Embed Size (px)
Citation preview
UNIVERSITETI I GJAKOVËS “FEHMI AGANI”
FAKULTETI I EDUKIMIT
PROGRAMI PARASHKOLLOR
PUNIM DIPLOME
TEMA:HISTORIKU I ZHVILLIMIT TË EDUKIMITPARASHKOLLOR NË KOSOVË
Udhëheqësi shkencor: Kandidatja:
Prof.dr. ass. Ragip Gjoshi Arjeta Kelmendi
Gjakovë,2020
UNIVERSITETI I GJAKOVËS “FEHMI AGANI”
FAKULTETI I EDUKIMIT
PROGRAMI PARASHKOLLOR
PUNIM DIPLOME
TEMA:HISTORIKU I ZHVILLIMIT TË EDUKIMITPARASHKOLLOR NË KOSOVË
Udhëheqësi shkencor: Kandidatja:
Prof.dr. ass. Ragip Gjoshi Arjeta Kelmendi
Gjakovë,2020
UNIVERSITETI I GJAKOVËS “FEHMI AGANI”
FAKULTETI I EDUKIMIT
PROGRAMI PARASHKOLLOR
PUNIM DIPLOME
TEMA:HISTORIKU I ZHVILLIMIT TË EDUKIMITPARASHKOLLOR NË KOSOVË
Udhëheqësi shkencor: Kandidatja:
Prof.dr. ass. Ragip Gjoshi Arjeta Kelmendi
Gjakovë,2020
2
PËRMBAJTJA
MIRËNJOHJE ................................................................................................................................ 4
HISTORIKU I ZHVILLIMIT TË EDUKIMIT PARASHKOLLOR NË KOSOVË ..................... 5
ABSTRAKT ................................................................................................................................... 7
HYRJE ............................................................................................................................................ 8
KAPITULLI I ................................................................................................................................. 9
1. EDUKIMI PARASHKOLLOR NË KOSOVË........................................................................... 9
1.1 Edukimi parashkollor (mosha 0 deri 5 vjeç) ....................................................................... 11
1.2 Klasa përgatitore (mosha 5-6 vjeç) ..................................................................................... 12
1.3 Edukimi parashkollor (kodi 0) ............................................................................................ 13
KAPITULLI II .............................................................................................................................. 15
2. KORNIZA KURRIKULARE – DOKUMENT POLITIK, AKADEMIK DHE PROCEDURAL
....................................................................................................................................................... 15
2.1 Korniza kurrikulare si koncept përmbajtësor dhe teorik ..................................................... 15
2.2 Korniza kurrikulare - dokumenti më i rëndësishëm në aspektin akademik ........................ 17
2.3 Korniza kurrikulare - dokumenti më i rëndësishëm në aspektin procedural....................... 17
2.4 Arsimi parashkollor – konteksti .......................................................................................... 17
2.5 Rezultatet e pritshme në përfundim të arsimit parashkollor ............................................... 18
2.6 Struktura - organizimi i kurrikulës në nivele ...................................................................... 18
2.6.1 Edukimi në fëmijërinë e hershme – Niveli O ............................................................... 19
2.6.2 Niveli I - Përvetësim themelor...................................................................................... 20
KAPITULLI III............................................................................................................................. 21
3. FUSHAT E STANDARDEVE TË PËRGJITHSHME TË EDUKIMIT PARASHKOLLOR. 21
3.1 Standardi.............................................................................................................................. 21
3.1.1 Standardet e bashkëveprimit pozitiv midis fëmijëve .............................................. 21
3
3.1.2 Standardet e bashkëveprimit pozitiv midis personelit profesional të institucionit
parashkollor dhe fëmijëve ..................................................................................................... 22
3.1.3 Marrëdhëniet e personelit me të gjithë fëmijët dhe të rriturit janë të barabarta dhe të
njëjta ...................................................................................................................................... 23
3.1.4 Sjellja e fëmijës menaxhohet në mënyrë pozitive ........................................................ 23
PËRFUNDIME DHE REKOMANDIME .................................................................................... 25
LITERATURA ............................................................................................................................. 26
4
MIRËNJOHJE
Mirënjohjedhefalënderim për të gjithëprofesorëteUniversitetit të Gjakovës “Fehmi Agani”, përkëshillat dhe njohuritë që na ndihmuan aq shumë.
Një falënderim shumë i veçantë shkon përudhëheqësin tim shkencorqëmë ndihmoi aq shumëgjatëkëtij rrugëtimi.Faleminderit shumëProf.ass.dr. Ragip Gjoshi!
Gjithashtu,falënderojedhe familjentime e cila më dha shumë kurajo dhembështetjegjatëstudimeve të mia, dhe pa harruarshoqërinëtime pa të cilëtkëto vite tëstudimeve s’do tëkishin kuptim.
Faleminderit!
5
HISTORIKU I ZHVILLIMIT TË EDUKIMIT PARASHKOLLOR NË
KOSOVË
Kosova ka hartuar për herë të parë Ligjin për edukimin parashkollor në vitin 2006, atëherë kur
është përgatitur edhe kurrikula e parë për fëmijët e moshës 3 deri në 6 vjeç dhe standardet e
përgjithshme të edukimit parashkollor, që përfshinin moshën 3 deri në 6 vjeç. Në vitin 2011,
Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) me mbështetje të UNICEF, ka hartuar
standardet e zhvillimit dhe të mësuarit për fëmijërinë e hershme 0-6 vjeç.Për më shumë,
gjithëpërfshirja dhe pjesëmarrja në edukimin parashkollor është një ndër objektivat kryesore të
Planit Strategjik për Arsim në Kosovë 2017 – 2021 (PSAK).Megjithatë, përkundër standardeve
dhe politikave të zhvilluara deri më tani për edukimin parashkollor, Kosova vazhdon të mbetet
vendi me përfshirjen më të ulët të fëmijëve në edukimin parashkollor.Duhet theksuar se kur
flasim për gjithëpërfshirjen, zakonisht i referohemi të dhënave të cilat flasin për prezencën fizike
të fëmijëve në një institucion parashkollor, megjithatë kjo nuk nënkupton edhe cilësinë e
shërbimeve të cilat ofrohen në këto institucione,e cila ende nuk është në nivel të kënaqshëm.
Në vitin 2018, për herë të parë në Kosovë, ka diplomuar gjeneratae parë eedukatorëve për
moshën 0 deri në 3 vjeç, të cilët kanë kualifikim universitar në FakultetineEdukimit në
Universitetine Prishtinës. Në mungesë të kuadrit akademik adekuat, universitetet e tjera publike
të cilat kanë aplikuar nuk kanë arritur të akreditojnë këtë program. Meqenëse edukimi
parashkollor, bazuar në dokumentet kurrikulare organizohet në dy forma, në edukimin
parashkollor (mosha 0 deri 5 vjeç) dhe në edukimin parafillor (klasat përgatitore, mosha 5 deri 6
vjeç) është e pakuptim që të vazhdojë kualifikimi i edukatorëve sipas sistemit 0 deri në 3 vjeç
dhe 3 deri 6 vjeç. Për më tepër, nuk ekziston ende kurrikula bërthamë për edukimin parashkollor,
e bazuar në kompetenca dhe në përputhje me kurrikulat e tjera bërthamë të niveleve më të
larta.Në anën tjetër, klasat përgatitore me të cilat ka filluar zbatimi i kurrikulës së re të bazuar në
kompetenca, fusha kurrikulare/lëndë dhe rezultate të të nxënit, përballen me sfida të shumta.Në
këtë drejtim organizmi i edukimit parafillor në klasat përgatitore ngjan më tepër me arsimin
fillor, ku fëmijët mësojnë përmes lëndëve dhe orëve mësimore. Kjo bie ndesh edhe me
Standardet Ndërkombëtare të Klasifikimit të Arsimit, ku programet janë kryesisht të zhvilluara
me një qasje gjithëpërfshirëse për të përkrahur zhvillimin e hershëm njohës, fizik, social
6
dheemocional dhe ku fëmijët e vegjël përgatiten për të mësuar në një ambient të organizuar,
ndryshe nga ambienti familjar. Programet e nivelit 0 të ISCED, synojnë zhvillimin e shkathtësive
socio-emocionale të fëmijëve, shkathtësi këto të nevojshme për të marrë pjesë në ambientin
social të shkollës, por edhe në zhvillimin e disa aftësive akademike të nevojshme për klasën e
parë. Në kundërshtim me këtë qasje, në Kosovë, klasat përgatitore si pjesëe shkallës së parë të
kurrikulës organizohen në ambiente shkollore, jo motivuesedhe të papërshtatshme për nivelindhe
moshën efëmijëve. Klasat janë të ngarkuara me numër të madh të fëmijëve, ndërsa koha e
qëndrimit të fëmijëve është epamjaftueshme për të arritur qëllimetdherezultatete synuara të të
nxënit.
7
ABSTRAKT
Ky studim përmban të dhëna për edukimin parashkollor në Kosovë mepërqendrim në
aspektetkryesore që ndërlidhen me funksionimin e këtij sektori të arsimit parauniversitar. Raporti
synon të japë përgjigjenë lidhje me format e organizmit të edukimit parashkollor për grup-
moshat prej lindjes deri në 6 vjeç, gjendjen aktuale të zhvillimit të politikave arsimore dhe
legjislacionit administrativ dhe pedagogjik në këtë fushë, zhvillimin profesional të edukatorëve
para dhe në shërbim, përfshirjen e fëmijëve në nivel vendi, si dhe infrastrukturën.
Fjalët kyçe:edukimi parashkollor, grup-moshat, edukatorët, pedagogji, fëmijët.
8
HYRJE
Edukimi parashkollor paraqetniveline parë të arsimit parauniversitar në Kosovë, përkatësisht
shkallën 0 të Standardeve Ndërkombëtare të Klasifikimit të Arsimit (ISCED), në të cilën
përfshihen fëmijët deri në moshën 6 (gjashtë) vjeçar. Edukimi parashkollor në Kosovë,
organizohet në institucionet parashkollore publike (çerdhetdhekopshtet) dheinstitucionet
parashkollore private, qendrat/kopshtet me bazë në komunitetdhe klasat përgatitore të cilat
funksionojnë në kuadër të shkollave fillore (niveli parafillor). Përkundër që edukimi parashkollor
vlerësohet të jetë baza që përcakton suksesinenxënësve në shkolliminemëtutjeshëm, ky nivel nuk
është trajtuar meprioritet në politikat arsimore. Kjo më së miri dëshmohet me sfidat me të cilat
përballet edukimi parashkollor në Kosovë, përfshirë: shpërndarjen joadekuate të institucioneve
parashkollore në vend (vetëm 23 nga 34 komuna të Kosovës kanë së paku një kopsht publik të
fëmijëve deri në moshën 6 vjeçar), numri i vogël i institucioneve parashkollore publike (vetëm
42 institucione parashkollore publike në mbarë vendin), mungesa e infrastrukturës së
përshtatshme për moshën e fëmijëve, mungesa e materialeve didaktike dhe materialeve
shpenzuese, të cilat nevojiten për organizimin e aktiviteteve të cilat mundësojnë të mësuarit
përmes lojës, etëtjera.
9
KAPITULLI I
1.EDUKIMI PARASHKOLLOR NË KOSOVË
Pas vitit 2000, institucionetshtetërore filluan t’i kushtojnë më shumë rëndësi edukimit
parashkollor. Siç dihet infrastruktura ligjore dhe ajo profesionale mungonte për të gjitha nivelet,
por, për edukimin parashkollor në veçanti, gjendja ishte më e rëndë duke marrë parasysh se ky
nivel i arsimimit nuk ishte i përfshirë më parë në sistemin paralel të arsimit.Edukimi parashkollor
është përkrahur në vazhdimësi nga partnerë zhvillimorë ndërkombëtarë, si: UNICEF,Save the
Children, Banka Botërore, Bashkimi Evropian si dhe nga organizata joqeveritare të tjera të cilat
synonin gjithëpërfshirjen në edukimin parashkollor dhe përmirësimin e cilësisë së këtij niveli.
Zbatimi i projektit edukativ me fëmijën në qendër i ashtuquajtur, programi “Hap pas Hapi” në
çerdhe dhe kopshte, si projekti i parë i zhvilluar në nivelin eedukimit parashkollor në Kosovë,
arriti të sjellë ndryshime në praktikën e punës me fëmijët dhe të krijojë një praktikë më fleksibile
më forma të ndryshme të punës, duke synuar edukimin e fëmijëve për të qenë qytetarë të një
shoqërie demokratike. Pikërisht nga ky program burojnë edhe nismat e para drejt ndryshimit të
praktikës së punës me fëmijët dhe hapat metodologjikë të përparuar që vlerësojnë marrëdhëniet
interaktive të rritur-fëmijë dhe fëmijë-fëmijë.Kuvendi i Kosovës, në vitin 2006, miratoi Ligjin
Nr. 02/L52 për Edukimin Parashkollor, i cili për herë të parë rregullonte organizimin e edukimit
parashkollor në Kosovë. Me miratimin e këtij ligji, gradualisht u vendosën shtyllat për një
edukim më të organizuar dhe më cilësor.
Ky ligj, përcaktoi qartë, qëllimin e edukimit parashkollor, parimet mbi bazën e të cilave do të
organizohejedukimi parashkollor, organizimin dhepërmbajtjene edukimit parashkollor publik
dhe privat, financimin, të punësuarit në institucionet parashkollore,mbrojtjene të
dhënavedhederitek mbikëqyrja e punës.
Si rezultat i ristrukturimit të sistemit të arsimit dhe ligjit për edukimin parashkollor, në vitin 2006
hartohet edhe dokumenti i “Standardeve të përgjithshme të edukimit dhe arsimit parashkollor (3-
10
6 vjeç) në Kosovë” dhe dokumenti i “Kurrikulës së edukimit parashkollor (3-6 vjeç)1 në
Kosovë”,të cilat paraqesin politikat e para për edukimin parashkollor.2
Krahas këtyre dy politikave, me rëndësi vitale për zhvillimin e nivelit të edukimit parashkollor,
gjatë periudhës 2006-2008 janë hartuar disa udhëzime administrative, të cilat rregullojnë aspekte
të veçanta të edukimit parashkollor, si: zbatimi i dokumenteve zyrtare, ku përfshihen standardet e
përgjithshme dhe kurrikula e edukimit parashkollor, kohëzgjatja e programeve parashkollore,
mundësitë dhe hapësirat e përkrahjes së edukimit parashkollor nga komuniteti, mbikëqyrja
profesionale pedagogjike e punës së edukatorëve, përcaktimi i procedurës së ndërprerjes së
punës së institucioneve parashkollore, mënyra e zgjedhjes së programeve parashkollore nga
prindërit e fëmijëve, fondi i orëve javore për edukatorët, përfshirja e fëmijëve në institucione
parashkollore, tarifat e pagesës, financimi, e tjera. Dy politika tjera, të miratuara nga MASHT në
vitin 2011, të cilat ristrukturuan edhe formën edhe përmbajtjen e edukimit parashkollor janë
Kurrikula bërthamë për klasat përgatitore dhe arsimin fillor e rishikuar në vitin 2016 (përfshihet
vetëm mosha 5-6 vjeç) dhe Standardet e Zhvillimit dhe të mësuarit në fëmijërinë e hershme,
mosha 0 deri 6 vjeç.Në vitin 2017, MASHT ka miratuar dokumentin mbi “Kompetencat e
edukatorëve”, i cili i dedikohet edukatorëve të cilët punojnë me fëmijë të moshave 3-6 vjeç,
drejtorëve të institucioneve parashkollore dhe shkollave, zyrtarëve të arsimit, inspektorëve të
arsimit, pedagogëve, profesorëve dhe studentëve në arsimin e lartë.
Në këtë drejtim, ky dokument i udhëzon të gjitha palët e përfshira në lidhje me atë se çfarë i
duhet një edukatori të jetë i suksesshëm, mbi përdorimin e instrumentit vlerësues, vëzhgimin
praktik në klasë, shfrytëzimin e bazës së të dhënave, si dhe planifikimin e udhëzimeve për ngritje
të cilësisë.
Në muajin prill të vitit 2018, doli në diskutim publik edhe draft-dokumenti i kurrikulës bërthamë
përmoshën 0 deri 5 vjeç, por, i cili ende nuk është miratuar nga MASHT. Mungesa e kurrikulës
1Udhëzim Administrativ Nr. 2/2008 Mjetet e dedikuara për financimin e edukimit parashkollor publik dhe mënyra eshpenzimit të tyre,https://masht.rks-gov.net/uploads/2015/05/mjetet-e-dedikuara-per-femijet-4marslekt-87545_1.pdf2Ligji Nr. 02/L-52 mbi Edukimin Parashkollor, 2006;https://masht.rks-gov.net/uploads/2015/05/mjetet-e-dedikuara-per-femijet-4marslekt-87545_1.pdf4Udhëzim Administrativ Nr. 41/2007 Zbritja e tarifave që duhet të paguhen nga prindërit për më shumë se njëfëmijë në institucionet parashkollore,https://masht.rks-gov.net/uploads/2015/05/41-udhezimi-administrativ-zbritja-e-tarifave-2007.pdf5Udhëzim Administrativ Nr. 2/2008 Mjetet e dedikuara për financimin e edukimit parashkollor publik dhe mënyra eshpenzimit të tyre,https://masht.rks-gov.net/uploads/2015/05/mjetet-e-dedikuara-per-femijet-4marslekt-87545_1.pdf
11
bërthamë për këto grup-mosha që nga koha e miratimit të kurrikulës së re të bazuar në
kompetenca në vitin 2011, ka shkaktuar shumë paqartësi tek edukatorët që punojnë me grup-
moshat 0 deri 5 vjeç, sepse nuk kanë një bazë për planifikimin e punës edukative. Si pasojë,
edukatoret janë të detyruara të bëjnë improvizime të ndryshme për të realizuarplane dhe
programe të cilat nuk kanë mbështetje në një kurrikulë bërthamë të unifikuar në nivel shteti.
1.1 Edukimi parashkollor (mosha 0 deri 5 vjeç)
Mosha e fëmijëve nga lindja deri në 3 vjeç, deri më tani është parë si sektor i shëndetit dhe i
mirëqenies sociale dhe deri më tani ka qenë e përjashtuar pothuajse nga çdo proces i planifikimit
të investimit në aspektin edukativ, përderisa studimet e fundit të neuroshkencës tregojnë se
investimi në moshat më të hershme të zhvillimit të hershëm janë vendimtare për zhvillimin e
mëtejmë të personalitetit të fëmijëve. Në këtë drejtim,për fëmijët ekëtyregrup-moshave, janë
kujdesur kuadro të kualifikuara vetëm më shkollim të mesëm, kryesisht nga fusha epediatrisëdhe
mamisë. Për më shumë, për këtë niveline edukimit parashkollor të moshës lindjederi 3 vjeç,
vazhdon të mungojë kurrikula dhe planprogrami edukativ, ndërsa përqendrimikryesor është në
përkujdesjen fizike të fëmijëve.3Draft-Kurrikula Bërthamë për Edukimin në Fëmijërinë
eHershme (për grup-moshat 0 deri në 3 vjeçdhe grup-moshat 3 deri në 5 vjeç), e paraparë në
Kornizën e Kurrikulës doli në diskutim publik për herë të parënë muajin prill të vitit 2018. Pas
vërejtjeve të shumta lidhur më cilësinë e saj, në muajin nëntor të vitit 2018,dokumenti në fjalë
është pezulluar nga MASHT.Deri më tani nuk ka ndonjë informacion tjetër, përveç faktit se
edukimi parashkollor do të vazhdojë funksionimin pa një dokument të pritur për shumë vite.
Bazuar në Kornizën e Kurrikulës së Kosovës, të miratuar në vitin 2011 dhe të rishikuar në vitin
2016, shkalla përgatitore - Edukimi në fëmijërinë ehershme përfshin periudhëne fëmijës
prejlindjesderi në klasën përgatitore (grup-moshën 0 deri në 3 vjeçdhe grup-moshën prej 3 deri
në 5 vjeç). Gjatë këtij niveli, fëmijët nëpërmjet lojës, përkrahën në zhvillimin ehershëmpersonal,
përfshirë:
6MASHT, Kurrikula Bërthamë për Edukimin në Fëmijërinë e Hershme 0-5 vjeç, 20187MASHT, Korniza Kurrikulare e Arsimit Parauniversitar, 2016,https://masht.rks-gov.net/uploads/2017/03/korniza-kurrikulare-finale.pdf
12
zhvillimin e aftësisë për të komunikuar në gjuhën amtarenëpërmjetaktiviteteve që
ndihmojnë artikulimin edrejtë të fjalëve, pasurimin e fjalorit dhe ushtrimin e aftësisë për
të dëgjuar të tjerët;
zhvillimin e njohjes së të menduarit, zgjidhjen eproblemeve, kuptimin e koncepteve,
procesimin e informatës dhe inteligjencën e përgjithshme;
zhvillimin fizik, ushtrimin e koordinimit të lëvizjeve trupore, zhvillimin e forcës, të
ekuilibrit, muskujve,koordinimin sy-dorë dhe aftësimin për manipulim meobjekte të
ndryshme të përdorimit ditor;
vetëdijesimin gradual për veten, për të tjerëtdhe për mjedisin që errethon;
zhvillimin eaftësive për të respektuarrregullat, për të dalluar të drejtën nga e gabuara dhe
për të dalluar veprimet që lejohenprejatyre që janë të ndaluara;
nxitjendhe aftësimin për t’u angazhuar në mënyrë aktive në aktivitete praktike, për të
vlerësuarrreziqetdhe për të respektuarrregullatelementare të higjenësdhe sigurisë.
1.2 Klasa përgatitore (mosha 5-6 vjeç)
Termi “klasat përgatitore” për herë të parë në legjislacionin e edukimit parashkollor në Kosovë,
haset në dokumentin e kurrikulës bërthamë të rishikuar në vitin 2016, ndërsa, në të gjithë
legjislacionin duke përfshirë këtu edhe Ligjin për arsimin parauniversitar të Kosovës dhe
dokumentacionin tjetër ligjor e pedagogjik,(madje edhe brenda vetë kurrikulës bërthamë për
klasat përgatitore) përdoret termi “klasa parafillore”.
Kurrikula bërthamë për klasën përgatitore dhe arsimin fillor, përcakton së fëmijët në klasën
përgatitore në shkollë dhe në institucionet parashkollore, ndihmohen për krijimin e përvojës
edukative për ambientim/përshtatje në një formë të sistemuar të të nxënit nëpërmjet lojës-punës-
mësimit. Procesiedukativo-mësimor realizohet në mënyrë të integruar, i ndërlidhur me punën
dhejetënepërditshme të fëmijëve, dukeuamundësuar që ta kuptojnë drejtmarrëdhënienetyre
memjedisin natyror dhe memjedisine krijuar nganjeriu. Në klasën përgatitore (mosha 5-6 vjeç),
fëmijët përveç shkathtësive dhe shprehive sociale, krijojnë bazat themelore të të nxënit, që
13
përfaqësojnë elementet themelore të leximit, të shkrimit dhe të veprimeve me numra, me çka
rritet gatishmëria e tyre për shkollim fillor dhe për jetë.
Klasa përgatitore, siç është konceptuar në kurrikulën bërthamë duhet të zhvillojë
kompetencatefëmijëve tëkësaj grup-moshe, ndërsa rezultatete të nxënit janë të përbashkëta me
klasën e parë dhe klasën e dytë në arsimin fillor dhevlerësimi i tyrerealizohet në fund të klasës së
dytë apo shkallës së parë të kurrikulës.
Ngjashëm si në shkollën fillore, edhe në klasën përgatitorepërqendrimi është në fushat kryesore
të kurrikulës, përkatësisht: Gjuhët dhe komunikimi; Artet; Matematika; Shkencate natyrës;
Shoqëria dhemjedisi;Edukata fizike, sportetdheshëndeti; Jetadhepuna.Në kurrikulën bërthamë
nuk përfshihen fushat e zhvillimit psiko-fizik të fëmijës së moshës parashkollore duke shkaktuar
kështu mundësi të shkollarizimit tëkësaj klase. Në këtë mënyrë, klasat përgatitore duke u
bashkuar me kurrikulën bërthamë të arsimit fillor janëshndërruar në masë të madhe në klasa
tipike për arsimin fillor. Fëmijët e kësaj moshe, në vend se të mësojnëpërmes lojës dhe edukimi i
tyre të përqendrohet në fushat zhvillimore, të përcaktuara edhe me standardet e zhvillimit dhe të
mësuarit në fëmijërinë e hershme 0 deri në 6 vjeç, në të shumtën e rasteve, ndjekin njëprogram
me një orar mësimor ku përfshihen katër lëndë mësimore/fusha të kurrikulës.
1.3 Edukimi parashkollor (kodi 0)
Edukimi parashkollor ështëshkalla-niveli i parë i sistemit të arsimit në Kosovë. Ë përbëjnëdy
cikle:
Edukimi parashkollor nëçerdhe për fëmijët e moshës 1- 2 vjeçare
Edukimi parashkollor nëkopshte për fëmijët e moshës 3-6 vjeçar
Nëkopshte fëmijët ndahen në tri grup-mosha:
Mosha e re (3-5 vjeçare)
Mosha e mesme (5-6 vjeçare)
Mosha e vjetër (6-7 vjeçare)
14
Edukimi parashkollor në Kosovë organizohet edhe në kuadër të shkollave fillore me fëmijët e
moshës gjashtëvjeçare.Këto grupe edukative kanë për qëllim të përgatisin fëmijët për arsimin
fillor. Grupet parashkollore në kuadër tëshkollave fillorequhen “paralele përgatitore” ose“shkolla
të vogla”. Edukimi parashkollor edhepse ështëpjesë esistemit të arsimit, nuk është i detyrueshëm.
15
KAPITULLI II
2. KORNIZA KURRIKULARE – DOKUMENT POLITIK,
AKADEMIKDHEPROCEDURAL
Korniza Kurrikulare e arsimit parashkollor, ka statusin edokumentit politik, me fuqi
gjithëkombëtare. Nga ky dokument rrjedhin të gjithë dokumentet e tjera, qëpërmbushin qëllimin
e mirërritjes dhe të edukimit të fëmijës në moshat 3-6 vjeç.Korniza Kurrikulare e arsimit
parashkollor rrjedh dhe përmbush frymën e Kushtetutës së Republikës së Kosovës dhe
përmbajtjen e Ligjit për ArsiminParauniversitar.Dokumenti në fjalë, përcjell fuqi kushtetuese në
aspektin politik,social, akademik. Kjo e bën këtë dokument të detyrueshëm për t’u përmbushur
nga:institucionet e arsimit parashkollor, ekspertët e arsimit, që ushtrojnë dijen e tyre në
këtësistem shkollimi, stafet profesionale që përcjellin mirërritje dhe edukim në
sisteminparashkollor, institucionet rajonale dhe vendore që përthyejnë frymën e këtij
dokumentinë objektivavendore. Korniza Kurrikulare e Arsimit Parashkollor është në rezonancë
të plotë me kurrikulën në arsimin edetyruar. Dokumenti është i konceptuar, duke iu
referuardimensioneve themelore në mirërritje dhe edukim të fëmijës në grupmoshat 3-6 vjeç:
Respektim i individualitetit të fëmijës
Gjithëpërfshirje e fëmijës përtej çdo lloj paragjykimi
Diversitet kulturor si fakt dhe si vlerë
Dimension gjinor përtejstereotipisë
2.1 Korniza kurrikulare si koncept përmbajtësor dhe teorik
Kurrikula, është një sistem i integruar i elementeve me synime arsimore, që orientojnë dhe
mundësojnë zbatimin në sistem të politikave arsimore dhe administrative, në përshtatje me
realitetet shoqërore, historike, ekonomike e kulturore të një vendi.Kurrikula është dokument i
16
shkruar nga ekspertë dhe i konsultuar me grupe të ndryshme interesi që e zbatojnë kurrikulën në
terrenin e së përditshmes në institucionet parashkollore.
Ky dokument {Korniza Kurrikulare}, i referohet teorive më të njohura të zhvillimit të fëmijës, të
cilat janë të konfirmuara; përshkruan besimet e ekspertëve që hartojnë dokumente të këtij niveli;
përcakton procedurat që përmbushin përmbajtjen e dokumentit; liston metodologjitë më të
njohura që përmbushin kurrikulën; përcakton fushat e të nxënit, kompetencat, instrumentet e
vlerësimit, materialet dhe burimet që përdoren për të ndihmuar fëmijën të arrijë qëllimet e
vendosura. Në kurrikulë përcaktohet se çfarë duhet të dinë dhe çfarë duhet të jenë në gjendje të
bëjnë fëmijët e grup-moshës 3-6 vjeç; cilat vlera e qëndrime duhen kultivuar; si duhen aftësuar
ata për bashkëjetesë e tolerancë me njëri-tjetrin, por jo vetëm; si mund të japin ndihmesë në
mënyrë aktive për mirëqenien shoqërore dhe vetjake. Kurrikula konfirmon nevojën që në
moshën parashkollore, aftësitë efëmijëveduhet t’i drejtohen të nxënit të pavarur, zgjidhjes së
problemeve, si dhe zhvillimit të mendimit kritik, përgjegjësive për vetene për të tjerët. Këto
aftësi dhe të tjera lidhen sot mekonceptinekompetencave për të nxënit gjatë gjithë jetës, të cilat
mundësojnë përgatitjene individëve për pjesëmarrje cilësoredhe aktive në shoqëri. Në këtë
dokument janë parashtruar:
Qëllimi i arsimit parashkollor, si pjesëe qëllimit të përgjithshëm të
arsimitparauniversitar;
Parimetepërgjithshme mbi të cilat ndërtohet zhvillimi dhe zbatimi i kurrikulës;4
Kompetencat kyçe që fitohen nga fëmijët e moshës 3-6 vjeç;5
Standardet, fushat e të nxënit dherezultatete të nxënit për secilën fushë;
Veçoritëe të mësuarit dhekontekstualizimi në moshën parashkollore;
Instrumentetevlerësimit të zhvillimit të fëmijëve 3-6 vjeçar;
Dokumentetkurrikulare që e shoqërojnë.
15https://masht.rks-gov.net/korniza-e-kurrikules-e-arsimit-parauniversitar16https://konsultimet.rks-gov.net/Storage/Consultations/13-50-56-27042018/Draft%20Kurrikula%20b%C3%ABrtham%C3%AB%20p%C3%ABr%20edukim%20n%C3%AB%20f%C3%ABmij%C3%ABrin%C3%AB%20e%20hershme%200-5%20vje%C3%A7.pdf17Parashkollori, është term me të cilin operohet në grupmoshën 3-6 vjeç, atëherë kur fëmija frekuentonInstitucionin parashkollor–kopshtin.18 Dokumenti operon me termin fëmijë parashkollor, referuar konteksit ku bëhet parashtrimi.
17
2.2Korniza kurrikulare - dokumenti më i rëndësishëm në aspektinakademik
Korniza Kurrikulare, për moshën 3-6 vjeç, merr në konsideratë teoritë e konfirmuara të
zhvillimit dhe të të nxënit për këtë grup-moshë, të cilat i japin rëndësi të veçantë aspektit
akademik që ato përcjellin.Mbi këtë bazë janë prodhuar Standardet e Zhvillimit dhe të Nxënit,
janë listuar fushat e të nxënit, është përcaktuar mjedisi i të nxënit, është konfirmuar
domosdoshmëria e partneritetit me familjen, si dhe janë përcaktuar kriteret me të cilat realizohet
vlerësimi i zhvillimit dhe i arritjeve të fëmijëve parashkollorë.
2.3Korniza kurrikulare - dokumenti më i rëndësishëm në aspektinprocedural
Korniza Kurrikulare e Arsimit Parashkollor është një dokument shumë i rëndësishëm përsa i
përketaspektitproceduralsepse kydokument:
Liston udhëzimet kryesore për qëllimin final në mbyllje të ciklit moshor,brendin,
mënyrat e nxënies dhe arritjet e fëmijëve parashkollorë;
Orienton faktorët dhe aktorët arsimorë, palët ëinteresuara për aspektetkryesore të
kurrikulës, sipas një itinerari të mirëpërcaktuar.
2.4Arsimi parashkollor – konteksti
Arsimi parashkollor përmbushet brenda kontekstit socio-kulturor amë, në respekt të frymës
globale të edukimit.Ai i referohet traditës më pozitive, që është “konservuar” ndër dekada në
sistemin tonë parashkollor. Po kështu, merr parasysh modelet e konfirmuara në nivel evropian,
dhe më tej, si “Montesori”, “Resho Emili” e “Hap pas Hapi” të cilat janë konfirmuar edhe në
kontekstin tonë socio-kulturor e edukativ.
18
2.5 Rezultatetepritshme në përfundim të arsimit parashkollor
Në përfundim të ciklit të edukimit të arsimit parashkollor, fëmija 3-6 vjeç pritet të ketë zhvilluar
sjellje, reagime, veprime që dëshmojnë se ai/ajo:
njehdhe kupton vetendhe të tjerëtpërreth;
kupton dhe pranon atë që është ndryshe ose e ngjashme tek objektet,
bashkëmoshatarët etj;
krijon një sjelljemodeste, përmes së cilës përcjelltolerancë, mirëkuptim,bashkëpunim
etj;6
shprehndjenjatvetjakedhe dallon mënyrat eshprehjes së tyre nga të tjerët;
përdor gjuhën amë për të shprehurndjenjatdhemendimeteveta;
zotëron shprehi të thjeshtakomunikuesedhe artistike;
përdor njohuri të thjeshta në jetënepërditshme;
kujdeset në mënyrë të pavarur për higjenënvetjakedhe të mjedisitpërreth.
2.6Struktura - organizimi i kurrikulës në nivele
Kurrikula e arsimit parashkollor është e organizuar në nivele.Secili nivel i referohet
karakteristikave të përbashkëta, të cilat shoqërojnë proceset e zhvillimit të fëmijëve.Nivelet,
shërbejnë si pika referimi për përcaktimin e kompetencave kryesore, të cilat duhen zotëruar
respektivisht për secilin nivel.Organizimi i kurrikulës në nivele mundëson:
respektiminekarakteristikave të zhvillimit të fëmijëve gjatë fëmijërisë sëhershme, me
qëllim përcaktimin eproceduravespecifikedhe tëkompetencave, që duhen zotëruar
prejtyre;
respektimineritmeve individuale që paraqet çdo fëmijë drejt zotërimit tëkompetencave të
detajuara, në çdo nivel të kurrikulës;
19http://kec-ks.org/wp-content/uploads/2016/03/botime_003-shqip.pdf20Referuar Ligjit të Arsimit Parauniversitar: “Institucion arsimor” është kopshti ose shkolla.
19
fleksibilitet në planifikimin dhe organizimin procedurave mësimore
edukativenëpërmjetzgjerimit të ciklit të planifikimit nga një vit shkollornë dy dhetrevite
shkollore;
përgatitjen e udhëzimeve të detajuara për organizimin e punës mësimore edukative sipas
niveleve, duke theksuar fleksibilitetin e regjimit ditor;7
metodat aktive të të nxënit, ndërthurjen e llojeve të ndryshme tëveprimtarive mësimore,
argëtuese, çlodhëse; vëzhgimin, matjen dhe vlerësimin e zhvillimit të fëmijëve;
forcimin e llogaridhënies së institucionit arsimor dhe të autoriteteve vendore të arsimit
për cilësinë e arsimit që ofrohet në secilin nivel.
2.6.1Edukimi në fëmijërinë ehershme – Niveli O
Ky edukim përfshin periudhënprejlindjes së fëmijës deri në moshën 5 vjeçare, gjatë së cilës
fëmijët mbështeten:
në zhvillimin e përgjithshëm individual;
në zhvillimin eaftësive për të komunikuar në gjuhën amtare, nëpërmjetveprimtarive të
cilat ndihmojnë shqiptimin edrejtë të fjalëve, pasurimin e fjalorit dhe ushtrimin e aftësisë
për të dëgjuar të tjerët;
në zhvillimin fizik dhe ushtrimin e koordinimit të lëvizjeve trupore,zhvillimin forcës, të
ekuilibrit, zhvillimin emuskujve të vegjël,koordinimin sy-dorë dhe aftësimin e
manipulimit meobjekte tëndryshme të përdorimit ditor;
në rritjen dhe zhvillimin gradual për veten, për të tjerët dhe për mjedisinqë irrethon;
në zhvillimin eaftësive për të respektuarrregullat, për të dalluar sjelljene drejtëdhe të
gabuar;
në nxitjen për t’u përfshirë në veprimtari praktike, për të dalluar dhe vlerësuar rreziqet, si
dhe për të respektuar rregullat elementare të higjenës e të sigurisë.8
21https://www.acce.al/sites/default/files/download/research/Korniza%20Kurrikulare%20e%20Arsimit%20ne%20Parauniversitar.pdf22https://gzk.rks-gov.net/ActDocumentDetail.aspx?ActID=240123https://www.unicef.org/albania/sq/zhvillimi-dhe-t%C3%AB-nx%C3%ABnit-n%C3%AB-f%C3%ABmij%C3%ABrin%C3%AB-e-hershme
24 Qeveria e Kosovës, Strategjia Kombëtare për Zhvillim 2016-2021
http://www.kryeministri-ks.net/repository/docs/Strategjia_
20
2.6.2Niveli I - Përvetësimthemelor
Ky nivel i korrespondon klasës përgatitore (mosha 5-6 vjeç), klasës I dheklasësII. Në këtë nivel,
qëllimshëm organizohetdhe nxitet të mësuarit konkret, nëpërmjetsituatave praktike të të
nxënit.Fëmija parashkollor orientohet drejt të nxënitsistematik dhe të qëndrueshëm. I gjithë
procesi i të nxënit mësimor-edukativpërqendrohet në: njohjendhe të kuptuarit e të drejtave,
detyravedhepërgjegjësive në grup, në kopsht, në familje;
përvetësimine elementevethemelore të leximite shkrimit në gjuhënamtare;
përvetësimine elementevethemelore të llogaritjeve numerike;
hulumtimin emjedisit fizik dhe natyror në mënyrë sistematike;
përmbushjendetyrave të caktuara përkundrejtafateve kohore.
21
KAPITULLI III
3.FUSHAT ESTANDARDEVE TË PËRGJITHSHMETË EDUKIMIT
PARASHKOLLOR
Bashkëveprimi midis personelitprofesional tëinstitucionit parashkollor dhefëmijëve
dhebashkëveprimi midis vetëfëmijëve.
3.1 Standardi
Bashkëveprimi pozitiv midis personelitprofesional të institucionit parashkollor dhefëmijëvedhe
midis vetëfëmijëve është faktor i rëndësishëm për zhvillimin social, emocional, gjuhësor dhe
njohës të fëmijëve parashkollorë. Krijimi i klimës pozitive të bashkëveprimit arrihet kur
personeli i kushton vëmendjen dhe kohën e nevojshme bisedës individuale me fëmijët;
bashkëvepron me respekt metë gjithë fëmijët gjatë gjithë ditës në institucion parashkollor,
fëmijët kanë mundësi të luajnë dhe të eksplorojnë së bashku dhe udhëhiqen në bashkëveprimin
pozitiv midis tyre.9
3.1.1 Standardetebashkëveprimit pozitiv midis fëmijëve
Personeli organizon mjedisineaktiviteteve (dhomë eaktiviteteve,oborr) dhe zhvillon
veprimtariedukative ditore me qëllim që tënxisë dhe të gjallërojë bashkëveprimin midis
fëmijëve në pjesënmë të madhe të ditës.
Personeli zhvillon dhe nxit frymën e bashkëpunimit midis fëmijëve.
Veprimtaritëedukativedhe fryma ebashkëveprimit midis fëmijëve nxisin vlerësimin
pozitiv të fëmijëve për veten si dhe qëndrimin dhendjenjën pozitive ndaj të nxënit.
25Standardet e përgjithshme të edukimit dhe arsimit parashkollor në Kosovë (3-6 vjeç)https://masht.rks-gov.net/uploads/2015/05/standardet-parashkollore.pdf26https://ascap.edu.al/wp-content/uploads/2018/03/Standardet-e-mesuesit-te-arsimit-parashkollor-draft.pdf
22
Personeli inkurajon bashkërendimineveprimtarive në grup, duke
respektuarindividualitetinesecilit fëmijë.
Fëmijëve iu krijohet mundësia të zgjedhinveprimtaritë në të cilatata mund të luajnë vetë
apo me një ose më shumë shokë.
Gjatë veprimtarive që zhvillohen në mjedisineaktiviteteve(dhomë eaktiviteteve, apo
jashtë saj) fëmija duhet të jetë i qetë, igëzuar dhe i çlodhur.
Personelimbështetdhe ndihmon fëmijët në kapërcimin egjendjeve emocionalenegative si
mërzia, agresiviteti, irritimi, mllefi,duke i ndihmuar të gjejnë fjalët dhe mënyrat e duhura
për tëzgjidhur problemin.
Personeli nxit dhe edukonsjellje sociale pozitive midis fëmijëveku
përfshihenbashkëveprimi, respektimi i radhës në lojë dhezgjidhja e problemeve nëpërmjet
fjalës dhe bisedës.
Personeli ndihmon fëmijët menevoja të veçanta të bashkëveprojnë me fëmijët e tjerë,
sipas nevojave të tyre.10
3.1.2 Standardet ebashkëveprimit pozitiv midis personelitprofesional të institucionit
parashkollor dhefëmijëve
Personelipret me dashuri dhe ngrohtësi fëmijët dhe prindërit nëkopsht.
Personelibashkëvepron me fëmijët dhe i inkurajon të marrin
pjesënëveprimtaritëedukative, të ndajnë me shokët përvojat, idetëdhe ndjenjatetyre.
Personeli zhvillon biseda ku mbizotëron mirëkuptimi me fëmijët, i cili u përgjigjet
nevojave, temperamentit, interesavedhe stilit të të nxënit të secilit fëmijë.
Në bashkëbisedimin me fëmijët personeli shtron pyetje të hapuraqë iu jep mundësi
fëmijëve të përgjigjen me fjali të plota, duke kufizuar përgjigjet ethjeshta më “po”ose
“jo”.
27Standardet e bashkëveprimit pozitiv midis fëmijëve_https://www.unicef.org/albania/media/381/file/Standardet_e_zhvillimit_dhe_te_nxenit_te_femijeve_3-6_vjec.pdf
23
Fëmijët, që më vështirësi integrohen në veprimtarinë e gjithëgrupit, kanë nevojë për
personel me takt pedagogjik, i cili punonindividualisht me fëmijën me qëllim të
integrimit dhendërtimittë suksesshëm të tij në grup.
Sjelljaepersonelitkundrejtfëmijëvekarakterizohet nga dashuria,respektidheinteresi për
fëmijët.
Personeli iu drejtohetfëmijëve miqësisht dhe gjithmonë me edukatë.
Në të gjitha situatat personeli nxit fëmijët ta përdorin gjuhën e folur, respektivisht format
adekuate të të shprehurit, komunikimit.
Siguron qasjedhetretman të barabartë për të gjithë fëmijët.11
3.1.3Marrëdhënietepersonelit me të gjithë fëmijët dhe të rrituritjanë të barabarta dhe të
njëjta
Personeli trajton të gjithë fëmijët dhe të rriturit me të njëjtinrespekt, pavarësisht nga
gjinia, gjuha, feja, etnia, kultura, afërsiafamiljare dhe gjendja sociale e familjes.
Personeli siguron mundësi të barabarta për të gjithë fëmijët nëmjedisin e aktiviteteve
(dhomë e aktiviteteve, oborr), duke përfshirë edhe fëmijët me nevoja të veçanta.
3.1.4 Sjelljae fëmijës menaxhohet në mënyrë pozitive
Veprimtaria e institucionit parashkollor udhëhiqet nga rregullatdhe proceduarat për
menaxhimin e sjellës së fëmijëve 3-6 vjeçar.Të gjitha këto sigurojnë rritjen dhe
zhvillimin e fëmijëve në grup dhe respektimin individualitetit të secilit.
Rregullatesjellesvendosën në një vend të dukshëm dhe diskutohen me prindërit në
periudhëneregjistrimit të fëmijës nëinstitucion parashkollor.
Personeli përdor teknika të dobishme të menaxhimit të sjelljes,duke i evidentuar arritjet
dhe rezultatet pozitive të fëmijëve, duke iu siguruar fëmijëve të zgjedhin veprimtaritë që
28https://sq.birmiss.com/pedagogjia-parashkollor-dhe-roli-i-saj-ne-zhvillimin-e-personalitetit/29https://aab-edu.net/fakultetet/shkenca-sociale/programet-studimore/perkujdesje-dhe-mireqenie-e-femijeve/
24
do të zhvillojnëdhe të shprehin me fjalë ndjenjat dhe mendimet, të cilat
zhvillojnëvetëkontrollin nëpërmjet të të kuptuarit.
Personeli përdor teknika pozitive të udhëheqjes, siç janë: paraqitja e modeleve pozitive të
sjelljes, ushtrimi dhe inkurajimi i aftësive pozitive, mënjanimi i elementeve të garës,
krahasimit dhe tëkritikës.12
Mënyrat dheteknikatesjellësdiskutohen midis anëtarëvetëpersonelitdhe përdoren në
mënyrën e duhur, duke u bazuar nënjohjendhe të kuptuarit enevojave individuale të
fëmijëve.
Vetëdisiplinimi dhe vetëkontrolli i fëmijëve sigurohet nëpërmjetorganizimit të brendshëm
të pajisjeve dhe mjeteve në mjedisin e klasës, nëpërmjet regjimit ditor që u jep mundësi
fëmijëve tëzgjidhin problemet dhe konfliktet e tyre në mënyrë të përshtatshme.
Ndëshkimi nuk bën pjesë në teknikatesjellës së personelit. Është i dënueshëm përdorimi i
formave dhe sjelljeve abuzive dhe neglizhuese ndaj fëmijëve, ku bëjnë pjesë ndëshkimi
trupor ose me fjalë, izolimi i fëmijës, abuzimi verbal ose fizik, poshtërimi,privimi i
fëmijës nga ushqimi ose loja, ushqimi dhe fjetja me forcë, privimi nga veprimtaritë
jashtë, ndëshkimi i fëmijës nëse përlyhet apo laget, mospërdorimi i tualetit, duke i
detyruar fëmijët të qëndrojnë me rroba të ndyta dhe të lagura, të qëndrojnë tëveçuar apo
dhe përdorimi i ndonjë mënyrë tjetër jo tëpërshtatshme.
Fëmijët inkurajohen të marrin pjesë në jetëndheaktivitetete veprimtaritë në institucion
parashkollor.13
30https://www.unicef.org/montenegro/media/9291/file/MNE-media-MNEpublication505.pdf31https://www.unicef.org/albania/media/1861/file/Guida.pdf32https://masht.rks-gov.net/uploads/2019/08/statistikat-e-arsimit-2018-2019.pdf33https://ascap.edu.al/wp-content/uploads/2019/01/Programet-e-parashkollorit-4-5-vje%C3%A7.pdf
25
PËRFUNDIME DHE REKOMANDIME
Kosova mbetet vendi me përfshirjen më të ulët në rajon të fëmijëve në edukimin parashkollor
tëmoshës 0 deri 4 vjeç me shkallë të përfshirjes 4.8%.Shkalla më e lartë e përfshirjes është në
klasat parafillore (mosha 5 deri 6 vjeç), ku janë të përfshirë 90.1% e fëmijëve.Planprogramet
edukative për klasën përgatitore janë të shkollarizuara dhe përqendrohen më tepër në përgatitjen
akademike sesa zhvillimin gjithëpërfshirës sipas standardeve të zhvillimit dhe të mësuarit në
fëmijërinë e hershme.Për fëmijët 5 deri 6 vjeç janë planifikuar mbi 290 rezultate të të nxënit, për
9 lëndë mësimore, që tërealizohen gjatë një viti shkollor. Në qytete të mëdha klasat janë të
mbingarkuara me fëmijë, për të gjitha grup-moshat.Mungon kurrikula bërthamë për moshën 0
deri 5 vjeç.Një numër i madh i kopshteve private punojnë pa licencë dhe mungon sistemi i
monitorimit.Mungon gjithëpërfshirja e fëmijëve me nevoja të veçanta.Janë vetëm 403 fëmijë me
nevoja të veçanta të integruar në edukimin parashkollor në nivel vendi.Mungojnë kuadro me
kualifikim adekuat për të punuar me fëmijët e grupmoshave 0 deri 3 vjeç.Mungon sistemi i
monitorimit të punës edukative me fëmijë si në kopshte publike, ashtu edhe në ato private.Nuk
ka inspektorë të arsimit të specializuar për edukimin parashkollor.Edukimi parafillor nuk është
pjesë e shkollimit të obliguar.Mungojnë programe të prindërimit që përgatisin prindërit për
praktika pozitive të edukimit të fëmijëve parashkollorë.Mungojnë studime/analiza në nivel vendi,
në lidhje me gjendjen e edukimit parashkollor, me përqendrim në cilësinë e programeve të
ofruara dhe jo në të dhëna statistikore. Programetuniversitare për përgatitjene edukatorëve nuk
janë të unifikuara në nivelshteti.Në shumicën einstitucioneve të arsimit të lartë mungojnë kuadro
akademikeadekuate për këtë fushë.
26
LITERATURA
Brada Riza (2013), Pedagogjia Parashkollore, Universiteti AAB, Prishtinë,
Edukimi parashkollornë Kosovë_KEEN,
Ligji nr.02_L-52 mbi edukiminparashkollor,
Efektet e edukimit parashkollor nëpërgatitjenëfëmijëve për klasë të parë,
Korniza Kurrikulare e arsimit parashkollor IZHA dhjetor-2016,
Shifra dhefakte mbi edukimin parashkollor,
Statistikat e arsimit parashkollor 2018-2019,
Standardet e arsimit parashkollor.
27
“EDUKIM NUK DO TËTHOTË T’I PRESËSH
KRAHËT,POR TË MËSOSHSI TË FLUTUROSH”
Faleminderit!
