ Chaqʼrabʼ, ut naq yoo chi kʼanjelak chi bʼe-resinbʼil xbʼaan laj b Pedro, laj c Santiago, ut laj d Jwan, li ne-keʼkʼamok re e xlaawil li Tijonelil re laj f Melkisedek, aʼ li Tijonelil, chan, li taakʼojobʼamanq saʼ qabʼeen naq tixtaw xqʼehil, ut naq laaʼinaq li xbʼeen g Xbʼeenil re li Iglees taayeemanq we, ut aʼanaq (laj Oliver Cowdery) li xkabʼ. Kiwan saʼ li oʼlaju xbʼe

li po Mayo, 1829, naq kookʼo-jobʼaak rubʼel ruqʼ laj kʼamol esil aʼin, ut kikubʼe li qahaʼ.

73 Saʼ junpaatil naq kootaqeʼ chaq saʼ li haʼ chirix naq kikubʼe li qahaʼ, kiqakʼul li osobʼtesink nim ru ut nim xloqʼal cha-len chaq li qaChoxahil Yuwaʼ. Tojaʼ tinkubʼsinq xhaʼ laj Oliver Cowdery, naq kitʼaneʼ li a Santil Musiqʼej saʼ xbʼeen, ut aʼan ki-xaqli ut b kixjultika joʼ profeet kʼiila kʼaʼaq re ru li taakʼulmanq chi seebʼ. Ut joʼkan wiʼchik, to-jaʼ taakubʼsiiq inhaʼ xbʼaan aʼan, kiwan ajwiʼ wikʼin li musiqʼej re profeetil aatin, tojaʼ naq chi xaq-xo, kinjultika joʼ profeet chirix lix waklijik li Iglees aʼin, ut naabʼal chik li kʼaʼaq re ru chirix li Iglees, ut li jun tasal tenamit aʼin rehebʼ

* Laj Oliver Cowdery naxye resil li kiʼuxman chi joʼkaʼin: “Aʼinebʼ li kutan li maajoʼqʼe taasachmanq saʼ inchʼool—rikʼin kʼojlaak chirabʼinkil jun xyaabʼ kuxej chi aatinak, chi musiqʼanbʼil xbʼaan chaq li choxa, kiʼajsiik ru xnimal li bʼantioxink chire lin chʼool laaʼin! Wulaj wulaj kinwan laaʼin, chi maakʼaʼ qaxaqlijik, chixtzʼiibʼankil chaq saʼ xtzʼuumal re aʼan, naq kixjaltesi ru rikʼin li Urim ut Tumin, malaj ut joʼ keʼxye laj Nefita, li «kʼut-lebʼaal aatin», li esilal malaj tzʼiibʼanbʼil esil, «Lix Hu laj Mormon» yeebʼil re.

“Wi ta tinye, rikʼin yal ta xkaʼchʼinal li aatin, li esil li aajel ru rabʼinkil, kʼeebʼil xbʼaan laj Mormon ut xbʼaan lix chaabʼil alal aj Moroni, chirix jun li tenamit li raabʼil chaq ut usilanbʼil chaq junxil xbʼaan li choxa, tixqʼax raj li wajom anajwan; joʼkan naq tinka-nabʼ aʼin choqʼ junaq kutan chalel, ut joʼ kinye saʼ lix tiklajik, tinʼaatinaq tzʼaqal chirix bʼayaq li kʼaʼru xkʼulman naq yoo tzʼaqal chi wakliik li Iglees aʼin, li taaruuq teʼsahoʼq wiʼ xchʼool li jar mil li keʼxxaqabʼ chaq ribʼ, saʼ xyi li xikʼ nekeʼilok wiʼ laj hobʼonel ut li yoobʼank aatin xbʼaanebʼ laj kaʼpakʼal-u, ut keʼxkʼul chiru xchʼoolebʼ lix Evangelio li Kristo.

“Maaʼani ta junaq winq li tzʼaqal ta xnaʼlebʼ taaruuq raj chixjaltesinkil ru ut chix-tzʼiibʼankil li naʼlebʼ kʼeebʼil rehebʼ laj Nefita xbʼaan xtzʼuumal re li Kolonel, chirix chanru tzʼaqal naq ebʼ li winq tento teʼxwaklesi lix Iglees, ut qʼaxal wiʼchik naq li poʼ-jenaqil naʼlebʼ ak xpuktesi chaq li sachk saʼ xbʼeenebʼ chixjunil li jar paay chi naʼlebʼ

78JOSE SMITH—RESILAL 1:72–73

Page 86: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

li ralal xkʼajolebʼ li winq. Koonujak rikʼin li Santil Musiqʼej, ut kisahoʼ qachʼool rikʼin li Dios re li qakolbʼal.

74 Rikʼin naq ak kutanobʼresin-bʼil li qakʼaʼuxl, keʼok chi teeliik li loqʼlaj hu chiru li a qanawom, ut kikʼutbʼesiman chiqu b tzʼaqal lix yaalalil ut li rajom li aatin li muqmu chaq xyaalalil, joʼ li maa-jun wa chaq kiqakʼul junxil, chi moko kiqakʼoxla chaq. Saʼ li ku-tan aʼan kiʼajman naq taqakʼuula chi muqmu chanru naq kiqakʼul li Tijonelil ut kikubʼe li qahaʼ, saʼ xkʼabʼaʼ jun musiqʼej re rahobʼte-sink li ak kikʼutbʼesiman saʼ li naʼajej wanko wiʼ.

75 Ak xibʼenbʼilo chaq chi joʼqʼe-haq naq teʼchalq li chʼuut chi aj

rahobʼtesinel saʼ qabʼeen, ut aʼin xbʼaanebʼ ajwiʼ laj tzolonel re li paabʼaal. Ut li rajomebʼ aʼan naq teʼxchʼutubʼ li chʼuut chi aj rahobʼtesinel saʼ qabʼeen, kaʼaj-wiʼ kirameʼ xbʼaan li raatinebʼ lix junkabʼal lix yuwaʼ li wixaqil (saʼ xkʼabʼaʼ lix chaabʼilal li Dios chi osobʼtesink), li keʼok chinraa-bʼal chi naabʼal, ut inkʼaʼ nekeʼ-wulak chiruhebʼ li chʼuut chi aj rahobʼtesinel, ut wankebʼ xchʼool naq tinkanabʼaak chixbʼaanunkil li kʼanjel re jaltesink ru aatin chi moko rambʼilin ta; ut chi joʼkan keʼxyeechiʼi ut keʼxkʼe li raatinebʼ naq tooheʼxkol chiru chixjunil li taabʼaanumanq li taaqʼetmanq wiʼ li chaqʼrabʼ, aʼ yaal li kiru chiruhebʼ.

ut chi kʼanjel bʼaanunbʼil saʼ xyanqebʼ li winq, chi inkʼaʼ taaraj naq kanabʼanbʼilaq chix-kʼutbʼal xʼanchalil lix chʼool rikʼin muqeʼk saʼ li muqlebʼaal haʼ, re raj «xtzʼaamankil jun chaabʼil chʼoolej saʼ xkʼabʼaʼ lix waklijik chi yoʼyo li Jesukristo».

“Chirix xtzʼiibʼankil li esil kʼeebʼil chirix lix kʼanjel laj Kolonel rikʼinebʼ li relaʼ li riya-jil laj Jakob, chiru li nimla chʼochʼ aʼin, moko chʼaʼaj ta rilbʼal, joʼ chanru ajwiʼ keʼxye li profeet, naq li qʼojyin natzʼapok re li chʼochʼ, ut xnimal li qʼojyin lix naʼlebʼebʼ li tenamit. Rikʼin xkʼoxlankil chik aʼan, moko chʼaʼaj ta ajwiʼ rilbʼal naq saʼ xyi li nimla wechʼok-ibʼ ut choqink chirix li paabʼaal, maajun wan xwankil chi kʼeebʼil xbʼaan li Dios re xkʼan-jelankil li kʼojobʼanbʼil kʼanjel re li Evangelio. Xbʼaan naq taaruuq raj taapatzʼmanq li patzʼom, ma kʼeebʼil tabʼiʼ xwankilebʼ li winq re kʼanjelak saʼ lix kʼabʼaʼ li Kristo, li ne-keʼtzʼeqtaanank xyaalal li kʼutbʼesinbʼil naʼlebʼ, naq li yaal chʼolobʼanbʼil chirix li Kristo aʼan ajwiʼ tzʼaqal li musiqʼej re profeetil aatin, ut li paabʼaal re Aʼan wan chi kʼojobʼan-bʼil, kabʼlanbʼil, ut waklesinbʼil xbʼaan tzʼaqal li kʼutbʼesinbʼil naʼlebʼ saʼ li jar tasal chi kutan re li ruchichʼochʼ li wanjenaq wiʼ jun lix tenamit Aʼan saʼ li ruchichʼochʼ? Us ta wan tanaʼ chi muqbʼil li naʼlebʼ aʼin, ut tzʼapbʼil ru chi naʼno xbʼaanebʼ li winq aʼan li taaruuq raj teʼsachmanq xkʼanjelebʼ wi ta taakanabʼaaq chi lemtzʼunk saʼ rilobʼaalebʼ li winq, inkʼaʼ chik muqmu chiqu laaʼo; ut kaʼaj chik kiqoybʼeni naq taakʼeemanq li taqlahom, «Waklin ut chikubʼeeq laa haʼ».

“Moko najt ta ajbʼil aʼin naq kiʼuxman. Li Qaawaʼ, li nanaabʼaloʼ li ruxtaan, ut wan xchʼool rajlal chixsumenkil ru xʼanchalil lix tij li tuulan xchʼool, chirix naq ki-qapatzʼ xkʼabʼaʼ rikʼin xʼanchalil li qakʼaʼuxl, chi najtobʼresinbʼil rikʼin rochochebʼ li winq, kixkubʼsi ribʼ chixkʼutbʼesinkil chiqu li rajom xchʼool. Saʼ junpaat, chanchan chalen chaq saʼ xyi li junelik qʼe kutan, lix yaabʼ xkux laj Tojol-ix kixye tuqtuukilal

74 a KʼUTUL RAQAL: Tawom ru. b Jwan 16:13.

JOSE SMITH—RESILAL 1:74–7579

Page 87: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

qe, ut kijacheʼ ru li tzʼaplebʼ tʼikr ut kikubʼe chaq lix anjel li Dios, tiqto rikʼin loqʼalil, ut kixqʼaxtesi li esil li ajbʼil rikʼin xʼanchalil qachʼool, ut xlaawil li Evangelio re li jalbʼa-kʼaʼuxlej. Kʼaʼjoʼ xsahil li qachʼool! kʼaʼjoʼ li kiqakʼoxla! kʼaʼjoʼ lix sachik qachʼool! Naq wan li ruchichʼochʼ chi rahobʼtesinbʼil ut chi jalbʼehinbʼil—naq kʼiila mil chi mil yookebʼ chi chʼeʼok joʼ li mutzʼ re xsikʼbʼal li tzʼak, ut naq chixjunilebʼ li winq wankebʼ chi kʼo-jobʼanbʼil saʼ xbʼeen xmaakʼaʼil li naʼlebʼ, lix kʼihalebʼ aʼan, kiʼilok lix naqʼ qu, kiʼabʼin li qaxik, chanchan saʼ tzʼaqal li kutan; relik chi yaal, ut qʼaxal wiʼchik—chi numtajenaq wiʼchik xlemtzʼunkil chiru xsaqenkil li saqʼe saʼ li po Mayo, li yoo chaq chixhirbʼal lix lemtzʼunkil chiru chixjunil li tzuul taqʼa! Tojaʼ naq lix yaabʼ xkux aʼan, us ta qʼun naʼaa-tinak, kiʼok saʼ xchamal li qachʼool, ut li raatin, «laaʼin laa wech moosil», kirisi anchal li xiw. Kooʼabʼin, kooʼilok, kookana chi sachso qachʼool! Aʼan xyaabʼ xkux jun anjel chalenaq chaq saʼ li loqʼalil, aʼan jun esil chalen chaq li Qʼaxal Taqenaq Xwankil! Ut naq yooko chaq chirabʼinkil kisahoʼ qachʼool, ut lix rahom Aʼan kiloch saʼ li qaam, ut koo-wan chi lanbʼil xbʼaan lix kʼutbʼesihom li Nimajwal! Bʼar peʼ xnaʼaj li wiibʼank chʼoolej? Maabʼar chik; ak elenaq chaq xmaakʼaʼil li naʼlebʼ, xsubʼeʼ chik li wiibʼank chʼoolej chi inkʼaʼ chik taawakliiq, ut elenaq chaq chi junajwa li tikʼtiʼ ut li bʼalaqʼ.

“Aʼbʼanan, at was wiitzʼin, kʼoxla junpaataq, chanru naq kinumta li sahilal saʼ qa-chʼool, ut chanru lix sachik qachʼool naq kiqakubʼsi qibʼ (xbʼaan naq ani inkʼaʼ raj kixbʼas xbʼeen li raqʼ chiru xkomon li osobʼtesink aʼan?) naq kiqakʼul rubʼel ruqʼ aʼan li Santil Tijonelil naq kixye, «Saʼ eebʼeen laaʼex, ex wech moosil, saʼ lix kʼabʼaʼ li Mesias, ninkʼo-jobʼ li Tijonelil aʼin ut li wankilal aʼin li kʼeebʼil, li taakanaaq saʼ xbʼeen li ruchichʼochʼ, re naq ebʼ li Ralal laj Levi toj teʼxmayeja jun mayej chiru li Qaawaʼ saʼ tiikilal»!

“Inkʼaʼ tinyal xbʼonbʼal choqʼ aawe li reekʼahom inchʼool laaʼin, chi moko xnimal li chʼina usal ut loqʼalil li kisutin qix saʼ li kutan aʼan; aʼut tinaapaabʼ naq tinye, naq chi moko li ruchichʼochʼ, chi moko ebʼ li winq, rikʼin xchʼina usal li aatin chiru xnumik li kutan, naru ta chixtiqibʼankil li aatin chi kʼaʼjoʼ xsahil ut xchaqʼal ru joʼ li santil winq aʼin. Inkʼaʼ, chi moko wan ta xwankil li ruchichʼochʼ chixkʼeebʼal li sahil chʼoolejil, chixqʼaxtesinkil li tuqtuukilal, malaj chixtawbʼal ru lix chaabʼilal li naʼlebʼ li wan saʼ li junjunq chi aatin joʼ kiqʼaxtesiik rikʼin lix wankil li Loqʼlaj Musiqʼej! Li winq naru chix-bʼalaqʼinkil li rech winqilal, naru nawan li jun bʼalaqʼ chirix li jun chik, ut ebʼ li ralal xkʼajol li maaʼus taaruuq teʼwanq xwankil chixqʼunbʼesinkilebʼ xchʼool li maakʼaʼebʼ xnaʼlebʼ ut li moko tzolbʼilebʼ ta, toj reetal naq kaʼajwiʼ li tikʼtiʼ nachʼolanink re lix kʼi-halebʼ, ut li ruuchinihom li tikʼtiʼik naxkʼam rikʼin xkawil li roq li joʼmaajoʼebʼ xchʼool toj saʼ li muqlebʼaal kamenaq; aʼbʼanan rikʼin yal jun tochʼeʼk xbʼaan li ruʼuj ruqʼ lix rahom aʼan, relik chi yaal, yal jun jachalaq li loqʼalil chalen chaq saʼ li taqenaqil ru-chichʼochʼ, malaj junaq chi aatin chalen chaq saʼ xtzʼuumal re li Kolonel, chalen chaq chire xchʼool li junelik qʼe kutan, naʼosoʼ xwankil chixjunil aʼan, ut nasachman chaq reetalil chi junajwa saʼ li kʼaʼuxlej. Lix tzʼaqalil ru li qanawom naq koowan chiru jun li anjel, lix tzʼaqalil ru qatawom ru naq kiqabʼi lix yaabʼ xkux li Jesus, ut li yaal li moko tzʼajninbʼil ta naq kinumeʼ chalen chaq rikʼin jun li saq ruhil winq, chi taqlanbʼil xbʼaan li rajom xchʼool li Dios, moko tzʼaqal ta li aatin choqʼ we laaʼin re xchʼolobʼankil resil, ut chi junelik tinwil lix kʼutunik li chaabʼilal aʼin xbʼaan li Kolonel rikʼin xsachik inchʼool ut rikʼin bʼantioxink naq toj kanabʼanbʼilin chi kanaak; ut saʼebʼ li ochoch aʼan bʼar wiʼ nawan li tzʼaqalil re ru ut maajoʼqʼe naʼok li maak, ninyoʼoni loqʼonink saʼ li kutan aʼan li maajoʼqʼe taaʼosoʼq.”—Messenger and Advocate, hu 1 (Octubre 1834), perel 14–16.

JOSE SMITH—RESILAL 80

Page 88: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

LAAʼO a naqapaabʼ li b Dios, li Junelik Yuwaʼbʼej, ut li

Jesukristo, li c Ralal, ut li d Santil Musiqʼej.

2 Laaʼo naqapaabʼ naq ebʼ li winq teʼkʼeheʼq xtojbʼa-maak xbʼaan a tzʼaqal lix maakebʼ aʼan, ut moko xbʼaan ta li qʼetok aatin b re laj Adan.

3 Laaʼo naqapaabʼ naq saʼ xkʼabʼaʼ lix a tojbʼal rix li maak xbʼaan li Kristo, chixjunilebʼ li winq nekeʼru chi b koleʼk, rikʼin c abʼink chiru li d chaqʼrabʼ ut kʼo-jobʼanbʼil kʼanjel re li e Evangelio.

4 Laaʼo naqapaabʼ naq li xbʼeen raqal chi naʼlebʼ ut a kʼojobʼanbʼil kʼanjel re li Evangelio aʼanebʼ:

xbʼeen, b Xpaabʼankil li Qaawaʼ Jesukristo; xkabʼ, Li c jalbʼa-kʼaʼux-lej; rox, Li d kubʼihaʼ chi subʼbʼil choqʼ re e risinkil li maak; xkaa, Xkʼeebʼal li f uqʼej choqʼ re li g maa-tan re li Santil Musiqʼej.

5 Laaʼo naqapaabʼ naq jun li winq tento a taabʼoqeʼq xbʼaan li Dios, rikʼin b profeetil aatin, ut rikʼin xkʼeebʼal li c uqʼej xbʼaanebʼ li d kʼeebʼilebʼ xwankil, re e tixjul-tika li Evangelio ut tixkʼanje-la li f kʼojobʼanbʼil kʼanjel li wan chi saʼ.

6 Laaʼo naqapaabʼ li Iglees joʼ chanru ajwiʼ naq a kʼuubʼanbʼil chaq najter, aʼan rikʼinebʼ li b apos-tol, li c profeet, laj d kʼaakʼalenel, laj

1 1 a KʼUTUL RAQAL: Paabʼank, xpaabʼankil.

b KʼUTUL RAQAL: Dios, Roxichal li Dios—Li Dios Yuwaʼbʼej.

c KʼUTUL RAQAL: Dios, Roxichal li Dios—Li Dios Kʼajolbʼej; Jesukristo.

d KʼUTUL RAQAL: Dios, Roxichal li Dios—Dios li Santil Musiqʼej; Santil Musiqʼej.

2 a Deut. 24:16; Esek. 18:19–20. KʼUTUL RAQAL: Tenebʼaak, tenebʼanbʼil; Xtaql chʼoolej.

b KʼUTUL RAQAL: Xtʼanik laj Adan ut li xEva.

3 a KʼUTUL RAQAL: Xtojbʼal rix li maak.

b Mos. 27:24–26; Mois. 5:9. KʼUTUL RAQAL: Kolbʼa-ibʼ.

c KʼUTUL RAQAL: Abʼink chiru.

d KʼUTUL RAQAL: Chaqʼrabʼ.

e KʼUTUL RAQAL: Evangelio.

4 a KʼUTUL RAQAL: Kʼojobʼanbʼil kʼanjel.

b KʼUTUL RAQAL: Paabʼaal.

c KʼUTUL RAQAL: Jalok kʼaʼuxl, jalbʼa-kʼaʼuxlej.

d KʼUTUL RAQAL: Kubʼihaʼ, kubʼsink haʼ.

e KʼUTUL RAQAL: Risinkil li maak.

f KʼUTUL RAQAL: Uqʼej, xkʼeebʼal.

g KʼUTUL RAQAL: Maatan

re li Santil Musiqʼej. 5 a KʼUTUL RAQAL: Bʼoqok,

bʼoqbʼil xbʼaan li Dios, xbʼoqbʼal.

b KʼUTUL RAQAL: Profeetil aatin, aatinak joʼ profeet.

c KʼUTUL RAQAL: Uqʼej, xkʼeebʼal.

d KʼUTUL RAQAL: Kʼeebʼil xwankil; Tijonelil.

e KʼUTUL RAQAL: Jultikank aatin.

f Alma 13:8–16. 6 a KʼUTUL RAQAL:

Iglees, reetalil li tzʼaqal—Chan ru naq kʼuubʼanbʼil li Iglees.

b KʼUTUL RAQAL: Apostol.

c KʼUTUL RAQAL: Profeet. d KʼUTUL RAQAL: Obiisp.

EBʼ LIX RAQALIL LI PAABʼAAL RE LIX IGLEES LI JESUKRISTO REHEBʼ LAJ SANTIL

PAABʼANEL SAʼ ROSOʼJIKEBʼ LI KUTAN

Page 89: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

tzolonel, e laj osobʼtesinel, ut xko-monebʼ chik.

7 Laaʼo naqapaabʼ naq wan li a maatan re li b jalanil aatinobʼaal, li c profeetil aatin, li d kʼutbʼesink, li e kʼutbʼesinbʼil matkʼ, li f kʼirte-sink, g xkʼutbʼal xyaalal li jalanil aatinobʼaal, ut xkomonebʼ chik.

8 Laaʼo naqapaabʼ naq li a Santil Hu aʼan b raatin li Dios aʼ yaal joʼ jaltesinbʼil ru c chi tiik; naqapaabʼ ajwiʼ naq d lix Hu laj Mormon aʼan raatin li Dios.

9 Laaʼo naqapaabʼ chixjunil li ak a xkʼutbʼesi li Dios, chixjunil li naxkʼutbʼesi anajwan, ut naqa-paabʼ naq toj b tixkʼutbʼesi kʼiila naʼlebʼ li xninqalebʼ ru ut ninqebʼ xwankil chirix lix Awaʼbʼejihom li Dios.

10 Laaʼo naqapaabʼ naq a taa-chʼutubʼamanq Israel chi yaal,

ut naq teʼkʼojobʼamanq wiʼchik li b Lajeebʼ Teepal; naq c Sion (li Akʼ Jerusalen) taakabʼlamanq saʼ xbʼeen li nimla chʼochʼ America; naq li Kristo ajwiʼ d taaʼawaʼbʼejinq saʼ xbʼeen li ruchichʼochʼ, ut naq li ruchichʼochʼ e taaʼakʼobʼresiiq ru ut tixkʼul lix f choxahil g loqʼal.

11 Laaʼo naqaye naq wan li a qa-kʼulubʼ xloqʼoninkil li Nimajwal Dios joʼ chanru b naxtaqla tzʼaqal li c reekʼobʼaal li qachʼool, ut naqa-kʼe xkʼulubʼebʼ chixjunil li winq chixbʼaanunkil chi joʼkan, maa-kʼaʼ naxye chanru, bʼar, ut kʼaʼru d nekeʼxloqʼoni.

12 Laaʼo naqapaabʼ naq naʼaj-man wank rubʼel xwankilebʼ li rey, li awaʼbʼej, laj taqlanel, ut laj kʼanjenel re poopol, joʼ ajwiʼ xpaa-bʼankil, roxloqʼinkil, ut xwakle-sinkil li a chaqʼrabʼ.

6 e KʼUTUL RAQAL: Aj osobʼtesinel; Yuwaʼbʼejil aj kʼanjel.

7 a KʼUTUL RAQAL: Maatan naxkʼe li Musiqʼej (ebʼ li).

b KʼUTUL RAQAL: Jalanil aatinobʼaal, maatan re.

c KʼUTUL RAQAL: Profeetil aatin, aatinak joʼ profeet.

d KʼUTUL RAQAL: Kʼutbʼesink, kʼutbʼesinbʼil naʼlebʼ.

e KʼUTUL RAQAL: Kʼutbʼesinbʼil matkʼ.

f KʼUTUL RAQAL: Kʼirtesink.

g 1 Kor. 12:10; Morm. 9:7–8.

8 a KʼUTUL RAQAL: Santil Hu.

b KʼUTUL RAQAL: Raatin li Dios.

c 1 Ne. 13:20–40; 14:20–26.

d KʼUTUL RAQAL: Hu laj Mormon (lix).

9 a KʼUTUL RAQAL: Kʼutbʼesink, kʼutbʼesinbʼil naʼlebʼ.

b Amos 3:7; Tz. ut S. 121:26–33. KʼUTUL RAQAL: Loqʼlaj hu (ebʼ li)—Ebʼ li loqʼlaj hu li yeebʼil rikʼin profeetil aatin naq teʼelq chi kutankil.

10 a Isa. 49:20–22; 60:4; 1 Ne. 19:16–17. KʼUTUL RAQAL: Israel—Lix chʼutubʼankil Israel.

b KʼUTUL RAQAL: Israel—Li lajeebʼ xteepal laj Israel li sachenaqebʼ.

c Eter 13:2–11; Tz. ut S. 45:66–67; 84:2–5; Mois. 7:18. KʼUTUL RAQAL: Akʼ Jerusalen;

Sion. d KʼUTUL RAQAL: Jun Mil

Chihabʼ. e KʼUTUL RAQAL:

Ruchichʼochʼ—Xchʼajobʼresinkil li ruchichʼochʼ.

f AʼAN: joʼ chanru naq kiwan li Awimq Eden, Isa. 11:6–9; 35; 51:1–3; 65:17–25; Esek. 36:35. KʼUTUL RAQAL: Hilobʼaal naʼajej.

g KʼUTUL RAQAL: Loqʼalil. 11 a Tz. ut S. 134:1–11. b KʼUTUL RAQAL: Xtaql

chʼoolej. c KʼUTUL RAQAL:

Reekʼobʼaal xchʼool. d KʼUTUL RAQAL:

Loqʼonink. 12 a Tz. ut S. 58:21–23.

KʼUTUL RAQAL: Chaqʼrabʼ.

EBʼ LIX RAQALIL LI PAABʼAAL 1:7–12 82

Page 90: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut

13 a KʼUTUL RAQAL: Anchalil xchʼool; Xmaakʼaʼil li bʼalaqʼ.

b KʼUTUL RAQAL: Saq ru chʼoolej.

c KʼUTUL RAQAL: Kʼanjelak chiru.

d Filip. 4:8. e KʼUTUL RAQAL:

Yoʼonink.

f KʼUTUL RAQAL: Kuyuk toj saʼ rosoʼjik.

g KʼUTUL RAQAL: Aqʼej; Saq ruhil naʼlebʼ.

13 Laaʼo naqapaabʼ naq tento naq a maakʼaʼaq qabʼalaqʼ, yaala-qo, b saqaq ru qachʼool, aj kʼehone-laqo, chaabʼilaq qayuʼam, ut naq c taqabʼaanu li chaabʼilal re chix-junilebʼ li winq; chi yaal naru na-qaye naq naqataaqe lix d yehom laj Pablo—Chixjunil naqapaabʼ,

chixjunil e naqayoʼoni, ak xqakuy naabʼal li kʼaʼaq re ru, ut naqaj ruhank f chixkuybʼal chixjunil li kʼaʼaq re ru. Wi wan kʼaʼruhaq li g saq ru, li chaqʼal ru, li chaabʼil esil yeebʼil chirix malaj nimajel ru, naqasikʼ li kʼaʼaq re ru aʼin.

Jose Smith.

EBʼ LIX RAQALIL LI PAABʼAAL 1:1383

Page 91: QʼOL NIM XTZʼAQ · 2018. 6. 28. · XTIKIBʼANKIL Li Qʼol Nim Xtzʼaq aʼan jun raqal li hu sikʼbʼil ru, wan wiʼ kʼiila naʼ- lebʼ ninqebʼ xwankil chirix li paabʼaal ut