Publiczna Szkoła Podstawowa

w Gąsawach RządowychDzieci z zespołem FAS-trudności

i perspektywy wychowawcze oraz edukacyjne.

Co to jest FAS?

FAS (Fetal Alcohol Syndrome), czyli Alkoholowy Zespół Płodowy, to jednostka chorobowa obejmująca nieprawidłowości neurobehawioralne oraz zmiany w budowie ciała i organach wewnętrznych. Nieprawidłowości te występują u dzieci matek, które spożywały alkohol w czasie ciąży.

Objawy Fas

Prawidłowe rozpoznanie FAS opiera się na badaniach diagnostycznych, prowadzonych w oparciu o następujące kryteria:

• potwierdzenie picia alkoholu przez matkę alkoholu w czasie ciąży,

• spowolnienie rozwoju fizycznego,• opóźniony wzrost zarówno przed urodzeniem,

jak i po urodzeniu,• zespół ściśle określonych fizycznych anomalii,

wyrażających się mniej lub bardziej widocznymi deformacjami w obrębie budowy twarzy, kończyn i narządów wewnętrznych,

• uszkodzenie mózgu, którego skutkiem są trudności intelektualne.

Charakterystyka dzieci

Fizyczne właściwości FAS

Wady wzrostu:

• niska waga urodzeniowa;• mała waga w stosunku do wieku;• mała głowa;• niedobór wzrostu;• zaburzenia rozwojowe.

Fizyczne właściwości FAS

Deformacje twarzy:

• małe, szeroko rozstawione oczy;• skrócone szpary powiekowe;• opadające powieki;• krótkowzroczność;• zez;• krótki zadarty nos;• brak rynienki podnosowej;• brak czerwieni wargowej;• spłaszczony środek twarzy;• słabo rozwinięta szczęka;• duże lub źle ukształtowane uszy;• wąskie czoło.

Fizyczne właściwości FAS

Inne pojawiające się zaburzenia:

• niepowodzenia w prosperowaniu;• nierozwinięte paznokcie u rąk i nóg;• krótka szyja;• słaba koordynacja wzrokowo- ruchowa;• problemy ze słuchem;• anormalności stawów i kości.

Dzieci z FAS bardzo często wykazują problemy z zachowaniem a większość z nich nie będzie w stanie normalnie funkcjonować w społeczeństwie.

Wąskie czoło

Mało szeroko rozstawione oczy

Brak rynienki podnosowej

Zez, krótkowzroczność

Krótki, zadarty nos

Spłaszczony środek twarzy

Wąska górna warga

Duże, źle ukształtowane uszy

SPECYFIKA PROBLEMÓW DZIECI Z FAS

Przykładowe porównanie możliwości dzieci i nastolatków z FAS

Typowy 5-latek Rozwój 5-latka z FAS odpowiada rozwojowi 2-latka

•chodzi do przedszkola,•współpracuje z rówieśnikami w zabawie,•potrafi wykonywać trzy polecenia na raz,

potrafi się dzielić z innymi,•potrafi czekać na swoją kolej.

•używa jeszcze pieluch,•potrafi wykonać jedno z trzech poleceń wydanych na raz,•naśladuje mamę/opiekunkę,•siedzi spokojnie przez 5-10 minut,•bawi się sam,•działa jak uparty dwulatek.

Typowy 10- latek Rozwój 10-latka z FAS odpowiada rozwojowi 6-latka.

•odpowiada na abstrakcyjne pytania,•współpracuje z innymi, rozwiązuje problemy,•uczy się wyciągać wnioski,•chłonie wiedzę,•rozwija kontakty społeczne,•potrafi generalizować informacje zdobyte w szkole.

•uczy się eksperymentując,•powtarza słowa, naśladuje zachowania,•uznaje tylko zabawy z jasnymi zasadami i pod kierownictwem,•uczy się na podstawie wzorcowego rozwiązywania problemu,•szybko męczy go wysiłek umysłowy

Typowy 18-latek Rozwój 18-latka z FAS odpowiada rozwojowi 10-latka

•dąży do osobistej niezależności,•kończy szkołę i rozpoczyna pracę zawodową lub studia,•ma swoje plany życiowe,•potrafi oszczędzać pieniądze.

•potrzebuje narzucenia zasad i kierownictwa,•ma ubogi zasób zainteresowań,•żyje ,,tu i teraz” , nie potrafi przewidywać,•cechuje go niefrasobliwość, nadmierna ciekawość,•organizuje sobie życie z pomocą dorosłych.

Trudności szkolne dzieci z FAS

JĘZYK POLSKI, JĘZYKI OBCE

• problemy z czytaniem spowodowane zaburzeniami widzenia,

• problemy z pisaniem wynikające ze słabej sprawności motorycznej oraz ograniczonej umiejętności planowania motorycznego,

• trudności z rozumieniem tekstu,

• mylenie słów o podobnym brzmieniu.

Matematyka i inne przedmioty ścisłe

• problemy z wnioskowaniem i myśleniem przyczynowo-skutkowym,

• problemy z liczeniem przekładające się na brak umiejętności sprawnego posługiwania się pieniędzmi, kalendarzem,

zegarkiem,

• problemy z rozumieniem pojęć abstrakcyjnych.

Przedmioty artystyczne

problemy z zadaniami abstrakcyjnymi wymagającymi własnej aktywności twórczej.

Wychowanie fizyczne

problemy z zadaniami wymagającymi dobrego planowania motorycznego, koordynacji ruchowej, równowagi i oceny relacji przestrzennych.

Propozycje działań wobec ucznia

z FASZASADA KONKRETU

• konstruując wypowiedzi i polecenia używać krótkich zdań,

• jasno, konkretnie opisując polecenia i oczekiwany wynik działania,

• często powtarzając instrukcje, podpowiadając i prowadząc dziecko ,,od-do”, a jeśli to możliwe, umieszczając polecenia w formie graficznej w polu działania uczniów,

• dzieląc na etapy zadania i ćwiczenia wymagające większego nakładu pracy,

• stałe nadzorowanie czynności ucznia.

ZASADA STAŁOŚCI

• stałość oczekiwań- czyli stały plan dnia,

w tym stałe pory posiłków oraz stałe rozkłady lekcji i zajęć dodatkowych,

• ograniczenie sytuacji w których zmieniają się nauczyciele prowadzący zajęcia lub uczeń jest zaskakiwany nowymi pomysłami czy rosnącymi wymaganiami.

ZASADA POWTARZANIA

• podpowiadanie i powtarzanie częstych komunikatów oraz szkolnych instrukcji.

ZASADA RUTYNY

• oddziaływania nauczyciela prowadzące do codziennych rutyn powinny obejmować porządek dnia, a więc: posiłki, naukę w szkole, w domu, obowiązki i zainteresowania.

ZASADA PROSTOTY

• krótkie i zwięzłe komunikaty

ZASADA SZCZEGÓŁOWOŚCI

• mówienie dokładnie, czego oczekuje, co ma być zrobione, nie odwoływanie się do analogii,

• stosowanie poleceń typu: ,,dokładnie zrób to i to”, ,,krok po kroku”.

ZASADY DLA UCZNIA

• po pracy, czyli nauce przychodzi nagroda,

• odrabiam lekcje po zjedzeniu obiadu,

• w poniedziałki mam zajęcia z pedagogiem,

• w dni parzyste czytam lektury,

• w nieparzyste gram na komputerze.

POSTĘPOWANIE Z UCZNIEM Z FAS

Sposoby redukujące nadmiar bodźcówprzeszkadzających uczniowi

• w sali uczeń siedzi blisko nauczyciela,

• mobilizowanie do dbałości o porządek na stoliku,

• wytłumienie dźwięków przez dywan,• zakrywanie elementów wyposażenia

sali, które rozpraszają.

Sposoby pozwalające utrzymać rutynę

• niezmienny rozkład zajęć,

• wywieszenie planu tygodnia,

• bezpieczne otoczenie,

• unikanie niespodzianek,• odpowiednia motywacja.

Sposoby pozwalające ograniczyć nadaktywność ucznia

• umożliwienie korzystania z piłeczki do ściskania,

• wprowadzenie ćwiczeń ruchowych,

• opracowanie niewerbalnego sygnału dyscyplinującego.

Sposoby na poprawę interakcji społecznych

• chronienie ucznia przed napastowaniem ze strony innych dzieci,

• wprowadzenie systemu ,,dobrych kolegów”,

• zachęcanie do aktywnej socjalizacji, udziału w zajęciach pozalekcyjnych, szkolnych imprezach.

,,Starają się zrozumieć mnie od zewnątrz. Ale ja mogę być jedynie

pojęty od wewnątrz”.  Jan Paweł II

LITERATURA• ,,Czy FAS można leczyć?”- Katarzyna Kałamajska-Liszcz, Teresa

Jadczak-Szumiło,Warszawa,2008.• ,,Ciąża i alkohol. W trosce o Twoje dziecko”-Małgorzata Klecka, Warszawa 2006.• Kobiety i alkohol, Magdalena Ślósarska ,Państwowa Agencja

Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 1997.• ,,Dziecko z FAS w szkole i w domu” - Liszcz Krzysztof, Rubikon.• www. http://fas.edu.pl/

• ,,Dziecko, które nigdy nie dorośnie. Co to jest FAS?” Danuta

Hryniewicz, Warszawa 2007. • ,,Specyfika pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom z FAS”

Danuta Hryniewicz. – Warszawa.

Dziękuję za uwagę